Οι Στόχοι της Διαδικασίας της Bologna

Η Διαδικασία της Bologna και o Ευρωπαϊκός Χώρος Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ο πρωταρχικός στόχος της διαδικασίας της Bologna είναι η δημιουργία ενός ενιαίου Ευρωπαϊκού χώρου στην Ανώτερη Εκπαίδευση, που προωθεί την κινητικότητα, προσελκύει φοιτητές και προσωπικό από την Ευρώπη καθώς και από άλλα μέρη του κόσμου και είναι διεθνώς ανταγωνιστικός. Για την επίτευξη του στόχου αυτού προωθείται η συγκρισιμότητα και συμβατότητα μεταξύ των διαφορετικών συστημάτων Ανώτερης Εκπαίδευσης σε όλη την Ευρώπη καθώς και η βελτίωση της ποιότητα τους. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της διαδικασίας της Bologna - και το κλειδί για την επιτυχία της - είναι η στενή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, των φοιτητών και του προσωπικού των Ιδρυμάτων, καθώς και των εργοδοτών και των οργανισμών διασφάλισης της ποιότητας, που λειτουργούν στην Ευρώπη. Οι Στόχοι της Διαδικασίας της Bologna 1. Ευανάγνωστα και συγκρίσιμα πτυχία: ένα πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων με τρεις κύκλους σπουδών Η Διαδικασία της Bologna είναι περισσότερο γνωστή για το στόχο της να δομήσει την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση σε τρεις κύκλους σπουδών (BachelorMaster-PhD) προωθώντας τη σύγκλιση των διαφορετικών μορφών της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ευρώπη, προσαρμόζοντάς τις στα διεθνή πρότυπα. Τα εθνικά πλαίσια προσόντων (NQF) περιγράφουν τα προσόντα που αποκτώνται μέσω ενός εκπαιδευτικού συστήματος, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτά συνδέονται μεταξύ τους. Περιγράφουν τι πρέπει να

γνωρίζουν, να κατανοούν και να είναι σε θέση να κάνουν οι κάτοχοι τίτλων με βάση τα προσόντα που απέκτησαν κατά την διάρκεια των σπουδών τους, καθώς και το πώς οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να αξιοποιήσουν τα αποκτηθέντα προσόντα για την απόκτηση τίτλων σπουδών, εντός του πλαισίου ενός εκπαιδευτικού συστήματος. Η πρόσβαση στο δεύτερο κύκλο (Master) απαιτεί συνήθως την επιτυχή ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου σπουδών (Bachelor) που έχει διάρκεια τουλάχιστον τριών ετών. Εκτός από τα ακαδημαϊκά, τα προσόντα που θα αποκτηθούν κατά τον πρώτο κύκλο σπουδών θα πρέπει να σχετίζονται με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας. Μια από τις απαιτήσεις της διαδικασίας της Bologna είναι ο καθορισμός των μαθησιακών αποτελεσμάτων για τα επαγγελματικά προσόντα που αντιστοιχούν σε καθένα από τους τρεις κύκλους σπουδών, χρησιμοποιώντας το Πλαίσιο Επαγγελματικών Προσόντων του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτερης Εκπαίδευσης, ως κοινό σημείο αναφοράς. Ο καθορισμός των μαθησιακών αποτελεσμάτων είναι μια σημαντική συνιστώσα της ευρύτερης μετακίνησης προς την μαθητοκεντρική διδασκαλία και τη μάθηση. Η εκπαίδευση σε Διδακτορικό επίπεδο, η οποία αντιστοιχεί γενικά σε φόρτο εργασίας 3-4 ετών πλήρους απασχόλησης, εισήχθη στις Διαδικασίες της Βologna ως ο τρίτος κύκλος σπουδών. Βασικοί στόχοι του κύκλου αυτού είναι η προαγωγή της γνώσης μέσω πρωτότυπης έρευνας και η διεπιστημονική κατάρτιση και ανάπτυξη μεταβιβάσιμων δεξιοτήτων που να καλύπτουν τις ανάγκες της ευρύτερης αγοράς εργασίας. Οι συμμετέχοντες στα προγράμματα τρίτου κύκλου θα πρέπει να θεωρούνται ταυτόχρονα φοιτητές αλλά και ερευνητές σε πρώιμο στάδιο. Η ενθάρρυνση περισσοτέρων υποψήφιων διδακτόρων για να αναλάβουν ερευνητική σταδιοδρομία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, είναι επίσης ένας στόχος.

2. Κοινά Πτυχία Η διαδικασία της Bologna άνοιξε το δρόμο για ολοένα και πιο καινοτόμες, διακρατικές συνεργασίες μεταξύ των χωρών μελών και την αύξηση του αριθμού κοινών προγραμμάτων σπουδών μεταξύ Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε όλη την Ευρώπη. Τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά συνδέονται συνήθως με τα προσόντα που περιγράφονται ως Κοινοί Τίτλοι Σπουδών: Τα προγράμματα που οδηγούν σε αυτά αναπτύσσονται ή εγκρίνονται μεταξύ διαφόρων Ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από κοινού. Οι φοιτητές περνούν μεγάλες χρονικές περιόδους στα ιδρύματα-εταίρους. Οι περίοδοι σπουδών και οι εξετάσεις που πέρασαν οι φοιτητές στο/α ίδρυμα/ιδρύματα εταίρο/ους αναγνωρίζονται πλήρως και αυτόματα από όλα τα εμπλεκόμενα Ιδρύματα Το διδακτικό προσωπικό των συμμετεχόντων Ιδρυμάτων συνεργάζεται για την κατάρτιση του προγράμματος σπουδών, συνιστά κοινό σώμα για εισδοχή φοιτητών στο πρόγραμμα και την αξιολόγησή τους και συμμετέχει σε κινητικότητα, για σκοπούς διδασκαλίας. Οι φοιτητές που έχουν ολοκληρώσει το πλήρες πρόγραμμα αποκτούν πτυχίο, το οποίο απονέμεται από κοινού από τα συμμετέχοντα ιδρύματα, και αναγνωρίζεται πλήρως σε όλες τις χώρες.

3. Κινητικότητα Η διευκόλυνση της κινητικότητας είναι ένας από τους κύριους στόχους της δημιουργίας του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου στην Ανώτερη Εκπαίδευση και μέχρι στιγμής έχει γίνει μεγάλη πρόοδος στον τομέα αυτό. Οι ενδο-ευρωπαϊκές και διεθνείς κινητικότητες φοιτητών και προσωπικού αποτελούν ένα σημαντικό μέρος της κουλτούρας της Ευρωπαϊκής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Καταβάλλονται επίσης προσπάθειες για την αντιμετώπιση των επιπλέον προκλήσεων, κυρίως όσον αφορά τις άδειες παραμονής και εργασίας καθώς και τα οικονομικά κίνητρα/διευκολύνσεις (συμπεριλαμβανομένων των μεταφερόμενων δανείων και επιχορηγήσεων για τους φοιτητές ή τις συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις για το προσωπικό). Περισσότερα από 5600 Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ευρώπη, προσφέρουν μια μεγάλη ποικιλία πτυχιακών προγραμμάτων σε εγχώριους και διεθνείς φοιτητές. Η Ευρώπη παρέχει μια μοναδική πολιτιστική εμπειρία σε ένα δυναμικό, πολύγλωσσο και πολυεθνικό περιβάλλον με υψηλής ποιότητας προγράμματα σπουδών και έρευνας, για τους φοιτητές και το ακαδημαϊκό προσωπικό. 4. Αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων Ο σκοπός της αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων είναι να καταστεί δυνατό στους εκπαιδευόμενους να χρησιμοποιούν τα προσόντα που απέκτησαν σε οποιοδήποτε εκπαιδευτικό σύστημα ή χώρα, χωρίς να χάνουν την αξία των προσόντων αυτών. Οι φοιτητές, το ακαδημαϊκό προσωπικό, οι εργοδότες και άλλοι ενδιαφερόμενοι μπορούν να λάβουν πληροφορίες σχετικά με την αναγνώριση των προσόντων, στα Εθνικά Κέντρα ενημέρωσης που υπάρχουν σε κάθε χώρα του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Το κύριο διεθνές νομικό πλαίσιο που έχει ως στόχο την προώθηση της αναγνώρισης των προσόντων, είναι η σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης

με την UNESCO για την αναγνώριση των Προσόντων, όσον αφορά την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση στον Ευρωπαϊκό χώρο (Συνθήκη Αναγνώρισης της Λισαβόνας). Τα Εργαλεία που διευκολύνουν την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων είναι το Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς και Συσσώρευσης Πιστωτικών Μονάδων (ECTS) και το Συμπλήρωμα Διπλώματος (DS). Το ECTS περιλαμβάνει το μέσο όρο του φόρτου εργασίας του προγράμματος σπουδών του φοιτητή σε σχέση με τα μαθησιακά αποτελέσματα και τις ικανότητες που πρέπει να επιτευχθούν. Το Συμπλήρωμα Διπλώματος περιγράφει τα προσόντα που απέκτησε ο φοιτητής με κατανοητό τρόπο, συσχετίζοντάς τα με το σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο οποίο αποκτήθηκαν καθώς και με το γενικότερο πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων. 5. Διασφάλιση Ποιότητας Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ο όρος διασφάλιση της ποιότητας αναφέρεται σε όλες τις πολιτικές, στις εν εξελίξει διαδικασίες και δράσεις που αποσκοπούν στη διασφάλιση ότι τα Ιδρύματα, τα προγράμματα σπουδών και τα προσόντα, πληρούν τα καθορισμένα πρότυπα στην προσφερόμενη εκπαίδευση και στην υποδομή. Η διασφάλιση της ποιότητας βασίζεται στη δέσμευση των ενδιαφερομένων μερών και αποσκοπεί στη διασφάλιση και την περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Τα πρότυπα και οι κατευθυντήριες γραμμές για τη διασφάλιση της ποιότητας στην Ευρωπαϊκή Τριτοβάθμια Εκπαίδευση που εγκρίθηκαν από τους Υπουργούς Παιδείας των χωρών μελών το 2005 και συχνά αναφέρονται ως Ευρωπαϊκά Πρότυπα και Κατευθυντήριες γραμμές (European Standards and Guidelines - ESG), παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με τη διασφάλιση της ποιότητας σε οργανισμούς και ιδρύματα. Το Ευρωπαϊκό Μητρώο Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτερη Εκπαίδευση (EQAR), που συστάθηκε το 2008, έχει σχεδιαστεί για

να απαριθμήσει τις υπηρεσίες που λειτουργούν σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πρότυπο και τις κατευθυντήριες γραμμές καθώς και τις κατάλληλες εθνικές νομικές διατάξεις. Το μητρώο στοχεύει στην αύξηση της εμπιστοσύνης και της διαφάνειας όσον αφορά τη διασφάλιση της ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. 6. Κοινωνική Διάσταση και Ίσες Ευκαιρίες Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Ανώτερης Εκπαίδευσης στοχεύει στην παροχή ίσων ευκαιριών στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και μεγιστοποιώντας τις δυνατότητες των ατόμων όσον αφορά την προσωπική τους ανάπτυξη και τη συμβολή τους σε μια βιώσιμη και δημοκρατική κοινωνία της γνώσης. 7. Απασχολησιμότητα Η απασχολησιμότητα αποτελεί από την αρχή, έναν από τους βασικούς στόχους της Διαδικασίας της Bologna. Στο πλαίσιο της διαδικασίας της Bologna, η απασχολησιμότητα ορίζεται ως η δυνατότητα απόκτησης αρχικής απασχόλησης, διατήρησης της απασχόλησης και κινητικότητας εντός της Ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας. Κάθε κύκλος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να είναι συνυφασμένος με την αγορά εργασίας. Περαιτέρω διάλογος απαιτείται μεταξύ των δημοσίων και των ιδιωτών εργοδοτών, των φοιτητών, των ακαδημαϊκών, των ανώτερων εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και των κυβερνήσεων, ιδιαίτερα όσον αφορά τα επαγγελματικά προσόντα που προέρχονται από τον πρώτο κύκλο σπουδών, προκειμένου να επιτευχθεί πλήρως ο στόχος αυτός.

8. Διά Βίου Μάθηση Η Διά Βίου Μάθηση έχει αναγνωρισθεί ως ένα ουσιαστικό στοιχείο του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης από το 2001. Είναι εγγενές σε όλες τις πτυχές της διαδικασίας της Bologna και προωθείται μέσα από: τη βελτίωση της αναγνώρισης της προηγούμενης μάθησης, περιλαμβανομένης της μη τυπικής και άτυπης μάθησης, τη δημιουργία πιο ευέλικτων, μαθητοκεντρικών τρόπων απόκτησης γνώσεων, την ανάπτυξη ευέλικτων διόδων μάθησης, επιτρέποντας στους εκπαιδευόμενους να μετακινούνται ανάμεσα στην εργασία και την εκπαίδευση, τη διεύρυνση της πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. 9. Ευρωπαϊκή τριτοβάθμια εκπαίδευση σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο Η ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης προκαλεί παγκόσμιο ενδιαφέρον. Για την ανάπτυξη ενός πλαισίου για την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας σε Ευρωπαϊκό, Εθνικό και Ιδρυματικό επίπεδο υιοθετήθηκε η στρατηγική, «Ο ευρωπαϊκός χώρος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο παγκόσμιο περιβάλλον, η οποία περιλαμβάνει τις ακόλουθες προτεραιότητες: βελτίωση της πληροφόρησης σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, προώθηση της Ευρωπαϊκής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης ώστε να ενισχυθεί η ελκυστικότητα και ανταγωνιστικότητα της παγκοσμίως, εντατικοποίηση του πολιτικού διαλόγου, ενίσχυση της συνεργασίας στη βάση εταιρικών σχέσεων, περαιτέρω προώθηση της αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων.

Η διαδικασία της Bologna στην Κύπρο Η Κύπρος έχει επικυρώσει τη Διακήρυξη της Bologna το 1999, και συμμετέχει ενεργά στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτερης Εκπαίδευσης. Η διαδικασία της Bologna στην Κύπρο προωθείται από την ομάδα των Εμπειρογνωμόνων Bologna (Bologna Experts), η οποία συστάθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, στη βάση των οδηγιών της ΕΕ. Οι εργασίες της ομάδας συντονίζονται από το ΙΔΕΠ Διά Βίου Μάθησης, που διαχειρίζεται το πρόγραμμα Erasmus, στα πλαίσια του οποίου λειτουργεί και η ομάδα των εμπειρογνωμόνων Bologna. Πληροφορίες για τη διαδικασία και σχετικοί σύνδεσμοι υπάρχουν στην ιστοσελίδα Bologna, που είναι προσβάσιμη από την ιστοσελίδα του ΙΔΕΠ.

Στοιχεία επικοινωνίας του ΙΔΕΠ Διά Βίου Μάθησης ΙΔΕΠ Διά Βίου Μάθησης Προδρόμου και Δημητρακοπούλου 2, 1090 Λευκωσία Ιστοσελίδα: www.llp.org.cy/bolognaprocess email: info@llp.org.cy Συντονίστρια του σχεδίου προώθησης της διαδικασίας της Bologna Ανδρούλα Παπαναστασίου Διευθύντρια ΙΔΕΠ Διά Βίου Μάθησης Τηλ.: +35722 448888 E-mail: apapanastasiou@llp.org.cy Υπεύθυνη επικοινωνίας του σχεδίου Ρούλα Κυρίλλου - Ιωαννίδου Συντονίστρια των προγραμμάτων Erasmus και Leonardo da Vinci Τηλ.: +35722 448898 E-mail: rkyrillou@llp.org.cy Κατάλογος Εμπειρογνωμόνων Bologna Ελπίδα Κεραυνού Παπαηλιού Πρύτανης Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου Άτομο Επαφής για θέματα ECTS / DS Τηλ.: +357-25002436 E-mail: rector@cut.ac.cy Ανδρέας Μαλλούππας Τέως Διευθυντής Οικονομικών ΤΕΠΑΚ Εμπειρογνώμονας σε θέματα ECTS / DS και Διασφάλισης Ποιότητας Τηλ.: +357-22331971/99202084 E-mail: a.mallouppas@cytanet.com.cy Γρηγόρης Μακρίδης Διευθυντής Γραφείου Έρευνας και Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Κύπρου Άτομο Επαφής για θέματα δύο / τριών Κύκλων Σπουδών Τηλ.: +357-22 894287 E-mail: makrides.g@ucy.ac.cy

Μάριος Κασσινόπουλος Επίκουρος Καθηγητής, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου Άτομο Επαφής για θέματα Διασφάλισης Ποιότητας Τηλ.: +357-99 302244 E-mail: marios.kassinopoulos@cut.ac.cy Φίλιππος Πουγιούτας Καθηγητής του τμήματος Επιστήμης Υπολογιστών Αντιπρύτανης, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας Εμπειρογνώμονας σε θέματα ECTS / DS και δύο / τριών Κύκλων Σπουδών Τηλ.: +357-22 841510 E-mail: pouyioutas.p@unic.ac.cy Κώστας Κυριάκου Αναπληρωτής Καθηγητής Επικεφαλής του τμήματος της Επιστήμης των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Μηχανολογίας, Πανεπιστήμιο Frederick Εμπειρογνώμονας σε θέματα Διασφάλισης Ποιότητας Τηλ.: +357-22 345158. E-mail: eng.kc@frederick.ac.cy Αθανασία Κτενά Διοικητική προϊστάμενος Γραφείο του Πρύτανη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου Εμπειρογνώμονας σε θέματα ECTS / DS Τηλ.: +357-22 713 251. E-mail: S.Ktena@euc.ac.cy Μάριος Σιαμμάς Φοιτητής Εκπρόσωπος των Φοιτητικών Οργανώσεων (ΠΟΦΕΝ) Τηλ.: +357-99356651 E-mail: msiammas@gmail.com

Προδρόμου και Δημητρακοπούλου 2,1090 Λευκωσία ή Τ.Θ 25484, 1310 Λευκωσία, email: info@llp.org.cy www.llp.org.cy/bolognaprocess