ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ρνιή Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο Σκήκα Λνγηζηηθήο Θέκα πηπρηαθήο εξγαζίαο: Διιεληθέο Δπηρεηξήζεο ζηα Βαιθάληα θαη ζηελ Σνπξθία Τπνβιεζείζα ζηελ Καζεγήηξηα Γξηηζάθε Υάηδσ απφ ηηο ζπνπδάζηξηεο Μεγαξρηψηε Λεκνλίηζα ( Γελδξνρψξη Σξηθάισλ, 42100 Σξίθαια) Νηθνιατδνπ Μαγδαιελή Μαξίλα (Ηάθρνπ 55-57, 19200 Διεπζηλα Αηηηθήο) Έλαξμε : 30.10.2006 Παξάδνζε : 22.03.2007

Εσταριστούμε την κ.δριτσάκη για την σσνεργασία της μαζί μας στο να υέροσμε εις πέρας την πτστιακή εργασία.

Πξφινγνο Καηάινγνο ζπληκήζεσλ Καηάινγνο Γηαγξακκάησλ / Γξαθεκάησλ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ 1. Ηζηνξηθε Αλαδξνκεζε ησλ Διιελσλ ζηα Βαιθαληα θαη ζηελ Σνπξθηα 3 ειηδα 1.1 Ζ νηθνλνκία ηεο Διιάδαο 4-7 1.2 Οη επηπηψζεηο ηνπ Δπξψ 8 1.3 Σα πξψηα βήκαηα ησλ Διιήλσλ επελδπηψλ 9-12 2.Οη Οηθνλνκηθεο ρεζεηο ηεο Διιαδαο κε ηα Βαιθαληα 13 2.1Δπηρεηξεκαηηθέο επθαηξίεο-θίλδπλνη 14-18 2.2 Ο ξφινο ηεο βαιθαληθήο αγνξάο γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία 19-20 2.3 Ζ νηθνλνκηθή ζπλεξγαζία ηεο Διιάδαο κε ηηο βαιθαληθέο ρψξεο 21-30 3 Γξαζηεξηνηεηεο ησλ Διιεληθσλ Δπηρεηξεζεσλ ζηα Βαιθαληα 31 3.1 Διιεληθέο Δπηρεηξήζεηο ζηα Βαιθάληα 32-54 3.2 Σν θιείζηκν ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ε κεηαθνξά ηνπο ζηα Βαιθάληα 55-56 4 Ζ Διιεληθε Σξαπεδηθε Παξνπζηα ζηα Βαιθαληα 57 4.1 Φιέβα θεξδψλ ζηα Βαιθάληα απφ ηηο Διιεληθέο Σξάπεδεο 58-63 4.2 Οη ηξείο κεγαιχηεξεο Σξάπεδεο ηεο Διιάδαο θαη ε δξαζηεξηφηεηά ηνπο ζηα Βαιθάληα 64-68 5 Οη Οηθνλνκηθεο ρεζεηο ηεο Διιαδαο κε ηελ Σνπξθηα 69 5.1 Διιελνηνπξθηθέο νηθνλνκηθέο ζρέζεηο 70-79 6 Ζ Διιεληθε Σξαπεδηθε Παξνπζηα ζηελ Σνπξθηα 80 3

6.1 Δπηθίλδπλε γηα επελδχζεηο ε Σνπξθία 81 6.2 Ζ Δζληθή ζηελ Σνπξθία 82-87 6.3 Ζ Eurobank ζηελ Σνπξθία 88-89 6.4 Πσο βιέπνπλ νη δχν ιανί ηηο ειιελνηνπξθηθέο επηρεηξεκαηηθέο ζπλδέζεηο 90-96 6.5 Διιεληθέο Δπηρεηξήζεηο ζηελ Σνπξθία 97 7 πκπεξαζκα 98-101 8 Καηάινγνο Βηβιηνγξαθίαο 102-103 4

ΠΡΟΛΟΓΟ ηελ εξγαζία καο ζα αλαιχζνπκε ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ έρνπλ αλαπηχμεη κέρξη ηψξα νη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο ζηα Βαιθάληα θαη ζηελ Σνπξθία θαη ηηο πξννπηηθέο πνπ ππάξρνπλ γηα ηελ κειινληηθή ηνπο αλάπηπμε. Απηφ ζεκαίλεη φηη ζα εξεπλήζνπκε ηηο ζπλζήθεο νηθνλνκίαο πνπ ππάξρνπλ ζηηο ρψξεο ηεο βαιθαληθήο θαη θαηά πφζν απηέο νη ζπλζήθεο ζα βνεζήζνπλ ζηελ αλάπηπμε ησλ ειιεληθψλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαζψο θαη ηηο επθαηξίεο θαη ηνπο θηλδχλνπο πνπ πηζαλφλ λα παξνπζηαζηνχλ.καηά ζπλέπεηα πφζν έηνηκε είλαη ε θάζε αγνξά γηα λα δερζεί απηέο ηηο κεγάιεο αιιαγέο ζηελ νηθνλνκία ηεο.αθφκε ζα αλαθέξζνπκε ζηελ δξάζε ησλ ειιεληθψλ Σξαπεδψλ θαη ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμή ηνπο ζηηο ρψξεο απηέο, θαζψο επίζεο θαη ηηο αληηδξάζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηα αλνίγκαηα ησλ ειιεληθψλ Σξαπεδψλ πξνο ηηο μέλεο νηθνλνκίεο. 5

Κατάλογος συντμήσεων C.E.C E.I.U U.B.B Α.Δ.Π Δ.Δ Δ.Ο.Σ Δ.Σ.Β.Α Δ.Σ.Δ.Π Ζ.Π.Α Κ.Α.Π Ο.Π.Δ Π.Γ.Γ.Μ Π.Ο.Δ Casa de Economiisi Consemnatiuni Economist Intelligence Unit United Bulgarian Bank AD Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ Αλάπηπμεο Δπξσπατθή Έλσζε Διιεληθνχ Οξγαληζκνχ Σνπξηζκνχ Διιεληθήο Σξάπεδαο Βηνκεραληθήο Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ Ζλσκέλεο Πνιηηείεο Ακεξηθήο Κνηλή Αγξνηηθή Πνιηηηθή Μαθεδνλίαο Οξγαληζκφο Πξνψζεζεο Δμαγσγψλ Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή Γεκνθξαηία ηεο Παγθφζκηα Οξγάλσζε Δκπνξίνπ 6

Κατάλογος Διαγραμμάτων και στατιστικών πινάκων Γηαγξάκκαηα / Γξαθήκαηα ειίδα 1.Μεηά ηελ αλαθνίλσζε ηεο ζπκθσλίαο απηήο είλαη πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν πηζαλφλ εζείο λα ζπλεξγαζηείηε κε ηελ Δζληθή / Finansbank; 91 2.Ζ Δζληθή Σξάπεδα ηεο Διιάδνο πξνρψξεζε ζηελ εμαγνξά ηεο ηνπξθηθήο ηξάπεδαο Finansbank. Δζείο πσο θξίλεηαη ηελ απφθαζε απηή ηεο Δζληθήο Σξάπεδαο; 92 3.Διιελνηνπξθηθά ζπλαηζζήκαηα 92 4.Πνηνη θιάδνη ηεο νηθνλνκίαο πξνζθέξνπλ θαηά ηελ γλψκε ζαο γηα ηέηνηνπ είδνπο ζπκκαρίεο κεηαμχ ειιεληθψλ θαη ηνπξθηθψλ επηρεηξήζεσλ 93 5.Σν θιίκα ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ δχν ηξαπεδψλ πξέπεη λα αθνινπζήζνπλ θαη νη θπβεξλήζεηο κε ζηφρν ηελ κείσζε ηεο έληαζεο θαη ησλ εμνπιηζηηθψλ δαπαλψλ ; 94 6.Μεηά ηελ αλαθνίλσζε ηεο ζπκθσλίαο πφζν πηζαλφλ είλαη λα αγνξάδαηε κεηνρέο ηεο Δζληθήο ( νη Έιιελεο )/ Finansbank ( νη Σνχξθνη ); 95 7. πλαηζζήκαηα Διιήλσλ / Σνχξθσλ 96 ηαηηζηηθνί Πίλαθεο ειίδα 1. Σν παλφξακα ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ ζηα Βαιθάληα θαη ζηε ΝΑ Δπξψπε 58 2. Απνδφζεηο κεηνρψλ Σνπξθηθψλ Σξαπεδψλ ηελ ηειεπηαία ηξηεηία 83 3. πλαιιαγκαηηθά απνζέκαηα ηεο Σνπξθίαο 84 4. Μαθξννηθνλνκηθά κεγέζε ηεο Σνπξθίαο 84 5. Οη κεγαιχηεξεο ηξάπεδεο ηεο Σνπξθίαο 85 6. Σα κεγέζε ηεο <<λέαο>> Δζληθήο 86 7. Ο φκηινο ηεο Δζληθήο κεηά ηελ εμαγνξά ηεο Finansbank 87 7

ΚΕΥΑΛΑΙΟ 1 ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗΗ ΣΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΣΗΝ ΣΟΤΡΚΙΑ 8

1.1 Ζ νηθνλνκία ηεο Διιάδαο Οηθνλνκία Ζ ειιεληθή νηθνλνκία - κηα νηθνλνκία θαζνξηδφκελε απφ ηελ αγνξά κε πεξηνξηζκέλε θξαηηθή παξεκβαηηθφηεηα, πνπ δεζκεχεηαη απφ ηνπο θαλφλεο ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ, φπσο ε Παγθφζκηα Οξγάλσζε Δκπνξίνπ (ΠΟΔ) θαη ε Δπξσπατθή Έλσζε (ΔΔ) - ραξαθηεξίδεηαη (απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90) απφ έλαλ αλαλεσκέλν δπλακηζκφ. Σν γεγνλφο απηφ απνδίδεηαη θαηαξράο, ζηελ ηδηαίηεξα πεηζαξρεκέλε καθξννηθνλνκηθή πνιηηηθή πνπ εθαξκφζηεθε ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο ζχγθιηζεο (1994-1999) - ην νπνίν ζρεδηάζηεθε έηζη, ψζηε λα δψζεη ζηελ Διιάδα ηε δπλαηφηεηα λα ηθαλνπνηήζεη ηα θξηηήξηα ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρη ζρεηηθά κε ηελ Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε κε απνηέιεζκα, ηελ 1/1/2001 ε Διιάδα λα γίλεη ην 12ν κέινο ηεο επξσδψλεο. Ζ ειιεληθή νηθνλνκία δηαλχεη ήδε ην δεχηεξν έηνο ηεο έληαμήο ηεο ζηε δψλε ηνπ επξψ. Λεηηνπξγεί πιένλ κέζα ζε έλα λέν θνηλφ λνκηζκαηηθφ πεξηβάιινλ, ην νπνίν θαζνξίδεηαη απφ ηελ Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα, ελψ ηαπηφρξνλα ζπληνλίδεη ηελ νηθνλνκηθή ηεο πνιηηηθή ζην πιαίζην ηνπ «Πξνγξάκκαηνο ηαζεξφηεηαο θαη Αλάπηπμεο» θαη ησλ «Γεληθψλ Πξνζαλαηνιηζκψλ ηεο Οηθνλνκηθήο Πνιηηηθήο». Σν παξαπάλσ πιαίζην θαζνξίδεη πιένλ αλαπφθεπθηα θαη ηε ζέζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ζην δηεζλέο νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ. Ζ Διιάδα, κηα κηθξή αλνηρηή νηθνλνκία, έρεη αθελφο ην πιενλέθηεκα λα δηαζέηεη έλα απφ ηα ηζρπξφηεξα λνκίζκαηα ηνπ θφζκνπ, αθεηέξνπ φκσο, λα επεξεάδεηαη ζεκαληηθά απφ ηηο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο φπσο δηακνξθψλνληαη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηνλ ππφινηπν θφζκν. Παξά ηελ δπζκελή εηθφλα ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο, ε ειιεληθή νηθνλνκία ζα ζπλερίζεη ηελ πςειή αλαπηπμηαθή ηεο ηξνρηά θαη ηα επφκελα ρξφληα. Σν 2003 9

πξνβιέπεηαη λα είλαη κε ηελ Ηξιαλδία ε ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελε νηθνλνκία ηεο ΔΔ, κε ζρεδφλ πεληαπιάζην ξπζκφ απφ ηελ Δπξψπε, κε επηηάρπλζε ησλ ξπζκψλ αχμεζεο ηφζν ηεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο φζν θαη ησλ επελδχζεσλ. Σαπηφρξνλα, έρεη βειηηψζεη ζεακαηηθά ηελ άκπλά ηεο απέλαληη ζηηο δηεζλείο αβεβαηφηεηεο θαη ηελ χθεζε γηα ηξεηο πνιχ ζπγθεθξηκέλνπο ιφγνπο. Ο πξψηνο είλαη ε ζπλεπήο δεκνζηνλνκηθή ζηαζεξφηεηα κε βαζηθή θαηεχζπλζε ηνλ δξαζηηθφ πεξηνξηζκφ ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο, ν δεχηεξνο ε έληνλε επελδπηηθή δξαζηεξηφηεηα ηνπ ηδησηηθνχ θαη δεκφζηνπ ηνκέα, θαη ν ηξίηνο νη νπζηαζηηθέο δηαξζξσηηθέο αιιαγέο ζηηο επηρεηξήζεηο, ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα, ηηο αγνξέο θαη ηνπο ζεζκνχο επνπηείαο. Ζ ειιεληθή νηθνλνκία απφ ην 1996 κέρξη ζήκεξα βξίζθεηαη ζε πνξεία πξαγκαηηθήο ζχγθιηζεο, θαζψο αλαπηχζζεηαη ζε ξπζκνχο πνιχ πςειφηεξνπο απφ ην κέζν φξν ηεο Δ.Δ. Αλάπηπμε πνπ νθείιεηαη ζηα ζεκαληηθά έξγα ππνδνκήο, ζηελ επέθηαζε θαη ηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ, ζηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, ζηε κείσζε ησλ επηηνθίσλ, ζηελ έληαζε ηνπ αληαγσληζκνχ θαη ζηηο δηαξζξσηηθέο αιιαγέο. Οη ξπζκνί απηνί βαζίδνληαη ζηηο ηδησηηθέο θαη δεκφζηεο επελδχζεηο πνπ πινπνηνχληαη, ελψ νη νηθνλνκηθέο κεηαξξπζκίζεηο θαη ε εθκεηάιιεπζε ησλ ζπγθξηηηθψλ πιενλεθηεκάησλ πνπ έρεη ε ρψξα ζηελ επξχηεξε πεξηνρή αλακέλεηαη λα επηηαρχλνπλ αθφκε πεξηζζφηεξν ηελ αλάπηπμε. Δπελδύζεηο Ο ξπζκφο αχμεζεο ηνπ φγθνπ ησλ ζπλνιηθψλ επελδχζεσλ αλακέλεηαη λα επηηαρπλζεί πεξαηηέξσ γηα ην 2003. Ζ αχμεζε απηή ησλ επελδχζεσλ πξνέξρεηαη ηφζν απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, δείρλνληαο ηελ εκπηζηνζχλε ηεο αγνξάο ζηηο πξννπηηθέο ηεο Διιεληθήο νηθνλνκίαο, φζν θαη απφ ην πξφγξακκα δεκνζίσλ επελδχζεσλ. Οη δεκφζηεο επελδχζεηο απμάλνληαη θαηά 13% ην 2003 θαη αλέξρνληαη ζην πνζφ ησλ 8,9 δηζ.. Απφ απηά, κφλν ηα 2,8 δηζ. δειαδή ην 30% πξνέξρεηαη απφ ηα δηαξζξσηηθά ηακεία ηεο ΔΔ, ελψ ν θχξηνο φγθνο ησλ 6,1 δηζ. ρξεκαηνδνηείηαη απφ εζληθνχο πφξνπο. Οη δαπάλεο απηέο ζπκβάιινπλ ζηελ δηαηήξεζε ησλ πςειψλ αλαπηπμηαθψλ ξπζκψλ κε ηελ δεκηνπξγία ελφο ζχγρξνλνπ πιέγκαηνο ππνδνκψλ πνπ αλαβαζκίδεη ηνλ παξαγσγηθφ ηζηφ θαη ην αλζξψπηλν δπλακηθφ ηεο ρψξαο. Οη δαπάλεο απηέο κεηαμχ άιισλ πεξηιακβάλνπλ: 2,1 δηζ. ζε ζηδεξνδξνκηθά θαη ινηπά ζπγθνηλσληαθά 10

δίθηπα πεξηθεξεηαθήο ζπλνρήο, 1,3 δηζ. ζε έξγα γηα ηνπο Οιπκπηαθνχο Αγψλεο ζε φιε ηελ Διιάδα, 1,2 δηζ. γηα εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε, θαη 1,6 δηζ. γηα έξγα ηνπηθήο εκβέιεηαο πνπ ζπκπιεξψλνπλ ηηο κεγάιεο ππνδνκέο ηεο πεξηθέξεηαο. Δθηφο απφ ηηο ππνδνκέο, ε επελδπηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Διιάδα ζήκεξα έρεη θαη κία δεχηεξε δηάζηαζε. Σηο επελδχζεηο ζηελ εθπαίδεπζε, ζηελ θαηάξηηζε, ζηηο λέεο δεμηφηεηεο, ζηελ έξεπλα, ζηελ θαηλνηνκία, νη νπνίεο δηακνξθψλνπλ ηελ παξαγσγηθή ηθαλφηεηα ζην κέιινλ. Έιιεηκκα Υξένο Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηε δηαηήξεζε ησλ πςειψλ ξπζκψλ αλάπηπμεο είλαη κία ζπλεηή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή κε πηζηή ηήξεζε ηνπ πκθψλνπ ηαζεξφηεηαο θαη Αλάπηπμεο, κε λνηθνθχξεκα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θξάηνπο, κε θαιχηεξν απνηέιεζκα γηα ηνλ θάζε ηνκέα πνιηηηθήο πνπ ρξεκαηνδνηείηαη. Γηα ην 2003 εμαζθαιίδεηαη πξσηνγελέο πιεφλαζκα ηεο ηάμεο ηνπ 4,4%, ελψ ζα είλαη 4,6% ην 2004. Μεηά ηηο αιιαγέο κε βάζε ηηο λέεο κεζνδνινγίεο ηεο Δπξσπατθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο πνπ αθνξνχλ ζην πσο θαηαρσξνχληαη νη απμήζεηο κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ θαη θαηαπηψζεσλ εγγπήζεσλ, ε Διιάδα εκθαλίδεη έιιεηκκα γεληθήο θπβέξλεζεο γηα ην 2002 ηεο ηάμεο ηνπ 1,1% ηνπ ΑΔΠ, ην νπνίν ππνρσξεί ζηαδηαθά ηα επφκελα ρξφληα, έηζη ψζηε λα επέιζεη ηζνξξνπία ζην καθξννηθνλνκηθφ ηζνδχγην ακέζσο κεηά ηελ ιήμε ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ. Δπίζεο, ην ρξένο πξνβιέπεηαη λα κεησζεί θαηά 5 πεξίπνπ πνζνζηηαίεο κνλάδεο ηνπ ΑΔΠ ην 2003. Πξφθεηηαη γηα ηε κεγαιχηεξε ζε δηάζηεκα ελφο έηνπο πξνγξακκαηηδφκελε κείσζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο σο πνζνζηνχ ηνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο. Ζ κείσζε απηή ζα νθείιεηαη ζηελ εληαηηθνπνίεζε ησλ απνθξαηηθνπνηήζεσλ, ε νπνία ζα πξνζθνκίζεη έζνδα πνπ ζα πιεζηάδνπλ ην 2% ηνπ ΑΔΠ ην 2003, ζηε κείσζε ησλ πιεξσκψλ εγγπήζεσλ γηα δάλεηα, ηα νπνία ιακβάλνπλ νη δεκφζηεο επηρεηξήζεηο, ζηελ απνθιηκάθσζε ησλ εμνπιηζηηθψλ δαλείσλ ζχκθσλα κε ηνλ πνιπεηή ακπληηθφ πξνγξακκαηηζκφ θαη ζηε κείσζε θαηαλαισηηθψλ δαπαλψλ. εκαληηθή είλαη επίζεο ε κείσζε ησλ δαπαλψλ γηα ηφθνπο πνπ δηακνξθψλνληαη ζην 6,3% ηνπ ΑΔΠ, έλαληη 6.6% ην 2002 θαη 7,4% ην 2001. 11

Σηκέο Ο πιεζσξηζκφο κεηά ηε ζεακαηηθή θάζνδν θαηά πεξίπνπ 12 πνζνζηηαίεο κνλάδεο (απφ 14,4% πεξίπνπ ην 1993 ζε 2,6% ην 1999) - παξακέλεη ζρεηηθά ρακειφο. Σν 2000 θηλήζεθε ζην 3,2% θαη ην 2001 ζην 3,4% - θπξίσο ιφγσ πηέζεσλ απφ ηηο απμαλφκελεο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηελ αλαηίκεζε ηνπ δνιαξίνπ ζε ζρέζε κε ηε δξαρκή. Ο κέζνο δείθηεο ηνπ δσδεθακήλνπ (Γεθέκβξηνο 2001- Ννέκβξηνο 2002) ζε ζχγθξηζε κε ηνλ δείθηε ηνπ πξνεγνχκελνπ δσδεθακήλνπ θηλήζεθε ζην 3,6% έλαληη 3,4% πνπ ζεκεηψζεθε ην πξνεγνχκελν έηνο. Καηά ηηο εθηηκήζεηο σζηφζν, ζα επαλέιζεη ε θαζνδηθή πνξεία. Ζ νηθνλνκηθή πνιηηηθή ησλ πξνζερψλ εηψλ, εμάιινπ, ζρεδηάδεηαη ζηελ θαηεχζπλζε δηαηήξεζεο ηεο καθξν-νηθνλνκηθήο ζηαζεξφηεηαο, ηεο πεξαηηέξσ δεκνζηνλνκηθήο ζηαζεξνπνίεζεο (έρεη ήδε μεθηλήζεη κηα ζπλνιηθή θνξνινγηθή κεηαξξχζκηζε), ηεο ελδπλάκσζεο ησλ δνκηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ, ηεο δηαθχιαμεο ηνπ αληαγσληζκνχ θαη ηεο εγθαζίδξπζεο ηνπ απαξαίηεηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ησλ παξαγσγηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ αγνξψλ. 12

1.2 Οη επηπηψζεηο ηνπ Δπξψ Ζ πηνζέηεζε ηνπ Δπξψ απφ ηελ Διιάδα θαη ε αλαδηάξζξσζε ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ αγνξψλ θαη ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ ηνκέα ζηελ Δ.Δ, δηακνξθψλεη έλα λέν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ επθαηξηψλ θαη πξνθιήζεσλ γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία. Ο θχξηνο ηξφπνο αληηκεηψπηζεο ησλ πξνθιήζεσλ είλαη ε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη ηεο επηρείξεζεο. Ζ βειηίσζε απηή θπζηθά, δελ ζα είλαη δπλαηφλ λα επηδησρζεί κειινληηθά κέζα απφ ηε δψλε ηνπ Δπξψ κε ηε κεηαβνιή ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ηεο δξαρκήο. Δπνκέλσο, ε αχμεζε ηεο δηεζλήο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο ειιεληθήο επηρείξεζεο πξέπεη λα επηηεπρζεί κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε νξγάλσζε θαη δηαρείξηζε ηεο παξαγσγήο, ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηνπ εχξνπο ησλ παξαγφκελσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ θαζψο θαη ηελ πξνψζεζε πξντφλησλ ζηελ αγνξά. Σν θξάηνο έρεη λα δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηε πεξαηηέξσ βειηίσζε ησλ ππνδνκψλ, ζηελ νπζηαζηηθή αλαβάζκηζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, θαζψο θαη ζηελ πξνψζεζε ηεο ηερλνινγηθήο έξεπλαο. Δπηπιένλ, ην θξάηνο δχλαηαη λα πξνζαξκνζηεί ζην ζεζκηθφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο ησλ επηρεηξήζεσλ, ψζηε λα πξνάγεη ηεο επελδχζεηο θαη ηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Σν κέγεζνο ηεο πξνζπάζεηαο πνπ πξέπεη λα θαηαβάιινπλ νη Διιεληθέο επηρεηξήζεηο πξνθεηκέλνπ λα αληαγσληζηνχλ απνηειεζκαηηθά, ηδίσο θάησ απφ ηηο λέεο ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλνληαη κε ηελ εηζαγσγή ηνπ Δπξψ θαη ηε λέα νηθνλνκία ηεο ηερλνινγίαο θαη ηεο γλψζεο, πξνθχπηεη απφ ηε ζχγθξηζε ηνπ κέζνπ ξπζκνχ απνδνηηθφηεηαο ησλ επελδπκέλσλ θεθαιαίσλ ζηηο Ζ.Π.Α., ηε δψλε ηνπ Δπξψ θαη ηελ Διιάδα, πνπ ζχκθσλα κε νξηζκέλεο εθηηκήζεηο είλαη 27%, 14% θαη 11% αληίζηνηρα. 13

1.3 Σα πξψηα βήκαηα ησλ Διιήλσλ επελδπηψλ Σα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ πεξηνρή ησλ Βαιθαλίσλ θαη ηεο Σνπξθίαο ζεκαηνδνηνχλ ηελ έλαξμε κηαο λέαο επνρήο ζηηο νηθνλνκηθέο ζρέζεηο ηεο Διιάδαο κε ηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο. Οη κεγάιεο αιιαγέο ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 ζηηο ρψξεο ηεο Βαιθαληθήο φπσο θαη ην άλνηγκα ησλ αγνξψλ θαη ε κεηάβαζε ηνπο ζηελ ειεχζεξε νηθνλνκία έδσζαλ ην έλαπζκα ζηνπο Έιιελεο επηρεηξεκαηίεο λα δηεηζδχζνπλ κε πεξηζζφηεξε αζθάιεηα ζηα Βαιθάληα θαη ζηελ Σνπξθία. Βέβαηα ε Διιάδα έρεη θάπνηα θνηλά ζηνηρεία κε ηα ζπγθεθξηκέλα θξάηε πνπ ζπκβάινπλ ζηελ αλάπηπμε ηδηαίηεξσλ ζρέζεσλ κεηαμχ απηψλ ησλ ιαψλ Κάπνηα απφ απηά είλαη: ε ζξεζθεία, ηα ήζε, ηα έζηκα θαη ε λννηξνπία. Μεηά ην 1989 θαη ηελ έλαξμε ηεο δηαδηθαζίαο κεηάβαζεο γεηηνληθψλ βαιθαληθψλ ρσξψλ ζηελ νηθνλνκία ηεο αγνξάο άξρηζε λα εληζρχεηαη ε κέρξη ηφηε ππνηνληθή νηθνλνκηθή θαη επηρεηξεκαηηθή ζπλεξγαζία ηεο Διιάδαο κε ηηο πξψελ ζνζηαιηζηηθέο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο θαη εηδηθφηεξα κε ηηο βαιθαληθέο. Πάλσ απφ 3500 ειιεληθέο επηρεηξήζεηο έρνπλ επελδχζεη πεξίπνπ 5 δηο.δνιάξηα ζηηο βαιθαληθέο ρψξεο. πλήζσο νη ηνκείο ζηνπο νπνίνπο επελδχνπλ νη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο είλαη ε βηνηερλία, ε βηνκεραλία, ην εκπφξην θαη νη ππεξεζίεο. Σν έληνλν ελδηαθέξνλ απφ ηνπο Έιιελεο επηρεηξεκαηίεο ζηελ πεξηνρή ησλ Βαιθαλίσλ νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηε γεσγξαθηθή ζέζε ηεο πεξηνρήο πνπ επηηξέπεη ηνλ έιεγρν ηεο δηαθίλεζεο αγαζψλ θαη ηηο πξνζβάζεηο πξνο ηελ επξσπατθή θαη δηεζλή αγνξά. Ζ δηείζδπζε ησλ μέλσλ πξντφλησλ ζηελ ειιεληθή αγνξά δεκηνχξγεζε έλα αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ θαη νη ειιεληθέο επηρεηξήζεηο αλαγθάζηεθαλ λα ςάρλνπλ γηα θαηλνχξγηεο εμσηεξηθέο αγνξέο κε πςειφ πεξηζψξην θέξδνπο. Αξθεηέο εθαηνληάδεο έρνπλ ήδε εγθαηαζηαζεί ζηελ Βνπιγαξία, Ρνπκαλία θαη ζηε Αιβαλία θαη δξαζηεξηνπνηνχληαη κε επηηπρία ζε δηάθνξνπο ηνκείο ηεο βηνκεραλίαο θαη ηνπ εκπνξίνπ. Σα νθέιε αιιά θαη ηηο παξελέξγεηεο ηεο ζπζηεκαηηθήο ζηξνθήο ησλ εγρψξησλ επελδχζεσλ πξνο ηηο γεηηνληθέο βαιθαληθέο ρψξεο ζα εηζπξάμεη ηα επφκελα ρξφληα ε 14

ειιεληθή νηθνλνκία θαζψο ε παξαγσγηθή <<θαξδηά>> ζεηξάο επηρεηξήζεσλ κεηαηνπίδεηαη βνξεηφηεξα, κεηαηξέπνληαο ζηαδηαθά ηηο ηνπηθέο κεηξηθέο ζε <<πσιεηέο>> ππεξεζηψλ. Σα ζηνηρεία απηά δελ αλαθέξνληαη κφλν ζε ηνκείο ηεο θισζηνυθαληνπξγίαο πνπ δε κπνξνχζαλ λα αληέμνπλ ην θφζηνο παξαγσγήο αιιά θαη ζε κεγαιχηεξεο βηνκεραλίεο θαη εκπνξηθέο επηρεηξήζεηο πνπ πξνγξακκαηίδνπλ δεθάδεο λέεο επελδχζεηο θπξίσο ζηηο αγνξέο ησλ Βαιθαλίσλ θαη δεπηεξεπφλησο ζηηο ππφινηπεο ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο. Οη ειιεληθέο ηξάπεδεο κε ηελ ζεηξά ηνπο πξαγκαηνπνηνχλ δπλακηθά βήκαηα δηεχξπλζεο ηεο παξνπζίαο ηνπο ζηηο ρξεκαηννηθνλνκηθέο αγνξέο ησλ Βαιθαλίσλ αιιά πξνζθάησο θαη ηεο Σνπξθίαο. Ίδξχνπλ ζπγαηξηθέο κνλάδεο, επεθηείλνπλ ηα δίθηπα ηνπο θαη πξνσζνχλ ηε ζχζηαζε εηαηξεηψλ επηρεηξεκαηηθνχ θεθαιαίνπ γηα ηελ ρξεκαηννηθνλνκηθή ελίζρπζε επελδπηηθψλ πξσηνβνπιηψλ ζηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο. Σν 2005 ηα θέξδε πξν θφξσλ ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ μεπέξαζαλ ηα 200 εθαη. επξψ απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπο ζηηο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ θαη ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηεο ΝΑ Δπξψπεο. Οη ηξαπεδίηεο θηινδνμνχλ φηη κέρξη ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ην 25% ησλ θεξδψλ ηνπο ζα πξαγκαηνπνηείηαη ζην εμσηεξηθφ. Ζ λσπή εκπεηξία απφ ηε δηαδηθαζία ζχγθιηζεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ζεσξείηαη έλα απφ ηα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ έλαληη ηνπ αληαγσληζκνχ. Ζ πίεζε γηα ηηο ειιεληθέο ηξάπεδεο δελ πξνέξρεηαη κφλν απφ ηνλ αληαγσληζκφ. Δληείλεηαη θαζψο νη δηεζλείο επελδπηέο πνπ ηελ ηειεπηαία δηεηία αγφξαζαλ ζε κεγάινπο φγθνπο κεηνρέο ειιεληθψλ ηξαπεδψλ, επελδχνληαο κέζσ απηψλ θπξίσο ζηηο πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ γεηηνληθψλ αγνξψλ, πηέδνπλ γηα ηηο πξνζδνθψκελεο απνδφζεηο. Καη ε πίεζε απηή ζα γίλεηαη εληνλφηεξε θαζψο ην ελδηαθέξνλ επηθεληξψλεηαη ζηελ θεξδνθνξία. Ζ δξάζε ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ γηα αγνξά κεηνρψλ ηνχξθηθσλ ηξαπεδψλ θνξπθψλεηαη κε δχν κεγάιεο θηλήζεηο. Πξψηε είλαη ε επελδπηηθή θίλεζε ηεο Δζληθήο Σξάπεδαο ε νπνία εμαγφξαζε πιεηνςεθηθφ παθέην κεηνρψλ ηεο ηνπξθηθήο Σξάπεδαο << Finansbank >> έλαληη ηνπ πνζνχ ησλ 2,3 δηο. επξψ. Απηή ε θίλεζε έρεη ραξαθηεξηζζεί απφ πνιινχο σο ην πξψην βήκα γηα ηελ αλάδεημε ηεο Δζληθήο ζε ηζρπξφ θαη πξσηνπφξν πεξηθεξεηαθφ ρξεκαηνπηζησηηθφ ίδξπκα.γεχηεξε είλαη ε θίλεζε ηεο Eurobank EFG ε νπνία ζα αγνξάζεη κέζα ζην 2006 απφ ηελ εηαηξία 15

ζπκκεηνρψλ Tekfen Group ην 70% ησλ κεηνρψλ ηεο ηνπξθηθήο ηξάπεδαο Tekfenbank. εκαηνδνηνχλ απηέο νη θηλήζεηο ηελ έλαξμε κηαο επνρήο εμσζηξέθεηαο θαη επηηεπγκάησλ ζηνλ δηεζλή νηθνλνκηθφ ζηίβν, πνπ έρεη ζαλ βάζε ηνλ πινχην πνπ παξήρζε ζηελ Διιάδα θαη ηψξα δηνρεηεχεηαη θαη πξνο ην εμσηεξηθφ. Γηα κηα ρψξα ζαλ ηελ δηθή καο, ε νπνία ζπρλά θαηαηξχρεηαη απφ ζχλδξνκα εζσζηξέθεηαο θαη ππνηίκεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηεο, ε εμαγνξά ηεο ηνπξθηθήο ηξάπεδαο απφ ηελ Δζληθή ζίγνπξα ζεκαηνδνηεί κηα λέα επνρή απμεκέλσλ δπλαηνηήησλ θαη πξνζδνθηψλ. Ζ δηεζλήο εκπεηξία ππνδεηθλχεη φηη ζήκεξα ηα θξάηε επηηπγράλνπλ ζηελ δηεζλή αγνξά γηαηί θπξίσο βαζίδνληαη ζ έλα δπλακηθφ εζσηεξηθφ πεξηβάιινλ. πσο φκσο ζπκβαίλεη ζηα θξάηε, έηζη θαη νη επηρεηξήζεηο νη νπνίεο έρνπλ θαηαθηήζεη δηεζλή πξσηνπνξία, πηνζεηνχλ ζηξαηεγηθέο πνπ δηαθέξνπλ ζεκαληηθά απφ εηαηξεία ζε εηαηξεία. Ο επηρεηξεκαηίαο επηδηψθεη θέξδνο, δειαδή γξήγνξν εληνπηζκφ επθαηξηψλ, κεησκέλν θφζηνο, κεησκέλν ξίζθν, αχμεζε ησλ πσιήζεσλ δηεζλψο θαη ζπλερή βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηνπ. ην ζεκεξηλφ φκσο άθξσο αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ ε θάζε κεκνλσκέλε πξνζπάζεηα θαληάδεη κηθξή, αδχλαηε θαη αλεπαξθήο. Σν αζαθέο θνξνινγηθφ θαζεζηψο γηα ηηο επηρεηξήζεηο, αιιά θαη ε πςειή θνξνινγία πνπ αληηκεησπίδνπλ ζε ζρέζε κε άιιεο επξσπατθέο ρψξεο, απνηειεί ηε βαζηθφηεξε αηηία πνπ κεγάιεο βηνκεραληθέο εηαηξίεο επηιέγνπλ ηνλ δξφκν ηεο απνρψξεζεο. Πέξα απφ ηνπο πςεινχο θνξνινγηθνχο ζπληειεζηέο, ζπρλά-ππθλά νη επηρεηξήζεηο θαινχληαη αηθληδίσο απφ ην Γεκφζην λα θαηαβάιινπλ έθηαθηα πνζά, φπσο γηα παξάδεηγκα γηα λα πεξαηψζνπλ εθθξεκείο θνξνινγηθέο ππνζέζεηο. Δπίζεο κεγάιν αγθάζη απνηειεί ε γξαθεηνθξαηία αιιά θαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ιεηηνπξγεί ν δεκφζηνο ηνκέαο απέλαληη ζηηο βηνκεραλίεο.( Υαηδεληθνιάνπ, 2006, 190 ). Απηά πνπ ρξεηάδεηαη ν θάζε Έιιελαο επηρεηξεκαηίαο ζηελ αλάπηπμε ησλ δηεζλψλ ηνπ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ απνηεινχλ κηα ζεηξά ζπζηεκαηηθά νξγαλσκέλσλ ππεξεζηψλ νη νπνίεο ζα ηνπ πξνζθέξνπλ νπζηαζηηθή ζηήξημε ζηελ πξνζπάζεηα βειηίσζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηνπ. Ζ αλάγθε βέβαηα απηή κεγαιψλεη, φζν κηθξαίλεη ην κέγεζνο ησλ επηρεηξήζεσλ, ε ρψξα καο είλαη θαη εμνρήλ ρψξα κηθξψλ επηρεηξήζεσλ θαη αηνκηθήο πξνζπάζεηαο. 16

Οπζηαζηηθά, ην 50% σο θαη ην 100% ησλ πξνο επέλδπζε θεθαιαίσλ ησλ κεγάισλ ειιεληθψλ αγνξψλ ζα πάλε ηα επφκελα ρξφληα ζηηο πεξηνρέο ησλ Βαιθαλίσλ θαη ηεο Σνπξθίαο. Σν φηη δηαζέηνπλ πςεινχο ξπζκνχο αλάπηπμεο, απμαλφκελε θαηαλάισζε, ρακειφηεξν αθφκε παξαγσγηθφ θφζηνο θαη ρακειφηεξνπο θνξνινγηθνχο ζπληειεζηέο(βνπιγαξία θαη Ρνπκαλία 15% θαη 16% ελψ ζηελ Διιάδα ζα κεησζεί ην 2007 ζην 25%) ηηο θαζηζηά παξάδεηζν γηα λέεο επελδχζεηο. 17

ΚΕΥΑΛΑΙΟ 2 ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΦΕΕΙ ΣΗ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΣΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ 18

2.1Δπηρεηξεκαηηθέο επθαηξίεο-θίλδπλνη Ζ Διιάδα είλαη ε κφλε ρψξα πνπ ζπλνξεχεη κε ηελ Σνπξθία θαη ηα Βαιθάληα θαη βξίζθεηαη ζε ζέζε λα πξαγκαηνπνηήζεη επελδχζεηο ζε Νέεο Σερλνινγίεο, θαζψο θαη λα εμάγεη ηερλνγλσζία θαη εκπεηξίεο απφ ηελ απειεπζέξσζε. πσο ινηπφλ θαίλεηαη, ε απειεπζέξσζε ησλ Σνπξθηθψλ Σειεπηθνηλσληψλ ζα είλαη κία άξηζηε επθαηξία γηα ηηο Διιεληθέο Δπηρεηξήζεηο ηεο Νέαο Οηθνλνκίαο λα επεθηαζνχλ ζηα Βαιθάληα. Πιενλεθηήκαηα Οη νηθνλνκηθά ηζρπξέο δπλάκεηο ηεο Δ.Δ έρνπλ θαηά πξνηεξαηφηεηα πξνζαλαηνιηζηεί ζε επελδχζεηο θαη δηείζδπζε ζηηο ρψξεο ηεο βφξεην-αλαηνιηθήο Δπξψπεο, αθήλνληαο ην πεδίν ειεχζεξν ζηηο άιιεο ρψξεο ( ζπλεπψο θαη ζηελ Διιάδα) λα εθαξκφζνπλ ηηο δηθέο ηνπο πνιηηηθέο. Δπίζεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πξνζθέξεη ζηα θξάηε ησλ Βαιθαλίσλ νηθνλνκηθή αξσγή θαη γλψζεηο, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ησλ Βαιθαλίσλ θαη ηεο Μεζνγείνπ. Ηζηνξηθνί, πνιηηηζηηθνί, ζξεζθεπηηθνί, νηθνλνκηθνί θαη θνηλσληθνί δεζκνί ζπλδένπλ ηνλ ειιεληθφ κε ηνπο άιινπο βαιθαληθνχο ιανχο. Οπφηε κπνξνχκε ζηελ κπνξνχκε ζηελ Διιάδα λα ζπλάπηνπκε πην εχθνια επαγγεικαηηθέο ζπλεξγαζίεο κε απηέο ηηο ρψξεο απφ ηηο άιιεο ρψξεο. Με ηελ αλαηξνπή ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ ζνζηαιηζκνχ άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ε ιεηηνπξγία ηεο ειεχζεξεο αγνξάο θαη ηνπ αληαγσληζκνχ, κε απνηέιεζκα λα αξρίδνπλ λα απμάλνληαη νη ειιεληθέο επελδχζεηο. Έρνπλ πιεζπζκφ θαη αγνξαζηηθή δχλακε πνπ ηηο θαζηζηά ήδε αμηφινγε αγνξά Πνιιέο απφ ηηο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ έρνπλ ζεκαληηθέο πινπηνπαξαγσγηθέο πεγέο θαη εθηεηακέλν παξαγσγηθφ ηζηφ, έζησ θαη αλ απηφο βξίζθεηαη ζε 19

κέηξηα έσο θαθή θαηάζηαζε, γεγνλφηα πνπ δεκηνπξγνχλ βάζηκεο ειπίδεο φηη ην βηνηηθφ ηνπο επίπεδν ζα αλέβεη αηζζεηά Σελ έιιεηςε βαζηθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ησλ νπνίσλ νη αγνξέο είλαη θνξεζκέλεο ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζηηο ππφινηπεο δπηηθέο ρψξεο. Σν ρακειφ εξγαηηθφ θφζηνο ζπγθξηηηθά κε απηφ ηεο Διιάδαο θαη ησλ άιισλ αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ ηεο Δ.Δ Ζ γεσγξαθηθή γεηηλίαζε θαη ην κεησκέλν θφζηνο κεηαθνξάο πνπ απηή ζπλεπάγεηαη. Οη ρακειφηεξνη θνξνινγηθνί ζπληειεζηέο ζηηο ρψξεο ππνδνρήο ζε ζρέζε κε ηνπο ηζρχνληεο ζηελ Διιάδα. Σα θνηλά θαηαλαισηηθά πξφηππα πνπ δηακνξθψλνληαη ζηελ πεξηνρή, ιφγσ ηεο γεηηλίαζεο θαη ησλ ηζηνξηθψλ δεζκψλ. Ζ ιεηηνπξγία λέσλ αγνξψλ θαη ν ρακειφηεξεο έληαζεο αληαγσληζκφο ζε ζρέζε κε ηηο ψξηκεο θαη αλαπηπγκέλεο αγνξέο, γεγνλφο πνπ θαζηζηά επθνιφηεξε ηελ είζνδν λέσλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Ζ επηδίσμε φισλ ησλ ρσξψλ λα εληαρζνχλ ζηελ Δ.Δ θαη ν ξφινο ηεο Διιάδαο ζηελ πεξηνρή σο κνλαδηθήο ρψξαο- κέινο ηεο Έλσζεο. Οη επηδνηήζεηο ησλ επηρεηξήζεσλ απφ ηνλ αλαπηπμηαθφ λφκν (2601/98,3299/04), ην Διιεληθφ ρέδην Αλαζπγθξφηεζεο ησλ Βαιθαλίσλ θαη ηα θνηλνηηθά πξνγξάκκαηα. (Μαγνχιηνο, 2006, 125-126 ) Μεηνλεθηήκαηα Δμεηάδνληαο ηηο αιιαγέο ζηηο ρψξεο απηέο, θάησ απφ ην πξίζκα ησλ νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ, κπνξνχκε λα θάλνπκε πνιιέο ρξήζηκεο δηαπηζηψζεηο θαη λα δνχκε ηελ κέρξη ηψξα ζπκκεηνρή ζην παγθφζκην επηρεηξεκαηηθφ παηρλίδη ηεο ειιεληθήο πιεπξάο. πσο είλαη γλσζηφ, νη ρψξεο απηέο ζηελ πνξεία ηνπο θάησ απφ έλα ζπγθεληξσηηθφ πνιηηηθφ θαζεζηψο, είραλ θαη κία ζπγθεληξσηηθή θαη ειεγρφκελε νηθνλνκία, ζπλέπεηα ηεο νπνίαο ήηαλ ηφζν ην βηνηηθφ, φζν θαη ην νηθνλνκηθφ επίπεδν ησλ ακνηβψλ ηνπο, λα βξίζθεηαη ζε πνιχ ρακειά επίπεδα ζπγθξηλφκελν κε απηφ ησλ 20

πξνεγκέλσλ ρσξψλ ηεο δπηηθήο αγνξάο, ηδηαίηεξα θαλεξφ κεηά ηελ πνιηηηθή αιιαγή θαη ηελ πηψζε ηνπ ζπζηήκαηνο δηαθπβεξλήζεσο ηνπ. Σν λνκηθφ θαζεζηψο πξνζηαζίαο ησλ μέλσλ επελδχζεσλ ζε πνιιέο απφ ηηο ρψξεο απηέο είλαη αθφκα είηε ππφ δεκηνπξγία, είηε ηφζν ειιηπέο πνπ απνηειεί αλαζηαιηηθφ παξάγνληα γηα αλάπηπμε εκπνξηθψλ ζρέζεσλ κε πξννπηηθέο θαη θπξίσο γηα δεκηνπξγία επελδχζεσλ. Απφ ηελ άιιε κεξηά, πνιιά πξνβιήκαηα αληηκεησπίδεη θαη ην ηξαπεδηθφ ηεο ζχζηεκα πνπ κέρξη ζηηγκήο ηνπιάρηζηνλ δελ αληαπνθξίλεηαη ζε αμηφπηζην βαζκφ ζε ζρέζε κε ην δπηηθφ ηξφπν δηεθπεξαίσζεο ησλ εκπνξηθψλ ζπλαιιαγψλ. Οξγαλσκέλν έγθιεκα πνπ ζε νξηζκέλεο ρψξεο απνηειεί ηφζν ηε βησζηκφηεηα ηεο επέλδπζεο φζν θαη ηελ πξνζσπηθή αζθάιεηα ησλ αλζξψπσλ Έιιεηςε δηακνξθσκέλσλ ζηειερψλ θαζψο θαη επαγγεικαηηθψλ ππεξεζηψλ πνηφηεηαο (δηθεγνξηθψλ, ινγηζηηθψλ, θνξνηερληθψλ θ.ι.π) Καθνζπληεξεκέλεο, κέρξη θαη ππνηππψδεηο ππνδνκέο (νδηθφ δίθηπν θαη κεηαθνξέο, ηειεπηθνηλσλίεο, δίθηπα θνηλήο σθέιεηαο, πνηφηεηα θαηαζθεπψλ) Αδχλαηα θπθιψκαηα δηαλνκήο (έθηαζε, νξγάλσζε, νηθνλνκηθή επξσζηξία) ιεο νη βαιθαληθέο ρψξεο πθίζηαληαη αλαδηάξζξσζε ησλ νηθνλνκηψλ ηνπο, είηε σο βαζηθή θξαηηθή πνιηηηθή, είηε κέζσ ησλ δπλάκεσλ ηεο αγνξάο. Ζ έιιεηςε ηδίσλ πφξσλ γηα ηελ απηνρξεκαηνδφηεζε ησλ αλαγθαίσλ επελδχζεσλ. Ζ έιιεηςε εμαγψγηκσλ πξντφλησλ αηρκήο, ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ λα δηεθδηθήζνπλ ηθαλφ κεξίδην ζηηο μέλεο αγνξέο. Ζ έιιεηςε ζηαζεξνχ νηθνλνκηθνχ θαη επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο γηα ηνπο επελδπηέο. Δληζρπκέλε γξαθεηνθξαηία. Έληνλα πξνβιήκαηα θνηλσληθήο αλάπηπμεο. Ζ έιιεηςε μεθάζαξνπ λνκηθνχ θαζεζηψηνο γηα ηηο μέλεο επελδχζεηο Ζ ζπλερήο αιιαγή ηεο λνκνζεζίαο Οη πεξηνξηζκνί ζηελ ειεπζεξία θίλεζεο θεθαιαίσλ:(μαγνχιηνο, 2006, 305-306) Ο ρόλος ηης Δλλάδας ζηην οικονομική ζσνεργαζία με ηα Βαλκάνια 21

Δίλαη ε κνλαδηθή ρψξα- κέινο ηεο Δ.Δ. Σν επίπεδν αλάπηπμεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο είλαη πςειφηεξν απφ απηφ ησλ άιισλ βαιθαληθψλ ρσξψλ. Ζ ζπλεξγαζία κε ηηο άιιεο βαιθαληθέο ρψξεο αλαπηχρζεθε πξηλ απφ ην 1989. Ηζηνξηθνί, πνιηηηζηηθνί, ζξεζθεπηηθνί, νηθνλνκηθνί θαη θνηλσληθνί δεζκνί ζπλδένπλ ηνλ ειιεληθφ κε ηνπο άιινπο βαιθαληθνχο ιανχο. Ζ γεσζηξαηεγηθή ζέζε ηεο Διιάδαο δηεπθνιχλεη ηελ αλάπηπμε ησλ κεηαθνξψλ, ηνπ εκπνξίνπ θαη ησλ δηθηχσλ ππνδνκψλ κεηαμχ ησλ βαιθαληθψλ ρσξψλ. Οη λέεο δπλαηφηεηεο γηα ηελ νηθνλνκηθή ζπλεξγαζία ζηα Βαιθάληα θαη ν λένο γεσγξαθηθφο θαη νηθνλνκηθφο ράξηεο πνπ δηακνξθψλεηαη, πξνζδίδνπλ ζηε Θεζζαινλίθε θαη ζηε Β.Διιάδα έλαλ εηδηθφ ξφιν σο νηθνλνκηθφ θέληξν ηεο πεξηνρήο. Ζ γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Θεζζαινλίθεο, ην επίπεδν αλάπηπμήο ηεο, νη ππνδνκέο, ην ιηκάλη, ην αεξνδξφκην, ε ηζηνξηθή ηεο θιεξνλνκηά, απνηεινχλ ηα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα ηεο πφιεο γηα λα αληαπνθξηζεί ζηηο λέεο απαηηήζεηο ηεο δηαβαιθαληθήο ζπλεξγαζίαο, κε ηελ αλάινγε πξνζαξκνγή θαη αλάπηπμε..(μαγνχιηνο, 2006, 308-309) Μέηξα αληηκεηώπηζεο ηωλ επηρεηξήζεωλ Μπξνζηά ζηα ηφζα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ειιεληθέο κηθηέο επηρεηξήζεηο πξνηείλεηαη γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπο : 1) Ζ δεκηνπξγία ππεξεζίαο γηα ηελ παξαθνινχζεζε ησλ εμειίμεσλ θαη ηελ ππεχζπλε ελεκέξσζε ησλ επηρεηξεκαηηψλ, νη νπνίνη ελδηαθέξνληαη λα επελδχζνπλ ζηηο βαιθαληθέο ρψξεο. Ζ ππεξεζία απηή ζα πξέπεη λα ζηειερσζεί κε εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ ψζηε λα παξέρεη ππεχζπλε θαη αθξηβή πιεξνθφξεζε κε ζηφρν: Σελ παξαθνινχζεζε, θαηαγξαθή θαη ηαμηλφκεζε ησλ κεηαβνιψλ πνπ ζπληεινχληαη ζην ζεζκηθφ πιαίζην ησλ βαιθαληθψλ ρσξψλ θαη ζρεηίδεηαη κε ηελ αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ. Σελ παξνρή πιεξνθνξηψλ πξνο ηνπο ελδηαθεξφκελνπο. 22

Σελ θαηαγξαθή ησλ εμειίμεσλ θαη ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαηά θιάδν θαη ηελ θαηαγξαθή ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο. Σε δηακφξθσζε ηνπ πιαηζίνπ ηερληθήο, λνκηθήο θαη νηθνλνκηθήο ζηήξημεο ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ πνπ πξνηίζεληαη λα αλαιάβνπλ πξσηνβνπιίεο επελδχζεσλ ή άιισλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηε Βαιθαληθή. Σελ αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ ζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο φπσο ε ζχληαμε εθζέζεσλ πξνο ηνπο αξκνδίνπο, ε δηνξγάλσζε ζπλεδξηψλ θαη ε εθπαηδεπηηθή επηκνξθσηηθή δξαζηεξηφηεηα πξνο επηρεηξήζεηο θαη ζηειέρε επηρεηξήζεσλ θ.ι.π. 2) Ζ δεκηνπξγία θνξέα κε απνθιεηζηηθφ ζθνπφ ηελ αζθάιηζε ησλ ειιεληθψλ επελδχζεσλ αιιά θαη ηελ πξνψζεζε ησλ Διιεληθψλ Σξαπεδψλ ζηε Βαιθαληθή. 23

2.2 Ο ξφινο ηεο βαιθαληθήο αγνξάο γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία Έλα κεγάιν πνζνζηφ ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ αζθνχλ εμαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα παξάγνληαο ζηελ Διιάδα θαη εμάγνληαο πξνο ηηο Βαιθαληθέο ρψξεο, ρηίδνληαο εξγνζηάζηα ζηελ ρψξα πξννξηζκνχ, ελψ άιιεο ζπκκεηέρνπλ ζε θνηλνπξαμίεο. Οη ιφγνη πνπ σζνχλ φιν θαη πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο λα κεηαθέξνπλ ηε παξαγσγή ή λα αλνίμνπλ κηα θαηλνχξγηα είλαη πνιινί. Οη επηρεηξήζεηο πνπ επεθηείλνπλ ηε παξαγσγή ηνπο πξνο ηα Βαιθάληα ζηνρεχνπλ ζηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο θαη απνθπγή ησλ δαζκψλ ζηα εηζαγφκελα πξντφληα νη νπνίνη επηβαξχλνπλ ηηο εμαγσγέο. Βεβαίσο, πξνθχπηνπλ πξνβιήκαηα θαηά ηελ πινπνίεζε ηέηνηνπ ζηφρνπ, αιιά ην ξίζθν πνπ παίξλνπλ νη επηρεηξήζεηο δηθαηνινγείηαη απφ ηα απμαλφκελα θέξδε. κσο απηέο νη ελέξγεηεο ησλ επηρεηξήζεσλ, δειαδή κεηαλάζηεπζε πξνο ηηο ρψξεο ησλ Βαιθαλίσλ πξνθαιεί κείσζε ζηηο εμαγσγέο, ηεο ρψξαο, γηαηί νη επηρεηξήζεηο ζηακαηνχλ λα εμάγνπλ ηα πξντφληα απφ ηελ Διιάδα ζηα Βαιθάληα αθνχ ε παξαγσγή ηνπο γίλεηαη εθεί.ζ Διιάδα φζνλ αθνξά ηηο εμαγσγέο θαηαιακβάλεη ηε ηειεπηαία ζέζε αλάκεζα ζηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ. Οη ειιεληθέο εμαγσγέο αληηπξνζσπεχνπλ κφλν ην 1/3 ησλ εηζαγσγψλ, ελψ ην εκπνξηθφ ηζνδχγην ησλ άιισλ ρσξψλ ηεο Δ.Δ. είλαη ηζνζθειηζκέλν ή ζεηηθφ. ηελ αλάπηπμε ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ έπαημε ζεκαληηθφ ξφιν ε βαιθαληθή αγνξά. Γηα παξάδεηγκα κε ηε Ρνπκαλία θαη ηε Βνπιγαξία ηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπκε ζεηηθφ εκπνξηθφ ηζνδχγην θαη ν αξηζκφο απηφο απμάλεηαη ζπλερψο. Οη δηάθνξνη αλαιπηέο πξνβιέπνπλ φηη ε αλάπηπμε ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ ζα είλαη ζηαζεξή ηα επφκελα ρξφληα, αιιά κε ρακεινχο ξπζκνχο. Απηφ ζπκβαίλεη επεηδή ηα πξντφληα πνπ εμάγνπκε ζηηο βαιθαληθέο ρψξεο(ηξφθηκα, ελδχκαηα, πξψηεο χιεο θ.η.ι.) δελ είλαη πξντφληα κεγάιεο εηζνδεκαηηθήο αμίαο. Ωζηφζν πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη κε βάζε ηα ζηνηρεία ηεο ζηαηηζηηθήο εηαηξείαο ΔΤΔ φζνλ αθνξά ην έηνο 2000, νη ειιεληθέο 24

εμαγσγέο πξνο ηηο βαιθαληθέο ρψξεο αλήιζαλ ζηα 1.727 εθαη. δνι. Απηφ δείρλεη φηη νη ειιεληθέο εμαγσγέο πξνο ηα Βαιθάληα αληηπξνζσπεχνπλ ην 16,1% επί ηνπ ζπλφινπ ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ. Απφ απηφ ζπκπεξαίλνπκε φηη ε ειιεληθή νηθνλνκία ρξεηάδεηαη ηελ βαιθαληθή αγνξά γηα ηε κείσζε ηνπ ειιείκκαηνο ζηηο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο. Δπνκέλσο γηα ηε κείσζε ησλ ειιεηκκάησλ ρξεηάδεηαη αχμεζε ησλ εμαγσγψλ γη απηφ έρνπλ δεκηνπξγεζεί νξγαληζκνί πνπ πξνσζνχλ ηηο ειιεληθέο εμαγσγέο. Σέηνηνη νξγαληζκνί είλαη ν Ο.Π.Δ. ( Οξγαληζκφο Πξνψζεζεο Δμαγσγψλ) ελψ ζε θάζε λνκφ ππάξρνπλ νξγαληζκνί αλάπηπμεο π.ρ. ζηελ Θξάθα είλαη ε Αλαπηπμηαθή Ρνδφπεο Α.Δ., ΔΟΜΔΥΥ θ.α.. Ο ζθνπφο απηψλ ησλ νξγαληζκψλ είλαη ε δηνξγάλσζε εθζέζεσλ κε ειιεληθά πξντφληα ζε δηάθνξεο ρψξεο, ε πξνζέιθπζε ησλ ειιήλσλ εμαγσγέσλ πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγνχληαη θάπνηεο ζπκθσλίεο θαη πξνηάζεηο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ εμαγσγψλ. 25

2.3 Ζ νηθνλνκηθή ζπλεξγαζία ηεο Διιάδαο κε ηηο βαιθαληθέο ρψξεο ήκεξα θαη παξά ηηο θαζπζηεξήζεηο, ηα ιάζε θαη ηηο αδπλακίεο πνπ ζεκεηψζεθαλ, νη βαιθαληθέο ρψξεο απνηεινχλ ζεκαληηθνχο εηαίξνπο ηεο Διιάδαο ζην εκπφξην, ζηηο επελδχζεηο θαη ζηα αλαπηπμηαθά έξγα γηα ηηο ππνδνκέο ζηελ πεξηνρή. ε 12 δηο. Δπξψ αλέξρνληαη νη ειιεληθέο επελδχζεηο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ησλ Βαιθαλίσλ θαη ηεο Ν.Α.Δπξψπεο, φπνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη πεξηζζφηεξεο απφ 3500 ειιεληθέο επηρεηξήζεηο θαη 1000 θαηαζηήκαηα ειιεληθψλ ηξαπεδψλ. Σν ειιεληθφ επελδπκέλν θεθάιαην θαηέρεη ηελ δεχηεξε ζέζε ζηελ Βνπιγαξία θαη ηελ ηξίηε ζηελ Ρνπκαλία, φπνπ θζάλεη ζπλνιηθά ζηα 5 δηο. Δπξψ, ελψ ηελ ίδηα ψξα ε Βνπιγαξία θαη Ρνπκαλία έρνπλ αλαδεηρζεί ζηνπο θπξηφηεξνπο εκπνξηθνχο εηαίξνπο ηεο Διιάδαο. Αξθεηνί Έιιελεο επηρεηξεκαηίεο αμηνπνίεζαλ ηηο επθαηξίεο πνπ παξνπζίαδαλ νη βαιθαληθέο ρψξεο είηε καθξνπξφζεζκα είηε βξαρππξφζεζκα ζε φινπο ηνπο ηνκείο,( εκπνξηθφ, παξαγσγηθφ θαη ππεξεζίεο) θαη απηφ γηαηί νη πεξηζζφηεξνη επηρεηξεκαηίεο πηζηεχνπλ φηη ην επηρεηξείλ είλαη ζπλψλπκν ηνπ ξίζθνπ. Βέβαηα, ε ζπληεξεηηθή κεξίδα ησλ επηρεηξεκαηηψλ ιακβάλεη ππφςε κφλν ηνλ νηθνλνκηθφ θίλδπλν πνπ παξνπζηάδνπλ νη ρψξεο απηέο θαη φρη ην πνιηηηθφ. Οη ςχρξαηκνη θαη ζαξξαιένη επηρεηξεκαηίεο κε νξγαλσκέλεο επηρεηξήζεηο ιακβάλνπλ ππφςε φινπο ηνπο αζηάζκεηνπο παξάγνληεο πνπ εθπνξεχνληαη απφ ηε πνιηηηθή κίαο ρψξαο θαη ηελ νηθνλνκία θαη δελ πηννχληαη ηειηθά. Απηφ γηαηί αθνινπζνχλ ηε ιατθή ξήζε << ησλ θξνλίκσλ ηα παηδία πξηλ πεηλάζνπλ καγεηξεχνπλ >> θαη έηζη ιακβάλνπλ φιεο ηηο αζθαιηζηηθέο δηθιίδεο ηφζν γηα νηθνλνκηθνχο φζν θαη γηα πνιηηηθνχο θηλδχλνπο. 2.3.1 Αιβαλία 26