Ν Ο Μ Α Ρ Χ Ι Α Κ Η Α Υ Τ Ο Δ Ι Ο Ι Κ Η Σ Η Α Ν Α Τ Ο Λ Ι Κ Η Σ Α Τ Τ Ι Κ Η Σ Δ Η Μ Ο Σ Μ Α Ρ Κ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Μ Ε Σ Ο Γ Α Ι Α Σ Μ Ε Λ Ε Τ Η A N Α Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η Σ Τ Ο Υ Γ Ε Ν Ι Κ Ο Υ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Κ Ο Υ Σ Χ Ε Δ Ι Ο Υ 1 η Φ Α Σ Η Α Ν Α Λ Υ Σ Η Π Ρ Ο Κ Α Τ Α Ρ Κ Τ Ι Κ Ε Σ Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε Ι Σ ΤΕΥΧΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Α Ν Α Λ Υ Σ Η - Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε Ι Σ Ομάδα Μελέτης: ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗ - ΚΑΡΡΑ, Αρχιτέκτων ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΡΟΒΕΛΕΓΓΙΟΣ, Αρχιτέκτων Σύμβουλοι Μελέτης ΑΝΕΣΤΗΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ, Πολ. Μηχανικός, Εδαφομηχανικός, Γεωλόγος Δρ. ΑΛΕΞΙΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ, Πολ. Μηχανικός, Περιβαλλοντολόγος ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Οικονομολόγος, Πολεοδόμος Χωροτάκτης ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΑΠΡΟΣ, Πολ. Μηχανικός, Συγκοινωνιολόγος ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΛΠΑΞΗΣ, Αρχαιολόγος Ειδικός Σύμβουλος Μελέτης ΠΑΥΛΟΣ ΛΟΥΚΑΚΗΣ, Αρχιτέκτων Πολεοδόμος Κοινός Εκπρόσωπος: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΡΟΒΕΛΕΓΓΙΟΣ, Αρχιτέκτων, Στρέιτ 1, 152 37, Φιλοθέη, τηλ. 210 6858111, 210 6858112, fax 210 6817323 Επίβλεψη Μελέτης: ΚΩΣΤΑΣ ΕΤΘΥΜΙΟΥ, Αρχιτέκτων, Πολεοδόμος (Οργανισμός Αθήνας) ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΟΥΡΗ, Αρχιτέκτων (Δήμος Μαρκοπούλου)
Ημερομηνία: Φεβρουάριος 2008
Ν Ο Μ Α Ρ Χ Ι Α Κ Η Α Υ Τ Ο Δ Ι Ο Ι Κ Η Σ Η Α Ν Α Τ Ο Λ Ι Κ Η Σ Α Τ Τ Ι Κ Η Σ Δ Η Μ Ο Σ Μ Α Ρ Κ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Μ Ε Σ Ο Γ Α Ι Α Σ Μ Ε Λ Ε Τ Η A N Α Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η Σ Τ Ο Υ Γ Ε Ν Ι Κ Ο Υ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Κ Ο Υ Σ Χ Ε Δ Ι Ο Υ 1 η Φ Α Σ Η Α Ν Α Λ Υ Σ Η Π Ρ Ο Κ Α Τ Α Ρ Κ Τ Ι Κ Ε Σ Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε Ι Σ ΤΕΥΧΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Ημερομηνία: Φεβρουάριος 2008
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 1η Φ Α Σ Η Ο Μ Α Δ Α Μ Ε Λ Ε Τ Η Σ Χρυσάνθη Αραμπατζή, Αρχιτέκτων Γιώργος Προβελέγγιος, Αρχιτέκτων Σύμβουλοι Μελέτης: Ανέστης Αβραμίδης, Πολ. Μηχανικός, Εδαφομηχανικός, Γεωλόγος Δρ. Αλέξιος Παρασκευόπουλος, Πολ. Μηχανικό, Περιβαλλοντολόγος Γιώργος Παπαγεωργίου, Οικονομολόγος, Πολεοδ. - Χωροτάκτης Σεραφείμ Κάπρος, Πολιτικός Μηχανικός, Συγκοινωνιολόγος Θανάσης Καλπαξής, Αρχαιολόγος Ειδικός Σύμβουλος Μελέτης: Παύλος Λουκάκης, Αρχιτέκτων, Πολεοδόμος Συνεργάτες: Πολεοδομική Μελέτη Χρήστος Ελευθεριάδης, Αρχιτέκτων Χαράλαμπος Παπούλιας, Αρχιτέκτων Γιάννης Προβελέγγιος, Αρχιτέκτων Μαντώ Σκούρα, Αρχιτέκτων Ηλίας Υφαντής Μαρία Ξανθού, Σχεδιάστρια Σούλα Σαββάκη, Σχεδιάστρια Οικονομική Μελέτη Πάνος Καψάλης, Οικονομολόγος Αρχαιολογική Μελέτη Κατερίνα Κουριάτη, Αρχαιολόγος Περιβαλλοντική Μελέτη Χρύσα Παπάρα, Περιβαλλοντολόγος
Γεώργιος Παρασκευόπουλος, Τοπογράφος Μηχανικός, Μηχανικός Περιβάλλοντος Γεωλογική Μελέτη Γεώργιος Μπούτσης, Γεωλόγος, Σπυρίδων Παπαϊωάννου, Γεωλόγος Ευάγγελος Ευαγγέλου, Γεωλόγος. Επιβλέποντες Μελέτης: Κώστας Ευθυμίου, Αρχιτέκτων, Πολεοδόμος (Οργανισμός Αθήνας) Ελένη Πετούρη, Αρχιτέκτων (Δήμος Μαρκοπούλου) Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής
Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 1η Φ Α Σ Η Π Ι Ν Α Κ Α Σ Σ Χ Ε Δ Ι Ω Ν ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΕΔΙΩΝ Α.Α. ΤΙΤΛΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΚΛΙΜΑΚΑ Π 01 Σχέδιο Ευρύτερης Περιοχής 1 / 50.000 Π 02 Εγκεκριμμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Περιοχή Αεροδρομίου, Βραυρώνας, Αγίου Σπυρίδωνα 1 / 10.000 Π 03 Εγκεκριμμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Περιοχή Μαρκόπουλου, Αγίου Νικολάου, Αυλακιού 1 / 10.000 Π 04 Υφιστάμενο Θεσμικό Πλαίσιο Περιοχή Αεροδρομίου, Βραυρώνας, Αγίου Σπυρίδωνα 1 / 10.000 Π 05 Υφιστάμενο Θεσμικό Πλαίσιο Περιοχή Μαρκόπουλου, Αγίου Νικολάου, Αυλακιού 1 / 10.000 Π 06 Θεσμοθετημένες Χρήσεις Γης Περιοχή Αγίου Σπυρίδωνα, Λιμάνι 1 / 5.000 Π 07 Θεσμοθετημένες Χρήσεις Γης Περιοχή Αυλακιού 1 / 5.000 Π 08 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Περιοχή Αεροδρομίου, Βραυρώνας, Αγίου Σπυρίδωνα 1 / 10.000 Π 09 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Περιοχή Μαρκόπουλου, Αγίου Νικολάου, Αυλακιού 1 / 10.000 Π 10 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Κέντρο Μαρκόπουλου, Βόρεια Επέκταση 1 / 5.000 Π 11 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Νότια Επέκταση Μαρκόπουλου, Ζώνες Παραγωγικών Δραστηριοτήτων 1 / 5.000 Π 12 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Περιοχή Αγίου Σπυρίδωνα, Λιμάνι 1 / 5.000 Π 13 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Περιοχή Αυλακιού 1 / 5.000 Π 14 Πρόταση Αναθεώρησης Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Περιοχή Αεροδρομίου, Βραυρώνας, Αγίου Σπυρίδωνα 1 / 10.000 Π 15 Πρόταση Αναθεώρησης Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Περιοχή Μαρκόπουλου, Αγίου Νικολάου, Αυλακιού 1 / 10.000
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 1η Φ Α Σ Η Π Ι Ν Α Κ Α Σ Σ Χ Ε Δ Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Ω Ν Α.Α. ΤΙΤΛΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΚΛΙΜΑΚΑ ΣΧ 01 Υφιστάμενο Οδικό και Σιδηροδρομικό Δίκτυο 1 / 35.000 ΣΧ 02 Εγκεκριμμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο 1 / 35.000 ΣΧ 03 Διάγραμμα Υφισταμένου Θεσμικού Πλαισίου 1 / 35.000 ΣΧ 04 Διάγραμμα Διοικητικής Διαίρεσης Εντός Σχεδίου Περιοχών 1 / 35.000 ΣΧ 05 Υφιστάμενες Χρήσεις Πλην Κατοικίας 1 / 35.000 ΣΧ 06 Συγκεντρώσεις Πρώτης Κατοικίας 1 / 35.000 ΣΧ 07 Εναλλακτικές Δυνατότητες Θεσμοθέτησης Περιοχών Α Κατοικίας στο Πόρτο Ράφτη 1 / 35.000 ΣΧ 08 Διάγραμμα Γραμμών Μεταφοράς Υ/Τ ΔΕΗ και Φυσικού Αερίου 1 / 35.000 ΣΧ 09 Πρόταση 1: Διαμόρφωση Οδικού-Σιδηροδρομικού Δικτύου 1 / 35.000 ΣΧ 10 Πρόταση 2: Διόρθωση στην Οριοθέτηση των Θεσμοθετημένων Χρήσεων 1 / 35.000 ΣΧ 11 Πρόταση 3: Ζώνη Υποδοχής Εκπαίδευσης-Αθλητισμού Χωροθέτηση Ειδικών Χρήσεων 1 / 35.000 ΣΧ 12 Πρόταση 4: Προστασία Ρεμάτων, Ακτών, Ναυταθλητικό Κέντρο 1 / 35.000 ΣΧ 13 Πρόταση 5: Διαμόρφωση Εισόδου Πόλης 1 / 35.000 ΣΧ 14 Πρόταση Αναθεώρησης Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου 1 / 35.000
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 1η Φ Α Σ Η Τ Ε Υ Χ Ο Σ 1 Π Ι Ν Α Κ Α Σ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Αντικείμενο της Σύμβασης μεταξύ του Δήμου Μαρκοπούλου και της Μελετητικής Ομάδας. Μελετητές και Επιβλέποντες 1.2 Τα Υπόβαθρα των Σχεδίων της Μελέτης 1.3 Υφιστάμενο Πλαίσιο: Το Εγκεκριμμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, η πρώην Περιοχή Β Κατοικίας του Πόρτο Ράφτη και το Π.Δ. περί Καθορισμού Χρήσεων Γης και Ορων και Περιορισμών Δόμησης στην Εκτός Σχεδίου και Εκτός Ορίων Οικισμών προ του Ετους 1923 Ευρύτερη Περιοχή Μεσογείων 1.4 Η Ανάγκη Αναθεώρησης του Εγκεκριμμένου ΓΠΣ του Δήμου 2. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 2.1 Γενικό θεσμικό πλαίσιο 2.1.1 Ο Ν. 2508/97 (ΦΕΚ124/Α) «Βιώσιμη Οικιστική Ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» όπως ισχύει σήμερα. 2.1.2 Ο Ν. 1337/83 (ΦΕΚ33/Α) «Επέκταση των Πολεοδομικών Σχεδίων, Οικιστική Ανάπτυξη και σχετικές διατάξεις» και ειδικότερα όσες διατάξεις παραμένουν σε ισχύ σύμφωνα με τον Ν. 2508/97. 2.1.3 Ο Ν. 1650/86 όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 3010/2002 και οι ισχύουσες ΚΥΑ που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος. 2.1.4 Ο Ν. 2742/1999 (ΦΕΚ207/Α) «Χωροταξικός Σχεδιασμός και Αειφόρος Ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» 2.1.5 Ο Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ153Α) «Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» 2.1.6 Ο. Ν. 2503/97 «Διοίκηση, Οργάνωση, Στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση». 2.1.7 Το Π.Δ. από 23.2.87 (ΦΕΚ166Δ) «Κατηγορίες και περιεχόμενο Χρήσεων γης» 2.1.8 Η Απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ με αρ. 9572/1845/6.4.2000 (ΦΕΚ 209/Δ/7.4.2000) «Τεχνικές προδιαγραφές μελετών Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Γ.Π.Σ.) και Σχεδίων Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) και αμοιβές μηχανικών για την εκπόνηση μελετών» 2.1.9 Η Απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ με αρ. 10788/2004 (ΦΕΚ 285/Δ/2004) «Έγκριση πολεοδομικών σταθεροτύπων και ανώτατα όρια πυκνοτήτων που εφαρμόζονται κατά την εκπόνηση των ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ κ.λ.π..».
2.1.10 Απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ με αρ. 16374/3696/98 (ΦΕΚ 723/Β/15.7.98) «Έγκριση προδιαγραφών για την εκπόνηση μελετών γεωλογικής καταλληλότητας στις προς πολεοδόμηση περιοχές». 2.2 Ειδικό θεσμικό πλαίσιο της Αττικής και της περιοχής Μελέτης 2.2.1 Θεσμικό Πλαίσιο της Αττικής 2.2.1.1 Ο Ν. 1515/1985 «Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας» 2.2.1.2 Ο Ν. 3325/2005 (ΦΕΚ68Α) «Ίδρυση και λειτουργία βιομηχανικών εγκαταστάσεων στο πλαίσιο της Αειφόρου Ανάπτυξης και άλλες διατάξεις». 2.2.2 Θεσμικό Πλαίσιο για την περιοχή του Δήμου Μαρκόπουλου 2.2.2.1 Γενικός Σχεδιασμός 2.2.2.2 Ειδικός Σχεδιασμός 2.3 Το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας 3. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 3.1 Γενικά 3.1.1 Μεθοδολογία και Περιοχή Μελέτης 3.2 Υφιστάμενη κατάσταση και δυναμική 3.2.1 Δημογραφικά στοιχεία και κοινωνικά χαρακτηριστικά 3.2.1.1 Η ταυτότητα του Δήμου Μαρκοπούλου 3.2.1.2 Πληθυσμός και Δημογραφικά χαρακτηριστικά του Μαρκόπουλου 3.2.1.2.1 Η εξέλιξη του πληθυσμού 3.2.1.2.2 Οι οικισμοί 3.2.1.2.3 Πυκνότητα Πληθυσμού 3.2.1.2.4 Ηλικιακή κατανομή 3.2.1.2.5 Νοικοκυριά 3.2.1.2.6 Μονομελή νοικοκυριά 3.2.1.2.7 Οικογενειακή κατάσταση 3.2.1.2.8 Ετεροδημότες και αλλοδαποί 3.2.1.2.9 Κατοικίες 3.2.1.2.10 Εκπαίδευση 3.2.1.2.11 Οικονομικά ενεργός πληθυσμός 3.2.1.2.12 Κοινωνικός εξοπλισμός 3.2.1.3 Η ευρύτερη περιοχή μελέτης 3.2.1.3.1 Συνεργασίες, δικτυώσεις 3.2.1.3.2 Πληθυσμός και δημογραφικά χαρακτηριστικά, εκτάσεις και πυκνότητες 3.2.1.3.3 Κατηγορίες ηλικιών 3.2.1.3.4 Ετεροδημότες και αλλοδαποί 3.2.1.3.5 Νοικοκυριά 3.2.1.3.6 Κατοικίες και κτίρια 3.2.1.3.7 Οικονομικά ενεργός πληθυσμός
3.2.1.3.8 Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά του Δήμου Μαρκοπούλου - Πρώτα συμπεράσματα 3.2.2. Οικονομία και θέσεις εργασίας 3.2.2.1 Γενικά 3.2.2.2. Το Ευρύτερο Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον: Η Αττική και η Ελλάδα 3.2.2.3. Οι Τομείς και Κλάδοι της Οικονομίας στο Μαρκόπουλο Γενικά: Απασχόληση και Θέσεις εργασίας 3.2.2.3.1 Οικονομικά ενεργός πληθυσμός, απασχόληση και ανεργία κατά τόπο κατοικίας 3.2.2.3.2. Θέσεις εργασίας στο Μαρκόπουλο και εισροές-εκροές εργαζομένων 3.2.2.3.3. Παραγωγικές μονάδες / επιχειρήσεις και η οικονομική βάση του Δήμου Μαρκόπουλου 3.2.2.3.4. Οικοδομική Δραστηριότητα 3.2.2.3.5. Αγροτικές Δραστηριότητες 3.2.2.3.6. Τουρισμός Εποχικός Πληθυσμός 3.2.3. Εκτίμηση του πληθυσμού 2007 3.2.3.1 Εκτιμήσεις βάσει εξέλιξης πληθυσμού 1991-2001, μαθητών δημοτικών σχολείων, υδρομετρητών και προβλέψεων φορέων 3.2.3.2 Εκτίμηση βάσει του αριθμού νέων κατοικιών 3.2.3.3 Τελική εκτίμηση μόνιμου πληθυσμού Δήμου Μαρκόπουλου το 2007 3.2.3.4 Εκτίμηση εποχικού πληθυσμού εξοχικής / δεύτερης κατοικίας 2007 3.3 Εκτιμήσεις πιθανής μελλοντικής εξέλιξης του πληθυσμού του Δήμου Μαρκόπουλου 3.3.1 Η Δυναμική του Παρελθόντος και οι Πιθανότητες Συνέχισης της Πληθυσμιακής Έκρηξης Ανάγκη Θέσπισης Προτεραιοτήτων 3.3.2 Οι Χρονικοί Ορίζοντες των Εκτιμήσεων των Μελλοντικών Εξελίξεων 3.3.3 Βασικά Δεδομένα για την Εκτίμηση των Πιθανών Μελλοντικών Εξελίξεων 3.3.4 Σενάριο Α: Ρεαλιστικά Συγκρατημένη Αύξηση Πληθυσμού 3.3.5 Σενάριο Β: Έντονη Πληθυσμιακή Αύξηση 3.3.6 Σενάριο Γ: Ενδιάμεση Ανάπτυξη
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Μαρκόπουλο διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη ραγδαία ανάπτυξη της πεδιάδας των Μεσογείων. Από την εποχή της προηγούμενης αναθεωρήσεως του εγκεκριμμένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου προ δέκα περίπου ετών, συντελέσθηκαν οι ακόλουθες βασικές μεταβολές: Λειτούργησε το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», και αναπτύχθηκε σειρά παρελκομένων απ το αεροδρόμιο χρήσεων στην ευρύτερη περιοχή. Κατασκευάσθηκε και λειτούργησε η Αττική Οδός και η γραμμή του Μετρό και του Προαστειακού Σιδηροδρόμου, εξασφαλίζοντας εύκολη πρόσβαση. Αυξήθηκε ο πληθυσμός σε ποσοστό 50% περίπου σε σχέση με τον πληθυσμό προ δεκαετίας. Κατασκευάσθηκαν και λειτούργησαν οι Ολυμπιακές εγκαταστάσεις του Ιπποδρόμου και του Σκοπευτηρίου. Θεσμοθετήθηκε η εγκατάσταση δύο ζωνών παραγωγικών δραστηριοτήτων, του Επιχειρηματικού Πάρκου και του ΒΙ.ΠΑ. Στην περιοχή του ΒΙ.ΠΑ έχουν ήδη εγκατασταθεί ή εγκαθίστανται αρκετές σημαντικές μονάδες προοριζόμενες για παραγωγή προϊόντων ή για αποθήκευση. Θεσμοθετήθηκε η προς βορράν και προς νότο επέκταση του οικισμού του Μαρκόπουλου και η περιοχή Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων και Τουρισμού υπερτοπικού επιπέδου στη διασταύρωση της λεωφόρου Πόρτο Ράφτη με τη Λεωφόρο Βραυρώνας. Ανατέθηκαν και εκπονούνται μελέτες κτηματογράφησης και πολεοδόμησης στις περισσότερες από τις περιοχές που εντάχθηκαν στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο κατά την προηγούμενη αναθεώρηση, χωρίς ωστόσο να έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικές διαδικαδίες. Η περιοχή του Μαρκόπουλου είναι μια εξαιρετικά όμορφη περιοχή, που ωστόσο δέχεται μεγάλη πίεση και κινδυνεύει με σοβαρή υποβάθμιση από την αυθαίρετη και ανεξέλεγκτη εγκατάσταση πάσης φύσεως δραστηριοτήτων. Το τοπίο του Μαρκόπουλου περιλαμβάνει τον κόλπο του Πόρτο Ράφτη, με ποικιλία στο ανάπτυγμα της παραλίας και με εξαιρετικά ευαίσθητο φυσικό ανάγλυφο της περιοχής γύρω από τις ακτές. Περιλαμβάνει τον κόλπο της Βραυρώνας, με εξίσου ευαίσθητο φυσικό ανάγλυφο και με τον Ερασίνο, που εκβάλλει δίπλα στο ιερό της Βραυρωνίας Αρτέμιδος. Περιλαμβάνει την περιοχή από τον κόλπο της Βραυρώνας ως τα όρια του αεροδρομίου, που αποτελεί αντιπροσωπευτικό Αττικό τοπίο, με παραδοσιακές καλλιέργειες ανάμεσα σε δασικούς θήλακες, με τον Πύργο της Βραυρώνας και την κοίτη του Ερασίνου και τους ορεινούς όγκους της Μερέντας, του Μαυροβουνίου και της Περατής καθώς και τους μικρότερους λόφους προς την πλευρά του Πόρτο Ράφτη και της Βραυρώνας, που διαμορφώνουν μια εξαιρετική ποικιλία στο τοπίο. Ο Δήμος του Μαρκόπουλου που εκτείνεται από τα όρια των γειτονικών οικισμών των Σπάτων, του Κορωπιού και των Καλυβίων, ως τις παραλίες του νότιου Ευβοϊκού, πρέπει να προστατευθεί από δραστηριότητες ή χρήσεις που κινδυνεύουν να υποβαθμίσουν το ευαίσθητο φυσικό περιβάλλον του με
τρόπο μη αναστρέψιμο. Οι αρχές του Μαρκόπουλου, οι μόνιμοι κάτοικοι και οι παραθεριστές, η κοινωνία του Μαρκόπουλου με την ευρύτερη έννοια και όσοι γνωρίζουν και αγαπούν την περιοχή, πρέπει να σκεφθούν σοβαρά και να απαντήσουν στα ερωτήματα που σχετίζονται με την πορεία και την εξέλιξή της. Με πολύπλευρη οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, με την πρώην παραθεριστική και νυν μικτή περιοχή (πρώτη και δεύτερη κατοικία) του Πόρτο Ράφτη και του τμήματος της Βραυρώνας που ανήκει στα διοικητικά του όρια, σταθμός στα μισά της οδικής και της σιδηροδρομικής διαδρομής από την Αθήνα στο Λαύριο, με ζωή και ιστορία συνδεδεμένη με τις παραδοσιακές γεωργικές καλλιέργειες της πεδιάδας των Μεσογείων, το Μαρκόπουλο μετατράπηκε στα τελευταία σαράντα χρόνια σε μικρή σύγχρονη πόλη, με κυρίαρχη δραστηριότητα το εμπόριο και τη βιοτεχνία, καθώς και την προσφορά υπηρεσιών που απορρέουν από την εκτεταμμένη ανάπτυξη της παραθεριστικής και πρόσφατα της μόνιμης κατοικίας. Πλαίσιο της εξέλιξης αυτής, παραμένει η πρόσφατη αγροτική προέλευση της πλειονότητας των κατοίκων του, που εξακολουθούν να απασχολούνται με τις παραδοσιακές ή με νέες γεωργικές καλλιέργειες, συμπληρωματικά της κύριας απασχόλησής τους. Η απασχόληση με τη γεωργία αλλά και οι καλλιέργειες, που σαν φυσικό περιβάλλον περικλείουν την πόλη και τους οικισμούς της περιοχής, καθορίζουν τη διαμόρφωση της δομής, των σχέσεων και των ηθών της κοινωνίας του Μαρκόπουλου. Η ανάπτυξη του Μαρκόπουλου έχει αρκετές ιδιαιτερότητες: Πριν αφομοιωθούν οι αλλαγές στις ανθρώπινες και στις κοινωνικές σχέσεις που προκάλεσε η αστικοποίηση της περιοχής, η εγκατάσταση νέων μόνιμων οικιστών προερχομένων από μακρυνές περιοχές της Ελλάδας, η μετεγκατάσταση κατοίκων άλλων περιοχών του λεκανοπεδίου σαν κατοίκων μόνιμων και η εποχική συνύπαρξη με πληθώρα παραθεριστών, ανατρέπουν τις ισορροπίες και συχνά λειτουργούν αποσταθεροποιητικά στον ιστό της τοπικής κοινωνίας. Εν όψει μιας ανάπτυξης που μπορεί να προσελκύσει νέες παραγωγικές δραστηριότητες και δραστηριότητες προσφοράς υπηρεσιών και να εκτοξεύσει τον μόνιμο πληθυσμό σε αριθμούς πολλαπλάσιους των σημερινών, πρέπει να απαντηθεί εγκαίρως το ερώτημα σχετικά με τα όρια που θα ήταν επιθυμητό να τεθούν στην εξέλιξη αυτή, με δυό λόγια να αναζητηθεί το επιθυμητό όριο της αστικοποίησης του Μαρκόπουλου. Οπως αναφέρθηκε κατά την εκπόνηση της προηγούμενης αναθεώρησης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου, το τοπίο έχει ήδη υποστεί σοβαρή υποβάθμιση από λανθασμένες και αλόγιστες ανθρώπινες παρεμβάσεις. Η υποβάθμιση του τοπίου και του οργανωμένου για τη ζωή, την ανθρώπινη δημιουργική απασχόληση και την ψυχαγωγία χώρου, αποτελούν προϊόν της κακής χρήσης της γης και της κερδοσκοπικής ανατίμησης της αξίας της, που με τη σειρά τους περιορίζουν τη δυνατότητα προγραμματισμού και ελέγχου των χωροθετουμένων χρήσεων και της ποιότητας του χώρου. Η υποβάθμιση του χώρου δεν αποτελεί διαδικασία εύκολα ανατρέψιμη. Γενικότερα οι επεμβάσεις στο χώρο έχουν επιπτώσεις μακροχρόνιες και συχνά μη ανατρέψιμες. Είναι συνεπώς απολύτως αναγκαίο να συνειδητοποιηθεί ότι η αυθαίρετη και εγωιστική επέμβαση στο χώρο, πρέπει να δώσει τη θέση της σε μιά ελεγχόμενη και μελετημένη οργάνωση, σύμφωνη με τις ανάγκες της κοινωνίας και σε αντιστοιχία με τους κανόνες της τέχνης και των επιστημών και με τα κοινωνικά, τεχνολογικά, πολιτικά και πολιτισμικά δεδομένα της σημερινής εποχής. Στόχος της οργάνωσης αυτής πρέπει να είναι η διαμόρφωση οικισμών με λειτουργία εύρυθμη και μορφή ανθρώπινη και η προφύλαξη και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος ως αναντικατάστατου περιουσιακού στοιχείου, που ανήκει στο κοινωνικό σύνολο.
Οι γενικοί στόχοι που τέθηκαν κατά την προηγούμενη αναθεώρηση του εγκεκριμμένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου ήταν, η αντιμετώπιση των δεδομένων που διαμορφώνει για την περιοχή η λειτουργία του νέου αεροδρομίου, η ανάσχεση του προτύπου οικιστικής ανάπτυξης που διαμορφώθηκε κατά τα σαράντα τελευταία χρόνια, η βελτίωση της λειτουργίας και της ποιότητας του χώρου στη πόλη του Μαρκόπουλου και στο Πόρτο Ράφτη, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος από την αλόγιστη καταστροφή. Οι στόχοι αυτοί δεν επιτεύχθηκαν, αντίθετα όλες οι παράμετροι φαίνεται να επιδεινώθηκαν στα τελευταία χρόνια, αφού οι ανησυχίες που προαναφέρονται δεν βρίσκονται στο κέντρο του προβληματισμού και της σκέψης των ενδιαφερομένων. 1.1 Αντικείμενο της Σύμβασης μεταξύ του Δήμου Μαρκοπούλου και της Μελετητικής Ομάδας. Μελετητές και Επιβλέποντες Η παρούσα μελέτη εκπονείται βάσει της από 26.09.2007 Σύμβασης μεταξύ του Δήμου Μαρκοπούλου Μεσογαίας αφ ενός και των μελετητών Χρυσάνθης Αραμπατζή Καρρά, αρχιτέκτονα και Γιώργου Προβελέγγιου, αρχιτέκτονα. Η ομάδα μελέτης πλαισιώνεται από τους συμβούλους, Ανέστη Αβραμίδη, πολιτικό μηχανικό, εδαφομηχανικό, γεωλόγο, Δρ. Αλέξιο Παρασκευόπουλο, πολιτικό μηχανικό, περιβαλλοντολόγο, Γιώργο Παπαγεωργίου, οικονομολόγο - πολεοδόμο χωροτάκτη, Σεραφείμ Κάπρο, πολιτικό μηχανικό - συγκοινωνιολόγο, Θανάση Καλπαξή, αρχαιολόγο, τον ειδικό σύμβουλο μελέτης Παύλο Λουκάκη, αρχιτέκτονα πολεοδόμο, καθώς και από συνεργάτες των οποίων τα ονόματα αναγράφονται στην αρχή της παρούσας έκθεσης. Αντικείμενο της Σύμβασης αποτελεί η εκπόνηση μελέτης Αναθεώρησης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Μαρκοπούλου Μεσογαίας, το οποίο είχε εκπονηθεί στο διάστημα μεταξύ 1997 και 1999 και θεσμοθετήθηκε με την Απόφαση 9573.1846/06.04.2000 Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.(ΦΕΚ 210Δ 07.04.2000). Επιβλέποντες της μελέτης ορίσθηκαν με το υπ αρ. πρωτ. 14777/27.09.2007 έγγραφο του Διευθυντή της Τ.Υ. του Δήμου Μαρκοπούλου η κα Ελένη Πετούρη, αρχιτέκτων και με το υπ αρ. πρωτ. 15696/16.10.2007 έγγραφο του Οργανισμού Αθήνας προς το Δήμο Μαρκοπούλου ο κ. Κωνσταντίνος Ευθυμίου, αρχιτέκτων, πολεοδόμος. 1.2 Τα Υπόβαθρα των Σχεδίων της Μελέτης Η μελέτη έχει εκπονηθεί σε νέα πρωτότυπα ψηφιακά υπόβαθρα που εκπονήθηκαν από την ομάδα των μελετητών, διότι υπόβαθρα δεν παραδόθηκαν από τον κύριο του έργου, όπως προβλέπει η Σύμβαση. Για την προετοιμασία τους χρησιμοποιήθηκαν τα ακόλουθα:
Ψηφιακές αεροφωτογραφίες. Παλαιά υπόβαθρα από προηγούμερνες μελέτες στην περιοχή, που είχαν χρησιμοποιήσει συμβατικές πινακίδες της Γ.Υ.Σ. υπό κλίμακα 1:5.000. Ψηφιακός χάρτης που συνοδεύει το από 20.02.2003 (ΦΕΚ 199Δ /06.03.2003) Π.Δ., που εκπονήθηκε από τον Οργανισμό Αθήνας. Φηφιακά υπόβαθρα των μελετών κτηματογράφησης και πολεοδόμησης που εκπονήθηκαν ή εκπονούνται στην πόλη του Μαρκόπουλου και στο Πόρτο Ράφτη. Τέλος, μεταφέρθηκαν στο ψηφιακό υπόβαθρο όλα τα στοιχεία (κτίσματα, δρόμοι κλπ) που προέκυψαν από επιτόπια παρατήρηση ή από τη σύγκριση με τους φωτοχάρτες, ιδιαίτερα στις περιοχές εκτός σχεδίου. 1.3 Υφιστάμενο Πλαίσιο: Το Εγκεκριμμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, η πρώην Περιοχή Β Κατοικίας του Πόρτο Ράφτη και το Π.Δ. περί Καθορισμού Χρήσεων Γης και Ορων και Περιορισμών Δόμησης στην Εκτός Σχεδίου και Εκτός Ορίων Οικισμών προ του Ετους 1923 Ευρύτερη Περιοχή Μεσογείων Το Μαρκόπουλο έχει εγκεκριμμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο από το 1987, ενώ η περιοχή του Πόρτο Ράφτη ανήκει από το 1985 σε περιοχή Β κατοικίας. Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Μαρκοπούλου εγκρίθηκε με την υπ.αρ. 52613/2582/18.8.1987(ΦΕΚ916/Δ/22.9.87) Απόφαση Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. σύμφωνα με τις ισχύουσες τότε διατάξεις του Ν. 1337/83. Το έτος 2000, με την υπ. αρ. 9573/1846/6.4.00 (ΦΕΚ 210Δ/07.04.00) Απόφαση του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. αναθεωρήθηκε το αρχικό Γ.Π.Σ. προκειμένου να αντιμετωπισθεί η πολεοδομική ρύθμιση του χώρου για την ελεγχόμενη υποδοχή της εγκατάστασης δραστηριοτήτων ελκυόμενων στην περιοχή από την λειτουργία του αεροδρομίου, τη χωροθέτηση των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων και τη βελτίωση των αξόνων πρόσβασης της περιοχής. Η αναθεώρηση εγκρίθηκε με τις διατάξεις του Ν.1337/83 όπως προβλεπόταν από τις μεταβατικές διατάξεις του Ν.2508/1997. Να σημειωθεί ότι στα πλαίσια της προαναφερθείσας αναθεώρησης, η μελέτη που εκπονήθηκε το χρονικό διάστημα μεταξύ του 1997 και του 1999, επεκτάθηκε αρχικά σε όλη την περιοχή του Μαρκόπουλου και κατέληξε στην υποβολή προτάσεων σε τρεις επί μέρους ενότητες, όπως αναφέρει το Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων που συνόδευε την προκήρυξη της παρούσας Μελέτης: Γενικό Ρυθμιστικό Σχέδιο του Δήμου Μαρκόπουλου, με αναφορά στην εκτός σχεδίου περιοχή. Αναθεώρηση (τροποποίηση) του ΓΠΣ, που αναφέρεται στην πόλη του Μαρκόπουλου και στις συνεχόμενες με αυτήν περιοχές των παραγωγικών δραστηριοτήτων του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα, καθώς και σε ορισμένες περιοχές του Πόρτο Ράφτη, για τις οποίες υπήρχαν ρυθμίσεις από το αρχικά εγκεκριμένο ΓΠΣ του Δήμου. Πρόκειται για την ενότητα της Μελέτης που θεσμοθετήθηκε το 2000 και αποτελεί το ισχύον σήμερα Γ.Π.Σ. του Δήμου. Γενικό Δομικό Σχέδιο του Πόρτο Ράφτη που περιλαμβάνει καταγραφές της υφισταμένης κατάστασης και ορισμένες προτάσεις για την οργάνωση του Πόρτο Ράφτη.
Η εφαρμογή των διατάξεων του Ν.1337/83 (βάσει των μεταβατικών διατάξεων του Ν. 2508/1997) είχε ως αποτέλεσμα να περιορισθεί η θεσμοθέτηση στις προτάσεις που αφορούσαν μόνο τις προς πολεοδόμηση περιοχές (δεύτερη ενότητα μελέτης), αφήνοντας έτσι σοβαρές εκκρεμότητες στην συνολική ρύθμιση της γεωγραφικής περιφέρειας του Δήμου. Το 2003 εκδόθηκε το από 20.2.2003 Π.Δ. (ΦΕΚ 199Δ/06.03.03) για τις χρήσεις γης, τους όρους και περιορισμούς δόμησης στην εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του έτους 1923 περιοχή των Μεσογείων, που τροποποιήθηκε ως προς τις επιτρεπόμενες χρήσεις στο ΒΙΠΑ με την παρ. 27, του άρθρου 13 του Ν. 3212/31.12.03 (ΦΕΚ 308Α). Οι ρυθμίσεις του Π.Δ./τος είναι γενικού χαρακτήρα λόγω του μεγέθους της έκτασης της ρυθμιζόμενης περιοχής και η απαιτούμενη εξειδίκευση θα γίνει στα πλαίσια της παρούσας Μελέτης με βάση τις διατάξεις του Ν.2508/1997, με τις οποίες πλέον ρυθμίζεται το σύνολο της περιοχής εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου. 1.4 Η Ανάγκη Αναθεώρησης του Εγκεκριμμένου ΓΠΣ του Δήμου Οπως αναφέρθηκε, στην περιοχή του Δήμου Μαρκόπουλου καταγράφεται αυξανόμενη τάση μόνιμης κατοίκησης των περιοχών που πολεοδομήθηκαν ως περιοχές παραθεριστικής κατοικίας. Σημειωτέον ότι ιδιαίτερα στην περιοχή του Πόρτο Ράφτη, η σχετική ασάφεια ως προς τις επιτρεπόμενες χρήσεις, εκτός από τις προφανείς δυσλειτουργίες, οδηγεί τον πολεοδομικό σχεδιασμό σε παλινδρομήσεις και σοβαρά αδιέξοδα. Επίσης καταγράφεται έντονα η ανάγκη ρυθμίσεων στις εκτός σχεδίου περιοχές της γεωγραφικής περιφέρειας του Δήμου, εξειδικεύοντας τις ρυθμίσεις του Π.Δ./τος του 2003 με έμφαση στην προστασία περιοχών ευαίσθητων από φυσικής ή ιστορικής και πολιτιστικής πλευράς. Για τους λόγους αυτούς απαιτείται να εντατικοποιηθούν οι ρυθμοί πολεοδόμησης των καθορισμένων παραγωγικών ζωνών και της ζώνης τουρισμού πολιτισμού υπερτοπικού επιπέδου και να διερευνηθούν συνολικά τα προβλήματα και οι δυνατότητες ελεγχόμενης βιώσιμης ανάπτυξης του Δήμου με την αναθεώρηση του ΓΠΣ σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.2508/1997. Οι προτάσεις θα πρέπει να εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας καθώς και με τις επιλογές ή κατευθύνσεις των τυχόν εγκεκριμένων κατά τα άρθρα 6 έως 8 του Ν.2742/1999, Γενικών (Εθνικό, Περιφερειακό) και Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης ή και κατά τα άρθρα 11 και 12 του ιδίου Νόμου τυχόν Περιοχών Ειδικών Χωρικών Παρεμβάσεων και Σχεδίων Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων. Επισημαίνεται επίσης ότι θα πρέπει να ληφθούν υπ όψιν μετά από αξιολόγηση βάσει των σημερινών δεδομένων τα συμπεράσματα των μελετών που έχουν κατά καιρούς εκπονηθεί για την περιοχή του Δήμου και την ευρύτερη περιοχή. Το εγκεκριμμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Μαρκόπουλου αντιμετωπίζει γενικά ως περιοχή παραθεριστικής κατοικίας την περιοχή του Πόρτο Ράφτη και της Βραυρώνας, χωρίς να υπεισέρχεται σε αναλυτική εξέταση των υφισταμένων χρήσεων γης στις περιοχές αυτές και να διατυπώνει συνολικές προτάσεις για την οργάνωσή τους. Για τις εκτός της πόλης αλλά εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου
Μαρκόπουλου περιοχές, υπάρχουν για μεν τη Χαμολιά εγκεκριμμένο σχέδιο, για δε το Πόρτο Ράφτη εγκεκριμμένες πολεοδομικές μελέτες. Εκτός από περιοχή Β κατοικίας, η παραθαλάσσια ζώνη εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Μαρκόπουλου και ιδιαίτερα η περιοχή του Πόρτο Ράφτη περιλαμβάνει εκτεταμένους θήλακες Α κατοικίας, φαινόμενο που διευρύνεται μετά τη λειτουργία του νέου αεροδρομίου και της Αττικής Οδού και την κατασκευή Ολυμπιακών Εργων στην περιοχή, αλλά και λόγω της εγκατάστασης νέων μονάδων στο υπό διαμόρφωση ΒΙ.ΠΑ. Στη μελέτη του Ινστιτούτου Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου για την Οικονομική Ανάπτυξη και τον Χωροταξικό Σχεδιασμό της Πεδιάδας των Μεσογείων, ο μόνιμος πληθυσμός του Πόρτο Ράφτη εκτιμήθηκε το 1996 σε 3.000 περίπου άτομα, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις της παρούσας Μελέτης, o μόνιμος πληθυσμός του Πόρτο Ράφτη έχει υπερβεί τον αριθμό των 10.000 ατόμων. Ο πληθυσμός αυτός, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Μελέτης με την οποία αναθεωρήθηκε το ΓΠΣ του Μαρκόπουλου προ δεκαετίας, αναμενόταν να αυξηθεί και να ξεπεράσει τις 10.000-15.000 κατοίκους πριν από το έτος 2020, εκτίμηση που φαίνεται ότι θα ξεπερασθεί βάσει των νεωτέρων δεδομένων. Η περιοχή του Πόρτο Ράφτη πρέπει να οργανωθεί ώστε να λειτουργήσει και ως περιοχή Α κατοικίας, εκτός από την καλοκαιρινή λειτουργία της ως παραθεριστικής περιοχής. Η ανάγκη ρύθμισης του χώρου στην πόλη του Μαρκόπουλου είναι επίσης επιταχτική, αφ ενός λόγω της προβλεπομένης αύξησης του πληθυσμού και αφ ετέρου, λόγω της προβλεπομένης εγκατάστασης επιχειρήσεων του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα στην κοντινή προς την πόλη του Μαρκόπουλου περιοχή. Στην ίδια την πόλη του Μαρκόπουλου πρέπει επίσης να προβλεφθούν ρυθμίσεις σχετικές με τη χωροθέτηση και την οργάνωση των χρήσεων, ώστε να βελτιωθεί κατά το δυνατόν η λειτουργία της. Η εκπόνηση του νέου Σχεδίου θα προσεγγίσει την εικόνα του Μαρκόπουλου ως το έτος 2030, από την οποία θα προκύπτει το είδος των δραστηριοτήτων που προσδοκάται να προσελκύσει η περιοχή, ώστε να προβλεφθεί και η κατάλληλη χωροθέτησή τους. Πέραν αυτού, θα προκύψει και η εικόνα των αναγκαίων έργων υποδομής που θα ανταποκρίνονται στις αυριανές συνολικές ανάγκες της ευρύτερης περιοχής του Μαρκόπουλου. Η εκπόνηση ενός Σχεδίου για τη οργάνωση των χρήσεων σε όλη την έκταση των διοικητικών ορίων της πόλης του Μαρκόπουλου είναι αναγκαία και από το γεγονός ότι απαιτείται έλεγχος στις εκτεταμμένες εκτός ορίου περιοχές, όπου κυριαρχεί καθεστώς αυθαιρεσίας, ώστε να αποφευχθεί η εγκατάσταση ανεπιθύμητων ή οχλουσών χρήσεων και η σταδιακή καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, των ιστορικών μνημείων και των αξιόλογων οικιστικών συνόλων, που αποτελούν πραγματικό πλούτο της περιοχής του Μαρκόπουλου. Ολοι οι παραπάνω λόγοι, αλλά κυρίως οι εκτεταμμένες αλλαγές από την άποψη των εγκατεστημένων χρήσεων, των συγκοινωνιακών δικτύων και της ραγδαίας αύξησης του πληθυσμού, καθιστούν αναγκαία την εκπόνηση νέου Σχεδίου σε όλη την έκταση των διοικητικών ορίων του Δήμου και την νέα αναθεώρηση του εγκεκριμμένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου, ώστε να υπάρξει η αναγκαία προετοιμασία για τις επερχόμενες εξελίξεις.
2. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Σύμφωνα με το σχετικό κεφάλαιο του Τεύχους Τεχνικών Δεδομένων που συνόδευε την Προκήρυξη της παρούσας Μελέτης, το γενικό και ειδικό θεσμικό πλαίσιο που αφορά το υπό εκπόνηση Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο είναι το ακόλουθο: 2.1 Γενικό θεσμικό πλαίσιο 2.1.1 Ο Ν. 2508/97 (ΦΕΚ124/Α) «Βιώσιμη Οικιστική Ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» όπως ισχύει σήμερα. 2.1.2 Ο Ν. 1337/83 (ΦΕΚ33/Α) «Επέκταση των Πολεοδομικών Σχεδίων, Οικιστική Ανάπτυξη και σχετικές διατάξεις» και ειδικότερα όσες διατάξεις παραμένουν σε ισχύ σύμφωνα με τον Ν. 2508/97. 2.1.3 Ο Ν. 1650/86 όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 3010/2002 και οι ισχύουσες ΚΥΑ που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος. 2.1.4 Ο Ν. 2742/1999 (ΦΕΚ207/Α) «Χωροταξικός Σχεδιασμός και Αειφόρος Ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» 2.1.5 Ο Ν. 3028/2002 (ΦΕΚ153Α) «Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» 2.1.6 Ο. Ν. 2503/97 «Διοίκηση, Οργάνωση, Στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση». 2.1.7 Το Π.Δ. από 23.2.87 (ΦΕΚ166Δ) «Κατηγορίες και περιεχόμενο Χρήσεων γης» 2.1.8 Η Απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ με αρ. 9572/1845/6.4.2000 (ΦΕΚ 209/Δ/7.4.2000) «Τεχνικές προδιαγραφές μελετών Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Γ.Π.Σ.) και Σχεδίων Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) και αμοιβές μηχανικών για την εκπόνηση μελετών» 2.1.9 Η Απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ με αρ. 10788/2004 (ΦΕΚ 285/Δ/2004) «Έγκριση πολεοδομικών σταθεροτύπων και ανώτατα όρια πυκνοτήτων που εφαρμόζονται κατά την εκπόνηση των ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ κ.λ.π..». 2.1.10 Απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ με αρ. 16374/3696/98 (ΦΕΚ 723/Β/15.7.98) «Έγκριση προδιαγραφών για την εκπόνηση μελετών γεωλογικής καταλληλότητας στις προς πολεοδόμηση περιοχές». Επίσης θα ληφθούν υπ όψιν οι διατάξεις που αφορούν την εκτός σχεδίου δόμηση, τον αιγιαλό και την παραλία, τα λατομία, τις τουριστικές εγκαταστάσεις καθώς και κάθε άλλη διάταξη που αφορά στον τομέα του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού.
2.2 Ειδικό θεσμικό πλαίσιο της Αττικής και της περιοχής Μελέτης 2.2.1 Θεσμικό Πλαίσιο της Αττικής Για την Αττική ισχύουν: 2.2.1.1 Ο Ν. 1515/1985 «Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας» 2.2.1.2 Ο Ν. 3325/2005 (ΦΕΚ68Α) «Ίδρυση και λειτουργία βιομηχανικών εγκαταστάσεων στο πλαίσιο της Αειφόρου Ανάπτυξης και άλλες διατάξεις». Επίσης θα ληφθεί υπ όψιν κάθε άλλη διάταξη που αφορά την Αττική και έχει εφαρμογή στην περιοχή της μελέτης. 2.2.2 Θεσμικό Πλαίσιο για την περιοχή του Δήμου Μαρκόπουλου Εχουν εκδοθεί και ισχύουν οι παρακάτω κανονιστικές αποφάσεις και Π. Δ./τα: 2.2.2.1 Γενικός Σχεδιασμός α. Το από 20.8.1985 Π.Δ. (ΦΕΚ 456/Δ/24.9.1985) «Οικισμός εντός της ΖΟΕ Αττικής περιοχών για δεύτερη κατοικία» β. Το από 27.6.1988 Π.Δ. (ΦΕΚ 556/Δ/2.8.1988) «Τροποποίηση ορίων περιοχών για δεύτερη κατοικία εντός της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) Νομού Αττικής». γ. Το από 20.2.2003 Π.Δ. (ΦΕΚ 199/Δ/6.3.2003) «Καθορισμός χρήσεων γης και όρων και περιορισμών δόμησης στην εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του έτους 1923 ευρύτερη περιοχή Μεσογείων (Ν. Αττικής)» όπως μεταγενέστερα τροποποιήθηκε και ισχύει (παρ. 27 άρθρου 13 Ν. 3212/03 (ΦΕΚ 308/Α). δ. Η 52613/2582/7.9.1987 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 916/Δ/22.9.1987) «Εγκριση Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ) του οικισμού Μαρκόπουλου Δήμου Μαρκόπουλου (Ν. Αττικής)». ε. Η απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ 9573/1846/6.4.2000 (ΦΕΚ 210/Δ/07.04.2000) «Τροποποίηση Γ.Π.Σ. του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας (Ν. Αττικής)». στ. Η από 23.4.2002 απόφαση ΠΕΧΩ 1657/Φ.Τροπ/02 (ΦΕΚ 362/Δ/08.05.2002) «Αναθεώρηση όρων και περιορισμών δόμησης του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως Μαρκόπουλου Μεσογαίας Ν. Αττικής». 2.2.2.2 Ειδικός Σχεδιασμός
«Πόρτο Ράφτη» του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας (Ν. Αττικής) και τροποποίηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του ίδιου Δήμου στα όρια σύνδεσης με την περιοχή επέκτασης». 2.3 Το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας Οι ρυθμίσεις του χώρου στην περιοχή του Μαρκόπουλου καθορίζονται από τους στόχους Ν.1515/85 «Ρυθμιστικό Σχέδιο και Πρόγραμμα Προστασίας Περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής Αθήνας», όπως συμπληρώθηκε και τροποποιήθηκε από τα νομοθετήματα Ν. 1561/85, Ν. 1622/86, Ν. 1650/86, Π.Δ. 471/91, Ν 1955/91, Ν 2052/92, Δ.Ν. 2300/92. Προβλέπεται ότι η Ανατολική Αττική είναι οργανική υποενότητα της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας, με κέντρο την πόλη του Λαυρίου, που θα αποτελέσει αστικό κέντρο μεσαίου μεγέθους, με χωροθέτηση κεντρικών λειτουργιών του επιπέδου της υποενότητας. Προβλέπεται ακόμη η ανάπτυξη και η οργάνωση δευτερευόντων αστικών κέντρων της υποενότητας στους οικισμούς που σήμερα παρουσιάζουν θετικές αναπτυξιακές τάσεις. Πέραν αυτών, με τα άρθρα του Ν.1515/85 ορίζονται διατάξεις που στοχεύουν: Στην προστασία του περιβάλλοντος με οικολογική ανασυγκρότηση, στην προστασία της γεωργικής γης, στην προστασία των δασών, στην προστασία των υγροτόπων και των βιοτόπων, στην προστασία των τοπίων, των ακτών και των περιοχών φυσικού κάλλους και στον περιορισμό της παντός είδους ρύπανσης. Στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής (λειτουργία της πόλης, ανακατανομή των δραστηριοτήτων, ενίσχυση του συστήματος των μαζικών μεταφορών, απομάκρυνση των οχλουσών δραστηριοτήτων από τις περιοχές της κατοικίας). Στην οικονομική ανασυγκρότηση με ενίσχυση του πρωτογενή τομέα, εκσυγχρονισμό των μεταποιητικών δραστηριοτήτων, ενίσχυση της βιοτεχνίας και ελαφράς βιομηχανίας με περιβαλλοντικά κριτήρια και ανάσχεση, έλεγχο και εκσυγχρονισμό του τριτογενή τομέα. Στην ανασυγκρότηση του αστικού ιστού με την ανάσχεση της εξάπλωσης και την εξυγίανση της πόλης, τη δημιουργία πολυκεντρικής δομής, τον έλεγχο των χρήσεων γης και των πυκνοτήτων, και την ανασυγκρότηση της γειτονιάς. Στην ανακατανομή των βασικών χρήσεων και λειτουργιών. Στη βελτίωση και οργάνωση ενιαίου συστήματος μεταφορών με λειτουργική διασύνδεση όλων των μέσων μεταφοράς.
Στον προγραμματισμό των ποιοτικών παρεμβάσεων μεγάλης κλίμακας. Οι ειδικότερες κατευθύνσεις και τα μέτρα που προβλέπονται από Ρ.Σ.Α. είναι: H ανάσχεση της εξάπλωσης της πόλης με απαγόρευση των κατατμήσεων, περιορισμένες επεκτάσεις του σχεδίου πόλεως και ταυτόχρονη εξασφάλιση των αναγκαίων χώρων κοινωνικής υποδομής, περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, ανάπλαση των υποβαθμισμένων περιοχών κατοικίας, οργανωμένα στεγαστικά προγράμματα, συσχετίσεις εκτάσεων οικοδομικών συνεταιρισμών με τις περιοχές επεκτάσεων και επιδίωξη συνενώσεων, απαγόρευση σύστασης νέων οικοδομικών συνεταιρισμών, προστασία των ακτών από την εξάπλωση της οικοπεδικής χρήσης και των περιφράξεων. Ο έλεγχος των χρήσεων γης με αναστολή της επέκτασης των κεντρικών λειτουργιών κατά μήκος των δρόμων, σταδιακή οργάνωση των κεντρικών λειτουργιών στα πολεοδομικά κέντρα, δημιουργία βιομηχανικών - βιοτεχνικών πάρκων και ζωνών ειδικών χρήσεων, συγκέντρωση των λατομικών επιχειρήσεων αδρανών σε θέσεις εκτός του Λεκανοπεδίου, δημιουργία συστήματος υπερτοπικών πόλων αναψυχής, αθλητισμού και πολιτιστικών λειτουργιών. Η βελτίωση και η οργάνωση ενιαίου συστήματος μεταφορών με δημιουργία συστημάτων οδικών δακτυλίων, λειτουργική διασύνδεση των μέσων μεταφοράς και ειδικότερα των λεωφορειακών γραμμών, των σιδηροδρομικών γραμμών, των ταξί και των ιδιωτικών λεωφορείων, σύνδεση του αστικού συγκοινωνιακού δικτύου με το υπεραστικό, ιεραρχημένο υποσύστημα λιμανιών και διαφοροποίηση ως προς τον χαρακτήρα τους (επιβατικό, εμπορικό), νέο Αερολιμένα στα Σπάτα, νέες γραμμές αστικού σιδηροδρόμου (Πειραιάς - Αιγάλεω - Γέρακας), νέες οδικές συνδέσεις (Ελληνικό - Αεροδρόμιο Σπάτων). Η αντιμετώπιση της ρύπανσης και η βελτίωση του περιβάλλοντος με έργα υποδομής για συλλογή, επεξεργασία και διάθεση υγρών αποβλήτων της ευρύτερης περιοχής (ολοκλήρωση αποχετευτικού δικτύου, εγκατάσταση επεξεργασίας αστικών υγρών αποβλήτων, λειτουργία κέντρου επεξεργασίας βοθρολυμάτων και αστικών υγρών λυμάτων κλπ). Οι μελέτες για την αναθεώρηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας έχουν εκπονηθεί, χωρίς να έχουν γίνει γνωστές οι προβλέψεις τους. 3. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 3.1 Γενικά
3.1.1 Μεθοδολογία και Περιοχή Μελέτης Στο παρόν Κεφάλαιο, θα γίνει εξέταση των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων και τάσεων που αφορούν στο Δήμο Μαρκοπούλου και στην περιοχή της πεδιάδας των Μεσογείων και της ευρύτερης περιοχής των Μεσογείων. Με σκοπό την συγκρισιμότητα των στοιχείων με προγενέστερες, αλλά και με μελλοντικές εργασίες, χρησιμοποιούμε ως περιοχή μελέτης τις εξής γεωγραφικές περιοχές : Τον Δήμο Μαρκοπούλου Την Πεδιάδα των Μεσογείων που περιλαμβάνει τους εξής ΟΤΑ 1 : Περιοχή 1: Γέρακας, Ανθούσα, Παλλήνη Περιοχή 2: Γλυκά Νερά, Παιανία Περιοχή 3: Πικέρμι, Ραφήνα, Άρτεμις (Λούτσα) Περιοχή 4: Σπάτα Περιοχή 5: Κορωπί Περιοχή 6: Μαρκόπουλο, Καλύβια Κουβαράς Την ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων που περιλαμβάνει τους ΟΤΑ Κερατέας, Λαυρεωτικής, Μαραθώνα, Νέας Μάκρης. Στα πλαίσια της ευρύτερης περιοχής παρατίθενται στοιχεία των Νομαρχιών της Αττικής καθώς και του συνόλου της χώρας. Στην ενότητα 3.2 γίνεται συνολική ανάλυση των Πληθυσμιακών χαρακτηριστικών του Δήμου Μαρκοπούλου και της ευρύτερης περιοχής μελέτης, της πεδιάδας των Μεσογείων. Ειδικότερα, στην ενότητα 3.2.1.1 αναλύεται η υφιστάμενη κατάσταση των δημογραφικών και πληθυσμιακών του Δήμου Μαρκοπούλου, καθώς και των δημογραφικών χαρακτηριστικών που βοηθούν στην περιγραφή της φυσιογνωμίας του, με σκοπό την διεξαγωγή βασικών συμπερασμάτων. Για την εξυπηρέτηση των αναγκών της μελέτης και για την αποφυγή συγχύσεων, στους πίνακες αυτής της ενότητας, παρατίθενται στοιχεία μόνο για το Δήμο Μαρκοπούλου, ενώ όπου θεωρείται χρήσιμο να γίνουν μερικές συγκρίσεις αξιοποιούνται στοιχεία της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής, της Αττικής ή τ5ης χώρας. Στην ενότητα 3.2.1.2 λαμβάνοντας ως σημείο αναφοράς και σύγκρισης τα βασικά στοιχεία του Δήμου Μαρκοπούλου, αναλύονται τα αντίστοιχα δημογραφικά χαρακτηριστικά που αφορούν στην ευρύτερη περιοχή μελέτης με αναλυτικές συγκρίσεις με τους ΟΤΑ που περιγράφηκαν στην εισαγωγή. 1 Η κατάταξη των ΟΤΑ στις αναφερόμενες περιοχές έγινε σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΠΑ «Οικονομική Ανάπτυξη και Χωροταξικός Σχεδιασμός Πεδιάδας Μεσογείων 1995-2020» και χρησιμοποιήθηκε ως περιοχή ανάλυσης στο προηγούμενο ΓΠΣ του Δήμου Μαρκοπούλου
Στην ενότητα 3.2.2 αναλύεται η οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται στην περιοχή καθώς και ανάλυση θεμάτων απασχόλησης και εργασίας. Το Κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την ενότητα 3.3 στην οποία παρουσιάζονται οι προβλέψεις μελλοντικής εξέλιξης του πληθυσμού και άλλων δημογραφικών χαρακτηριστικών. Για την ανάλυση του παρόντος, ελέγχθηκαν, συμπληρώθηκαν και χρησιμοποιούνται στοιχεία : Από τις απογραφές πληθυσμού της ΕΣΥΕ 1951 έως 2001, από το Μητρώο Επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ 2001, 2002, 2003 και από ετήσιες έρευνες των τομέων της οικονομίας. Από στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών και του Ινστιτούτου Αγροτικής Ανάπτυξης Από την Eurostat και τον ΟΗΕ. Από στοιχεία του Ερευνητικού Προγράμματος «στρατηγικό Πλαίσιο Χωρικής Ανάπτυξης για την Αθήνα Αττική» του ΥΠΕΧΩΔΕ, Ιούνιος 2004. Από στοιχεία που παρείχε ο Δήμος Μαρκοπούλου και η Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. Σημειώνουμε ότι κατά την ανάλυση των στοιχείων και την πινακοποίησή τους, λόγω των διαφορετικών πηγών προέλευσης των πρωτογενών στοιχείων, σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πιθανόν να εμφανίζονται σε ποσοτικά στοιχεία ίδιας περιοχής ή χαρακτηριστικών μικρές αποκλίσεις. Ωστόσο, οι διαφορές αυτές είναι αμελητέες και σε καμία περίπτωση δεν αλλοιώνουν την ουσία των στοιχείων ή την σημασία των συμπερασμάτων που προκύπτουν από αυτά. Σε κάθε στοιχείο αναφέρεται η πηγή πληροφόρησης. 3.2 Υφιστάμενη κατάσταση και δυναμική 3.2.1 Δημογραφικά στοιχεία και κοινωνικά χαρακτηριστικά 3.2.1.1 Η ταυτότητα του Δήμου Μαρκοπούλου Ο Δήμος Μαρκοπούλου εντάσσεται στην χωρική ενότητα των Μεσογείων, η οποία σύμφωνα με τις εξελίξεις αποτελεί - πλέον - μία από τις αστικοποιημένες περιοχές της Αττικής. Λόγω της διασύνδεσής του με τους νέους βασικούς οδικούς άξονες του λεκανοπεδίου, διαμορφώνει χαρακτήρα προνομιακής περιοχής καλής ποιότητας κατοικίας, για κατοίκους με μεσαία και ανώτερα εισοδήματα. Στην διαμόρφωση των δημογραφικών, κοινωνικών και οικονομικών χαρακτηριστικών του Δήμου έχουν συμβάλλει σημαντικά την τελευταία δεκαετία, η ολοκλήρωση της Αττικής Οδού, η σήραγγα του Υμηττού και η άμεση σύνδεση των Μεσογείων με το Ν.Α. Λεκανοπέδιο, καθώς και η κατασκευή του προαστιακού μέχρι το Αεροδρόμιο. Γενικότερα, η απομείωση του πληθυσμού του κέντρου της Περιφέρειας πρωτευούσης (Αθήνα, Πειραιάς και όμοροι Δήμοι), η νέα προαστιοποίηση της βόρειας Αττικής και των Μεσογείων, οι μεγάλες λειτουργικές μεταβολές στην Αττική, η δημιουργία εμπορικών κέντρων εντός του λεκανοπεδίου και η μετεγκατάσταση
βιομηχανικών επιχειρήσεων, επέφεραν σημαντικές κοινωνικο-οικονομικές και πληθυσμιακές μεταβολές και στον Δήμο Μαρκοπούλου. Με αυτό τον τρόπο, σήμερα στο Μαρκόπουλο αναπτύσσονται διάφορες παραγωγικές δράσεις, κυρίως του δευτερογενή και τριτογενή τομέα, αν και διατηρούνται κάποια αποθέματα γεωργικών εκτάσεων, που εν γένει όμως φθίνουν. Στην εξέλιξη των δραστηριοτήτων αυτών έχουν συμβάλλει οι υποδομές για παραγωγικές ζώνες για την κάλυψη αναγκών εγκαταστάσεων συμπληρωματικών με την λειτουργία του αεροδρομίου, το ΒΙ.ΠΑ. με χονδρεμπόριο και αποθήκες, οι περιοχές τουρισμού αναψυχής πολιτισμού στο Πόρτο-Ράφτη και στη Βραυρώνα και τέλος, οι ολυμπιακές εγκαταστάσεις (Ιππόδρομος, Ιππικό Κέντρο και Σκοπευτήριο) Τα επόμενα χρόνια, αναμένεται ακόμη μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού και των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στα όρια του Δήμου, λόγω των νέων χωροταξικών παρεμβάσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη, καθώς και των νέων υποδομών που σχεδιάζονται, όπως η προέκταση της Αττικής οδού και η επέκταση του προαστιακού από το Σταυρό μέχρι το Λαύριο, μέσω των οικισμών. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία που αναλύονται στην συνέχεια παρατηρούμε ότι η βασική ανάπτυξη του Δήμου Μαρκοπούλου, που συνεχίζεται με ένταση από την προηγούμενη δεκαετία, εκδηλώνεται κυρίως με την μορφή της οικιστικής ανάπτυξης μέσω επέκτασης υφιστάμενων οικιστικών πυρήνων (Μαρκόπουλο, Πόρτο-Ράφτη) αλλά και νέων (Κουλιδάς, Αγία Τριάδα). 3.2.1.2 Πληθυσμός και Δημογραφικά χαρακτηριστικά του Μαρκόπουλου 3.2.1.2.1 Η εξέλιξη του πληθυσμού Η αστικοποίηση της περιοχής του Δήμου επιβεβαιώνεται από την αυξητική πορεία του μεγέθους του πληθυσμού, ο οποίος ουσιαστικά διπλασιάστηκε τα τελευταία 25 χρόνια. Είναι ενδεικτικό ότι σε επίπεδο Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής, ο πληθυσμός αυξάνεται με ρυθμούς σχεδόν δεκαπλάσιους αυτού της Νομαρχίας Αθηνών, αγγίζοντας το 2001 τους 403.918 κατοίκους (έναντι 296.213 το 1991). Το σημαντικότερο τμήμα του πληθυσμού της περιφέρειας αυτής κατοικεί στην περιοχή των Μεσογείων. Σύμφωνα με τα στοιχεία των απογραφών της ΕΣΥΕ, ο πληθυσμός του Μαρκοπούλου, αυξάνεται με Μέσο Ετήσιο Ρυθμό Μεταβολής (ΜΕΡΜ) 4,04% την δεκαετία 1991-2001, υπερβαίνοντας ακόμη και τον αντίστοιχο μέσο ρυθμό αύξησης του συνόλου του πληθυσμού της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής (3,15%). ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.1 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Πραγματικός πληθυσμός και ΜΕΡΜ ανά δεκαετία από το 1961-2001
Έτος Πραγματικός Πληθυσμός 1951 5.112 Μ.Ε.Ρ.Μ. 1961 5.341 0,44% 1971 5.954 1,09% 1981 9.388 4,66% 1991 10.499 1,12% 2001 15.608 4,04% Πηγή : ΕΣΥΕ 3.2.1.2.2 Οι οικισμοί Το Μαρκόπουλο από πλευράς έκτασης (82,8 χιλ. στρ.) είναι ο μεγαλύτερος Δήμος της Πεδιάδας των Μεσογείων και ο τρίτος μεγαλύτερος στην ευρύτερη περιοχή μελέτης. Σύμφωνα με τους απογραφικούς τομείς της ΕΣΥΕ αλλά και από την υφιστάμενη γεωγραφική κατανομή των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων της περιοχής του Δήμου Μαρκοπούλου, διακρίνονται οι ακόλουθες χωρικές οικιστικές ενότητες: Το Μαρκόπουλο, ο ομώνυμος οικισμός και παραδοσιακό κέντρο του Δήμου Το Πόρτο Ράφτη (Λιμήν Μαρκοπούλου) Η Αγία Τριάδα Ο Κουλιδάς Η Βραυρώνα Η Χαμολιά Τα Ποριά Σήμερα ο οικισμός του Μαρκοπούλου, παραμένει ως ο κύριος οικισμός, συγκεντρώνοντας σημαντική εμπορική και οικοδομική δραστηριότητα με αύξηση πληθυσμού 13,4% - ΜΕΡΜ 1,26% - για την δεκαετία 1991-2001, ακολουθώντας την γενικότερη τάση του Δήμου. Η ουσιαστική αλλαγή στην φυσιογνωμία της περιοχής έχει επέλθει από την δυναμική αύξηση του πληθυσμού του Πόρτο Ράφτη (Λιμάνι Μαρκοπούλου), με ποσοστά αύξησης της δεκαετίας 1991-2001 που ανέρχονται σε 116% με ΜΕΡΜ 8,03%. Βασική αιτία του γεγονότος, αποτελεί ο συνεχώς αυξανόμενος ρυθμός μετατροπής παραθεριστικών κατοικιών σε μόνιμες. Η αύξηση του πληθυσμού του Πόρτο Ράφτη επιβεβαιώνει την τάση ημι-αστικοποίησης των παράκτιων ζωνών της Ανατολικής Αττικής με κύρια χρήση την παραθεριστική κατοικία και τις σχετικές με αυτή εξυπηρετήσεις.
Στους Πίνακες που ακολουθούν καταγράφονται ο πραγματικός πληθυσμός 1981-2001, ο ΜΕΡΜ, η ποσοστιαία μεταβολή μεταξύ των ετών 1981-2001 και η ποσοστιαία κατανομή του πληθυσμού. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.2 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Πραγματικός πληθυσμός 1981-2001, ΜΕΡΜ και ποσοστιαία μεταβολή μεταξύ των ετών ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Οικισμοί Πραγματικός πληθυσμός ΜΕΡΜ Ποσοστιαία μεταβολή 1981 1991 2001 1991/1981 2001/1991 1991/1981 2001/1991 Σύνολο 9.388 10.499 15.608 1,12% 4,04% 11,8% 48,7% Μαρκόπουλο 6.116 6.716 7.614 0,94% 1,26% 9,8% 13,4% Αγία Τριάδα 20 75 216 14,13% 11,16% 275,0% 188,0% Βραυρώνα 110 90 41-1,99% -7,56% -18,2% -54,4% Κουλιδάς 58 191 427 12,66% 8,38% 229,3% 123,6% Λιμήν Μαρκοπούλου 2.984 3.293 7.131 0,99% 8,03% 10,4% 116,6% Ποριά - 5 66 29,44% 1220,0% Χαμολιά 100 129 113 2,58% -1,32% 29,0% -12,4% Πηγή: Επεξεργασία απογραφών ΕΣΥΕ 1981, 1991, 2001 ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.3 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Ποσοστιαία κατανομή του πραγματικού πληθυσμού ανά οικισμό 1981, 1991, 2001 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ / Έτη 1981 1991 2001 Σύνολο Δήμου 100,0% 100,0% 100,0% Μαρκόπουλο 65,1% 64,0% 48,8% Αγία Τριάδα 0,2% 0,7% 1,4% Βραυρώνα 1,2% 0,9% 0,3% Κουλιδάς 0,6% 1,8% 2,7% Λιμήν Μαρκοπούλου 31,8% 31,4% 45,7% Ποριά - 0,0% 0,4% Χαμολιά 1,1% 1,2% 0,7% Πηγή: Επεξεργασία απογραφών ΕΣΥΕ 1981, 1991, 2001 Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός της αύξησης του μόνιμου πληθυσμού στους μικρότερους οικισμούς, του Κουλιδά (427 κάτοικοι) και της Αγίας Τριάδας (216 μόνιμοι κάτοικοι), ενισχύοντας τις τάσεις διασποράς και αποκέντρωσης από τους υπάρχοντες κύριους οικισμούς, τάση που είχε αρχίσει ήδη να διαφαίνεται από την προηγούμενη δεκαετία.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Ποσοστιαία διάρθρωση του πραγματικού πληθυσμού των οικισμών Μαρκοπούλου και Λιμάνι Μαρκοπούλου για τα έτη 1981, 1991, 2001 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 1981 1991 2001 Μαρκόπουλο Λιμήν Μαρκοπούλου Πηγή : ΕΣΥΕ, επεξεργασία μελετητών
3.2.1.2.3 Πυκνότητα Πληθυσμού Στον πίνακα 3.2.1.4 που ακολουθεί, προκύπτει η πυκνότητα τω κατοίκων του πληθυσμού του Δήμου Μαρκοπούλου. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.4 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Χαρακτηριστικά εκτάσεων (σε χιλιάδες στρέμματα) και πυκνότητα πραγματικού πληθυσμού 1991, 2001 2001 1991 Δ% 1991-2001 Σύνολο εκτάσεων 81,9 81,8 0,1% Καλλιέργειες και Αγραναπαύσεις 41,3 46,2-10,6% Βοσκότοποι 16,3 16,3 0,0% Δάση 7,4 7,4 0,0% Εκτάσεις καλυπτόμενες από νερά 0,1 0,1 0,0% Εκτάσεις Οικισμών 16,8 11,8 42,4% Άλλες εκτάσεις 0,0 0,0 - Ποσοστιαία διάρθρωση Σύνολο 100,0% 100,0% Καλλιέργειες και Αγραναπαύσεις. 50,4% 56,5% Βοσκότοποι 19,9% 19,9% Δάση 9,0% 9,0% Εκτάσεις καλυπτόμενες από νερά 0,1% 0,1% Εκτάσεις Οικισμών 20,5% 14,4% Άλλες εκτάσεις 0,0% 0,0% Πληθυσμός Πραγματικός Πληθυσμός 15.608 10.499 48,7% Πληθυσμιακή πυκνότητα Επί της έκτασης των οικισμών 1991 1.323 890 Επί της έκτασης των οικισμών 2001 929 625 Επί της συνολικής έκτασης 191 128 Πηγή : ΕΣΥΕ, επεξεργασία μελετητών
Παρατηρούνται τα εξής : Ενώ οι καλλιέργειες και αγραναπαύσεις εξακολουθούν να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των εκτάσεων του Δήμου (50,4%), έχουν μειωθεί σημαντικά (10,6% ή περίπου 5 χιλ. στρέμματα) από το 1991. Η επιφάνεια των καλλιεργούμενων εκτάσεων έχει προστεθεί στις εκτάσεις των οικισμών με αποτέλεσμα να έχουν αυξηθεί κατά 42,4% από το 1991 έως το 2001 και να αποτελούν πλέον το 20,5% των συνολικών εκτάσεων του Δήμου. Ως συνέπεια των ανωτέρω η πυκνότητα του πραγματικού πληθυσμού του 2001, επί της έκτασης των οικισμών για το έτος 2001 είναι 929 άτομα, ενώ επί των εκτάσεων των οικισμών του 1991 είναι 1323 άτομα ανά τετρ. στρέμμα. Μα σκοπό την άμεση σύγκριση πυκνοτήτων παραθέτουμε και την πυκνότητα του πληθυσμού του 1991 επί των εκτάσεων των οικισμών του 1991 και του 2001. Η πυκνότητα επί της συνολικής έκτασης του Δήμου το έτος 2001 είναι 191 άτομα, έναντι 128 το 1991. 3.2.1.2.4 Ηλικιακή κατανομή Η καταγραφή των δημογραφικών και κοινωνικών μεγεθών του Δήμου Μαρκοπούλου αποτελεί την πρώτη παράμετρο της χωροταξικής οργάνωσης της περιοχής. Η ανάλυση των χαρακτηριστικών του πληθυσμού του Δήμου καταδεικνύει τις σημαντικές δημογραφικές αλλαγές που έχει υποστεί η περιοχή τις τελευταίες δεκαετίες. Στον πίνακα 3.2.1.5, καταγράφονται τα στοιχεία του πραγματικού πληθυσμού κατά φύλο και ομάδες ηλικιών για τα έτη 1991 και 2001 και γίνονται οι μεταξύ τους συγκρίσεις. Στους Χάρτες που ακολουθούν αποτυπώνεται η κατανομή του πληθυσμού ανά φύλο σε όλη την περιοχή του Δήμου, ανά απογραφικό τομέα της ΕΣΥΕ.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Πληθυσμός κατά φύλο και ομάδες ηλικιών 2001 και 1991 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Πηγή : ΕΣΥΕ, επεξεργασία μελετητών 0-4 ετών 5-9 ετών 10-14 ετών 15-19 ετών 20-24 ετών 25-29 ετών 30-34 ετών 35-39 ετών 40-44 ετών 45-49 ετών 50-54 ετών 55-59 ετών 60-64 ετών 65-69 ετών 70-74 ετών 75-79 ετών 80-84 ετών 85 ετών και άνω Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2001, διαπιστώνεται η σημαντική μεταβολή στην σύνθεση των κατοίκων του Δήμου από το 1981 μέχρι σήμερα. Κυρίως κατά την δεκαετία 1991-2001 παρουσιάστηκε δυσανάλογη αύξηση μεταξύ των μικρών και των μεγαλύτερων ηλικιακών κατηγοριών του πληθυσμού του Δήμου. 1991 2001 Τα παιδιά (ηλικίες 0-14) ως ποσοστό του πληθυσμού μειώνονται σημαντικά. Ενώ το ποσοστό τους αποτελούσε το 23% του πληθυσμού του Δήμου το 1981, σταδιακά μειώθηκε σε 17,9% και μόλις σε 13,9% του πληθυσμού το 1991 και το 2001 αντίστοιχα. Αντίθετα οι ηλικίες άνω των 65 ετών παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση, ως ποσοστό του συνολικού πληθυσμού του Δήμου, υπερβαίνοντας για το έτος 2001 το 18%.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Σύνθεση πληθυσμού Δήμου Μαρκόπουλου κατά ομάδες ηλικιών 1981, 1991, 2001 25% 20% 15% 10% 1981 1991 2001 5% 0% 0-14 15-24 25-39 40-54 55-64 65-79 80+ Πηγή : ΕΣΥΕ, επεξεργασία μελετητών Σε συνέχεια της εξέλιξης αυτής, στον πίνακα 3.2.1.6, κατηγοριοποιούμε τον πληθυσμό σε τρεις κατηγορίες ηλικιών με σκοπό την εξαγωγή περαιτέρω συμπερασμάτων βάσει της διαμόρφωσης δεικτών. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.6 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Κατηγορίες ηλικιών συνολικού πραγματικού πληθυσμού 1991, 2001 Κατηγορίες ηλικιών 2001 % του συνόλου 1991 % του συνόλου Δ% 1991-2001 Κάτω των 15 ετών 2.175 13,9% 1.878 17,9% 15,8% Από 15 έως 64 ετών 10.574 67,7% 7.065 67,3% 49,7% Άνω των 65 ετών 2.859 18,3% 1.556 14,8% 83,7% Σύνολο Πληθυσμού 15.608 100,0% 10.499 100,0% 48,7% Πηγή: ΕΣΥΕ 1991, 2001, επεξεργασία μελετητών
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Ποσοστιαία μεταβολή 1991-2001 των ηλικιακών κατηγοριών πληθυσμού 0-15 ετών, 15-64 ετών και 65 ετών και άνω Ποσοστιαία μεταβολή 1991- κατηγοριών πληθυσμού Δήμου 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% Κάτω των 15 ετών Από 15 έως 64 ετών Άνω των 65 ετών Δ% 1991-2001 Στη συνέχεια, εξάγονται η σημαντικοί ποιοτικοί δείκτες εξέλιξης του πληθυσμού, γήρανσης, εξάρτησης και εξάρτησης ηλικιωμένων, οι οποίοι ορίζονται ως εξής: ΔΕΙΚΤΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ : Ποσοστό πληθυσμού ηλικίας 65+ / Πληθυσμό ηλικίας 0-14 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ: Ποσοστό πληθυσμού ηλικίας 65+ και 0-14 / Πληθυσμό ηλικίας 15-64 ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ : Ποσοστό πληθυσμού ηλικίας 65+ / Πληθυσμό ηλικίας 15-64
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.7 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Δείκτες Γήρανσης, Εξάρτησης και Εξάρτησης ηλικιωμένων 1991 και 2001 σε σύγκριση με τους αντίστοιχους δείκτες της χώρας για το 2001 Ηλικίες/Έτος ΧΩΡΑ (σε χιλ.) ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ 2001 2001 1991 Δ% 1991-2001 Κάτω των 15 ετών 1.668 2.175 1.878 15,8% Από 15 έως 64 ετών 7.469 10.574 7.065 49,7% Άνω των 65 ετών 1.838 2.859 1.556 83,7% ΣΥΝΟΛΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 10.975 15.608 10.499 48,7% ΔΕΙΚΤΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ 110,19 131,45 82,85 58,7% ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ 46,94 47,61 48,61-2,1% ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ 24,61 27,04 22,02 22,8% Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων απογραφής πραγματικού πληθυσμού της ΕΣΥΕ 2001, 1991 Βάσει των ανωτέρω δεικτών, αξίζει να σημειωθεί ότι η πληθυσμιακή σύνθεση του Δήμου μεταβάλλεται υπέρ των μεγάλων ηλικιών με ρυθμό 58,7%. Η κατανομή και σύνθεση των κατοίκων ηλικίας άνω των 65 ετών στους οικισμούς του Δήμου, καταγράφεται στον πίνακα που ακολουθεί: ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.8 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Πληθυσμός άνω των 65 ετών ανά φύλο και οικισμό, 2001 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Άθροισμα Άνδρες Γυναίκες Μαρκόπουλο 1.358 616 742 Λιμήν Μαρκοπούλου 1.353 733 620 Κουλιδάς 72 38 34 Χαμολιά 21 14 7 Αγία Τριάδα 19 13 6 Ποριά 16 8 8 Βραυρώνα 10 9 1 Σύνολο 2.849 1.431 1.418
Ποσοστιαία διάρθρωση συνόλου 100,0% 50,2% 49,8% Πηγή: ΕΚΚΕ, Επεξεργασία στοιχείων απογραφής πραγματικού πληθυσμού της ΕΣΥΕ 2001, 1991
3.2.1.2.5 Νοικοκυριά Εμφανίζεται σημαντική μετεγκατάσταση νοικοκυριών από άλλες περιοχές της Αθήνας, ως αποτέλεσμα των βελτιωμένων συγκοινωνιακών υποδομών και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας (Αεροδρόμιο, ΒΙ.ΠΑ., κ.ά.). Μεγάλη είναι η ποσοστιαία αύξηση όλων των νοικοκυριών με δηκτικότερη αυτή των νοικοκυριών με 1 μέλος (174%) με δύο και με τρία μέλη (77,1% και 59,5% αντίστοιχα). Όπως προκύπτει στην συνέχεια, η πλειοψηφία των νοικοκυριών με ένα και δύο μέλη κατοικούν στο Πόρτο-Ράφτη. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.9 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Αριθμός νοικοκυριών 1991-2001 1991 Πραγματικός πληθυσμός 2001 Πραγματικός πληθυσμός Δ% 2001/1991 Νοικοκυριά Μέλη Νοικοκυριά Μέλη Νοικοκυριά Σύνολο 3.052 9.548 5.050 14.223 65,5% Νοικοκυριά με 1 μέλος 331 331 907 907 174,0% Νοικοκυριά με 2 μέλη 853 1.706 1.511 3.022 77,1% Νοικοκυριά με 3 μέλη 640 1.920 1.021 3.063 59,5% Νοικοκυριά με 4 μέλη 747 2.988 1.065 4.260 42,6% Νοικοκυριά με 5 μέλη 328 1.640 365 1.825 11,3% Νοικοκυριά με 6 και άνω μέλη 153 963 181 1.146 18,3% Ποσοστιαία Διάρθρωση 1991 Πραγματικός πληθυσμός 2001 Πραγματικός πληθυσμός Νοικοκυριά Μέλη Νοικοκυριά Μέλη Σύνολο 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Νοικοκυριά με 1 μέλος 10,8% 3,5% 18,0% 6,4% Νοικοκυριά με 2 μέλη 27,9% 17,9% 29,9% 21,2% Νοικοκυριά με 3 μέλη 21,0% 20,1% 20,2% 21,5% Νοικοκυριά με 4 μέλη 24,5% 31,3% 21,1% 30,0% Νοικοκυριά με 5 μέλη 10,7% 17,2% 7,2% 12,8% Νοικοκυριά με 6 και άνω μέλη 5,0% 10,1% 3,6% 8,1% Πηγή: ΕΣΥΕ, στοιχεία απογραφής 1991, 2001 και επεξεργασία μελετητή Τα στοιχεία των Νοικοκυριών του Πραγματικού πληθυσμού του Δήμου Μαρκοπούλου για το 1991 και το 2001 και η μεταβολή στις, είναι εν μέρει ενδεικτικά των εξελίξεων στη δομή στις οικογένειας και στα εμφανιζόμενα σχήματα οργάνωσης του ιδιωτικού βίου σε αναπτυσσόμενα αστικά κέντρα. Οι δημογραφικές μεταβολές, η πτώση του αριθμού γεννήσεων, η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας στις γυναίκες κατά τον πρώτο γάμο, κ.ά., ασκούν επίδραση στις οικογενειακές συμπεριφορές, που αποτυπώνονται στην αύξηση των νοικοκυριών με ένα και με δύο μέλη (18% του συνόλου των νοικοκυριών το 2001 από 10,8% το 1991 και 29,9% από 27,9% αντίστοιχα) και με την μείωση των οικογενειών με περισσότερα από 4 μέλη.
Σύμφωνα με τους τύπους νοικοκυριών που καταγράφονται στον προηγούμενο πίνακα 3.2.1.10 (με στοιχεία του έτους 2001), παρατηρούμε ότι για πρώτη φορά, τα περισσότερα νοικοκυριά του Δήμου καταγράφονται στο Πόρτο - Ράφτη, δηλ. 2.545 νοικοκυριά, ποσοστό 50,4%. Στα στοιχεία των κατηγοριών όπου το Πόρτο-Ράφτη κατέχει την πρώτη θέση, διαφαίνονται οι έντονες τάσεις αστικοποίησης του Δήμου Μαρκοπούλου. Ο οικισμός του Πόρτο Ράφτη πλειοψηφεί στους εξής τύπους νοικοκυριών: «Ζευγάρι χωρίς παιδιά», που αριθμεί 692 νοικοκυριά, τα διπλάσια ακριβώς από τα αντίστοιχα που κατοικούν στο Μαρκόπουλο. «Μονομελή» νοικοκυριά, υπερδιπλάσια από όσα κατοικούν στο Μαρκόπουλο (560 έναντι 269 νοικοκυριών). Τους τύπους νοικοκυριών «μόνος πατέρας», «σύντροφοι χωρίς παιδιά», «σύντροφοι με παιδιά», και «πολυμελή νοικοκυριά χωρίς πυρηνική σχέση». Ενδιαφέρον επίσης, εμφανίζουν τα στοιχεία για τον οικισμό του Κουλιδά. Ο χαρακτήρας του ως νέος οικισμός επαληθεύεται και με τους τύπους των νοικοκυριών που κατοικούν σε αυτόν («Ζευγάρι χωρίς παιδιά», «Ζευγάρι με παιδιά», «Μονομελές νοικοκυριό»). Η εγκατάσταση μεγάλου αριθμού νέων κατοίκων σε σύντομο χρονικό διάστημα έχει περιπλέξει την κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού και των νοικοκυριών, με αποτέλεσμα να υπάρχει ανάγκη βελτίωσης της κοινωνικής υποδομής του Δήμου και της προώθησης προγραμμάτων εκπαίδευσης, πολιτισμού, τεχνών, κλπ., ώστε να επιτευχθεί ενσωμάτωση του νέου πληθυσμού με τον ντόπιο, ενισχύοντας την συμμετοχικότητα και το κοινωνικό ενδιαφέρον. 3.2.1.2.6 Μονομελή νοικοκυριά Ιδιαίτερη αναφορά κάνουμε στα Μονομελή νοικοκυριά, αφού αφορούν την ταχύτερα αναπτυσσόμενη κατηγορία νοικοκυριών στο Δήμο (αύξηση 174% την δεκαετία 1991-2001). Μαζί με τα διμελή νοικοκυριά αποτελούν πλέον ένα σημαντικό ποσοστό του συνολικού πληθυσμού του Δήμου το οποίο χρήζει κοινωνικής υποστήριξης. Συνοπτικά, σημειώνουμε ότι η κατηγορία των μονομελών νοικοκυριών του Δήμου Μαρκοπούλου, σε ποσοστό μεγαλύτερο από 70%, αφορά ηλικίες 50 ετών και άνω. Το 49,4% της κατηγορίας είναι συνταξιούχοι (446 άτομα), χαρακτηριστικό που επιβεβαιώνει την προτίμησή των ηλικιών αυτών για μόνιμη εγκατάσταση στην περιοχή του Πόρτο-Ράφτη. Επιπλέον το 35% των ατόμων της κατηγορίας είναι εργαζόμενοι, ενώ η τρίτη πολυπληθέστερη ομάδα της κατηγορίας, με ποσοστό 9,9%, αφορά άτομα που ασχολούνται με τα οικιακά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι από τα 902 άτομα που απαρτίζουν μονομελές νοικοκυριό στο Δήμο, 485 (ποσοστό 53,8%) είναι άνδρες και 417 γυναίκες.
3.2.1.2.7 Οικογενειακή κατάσταση Οι σημαντικές αλλαγές στην σύνθεση του πληθυσμού κατά την δεκαετία 1991-2001, διαφαίνονται και στις αλλαγές που παρουσιάζονται στην οικογενειακή του κατάσταση. Όπως παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα, οι έγγαμοι για το έτος 2001, παραμένουν ως η κατηγορία πληθυσμού με το υψηλότερο ποσοστό (60,3%) επί του συνόλου του πληθυσμού. Ωστόσο, η συμμετοχή τους μειώθηκε σε σχέση με το 1991, υπέρ των χήρων ή διαζευγμένων (10,2% το 2001 από 7,6% το 1991). Ενδιαφέρον στα στοιχεία της οικογενειακής κατάστασης του πληθυσμού, παρουσιάζει η ποσοστιαία μεταβολή μεταξύ των ετών 1991 και 2001 μεταξύ των υπόλοιπων κατηγοριών. Διαπιστώνουμε τον διπλασιασμό της κατηγορίας χήρων και διαζευγμένων (αύξηση 102,3%), η οποία είναι διπλάσια από τις αντίστοιχες μεταβολές των άγαμων και έγγαμων (49,2% και 45,2% αντίστοιχα)..
3.2.1.2.8 Ετεροδημότες και αλλοδαποί Όπως προκύπτει από τους πίνακες που ακολουθούν, η αύξηση του συνόλου του πραγματικού πληθυσμού του Δήμου προήλθε από μετεγκατάσταση νοικοκυριών από άλλες περιοχές της Αττικής. Οι ετεροδημότες το 2001, αυξήθηκαν κατά 53,4% σε σχέση με το 1991 και αποτελούν το 32,1% των δημοτών. Επιπλέον, σημειώνουμε την σημαντική αύξηση των αλλοδαπών, που για το 2001, αποτελούν το 9% του πραγματικού πληθυσμού του Δήμου. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.13 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Πραγματικός πληθυσμός κατανεμημένος σε ομοδημότες, ετεροδημότες και αλλοδαπούς 1991 Πραγματικός πληθυσμός 2001 Πραγματικός πληθυσμός Γεωγραφική Περιοχή Σύνολο Απογραφέντες στο δήμο Σύνολο Απογραφέντες στο δήμο Ομοδημότες Ετεροδημότες Αλλοδαποί Ομοδημότες Ετεροδημότες Αλλοδαποί ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝ. ΑΤΤΙΚΗΣ 296.263 180.302 107.752 8.209 403.918 236.946 123.231 43.741 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ 10.499 7.082 3.262 155 15.608 9.201 5.005 1.402 ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ 1991-2001 Δ% 2001/1991 Πραγματικός πληθυσμός Γεωγραφική Περιοχή Σύνολο Απογραφέντες στο δήμο Ομοδημότες Ετεροδημότες Αλλοδαποί ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝ. ΑΤΤΙΚΗΣ 36,3% 31,4% 14,4% 432,8% ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ 48,7% 29,9% 53,4% 804,5% ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ 1991 Πραγματικός πληθυσμός % του Συνόλου 2001 Πραγματικός πληθυσμός % του Συνόλου Γεωγραφική Περιοχή Σύνολο Απογραφέντες στο δήμο Σύνολο Απογραφέντες στο δήμο Ομοδημότες Ετεροδημότες Άλλοδαποί Ομοδημότες Ετεροδημότες Άλλοδαποί ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝ. ΑΤΤΙΚΗΣ 100,0% 60,9% 36,4% 2,8% 100,0% 58,7% 30,5% 10,8% ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ 100,0% 67,5% 31,1% 1,5% 100,0% 59,0% 32,1% 9,0% Πηγή: ΕΣΥΕ
Το πλήθος των αλλοδαπών του Δήμου Μαρκοπούλου ανά εθνότητα και η κατανομή του στους οικισμούς του Δήμου Μαρκοπούλου, περιγράφεται στον πίνακα που ακολουθεί. Η πολυπληθέστερη εθνότητα είναι η Αλβανική με 1.139 άτομα και ποσοστό 7,3% του συνόλου του πραγματικού πληθυσμού. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.14 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Πραγματικός πληθυσμός ανά εθνότητα και οικισμό διαμονής 2001 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Μαρκόπουλο Λιμήν Μαρκοπούλου Κουλιδάς Αγία Τριάδα Χαμολιά Ποριά Βραυ -ρώνα ΣΥΝΟΛΟ Ποσοστιαία Διάρθρωση Πραγματικός Πληθυσμός 7.623 7.122 430 218 113 66 41 15.613 100,0% Ελληνική 6.967 6.361 386 203 106 50 35 14.108 90,4% Αλβανική 536 544 36 3 4 13 3 1.139 7,3% ΕΕ15 30 62 2 3 0 3 0 100 0,6% Ανεπτυγμένες εκτός Ευρώπης 25 59 2 3 0 0 3 92 0,6% Λοιπές Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης 21 36 0 2 1 0 0 60 0,4% Λοιπές εκτός Ευρώπης 17 29 3 0 2 0 0 51 0,3% ΕΕ25 (νέες πλην Κύπρου) 10 19 0 0 0 0 0 29 0,2% Κυπριακή 16 8 1 0 0 0 0 25 0,2% Λοιπές Δυτικής Ευρώπης 1 1 0 4 0 0 0 6 0,0% Αδιευκρίνιστη 0 3 0 0 0 0 0 3 0,0% Πηγή : ΕΣΥΕ, ΕΚΚΕ 2001
3.2.1.2.9 Κατοικίες Στην συνέχεια, παρουσιάζονται στοιχεία για τον αριθμό και τα χαρακτηριστικά των κατοικιών του Δήμου. Όπως είναι αναμενόμενο παρατηρείται θετική μεταβολή στον αριθμό των κατοικιών. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πληθυσμός αυξάνεται με ιδιαίτερα έντονους ρυθμούς και ότι τα νοικοκυριά τείνουν να έχουν λιγότερα μέλη, οι κατοικίες θα μπορούσαν να ήταν ακόμη περισσότερες. Σύμφωνα με τον πίνακα 3.2.1.15, οι κατοικημένες κανονικές κατοικίες στο Δήμο Μαρκοπούλου, παρουσίασαν αύξηση 27% από το 1991 έως το 2001 και έφτασαν τις 4.992 (από 3.016). Το ενδιαφέρον σημείο όμως αφορά στις κενές κατοικίες, οι οποίες ενώ το 1991, αποτελούσαν το 74,8% του συνόλου των κατοικιών του Δήμου, το 2001 μειώθηκαν και αποτελούσαν το 67,2%, με τάση περαιτέρω μείωσης. Αν και ο αριθμός των κενών κατοικιών παραμένει υψηλός, το συμπέρασμα που εύκολα προκύπτει είναι ότι αρκετοί νέοι μόνιμοι κάτοικοι του Δήμου μετατρέπουν σε μόνιμες υφιστάμενες κατοικίες που στο παρελθόν ήταν εξοχικές.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.15 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ - ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝ. ΑΤΤΙΚΗΣ Κανονικές κατοικίες κατά φορέα ιδιοκτησίας και μη κανονικές κατοικίες και ποσοστιαία διάρθρωση 1991, 2001 1991 Πραγματικός πληθυσμός 2001 Πραγματικός πληθυσμός Γεωγραφική Περιοχή Σύνολο Σύνολο Κανονικές κατοικίες Κατοικούμενες Είδος Κατοικίας Κενές Μη κανονικές κατοικίες Κανονικές κατοικίες μέσα σε Συλ-λογικές κατοικίες Φορέας Ιδιοκτησίας Κανονικών κατοικιών Ιδιώτης ή ΝΠΙΔ Δημόσιο ή ΝΠΔΔ Σύνολο Σύνολο Κανονικές κατοικίες Είδος Κατοικίας Κενές Μη κανονικές κατοικίες Κανονικές κατοικίες μέσα σε Συλ-λογικές κατοικίες Φορέας Ιδιοκτησίας Κανονικών κατοικιών Ιδιώτης ή ΝΠΙΔ Κατοικούμενες Δημόσιο ή ΝΠΔΔ ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 182.583 181.643 82.730 98.913 262 678 180.351 1.292 235.894 234.802 120.995 113.807 473 619 231.155 3.647 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ 12.044 12.030 3.016 9.014 3 11 11.965 65 15.313 15.279 4.992 10.287 7 27 15.251 28 Ποσοστιαία Διάρθρωση 1991 Πραγματικός πληθυσμός 2001 Πραγματικός πληθυσμός Γεωγραφική Περιοχή Σύνολο Σύνολο Κανονικές κατοικίες Είδος Κατοικίας Κενές Μη κανονικές κατοικίες Κανονικές κατοικίες μέσα σε Συλλογικές κατοικίες Φορέας Ιδιοκτησίας Κανονικών κατοικιών Ιδιώτης ή ΝΠΙΔ Δημόσιο ή ΝΠΔΔ Σύνολο Σύνολο Κανονικές κατοικίες Είδος Κατοικίας Κενές Μη κανονικές κατοικίες Κανονικές κατοικίες μέσα σε Συλλογικές κατοικίες Φορέας Ιδιοκτησίας Κανονικών κατοικιών Ιδιώτης ή ΝΠΙΔ Κατοικούμενες Κατοικούμενες Δημόσιο ή ΝΠΔΔ ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 100,0% 99,5% 45,3% 54,2% 0,1% 0,4% 98,8% 0,7% 100,0% 99,5% 51,3% 48,2% 0,2% 0,3% 98,0% 1,5% ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ 100,0% 99,9% 25,0% 74,8% 0,0% 0,1% 99,3% 0,5% 100,0% 99,8% 32,6% 67,2% 0,0% 0,2% 99,6% 0,2% Πηγή : ΕΣΥΕ, απογραφές 1991, 2001 και επεξεργασία μελετητών
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.16 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ - ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝ. ΑΤΤΙΚΗΣ Ποσοστιαία μεταβολή 1991-2001 κανονικών κατοικιών κατά φορέα ιδιοκτησίας και μη κανονικές κατοικίες Ποσοστιαία Μεταβολή 1991-2001 Γεωγραφική Περιοχή Σύνολο Κανονικές κατοικίες Είδος Κατοικίας Σύνολο Κατοικούμενες Κενές Μη κανονικές κατοικίες Κανονικές κατοικίες μέσα σε Συλλογικές κατοικίες Φορέας Ιδιοκτησίας Κανονικών κατοικιών Ιδιώτης ή ΝΠΙΔ Δημόσιο ή ΝΠΔΔ ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 29,2% 29,3% 46,3% 15,1% 80,5% -8,7% 28,2% 182,3% ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ 27,1% 27,0% 65,5% 14,1% 133,3% 145,5% 27,5% -56,9% Πηγή : ΕΣΥΕ, απογραφές 1991, 2001 και επεξεργασία μελετητών Το προηγούμενο συμπέρασμα, επιβεβαιώνεται, αφενός μεν από την ποσοστιαία αύξηση των κατοικημένων κατοικιών του Δήμου Μαρκοπούλου, που ξεπέρασε το 65% για την δεκαετία 1991-2001, αφετέρου δε από την βελτίωση των ανέσεων των κατοικιών και κυρίως της κεντρικής θέρμανσης. Ενώ το 1991, οι κατοικίες με κεντρική θέρμανση ήταν το 22% του συνόλου των κατοικιών, μέσα σε μία δεκαετία το ποσοστό υπερδιπλασιάστηκε, υποδεικνύοντας την τάση να χρησιμοποιούνται και το χειμώνα. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.17 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Κατοικίες 1991, 2001 Έτη / Κατοικίες Σύνολο με κουζίνα με λουτρό ή ντους με κεντρική θέρμανση 1991 12.041 12.019 11.878 2.606 % 100,0% 99,8% 98,6% 21,6% 2001 15.306 15.255 15.218 6.416 % 100,0% 99,7% 99,4% 41,9% Ποσοστιαία μεταβολή 1991-2001 27,1% 26,9% 28,1% 146,2% Πηγή: ΕΣΥΕ, 1991, 2001
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ για το έτος 2001, από τις 15.279 κανονικές κατοικίες οι 9.847 (64,3%) αξιολογούνται ως δευτερεύουσες ή εξοχικές κατοικίες, με την συντριπτική τους πλειοψηφία (8.834 κατοικίες) να βρίσκονται στην περιοχή του Πόρτο-Ράφτη. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.18 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Κανονικές κατοικίες και ποσοστιαία διάρθρωση 2001 Δήμος Μαρκοπούλου Κανονικές κατοικίες Ποσοστιαία διάρθρωση Σύνολο κανονικών κατοικιών 15.279 100,0% Κύριες κατοικούμενες 4.208 27,5% Κύριες κατοικούμενες αλλά το νοικοκυριό απουσιάζει προσωρινά 562 3,7% Εξοχικές ή δευτερεύουσες 9.847 64,4% Για ενοικίαση, πώληση ή άλλο λόγο 662 4,3% Πηγή: ΕΣΥΕ, απογραφή κτριίων και κατοικιών 2001 Τέλος, σημειώνουμε ότι βάσει των απογραφών κτιρίων της ΕΣΥΕ, για την περίοδο 1/1/2002 έως 31/12/2006, έχουν καταγραφεί 4.354 νέες κατοικίες στο Δήμο Μαρκοπούλου, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός κατοικιών του Δήμου να ανέρχεται, στο τέλος του 2006, σε 19.660 κατοικίες. Στον πίνακα 3.2.1.19, καταγράφονται οι κάτοικοι ανά οικισμό και μέγεθος κατοικίας στην οποία διαμένουν.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.19 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Κάτοικοι ανά οικισμό και μέγεθος κατοικίας στην οποία διαμένουν Επιφάνεια / Οικισμός Μαρκόπουλο Λιμήν Μαρκοπούλου Κουλιδάς, Αγία Τριάδα Χαμολιά Ποριά Βραυρώνα ΣΥΝΟΛΟ Άθροισμα 7.623 7.122 430 218 113 66 41 15.613 0-30 τμ 886 254 13 18 0 1 0 1.172 31-50 τμ 417 1.028 70 12 1 19 3 1.550 51-70 τμ 796 1.875 90 16 6 16 10 2.809 71-90 τμ 1.575 1.674 76 58 10 17 2 3.412 91-120 τμ 2.196 1.250 98 49 35 6 12 3.646 121-150 τμ 993 523 26 12 19 0 5 1.578 151-200 τμ 574 385 16 13 19 7 5 1.019 201-300 τμ 149 119 26 38 23 0 4 359 300 τμ + 37 14 15 2 0 0 0 68 Ποσοστιαία κατανομή Επιφάνεια / Οικισμός Μαρκόπουλο Λιμήν Μαρκοπούλου Κουλιδάς, Αγία Τριάδα Χαμολιά Ποριά Βραυρώνα ΣΥΝΟΛΟ Άθροισμα 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0 % 100,0% 100,0% 0-30 τμ 11,6% 3,6% 3,0% 8,3% 0,0% 1,5% 0,0% 7,5% 31-50 τμ 5,5% 14,4% 16,3% 5,5% 0,9% 28,8% 7,3% 9,9% 51-70 τμ 10,4% 26,3% 20,9% 7,3% 5,3% 24,2% 24,4% 18,0% 71-90 τμ 20,7% 23,5% 17,7% 26,6% 8,8% 25,8% 4,9% 21,9% 91-120 τμ 28,8% 17,6% 22,8% 22,5% 31,0% 9,1% 29,3% 23,4% 121-150 τμ 13,0% 7,3% 6,0% 5,5% 16,8% 0,0% 12,2% 10,1% 151-200 τμ 7,5% 5,4% 3,7% 6,0% 16,8% 10,6% 12,2% 6,5% 201-300 τμ 2,0% 1,7% 6,0% 17,4% 20,4% 0,0% 9,8% 2,3% 300 τμ + 0,5% 0,2% 3,5% 0,9% 0,0% 0,0% 0,0% 0,4% Πηγή: ΕΣΥΕ, ΕΚΚΕ, 1991, 2001 Το επόμενο διάγραμμα, απεικονίζει την κατανομή των κατοίκων ανά μέγεθος κατοικίας των δύο μεγαλύτερων οικισμών του Δήμου. Σε αυτό περιγράφονται ξεκάθαρα οι μικρότερες -παραθεριστικές- κατοικίες του Πόρτο-Ράφτη, έναντι των μεγαλύτερων -μονίμων- κατοικιών του Μαρκοπούλου.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Κατανομή κατοίκων ανά μέγεθος κατοικίας για τους οικισμούς Μαρκοπούλου και Πόρτο Ράφτη, 2001 2.500 2.000 1.500 1.000 50 0 31-50τμ 51-70τμ 71-90τμ 91-120τμ 121-150τμ 151-200τμ 201-300τμ 300τμ άνω Μαρκόπουλο Πόρτο-Ράφτη Πηγή: ΕΣΥΕ, ΕΚΚΕ 3.2.1.2.10 Εκπαίδευση Γενικά παρατηρείται βελτίωση στο επίπεδο της εκπαίδευσης της περιοχής με τις χαμηλότερες βαθμίδες εκπαίδευσης να μειώνουν τη συμμετοχή τους στο σύνολο και τις υψηλότερες βαθμίδες να αυξάνουν. Η κατηγορία που συμμετέχει περισσότερο είναι οι απόφοιτοι της μέσης εκπαίδευσης.
3.2.1.2.11 Οικονομικά ενεργός πληθυσμός Η παρούσα ενότητα περιγράφει συνοπτικά την φυσιογνωμία των οικονομικά ενεργών κατοίκων του Μαρκοπούλου και μία σύντομη αναφορά στους βασικούς κλάδους στους οποίους δραστηριοποιούνται. Αναλύεται συνοπτικά το ποσοστό των απασχολουμένων, οι θέσεις εργασίας στην περιοχή του Δήμου και τα ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας. Η αναλυτική παρουσίαση της οικονομικής δραστηριότητας του Δήμου, γίνεται στην ενότητα 3.2 του παρόντος Κεφαλαίου,. Το πρώτο στοιχείο που παρατηρείται στους πίνακες 3.2.1.21 έως και 25, είναι το υψηλό ποσοστό των οικονομικά μη ενεργών πολιτών. Τα ποσοστά συμμετοχής αυτής της κατηγορίας στο σύνολο του πληθυσμού, είναι υψηλότερα από το σύνολο της χώρας. Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνει στοιχεία που αναφέρθηκαν προηγουμένως, τα οποία υποδηλώνουν ότι την περιοχή προτιμούν άτομα μεγάλης ηλικίας (πέρα από το όριο συνταξιοδότησης). Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η χαμηλή ανεργία, το ποσοστό της οποίας, σε όλη την περιοχή, είναι κάτω από το μέσο όρο της χώρας, της περιφέρειας και της νομαρχίας. Ο πρωτογενής τομέας είναι σε χαμηλότερα επίπεδα από το σύνολο της χώρας, αλλά σημαντικά υψηλότερα από την περιφέρεια Αττικής (6,935 στο Δήμο Μαρκοπούλου, έναντι 1,33% της Αττικής). Σε υψηλότερα επίπεδα, είναι τα ποσοστά του εν λόγω τομέα και σε σύγκριση με την Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. Σημαντική κρίνεται η συμμετοχή του δευτερογενή τομέα στην οικονομική δραστηριότητα της περιοχής και του Δήμου, που υπερβαίνει τα αντίστοιχα των περιοχών του Πίνακα, με ποσοστό 27,83%, Τέλος, ο τριτογενής τομέας παρουσιάζεται κυρίαρχος για τον Δήμο, αλλά με ποσοστό χαμηλότερο από τις περιοχές σύγκρισης.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.21 Οικονομικά ενεργώς, μη ενεργός πληθυσμός και απασχολούμενοι 2001, Χώρα, Αττική, Νομαρχία Ανατολικής Αττικής, Δήμος Μαρκοπούλου Γεωγραφικές Περιοχές Σύνολο Οικονομικά ενεργών, μη ενεργών και απασχ/νων Σύνολο οικονομικώς ενεργών Σύνολο Απασχολουμένων Πρωτογενής Τομέας NACE A-B Οικονομικώς ενεργοί Απασχολούμενοι Δευτερογενής Τομέας NACE C-F Τριτογενής Τομέας NACE G-Q Δε δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας Α ν ε ρ γ οι Οικονομικώς μη ενεργοί ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΟΣ 9.859.593 4.615.470 4.102.091 591.666 892.189 2.401.834 216.402 513.379 5.244.123 Σύνολο Σύνολο ΑΤΤΙΚΗ 3.534.362 1.746.401 1.579.190 20.939 362.995 1.101.038 94.218 167.211 1.787.961 ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 346.513 171.049 154.094 7.670 42.706 90.872 12.846 16.955 175.464 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ 12.319 5.632 5.181 327 1.442 2.859 553 451 6.687 ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ Γεωγραφικές Περιοχές Σύνολο Οικονομικά ενεργών, μη ενεργών και απασχ/νων % των Οικονομικώς ενεργών επί του συνόλου % ως προς το σύνολο των οικονομικώς ενεργών % ως προς το σύνολο των απασχολουμένων Οικονομικώς ενεργοί Απασχολούμενοι % ως προς το σύνολο των απασχολουμένων % ως προς το σύνολο των απασχολουμένων % ως προς το σύνολο των απασχολουμένων Α ν ε ρ γ ο ι % ως προς το σύνολο των οικονομικώς ενεργών Οικονομικώς μη ενεργοί % των Οικονομικώς ενεργών επί του μον. Πληθ. ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΟΣ 100,00% 46,81% 88,88% 14,42% 21,75% 58,55% 5,28% 11,12% 53,19% ΑΤΤΙΚΗ 100,00% 49,41% 90,43% 1,33% 22,99% 69,72% 5,97% 9,57% 50,59% ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 100,00% 49,36% 90,09% 4,98% 27,71% 58,97% 8,34% 9,91% 50,64% ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ 100,00% 45,72% 91,99% 6,31% 27,83% 55,18% 10,67% 8,01% 54,28% Πηγή : ΕΣΥΕ, επεξεργασία μελετητών
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.25 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Οικονομικά ενεργός πληθυσμός κατά φύλο και θέση στο επάγγελμα 2001 Θέση στο επάγγελμα 1991 Πραγματικός πληθυσμός 2001 Πραγματικός πληθυσμός Ποσοστιαία Μεταβολή 2001/ 1991 Σύνολο Άρρενες Θήλεις Σύνολο Άρρενες Θήλεις Σύνολο Άρρενες Θήλεις Σύνολο 3.944 2.841 1.103 6.451 4.093 2.358 63,6% 44,1% 113,8% Εργοδότες 512 414 98 970 716 254 89,5% 72,9% 159,2% Εργαζόμενοι για δικό τους λογαριασμό 1.099 934 165 948 742 206-13,7% -20,6% 24,8% Μισθωτοί 1.921 1.261 660 4.114 2.438 1.676 114,2% 93,3% 153,9% Συμβοηθούντα & μη αμειβόμενα μέλη 132 76 56 175 57 118 32,6% -25,0% 110,7% Δεν δήλωσαν επάγγελμα & νέοι 280 156 124 244 140 104-12,9% -10,3% -16,1% Ποσοστιαία Διάρθρωση Σύνολο 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Εργοδότες 13,0% 14,6% 8,9% 15,0% 17,5% 10,8% Εργαζόμενοι για δικό τους λογαριασμό 27,9% 32,9% 15,0% 14,7% 18,1% 8,7% Μισθωτοί 48,7% 44,4% 59,8% 63,8% 59,6% 71,1% Συμβοηθούντα & μη αμειβόμενα μέλη 3,3% 2,7% 5,1% 2,7% 1,4% 5,0% Δεν δήλωσαν επάγγελμα & νέοι 7,1% 5,5% 11,2% 3,8% 3,4% 4,4% Πηγή : ΕΣΥΕ, επεξεργασία μελετητών Η αλλαγή στην σύνθεση του πληθυσμού έχει επιφέρει, προφανώς, σημαντική μεταβολή σε όλα τα χαρακτηριστικά του. Εν προκειμένω, παρατηρείται η μεγάλη αλλαγή στην σύνθεσή του οικονομικά ενεργού πληθυσμού ανά θέση στο επάγγελμα. Η κατηγορία των μισθωτών υπερδιπλασιάστηκε και οι εργαζόμενοι για δικό τους λογαριασμό μειώθηκαν, ενώ οι εργοδότες καταγράφονται πλέον ως η δεύτερη πολυπληθέστερη επαγγελματική θέση. Εμπειρικά, εκτιμούμε ότι η δημιουργία των ολυμπιακών έργων και κυρίως η λειτουργία του αεροδρομίου, που επήλθαν μετά το 2001, θα έχουν διογκώσει ακόμα περαιτέρω τις τάξεις τόσο των μισθωτών, όσο και των εργοδοτών. Εξειδικεύοντας την ανάλυσή μας στο Δήμο Μαρκοπούλου, καταγράφουμε στη συνέχεια, τα επαγγέλματα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού του Δήμου για το έτος 2001.
Σύμφωνα με τα ανωτέρω, τα 5 πολυπληθέστερα επαγγέλματα των απασχολουμένων που κατοικούν στο Δήμο Μαρκοπούλου είναι τα εξής: 1. Τεχνίτες ανέγερσης και αποπεράτωσης κτιρίων και άλλων δομικών έργων 2. Διευθύνοντες επιχειρηματίες και προϊστάμενοι μικρών δημοσίων οργανισμών 3. Υπάλληλοι γραφείου 4. Μοντέλα, πωλητές και ασκούντες συναφή επαγγέλματα 5. Ειδικευμένοι επί των πωλήσεων, χρηματιστές, κτηματομεσίτες Στους άνδρες το επάγγελμα των τεχνιτών ανέγερσης κτιρίων κυριαρχεί (16,1% του συνόλου των ανδρών), με δεύτερο ποσοστό στην κατηγορία τους διευθύνοντες επιχειρηματίες και προϊσταμένους μικρών δημόσιων οργανισμών (10,2% των ανδρών) και τρίτη κατηγορία τους οδηγούς μέσων μεταφοράς και χειριστές κινητού εξοπλισμού (7,(% των ανδρών). Στις γυναίκες την μεγαλύτερη ποσοστιαία συμμετοχή έχουν οι Υπάλληλοι γραφείου (επίσης 16% του συνόλου των γυναικών) με δεύτερο αντιπροσωπευτικότερο επάγγελμα τις πωλήτριες και όσες ασκούν συναφή επαγγέλματα (9,1% των απασχολουμένων γυναικών) και τρίτο επάγγελμα τις διευθύνουσες επιχειρηματίες και προϊστάμενες μικρών δημόσιων οργανισμών. Ολοκληρώνοντας, αναφέρουμε ότι από το σύνολο των οικονομικά ενεργών (περιλαμβάνονται και οι άνεργοι), το 56,25% είναι ομοδημότες, το 32,6% είναι ετεροδημότες και το 11,2% είναι αλλοδαποί. ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.27 ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ Οικονομικά ενεργός πληθυσμός ανά φύλο, ομοδημότες, ετεροδημότες αλλοδαποί, 2001 Οικονομικά Ενεργοί έτους 2001 Άθροισμα Αλλοδαποί Ετεροδημότες Ομοδημότες Άνδρες 3.950 488 1.250 2.212 Γυναίκες 2.254 206 770 1.278 ΣΥΝΟΛΟ 6.204 694 2.020 3.490 Ποσοστιαία Διάρθρωση 100,00% 11,19% 32,56% 56,25% Πηγή : ΕΣΥΕ, ΕΚΚΕ, 2001
3.2.1.2.12 Κοινωνικός εξοπλισμός Ως μονάδες κοινωνικού εξοπλισμού στο Δήμο Μαρκοπούλου καταγράφονται οι εξής: Εκπαίδευση: 7 νηπιαγωγεία - 5 δημόσια και 2 ιδιωτικά 5 δημόσια Δημοτικά σχολεία 2 Γυμνάσια 1 Λύκειο Υγεία: Η περιοχή εξυπηρετείται από το Κέντρο Υγείας Μαρκοπούλου. Υπάρχουν επίσης, δύο ιδιωτικά κτηνιατρεία. Πρόνοια: 5 Βρεφονηπιακοί Σταθμοί: 2 δημόσιες μονάδες και 3 ιδιωτικές 1 Γηροκομείο Από το Δήμο εφαρμόζεται Πρόγραμμα Μονάδας Κοινωνικής Μέριμνας, Γραφείο παροχής υποστηρικτικών υπηρεσιών, για άτομα εξαρτημένα, με αναπηρίες, αλλοδαπούς και άλλες ευπαθείς ομάδες. Επίσης λειτουργεί Γραφείο υποστήριξης ανέργων με συνεργασία του Δήμου και επιχειρήσεων της περιοχής. Αθλητισμός: Υπάρχουν στο Μαρκόπουλο ένας πλήρης στίβος (400 μ.), 2 γήπεδα ποδοσφαίρου, 10 γήπεδα αθλοπαιδιών, 4 γήπεδα καλαθοσφαίρισης, ένα κλειστό γυμναστήριο και 15 γήπεδα αντισφαίρισης. Όλες οι μονάδες είναι δημόσιες εκτός από 11 γήπεδα αντισφαίρισης. 2 ναυταθλητικοί σύλλογοι Οργανωμένοι σύλλογοι ποδοσφαίρου, καλαθοσφαίρισης και πετοσφαίρισης Ελεύθεροι χώροι - πράσινο: Υπάρχουν 2 ελεύθερα γήπεδα και 10 πάρκα γειτονιάς. Πολιτισμός Πνευματικό Κέντρο Βιβλιοθήκη και Χώρος πολλαπλών πολιτιστικών χρήσεων Κινηματογράφος χειμερινός 3 θερινοί κινηματογράφοι 1 υπαίθριο θέατρο 1 πολυχώρος στον οποίο στεγάζονται : θέατρο με κύριο χορηγό τον Δήμο Μαρκοπούλου, η δημοτική φιλαρμονική, η δημοτική χορωδία, δημοτική χορευτική ομάδα.
Κ.Α.Π.Η. Διοίκηση: Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών Γραφείο Πληροφοριών του Δήμου στο Πόρτο Ράφτη Πολεοδομία Δύο αστυνομικοί σταθμοί Ένα λιμεναρχείο Ένα ταχυδρομείο Ένα υποκατάστημα ΙΚΑ με ιατρεία διαφόρων ειδικοτήτων 2 καταστήματα ΟΤΕ Τράπεζες: Υπάρχουν 9 καταστήματα 3.2.1.3 Η ευρύτερη περιοχή μελέτης Με την παρούσα ενότητα, εντάσσουμε τον Δήμο Μαρκοπούλου στην ευρύτερη χωρική της πεδιάδας των Μεσογείων με σκοπό την σύγκριση και αξιολόγηση βασικών χαρακτηριστικών και μεγεθών του. Σημειώνουμε και πάλι ότι ως ευρύτερη περιοχή μελέτης ορίζεται : 1. Η Πεδιάδα των Μεσογείων που περιλαμβάνει τους ΟΤΑ 2 : Περιοχή 1: Γέρακας, Ανθούσα, Παλλήνη Περιοχή 2: Γλυκά Νερά, Παιανία Περιοχή 3: Πικέρμι, Ραφήνα, Άρτεμις (Λούτσα) Περιοχή 4: Σπάτα Περιοχή 5: Κορωπί Περιοχή 6: Μαρκόπουλο, Καλύβια Κουβαράς 2. Η ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων που περιλαμβάνει τους ΟΤΑ Κερατέας, Λαυρεωτικής, Μαραθώνα, Νέας Μάκρης. Στα πλαίσια της ευρύτερης περιοχής παρατίθενται στοιχεία των Νομαρχιών της Αττικής καθώς και του συνόλου της χώρας. Η χωρική ενότητα των Δήμων και Κοινοτήτων των Περιοχών 1 έως 6, αναπτύσσεται γύρω από την κοιλάδα των Μεσογείων, στο κέντρο της οποία βρίσκεται σήμερα η μεγάλη διεθνής πύλη εισόδου της Αττικής, το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Τα παράλια των Δήμων αυτών καλύπτουν σημαντικές 2 Η κατάταξη των ΟΤΑ στις αναφερόμενες περιοχές έγινε σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΠΑ «Οικονομική Ανάπτυξη και Χωροταξικός Σχεδιασμός Πεδιάδας Μεσογείων 1995-2020» και χρησιμοποιήθηκε ως περιοχή ανάλυσης στο προηγούμενο ΓΠΣ του Δήμου Μαρκοπούλου
αναπτύξεις παραθεριστικών οικισμών (Πόρτο-Ράφτη, Βραυρώνα, Άρτεμης, Νηρέας, Πρωτέας, Αγ. Μαρίνα, παραλία Κορωπίου), οι οποίοι συσχετίζονται άμεσα με τα αντίστοιχα κέντρα των Δήμων (Μαρκόπουλο, Κορωπί, Άρτεμης, Ραφήνα). Σε όλη την περιοχή του μεσόγειου χώρου αναπτύσσεται σήμερα μόνιμη κατοικία. Ο πληθυσμός του συνόλου των Περιοχών 1 έως 6 (βλ. πίνακα ), ήταν 150.533 κάτοικοι το 2001, οπότε είχε παρουσιάσει σημαντική αύξηση από το 1991 (101.203 κάτοικοι).. Πρόκειται για περιοχή με έντονες τάσεις αύξησης του πληθυσμού, που έχουν ενταθεί ιδιαίτερα λόγω της λειτουργίας του αεροδρομίου, αλλά και ως αποτέλεσμα της συνεχούς αναζήτησης καλύτερων συνθηκών διαβίωσης και εγκατάστασης επιχειρήσεων. 3.2.1.3.1 Συνεργασίες, δικτυώσεις Η χωρική ενότητα του Β.Α. άκρου των Μεσογείων που αποτελείται από τους Δήμους και Κοινότητες Γέρακα, Ανθούσας, Γλυκών Νερών και Παλλήνης τείνει να αστικοποιηθεί εντονότερα λόγω της συνέχειας με το αστικό Συγκρότημα του Λεκανοπεδίου. Κέντρο της περιοχής είναι η Παλλήνη. Η ενότητα των Δήμων και Κοινοτήτων των Μεσογείων, που αποτελείται από τους λοιπούς Δήμους και Κοινότητες που προαναφέραμε, δέχεται σημαντικότερες επιπτώσεις από την λειτουργία του αεροδρομίου. Κέντρο της ενότητας αυτής και δυναμικότερος οικισμός από πλευράς πληθυσμού, απασχόλησης και διοικητικών λειτουργιών, είναι το Κορωπί. Τμήμα της ενότητας αυτής από τη Ραφήνα-Πικέρμι-Αρτέμιδα, δικτυώνεται σχετικά ανεξάρτητα με κέντρο τη Ραφήνα και το λιμάνι της. Τέλος, η ενότητα των Δήμων και Κοινοτήτων της Λαυρεωτικής, χαρακτηρίζεται εντονότερα από τον παραθερισμό και την αναψυχή, τον τουρισμό και τον πολιτισμό. Κέντρο της είναι το Λαύριο με τις παραγωγικές του δραστηριότητες και το λιμάνι του. 3.2.1.3.2 Πληθυσμός και δημογραφικά χαρακτηριστικά, εκτάσεις και πυκνότητες Στους Πίνακες 3.2.1.28, 29 και 30 περιγράφονται για το σύνολο της Πεδιάδας των Μεσογείων, εκτάσεις κατά βασικές κατηγορίες χρήσης / κάλυψης 1999-2000, η ποσοστιαία τους σύνθεση και ανάλυση κατά γενικευμένες κατηγορίες για τα έτη 1991 και 2001. Στον πίνακα 3.2.1.32, καταγράφονται οι εκτάσεις των ΟΤΑ, τα χαρακτηριστικά τους και οι πυκνότητες. Παρατηρούνται τα εξής: Ο Δήμος Μαρκοπούλου διατηρεί την μεγαλύτερη καλλιεργούμενη έκταση 41,3 χιλ. στρ. (50,4% των συνολικών του εκτάσεων) στην πεδιάδα των Μεσογείων, αν και μειώθηκε κατά 5 χιλ. στρ. περίπου τα οποία μετετράπηκαν σε εκτάσεις οικισμών. Μεταξύ των υπολοίπων χαρακτηριστικών των εκτάσεών του, το Μαρκοπούλου διατηρεί την μεγαλύτερη έκταση σε βοσκοτόπους (16,3 χιλ. στρ.).
Οι εκτάσεις οικισμών έχουν ανέλθει σε 16,8 χιλιάδες στρέμματα με αποτέλεσμα ο Δήμος Μαρκοπούλου να έχει την Τρίτη μεγαλύτερη έκταση οικισμών μεταξύ των 14 Δήμων της Πεδιάδας των Μεσογείων μετά το Κορωπί (49 χιλ. στρ.) και την Αρτέμιδα (με 17,2 χιλ. στρέμματα). Η ποσοστιαία αύξηση του πληθυσμού του Δήμου για την δεκαετία 1991-2001 είναι περίπου 49%, ποσοστό που βρίσκεται στο μέσο όρο αύξησης του γενικού συνόλου των 13 ΟΤΑ. Μεγαλύτερα ποσοστά αύξησης πληθυσμού παρουσιάζουν η Κοινότητα Πικερμίου ( 127%), ο Δήμος Αρτέμιδας με ποσοστό 83% και ο Δήμος Καλυβίων με αύξηση 66%. Ακολουθούν Γέρακας, Παλλήνη και Κορωπί με αυξήσεις 64%, 53% και 51% αντίστοιχα. Οι εκτάσεις σε συνδυασμό με τον πληθυσμό των ΟΤΑ για τα έτη 1991 και 2001, μας δίδουν τις πυκνότητες κατοίκων ανά στρέμμα. Η πυκνότητα υπολογίζεται βάσει των συνολικών εκτάσεων (gross) και βάσει των εκτάσεων των οικισμών (net) για τα έτη 1991 και 2001. Για το έτος 2001, ως προς την συνολική του πυκνότητα βρίσκεται στην ένατη θέση μεταξύ των 13 ΟΤΑ της πεδιάδας των Μεσογείων με 191 κατοίκους ανά στρέμμα. Ως προς την «καθαρή» πυκνότητα (επί των εκτάσεων των οικισμών) με βάση τον πληθυσμό του 2001 βρίσκεται στην ενδέκατη θέση (929 άτομα/στρ.) με μεγαλύτερη πυκνότητα από το Κορωπί (517 άτομα/στρ.) και τα Καλύβια (813 άτομα). 3.2.1.3.3 Κατηγορίες ηλικιών Στους πίνακες 3.2.1.34 και 35 αποτυπώνονται οι ηλικιακές κατηγορίες των κατοίκων των ΟΤΑ των Μεσογείων για τα έτη 2001 και 1991. Σύμφωνα με τον πίνακα 3.2.1.34.3, επιβεβαιώνεται η τάση εξάρτησης του πληθυσμού της περιοχής. Οι ηλικίες 0-14 ετών αυξάνονται με ιδιαίτερα χαμηλούς μέσους ετήσιους ρυθμούς μεταβολής αντίθετα από τις ηλικίες άνω των 65 ετών που αυξάνονται πολλαπλάσια. Στον Δήμο Μαρκοπούλου, οι ηλικίες 0-14 ετών αυξάνονται κατά το διάστημα 1991-2001, με ΜΕΡΜ 1,5% ενώ οι ηλικίες 65-79 ετών με ΜΕΡΜ 6,8% και οι ηλικίες αάνω των 80 ετών με ΜΕΡΜ 4,9%. Ενδεικτικά, αναφέρουμε επίσης το παράδειγμα του Δήμου Αρτέμιδας, με την μεγάλη αύξηση πληθυσμού, όπου οι ηλικίες 0-14 αυξάνονται με ΜΕΡΜ 5,7% ενώ οι ηλικίες 65-79 με ΜΕΡΜ 9,9% και οι άνω των 80 ετών με ΜΕΡΜ 11,3%. 3.2.1.3.4 Ετεροδημότες και αλλοδαποί Στον Πίνακα 3.2.1.34 παρουσιάζεται η σύνθεση του πραγματικού και νομίμου πληθυσμού των ΟΤΑ. Σύμφωνα με την ποσοστιαία τους διάρθρωση, με όρους πραγματικού πληθυσμού, τα μεγαλύτερα ποσοστά ετεροδημοτών καταγράφονται στο Πικέρμι (58%), στα Καλύβια (45,5%) και στην Αρτέμιδα (40%), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το Μαρκόπουλο είναι 32,1% του συνόλου του πληθυσμού.
Σχετικά με τα ποσοστά των αλλοδαπών που κατοικούν στην ευρύτερη περιφέρεια της Ανατολικής Αττικής, το ποσοστό τους είναι 10,8% και ξεπερνά την περιφέρεια Αθηνών (10,5%). Στους επιμέρους Δήμους, μεγάλη συγκέντρωση αλλοδαπών εμφανίζει η Κοινότητα της Ανθούσας με ποσοστό 17,6%, δεύτερος έρχεται ο Δήμος Αρτέμιδας με 14,9% και έπεται η Ραφήνα με 13,8%. Στο Μαρκόπουλο οι αλλοδαποί αποτελούν το 9% του πραγματικού πληθυσμού 3.2.1.3.5 Νοικοκυριά Σε συνέχεια της ανάλυσης για τα νοικοκυριά του Μαρκόπουλου, στην ενότητα 3.2.1.2.5, επισημαίνουμε και πάλι το υψηλό ποσοστό μονομελών και διμελών νοικοκυριών ως προς το σύνολο των νοικοκυριών του Δήμου. Όπως καταγράφεται στον πίνακα 3.2.1.37, πράγματι ο μέσος όρος των μελών ανά νοικοκυριό είναι ο τρίτος χαμηλότερος (2,82 μέλη ανά νοικοκυριό), ύστερα από τους αντίστοιχους της Ραφήνας (2,79 μέλη ανά νοικ.) και της Αρτέμιδας (2,80). 3.2.1.3.6 Κατοικίες και κτίρια Ο οικοδομικός όγκος του Δήμου είναι υψηλός. Με σκοπό να οργανωθεί, σημαντικό είναι να τεθούν τα ποσοτικά προς τα άνω όριά του και παράλληλα να προωθηθούν δράσεις για την ανάπλαση, τον εκσυγχρονισμό και την επανάχρησή του. Προϋπόθεση ασφαλώς αποτελεί η βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών για εγκατάσταση νέων επιθυμητών χρήσεων (π.χ. κατοικία, κοινωνικές εξυπηρετήσεις, κ.λπ.) Σχετικά με τα κτίρια και την κατοικία, περιλαμβάνονται αναλυτικοί πίνακες (3.2.1.38 έως 47) με τα εξής στοιχεία: Δήμος Μαρκοπούλου κατά οικισμό - Κτίρια κατά Αριθμό Ορόφων, Κτίρια Εφαπτόμενα με Γειτονικά και Κανονικές Κατοικίες 2000 Δήμος Μαρκοπούλου κατά οικισμό - Κτίρια κατά Χρονική Περίοδο Κατασκευής 2000 Δήμος Μαρκοπούλου κατά οικισμό - Κτίρια κατά Υλικό Κατασκευής και Μορφή Επικάλυψης 2000 Πεδιάδα Μεσογείων - Κτίρια κατά Αριθμό Ορόφων, Κτίρια Εφαπτόμενα με Γειτονικά και Κανονικές Κατοικίες 2000 Πεδιάδα Μεσογείων - Κτίρια κατά Χρονική Περίοδο Κατασκευής 2000 Πεδιάδα Μεσογείων - Κτίρια κατά Υλικό Κατασκευής και Μορφή Επικάλυψης 2000 Δήμος Μαρκόπουλου κατά Οικισμό - Κτίρια κατά Χρήση ή Προορισμό Χρήσης 2000 Πεδιάδα Μεσογείων - Κτίρια κατά Χρήση ή Προορισμό Χρήσης, Μεγέθη 2000 Πεδιάδα Μεσογείων - Κτίρια κατά Χρήση ή Προορισμό Χρήσης, Ποσοστιαία Σύνθεση 2000
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.36 ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟ ΚΑΙ ΠΕΔΙΑΔΑ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ Σύνθεση Πραγματικού και Νόμιμου Πληθυσμού 2001 Απογραφή πληθυσμού της 18ης Μαρτίου 2001 Αριθμός Ατόμων Πεδιάδα Μεσογείων Περιοχή 6 Σύνολο Πραγματικός Πληθυσμός Ομοδημότες Ετεροδημότες Άλλοδαποί Σύνολο Νόμιμος Πληθυσμός Ομοδημότες Απογραφέντες Αλλού Απόντες στο Εξωτερικό Μαρκόπουλο 15.608 9.201 5.005 1.402 10.349 9.201 1.114 34 Καλύβια 12.202 5.266 5.552 1.384 5.865 5.266 584 15 Κουβαράς 1.704 1.278 283 143 1.474 1.278 193 3 Σύνολο 29.514 15.745 10.840 2.929 17.688 15.745 1.891 52 Περιοχή 1 Γέρακας 13.921 8.103 4.878 940 9.423 8.103 1.299 21 Ανθούσα 3.024 1.395 1.097 532 1.561 1.395 166 0 Παλλήνη 16.679 8.995 6.118 1.566 10.918 8.995 1.874 49 Σύνολο 33.624 18.493 12.093 3.038 21.902 18.493 3.339 70 Περιοχή 2 Γλυκά Νερά 6.623 4.212 1.917 494 5.197 4.212 959 26 Παιανία 13.013 8.920 3.098 995 10.295 8.920 1.345 30 Σύνολο 19.636 13.132 5.015 1.489 15.492 13.132 2.304 56 Περιοχή 3 Πικέρμι 2.931 1.011 1.700 220 1.188 1.011 170 7 Ραφήνα 11.909 6.066 4.204 1.639 6.896 6.066 807 23 Αρτεμις 17.391 7.848 6.950 2.593 9.538 7.848 1.670 20 Σύνολο 32.231 14.925 12.854 4.452 17.622 14.925 2.647 50 Περιοχή 4 Σπάτα 10.203 6.782 2.361 1.060 8.688 6.782 1.878 28 Περιοχή 5 Κορωπί 25.325 15.880 6.234 3.211 17.674 15.880 1.747 47 Γενικό Σύνολο 150.533 84.957 49.397 16.179 99.066 84.957 13.806 303 Ευρύτερες Περιοχές Μεσόγεια Κερατέα 13.246 7.859 4.414 973 9.037 7.859 1.143 35 Λαυρεωτική 10.612 8.327 1.667 618 9.891 8.327 1.533 31 Μαραθώνας 8.882 5.083 2.247 1.552 6.075 5.083 974 18 Νέα Μάκρη 14.809 8.457 4.219 2.133 10.372 8.457 1.857 58 Σύνολο 47.549 29.726 12.547 5.276 35.375 29.726 5.507 142 Αττική Νομ. Αθηνών 2.664.776 1.517.12 4 867.905 279.747 2.078.653 1.517.12 4 549.453 12.076 Νομ. Αν. Αττικής 403.918 236.946 123.231 43.741 278.083 236.946 40.017 1.120 Νομ. Δυτ. Αττικής 151.612 113.109 25.845 12.658 134.092 113.109 20.647 336 Νομ. Πειραιά 541.504 375.843 125.075 40.586 512.152 375.843 133.328 2.981 2.243.02 2.243.02 Σύνολο 3.761.810 2 1.142.056 376.732 3.002.980 2 743.445 16.513 Σύνολο Χώρας Ελλάδα 10.964.02 0 7.731.98 9 2.434.940 797.091 10.206.539 7.731.98 9 2.434.94 0 39.610
3.2.1.36.1 Ποσοστιαία Σύνθεση Πραγματικός Πληθυσμός Νόμιμος Πληθυσμός Απογρα - Απόντες Ομο- Ετερο- Άλλο- Ομο- φέντες στο Σύνολο δημότες δημότες δαποί Σύνολο δημότες Αλλού Εξωτερικ ό Πεδιάδα Μεσογείων Περιοχή 6 Μαρκόπουλο 100,0% 59,0% 32,1% 9,0% 100,0% 88,9% 10,8% 0,3% Καλύβια 100,0% 43,2% 45,5% 11,3% 100,0% 89,8% 10,0% 0,3% Κουβαράς 100,0% 75,0% 16,6% 8,4% 100,0% 86,7% 13,1% 0,2% Σύνολο 100,0% 53,3% 36,7% 9,9% 100,0% 89,0% 10,7% 0,3% Περιοχή 1 Γέρακας 100,0% 58,2% 35,0% 6,8% 100,0% 86,0% 13,8% 0,2% Ανθούσα 100,0% 46,1% 36,3% 17,6% 100,0% 89,4% 10,6% 0,0% Παλλήνη 100,0% 53,9% 36,7% 9,4% 100,0% 82,4% 17,2% 0,4% Σύνολο 100,0% 55,0% 36,0% 9,0% 100,0% 84,4% 15,2% 0,3% Περιοχή 2 Γλυκά Νερά 100,0% 63,6% 28,9% 7,5% 100,0% 81,0% 18,5% 0,5% Παιανία 100,0% 68,5% 23,8% 7,6% 100,0% 86,6% 13,1% 0,3% Σύνολο 100,0% 66,9% 25,5% 7,6% 100,0% 84,8% 14,9% 0,4% Περιοχή 3 Πικέρμι 100,0% 34,5% 58,0% 7,5% 100,0% 85,1% 14,3% 0,6% Ραφήνα 100,0% 50,9% 35,3% 13,8% 100,0% 88,0% 11,7% 0,3% Αρτεμις 100,0% 45,1% 40,0% 14,9% 100,0% 82,3% 17,5% 0,2% Σύνολο 100,0% 46,3% 39,9% 13,8% 100,0% 84,7% 15,0% 0,3% Περιοχή 4 Σπάτα 100,0% 66,5% 23,1% 10,4% 100,0% 78,1% 21,6% 0,3% Περιοχή 5 Κορωπί 100,0% 62,7% 24,6% 12,7% 100,0% 89,8% 9,9% 0,3% Γενικό Σύνολο 100,0% 56,4% 32,8% 10,7% 100,0% 85,8% 13,9% 0,3% Ευρύτερες Περιοχές Μεσόγεια Κερατέα 100,0% 59,3% 33,3% 7,3% 100,0% 87,0% 12,6% 0,4% Λαυρεωτική 100,0% 78,5% 15,7% 5,8% 100,0% 84,2% 15,5% 0,3% Μαραθώνας 100,0% 57,2% 25,3% 17,5% 100,0% 83,7% 16,0% 0,3% Νέα Μάκρη 100,0% 57,1% 28,5% 14,4% 100,0% 81,5% 17,9% 0,6% Σύνολο 100,0% 62,5% 26,4% 11,1% 100,0% 84,0% 15,6% 0,4% Αττική Νομ. Αθηνών 100,0% 56,9% 32,6% 10,5% 100,0% 73,0% 26,4% 0,6% Νομ. Αν. Αττικής 100,0% 58,7% 30,5% 10,8% 100,0% 85,2% 14,4% 0,4% Νομ. Δυτ. Αττικής 100,0% 74,6% 17,0% 8,3% 100,0% 84,4% 15,4% 0,3% Νομ. Πειραιά 100,0% 69,4% 23,1% 7,5% 100,0% 73,4% 26,0% 0,6% Σύνολο 100,0% 59,6% 30,4% 10,0% 100,0% 74,7% 24,8% 0,5% Σύνολο Χώρας Ελλάδα 100,0% 70,5% 22,2% 7,3% 100,0% 75,8% 23,9% 0,4%
3.2.1.3.7 Οικονομικά ενεργός πληθυσμός Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, διαφαίνεται η μεγάλη σημασία της Ανατολικής Αττικής στην περιφερειακή οικονομία και την οικολογική ισορροπία της Αττικής. Η περιοχή των Μεσογείων από άποψη δημογραφικών ρυθμών και συγκέντρωσης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, καθώς και ενισχυμένης ανάπτυξης του ηπειρωτικού οικιστικού δικτύου, εμφανίζει ισχυρό δυναμισμό που αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο με την προοπτική ανάπτυξης νέων έργων υποδομής που βρίσκονται σε εξέλιξη (π.χ. επέκταση του προαστιακού σιδηροδρόμου προς το Λαύριο, επέκταση της Αττικής οδού προς τη Ραφήνα, κ.λπ.). Συνοπτικά, αναφέρουμε ότι ο οικονομικά ενεργώς πληθυσμός στο Δήμο Μαρκοπούλου (πίνακας 3.2.1.49.1) είναι μόλις το 36,1% του συνολικού πληθυσμού, σε αντίθεση με άλλους Δήμους της περιοχής, όπως η Παλλήνη (48,6% οικονομικά ενεργοί), ο Γέρακας (47,7%) και τα Γλυκά Νερά (με ποσοστό 48,5%). Με αυτό τον τρόπο, επιβεβαιώνεται εν μέρει το γεγονός ότι η φυσιογνωμία του Δήμου κλίνει προς τα χαρακτηριστικά περιοχής κατοικίας, αντίθετα π.χ. με την ζώνη ανατολικά του Σταυρού Αγίας Παρασκευής στην περιοχή της Παλλήνης, του Γέρακα και των Γλυκών Νερών, η οποία έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε περιοχή ισχυρής συγκέντρωσης δραστηριοτήτων εμπορίου, χονδρεμπορίου, ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και επιχειρήσεων, τάση που αναμένεται να ενταθεί. Αν και στο κεφάλαιο 3.2.2, ακολουθεί ιδιαίτερη ανάλυση για την οικονομία της περιοχής, επισημαίνεται στο σημείο αυτό ότι στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων ο τριτογενής τομέας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ανάπτυξη με κύριους παράγοντες το αεροδρόμιο, τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις, τα λιμάνια Ραφήνας και Λαυρίου, κ.λπ., ακολουθεί ο δευτερογενής τομέας, ενώ ο πρωτογενής φθίνει σ όλη την ευρύτερη περιοχή. Τα στοιχεία εξέλιξης των οικονομικών δραστηριοτήτων της περιοχής, απεικονίζονται στα χαρακτηριστικά του οικονομικά ενεργού πληθυσμού των ΟΤΑ, με βάση τις απογραφές της ΕΣΥΕ, στους πίνακες που ακολουθούν.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2.1.49 Μαρκόπουλο & Πεδιάδα Μεσογείων Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός, Απασχόληση κατά Τομέα και Ανεργία 2001 Απογραφή πληθυσμού της 18ης Μαρτίου 2001 Αριθμός Ατόμων 2001 Οικονομικά Ενεργοί Απασχολούμενοι Οικονομ. Πρωτο- Δευτερο- Τριτο- Δεν Άνεργοι Μη Σύνολο Σύνολο γενής γενής γενής Δήλωσ. Σύνολο Ενεργοί 1 2 3 4 5 6 7 8 Πεδιάδα Μεσογείων Περιοχή 6 Μαρκόπουλο 5.632 5.181 327 1.442 2.859 553 451 8.012 Καλύβια 4.266 3.947 148 962 2.406 431 319 6.057 Κουβαράς 605 559 31 250 235 43 46 937 Σύνολο 10.503 9.687 506 2.654 5.500 1.027 816 15.006 Περιοχή 1 Γέρακας 6.637 5.968 54 1.459 3.831 624 669 7.353 Ανθούσα 1.061 980 8 308 604 60 81 1.328 Παλλήνη 8.104 7.417 106 1.776 4.916 619 687 9.128 Σύνολο 15.802 14.365 168 3.543 9.351 1.303 1.437 17.809 Περιοχή 2 Γλυκά Νερά 3.210 2.821 36 743 1.813 229 389 3.560 Παιανία 5.754 5.212 433 1.526 3.009 244 542 7.243 Σύνολο 8.964 8.033 469 2.269 4.822 473 931 10.803 Περιοχή 3 Πικέρμι 1.329 1.242 27 230 929 56 87 1.595 Ραφήνα 4.668 4.356 88 1.148 2.956 164 312 6.033 Αρτεμις 6.550 5.694 88 1.820 3.402 384 856 8.169 Σύνολο 12.547 11.292 203 3.198 7.287 604 1.255 15.797 Περιοχή 4 Σπάτα 4.453 4.061 355 1.121 2.219 366 392 5.966 Περιοχή 5 Κορωπί 11.063 10.156 774 3.499 5.151 732 907 13.390 Γενικό Σύνολο Ευρύτερες Περιοχές Μεσόγεια Κερατέα 4.345 3.886 205 1.442 1.983 256 459 6.860 Λαυρεωτική 4.277 3.372 145 1.188 1.568 471 905 6.130 Μαραθώνας 3.688 3.321 1.015 617 1.374 315 367 4.223 Νέα Μάκρη 5.532 4.942 190 1.123 3.360 269 590 7.338 Σύνολο 17.842 15.521 1.555 4.370 8.285 1.311 2.321 24.551 Αττική Νομ. Αθηνών 1.286.896 1.170.776 5.854 253.746 843.741 67.435 116.120 1.518.366 Νομ. Αν. Αττικής 171.049 154.094 7.670 42.706 90.872 12.846 16.955 215.018 Νομ. Δυτ. Αττικής 62.000 54.178 3.335 18.614 28.456 3.773 7.822 87.794 Νομ. Πειραιά 226.456 200.142 4.080 47.929 137.969 10.164 26.314 326.994 Σύνολο 1.746.401 1.579.190 20.939 362.995 1.101.038 94.218 167.211 2.148.172 Σύνολο Χώρας Ελλάδα 4.615.470 4.102.091 591.666 892.189 2.401.834 216.402 513.379 6.318.627
3.2.1.49.1 Ποσοστά και Δείκτες Οικονομ. Άνεργοι Ενεργοί % Σύνθεση Απασχόλησης % % Πρωτο- Δευτερο- Τριτο- Οικονομ. Πληθυσμ. Σύνολο γενής γενής γενής Ενεργών 1 2 3 4 5 6 Πεδιάδα Μεσογείων Περιοχή 6 Μαρκόπουλο 36,1% 100,0% 7,1% 31,2% 61,8% 8,0% Καλύβια 35,0% 100,0% 4,2% 27,4% 68,4% 7,5% Κουβαράς 35,5% 100,0% 6,0% 48,4% 45,5% 7,6% Σύνολο 35,6% 100,0% 5,8% 30,6% 63,5% 7,8% Περιοχή 1 Γέρακας 47,7% 100,0% 1,0% 27,3% 71,7% 10,1% Ανθούσα 35,1% 100,0% 0,9% 33,5% 65,7% 7,6% Παλλήνη 48,6% 100,0% 1,6% 26,1% 72,3% 8,5% Σύνολο 47,0% 100,0% 1,3% 27,1% 71,6% 9,1% Περιοχή 2 Γλυκά Νερά 48,5% 100,0% 1,4% 28,7% 69,9% 12,1% Παιανία 44,2% 100,0% 8,7% 30,7% 60,6% 9,4% Σύνολο 45,7% 100,0% 6,2% 30,0% 63,8% 10,4% Περιοχή 3 Πικέρμι 45,3% 100,0% 2,3% 19,4% 78,3% 6,5% Ραφήνα 39,2% 100,0% 2,1% 27,4% 70,5% 6,7% Αρτεμις 37,7% 100,0% 1,7% 34,3% 64,1% 13,1% Σύνολο 38,9% 100,0% 1,9% 29,9% 68,2% 10,0% Περιοχή 4 Σπάτα 43,6% 100,0% 9,6% 30,3% 60,1% 8,8% Περιοχή 5 Κορωπί 43,7% 100,0% 8,2% 37,1% 54,7% 8,2% Γενικό Σύνολο Ευρύτερες Περιοχές Μεσόγεια Κερατέα 32,8% 100,0% 5,6% 39,7% 54,6% 10,6% Λαυρεωτική 41,6% 100,0% 5,0% 41,0% 54,1% 21,2% Μαραθώνας 28,4% 100,0% 33,8% 20,5% 45,7% 10,0% Νέα Μάκρη 37,4% 100,0% 4,1% 24,0% 71,9% 10,7% Σύνολο 34,8% 100,0% 10,9% 30,8% 58,3% 13,0% Αττική Νομ. Αθηνών 48,3% 100,0% 0,5% 23,0% 76,5% 9,0% Νομ. Αν. Αττικής 42,3% 100,0% 5,4% 30,2% 64,3% 9,9% Νομ. Δυτ. Αττικής 40,9% 100,0% 6,6% 36,9% 56,5% 12,6% Νομ. Πειραιά 41,8% 100,0% 2,1% 25,2% 72,6% 11,6% Σύνολο 46,4% 100,0% 1,4% 24,4% 74,1% 9,6% Σύνολο Χώρας Ελλάδα 42,1% 100,0% 15,2% 23,0% 61,8% 11,1%
3.2.1.3.8 Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά του Δήμου Μαρκοπούλου - Πρώτα συμπεράσματα Ουσιαστικά από το 1994 και μετά, το Μαρκόπουλο, μαζί με την περιοχή των Ανατολικών Μεσογείων, εντάσσεται από τον Οργανισμό της Αθήνας, στο δίκτυο Λεωφόρων και Μέσων Σταθερής τροχιάς, βάσει των οποίων εξυπηρετούνται οι υπερτοπικοί πόλοι που έχουν χωροθετηθεί στην Ανατολική Αττική και τα Μεσόγεια (Αεροδρόμιο, Λιμάνια, κ.λπ.). Ως συνέπεια, έχει αυξηθεί σημαντικά η προσπελασιμότητα της περιοχής με αποτέλεσμα την προσέλκυση μονίμων κατοίκων, εργαζομένων, παραθεριστών αλλά και πολλών επισκεπτών. Με αυτό τον τρόπο, το Μαρκόπουλο εξελίσσεται σε τόπο μόνιμης κατοικίας, με αύξηση του πληθυσμού του κυρίως στο Πόρτο-Ράφτη αλλά και με την ανάπτυξη νέων οικιστικών πυρήνων, όπως ο Κουλιδάς και η Αγία Τριάδα. Οι αλλαγές στη σύνθεση του πληθυσμού, απεικονίζονται και στην οικονομική δραστηριότητα του Δήμου. Κατά την διάρκεια της σταδιακής αλλαγής του χαρακτήρα της πεδιάδας των Μεσογείων, ο Δήμος Μαρκοπούλου μετατράπηκε από αγροτική σε περιαστική περιοχή. Ενώ παλαιότερα, βασιζόταν κατά κύριο λόγο στον πρωτογενή τομέα (αμπελοκαλλιέργεια, και οινοπαραγωγική δραστηριότητα), σήμερα στηρίζεται στον δευτερογενή και στον τριτογενή τομέα. Η αγροτική παραγωγή παρουσιάζει φθίνουσα τάση, λόγω της συρρίκνωσης της καλλιεργήσιμης γης από απαλλοτριώσεις μεγάλων έργων (Αττική Οδός, Ολυμπιακά έργα), λόγω της έντονης οικιστικής εκμετάλλευσης αλλά και της έλλειψης ενδιαφέροντος των νέων ατόμων, που δείχνουν προτίμηση στον τομέα των υπηρεσιών. Οι δημογραφικές και κοινωνικές εξελίξεις στον Δήμο, υποδεικνύουν την ανάγκη για χάραξη συγκεκριμένης στρατηγικής για την αντιμετώπιση σημαντικών θεμάτων βιώσιμης ανάπτυξης του τόπου. Η αξιοποίηση των τάσεων και συγκυριών, στον τομέα της πολεοδομικής αναβάθμισης της περιοχής, καθώς επίσης και η αναμενόμενη βελτίωση των υποδομών (π.χ. αποχέτευση, μεταφορές), επιτρέπει την τόνωση του Μαρκοπούλου και την αναβάθμιση του ρόλου του στην περιοχή. Όμως παράλληλα, υπάρχει ανάγκη για στρατηγικό σχεδιασμό με στόχο την λήψη και εφαρμογή κατάλληλων επεμβατικών μέτρων (π.χ. αναβάθμιση δημόσιου χώρου), ώστε να δοθούν κατευθύνσεις διαχείρισης της υψηλής συγκέντρωσης πληθυσμού και των θέσεων εργασίας στην περιοχή. Οι τακτικές ελέγχου των τάσεων συγκέντρωσης ή αποκέντρωσης πληθυσμού και των θέσεων εργασίας, οφείλουν να στηρίζονται σε συγκεκριμένο πρόγραμμα με βασικούς άξονες που να έχουν ως κοινό σημείο αναφοράς την βελτίωση της ελκυστικότητας της πόλης ως τόπου μόνιμης κατοικίας αλλά και τόπου εργασίας. Οι δημογραφικές και κοινωνικές εξελίξεις στον Δήμο, υποδεικνύουν την ανάγκη για διερεύνηση των προϋποθέσεων ισόρροπης κατανομής του κοινωνικού εξοπλισμού, μεταξύ των οικισμών. Ταυτόχρονα, η
προώθηση λοιπών προγραμμάτων (π.χ. εκπαίδευση, πολιτισμός, τέχνες, κ.λπ.) θα συμβάλλει στην ταχύτερη, κατά το δυνατόν, ενσωμάτωση των νέων κατοίκων -ετεροδημοτών και αλλοδαπών - στον ντόπιο πληθυσμό. Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ήδη η περιοχή είναι δημοφιλής τουριστικός προορισμός, παράλληλα με την οργάνωση του χώρου, ως σημαντική εκτιμάται η πολεοδομική και αισθητική αναδιοργάνωσή της.
3.2.2. Οικονομία και θέσεις εργασίας 3.2.2.1. Γενικά Στην παρούσα ενότητα αναλύονται τα χαρακτηριστικά των βασικών οικονομικών δραστηριοτήτων στο Μαρκόπουλο και στους περιβάλλοντες δήμους, καθώς και στις ευρύτερες περιοχές, με στόχο τον προσδιορισμό της οικονομικής φυσιογνωμίας του Δήμου Μαρκοπούλου, των εξειδικεύσεών του στα πλαίσια των ευρύτερων περιοχών όπου λειτουργεί και της δυναμικής που έχει αναπτύξει σχετικά. Μέσω της ανάλυσης αυτής, καθορίζεται η οικονομική βάση, επί της οποίας μπορεί να βασισθεί η μελλοντική ανάπτυξη της περιοχής του Δήμου, όπως περιγράφεται στο τελευταίο κεφάλαιο της παρούσας ενότητας. 3.2.2.2. Το Ευρύτερο Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον: Η Αττική και η Ελλάδα Η οικονομική βάση και οι σχετικές εξελίξεις στο Δήμο Μαρκόπουλου προσδιορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τη θέση του στην Αττική, μακράν τη μεγαλύτερη (σε βαθμό που δεν συναντάται σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες ή και ευρύτερα) αστική συγκέντρωση της χώρας. Στο παρόν κεφάλαιο, επομένως, παρουσιάζονται μερικά κρίσιμα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά της Αττικής, ιδιαίτερα σε σχέση με την θέση της στον Ελληνικό και Κοινοτικό χώρο. Σε κεφάλαια που ακολουθούν, παρουσιάζονται ειδικότερα χαρακτηριστικά της Αττικής και των Νομαρχιών της, σε άμεση συσχέτιση με τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά του Δήμου Μαρκόπουλου 3. Η Αττική αναλογεί μόλις στο 2,9% της έκτασης της χώρας (3.807 τετραγωνικά χιλιόμετρα). Ως ξεχωριστή περιφέρεια, όμως, έχει καθορισθεί λόγω της πολύ υψηλής συγκέντρωσης σ αυτή πληθυσμού και οικονομικών δραστηριοτήτων, δεδομένου ότι αναλογεί στο 34% του πληθυσμού της (3,8 εκατομμύρια κάτοικοι το 2001), με πυκνότητα κατοίκησης περίπου 12 φορές όσο στο σύνολο της χώρας (988 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο Πίνακας Α.1.2.1), ενώ μετέχει στην οικονομική δραστηριότητα της χώρας (ΑΕΠ 2005) με ποσοστό ακόμη υψηλότερο (49%) και το κατά κεφαλή ΑΕΠ της να είναι μακράν το υψηλότερο (σε περιφερειακό επίπεδο), 36% μεγαλύτερο του μέσου της χώρας. Στην πραγματικότητα, η οικονομική ισχύς της Αττικής είναι ακόμη μεγαλύτερη, ανά λογισθεί η επίπτωσή της σε νομούςδορυφόρους, των οποίων η ανάπτυξη έχει βασισθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου στη γειτνίασή τους σ αυτή, όπως είναι οι Νομοί Βοιωτίας (με το τυπικά υψηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ της χώρας), Κορινθίας και Εύβοιας. 3 Η διάκριση των στοιχείων που αναλύονται στην παρούσα ενότητα εν μέρει γίνεται με βάση την κλίμακα διαθεσιμότητας των σχετικών στοιχείων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το ΑΕΠ, τα στοιχεία του οποίου είναι διαθέσιμα μόνο μέχρι το επίπεδο του νομού (που, στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι ταυτόχρονα και περιφέρεια), μη επιτρέποντας επομένως εξαγωγή ειδικών συμπερασμάτων για το Δήμο Μαρκόπουλου ως προς την παράμετρο αυτή. Ισχύει επίσης εν μέρει (όσον αφορά στα οικονομικά στοιχεία ανά κλάδο που, για το επίπεδο του Δήμου, θεωρούνται από τις αρχές εμπιστευτικά) ως προς το Μητρώο Επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ για το οποίο, στο επίπεδο του Δήμου, υπάρχουν διαθέσιμα μόνο στοιχεία για τον αριθμό επιχειρήσεων ανά κλάδο και για το τζίρο όλων των επιχειρήσεων συνολικά.
Πίνακας 3.2.2.1 Βασικά Περιφερειακά Χαρακτηριστικά Πυκνότητα ΑΕΠ 2005 - Κάτοικοι (τρέχουσες τιμές) Έκταση Πληθυσμός / τ.χλμ. Σύνολο Κατά (τ.χλμ.) 2001 2001 (εκατ., Κεφαλή ( ) Αττική 3.807 3.761.810 988 97.000 24.325 Ανατ. Μακεδονία - Θράκη 14.180 611.067 43 7.157 11.777 Κεντρική Μακεδονία 19.170 1.874.214 98 27.702 14.463 Δυτική Μακεδονία 9.466 301.522 32 4.219 14.335 Θεσσαλία 14.046 753.888 54 10.103 13.702 Ήπειρος 9.163 353.820 39 4.377 12.745 Ιόνια Νησιά 2.303 212.984 92 3.082 13.899 Δυτική Ελλάδα 11.318 740.506 65 8.042 10.965 Στερεά Ελλάδα 15.554 605.329 39 10.598 18.996 Πελοπόννησος 15.506 638.942 41 9.363 15.672 Βόρειο Αιγαίο 3.839 206.121 54 2.481 12.276 Νότιο Αιγαίο 5.317 302.686 57 5.318 17.520 Κρήτη 8.313 601.131 72 9.167 15.228 Σύνολο Ελλάδας 131.982 10.964.020 83 198.609 17.886 Αττική % Ελλάδας 2,9% 34,3% 1190% 48,8% 136% Κατά την περίοδο 1991-2001 η Αττική διατήρησε το υψηλό μερίδιό της στον πληθυσμό της Ελλάδας, με το μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης (ΜΕΡΜ) του πληθυσμού στην Αττική (0,66%) περίπου ίσο με τον αντίστοιχο του συνόλου της χώρας (0,67%). Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΕΣΥΕ, ο πληθυσμός της Αττικής αυξήθηκε περαιτέρω, κατά 4% ή με ΜΕΡΜ 0,65% κατά την περίοδο 2001-2007 έναντι αντίστοιχης αύξησης 2,2% ή με ΜΕΡΜ 0,36% στο σύνολο της χώρας 4. Αποτέλεσμα αυτού ήταν ότι αυξήθηκε περαιτέρω η συγκέντρωση του πληθυσμού στην Αττική, στο επίπεδο του 36,1% το 2007. Το Μαρκόπουλο υπάγεται στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής η περιοχή της οποίας είναι μακράν η δυναμικότερη στην Αττική, όπως φαίνεται από την αύξηση του πληθυσμού της με τον πολύ υψηλό ΜΕΡΜ 3,15% την περίοδο 1991-2001, σχεδόν 5πλάσιο του αντίστοιχου του συνόλου της Αττικής. Κατά την περίοδο 1991-2001 αυξήθηκε η ανεργία στην Αττική από 8,4% σε 9,6%. Η αύξηση αυτή, όμως, ήταν σαφώς πιο περιορισμένη από την αντίστοιχη στο σύνολο της χώρας (από 8,1% σε 11,1%). Σύμφωνα με την έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΣΥΕ, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε τα χρόνια μετά το 2001, στα 4 Συγκεκριμένα, οι εκτιμήσεις αυτές της ΕΣΥΕ αφορούν στο μόνιμο πληθυσμό της αρχής κάθε έτους. Για την Αττική, η σχετική εκτίμηση είναι 4.032.456 άτομα το 2007, έναντι 3.878.199 το 2001. Οι αντίστοιχες εκτιμήσεις για το σύνολο της χώρας είναι 11.171.740 άτομα το 2007, έναντι 10.931.206 ατόμων το 2001.
επίπεδα του 8,7% στην Αττική και 8,8% στο σύνολο της χώρας κατά το Δ τρίμηνο του 2006, με τάσεις περαιτέρω μείωσης μεταγενέστερα. Η Αττική είναι σαφώς εξειδικευμένη στις υπηρεσίες (τριτογενή τομέα) με 74% της απασχόλησης το 2001 (έναντι 62% στο σύνολο της χώρας), ποσοστό που ανέβηκε περαιτέρω στο 77% το 2006, με το σημαντικότερο από την άποψη της απασχόλησης κλάδο να είναι το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευές αυτοκινήτων και ειδών οικιακής χρήσης κλπ., με 20% της συνολικής απασχόλησης (Πίνακας 3.2.2.2). Σε σχέση με τη χώρα, η απασχόληση στην Αττική το 2006 είναι έντονα εξειδικευμένη σε όλους τους κλάδους του τριτογενή τομέα (με εξαίρεση την εκπαίδευση), καθώς και στη βιομηχανία. Πίνακας 3.2.2.2 Δομή της Απασχόλησης στην Αττική και την Ελλάδα το 2006 Απασχολούμενοι 15 ετών και άνω κατά μονοψήφιο κλάδο οικονομικής δραστηριότητας Αριθμός Απασχολουμένων Ποσοστιαία Σύνθεση Αττική % Αττική % Αττική Ελλάδα Ελλάδας Αττική Ελλάδα Ελλάδας Α. Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα και δασοκομία 10.382 515.773 2,0% 0,6% 11,5% 5% Β. Αλιεία 781 14.829 5,3% 0,0% 0,3% 14% Γ. Ορυχεία και λατομεία 542 18.352 3,0% 0,0% 0,4% 8% Δ. Μεταποιητικές βιομηχανίες 233.671 563.812 41,4% 14,0% 12,5% 112% Ε. Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος φυσικού αερίου και νερού 14.991 41.829 35,8% 0,9% 0,9% 97% ΣΤ. Κατασκευές 123.650 365.318 33,8% 7,4% 8,1% 91% Ζ. Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή αυτοκίνητων κλπ. 332.410 790.784 42,0% 20,0% 17,6% 113% Η. Ξενοδοχεία και εστιατόρια 83.017 324.404 25,6% 5,0% 7,2% 69% Θ. Μεταφορές αποθήκευση και επικοινωνίες 153.031 284.689 53,8% 9,2% 6,3% 145% Ι. Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί 67.593 116.082 58,2% 4,1% 2,6% 157% Κ. Διαχείρηση ακίνητης περιουσίας, εκμισθώσεις και επιχειρ. δραστ. 150.916 289.367 52,2% 9,1% 6,4% 141% Λ. Δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση 160.263 386.712 41,4% 9,6% 8,6% 112% Μ. Εκπαίδευση 119.818 325.594 36,8% 7,2% 7,2% 99% Ν. Υγεία και κοινωνική μέριμνα 100.530 226.156 44,5% 6,0% 5,0% 120% Ξ. Άλλες δραστηρ. παροχής υπηρεσιών υπέρ του κοινων.συνόλου 65.993 157.730 41,8% 4,0% 3,5% 113% Ο. Ιδιωτικά νοικοκυριά που απασχολούν οικιακό προσωπικό 48.051 72.345 66,4% 2,9% 1,6% 179% Π. Ετερόδικοι οργανισμοί και όργανα 235 450 52,3% 0,0% 0,0% 141% Σύνολο 1.665.874 4.494.224 37,1% 100,0% 100,0% 100% Πηγή: Έρευνα Εργατικού Δυναμικού ΕΣΥΕ, Γ' Τρίμηνο 2006 Η ισχύς της Αττικής και η συνέχιση της ενίσχυσής της εν μέρει σε βάρος της λοιπής χώρας φαίνεται και από την εξέλιξη του ΑΕΠ (του συνθετότερου δείκτη της οικονομίας) κατά τη σχετικά πρόσφατη περίοδο 2000-2005 (Πίνακας 3.2.2.3). Και το συνολικό και το κατά κεφαλή ΑΕΠ αυξήθηκαν με ρυθμούς υψηλότερους από τους αντίστοιχους στο σύνολο της χώρας κατά την περίοδο 2000-2005.
Πίνακας 3.2.2.3 Συνολικό και Κατά Κεφαλή ΑΕΠ 2000-2005 (τρέχουσες τιμές) Μέγεθος ΜΕΡΜ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 00-05 Συνολικό ΑΕΠ (εκατ. ) Αττική 61.221 66.225 72.977 79.805 88.105 97.000 9,6% Ελλάδα 136.281 146.260 157.586 171.258 185.225 198.609 7,8% Αττική % Ελλάδας 45% 45% 46% 47% 48% 49% 123% Κατά Κεφαλή ΑΕΠ ( ) Αττική 15.757 16.988 18.664 20.317 22.267 24.325 9,1% Ελλάδα 12.483 13.357 14.342 15.536 16.745 17.886 7,5% Αττική % Ελλάδας 126% 127% 130% 131% 133% 136% 122% Πηγή: ΕΣΥΕ Οι οικονομικές δραστηριότητες / κλάδοι που δημιουργούν την ισχύ αυτή της Αττικής εντοπίζονται στους Πίνακες 3.2.2.4 και 3.2.2.5, όπου παρουσιάζονται τα στοιχεία της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (ΑΠΑ) ανά κλάδο 5. Όπως και ως προς την απασχόληση, έτσι και ως προς το ΑΕΠ ο σημαντικότερος κλάδος είναι ο κλάδος χονδρικού και λιανικού εμπορίου και επισκευών, ακολουθούμενος από τον κλάδο της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας, εκμισθώσεων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και τον κλάδο μεταφορώναποθηκεύσεων-επικοινωνιών. Οι τρεις αυτοί κλάδοι αναλογούν στο 48% της συνολικής ΑΠΑ της Αττικής το 2005, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο σύνολο της χώρας είναι 38%. Και στους τρεις αυτούς κλάδους (ιδιαίτερα στις μεταφορές, αποθηκεύσεις και επικοινωνίες) η Αττική είναι εξειδικευμένη, όπως είναι και στον κλάδο της χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης (τράπεζες κλπ.) και στον κλάδο της δημόσιας διοίκησης, άμυνας και υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης. Μεταξύ των σημαντικών κλάδων, η Αττική εμφανίζεται μη εξειδικευμένη στη βιομηχανία παρά τη μικρή αύξηση του ποσοστού της (επί της συνολικής ΑΠΑ του κλάδου στην χώρα) την περίοδο 2000-2005. Όπως και στο ΑΕΠ, η αύξηση της συνολικής ΑΠΑ στην Αττική την περίοδο 2000-2005 ήταν μεγαλύτερη από την αντίστοιχη στο σύνολο της Ελλάδας. Η διαφορά στην ταχύτητα ανάπτυξης υπέρ της Αττικής είναι ιδιαίτερα έντονη στον κλάδο των ξενοδοχείων-εστιατορίων 6, στον κλάδο των άλλων κοινωνικών και προσωπικών δραστηριοτήτων 7 (που ήταν ο κλάδος με τη μεγαλύτερη αύξηση της ΑΠΑ στην Αττική κατά την υπ όψη περίοδο) και δημόσιας διοίκησης-άμυνας-υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης. Υψηλή ήταν επίσης η αύξηση στην Αττική του κλάδους υγείας και κοινωνικής μέριμνας. 5 6 7 Η ΑΠΑ το 2005 ήταν 89% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ προκύπτει από την ΑΠΑ μετά την αφαίρεση των υπηρεσιών χρηματοπιστωτικής διαμεσολάβησης που μετρώνται έμμεσα (ΥΧΔΜΕ) και των επιδοτήσεων στα προϊόντα και την προσθήκη των φόρων. Εν μέρει ίσως και ως αποτέλεσμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως διάθεση λυμάτων και απορριμμάτων, υγιεινή και συναφή, καθώς και δραστηριότητες διαφόρων ειδών οργανώσεων (επιχειρηματικών-εργοδοτικών-επαγγελματικών, εργατικών ενώσεων, θρησκευτικών και πολιτικών οργανώσεων κ.α.).
Όλοι οι κλάδοι αυτοί ανήκουν στον τομέα των υπηρεσιών. Μεταξύ των κλάδων του δευτερογενή τομέα, υψηλή είναι η αύξηση και στην Αττική και στη χώρα της ΑΠΑ της βιομηχανίας που φαίνεται να ανακάμπτει, μετά τη στασιμότητα της προηγούμενης δεκαετίας.
Ο δείκτης ΑΠΑ / απασχολούμενο είναι χονδρικά ενδεικτικός της ακαθάριστης παραγωγικότητας της εργασίας. Με βάση διαθέσιμα συμβατά στοιχεία, είναι εφικτό να συγκριθεί η Αττική με το σύνολο της Ελλάδας ως προς την παράμετρο αυτή 8 (Πίνακας 3.2.2.6). Η υπό την έννοια αυτή ακαθάριστη παραγωγικότητα εργασίας είναι γενικά υψηλότερη στην Αττική, κατά 11% το 2005 και με τη διαφορά να αυξάνει σε βάρος της υπόλοιπης χώρας κατά την περίοδο 2000-2005. Η εντεινόμενη αυτή υπεροχή της Αττικής οφείλεται στις εξής τρεις ομάδες κλάδων: Χονδρικό και λιανικό εμπόριο και επισκευές, ξενοδοχεία-εστιατόρια και μεταφορές-επικοινωνίες. Άλλες υπηρεσίες (όπου περιλαμβάνεται η δημόσια διοίκηση, η εκπαίδευση και διάφορες κοινωνικέςπροσωπικές κ.α. δραστηριότητες. Πρωτογενής τομές μικρός μεν στην Αττική, αλλά με υψηλή προστιθέμενη αξία ανά απασχολούμενο, κυρίως λόγω της εγγύτητας στη μεγάλη καταναλωτική αγορά. Αντίθετα, η Αττική υστερεί ως προς την ακαθάριστη παραγωγικότητα του δευτερογενή τομέα περιλαμβανομένης της βιομηχανίας και των κατασκευών, παρά την ανάπτυξη εντός των ορίων της σημαντικών μονάδων προηγμένης τεχνολογίας, αλλά και της έντονης κατασκευαστικής δραστηριότητας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες 2004 που έλαβε χώρα κατά την περίοδο αυτή και ίσως λόγω της παράλληλης ανάπτυξης πολλών μικρών μονάδων άμεσης εξυπηρέτησης του πληθυσμού. Υστερεί επίσης λίγο του μέσου όρου της χώρας στην ομάδα κλάδων που περιλαμβάνει τις τράπεζες, ασφάλειες, εκμισθώσεις και διάφορες επιχειρηματικές δραστηριότητες παρά τη συγκέντρωση στην Αττική των κεντρικών καταστημάτων μεγάλων μονάδων κλπ. Ο τουρισμός είναι μια κατ εξοχήν αποκεντρωμένη δραστηριότητα, δεδομένου ότι σε μεγάλο βαθμό βασίζεται στους πόρους που είναι διάσπαρτοι σε διάφορες περιοχές της χώρας. Παρ όλα αυτά, λόγω της μεγάλης αστικής συγκέντρωσης και της πρωτεύουσας, τα τουριστικά μεγέθη στο Νομό Αττικής είναι σημαντικά. Το ξενοδοχειακό δυναμικό του Αττικής το 2006 ήταν 61.254 κλίνες, 9% περίπου του σχετικού δυναμικού της χώρας (693.789 κλίνες). Το μεγαλύτερο μέρος (61%) του ξενοδοχειακού δυναμικού της Αττικής είναι συγκεντρωμένο στην περιοχή Νομαρχία Αθηνών το δυναμικό όμως της Ανατολικής Αττικής (10.930 κλίνες) δεν είναι αμελητέο. Η τουριστική κίνηση στις ξενοδοχειακές μονάδες της Αττικής (2,9 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις περίπου) είναι πιο ισόρροπα κατανεμημένη στο χρόνο από ότι στο σύνολο της χώρας (13,4 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις), με αποτέλεσμα το σχετικό ποσοστό της Αττικής να ανέρχεται σε 21%, σαφώς μεγαλύτερο από εκείνο των τουριστικών κλινών. Αυτό όμως ισχύει κυρίως για τις μονάδες στην περιοχή της Νομαρχίας Αθηνών και όχι 8 Χρησιμοποιούνται τα στοιχεία απασχόλησης που είναι διαθέσιμα στο πλαίσιο των εθνικών λογαριασμών, προκειμένου να υπάρχει συμβατότητα. Τα στοιχεία αυτά είναι διαθέσιμα μόνο στο επίπεδο της χώρας και των περιφερειών και όχι κατά ΟΤΑ. Οι ομάδες κλάδων, στις οποίες γίνεται η ανάλυση είναι αυτές, στις οποίες διακρίνονται τα στοιχεία της απασχόλησης.
για την Ανατολική Αττική που, με 293.000 διανυκτερεύσεις τουριστών, αναλογεί στο 10% περίπου της κίνησης του Νομού. Μια άλλη συνιστώσα εσωτερικής τουριστικής κίνησης είναι ο τουρισμός δεύτερης κατοικίας τομέα με ιδιαίτερη σημασία για το Μαρκόπουλο. Στον τομέα αυτό η Αττική συνολικά δεν έχει ιδιαίτερη ανάπτυξη (με την εξοχική ή δευτερεύουσα κατοικία στην Απογραφή 1991 να αναλογεί στο 9,8% του οικιστικού αποθέματος, έναντι 16,8% στο σύνολο της χώρας) αλλά ο τομέας είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος στην Ανατολική Αττική, όπου το σχετικό ποσοστό ανέρχεται σε 37,7%, το υψηλότερο στο σύνολο της χώρας. Αυτό σημαίνει ότι σε περιοχές της Ανατολικής Αττικής όπως το Μαρκόπουλο, ο πληθυσμός (μόνιμος και εποχικός) το καλοκαίρι και σαββατοκύριακα είναι πολύ μεγαλύτερος από εκείνο που καταγράφεται (ως μόνιμος ή πραγματικός πληθυσμός) στις επίσημες απογραφές.
Η Ανατολική Αττική περιλαμβάνει επίσης τις κύριες αγροτικές περιοχές της Αττικής όπου ο πρωτογενής τομέας είναι μεν περιορισμένος σε συνολικά μεγέθη, αλλά είναι ιδιαίτερα αποδοτικός. Τα ποσοστά των συνόλων των παραμέτρων που προσδιορίζουν την αγροτική ανάπτυξη της Αττικής που είναι συγκεντρωμένα στην Ανατολική Αττική είναι 83% για τις εκτάσεις αμπελιών, 50% για τα μόνιμα λιβάδια και βοσκοτόπους, 49% για τις δενδρώδεις καλλιέργειες, 45% για την κηπευτική γη (λαχανόκηπους κλπ.) και 44% για τις ετήσιες καλλιέργειες με την περιοχή να αναλογεί συνολικά στο 44% της γεωργικής γης της Αττικής. Μια τελευταία ένδειξη της οικονομικής ευρωστίας της Αττικής και της σημασίας της για το σύνολο της Ελλάδας παρέχεται από τα στοιχεία για τον αριθμό των επιχειρήσεων και το τζίρο τους, όπως αποτυπώνονται στο Μητρώο Επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ για το 2002, τα σχετικά στοιχεία του οποίου παρατίθενται στον Πίνακα 3.2.2.7. Συνολικά, η Αττική αναλογεί στο 35% των επιχειρήσεων της χώρας. Ο μέσος ανά μονάδα τζίρος όμως των επιχειρήσεων της Αττικής είναι σχεδόν διπλάσιος (κατά 91% μεγαλύτερος) από τον αντίστοιχο της χώρας, με αποτέλεσμα η Αττική να αναλογεί σε πολύ μεγαλύτερο μερίδιο (67%) του συνολικού τζίρου των επιχειρήσεων αυτών. Από τους 60 συνολικά αναφερόμενους κλάδους, το μέσο μέγεθος των μονάδων της Αττικής είναι μεγαλύτερο του αντίστοιχου μέσου στο σύνολο της χώρας σε όλους τους κλάδους, με εξαίρεση τρεις 9. Ακόμη και στη γεωργία κτηνοτροφία, ο μέσος τζίρος ανά επιχείρηση στην Αττική είναι κατά 63% μεγαλύτερος από ό,τι στο σύνολο της χώρας. Όσον αφορά στην κλαδική διάρθρωση των επιχειρήσεων του Μητρώου στην Αττική, παρατηρούνται τα εξής: Οι μεγαλύτεροι ως προς τον αριθμό των επιχειρήσεων κλάδοι είναι το λιανικό εμπόριο (πλην οχημάτων) και επισκευές (21% του συνόλου, αλλά στην πλειοψηφία τους μικρές επιχειρήσεις), ο κλάδος διαφόρων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (17%, επίσης μικρές επιχειρήσεις), το χονδρικό εμπόριο πλην οχημάτων (10%, επιχειρήσεις μέσου μεγέθους μεγαλύτερου από το συνολικό μέσο όρο) και οι κατασκευές (10%, ως επί το πλείστον μικρές επιχειρήσεις). Ο κλάδος του χονδρικού εμπορίου είναι εκείνος με το μεγαλύτερο τζίρο στην Αττική (20% του συνόλου), ακολουθούμενος από τον κλάδο του λιανικού εμπορίου (10%, κυρίως λόγω πληθώρας αριθμού επιχειρήσεων, όπως προαναφέρθηκε), από τον κλάδο των ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών (κυρίως τράπεζες, με μικρό μεν αριθμό μονάδων, αλλά πολύ μεγάλου μέσου μεγέθους ως προς το τζίρο τους), οι κατασκευές και το εμπόριο, συντήρηση και επισκευή αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στους ανωτέρω πολυπληθείς και με μεγάλο συνολικό τζίρο κλάδους δεν περιλαμβάνεται κανένας κλάδος της βιομηχανίας. Υπήρχαν βεβαίως ορισμένες μεγάλες ως προς το τζίρο τους βιομηχανικές επιχειρήσεις στην Αττική το 2002, με τις μεγαλύτερες στην παραγωγή καπνού και στη διύλιση πετρελαίου. 9 Την παραγωγή κλωστοϋφαντουρικών προϊόντων, την εξόρυξη άνθρακα και λιγνίτη και την κατασκευή προϊόντων από ελαστικό και πλαστικές ύλες.
Ενδιαφέροντα είναι ορισμένα στοιχεία αναφορικά με τη θέση της Αττικής στο σύνολο των Ευρωπαϊκών περιφερειών, όπως αναφέρονται στο Eurostat Regional Yearbook 2007: Η θετική πληθυσμιακή εξέλιξη στην Αττική την περίοδο 2000-2004 την κατατάσσει στην 3 η κατά σειρά κατηγορία με τις μεγαλύτερες πληθυσμιακές αυξήσεις, μεταξύ 10 συνολικά κατηγοριών.
Η θετική (για την Αττική) αυτή εξέλιξη οφείλεται κατά ένα ποσοστό στο θετικό ισοζύγιο της φυσικής αύξησης του πληθυσμού (γεννήσεις μείον θάνατοι) με την Αττική στην 4 η ανώτερη κατηγορία στην Ευρώπη και στη 2 η στην Ελλάδα. Κατά το μεγαλύτερο ποσοστό, όμως, η αύξηση του πληθυσμού της Αττικής οφείλεται στην καθαρή εισροή (στη 3 η κατηγορία στην Ευρώπη και στη 2 η στην Ελλάδα).
Όσον αφορά στο μέλλον (μέχρι το 2030), προβλέπεται ότι ο πληθυσμός της Αττικής θα αυξηθεί, κυρίως λόγω θετικής καθαρής εισροής πληθυσμού. Ως προς το κατά κεφαλή ΑΕΠ (σε όρους αγοραστικής δύναμης), η Αττική κατατάσσεται στη 2 η (μεταξύ 6) κατηγορία περιφερειών, με σχετικό δείκτη στο επίπεδο του 100-125% του μέσου όρου της Ε.Ε.
Κατά συνέπεια, η Αττική υπάγεται στις περιφέρειες phasing-out (στατιστικής σύγκλισης) κατά τη νέα διαχειριστική περίοδο 2007-2013. Η Αττική περιλαμβάνεται στην κατηγορία περιφερειών με τη μεγαλύτερη αύξηση του συνολικού ΑΕΠ κατά την περίοδο 1995-2004.
Η ανεργία στην Αττική το 2005 ήταν περιορισμένη συγκριτικά με το σύνολο των Ευρωπαϊκών περιφερειών με την περιφέρεια να κατατάσσεται στη 2 η πιο ευνοϊκή κατηγορία (ποσοστό ανεργίας μεταξύ 5-10%).
3.2.2.3. Οι Τομείς και Κλάδοι της Οικονομίας στο Μαρκόπουλο Γενικά: Απασχόληση και Θέσεις εργασίας 3.2.2.3.1 Οικονομικά ενεργός πληθυσμός, απασχόληση και ανεργία κατά τόπο κατοικίας Η ανάλυση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, της απασχόλησης και της ανεργίας σε προηγούμενο κεφάλαιο, σύμφωνα με την Απογραφή 2001, κατέδειξε εν συντομία τα εξής: Το ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στο Μαρκόπουλο είναι χαμηλότερο από το αντίστοιχο όλων των ευρύτερων περιοχών (πεδιάδας Μεσογείων, Ανατολικής Αττικής, συνόλου Αττικής και συνόλου Ελλάδας). Αυτό πιθανώς σχετίζεται με την ηλικιακή διάρθρωση του πληθυσμού, αλλά και με το γεγονός ότι το Μαρκόπουλο ως σήμερα αναπτύσσεται ως περιοχή κατοικίας σε βαθμό μεγαλύτερο από ό,τι άλλες περιοχές, είτε στο άμεσο περιβάλλον του στην πεδιάδα Μεσογείων, είτε στις ευρύτερες περιοχές. Η ανεργία (ως ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού) είναι επίσης χαμηλότερη στο Μαρκόπουλο από ό,τι στις ευρύτερες περιοχές. Η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή στο Μαρκόπουλο (7,1% της συνολικής απασχόλησης), είναι όμως αναλογικά υψηλότερη από ότι στις ευρύτερες περιοχές της Αττικής πεδιάδα Μεσογείων ή και συνολικά Ανατολική Αττική, με τον πρωτογενή τομέα στο Μαρκόπουλο να είναι πιο σημαντικός, τουλάχιστον ως προς τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Ως προς την απασχόληση στο δευτερογενή, το Μαρκόπουλο ευρίσκεται περίπου στο μέσο όρο των δύο αυτών ευρύτερων περιοχών (αλλά αρκετά υψηλότερα από ό,τι το σύνολο της Αττικής). Αντίθετα, το Μαρκόπουλο υστερεί αρκετά ως προς το ποσοστό της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα, έναντι όλων των ευρύτερων περιοχών της Αττικής (ευρίσκεται περίπου στο επίπεδο του μέσου όρου της χώρας). Περαιτέρω ανάλυση της δομής των οικονομικών δραστηριοτήτων των κατοίκων (κατά τόπο κατοικίας) του Δήμου Μαρκόπουλου κατά κλάδο παρέχεται βάσει των σχετικών στοιχείων της Απογραφής 2001 για τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, όπως παρουσιάζονται στον Πίνακα 3.2.2.8 10. Πέραν της εξειδίκευσης του εργατικού δυναμικού του Δήμου Μαρκοπούλου (ως προς την Ανατολική Αττική και το σύνολο της Αττικής, αλλά όχι ως προς το σύνολο χώρας) στον πρωτογενή τομέα, οι υψηλότερες εξειδικεύσεις στο Δήμο εντοπίζονται στους εξής κλάδους: Λατομεία με την υψηλότερη συγκέντρωση σε όλους τους κλάδους και σε σχέση με όλες τις κλίμακες του παρόντος. 10 Τα στοιχεία της Απογραφής στο επίπεδο δήμων και κοινοτήτων αναφέρονται στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό (που περιλαμβάνει και την ανεργία) και όχι στην απασχόληση. Θεωρείται στο παρόν ότι η κλαδική σύνθεση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού είναι αντιπροσωπευτική της αντίστοιχης σύνθεσης της απασχόλησης.
Κατασκευές με εξειδίκευση ως προς όλες τις ευρύτερες περιοχές, ιδιαίτερα υψηλή ως προς το σύνολο της Αττικής και της Ελλάδας Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού, ως προς την Ανατολική Αττική και το σύνολο της Αττικής, αλλά όχι ως προς το σύνολο της χώρας. Ξενοδοχεία και εστιατόρια, ως ανωτέρω. Άλλοι κλάδοι όπου εντοπίζονται μικρές έστω εξειδικεύσεις του οικονομικά ενεργού πληθυσμού του Μαρκόπουλου ως προς την Ανατολική Αττική και το σύνολο της χώρας είναι: Δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών υπέρ του κοινωνικού συνόλου ή ατομικού χαρακτήρα, ιδιωτικά νοικοκυριά που απασχολούν οικιακό προσωπικό, διαχείριση ακίνητης περιουσίας, εκμισθώσεις και επιχειρηματικές δραστηριότητες και (μόνο ως προς τη χώρα) μεταφορές, αποθήκευση και επικοινωνίες και ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί (τράπεζες κλπ.).
Πίνακας 3.2.2.8 Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός κατά Ομάδες Κλάδων Οικονομικής Δραστηριότητας 2001 Αριθμός Ατόμων Ποσοστιαία Σύνθεση Εξειδίκευση Δήμος Δήμος Δ. Μαρκοπούλου ως προς Μαρκο- Ανατολ. Σύνολο Σύνολο Μαρκο- Ανατολ. Σύνολο Σύνολο Ανατολ. Σύνολο Σύνολο πούλου Αττική Αττικής Ελλάδας πούλου Αττική Αττικής Ελλάδας Αττική Αττικής Ελλάδας Γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα, δασοκομία 324 7.619 19.798 601.939 5,8% 4,5% 1,1% 13,0% 129% 508% 44% Αλιεία 29 443 2.409 19.104 0,5% 0,3% 0,1% 0,4% 199% 373% 125% Ορυχεία και λατομεία 22 283 1.610 12.136 0,4% 0,2% 0,1% 0,3% 236% 424% 149% Μεταποιητικές βιομηχανίες 714 24.206 232.960 531.566 12,7% 14,2% 13,3% 11,5% 90% 95% 110% Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού 46 1.255 12.884 38.547 0,8% 0,7% 0,7% 0,8% 111% 111% 98% Κατασκευές 709 19.465 136.999 376.777 12,6% 11,4% 7,8% 8,2% 111% 161% 155% Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή αυτοκινήτων οχημάτων, μοτοσυκλετών και ειδών ατομικής και οικιακής χρήσης 851 26.611 287.489 643.677 15,1% 15,6% 16,5% 13,9% 97% 92% 109% Ξενοδοχεία και εστιατόρια 293 8.104 82.345 274.381 5,2% 4,7% 4,7% 5,9% 110% 110% 88% Μεταφορές, αποθήκευση και επικοινωνίες 377 12.229 145.257 282.555 6,7% 7,2% 8,3% 6,1% 94% 81% 110% Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί 138 4.596 66.174 109.618 2,5% 2,7% 3,8% 2,4% 91% 65% 103% Διαχείριση ακίνητης περιουσίας, εκμισθώσεις και επιχειρηματικές δραστηριότητες 384 11.469 136.379 251.578 6,8% 6,7% 7,8% 5,4% 102% 87% 125% Δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση 299 10.592 146.932 330.328 5,3% 6,2% 8,4% 7,1% 86% 63% 74% Εκπαίδευση 208 7.250 97.024 258.194 3,7% 4,2% 5,6% 5,6% 87% 67% 66% Υγεία και κοινωνική μέριμνα 158 6.599 86.807 192.522 2,8% 3,9% 5,0% 4,2% 73% 56% 67% Δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών υπέρ του κοινωνικού συνόλου ή ατομικού χαρακτήρα 197 5.735 68.860 146.297 3,5% 3,4% 3,9% 3,2% 104% 89% 111% Ιδιωτικά νοικοκυριά που απασχολούν οικιακό προσωπικό 100 2.918 40.787 61.047 1,8% 1,7% 2,3% 1,3% 104% 76% 135% Ετερόδικοι οργανισμοί και όργανα 1 59 957 1.170 0,0% 0,0% 0,1% 0,0% 52% 32% 70% Νέοι 203 7.499 74.729 247.155 3,6% 4,4% 4,3% 5,3% 82% 84% 67% Δήλωσαν ασαφώς ή ανεπαρκώς τον κλάδο ή δε δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας 575 14.076 105.701 243.257 10,2% 8,2% 6,1% 5,3% 124% 169% 194% Σύνολο 5.628 171.008 1.746.101 4.621.848 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100% 100% 100%
Αντίθετα, σχετικά περιορισμένα είναι τα ποσοστά του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στους κλάδους υγείας και κοινωνικής μέριμνας, εκπαίδευσης και δημόσιας διοίκησης, άμυνας και υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης. 3.2.2.3.2. Θέσεις εργασίας στο Μαρκόπουλο και εισροές-εκροές εργαζομένων Τα ανωτέρω στοιχεία (στο βαθμό που είναι αντιπροσωπευτικά της δομής της απασχόλησης) αναφέρονται στην κλαδική σύνθεση εργαζομένων και αναζητούντων εργασία που έχουν τον τόπο κατοικίας τους στο Μαρκόπουλο. Ορισμένοι από τους κατοίκους αυτούς εργάζονται στο Μαρκόπουλο και ορισμένοι εργάζονται σε άλλες γύρω περιοχές, ενώ οι άνεργοι αναζητούν εργασία είτε στο Μαρκόπουλο είτε αλλού. Πιο αντιπροσωπευτική της οικονομικής βάσης του Μαρκόπουλου είναι η παράμετρος των θέσεων εργασίας στο Δήμο δηλαδή σε μονάδες που είναι εγκαταστημένες και παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες εντός των ορίων του. Δυστυχώς, μετά τις απογραφές και της έρευνες της Μελέτης Ανάπτυξης Μετρό του 1996 (και με δεδομένη την εγκατάλειψη από την ΕΣΥΕ των Απογραφών Καταστημάτων που ελάμβαναν χώρα μέχρι και το 1988), δεν υπήρξαν έκτοτε νεότερα ολοκληρωμένα στοιχεία για τις θέσεις εργασίας στο τόπο που εκτελείται η εργασία αυτή. Μόνο εκτιμήσεις είναι δυνατόν να γίνουν, λαμβάνοντας υπ όψη όλη τη διαθέσιμη πληροφόρηση, μεταξύ της οποίας περιλαμβάνονται και τα στοιχεία της Απογραφής Πληθυσμού της ΕΣΥΕ του 2001 αναφορικά με τις μετακινήσεις οικονομικά ενεργού πληθυσμού και εργαζομένων με σκοπό την εργασία από τον τόπο κατοικίας τους στον τόπο εργασίας τους, ανά Δήμο και Κοινότητα. Συνοπτικά σχετικά στοιχεία για τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό του Δήμου Μαρκόπουλουυ και επιλεγμένων γειτονικών ΟΤΑ των Μεσογείων παρατίθενται στον Πίνακα 3.2.2.9. Στο Δήμο Μαρκόπουλου περί το 64% των κατοίκων του δηλώνει ότι εργάζεται ή αναζητεί εργασία 11 εντός των ορίων του (μικρός αριθμός εξ αυτών δουλεύει στο σπίτι). Περί το 5% δηλώνει ότι δεν έχει μόνιμο τόπο εργασίας, ενώ σημαντικό ποσοστό 31% δηλώνει ότι εργάζεται ή αναζητά εργασία εκτός των ορίων του Δήμου Μαρκόπουλου (με ελάχιστους να αναφέρουν ως προορισμό εργασίας το εξωτερικό). 11 Εφ όσον τα στοιχεία αναφέρονται στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, περιλαμβάνουν και τους ανέργους που αναζητούν απασχόληση.
Πίνακας 3.2.2.9 Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός κατά Τόπο Εργασίας 2001 Αλλού Σύνολο Σε Μη Εντός της στο Δήμο Σε Άλλο Οικονομ. Μόνιμο Συνήθους της Συνήθ. Δήμο ή Σε Χώρα Ενεργών Μέρος Κατοικίας Κατοικίας Κοινότ. Εξωτερ. Αριθμός Ατόμων Μαρκόπουλο 5.632 273 18 3.599 1.738 4 Παλλήνη 8.104 399 22 3.825 3.856 2 Παιανία 5.754 313 13 3.097 2.329 2 Άρτεμις 6.550 403 12 3.495 2.635 4 Σπάτα-Λούτσα 4.453 278 13 2.569 1.588 4 Κορωπί 11.063 464 37 7.727 2.833 3 Κερατέα 4.345 257 14 2.411 1.664 0 Λαυρεωτική 4.277 288 18 3.174 796 1 Σύνολο 50.178 2.675 148 29.896 17.439 20 Ποσοστιαία Σύνθεση Μαρκόπουλο 100,0% 4,9% 0,3% 63,9% 30,9% 0,1% Παλλήνη 100,0% 4,9% 0,3% 47,2% 47,6% 0,0% Παιανία 100,0% 5,4% 0,2% 53,8% 40,5% 0,0% Άρτεμις 100,0% 6,2% 0,2% 53,4% 40,2% 0,1% Σπάτα-Λούτσα 100,0% 6,2% 0,3% 57,7% 35,7% 0,1% Κορωπί 100,0% 4,2% 0,3% 69,8% 25,6% 0,0% Κερατέα 100,0% 5,9% 0,3% 55,5% 38,3% 0,0% Λαυρεωτική 100,0% 6,7% 0,4% 74,2% 18,6% 0,0% Σύνολο 100,0% 5,3% 0,3% 59,5% 34,8% 0,0% Υπό το πρίσμα αυτό, το ποσοστό των κατοίκων που εργάζονται ή αναζητούν εργασία εντός των ορίων του δήμου κατοικίας τους είναι σχετικά υψηλό στο Δήμου Μαρκόπουλου αρκετά υψηλότερο του μέσου όρου των 8 δήμων του πίνακα (60%), με το Μαρκόπουλο στην 3 η θέση, μετά τους Δήμους Λαυρεωτικής και Κρωπίας. Στον Πίνακα 3.2.2.10 παρατίθενται αναλυτικά στοιχεία αναφορικά με τον ΟΤΑ όπου ευρίσκεται ο τόπος εργασίας εργαζομένων (και όχι γενικά οικονομικά ενεργών, όπως στον προηγούμενο πίνακα) που είναι μόνιμοι κάτοικοι του Δήμου Μαρκόπουλου και μετακινούνται προς άλλες περιοχές για εργασία, καθώς και για την προέλευση εργαζομένων που είναι μόνιμοι κάτοικοι άλλων ΟΤΑ και εισρέουν στο Δήμο Μαρκόπουλου για εργασία. Παρατηρούνται τα εξής: Συνολικά οι μετακινήσεις εργαζομένων εμφανίζουν αρνητικό ισοζύγιο στο Δήμο Μαρκόπουλου: Το 2001 1.620 κάτοικοι του Μαρκόπουλου εργάζονταν σε άλλες περιοχές, ενώ εισέρεαν για εργασία στο Μαρκόπουλο 1.257 κάτοικοι από άλλες περιοχές. Στο Μαρκόπουλο επομένως υπάρχουν λιγότερες θέσεις εργασίας από όσοι οι απασχολούμενοι μόνιμοι κάτοικοί του, αλλά η διαφορά αυτή δεν είναι υπερβολική, ώστε να χαρακτηρισθεί το Μαρκόπουλο ως κύρια περιοχή κατοικίας / dormitory town.
Επισημαίνεται άλλωστε ότι σε όλα τα μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα του κόσμου (όπως η Αθήνα), οι μετακινήσεις εργαζομένων μεταξύ τοπικών διοικητικών ενοτήτων (δήμων και κοινοτήτων) είναι σύνηθες φαινόμενο. Οι κύριες περιοχές εργασίας μονίμων κατοίκων του Μαρκόπουλου που μετακινούνται για εργασία εκτός Δήμου είναι η Αθήνα (με 26% των σχετικά μετακινουμένων) και το Κορωπί (με 17%), ακολουθούμενα από την Παιανία (9%). Κανένας άλλος προορισμός δεν αναλογεί σε περισσότερο από 3,5% του συνόλου αν και ο συνολικός αριθμός ΟΤΑ που είναι τόποι εργασίας του πληθυσμού του Δήμου (89 ΟΤΑ, διάσπαρτοι σε όλοι την Αττική, αλλά και μερικοί στη Βοιωτία, στην Εύβοια και αλλού 12 ) είναι σημαντικός. Η Αθήνα, το Κορωπί και η Παιανία είναι ταυτόχρονα περιοχές μόνιμοι κάτοικοι των οποίων εργάζονται στο Μαρκόπουλο. Η μεγαλύτερη εισροή, πάντως, προέρχεται από το Δήμο Κερατέας, ενώ αξιόλογος είναι ο αριθμός εργαζόμενων στο Μαρκόπουλο μόνιμων κατοίκων των Καλυβίων και άλλων ΟΤΑ (π.χ. Αγίας Παρασκευής, Λαυρεωτικής, Χαλανδρίου κ.α.). Συνολικά, εισρέουν στο Μαρκόπουλο για εργασία κάτοικοι από 97 ΟΤΑ. Οι μετακινήσεις αυτές εργαζομένων από και προς το Μαρκόπουλο, καθώς και από και προς τους άλλους επιλεγμένους γειτονικούς δήμους, συνοψίζονται στον Πίνακα 3.2.2.11, όπου και διαμορφώνεται η εκτίμηση των θέσεων εργασίας στους δήμους αυτούς το 2001, ως εξής: Οι εκροές και εισροές εργαζομένων προσδιορίζονται βάσει των στοιχείων της ΕΣΥΕ, κατά τα ανωτέρω για το Μαρκόπουλο και όπως παρουσιάζονται συνολικά για τους λοιπούς Δήμους. Στον Πίνακα 3.2.2.9 συνοψίσθηκαν τα αντίστοιχα στοιχεία για τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό που έχει ή αναζητά εργασία εντός των ορίων καθ ενός από τους υπ όψη Δήμους. Τα στοιχεία αυτά δεν είναι άμεσα συμβατά με τις εισροές και εκροές εργαζομένων, δεδομένου ότι περιλαμβάνουν και τους ανέργους. Διαμορφώνεται επομένως στον Πίνακα 3.2.2.11 εκτίμηση του αριθμού των απασχολουμένων εντός των ορίων κάθε δήμου, θεωρώντας ότι το ποσοστό ανεργίας για τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό που έχει ή αναζητά εργασία εντός του δήμου είναι ίδιο με το γενικό ποσοστό ανεργίας του συνολικού οικονομικά ενεργού πληθυσμού του δήμου. Με δεδομένη επομένως κατά τα ανωτέρω την εκτίμηση των απασχολουμένων εντός του δήμου κατοικίας τους και την καθαρή εισροή εργαζομένων στο δήμο, διαμορφώνεται η εκτίμηση του συνολικού αριθμού θέσεων εργασίας στο δήμο και υπολογίζονται οι θέσεις εργασίας αυτές ως ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, καθώς και το έλλειμμα θέσεων εργασίας. 12 Οι αναφερόμενοι ως προορισμοί Δήμοι Θεσσαλονίκης, Κω και παρόμοιοι σε μεγάλες αποστάσεις προφανώς δεν αφορούν σε καθημερινές μετακινήσεις για εργασία.
Πίνακας 3.2.2.11 Εισροή και Εκροή Εργαζομένων και Εκτίμηση Θέσεων Εργασίας 2001 Οικονομ. Ενεργοί Εκτίμηση Κάτοικοι Απασχο- Θέσεις Εργαζόμ. % λουμένων Εργασίας ή σε Ανεργία Κατοίκων Σύνολο % Εκροές-Εισροές Εργαζομένων Αναζήτητ. Συνόλου με Θέσεων Οικονομ. Έλλειμμα Καθαρή Εργασίας Οικονομ. Εργασία Εργασίας Ενεργού Θέσεων Εκροή Εισροή Εισροή στο Δήμο Ενεργών στο Δήμο στο Δήμο Πληθυσμ. Εργασίας Μαρκόπουλο 1.620 1.257-363 3.617 8,0% 3.327 4.584 81% 1.048 Παλλήνη 3.773 5.862 2.089 3.847 8,5% 3.521 9.383 116% -1.279 Παιανία 2.210 4.830 2.620 3.110 9,4% 2.817 7.647 133% -1.893 Άρτεμις 2.633 390-2.243 3.508 13,1% 3.049 3.439 53% 3.111 Σπάτα-Λούτσα 1.540 3.773 2.233 2.582 8,8% 2.355 6.128 138% -1.675 Κορωπί 2.700 6.840 4.140 7.764 8,2% 7.127 13.967 126% -2.904 Κερατέα 1.575 418-1.157 2.424 10,6% 2.168 2.586 60% 1.759 Λαυρεωτική 706 1.023 317 3.192 21,2% 2.517 3.540 83% 737 Σύνολο 16.757 24.393 7.636 30.044 10,5% 26.882 51.275 102% -1.097 Ο αριθμός θέσεων εργασίας στο Δήμο Μαρκόπουλου το 2001 που εκτιμάται με τον τρόπο αυτό είναι 4.600 περίπου. Ο αριθμός αυτός αναλογεί στο 81% του συνολικού οικονομικά ενεργού πληθυσμού του Δήμου και, επομένως, φυσιολογικά και εν πολλοίς θετικά κάτοικοι του Δήμου έχουν ή αναζητούν εργασία εκτός των ορίων του. Σε μια ακραία υπόθεση, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει «έλλειμμα θέσεων εργασίας» ή ότι θα απαιτούνταν περί τις 1.050 περισσότερες θέσεις εργασίας στο Δήμο Μαρκόπουλου, αν επιδίωξη ήταν το σύνολο των οικονομικά ενεργών κατοίκων του (περιλαμβανομένων και των ανέργων) να απασχολούνται εντός των ορίων του. Όπως προαναφέρθηκε, όμως, αυτό δεν είναι σύνηθες και ίσως ούτε εύλογο ή επιθυμητό προκειμένου για ένα ΟΤΑ ενταγμένο σε μια μεγάλη μητροπολιτική περιοχή. «Έλλειμμα θέσεων εργασίας» κατά τα ανωτέρω εντοπίζεται επίσης στους Δήμους Αρτέμιδας (σε μεγάλο ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, ενδεικτικό ότι ο Δήμος αυτός έχει αναπτυχθεί κυρίως ως περιοχή κατοικίας / dormitory town), Κερατέας και Λαυρεωτικής (όπου το ποσοστό ανεργίας το 2001 εξακολουθούσε να είναι πολύ υψηλό, της τάξης του 21%, κατάσταση εντελώς διαφορετική από εκείνη του Μαρκόπουλου, όπου η ανεργία ήταν σχετικά περιορισμένη). 3.2.2.3.3. Παραγωγικές μονάδες / επιχειρήσεις και η οικονομική βάση του Δήμου Μαρκόπουλου Οι κύριες πηγές πληροφόρησης για την ανάπτυξη των παραγωγικών μονάδων και επιχειρήσεων και, κατ επέκταση, την οικονομική βάση του Δήμου Μαρκόπουλου είναι το Μητρώο Επιχειρήσεων της ΕΣΥΕ, η ICAP και το μητρώο αδειών λειτουργίας βιομηχανικών μονάδων της Δ/νσης Ανάπτυξης της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής επικουρούμενες από την επιτόπια έρευνα της ομάδας μελέτης,
3.2.2.3.4. Οικοδομική Δραστηριότητα Η οικοδομική δραστηριότητα, εκτός από τις άμεσες οικονομικές επιπτώσεις της, είναι ενδεικτική και της δυναμικότητας μιας περιοχής στην προσέλκυση μόνιμου ή εποχικού πληθυσμού και στην ανάπτυξη νέων παραγωγικών μονάδων. Στον Πίνακα 3.2.2.17 παρουσιάζονται τα στοιχεία νέων οικοδομών που ανεγέρθηκαν και προσθηκών που πραγματοποιήθηκαν σε υφιστάμενα κτίρια κατά την περίοδο 2002-2006 ανά έτος αριθμός οικοδομών και προσθηκών και σχετικές επιφάνειες στο Μαρκόπουλο, στους γύρω Δήμους και στις ευρύτερες περιοχές. Τα στοιχεία αυτά συντίθενται στον Πίνακα 3.2.2.18 στα σύνολα των περιόδων 2002-2006 και 2003-2006 με την τελευταία περίοδο να διακρίνεται επειδή κατ αυτή είναι διαθέσιμα πλήρη στοιχεία για τις ευρύτερες περιοχές. Η οικοδομική δραστηριότητα στο Μαρκόπουλο ήταν εξαιρετικά έντονη τα τελευταία χρόνια: Με δεδομένα ποσοστά πληθυσμού του Μαρκόπουλου στα σύνολα των ευρύτερων περιοχών το 2001 ίσα με 10% για την πεδιάδα Μεσογείων, 8% για το σύνολο των Μεσογείων, 4% για την Ανατολική Αττική, 0,4% για το σύνολο της Αττικής και περίπου 0,1% για το σύνολο της χώρας, τα αντίστοιχα ποσοστά του Μαρκόπουλου στα μεγέθη της οικοδομικής δραστηριότητας στις ευρύτερες περιοχές έχουν ως εξής την περίοδο 2003-2006: Ποσοστά Μαρκόπουλου στην Οικοδομική Δραστηριότητα των Ευρύτερων Περιοχών 2003-2006 Νέες Οικοδομές Προσθήκες Συνολική Τ.μ. ανά Μονάδα Επιφά- Επιφά- Επιφάν. Νέες Προς- Αριθμός νεια (τ.μ.) Αριθμός νεια (τ.μ.) (τ.μ.) Οικοδομ. θήκες Πεδιάδας Μεσογείων 17,4% 19,6% 18,1% 3,8% 15,2% 112% 21% Συνόλου Μεσογείων 14,6% 16,5% 14,6% 3,5% 13,1% 57% 16% Ανατολικής Αττικής 8,6% 9,6% 8,3% 4,8% 9,0% 111% 58% Συνόλου Αττικής 3,2% 2,8% 1,9% 1,1% 2,6% 90% 61% Συνόλου Ελλάδας 0,7% 0,8% 0,4% 0,3% 0,7% 116% 82% Επομένως, ως προς τον αριθμό και την επιφάνεια νέων οικοδομών, καθώς και ως προς τον αριθμό των προσθηκών, το ποσοστό του Μαρκόπουλου στην οικοδομική δραστηριότητα των ευρύτερων περιοχών τα τελευταία χρόνια είναι υπερ-διπλάσιο και σε μερικές περιπτώσεις πολλαπλάσιο του αντίστοιχου της συμμετοχής του στον πληθυσμό των περιοχών αυτών το 2001. Είναι εμφανές, επομένως, ότι το Μαρκόπουλο αναπτύσσεται ταχύτατα. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι η επιφάνεια των νέων οικοδομών που κατασκευάσθηκαν στο Μαρκόπουλο την περίοδο 2002-2006 είναι μεγαλύτερη από εκείνη που κατασκευάσθηκε σε όλους τους άλλους 16 Δήμους των Μεσογείων, υπερβαίνοντας ακόμη και τις νέες επιφάνειες που κατασκευάσθηκαν στο Κορωπί και μακράν των υπόλοιπων Δήμων.
Αντίθετα, οι προσθήκες δεν είναι σημαντική παράμετρος της κατασκευαστικής δραστηριότητας στο Μαρκόπουλο.
3.2.2.3.5. Αγροτικές Δραστηριότητες Τα Μεσόγεια παραδοσιακά είναι σημαντική περιοχή αγροτικής ανάπτυξης της Αττικής. Ακόμη και αν τα ποσοστό των απασχολουμένων ή του ΑΕΠ του πρωτογενή τομέα στα αντίστοιχα σύνολα όλων των τομέων είναι μικρά, η περιοχή ευνοείται από την εγγύτητά της στο μεγαλύτερο καταναλωτικό κέντρο της χώρας, με αποτέλεσμα σχετικά υψηλές αποδόσεις των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Επί πλέον, η αγροτική γη, με την κατάλληλη διαχείριση, συνεισφέρει στη διατήρηση ελεύθερων (μη δομημένων) χώρων. Τα χαρακτηριστικά της αγροτικής ανάπτυξης του Δήμου Μαρκόπουλου, των λοιπών δήμων των Μεσογείων και των ευρύτερων περιοχών παρουσιάζονται στους Πίνακες 3.2.2.19-3.2.2.33, τα βασικά συμπεράσματα από την ανάλυση των οποίων είναι τα εξής: Το Μαρκόπουλο είναι σημαντική περιοχή αγροτικών δραστηριοτήτων στα Μεσόγεια, στην Ανατολική Αττική και στην Αττική συνολικά. Συμμετέχει με υψηλά ποσοστά στον αριθμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και εκτάσεων, καθώς και στην εκτροφή αιγοπροβάτων. Το μεγαλύτερο μέρος της αγροτικής γης στο Μαρκόπουλο (με συνολική έκταση 29.000 στρέμματα περίπου) καταλαμβάνεται από μόνιμα λιβάδια και βοσκότοπους (42%), αμπέλια (33%) και δενδρώδεις καλλιέργειες (21%). Αντίθετα, οι ετήσιες καλλιέργειες είναι μη σημαντικές. Ιδιαίτερα στους αμπελώνες, το Μαρκόπουλο αναλογεί (στοιχεία ΕΣΥΕ 2005) στο 1/3 περίπου του συνόλου των εκτάσεων των Μεσογείων, στο 27% του συνόλου της Ανατολικής Αττικής και στο 22% του συνόλου της Αττικής. Ως αποτέλεσμα, το 2005 γλευκοποιήθηκαν περίπου 8.000 τόννοι προϊόντος για οινοπαραγωγή στο Μαρκόπουλο, που αναλογεί στο 26% της σχετικής παραγωγής των Μεσογείων, στο 22% της Ανατολικής Αττικής και στο 16% του συνόλου της Αττικής. Στις γενικά περιορισμένης ανάπτυξης αροτριαίες καλλιέργειες, τα σημαντικότερα προϊόντα είναι τα πεπόνια και οι ανοιξιάτικες πατάτες. Η παραγωγή λαχανικών δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη, με κυριότερα προϊόντα τις επιτραπέζιες ντομάτες και τα αγγούρια υπαίθρου, καθώς και τα χλωρά φασολάκια. Το Μαρκόπουλο είναι εξαιρετικά εξειδικευμένο στην παραγωγή νωπών σύκων και αμυγδάλων. Αξιόλογη είναι επίσης η παραγωγή αχλαδιών, λεμονιών, πορτοκαλιών και μανταρινιών. Η παραγωγή γάλακτος είναι περιορισμένη κυρίως σε πρόβειο γάλα. Παράγονται όμως σημαντικές ποσότητες προϊόντων γάλακτος όπως βούτυρο νωπό (25% του συνόλου των Μεσογείων, 17% της Ανατολικής Αττικής και 15% του συνόλου της Αττικής), μαλακό τυρί (φέτα κλπ. με ποσοστά των συνόλων των ευρύτερων περιοχών 41%, 31% και 13%) και μυζήθρα
(20%, 17% και 15%). Παράγεται επίσης σημαντικός αριθμός αυγών περίπου 28 εκατομμύρια το 2005, με ποσοστά επί των ανωτέρω ευρύτερων περιοχών 66%, 26% και 4%. Ως προς την παραγωγή κρέατος (γενικά σε μέτρια επίπεδα), στο Μαρκόπουλο (και σε αναλογία με τις ευρύτερες περιοχές) παράγεται κυρίως κρέας αιγοπροβάτων και κουνελιών από ζώα που εκτρέφονται εντός των ορίων του Δήμου και σφαγιάζονται είτε εντός, είτε εκτός αυτού. Τέλος, η εκμηχάνιση της αγροτικής δραστηριότητας είναι ικανοποιητική (σε καλύτερα επίπεδα από ό,τι στις ευρύτερες περιοχές), όπως φαίνεται από τον αριθμό των σχετικών μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται στο Δήμο
3.2.2.3.6. Τουρισμός Εποχικός Πληθυσμός Ο ξενοδοχειακός τουρισμός στο Μαρκόπουλο δεν είναι αναπτυγμένος. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ για το 2006, υπάρχουν μόνο δύο μικρά ξενοδοχεία κλασσικού τύπου 2 αστέρων (ένα στο Μαρκόπουλο και ένα στο Πόρτο Ράφτη), με 40 δωμάτια (15 και 25 αντίστοιχα) και 75 κλίνες (28 και 47 αντίστοιχα), ενώ δεν αναφέρονται μονάδες camping. Στις ξενοδοχειακές αυτές μονάδες καταγράφηκαν 1.289 αφίξεις και 2.437 διανυκτερεύσεις το 2006, εκ των οποίων 55% από αλλοδαπούς και 45% από Έλληνες. Ο ξενοδοχειακός τουρισμός, άλλωστε, είναι συνολικά περιορισμένος στα Μεσόγεια με 31 μονάδες (12 στην πεδιάδα Μεσογείων) με 2.631 δωμάτια (1.114 στις μονάδες της πεδιάδας Μεσογείων) και 5.025 κλίνες (2.174 στις μονάδες της πεδιάδας Μεσογείων). Στις μονάδες αυτές καταγράφηκαν 153.528 αφίξεις (132.620 στις μονάδες της πεδιάδας Μεσογείων) και 239.700 διανυκτερεύσεις (186.321 στις μονάδες της πεδιάδας Μεσογείων, οι περισσότερες από αλλοδαπούς (70% στο σύνολο των Μεσογείων και 74% στην πεδιάδα Μεσογείων). Η μικρή μέση διάρκεια παραμονής των επισκεπτών στις ξενοδοχειακές μονάδες της περιοχής 1,9 διανυκτερεύσεις ανά άφιξη στο Μαρκόπουλο, 1,6 στο σύνολο των Μεσογείων και 1,4 στην πεδιάδα Μεσογείων είναι ενδεικτική του ότι πρόκειται κυρίως για περαστικούς. Ο αριθμός των κλινών σε μονάδες διαφόρων κατηγοριών στο Μαρκόπουλο, στα Μεσόγεια και στις ευρύτερες περιοχές συνοψίζεται στον Πίνακα 3.2.2.34. Εκτός των ανωτέρω, στο κατάλογο του ΞΕΕ αναφέρεται ότι λειτουργεί (2007/2008) ένα ξενοδοχείο 4 αστέρων (Mare Nostrum) στη Βραυρώνα, με 352 δωμάτια και 670 κλίνες. Η μονάδα αυτή, όμως, είναι τυπικά εκτός των ορίων του Δήμου Μαρκόπουλου αν και εφάπτεται αυτών. Αν όμως στο Μαρκόπουλο δεν έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα ο ξενοδοχειακός τουρισμός, έχει αναπτυχθεί σε πολύ έντονο βαθμό η δεύτερη-εξοχική κατοικία, με το Δήμο να είναι ένα από τα σημαντικότερα παραθεριστικά θέρετρα των κατοίκων της Αττικής, όπως φαίνεται από τα στοιχεία της Απογραφής 2001 που παρουσιάζονται στον Πίνακα 3.2.2.35, σύμφωνα με τα οποία: Μετά την Αρτέμιδα (Λούτσα), το Μαρκόπουλο έχει το μεγαλύτερο αριθμό κατοικιών χαρακτηρισμένων ως εξοχικές ή δευτερεύουσες (9.847 κατοικίες το 2001), μετέχοντας στα σύνολα των ευρύτερων περιοχών με ποσοστά 26% για την πεδιάδα Μεσογείων, 17% για το σύνολο των Μεσογείων, 11% για την Ανατολική Αττική, 6% για το σύνολο της Αττικής και 1% για το σύνολο της Ελλάδας ποσοστά που είναι πολλαπλάσια του μόνιμου πληθυσμού του. Το ποσοστό του συνόλου των κατοικιών που είναι εξοχικές ή δευτερεύουσες στο Μαρκόπουλο είναι υπερδιπλάσιο των μονίμων κατοικιών (64% έναντι 31%) και το μεγαλύτερο ανάμεσα σε όλους τους 17 Δήμους των Μεσογείων (ακόμη και της Αρτέμιδας), σχεδόν διπλάσιο αυτού της Ανατολικής Αττικής και ακόμη μεγαλύτερο αυτών των ευρύτερων περιοχών.
Αν θεωρηθεί ότι, κατά την ημέρα αιχμής, το σύνολο των εξοχικών-δευτερευουσών κατοικιών του Μαρκόπουλου είναι κατειλημμένες, με μέσο αριθμό 3 ατόμων ανά κατοικία, τότε ο εποχικός πληθυσμός του Δήμου Μαρκόπουλου κατά την ημέρα αυτή δυνητικά μπορεί να ανέλθει σε 30.000 άτομα περίπου. Το μέγεθος αυτό του δυνητικού εποχικού πληθυσμού είναι διπλάσιο εκείνου του πραγματικού πληθυσμού της Απογραφής 2001 (15.608 άτομα) και ο συνολικός πληθυσμός του Δήμου τις ημέρες αιχμής μπορεί να ανέρχεται σε 45.000 άτομα. Κατά μεγάλη πιθανότητα, ο αριθμός των εξοχικών κατοικιών και του εποχικού πληθυσμού έχει αυξηθεί σημαντικά από το 2001 αν η εξαιρετικά υψηλή οικοδομική δραστηριότητα της περιόδου 2002-2006 που αναλύθηκε στο Κεφάλαιο 3.2.2.3.4 ανωτέρω αντικατοπτρίζεται και στην εξοχική κατοικία. Επί πλέον, οι ανωτέρω εκτιμήσεις δεν περιλαμβάνουν τους ημερήσιους επισκέπτες των παραλιών και των εστιατορίων-ταβερνών του Μαρκόπουλου που δεν διαθέτουν εξοχική κατοικία στην περιοχή όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, το Μαρκόπουλο έχει υψηλή εξειδίκευση σε μονάδες εστίασης και αναψυχής. Δεν περιλαμβάνονται επίσης οι επισκέπτες και χρήστες των εγκαταστάσεων του ΟΔΙΕ. Είναι επομένως πιθανό ότι ο πληθυσμός της ημέρας αιχμής στο Μαρκόπουλο είναι ακόμη υψηλότερος των προαναφερθέντων 45.000.
Πίνακας 3.2.2.35 Δυναμικότητα Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων κατά Κατηγορία 2006: Αριθμός Κλινών Πηγή: ΕΣΥΕ 1* 2** 3*** 4**** 5***** Σύνολο Πεδιάδα Μεσογείων Περιοχή 6 Μαρκόπουλο 0 28 0 0 0 28 - Πόρτο Ράφτη 0 47 0 0 0 47 Καλύβια (Λαγονήσι) 0 0 38 32 689 759 Κουβαράς 0 0 0 0 0 0 Σύνολο 0 75 38 32 689 834 Περιοχή 1 Γέρακας 0 0 0 0 0 0 Ανθούσα 0 0 0 0 0 0 Παλλήνη 0 0 0 0 0 0 Σύνολο 0 0 0 0 0 0 Περιοχή 2 Γλυκά Νερά 0 0 0 0 0 0 Παιανία 0 0 0 0 362 362 Σύνολο 0 0 0 0 362 362 Περιοχή 3 Πικέρμι 0 28 0 0 0 28 Ραφήνα 32 0 28 184 0 244 Αρτεμις 25 0 0 0 0 25 Σύνολο 57 28 28 184 0 297 Περιοχή 4 Σπάτα 0 0 0 0 681 681 Περιοχή 5 Κορωπί 0 0 0 0 0 0 Γενικό Σύνολο 57 103 66 216 1.732 2.174 Ευρύτερες Περιοχές Μεσόγεια Κερατέα (Δασκαλειό) 0 76 0 0 0 76 Λαυρεωτική 0 31 0 0 0 31 - Λεγραινά Σουνίου 0 0 72 0 0 72 - Σούνιο 0 52 0 89 0 141 Μαραθώνας 0 46 271 993 0 1.310 Νέα Μάκρη 0 378 113 0 0 491 - Μάτι Ν. Μάκρης 0 100 178 452 0 730 Σύνολο 0 683 634 1.534 0 2.851 Αττική Νομ. Αθηνών 2.883 9.931 7.605 8.532 8.352 37.303 Νομ. Αν. Αττικής 93 2.129 2.202 3.070 3.436 10.930 Νομ. Δυτ. Αττικής 10 664 50 381 0 1.105 Νομ. Πειραιά 2.076 5.436 3.656 623 125 11.916 Σύνολο 5.062 18.160 13.513 12.606 11.913 61.254 Σύνολο Χώρας Ελλάδα 57.298 231.511 163.436 176.631 64.913 693.789
Πίνακας 3.2.2.35 Εξοχικές και Δευτερεύουσες Κατοικίες, Κανονικές και Μη Κανονικές Κατοικίες 2001 Aπογραφή πληθυσμού της 18ης Mαρτίου 2001 3.2.2.35.1. Αριθμός Κατοικιών Κανονικές Κατοικίες Κύριες Κατοικούμενες Για Κανονικές αλλά το Εξοχικές Ενοικίαση, Κατοικίες Κύριες Νοικκυριό ή Πώληση, Μη μέσα σε Σύνολο Κατοι- Απουσιάζει Δευτερύ- Άλλο Κανονικές Συλλογ. Κατοικιών Σύνολο κούμενες Προσωρινά ουσες Λόγο Κατοικίες Κατοικίες Πεδιάδα Μεσογείων Περιοχή 6 Μαρκόπουλο 15.313 15.279 4.208 562 9.847 662 7 27 Καλύβια 8.320 8.299 3.000 459 4.494 346 7 14 Κουβαράς 727 722 474 40 169 39 5 0 Σύνολο 24.360 24.300 7.682 1.061 14.510 1.047 19 41 Περιοχή 1 Γέρακας 5.816 5.798 4.063 353 440 942 11 7 Ανθούσα 1.078 1.072 677 67 259 69 1 5 Παλλήνη 7.115 7.098 5.002 445 819 832 5 12 Σύνολο 14.009 13.968 9.742 865 1.518 1.843 17 24 Περιοχή 2 Γλυκά Νερά 3.058 3.052 2.070 284 320 378 1 5 Παιανία 4.698 4.656 3.640 320 488 208 33 9 Σύνολο 7.756 7.708 5.710 604 808 586 34 14 Περιοχή 3 Πικέρμι 1.214 1.209 795 68 216 130 2 3 Ραφήνα 8.881 8.867 3.409 162 4.832 464 3 11 Αρτεμις 17.243 17.198 4.674 1.186 10.795 543 2 43 Σύνολο 27.338 27.274 8.878 1.416 15.843 1.137 7 57 Περιοχή 4 Σπάτα 4.709 4.684 2.950 276 1.145 313 7 18 Περιοχή 5 Κορωπί 12.773 12.703 6.915 820 4.170 798 29 41 Γενικό Σύνολο 90.945 90.637 41.877 5.042 37.994 5.724 113 195 Ευρύτερες Περιοχές Μεσόγεια Κερατέα 11.876 11.833 3.499 570 7.321 443 7 36 Λαυρεωτική 6.977 6.959 3.295 352 2.316 996 1 17 Μαραθώνας 5.989 5.911 2.210 521 2.973 207 49 29 Νέα Μάκρη 11.586 11.542 3.765 466 6.410 901 13 31 Σύνολο 36.428 36.245 12.769 1.909 19.020 2.547 70 113 Αττική Νομ. Αθηνών 1.259.839 1.258.478 952.828 154.147 38.642 112.861 296 1.065 Νομ. Αν. Αττικής 235.894 234.802 112.274 14.289 88.991 19.248 473 619 Νομ. Δυτ. Αττικής 64.483 63.601 39.874 3.784 13.888 6.055 700 182 Νομ. Πειραιά 270.159 269.654 186.221 20.075 38.713 24.645 101 404 Σύνολο 1.830.375 1.826.535 1.291.197 192.295 180.234 162.809 1.570 2.270 Σύνολο Χώρας Ελλάδα 5.476.162 5.454.889 3.525.105 490.743 922.228 516.813 10.995 10.278 Μαρκόπουλο % Ευρύτερων Περιοχών Πεδιάδ.Μεσογείων 16,8% 16,9% 10,0% 11,1% 25,9% 11,6% 6,2% 13,8% Μεσογείων 12,0% 12,0% 7,7% 8,1% 17,3% 8,0% 3,8% 8,8% Ανατολ. Αττικής 6,5% 6,5% 3,7% 3,9% 11,1% 3,4% 1,5% 4,4% Συνόλου Αττικής 0,8% 0,8% 0,3% 0,3% 5,5% 0,4% 0,4% 1,2% Συνόλου Ελλάδας 0,3% 0,3% 0,1% 0,1% 1,1% 0,1% 0,1% 0,3%
3.2.2.35.2. Ποσοστιαία Σύνθεση Κανονικές Κατοικίες Κύριες Κατοικούμενες Για Κανονικές αλλά το Εξοχικές Ενοικίαση, Κατοικίες Κύριες Νοικκυριό ή Πώληση, Μη μέσα σε Σύνολο Κατοι- Απουσιάζει Δευτερύ- Άλλο Κανονικές Συλλογ. Κατοικιών Σύνολο κούμενες Προσωρινά ουσες Λόγο Κατοικίες Κατοικίες Πεδιάδα Μεσογείων Περιοχή 6 Μαρκόπουλο 100,0% 99,8% 27,5% 3,7% 64,3% 4,3% 0,0% 0,2% Καλύβια 100,0% 99,7% 36,1% 5,5% 54,0% 4,2% 0,1% 0,2% Κουβαράς 100,0% 99,3% 65,2% 5,5% 23,2% 5,4% 0,7% 0,0% Σύνολο 100,0% 99,8% 31,5% 4,4% 59,6% 4,3% 0,1% 0,2% Περιοχή 1 Γέρακας 100,0% 99,7% 69,9% 6,1% 7,6% 16,2% 0,2% 0,1% Ανθούσα 100,0% 99,4% 62,8% 6,2% 24,0% 6,4% 0,1% 0,5% Παλλήνη 100,0% 99,8% 70,3% 6,3% 11,5% 11,7% 0,1% 0,2% Σύνολο 100,0% 99,7% 69,5% 6,2% 10,8% 13,2% 0,1% 0,2% Περιοχή 2 Γλυκά Νερά 100,0% 99,8% 67,7% 9,3% 10,5% 12,4% 0,0% 0,2% Παιανία 100,0% 99,1% 77,5% 6,8% 10,4% 4,4% 0,7% 0,2% Σύνολο 100,0% 99,4% 73,6% 7,8% 10,4% 7,6% 0,4% 0,2% Περιοχή 3 Πικέρμι 100,0% 99,6% 65,5% 5,6% 17,8% 10,7% 0,2% 0,2% Ραφήνα 100,0% 99,8% 38,4% 1,8% 54,4% 5,2% 0,0% 0,1% Αρτεμις 100,0% 99,7% 27,1% 6,9% 62,6% 3,1% 0,0% 0,2% Σύνολο 100,0% 99,8% 32,5% 5,2% 58,0% 4,2% 0,0% 0,2% Περιοχή 4 Σπάτα 100,0% 99,5% 62,6% 5,9% 24,3% 6,6% 0,1% 0,4% Περιοχή 5 Κορωπί 100,0% 99,5% 54,1% 6,4% 32,6% 6,2% 0,2% 0,3% Γενικό Σύνολο 100,0% 99,7% 46,0% 5,5% 41,8% 6,3% 0,1% 0,2% Ευρύτερες Περιοχές Μεσόγεια Κερατέα 100,0% 99,6% 29,5% 4,8% 61,6% 3,7% 0,1% 0,3% Λαυρεωτική 100,0% 99,7% 47,2% 5,0% 33,2% 14,3% 0,0% 0,2% Μαραθώνας 100,0% 98,7% 36,9% 8,7% 49,6% 3,5% 0,8% 0,5% Νέα Μάκρη 100,0% 99,6% 32,5% 4,0% 55,3% 7,8% 0,1% 0,3% Σύνολο 100,0% 99,5% 35,1% 5,2% 52,2% 7,0% 0,2% 0,3% Αττική Νομ. Αθηνών 100,0% 99,9% 75,6% 12,2% 3,1% 9,0% 0,0% 0,1% Νομ. Αν. Αττικής 100,0% 99,5% 47,6% 6,1% 37,7% 8,2% 0,2% 0,3% Νομ. Δυτ. Αττικής 100,0% 98,6% 61,8% 5,9% 21,5% 9,4% 1,1% 0,3% Νομ. Πειραιά 100,0% 99,8% 68,9% 7,4% 14,3% 9,1% 0,0% 0,1% Σύνολο 100,0% 99,8% 70,5% 10,5% 9,8% 8,9% 0,1% 0,1% Σύνολο Χώρας Ελλάδα 100,0% 99,6% 64,4% 9,0% 16,8% 9,4% 0,2% 0,2% 3.2.3. Εκτίμηση του πληθυσμού 2007 Όλες οι ενδείξεις είναι ότι η αύξηση του πληθυσμού του Μαρκόπουλου συνεχίσθηκε μάλιστα επιταχυνόμενη μετά το 2007. Στο παρόν διαμορφώνονται οι σχετικές εκτιμήσεις. Βάση των εκτιμήσεων αυτών διακεκριμένα για το Μαρκόπουλο, το Πόρτο Ράφτη και το σύνολο των λοιπών οικισμών του Δήμου είναι τα στοιχεία που συνοψίζονται στον Πίνακα 3.2.2.36 και που περιλαμβάνουν: Τα στοιχεία του πληθυσμού των Απογραφών 1991 και 2001 και της σχετικής δυναμικής.
Τα στοιχεία για τους μαθητές των δημοτικών σχολείων της περιοχής κατά τα σχολικά έτη 2000/2001 (αντιστοιχεί στην Απογραφή 2001) και 2007/2008, βάσει των οποίων προσδιορίζεται η σχετική δυναμική, με την κατανόηση ότι οι μαθητές της βαθμίδας αυτής εκπαίδευσης συνήθως παρακολουθούν σχολείο κοντά στον τόπο κατοικίας τους. Υπάρχουν βεβαίως μαθητές που παρακολουθούν ιδιωτικά κυρίως σχολεία σε άλλες περιοχές, μεταφερόμενοι με σχολικά λεωφορεία ή και από μέλος της οικογένειάς τους. Αν θεωρηθεί όμως ότι το ποσοστό των μαθητών αυτών δεν μεταβλήθηκε ουσιαστικά μεταξύ 2000/2001 και 2007/2008, τότε η αύξηση των μαθητών των δημοτικών σχολείων μπορεί με σχετική ασφάλεια να θεωρηθεί ως ενδεικτική της αύξησης του πληθυσμού μεταξύ 2001-2007. Τα στοιχεία της μεταβολής των συνδέσεων ύδρευσης (υδρομετρητές) το 2001 και το 2007. Αν θεωρηθεί ότι το ποσοστό των μετρητών αυτών που αφορά σε μόνιμες κατοικίες παρέμεινε περίπου σταθερό μεταξύ των δύο ετών, τότε η αύξησή τους είναι άλλη μια (εναλλακτική) ένδειξη της εξέλιξης του πληθυσμού την περίοδο 2001-2007. Προβλέψεις διαφόρων φορέων (ή βασισμένες σ αυτούς) για τη μελλοντική εξέλιξη του πληθυσμού του Μαρκόπουλου από το 2001 μέχρι το 2015 ή το 2020, περιλαμβανομένων προβλέψεων του ΕΜΠ, του Eurostat και του ΟΗΕ, όπως εξειδικεύονται για το Μαρκόπουλο στο Ερευνητικό πρόγραμμα Στρατηγικό Πλαίσιο Χωρικής Ανάπτυξης για την Αθήνα-Αττική, Ιούνιος 2004.
Πίνακας 3.2.3.1 Δήμος Mαρκόπουλου: Δεδομένα για την Εκτίμηση του Πληθυσμού 2007 Πόρτο Ράφτη (Λιμήν Μαρκό- Μαρκόπουλο πουλου) Λοιπά Σύνολο Πληθυσμός Απογραφών Απογραφή 1991 6.716 3.293 490 10.499 Απογραφή 2001 7.614 7.131 863 15.608 ΜΕΡΜ 1991-2001 1,3% 8,0% 5,8% 4,0% Μαθητές Δημοτικών Σχολείων Αριθμός Μαθητών - 2000 / 2001 440 268 0 708-2007 / 2008 601 475 0 1.076 ΜΕΡΜ 00/01-07/08 5,3% 10,0% - 7,2% Μαθητές/100 Κατ. 2001 5,8 3,8 0,0 4,5 Συνδέσεις Ύδρευσης - 2001 3.229 12.664 - - - 2007 4.846 14.559 - - ΜΕΡΜ 2001-2007 7,0% 2,4% Προβλέψεις Φορέων 1 ΕΜΠ 1-2006 19.086-2015 21.743 - Προκύπτον 2007 19.870 ΕΜΠ 2-2006 18.897-2015 20.997 - Προκύπτον 2007 19.634 Eurostat Low - 2010 17.787-2020 18.679 - Προκύπτον 2007 17.029 Eurostat Baseline - 2010 18.557-2020 20.143 - Προκύπτον 2007 17.517 Eurostat High - 2010 19.132-2020 21.271 - Προκύπτον 2007 17.877 ΟΗΕ - 2010 17.678-2020 18.127 - Προκύπτον 2007 16.959 2007: Μέσος Όρος Φορέων 18.147
Λαμβάνεται επίσης υπ όψη η οικοδομική δραστηριότητα της περιόδου 2002-2006, όπως αναλύθηκε στο Κεφάλαιο 3.2.2.3.4 ανωτέρω. Υπό το πρίσμα αυτό, διαμορφώνονται εναλλακτικές εκτιμήσεις του πληθυσμού του Μαρκόπουλου (πόλη, Πόρτο Ράφτη και λοιποί οικισμοί) ως εξής: 3.2.3.1. Εκτιμήσεις βάσει εξέλιξης πληθυσμού 1991-2001, μαθητών δημοτικών σχολείων, υδρομετρητών και προβλέψεων φορέων Οι εκτιμήσεις αυτές παρουσιάζονται στον Πίνακα 3.2.3.2 και διαμορφώνονται ως εξής: Με εφαρμογή στην περίοδο 2001-2007 του ΜΕΡΜ του πληθυσμού της περιόδου 1991-2001. Με αποδοχή αύξησης του πληθυσμού την περίοδο 2001-2007 με το ΜΕΡΜ της αύξησης των μαθητών δημοτικών σχολείων μεταξύ των σχολικών ετών 2000/2001 και 2007/2008 για το Μαρκόπουλο και το Πόρτο Ράφτη και αύξησης του πληθυσμού των υπόλοιπων οικισμών του Δήμου με το ΜΕΡΜ της περιόδου 1991-2001. Με αποδοχή αύξησης του πληθυσμού την περίοδο 2001-2007 με το ΜΕΡΜ της αύξησης των υδρομετρητών την ίδια περίοδο για το Μαρκόπουλο και το Πόρτο Ράφτη και αύξησης του πληθυσμού των υπόλοιπων οικισμών του Δήμου με το ΜΕΡΜ της περιόδου 1991-2001. Ως μέσος όρος πληθυσμιακού μεγέθους 2007 που προκύπτει για το σύνολο του Δήμου από τις προβλέψεις των φορέων, βάσει του ΜΕΡΜ 2001-2006 για την πρόβλεψη του ΕΜΠ και των ΜΕΡΜ 2001-2010 για τις προβλέψεις Eurostat και ΟΗΕ. Η κατανομή του συνολικού πληθυσμού του Δήμου στην πόλη του Μαρκόπουλου, στο Πόρτο Ράφτη και στους λοιπούς οικισμούς λαμβάνεται όπως προκύπτει από το μέσο όρο των 3 ανωτέρω εκτιμήσεων.
Πίνακας 3.2.3.2 Δήμος Mαρκοπούλου: Εναλλακτικές Εκτιμήσεις Μόνιμου Πληθυσμού 2007 βάσει Ιστορικών Στοιχείων Πληθυσμού, Μαθητών και Υδρομετρητών και Προβλέψεων Φορέων Πόρτο Ράφτη (Λιμήν Μαρκό- Μαρκόπουλο πουλου) Λοιπά Σύνολο Βάσει Ιστορικών Στοιχείων για το Μαρκόπουλο Βάσει ΜΕΡΜ Απογραφών 1991-2001 - Πληθυσμός 8.209 11.337 1.212 20.758 Το σύνολο προκύπτει ως άθροισμα - Ποσοστιαία Σύνθεση 39,5% 54,6% 5,8% 100,0% Βάσει ΜΕΡΜ Μαθητών Δημοτικών Σχολείων - Πληθυσμός 10.400 12.639 1.429 24.468 % "Λοιπών" βάσει ΜΕΡΜ Απογραφών - Ποσοστιαία Σύνθεση 42,5% 51,7% 5,8% 100,0% Βάσει Συνδέσεων Ύδρευσης - Πληθυσμός 11.427 8.198 1.217 20.842 % "Λοιπών" βάσει ΜΕΡΜ Απογραφών - Ποσοστιαία Σύνθεση 54,8% 39,3% 5,8% 100,0% Μέσος Όρος - Πληθυσμός 10.012 10.725 1.286 22.022 - Ποσοστιαία Σύνθεση 45,5% 48,7% 5,8% 100,0% Βάσει Προβλέψεων Φορέων Μέσος Όρος Φορέων - Πληθυσμός 8.250 8.837 1.060 18.147 Ανα περιοχή βάσει σύνθεσης Μ.Ο. - Ποσοστιαία Σύνθεση 45,5% 48,7% 5,8% 100,0% προβλέψεων με Ιστορικά Στοιχεία Γενικός Μέσος Όρος 4 Προβλέψεων Πληθυσμός 9.572 10.253 1.229 21.054 Ποσοστιαία Σύνθεση 45,5% 48,7% 5,8% 100,0% ΜΕΡΜ 2001-2007 3,9% 6,2% 6,1% 5,1%
Ο μέσος όρος πληθυσμού του Δήμου το 2007 των 4 αυτών προβλέψεων προκύπτει ίσος με 21.054 άτομα 9.572 (45,5%) στο Μαρκόπουλο, 10.253 (48,7%) στο Πόρτο Ράφτη και 1.229 (5,8%) στους λοιπούς οικισμούς. Αυτό συνεπάγεται ότι ο πληθυσμός της πόλης του Μαρκόπουλου έχει αυξηθεί την περίοδο 2001-2007 με ΜΕΡΜ σημαντικό μεν (3,9%), αλλά αισθητά χαμηλότερο από τους ΜΕΡΜ είτε του πληθυσμού του Πόρτο Ράφτη (3,2%), είτε του πληθυσμού των υπόλοιπων οικισμών του Δήμου (6,1%) με ΜΕΡΜ του συνολικού πληθυσμού του Δήμου ίσο με 5,1%, μεγαλύτερο από αυτόν της περιόδου 1991-2001, όταν ήταν 4,04%. 3.2.3.2. Εκτίμηση βάσει του αριθμού νέων κατοικιών Η εκτίμηση αυτή (Πίνακας 3.2.3.3) βασίζεται στα στοιχεία της ΕΣΥΕ σχετικά με την κατασκευή νέων κατοικιών στο Μαρκόπουλο την περίοδο 2002-2006. Κατά την περίοδο αυτή κατασκευάσθηκαν συνολικά 4.354 κατοικίες, από τις οποίες το 30% είχαν 1-2 δωμάτια και το 70% από 3 δωμάτια και άνω. Για τους σκοπούς του παρόντος, γίνεται αποδεκτό ότι ο μέσος αριθμός δωματίων στις κατοικίες με 1-2 δωμάτια είναι 1,8 δωμάτια και ότι ο αντίστοιχος μέσος όρος για τις κατοικίες με 3 δωμάτια είναι 4 δωμάτια. Με τον τρόπο αυτό, εκτιμάται ο αριθμός δωματίων στις νέες κατοικίες του Δήμου. Η Απογραφή 2001 διενεργήθηκε το μήνα Μάρτιο. Κατ αντιστοιχία, απλουστευτικά για τους σκοπούς του παρόντος γίνεται αποδεκτό ότι οι εκτιμήσεις του 2007 επίσης αφορούν στο μήνα Μάρτιο. Στις νέες κατοικίες, επομένως, της περιόδου 2002-2006 πρέπει να προστεθούν και εκείνες που κατασκευάσθηκαν κατά τους 9 τελευταίους μήνες του 2001 και τους 3 πρώτους μήνες του 2007. Διαμορφώνονται σχετικές εκτιμήσεις, βάσει των εξής υποθέσεων εργασίας: Ο αριθμός νέων κατοικιών του 2001 λαμβάνεται ίσος με αυτό του 2002 και ως νέες κατοικίες το τελευταίο 9μηνο του 2001 λαμβάνονται τα 9/12 της εκτίμησης του συνολικού αριθμού νέων κατοικιών του έτους αυτού. Κατά παρόμοιο τρόπο, ο αριθμός νέων κατοικιών του 2007 λαμβάνεται ίσος με αυτό του 2006 και ως νέες κατοικίες το πρώτο 3μηνο του 2007 λαμβάνονται τα 3/12 της εκτίμησης του συνολικού αριθμού νέων κατοικιών του έτους αυτού. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται ότι ο συνολικός αριθμός νέων κατοικιών που κατασκευάσθηκαν στο Δήμο Μαρκόπουλου από το Μάρτιο 2001 μέχρι το Μάρτιο 2007 είναι 5.218, με συνολικό αριθμό δωματίων (εκτιμώμενο κατά τα ανωτέρω) ίσο με 17.610. Θεωρείται επί πλέον ότι ποσοστό των νέων κατοικιών και δωματίων αυτών ίσο με το αντίστοιχο του 2001 αφορά σε κατοικίες που είναι κατοικούμενες. Το ποσοστό αυτό δηλαδή κατοικιών στις οποίες το 2001 είτε οι ένοικοι απογράφηκαν ως μόνιμοι κάτοικοι, είτε απουσίαζαν προσωρινά είναι ίσο με 31,2%. Προκύπτει επομένως ότι, από το σύνολο των 17.610 δωματίων νέων κατοικιών που κατασκευάσθηκαν την περίοδο 2001-2007, 5.486 δωμάτια είναι για τη στέγαση των μόνιμων κατοίκων του Δήμου.
Η τελευταία παραδοχή αφορά στην πυκνότητα κατοίκησης που λαμβάνεται στο επίπεδο του 1 ατόμου ανά δωμάτιο. Επομένως, 5.486 νέοι μόνιμοι κάτοικοι προστέθηκαν στον πληθυσμό του Δήμου Μαρκόπουλου την περίοδο 2001-2007. Άρα, ο αριθμός των μονίμων κατοίκων του Δήμου Μαρκόπουλου το 2007 που προκύπτει κατά τα ανωτέρω βάσει της κατασκευής νέων κατοικιών είναι 21.094. Πίνακας 3.2.3.3 Δήμος Mαρκόπουλου: Συμπληρωματική Εκτίμηση Μόνιμου Πληθυσμού 2007 βάσει Αριθμού Νέων Κατοικιών 2001: 2002: 2003: 2004: 2005: 2006: 2007: Σύνολο 9 12 12 12 12 12 3 Απρίλ.01 μήνες μήνες μήνες μήνες μήνες μήνες μήνες -Μάρ.07 Αριθμός Νέων Κατοικιών με 1-2 Δωμάτια Αριθμός Κατοικιών 152 203 229 262 311 260 65 1.482 Μέσος Αριθμός Δωματίων ανά Κατοικία 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 Αριθμός Δωματίων 274 365 412 472 560 468 117 2.668 Αριθμός Νέων Κατοικιών με 3 και Άνω Δωμάτια Αριθμός Κατοικιών 505 673 689 455 705 567 142 3.736 Μέσος Αριθμός Δωματίων ανά Κατοικία 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4 Αριθμός Δωματίων 2.019 2.692 2.756 1.820 2.820 2.268 567 14.942 Συνολικός Αριθμός Δωματίων Νέων Κατοικιών 2.293 3.057 3.168 2.292 3.380 2.736 684 17.610 Κατοικούμενες % Συνόλου Κατοικιών 2001 (περιλ. & εκείνες όπου το νοικοκ.απουσιάζει προσωρινά) 31,2% 31,2% 31,2% 31,2% 31,2% 31,2% 31,2% Αριθμός Νέων Δωματίων Πραγματικού Πληθυσμού 714 952 987 714 1.053 852 213 5.486 Πραγματικοί Κάτοικοι ανά Δωμάτιο 1 1 1 1 1 1 1 Νέος Πραγματικός Πληθυσμός βάσει Οικοδόμησης 714 952 987 714 1.053 852 213 5.486 Συνολικός Πραγματικός Πληθυσμός Δήμου Μαρκόπουλου 2007 21.094 3.2.3.3 Τελική εκτίμηση μόνιμου πληθυσμού Δήμου Μαρκόπουλου το 2007 Στα δύο προηγούμενα κεφάλαια διαμορφώθηκαν εντελώς ανεξάρτητες εκτιμήσεις του πληθυσμού 2007. αφ ενός ως μέσος όρος εκτιμήσεων που προκύπτουν βάσει της δυναμικής της περιόδου 1991-2001, της εξέλιξης του αριθμού των μαθητών δημοτικού και των υδρομετρητών και προβλέψεων του ΕΜΠ και αφ ετέρου βάσει των νέων κατοικιών της περιόδου 2001-2007. Οι δύο αυτές εκτιμήσεις είναι ουσιαστικά ίσες 21.054 και 21.094 άτομα αντίστοιχα. Εύλογα επομένως λαμβάνεται ως τελική η εκτίμηση του Κεφαλαίου 3.2.3.1 που διακρίνει τον πληθυσμό των τριών χωρικών ενοτήτων του Δήμου. Άρα, ο πληθυσμός 2007 εκτιμάται ως εξής: Μαρκόπουλο: 9.572 άτομα.
Πόρτο Ράφτη: 10.253 άτομα. Λοιποί οικισμοί: 1.229 άτομα. Σύνολο Δήμου: 21.054 άτομα. 3.2.3.4 Εκτίμηση εποχικού πληθυσμού εξοχικής / δεύτερης κατοικίας 2007 Η εκτίμηση αυτή διαμορφώνεται βάσει του αριθμού του συνόλου των κενών κατοικιών και των εξοχικών κατοικιών του 2001 και της κατασκευής νέων κατοικιών την περίοδο 2001-2007 κατά τα ανωτέρω, καθώς και με βάση ορισμένες παραδοχές, ως εξής: Θεωρείται ότι το σύνολο των κενών κατοικιών που δεν είναι εξοχικές / δευτερεύουσες συγκεντρώνεται στην πόλη του Μαρκόπουλου καθώς και ότι η εξοχική κατοικία στην πόλη είναι ασήμαντο μέγεθος. Το σύνολο, επομένως, της εξοχικής-δεύτερης κατοικίας 2001 θεωρείται ότι συγκεντρώνεται στο Πόρτο Ράφτη και στους λοιπούς (πλην Μαρκόπουλου) οικισμούς. Απλουστευτικά, τα σχετικά ποσοστά λαμβάνονται 95% και 5% αντίστοιχα. Με δεδομένο ότι ο αριθμός των εξοχικών και δευτερευουσών κατοικιών στο Δήμο το 2001 ήταν 9.847, προκύπτει (ως παραδοχή) ότι 9.355 κατοικίες της κατηγορίας αυτής ήταν στο Πόρτο Ράφτη και 492 στους λοιπούς (πλην Μαρκόπουλου) οικισμούς. Με 3 άτομα ανά κατοικία, ο σχετικός εποχικός πληθυσμός της ημέρας αιχμής του 2001 εκτιμήθηκε 29.541 άτομα 28.064 στο Πόρτο Ράφτη και 1.477 στους λοιπούς πλην Μαρκόπουλου οικισμούς. Από τις νέες 5.218 κατοικίες που εκτιμάται ότι κατασκευάσθηκαν στο Δήμο την περίοδο 2001-2007 (βλ. Κεφάλαιο 3.2.3.2 ανωτέρω), θεωρείται ότι το 64,3% αφορά σε εξοχικές κατοικίες ποσοστό που είναι ίσο με το αντίστοιχο της Απογραφής 2001. Άρα, οι νέες εξοχικές-δευτερεύουσες κατοικίες της περιόδου αυτής αριθμούν 3.355 και ο εποχικός πληθυσμός της ημέρας αιχμής που αντιστοιχεί σ αυτές (πάντα με μέσο όρο 3 ατόμων ανά κατοικία) εκτιμάται σε 10.066 άτομα. Κατ επέκταση των προαναφερθέντων, θεωρείται ότι το 95% από αυτούς συγκεντρώνεται στο Πόρτο Ράφτη και το υπόλοιπο 5% στους λοιπούς εκτός Μαρκόπουλου οικισμούς (9.563 και 503 άτομα αντίστοιχα. Σύμφωνα με τα ανωτέρω, ο εποχικός πληθυσμός εξοχικής-δεύτερης κατοικίας το 2007 στο Δήμο Μαρκόπουλου προκύπτει ως εξής: Πόρτο Ράφτη Λοιποί Οικισμοί πλην Μαρκόπουλου Σύνολο Το 2001 28.064 1.477 29.541 Πρόσθετοι 2001-2007 9.563 503 10.066 Σύνολο 2007 37.626 1.980 39.607
3.3 Εκτιμήσεις πιθανής μελλοντικής εξέλιξης του πληθυσμού του Δήμου Μαρκόπουλου 3.3.1 Η Δυναμική του Παρελθόντος και οι Πιθανότητες Συνέχισης της Πληθυσμιακής Έκρηξης Ανάγκη Θέσπισης Προτεραιοτήτων
Στην παρούσα φάση ανάπτυξης του Δήμου, η διαμόρφωση προβλέψεων για τη μελλοντική εξέλιξη του πληθυσμού του Μαρκόπουλου χαρακτηρίζεται από μεγάλο φάσμα πιθανοτήτων. Οι ρυθμοί ανάπτυξης των τελευταίων 16 ετών ήταν πολύ μεγάλοι ως τεράστιοι: Ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής (ΜΕΡΜ) του πληθυσμού κατά την περίοδο 1991-2001 ήταν 4,04%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των Απογραφών Πληθυσμού της ΕΣΥΕ. Σύμφωνα με όλες τις υφιστάμενες ενδείξεις (βλ. Κεφάλαιο 3.2.3), ο ρυθμός αυτός ήταν ακόμη μεγαλύτερος μετά το 2001, ανερχόμενος σε 5,1% κατά την περίοδο 2001-2007 με τον πληθυσμό του 2007 να εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 21.054 μόνιμους κατοίκους, συν άλλες 40.000 περίπου εποχικούς κατοίκους εξοχικής-δεύτερης κατοικίας κατά την ημέρα αιχμής, σε περίπτωση που όλες αυτές οι κατοικίες είναι ταυτόχρονα κατειλημμένες κατά την ημέρα αυτή. Μια ένδειξη της σημασίας των ρυθμών αυτών προέρχεται από μια απλή άσκηση, στην οποία ο πληθυσμός του μέλλοντος εκτιμάται θεωρώντας ότι οι ρυθμοί αυτοί θα συνεχισθούν. Στην περίπτωση αυτή, ο πληθυσμός του έτους-στόχου 2030 θα προέκυπτε ως εξής: Με βάση το ΜΕΡΜ 1991-2001 (4,04%) περίοδο της οποίας το μεγαλύτερο μέρος προηγείτο της λειτουργίας του αεροδρομίου Ελευθέριος Βενιζέλος, της Αττικής Οδού, του Προαστιακού, των εγκαταστάσεων του ΟΔΙΕ κλπ., αλλά κατά την οποία όλα αυτά αναμένονταν ο πληθυσμός 2030 θα προέκυπτε ίσος με 52.400 μόνιμους κατοίκους. Με βάση τον ακόμη μεγαλύτερο ΜΕΡΜ της περιόδου 2001-2007 (5,1%) περίοδο κατά την οποία λειτουργούν πλέον όλες οι μεγάλες υποδομές, τίθενται σε λειτουργία οι εγκαταστάσεις του ΟΔΙΕ κλπ. ο πληθυσμός 2030 θα προέκυπτε ίσος με 66.300 μόνιμους κατοίκους. Ίσως τα πληθυσμιακά μεγέθη αυτά για το 2030 να φαίνονται πολύ υψηλά βασίζονται όμως σε δυναμική που ήδη έχει αναπτυχθεί στο Μαρκόπουλο όχι βραχυπρόθεσμα, αλλά καθ όλη την περίοδο 1991-2007 (16 χρόνια), της οποίας η διάρκεια δεν αφίσταται πολύ από τα 23 χρόνια της περιόδου των προβλέψεων. Υπό κανονικές συνθήκες, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι οι ρυθμοί αυτοί πληθυσμιακής αύξησης δεν μπορούν να συνεχίσουν στο μακροπρόθεσμο μέλλον ακόμη και αν αυτό επιτρεπόταν θεσμικά, π.χ. μέσω του πολεοδομικού σχεδίου δεδομένου ότι αργά ή γρήγορα θα εμφανισθούν ανασχετικοί παράγοντες, όπως: Κορεσμός υφιστάμενης υποδομής ύδρευσης, αποκομιδής απορριμμάτων, συγκοινωνιακής (εσωτερικά στο Δήμο και στις συνδέσεις του με τις ευρύτερες περιοχές) όχι γιατί δεν θα γίνουν έργα στο Μαρκόπουλο, αλλά γιατί η υλοποίηση των έργων αυτών δεν θα μπορέσει να παρακολουθήσει την ταχύτατη αυτή αύξηση του πληθυσμού σταθερά και μακροχρόνια.
Αύξηση τιμών γης και ακινήτων, λόγω πολύ υψηλής ζήτησης στην περιοχή σε σημείο που θα ανέστειλε τη ζήτηση. Αδυναμία δημιουργίας θέσεων εργασίας κοντά στον τόπο κατοικίας (στο Μαρκόπουλο ή και στις γύρω περιοχές) με την ταχύτητα, με την οποία θα αυξάνει ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός και επομένως διαρκώς αυξανόμενες αποστάσεις που θα πρέπει να διανύουν οι απασχολούμενοι κάτοικοι μεταξύ τόπου εργασίας και τόπου κατοικίας. Μακροπρόθεσμα, μείωση της φυσικής αύξησης του πληθυσμού της χώρας, όπως προβλέπεται από την ΕΣΥΕ και όλους τους διεθνείς οργανισμούς η οποία θα επηρεάσει και το Μαρκόπουλο. Βέβαια, η πληθυσμιακή έκρηξη του Μαρκόπουλου της τελευταίας 16ετίας δεν οφείλεται παρά μόνο σε μικρό ποσοστό στη φυσική αύξηση του πληθυσμού του προέρχεται κυρίως από μετακινούμενους κατοίκους από άλλες περιοχές της Αττικής και εν μέρει της χώρας. Επί πλέον, ο μέσος όρος ζωής αυξάνει. Μάλλον επομένως η επίπτωση της μείωσης της φυσικής αύξησης του πληθυσμού δεν θα επιδράσει ουσιαστικά στις πληθυσμιακές εξελίξεις στο Μαρκόπουλο. Ανασχετικά μπορεί επίσης να επιδράσει η πέραν ενός ορίου εισροή στο Μαρκόπουλο μεγάλων μονάδων βιομηχανίας, αποθήκευσης, εμπορίας αυτοκινήτων, συνεργείων κλπ. που πιθανώς θα επιβαρύνει το περιβάλλον, τις υποδομές και τα κυκλοφοριακά δίκτυα, με αποτέλεσμα τη μείωση της ελκυστικότητας του Μαρκόπουλου ως τόπου κατοικίας. Στην αντίθετη κατεύθυνση, όμως, υπάρχουν και οι παράγοντες εκείνοι που συνηγορούν στο ότι η γρήγορη πληθυσμιακή ανάπτυξη του παρελθόντος μπορεί να συνεχισθεί και στο μέλλον, έστω και με λίγο μικρότερους ρυθμούς: Τα δίκτυα υποδομής της περιοχής αναμένεται να βελτιωθούν δραστικά περιλαμβανομένης της αποχέτευσης, της άμεσης εξυπηρέτησης του Μαρκόπουλου από τον Προαστιακό, της μέσω των πιθανών επεκτάσεων της Αττικής Οδού σύνδεσης με νέες περιοχές κλπ. Εξελίξεις στις γειτονικές περιοχές μπορεί να λειτουργήσουν ενισχυτικά όπως π.χ. αν επιτύχει η προσπάθεια αναβάθμισης του λιμένα Λαυρίου σε σημαντικό λιμένα της Αττικής. Ο σημαντικότερος πάντως ενισχυτικός παράγοντας ίσως είναι το υφιστάμενο οικιστικό απόθεμα του Μαρκόπουλου: Σήμερα κυρίως το Πόρτο Ράφτη είναι περιοχή συγκέντρωσης δεύτερης / εξοχικής κατοικίας των κατοίκων της Αττικής. Το απόθεμα εξοχικών κατοικιών που υπήρχε το 2001 (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Απογραφής της ΕΣΥΕ) αρκούσε για τις ανάγκες πληθυσμού της τάξης των 30.000 κατοίκων που, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, αυξήθηκε σε 40.000 το 2007. Το μεγαλύτερο μέρος των εξοχικών αυτών κατοικιών είναι κατάλληλο (έστω και με προσαρμογές) για να μετατραπεί σε μόνιμη κατοικία. Αυτό καθίσταται πιθανό, δεδομένου ότι το Μαρκόπουλο ευρίσκεται σε μια ευρύτερη περιοχή όπου η δεύτερη κατοικία μετατρέπεται σε πρώτη / κύρια με επιταχυνόμενους ρυθμούς με παραδείγματα τη Ραφήνα, το
Πικέρμι, τη Νέα Μάκρη κ.α. Ακόμη επομένως και χωρίς κατασκευή νέων κατοικιών παρά μόνο με μερικές προσθήκες και προσαρμογές υπάρχει ήδη απόθεμα κατοικίας στο Μαρκόπουλο που μπορεί να στεγάσει περί τους 40.000 νέους μόνιμους κατοίκους, αυξάνοντας το μόνιμο πληθυσμού του Δήμου σε περισσότερους από 60.000. Ακόμη βέβαια και αν κυριαρχήσει η μετατροπή της δεύτερης σε πρώτη κατοικία (τάση που έχει ήδη αρχίσει στο Μαρκόπουλο), μάλλον αυτό δεν πρόκειται να περιλάβει όλο το υφιστάμενο σχετικό οικιστικό απόθεμα του Δήμου. Από την άλλη μεριά, όμως, είναι επίσης μάλλον εξαιρετικά απίθανο ότι θα ανασχεθεί πλήρως η κατασκευή νέων κατοικιών στο Μαρκόπουλο, το οποίο κατά την περίοδο 2002-2006 κυριαρχούσε στον τομέα αυτό στα Μεσόγεια. Η συνισταμένη όλων αυτών των πιθανοτήτων είναι ότι η αύξηση του πληθυσμού του Δήμου Μαρκόπουλου στο επίπεδο των 60.000 μόνιμων κατοίκων μέχρι το 2030 δεν είναι τόσο απίθανη, όσο φαίνεται αρχικά και ίσως ούτε είναι εύλογο εξ αρχής να απαλειφθεί, τουλάχιστον ως μέγιστο όριο μελλοντικού πληθυσμού που μπορεί να επισυμβεί με προϋποθέσεις. Ορισμένες από τις προϋποθέσεις αυτές ήδη αναφέρθηκαν προηγουμένως βελτίωση των υποδομών και της προσπελασιμότητας (εν μέρει προγραμματισμένη), αποφυγή υπερβολικής συγκέντρωσης οχλουσών δραστηριοτήτων (όχι μόνο ως προς τη ρύπανση, αλλά και ως προς τη δημιουργία κυκλοφοριακών συμφορήσεων, την αρνητική επίπτωση στους ελεύθερους χώρους, στο πράσινο και στο τοπίο, αλλά και την επιβάρυνση της υποδομής), περιορισμός της σπέκουλας στις αξίες γης και ακινήτων, ταχύτητα μετατροπής της δεύτερης κατοικίας σε μόνιμη (όχι μόνο από τους υφιστάμενους ιδιοκτήτες, αλλά και από νέους κατοίκους στους οποίους μπορεί να πωληθούν ή να ενοικιασθούν οι κατοικίες αυτές) κλπ. Από την άλλη μεριά, από πολλά χρόνια τα Μεσόγεια έχουν γίνει περιοχή αυξημένης ζήτησης για εγκατάσταση μεγάλων και ενίοτε οχλουσών παραγωγικών μονάδων βιομηχανιών, αποθηκευτικών χώρων, μονάδων χονδρικού εμπορίου κλπ. Από την τάση αυτή δεν εξαιρείται το Μαρκόπουλο. Πολύ σημαντική παράμετρος στο πλαίσιο αυτό, επομένως, είναι οι στόχοι και οι προσδοκίες των κατοίκων (μόνιμων και εποχικών) και της Δημοτικής Αρχής του Μαρκόπουλου και η σχετική καθοδήγηση της ομάδας μελέτης, όσον αφορά στα εξής: 1. Στα όρια της εξάντλησης της γης που είναι διαθέσιμη για ανάπτυξη κατοικίας στο Μαρκόπουλο. 2. Στη διατήρηση της φυσιογνωμίας του φυσικού φορέα ελεύθεροι χώροι, εκτάσεις χαρακτηρισμένες στην Απογραφή 2000/2001 ως «δάση και ημι-φυσικές εκτάσεις» και που, με 21.000 στρέμματα, καταλάμβαναν το 25% της συνολικής έκτασης του Δήμου Μαρκόπουλου και
των γεωργικών περιοχών που, υπό κατάλληλη διαχείριση, μπορεί να λειτουργήσουν ως ελκυστική περιβαλλοντική παράμετρος που είναι περιορισμένη σε άλλες περιοχές της μητροπολιτικής Αττικής οι οποίες, σύμφωνα πάντα με την Απογραφή, το 2001 καταλάμβαναν 48.000 στρέμματα 13 ή το 58% της συνολικής έκτασης του Δήμου. 3. Στη φυσιογνωμία της οικιστικής ανάπτυξης του Δήμου: Δεδομένου ότι υπάρχει αυξημένη ζήτηση για όλων των κατηγοριών τις δραστηριότητες κατοικία, παραγωγικές μονάδες υπάρχουν οι εξής δυνατότητες ως επιλογή μορφής ανάπτυξης του Δήμου: 3.1. Κυρίως ως τόπου κατοικίας. 3.2. Κυρίως ως τόπου συγκέντρωσης παραγωγικών δραστηριοτήτων υπερτοπικής σημασίας και ευρύτερης επιρροής. 3.3. Με ισόρροπη ανάπτυξη και ως τόπος κατοικίας και ως τόπος συγκέντρωσης υπερτοπικών οικονομικών δραστηριοτήτων. Κάθε μια από τις μορφές αυτές ανάπτυξης που όλες είναι κατ αρχήν εφικτές στο Μαρκόπουλο έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά: Η κυριαρχία της ποιοτικής κατοικίας συχνά οδηγεί στη συγκέντρωση πληθυσμού υψηλοτέρων εισοδημάτων, αλλά συνεπάγεται αυξημένες μετακινήσεις πληθυσμού μεταξύ τόπου εργασίας και τόπου κατοικίας. Επί πλέον, μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των αξιών γης που ίσως λειτουργήσει ως ανασχετικός παράγοντας. Τέλος αλλά όχι τελευταίο ως προτεραιότητα δεδομένου ότι θέσεις εργασίας για τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό του Μαρκόπουλου πρέπει ούτως ή άλλως να υπάρξουν, αν αυτές δεν δημιουργηθούν στο Μαρκόπουλο, θα πρέπει να δημιουργηθούν σε άλλες περιοχές της μητροπολιτικής Αττικής που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τις σχετικές πιέσεις 14. Η εξειδίκευση σε μεγάλες δραστηριότητες υπερτοπικής κλίμακας συχνά αποβαίνει σε βάρος της ελκυστικότητας μιας περιοχής, υποβαθμίζοντας (σύμφωνα με τα προαναφερθέντα) το περιβάλλον, επιβαρύνοντας την υποδομή, οδηγώντας μακροπρόθεσμα σε συγκράτηση ή και μείωση των αξιών ακίνητης περιουσίας κλπ. Οι επιπτώσεις εξαρτώνται από τη μορφή που θα λάβει η υπερτοπική οικονομική ανάπτυξη άλλες είναι οι επιπτώσεις μεγάλων συγκροτημάτων γραφείων ή ποιοτικών 13 14 Περιλαμβάνεται αρόσιμη γη, καλλιέργειες, βοσκότοποι, θαμνώδεις εκτάσεις και άλλες γεωργικές περιοχές. Το θέμα της δημιουργίας dormitory towns και παραγωγικών κέντρων και η χωροθέτησή τους ευρύτερα στην Αττική λαμβανομένων υπ όψη όλων των σχετικών επιπτώσεων στις μετακινήσεις εργαζομένων, στην υποβάθμιση ορισμένων περιοχών προς όφελος άλλων κλπ. δεν μπορεί φυσικά να αντιμετωπισθεί στα πλαίσια του πολεοδομικού σχεδίου ενός δήμου όπως το Μαρκόπουλο. Το πολεοδομικό σχέδιο, όμως, του Δήμου Μαρκόπουλου όπως και όλα τα πολεοδομικά σχέδια των επί μέρους δήμων της Αττικής θα έπρεπε να διαμορφώνεται στο πλαίσιο ενός γενικότερου ρυθμιστικού σχεδίου της μητρόπολης, το οποίο να εξειδικεύει ρόλους, συμπληρωματικότητες και συνδέσεις. Δυστυχώς, κατά τη διάρκεια εκπόνησης της παρούσας μελέτης δεν ήταν διαθέσιμα στοιχεία ή έστω ενδείξεις από το υπό αναθεώρηση ρυθμιστικό σχέδιο της Αθήνας.
ξενοδοχειακών μονάδων ή ακόμη και μονάδων τεχνολογίας από τις αντίστοιχες της μεγάλης βιομηχανίας, των αποθηκευτικών χώρων, των μονάδων χονδρεμπορίου, των συνεργείων κλπ. Σε όλες πάντως τις περιπτώσεις, η εμπειρία έχει δείξει ότι ορισμένα αρνητικά αποτελέσματα θα υπάρξουν π.χ. με τη μορφή αυξημένης μετακίνησης εργαζομένων (δεδομένου ότι συνήθως μεγάλο τμήμα των εργαζομένων στις μεγάλες αυτές μονάδες κατοικεί σε άλλες περιοχές), ενώ δημιουργούνται χώροι ημερήσιας λειτουργίας που είναι έρημοι τη νύκτα ή τις αργίες κλπ. Συχνά η έννοια της «ισόρροπης ανάπτυξης» εμφανίζεται αρκετά ελκυστική εξισορροπώντας τα θετικά και αρνητικά αποτελέσματα κάθε μιας από τις ανωτέρω αναπτύξεις και ενίοτε εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη σταθερότητα στην ανάπτυξη μακροπρόθεσμα. Αυτό όμως προϋποθέτει να είναι εφικτή η αποφυγή συγκρούσεων χρήσεων σε μια περιοχή όπως το Μαρκόπουλο όπου (όπως προαναφέρθηκε) η ζήτηση είναι αυξημένη για όλες τις κατηγορίες χρήσεων. Πέραν της απαίτησης αυστηρού διαχωρισμού των χρήσεων κατά το σχεδιασμό, προϋποθέτει αντοχή στις πιέσεις που θα δημιουργηθούν αναπόφευκτα στο μακροπρόθεσμο μέλλον για επέκταση της μιας σε βάρος της άλλης χρήσης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που οι πραγματικές εξελίξεις στο μέλλον υπερκεράζουν τον αρχικό σχεδιασμό 15. Σε όλη την ανωτέρω επιχειρηματολογία, διακρίνεται σαφώς η έννοια των οικονομικών δραστηριοτήτων υπερτοπικής σημασίας οι οποίες συνιστούν την οικονομική βάση της περιοχής από τις (μικρότερης συνήθως εμβέλειας) οικονομικές δραστηριότητες που έχουν στόχο κυρίως την εξυπηρέτηση του τοπικού πληθυσμού ή δραστηριότητες περιορισμένης κλίμακας, έστω και υπερτοπικής σημασίας, οι οποίες συνήθως εντάσσονται σε περιοχές γενικής κατοικίας. Επίσης τα ανωτέρω δεν αφορούν σε δραστηριότητες εστίασης και αναψυχής που και στο μέλλον θα συνεχίσουν να εξυπηρετούν τον εποχικό πληθυσμό και τους ημερήσιους επισκέπτες δεδομένου ότι το Μαρκόπουλο και η ευρύτερη (κυρίως παραλιακή) περιοχή θα συνεχίσουν να λειτουργούν ως περιοχές αναψυχής του πληθυσμού της ευρύτερης Αττικής. Τέλος, δεν αφορούν σε δραστηριότητες που ήδη είναι εγκαταστημένες στις υφιστάμενες ειδικές περιοχές του Δήμου (π.χ. ΒΙΟΠΑ) ή για τις οποίες υπάρχει χώρος νέας εγκατάστασης εκεί. Αφορούν όμως σε δραστηριότητες υπερτοπικής σημασίας πέραν της χωρητικότητας των σχετικά οργανωμένων περιοχών, συγκέντρωση των οποίων στο Μαρκόπουλο θα δημιουργήσει απαιτήσεις για επέκταση της υφιστάμενης ειδικής υποδομής, προκειμένου να αποφευχθεί (κατά το δυνατόν) η διάχυσή τους σε άλλες, μη οργανωμένες σχετικά περιοχές του Δήμου που θεωρείται εξ αρχής απευκταίο. Δεδομένου ότι το πολεοδομικό σχέδιο πρέπει μεν να είναι ευέλικτο και να ανταποκρίνεται στις μελλοντικές ανάγκες / ζήτηση, αλλά παράλληλα πρέπει να καθοδηγεί τις εξελίξεις, καθοδήγηση από τη Δημοτική Αρχή στα ανωτέρω θέματα είναι απαραίτητη, προκειμένου να προσδιορισθούν τα προγραμματικά μεγέθη, στα οποία θα βασισθεί ο σχεδιασμός. 15 Π.χ. μετά από μερικά χρόνια πιέσεις για τη δημιουργία μεγάλων εμπορικών κέντρων σε περιοχές που αρχικά έχουν σχεδιασθεί για κατοικία ή ήπιες χρήσεις.
Για πληρέστερη κατανόηση των πιθανών επιπτώσεων που διαφορετικές προτεραιότητες μπορούν να έχουν στο σχεδιασμό, διαμορφώνονται κατωτέρω τρεις εναλλακτικές εκτιμήσεις μελλοντικής πιθανής εξέλιξης του πληθυσμού, με τη μορφή σεναρίων που ανταποκρίνονται στις προτεραιότητες αυτές. 3.3.2 Οι Χρονικοί Ορίζοντες των Εκτιμήσεων των Μελλοντικών Εξελίξεων Το έτος-στόχος για την εκτίμηση της μελλοντικής εξέλιξης των προγραμματικών μεγεθών είναι το 2030. Ως ενδιάμεσοι χρονικοί ορίζοντες προσδιορίζονται τα έτη 2010 και 2020. 3.3.3 Βασικά Δεδομένα για την Εκτίμηση των Πιθανών Μελλοντικών Εξελίξεων Οι προβλέψεις του παρόντος διαμορφώνονται λαμβάνοντας υπ όψη το σύνολο της ανάλυσης των προηγούμενων κεφαλαίων που προσδιορίζουν την υφιστάμενη κατάσταση και δυναμική. Ορισμένα κρίσιμα σχετικά μεγέθη συνοψίζονται στον Πίνακα 3.3.1 κατωτέρω, Πίνακας 3.3.1 Βασικά Δεδομένα Εκτιμήσεων Μελλοντικής Εξέλιξης Προγραμματικών Μεγεθών 3.3.1.1. Προβλεπόμενη από ΕΣΥΕ Μελλοντική Εξέλιξη Πληθυσμού Χώρας (1η Ιανουαρίου - Ενδιάμεση Εκτίμηση) Μέγεθος Μεταβολή Έτος Πληθυσμός Περίοδος ΜΕΡΜ 1981 9.739.589 1991 10.259.900 1981-1991 0,52% 2001 10.964.020 1991-2001 0,67% 2007 11.202.313 16 2001-2007 0,36% 2010 11.244.118 2001-2010 0,28% 2020 11.342.924 2010-2020 0,09% 2030 11.249.902 2020-2030 -0,08% 3.3.1.2. Ποσοστιαίες Μονάδες Διαφοράς ΜΕΡΜ Πληθυσμού Δήμου Μαρκόπουλου από ΜΕΡΜ Πληθυσμού Χώρας Ποσοστ. Μονάδες Διαφοράς Μαρκόπουλου ΜΕΡΜ ΜΕΡΜ από 16 Σημείωση: Οι εκτιμήσεις της ΕΣΥΕ για το 2007 αφορούν στο μόνιμο και όχι στον πραγματικό πληθυσμό, στον οποίο βασίζονται οι εκτιμήσεις για το Μαρκόπουλο. Προκειμένου να είναι συγκρίσιμα τα στοιχεία με τις σχετικές εκτιμήσεις για το Μαρκόπουλο, ο πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδας εκτιμάται με βάση το μόνιμο πληθυσμό της ΕΣΥΕ (11.171.740) και τη θεώρηση ότι η αναλογία πραγματικού προς μόνιμο πληθυσμό το 2007 είναι ίδια με την αντίστοιχη του 2001 (1,00274).
Δ.Μαρκόπ. Χώρας από Ελλάδα 1981-2001 2,57% 0,59% 1,98% 1981-1991 1,12% 0,52% 0,60% 1991-2001 4,04% 0,67% 3,38% 2001-2007 5,11% 0,36% 4,76% 3.3.4 Σενάριο Α: Ρεαλιστικά Συγκρατημένη Αύξηση Πληθυσμού Στο σενάριο αυτό προβλέπεται μείωση των πολύ υψηλών ρυθμών αύξησης του πληθυσμού του Μαρκόπουλου, λαμβανομένων υπ όψη και των σχετικών εξελίξεων στη φυσική αύξηση του πληθυσμού της χώρας (και όλων των περιοχών της, περιλαμβανομένης της Αττικής). Όπως φαίνεται στον Πίνακα 3.3.1.1 ανωτέρω (προβλέψεις ΕΣΥΕ), η μείωση αυτή της φυσικής αύξησης θα έχει ως αποτέλεσμα την έναρξη μείωσης του απόλυτου μεγέθους του πληθυσμού της χώρας από την περίοδο 2020-2030. Η αναμενόμενη γενικότερη αυτή εξέλιξη θα έχει επίπτωση και στο Μαρκόπουλο. Όπως προαναφέρθηκε, όμως, η εξέλιξη του πληθυσμού του Μαρκόπουλου δεν εξαρτάται τόσο από τη φυσική αύξηση του πληθυσμού, όσο από την εισροή κατοίκων από άλλες περιοχές της Αττικής και της χώρας. Στο παρόν σενάριο συγκρατημένης αύξησης, θεωρείται ότι η εισροή αυτή θα συνεχισθεί και στο μέλλον, αλλά με μειούμενους ρυθμούς που προσδιορίζονται ως εξής: 2007-2010: Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των προηγούμενων κεφαλαίων, την περίοδο 2001-2007 ο ΜΕΡΜ του πληθυσμού του Δήμου Μαρκόπουλου ήταν κατά 4,76 ποσοστιαίες μονάδες μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο της χώρας. Εύλογα θεωρείται ότι η διαφορά αυτή θα επηρεάσει την επόμενη τριετία. Στο πλαίσιο όμως της συγκρατημένης αύξησης, θεωρείται ότι είναι πιθανό να υπάρξει μικρή άμβλυνση της διαφοράς αυτής που θα επανέλθει στα χαμηλότερα επίπεδα της περιόδου 1991-2001 όταν ήταν 3,38 ποσοστιαίες μονάδες. Άρα, με δεδομένη την εκτίμηση για το ΜΕΡΜ του πληθυσμού της χώρας βάσει στοιχείων ΕΣΥΕ της τάξης του 0,28%, ο ΜΕΡΜ του πληθυσμού του Δήμου κατά την περίοδο 2007-2010 θα ανέλθει σε 3,66% (μικρότερος εκείνου των περιόδων 2001-2007 και 1991-2001) και ο πληθυσμός του Δήμου το 2010 θα ανέλθει σε 23.500 κατοίκους περίπου. 2010-2020: Θα υπάρξει περαιτέρω μείωση της διαφοράς του ΜΕΡΜ του πληθυσμού του Μαρκόπουλου από τον αντίστοιχο της χώρας στα επίπεδα του μέσου όρου της διαφοράς των περιόδων 1981-1991 και 1991-2001, δηλαδή σε 1,99 ποσοστιαίες μονάδες. Με δεδομένο ΜΕΡΜ πληθυσμού χώρας κατά την περίοδο αυτή ίσο με 0,09% (όπως προσδιορίζεται από την ΕΣΥΕ), ο ΜΕΡΜ του πληθυσμού του Δήμου Μαρκόπουλου προκύπτει ίσος με 2,08% και ο πληθυσμός του Δήμου το 2020 ίσος με 28.800 άτομα. 2020-2030: Η μείωση της διαφοράς του ΜΕΡΜ του πληθυσμού του Μαρκόπουλου από τον αντίστοιχο της χώρας θα συνεχισθεί κατά την περίοδο αυτή και θα διαμορφωθεί στα επίπεδα της περιόδου 1981-1991, δηλαδή σε 0,60 ποσοστιαίες μονάδες. Με δεδομένο ΜΕΡΜ πληθυσμού χώρας κατά την περίοδο αυτή ίσο με -0,08% (αρνητικό, όπως προσδιορίζεται από την ΕΣΥΕ), ο
ΜΕΡΜ του πληθυσμού του Δήμου Μαρκόπουλου προκύπτει ίσος με 0,52% και ο πληθυσμός του Δήμου το 2020 ίσος με 30.300 άτομα. Οι υπολογισμοί αυτοί συνοψίζονται στον Πίνακα 3.3.2. Πίνακας 3.3.2 Εκτιμήσεις Μελλοντικής Εξέλιξης Πληθυσμού Δήμου Μαρκόπουλου Σενάριο Α: Ρεαλιστικά Συγκρατημένη Αύξηση 1991 2001 2007 2010 2020 2030 Ελλάδα Μέγεθος 10.259.900 10.964.020 11.202.313 11.244.118 11.342.924 11.249.902 ΜΕΡΜ ως προς Προηγούμενο Έτος 0,67% 0,36% 0,28% 0,09% -0,08% Δήμος Μαρκόπουλου Ελαστικότητα προς ΜΕΡΜ Χώρας 0,60% 3,38% 4,76% 3,38% 1,99% 0,60% Πληθυσμός: Μέγεθος 10.499 15.608 21.054 23.451 28.807 30.342 ΜΕΡΜ ως προς Προηγούμενο Έτος 4,04% 5,11% 3,66% 2,08% 0,52% Το σενάριο αυτό μπορεί να συνοδεύεται από σχετικά έντονη ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων μεγάλης κλίμακας και υπερτοπικής σημασίας, με παράλληλη χωροθέτηση νέων ειδικών περιοχών (ή και επέκταση των υφιστάμενων) για την κάλυψη των αναγκών που υπερβαίνουν τη χωρητικότητα των υφιστάμενων χώρων. Μπορεί όμως, εναλλακτικά, να επιδιωχθεί η παράλληλη συγκράτηση των υπερτοπικών δραστηριοτήτων εντός των υφισταμένων ορίων σε μια προσπάθεια διατήρησης της συνολικής ανάπτυξης του Μαρκόπουλου σε περιορισμένα πλαίσια. Προϋπόθεση βέβαια για την υλοποίηση του συνόλου του σεναρίου αυτού είναι η μη μετατροπή του κύριου όγκου του υφιστάμενου αποθέματος της εξοχικής κατοικίας σε μόνιμη. 3.3.5 Σενάριο Β: Έντονη Πληθυσμιακή Αύξηση Η λογική του σεναρίου αυτού είναι εκείνη που περιγράφηκε στο Κεφάλαιο 3.3.1, συνοψιζόμενη ως εξής: Η δυναμική του παρελθόντος εν πολλοίς θα συνεχισθεί στο μέλλον. Ο πληθυσμός το 2030 θα ανέλθει στο επίπεδο του μέσου όρου που προκύπτει με βάση τους ΜΕΡΜ αφ ενός της περιόδου 1991-2001 και αφ ετέρου της περιόδου 2001-2007 δηλαδή σε περίπου 60.000 κατοίκους.
Μέχρι το 2020 η διαφορά του ΜΕΡΜ του πληθυσμού του Μαρκόπουλου από τον αντίστοιχο της χώρας θα διατηρηθεί στα επίπεδα της περιόδου 2001-2007. Την περίοδο 2020-2030, η διαφορά αυτή θα μειωθεί λίγο 17. Οι σχετικοί υπολογισμοί παρατίθενται στον Πίνακα 3.3.3. Πίνακας 3.3.3 Εκτιμήσεις Μελλοντικής Εξέλιξης Πληθυσμού Δήμου Μαρκόπουλου Σενάριο Β: Συνέχιση Έντονης Πληθυσμιακής Αύξησης 1991 2001 2007 2010 2020 2030 Ελλάδα Μέγεθος 10.259.900 10.964.020 11.202.313 11.244.118 11.342.924 11.249.902 ΜΕΡΜ ως προς Προηγούμενο Έτος 0,67% 0,36% 0,28% 0,09% -0,08% Δήμος Μαρκόπουλου Διαφορά από ΜΕΡΜ Πληθυσμού Χώρας 0,60% 3,38% 4,76% 4,76% 4,76% 4,44% Πληθυσμός Μέγεθος 10.499 15.608 21.054 24.398 39.152 60.000 ΜΕΡΜ ως προς Προηγούμενο Έτος 4,04% 5,11% 5,04% 4,84% 4,36% Παρατηρούνται τα εξής: α. Το σενάριο αυτό προσιδιάζει προς το στόχο ανάπτυξης του Μαρκόπουλου κυρίως ως τόπου κατοικίας, με περιορισμένη συγκέντρωση οικονομικών δραστηριοτήτων σημαντικού μεγέθους και υπερτοπικής σημασίας περίπου στα όρια της χωρητικότητας των υφιστάμενων ειδικών περιοχών (ΒΙΟΠΑ κ.α.). β. Η μεγάλη ανάπτυξη του πληθυσμού δεν είναι απαραίτητο ότι συνεπάγεται σημαντική επέκταση των οργανωμένων, εντός σχεδίου ζωνών κατοικίας. Σε μεγάλο βαθμό, μπορεί να προκύψει από τη μετατροπή σημαντικού μέρους των υφιστάμενων εξοχικών κατοικιών σε μόνιμες, δυναμική που πρέπει να ενσωματωθεί ως ρεαλιστική πιθανότητα στο σχεδιασμό της μελλοντικής ανάπτυξης. 3.3.6 Σενάριο Γ: Ενδιάμεση Ανάπτυξη Στο σενάριο αυτό, τα πληθυσμιακά μεγέθη των ετών 2010, 2020 και 2030 στο Μαρκόπουλο λαμβάνονται ως οι μέσοι όροι των μεγεθών των δύο προηγούμενων σεναρίων. Τα προκύπτοντα πληθυσμιακά μεγέθη παρουσιάζονται στον Πίνακα 3.3.4. Το σενάριο αυτό μπορεί να ανταποκρίνεται στα σενάρια προτεραιοτήτων μορφής και εξειδίκευσης μελλοντικής ανάπτυξης του Μαρκόπουλου ως εξής: 17 Στο επίπεδο που προκύπτει με δεδομένο το ΜΕΡΜ της χώρας και την εκτίμηση πληθυσμού 60.000 κατοίκων για το Μαρκόπουλο το 2030.
Ίσως είναι το σενάριο που ανταποκρίνεται περισσότερο στην «ισόρροπη» ανάπτυξη που χαρακτηρίζεται από: Σημαντική πληθυσμιακή αύξηση, έστω και με ρυθμούς μακροπρόθεσμα μικρότερους από αυτούς του παρελθόντος. Μέρος της αύξησης αυτής μπορεί να προκύψει από μετατροπή εξοχικής κατοικίας σε μόνιμη. Λελογισμένη αύξηση της συγκέντρωσης οικονομικών μονάδων μεγάλης κλίμακας και υπερτοπικής σημασίας πέραν των ορίων της υφιστάμενης υποδομής, με σχεδιασμό και κατασκευή-εξοπλισμό πρόσθετων χώρων συγκέντρωσης των μονάδων αυτών σε συγκρατημένα πλαίσια. Εναλλακτικά, όπως και στο σενάριο Α, η ενδιάμεση πληθυσμιακή αύξηση μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς κατ ανάγκη υπέρβαση των ορίων που θέτει η υφιστάμενη ειδική υποδομή στη συγκέντρωση υπερτοπικών δραστηριοτήτων. Πίνακας 3.3.4 Εκτιμήσεις Μελλοντικής Εξέλιξης Πληθυσμού Δήμου Μαρκόπουλου Σενάριο Γ: Ενδιάμεση Ανάπτυξη 1991 2001 2007 2010 2020 2030 Ελλάδα Μέγεθος 10.259.900 10.964.020 11.202.313 11.244.118 11.342.924 11.249.902 ΜΕΡΜ ως προς Προηγούμενο Έτος 0,67% 0,36% 0,28% 0,09% -0,08% Δήμος Μαρκόπουλου Διαφορά από ΜΕΡΜ Πληθυσμού Χώρας 0,60% 3,38% 4,76% 4,07% 3,48% 2,97% Πληθυσμός Μέγεθος 10.499 15.608 21.054 23.924 33.979 45.171 ΜΕΡΜ ως προς Προηγούμενο Έτος 4,04% 5,11% 4,35% 3,57% 2,89%
Ν Ο Μ Α Ρ Χ Ι Α Κ Η Α Υ Τ Ο Δ Ι Ο Ι Κ Η Σ Η Α Ν Α Τ Ο Λ Ι Κ Η Σ Α Τ Τ Ι Κ Η Σ Δ Η Μ Ο Σ Μ Α Ρ Κ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Μ Ε Σ Ο Γ Α Ι Α Σ Μ Ε Λ Ε Τ Η A N Α Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η Σ Τ Ο Υ Γ Ε Ν Ι Κ Ο Υ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Κ Ο Υ Σ Χ Ε Δ Ι Ο Υ 1 η Φ Α Σ Η Α Ν Α Λ Υ Σ Η Π Ρ Ο Κ Α Τ Α Ρ Κ Τ Ι Κ Ε Σ Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε Ι Σ ΤΕΥΧΟΣ 2 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ Α Ν Α Λ Υ Σ Η - Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε Ι Σ Ομάδα Μελέτης: ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗ - ΚΑΡΡΑ, Αρχιτέκτων ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΡΟΒΕΛΕΓΓΙΟΣ, Αρχιτέκτων Σύμβουλοι Μελέτης ΑΝΕΣΤΗΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ, Πολ. Μηχανικός, Εδαφομηχανικός, Γεωλόγος Δρ. ΑΛΕΞΙΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ, Πολ. Μηχανικός, Περιβαλλοντολόγος ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Οικονομολόγος, Πολεοδόμος Χωροτάκτης ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΑΠΡΟΣ, Πολ. Μηχανικός, Συγκοινωνιολόγος ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΛΠΑΞΗΣ, Αρχαιολόγος Ειδικός Σύμβουλος Μελέτης ΠΑΥΛΟΣ ΛΟΥΚΑΚΗΣ, Αρχιτέκτων Πολεοδόμος Κοινός Εκπρόσωπος: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΡΟΒΕΛΕΓΓΙΟΣ, Αρχιτέκτων, Στρέιτ 1, 152 37, Φιλοθέη, τηλ. 210 6858111, 210 6858112, fax 210 6817323 Επίβλεψη Μελέτης: ΚΩΣΤΑΣ ΕΤΘΥΜΙΟΥ, Αρχιτέκτων, Πολεοδόμος (Οργανισμός Αθήνας) ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΟΥΡΗ, Αρχιτέκτων (Δήμος Μαρκοπούλου)
Ημερομηνία: Φεβρουάριος 2008
Ν Ο Μ Α Ρ Χ Ι Α Κ Η Α Υ Τ Ο Δ Ι Ο Ι Κ Η Σ Η Α Ν Α Τ Ο Λ Ι Κ Η Σ Α Τ Τ Ι Κ Η Σ Δ Η Μ Ο Σ Μ Α Ρ Κ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Μ Ε Σ Ο Γ Α Ι Α Σ Μ Ε Λ Ε Τ Η A N Α Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η Σ Τ Ο Υ Γ Ε Ν Ι Κ Ο Υ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Κ Ο Υ Σ Χ Ε Δ Ι Ο Υ 1 η Φ Α Σ Η Α Ν Α Λ Υ Σ Η Π Ρ Ο Κ Α Τ Α Ρ Κ Τ Ι Κ Ε Σ Π Ρ Ο Τ Α Σ Ε Ι Σ ΤΕΥΧΟΣ 2 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ
Ημερομηνία: Φεβρουάριος 2008
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 1η Φ Α Σ Η Ο Μ Α Δ Α Μ Ε Λ Ε Τ Η Σ Χρυσάνθη Αραμπατζή, Αρχιτέκτων Γιώργος Προβελέγγιος, Αρχιτέκτων Σύμβουλοι Μελέτης: Ανέστης Αβραμίδης, Πολ. Μηχανικός, Εδαφομηχανικός, Γεωλόγος Δρ. Αλέξιος Παρασκευόπουλος, Πολ. Μηχανικό, Περιβαλλοντολόγος Γιώργος Παπαγεωργίου, Οικονομολόγος, Πολεοδ. - Χωροτάκτης Σεραφείμ Κάπρος, Πολιτικός Μηχανικός, Συγκοινωνιολόγος Θανάσης Καλπαξής, Αρχαιολόγος Ειδικός Σύμβουλος Μελέτης: Παύλος Λουκάκης, Αρχιτέκτων, Πολεοδόμος Συνεργάτες: Πολεοδομική Μελέτη Χρήστος Ελευθεριάδης, Αρχιτέκτων Χαράλαμπος Παπούλιας, Αρχιτέκτων Γιάννης Προβελέγγιος, Αρχιτέκτων Μαντώ Σκούρα, Αρχιτέκτων Ηλίας Υφαντής Μαρία Ξανθού, Σχεδιάστρια Σούλα Σαββάκη, Σχεδιάστρια Οικονομική Μελέτη Πάνος Καψάλης, Οικονομολόγος Αρχαιολογική Μελέτη Κατερίνα Κουριάτη, Αρχαιολόγος Περιβαλλοντική Μελέτη Χρύσα Παπάρα, Περιβαλλοντολόγος
Γεώργιος Παρασκευόπουλος, Τοπογράφος Μηχανικός, Μηχανικός Περιβάλλοντος Γεωλογική Μελέτη Γεώργιος Μπούτσης, Γεωλόγος, Σπυρίδων Παπαϊωάννου, Γεωλόγος Ευάγγελος Ευαγγέλου, Γεωλόγος. Επιβλέποντες Μελέτης: Κώστας Ευθυμίου, Αρχιτέκτων, Πολεοδόμος (Οργανισμός Αθήνας) Ελένη Πετούρη, Αρχιτέκτων (Δήμος Μαρκοπούλου) Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής
Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 1η Φ Α Σ Η Π Ι Ν Α Κ Α Σ Σ Χ Ε Δ Ι Ω Ν ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΕΔΙΩΝ Α.Α. ΤΙΤΛΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΚΛΙΜΑΚΑ Π 01 Σχέδιο Ευρύτερης Περιοχής 1 / 50.000 Π 02 Εγκεκριμμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Περιοχή Αεροδρομίου, Βραυρώνας, Αγίου Σπυρίδωνα 1 / 10.000 Π 03 Εγκεκριμμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Περιοχή Μαρκόπουλου, Αγίου Νικολάου, Αυλακιού 1 / 10.000 Π 04 Υφιστάμενο Θεσμικό Πλαίσιο Περιοχή Αεροδρομίου, Βραυρώνας, Αγίου Σπυρίδωνα 1 / 10.000 Π 05 Υφιστάμενο Θεσμικό Πλαίσιο Περιοχή Μαρκόπουλου, Αγίου Νικολάου, Αυλακιού 1 / 10.000 Π 06 Θεσμοθετημένες Χρήσεις Γης Περιοχή Αγίου Σπυρίδωνα, Λιμάνι 1 / 5.000 Π 07 Θεσμοθετημένες Χρήσεις Γης Περιοχή Αυλακιού 1 / 5.000 Π 08 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Περιοχή Αεροδρομίου, Βραυρώνας, Αγίου Σπυρίδωνα 1 / 10.000 Π 09 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Περιοχή Μαρκόπουλου, Αγίου Νικολάου, Αυλακιού 1 / 10.000 Π 10 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Κέντρο Μαρκόπουλου, Βόρεια Επέκταση 1 / 5.000 Π 11 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Νότια Επέκταση Μαρκόπουλου, Ζώνες Παραγωγικών Δραστηριοτήτων 1 / 5.000 Π 12 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Περιοχή Αγίου Σπυρίδωνα, Λιμάνι 1 / 5.000 Π 13 Υφιστάμενες Χρήσεις Γης Περιοχή Αυλακιού 1 / 5.000 Π 14 Πρόταση Αναθεώρησης Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Περιοχή Αεροδρομίου, Βραυρώνας, Αγίου Σπυρίδωνα 1 / 10.000 Π 15 Πρόταση Αναθεώρησης Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Περιοχή Μαρκόπουλου, Αγίου Νικολάου, Αυλακιού 1 / 10.000
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 1η Φ Α Σ Η Π Ι Ν Α Κ Α Σ Σ Χ Ε Δ Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Ω Ν Α.Α. ΤΙΤΛΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΚΛΙΜΑΚΑ ΣΧ 01 Υφιστάμενο Οδικό και Σιδηροδρομικό Δίκτυο 1 / 35.000 ΣΧ 02 Εγκεκριμμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο 1 / 35.000 ΣΧ 03 Διάγραμμα Υφισταμένου Θεσμικού Πλαισίου 1 / 35.000 ΣΧ 04 Διάγραμμα Διοικητικής Διαίρεσης Εντός Σχεδίου Περιοχών 1 / 35.000 ΣΧ 05 Υφιστάμενες Χρήσεις Πλην Κατοικίας 1 / 35.000 ΣΧ 06 Συγκεντρώσεις Πρώτης Κατοικίας 1 / 35.000 ΣΧ 07 Εναλλακτικές Δυνατότητες Θεσμοθέτησης Περιοχών Α Κατοικίας στο Πόρτο Ράφτη 1 / 35.000 ΣΧ 08 Διάγραμμα Γραμμών Μεταφοράς Υ/Τ ΔΕΗ και Φυσικού Αερίου 1 / 35.000 ΣΧ 09 Πρόταση 1: Διαμόρφωση Οδικού-Σιδηροδρομικού Δικτύου 1 / 35.000 ΣΧ 10 Πρόταση 2: Διόρθωση στην Οριοθέτηση των Θεσμοθετημένων Χρήσεων 1 / 35.000 ΣΧ 11 Πρόταση 3: Ζώνη Υποδοχής Εκπαίδευσης-Αθλητισμού Χωροθέτηση Ειδικών Χρήσεων 1 / 35.000 ΣΧ 12 Πρόταση 4: Προστασία Ρεμάτων, Ακτών, Ναυταθλητικό Κέντρο 1 / 35.000 ΣΧ 13 Πρόταση 5: Διαμόρφωση Εισόδου Πόλης 1 / 35.000 ΣΧ 14 Πρόταση Αναθεώρησης Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου 1 / 35.000
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 1η Φ Α Σ Η T E Y X Ο Σ 2 Π Ι Ν Α Κ Α Σ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν 4. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ 4.1 Φυσικό περιβάλλον 4.1.1 Γεωγραφική θέση - Μορφολογία 4.1.2 Κλιματολογικά χαρακτηριστικά 4.1.3 Ατμοσφαιρικό Περιβάλλον Θόρυβος 4.1.3.1 Ατμοσφαιρική Ρύπανση 4.1.3.2 Θόρυβος 4.1.4 Υδάτινοι Πόροι 4.1.5 Χλωρίδα Πανίδα 4.2 Ανθρωπογενές περιβάλλον 4.2.1 Χρήσεις γης Θεσμικές και Νομοθετικές ρυθμίσεις 4.2.2 Δίκτυα Υποδομών 4.2.2.1 Δίκτυα ΔΕΗ &ΟΤΕ 4.2.2.2 Δίκτυα Υδρευσης 4.2.2.3 Δίκτυα Αποχέτευσης 4.2.2.4 Απορρίμματα 4.2.2.5 Δίκτυα ομβρίων 4.3 Ποιότητα περιβάλλοντος πηγές ρύπανσης 4.3.1 Πηγές ρύπανσης 4.3.2 Ποιότητα Υδάτων 5. ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ 5.1 Αντικείμενο σκοπός της μελέτης 5.2 Γεωγραφική θέση της μελετούμενης περιοχής 5.2.1 Περιγραφή μελετούμενης περιοχής 5.2.2 Βασικά πολεοδομικά στοιχεία της περιοχής 5.3 Γεωμορφολογία 5.3.1 Ενότητες του γεωμορφολογικού αναγλύφου 5.3.2 Χαρακτηριστικά του υδρογραφικού δικτύου 5.3.3 Έκταση των λεκανών απορροής στα ανάντη 5.3.4 Γεωμορφολογικές ενότητες που σχετίζονται με αστάθειες και πλυμμυρικές καταστάσεις 5.3.5 Τεχνητές τροποποιήσεις του αναγλύφου και ιδιαίτερα του υδρογραφικού δικτύου 5.4 Γεωλογία και τεκτονική της ευρύτερης περιοχής
5.4.1 Γεωλογία της ευρύτερης περιοχής 5.4.2 Τεκτονική της ευρύτερης περιοχής 5.4.3 Γεωλογία της μελετούμενης περιοχής 5.4.4 Τεκτονικά χαρακτηριστικά της μελετούμενης περιοχής 5.4.5 Νεοτεκτονικές παρατηρήσεις 5.5 Υδρολογία Υδρογεωλογία 5.5.1 Κλίμα και υδρομετεωρολογικές συνθήκες της ευρύτερης περιοχής του έργου 5.5.2 Δίαιτα επιφανειακών νερών Αξιόλογες πηγές 5.5.3 Υδρολιθολογικές ενότητες 5.5.4 Χαρακτηριστικά υπόγειων υδροφοριών 5.6 Γεωδυναμικές διεργασίες και Γεωλογικοί κίνδυνοι 5.6.1 Εντοπισμός γεωλογικών καταστροφικών φαινομένων 5.6.2 Αίτια εκδήλωσης γεωλογικών καταστροφικών φαινομένων 5.6.2.1 Φαινόμενο πλημμύρων 5.6.2.2 Σεισμικά Φαινόμενα 5.6.2.3 Κατολισθήσεις 5.6.2.4 Καθιζήσεις και διόγκωση εδάφους 5.6.2.5 Διάβρωση του νερού 5.6.2.6 Ρευστοποιήσεις εδαφών 5.7 Σεισμικότητα 5.7.1 Σεισμολογικά σεισμοτεκτονικά στοιχεία 5.8 Τεχνικογεωλογική συμπεριφορά των Γεωλογικών σχηματισμών 5.8.1 Γενικά 5.8.2 Τεχνικογεωλογική ενότητα Α 5.8.2.1 Φυσικά και μηχανικά χαρακτηριστικά 5.8.2.2 Γεωμορφολογία και συμπεριφορά σχηματισμών 5.8.2.3 Υδρογεωλογία-υδρολογία και συμπεριφορά σχηματισμών 5.8.2.4 Γεωδυναμικές εργασίες Σεισμικότητα και συμπεριφορά των σχηματισμών 5.8.3 Τεχνικογεωλογική ενότητα Β 5.8.3.1 Φυσικά και μηχανικά χαρακτηριστικά 5.8.3.2 Γεωμορφολογία και συμπεριφορά σχηματισμών 5.8.3.3 Υδρογεωλογία-υδρολογία και συμπεριφορά σχηματισμών 5.8.3.4 Γεωδυναμικές εργασίες Σεισμικότητα και συμπεριφορά των σχηματισμών 5.8.4 Τεχνικογεωλογική ενότητα Γ 5.8.4.1 Γεωμορφολογία και συμπεριφορά σχηματισμών 5.8.4.2 Υδρογεωλογία-υδρολογία και συμπεριφορά σχηματισμών 5.8.4.3 Γεωδυναμικές εργασίες Σεισμικότητα και συμπεριφορά των σχηματισμών 5.8.5 Επίδραση των τεχνικογεωλογικών συνθηκών στην οικιστική ανάπτυξη και στις άλλες χρήσεις γης 5.9 Γεωλογικοί πόροι
5.9.1 Συνθήκες υδροφορίας υδρογεωλογικές λεκάνες επιφανειακοί υδατοταμιευτήρες σημαντικές πηγές και καλλιέργειά τους περιοχές εμπλουτισμού υπόγειων υδάτων εκμετάλλευση υδρογεωτρήσεων. 5.9.2 Βιομηχανικά ορυκτά, μεταλλεύματα φυσικά δομικά υλικά, ενεργειακές πρώτες ύλες 5.10 Γεωπεριβάλλον 5.10.1 Γεωπεριβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές 5.10.2 Ακτές επιδεκτικές σε διάβρωση και κατολισθήσεις 5.10.3 Θέσεις υποβαθμισμένου γεωλογικού περιβάλλοντος 5.10.4 Περιοχές ιδιαίτερου γεωεπιστημονικού ενδιαφέροντος 5.11 Χρήσης γής Ι : Οικισμός Μαρκόπουλου 5.11.1 A Μέρος : Ανάλυση Στοιχείων 5.11.1.1 Γεωμορφολογία 5.11.1.2 Γεωλογία 5.11.1.3 Υδρολογία Υδρογεωλογία 5.11.1.4 Γεωδυναμικές εργασίες και γεωλογικοί κίνδυνοι 5.11.1.5 Σεισμικότητα 5.11.1.6 Τεχνικογεωλογική συμπεριφορά των σχηματισμών 5.11.1.7 Γεωλογικοί πόροι 5.11.1.8 Γεωπεριβάλλον 5.11.2 B Μέρος : Αξιολόγηση Δεδομένων 5.11.2.1 Σχετική γεωλογική καταλληλότητα για οικιστική και άλλες συναφείς χρήσεις 5.11.2.2 Γεωλογική καταλληλότητα για ειδικές χρήσεις 5.11.2.3 Δυναμικό γεωλογικών πόρων 5.11.2.4 Προστασία γεωπεριβάλλοντος 5.11.3 Γ Μέρος : Προτάσεις 5.11.3.1 Σχετική γεωλογική καταλληλότητα για οικιστική και άλλες συναφείς χρήσεις 5.11.3.2 Γεωλογική καταλληλότητα για ειδικές χρήσεις 5.11.3.3 Δυναμικό γεωλογικών πόρων 5.11.3.4 Προστασία γεωπεριβάλλοντος 5.12 Χρήση γής ΙΙ: Α. Βιομηχανικό Πάρκο, Β Επιχειρηματικό Πάρκο και Γ. Περιοχή πιθανής επέκτασης του Γ.Π.Σ. για ενδεχόμενη εγκατάσταση Επιχειρήσεων, Βιομηχανιών, Βιοτεχνιών, Εμπορίου. 5.12.1 A Μέρος : Ανάλυση Στοιχείων 5.12.1.1 Γεωμορφολογία 5.12.1.2 Γεωλογία 5.12.1.3 Υδρολογία Υδρογεωλογία 5.12.1.4 Γεωδυναμικές εργασίες και γεωλογικοί κίνδυνοι 5.12.1.5 Σεισμικότητα 5.12.1.6 Τεχνικογεωλογική συμπεριφορά των σχηματισμών 5.12.1.7 Γεωλογικοί πόροι 5.12.1.8 Γεωπεριβάλλον 5.12.2 B Μέρος : Αξιολόγηση Δεδομένων
5.12.2.1 Σχετική γεωλογική καταλληλότητα για οικιστική και άλλες συναφείς χρήσεις 5.12.2.2 Γεωλογική καταλληλότητα για ειδικές χρήσεις 5.12.2.3 Δυναμικό γεωλογικών πόρων 5.12.2.4 Προστασία γεωπεριβάλλοντος 5.12.3 Γ Μέρος : Προτάσεις 5.12.3.1 Σχετική γεωλογική καταλληλότητα για οικιστική και άλλες συναφείς χρήσεις 5.12.3.2 Γεωλογική καταλληλότητα για ειδικές χρήσεις 5.12.3.3 Δυναμικό γεωλογικών πόρων 5.12.3.4 Προστασία γεωπεριβάλλοντος 5.13 Χρήση γής ΙΙΙ: Πολιτιστικό και Συνεδριακό Κέντρο Αττικό Μουσείο 5.13.1 A Μέρος : Ανάλυση Στοιχείων 5.13.1.1 Γεωμορφολογία 5.13.1.2 Γεωλογία 5.13.1.3 Υδρολογία Υδρογεωλογία 5.13.1.4 Γεωδυναμικές εργασίες και γεωλογικοί κίνδυνοι 5.13.1.5 Σεισμικότητα 5.13.1.6 Τεχνικογεωλογική συμπεριφορά των σχηματισμών 5.13.1.7 Γεωλογικοί πόροι 5.13.1.8 Γεωπεριβάλλον 5.13.2 B Μέρος : Αξιολόγηση Δεδομένων 5.13.2.1 Σχετική γεωλογική καταλληλότητα για οικιστική και άλλες συναφείς χρήσεις 5.13.2.2 Γεωλογική καταλληλότητα για ειδικές χρήσεις 5.13.2.3 Δυναμικό γεωλογικών πόρων 5.13.2.4 Προστασία γεωπεριβάλλοντος 5.13.3 Γ Μέρος : Προτάσεις 5.13.3.1 Σχετική γεωλογική καταλληλότητα για οικιστική και άλλες συναφείς χρήσεις 5.13.3.2 Γεωλογική καταλληλότητα για ειδικές χρήσεις 5.13.3.3 Δυναμικό γεωλογικών πόρων 5.13.3.4 Προστασία γεωπεριβάλλοντος 5.14.1 A Μέρος : Ανάλυση Στοιχείων 5.14.1.1 Γεωμορφολογία 5.14.1.2 Γεωλογία 5.14.1.3 Υδρολογία Υδρογεωλογία 5.14.1.4 Γεωδυναμικές εργασίες και γεωλογικοί κίνδυνοι 5.14.1.5 Σεισμικότητα. 5.14.1.6 Τεχνικογεωλογική συμπεριφορά των σχηματισμών 5.14.1.7 Γεωλογικοί πόροι 5.14.1.8 Γεωπεριβάλλον 5.14.2 B Μέρος : Αξιολόγηση Δεδομένων 5.14.2.1 Σχετική γεωλογική καταλληλότητα για οικιστική και άλλες συναφείς χρήσεις 5.14.2.2 Γεωλογική καταλληλότητα για ειδικές χρήσεις
5.14.2.3 Δυναμικό γεωλογικών πόρων 5.14.2.4 Προστασία γεωπεριβάλλοντος 5.14.3 Γ Μέρος : Προτάσεις 5.14.3.1 Σχετική γεωλογική καταλληλότητα για οικιστική και άλλες συναφείς χρήσεις 5.14.3.2 Γεωλογική καταλληλότητα για ειδικές χρήσεις 5.14.3.3 Δυναμικό γεωλογικών πόρων 5.14.3.4 Προστασία γεωπεριβάλλοντος 5.15 Χρήσης γης V: Παραθεριστική Κατοικία Πόρτο Ράφτη 5.15.1 A. Μέρος : Ανάλυση Στοιχείων 5.15.1.1 Γεωμορφολογία 5.15.1.2 Γεωλογία 5.15.1.3 Υδρολογία Υδρογεωλογία 5.15.1.4 Γεωδυναμικές εργασίες και γεωλογικοί κίνδυνοι 5.15.1.5 Σεισμικότητα 5.15.1.6 Τεχνικογεωλογική συμπεριφορά των σχηματισμών 5.15.1.7 Γεωλογικοί πόροι 5.15.1.8 Γεωπεριβάλλον 5.15.2 B. Μέρος : Αξιολόγηση Δεδομένων 5.15.2.1 Σχετική γεωλογική καταλληλότητα για οικιστική και άλλες συναφείς χρήσεις 5.15.2.2 Γεωλογική καταλληλότητα για ειδικές χρήσεις 5.15.2.3 Δυναμικό γεωλογικών πόρων 5.15.2.4 Προστασία γεωπεριβάλλοντος 5.15.3 Γ Μέρος : Προτάσεις 5.15.3.1 Σχετική γεωλογική καταλληλότητα για οικιστική και άλλες συναφείς χρήσεις 5.15.3.2 Γεωλογική καταλληλότητα για ειδικές χρήσεις 5.15.3.3 Δυναμικό γεωλογικών πόρων 5.15.3.4 Προστασία γεωπεριβάλλοντος 5.16 Βιβλιογραφία
4. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ 4.1 Φυσικό περιβάλλον 4.1.1 Γεωγραφική θέση - Μορφολογία Δήμος Μαρκοπούλου Μεσογαίας βρίσκεται στο κέντρο της πεδιάδας των Μεσογείων και ανήκει διοικητικά στην Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. Εχει έκταση 81.844 km 2 και βρίσκεται σε υψόμετρο 54 m. Βόρεια συνορεύει με τους Δήμους Παιανίας, Σπάτων και Αρτέμιδος, Δυτικά με το Δήμο Κρωπίας, Νότια με τους Δήμους Καλυβίων Θορικού, Κουβαρά και Κερατέας και Ανατολικά βρέχεται από το Αιγαίο Πέλαγος. Στο Δήμο ανήκουν οι οικισμοί Μαρκόπουλο, Αγία Τριάδα, Βραυρώνα, Κουλιδάς, Λιμήν Μαρκοπούλου, Ποριά και Χαμολιά. 4.1.2 Κλιματολογικά χαρακτηριστικά Το κλίμα είναι μεσογειακό με κύριο χαρακτηριστικό το ξηρό και θερμό καλοκαίρι και τον ήπιο και βροχερό χειμώνα. Ανεμοι Γενικά οι άνεμοι που κυριαρχούν στην περιοχή είναι βόρειοι. Από τα μέσα του Ιουλίου μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, οι άνεμοι γίνονται περισσότερο ασταθείς, πιο συχνοί και πιο ισχυροί. Σημειώνεται ότι το ποσοστό νηνεμίας είναι 26,1%, ενώ οι άνεμοι που πνέουν στην περιοχή δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλης έντασης. Όσον αφορά στην ένταση των ανέμων αυτή δεν ξεπερνά σε μεγάλο ποσοστό τα 8 BEAUF και πιο συγκεκριμένα τα υπερβαίνει κατά 0,4 ημέρες τους μήνες Ιανουάριο, Φεβρουάριο και Αύγουστο. Θερμοκρασία Αέρος Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι περίπου 17 ο C με θερμότερο μήνα τον Ιούλιο (26,9 ο C) και ψυχρότερο τον Ιανουάριο (8,5 ο C), ενώ το μέσο ετήσιο εύρος της θερμοκρασίας είναι 18,4 ο C. Ψυχρότερος μήνας είναι ο Ιανουάριος ενώ θερμότεροι ο Ιούλιος και Αύγουστος. Η μέση ελάχιστη μηνιαία θερμοκρασία είναι 5,4 o C και εμφανίζεται τον Ιανουάριο, ενώ η μέση μέγιστη είναι 30,3 o C και εμφανίζεται τον Αύγουστο. Υγρασία Η μέση σχετική υγρασία κυμαίνεται από 59% - 64%, με ξηρότερο μήνα τον Ιούλιο (45%) και υγρότερο τον Νοέμβριο με 73%. Το εύρος διακύμανσης είναι μικρό, μεταξύ 0,76 και 1,17 του μέσου ετήσιου. Βροχοπτώσεις Η μέση ετήσια βροχόπτωση στην περιοχή με βάση τα στοιχεία του Μ.Σ. Σπάτων κατά μέσον όρο τα τελευταία 19 έτη φθάνει μόλις τα 232,9 mm, ενώ η μέγιστη ημερήσια φθάνει τα 91,9 mm και παρατηρείται
το Νοέμβριο. Το μέγιστο των βροχοπτώσεων εμφανίζεται τον χειμώνα και ακολουθεί το φθινόπωρο, η άνοιξη και το καλοκαίρι. Οι νεφοσκεπείς ημέρες είναι περίπου 50, το ποσοστό των ημερών με καθαρό ουρανό ανέρχεται σε 35% ενώ το ποσοστό των ημερών με πλήρη νεφοκάλυψη ανέρχεται σε 15%. Ο βιοκλιματικός όροφος της περιοχής μελέτης είναι ξηρός με χειμώνα ήπιο. Με βάση το ομβροθερμικό διάγραμμα η ξηρή περίοδος στην ευρύτερη περιοχή μελέτης αρχίζει στα μέσα Μαρτίου και λήγει στις αρχές Οκτωβρίου. 4.1.3 Ατμοσφαιρικό Περιβάλλον Θόρυβος 4.1.3.1 Ατμοσφαιρική Ρύπανση Διαθέσιμα στοιχεία για την ποιότητα της ατμόσφαιρας στην περιοχή του Δήμου Μαρκοπούλου υπάρχουν από την εταιρεία Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε., η οποία έχει εγκαταστήσει δίκτυο παρακολούθησης της αέριας ρύπανσης στην περιοχή των Μεσογείων από το 1998 και από το ερευνητικό έργο του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), το οποίο υλοποιήθηκε κατά την περίοδο 12/2003 12/2004, με σκοπό την παρακολούθηση της ποιότητας της ατμόσφαιρας στην περιοχή του Δήμου Μαρκοπούλου. Η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης από το ΙΕΠΒΑ έγινε με χρήση του κινητού σταθμού μέτρησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης που διαθέτει. Συνολικά ο κινητός σταθμός παρέμεινε σε δύο θέσεις του οικισμού Μαρκόπουλο (Λύκειο και Νεκροταφείο) για 140 ημερολογιακές μέρες (107 από τις οποίες στο Λύκειο). Τα βασικά συμπεράσματα της καταγραφής της ποιότητας του αέρα συνοψίζονται στα εξής: Με εξαίρεση τα σωματίδια, οι συγκεντρώσεις των οποίων ήταν πάνω από τα ισχύοντα όρια και ιδιαίτερα στη θέση του Νεκροταφείου κυμάνθηκαν σε επίπεδα πολύ υψηλότερα από αυτά μιας απλής αστικής περιοχής και από αυτά που έχουν καταγραφεί σε άλλες θέσεις του Λεκανοπεδίου της Αθήνας, οι συγκεντρώσεις των βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων ήταν κάτω από τα ισχύοντα όρια της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Μόνο οι συγκεντρώσεις όζοντος υπερέβησαν, κατά την καλοκαιρινή περίοδο, το όριο ενημέρωσης, αλλά χωρίς να υπερβούν το όριο συναγερμού (του ΥΠΕΧΩΔΕ) και για μικρά χρονικά διαστήματα. Σε κάθε περίπτωση, οι υψηλές τιμές όζοντος κατά την περίοδο των καλοκαιρινών μηνών είναι σύνηθες φαινόμενο για την περιοχή της Αττικής γενικότερα. Στην περίπτωση δε του Μαρκόπουλου τα επίπεδα όζοντος ήταν πάντα σχετικά υψηλά (σε σχέση με άλλες περιοχές της Αττικής), ακόμα και τους χειμερινούς μήνες.
Οι επικρατούντες άνεμοι στην περιοχή ήταν αυτοί του βόρειου τομέα, που γενικά συνδυάζονται και με υψηλές ταχύτητες ανέμου, αλλά υπήρχαν και σημαντικά διαστήματα (περίπου 30%) με νότιους ανέμους, ενώ κατά ένα 25% - 30% του χρόνου επικρατούσαν συνθήκες άπνοιας με μεταβλητούς ανέμους. Τα επίπεδα ρύπανσης ήταν γενικά υψηλότερα κατά τις περιόδους άπνοιας ή νοτίων ανέμων. Επίσης, κατά την διάρκεια των νοτίων κυρίως ανέμων παρατηρήθηκαν κάποιες έντονες κορυφές πρωτογενών ρύπων (NO, CO, HC, PM), ιδίως στην θέση υποβάθρου του Λυκείου Μαρκόπουλου, που δεν επηρεάζεται άμεσα από τους βασικούς οδικούς άξονες που διασχίζουν την περιοχή και όπου γενικά τα επίπεδα ρύπανσης είναι σχετικά χαμηλά. Οι προαναφερόμενες κορυφές θα μπορούσαν να αποδοθούν σε εκπομπές που συνδέονται με την λειτουργία του αεροδρομίου (το πιθανότερο λόγω καυσαερίων αεροσκαφών, που διέρχονται ακριβώς πάνω από την πόλη κατά την απογείωση ή προσγείωσή τους, αλλά, χωρίς να μπορούν να αποκλειστούν και άλλες δραστηριότητες). Σε κάθε περίπτωση όμως, οι κορυφές αυτές είναι πρακτικά «στιγμιαίες», εμφανίζονται με σχετικά μικρή συχνότητα (επί 135 ημερών παρατήρησης εμφανίστηκαν κάτω από το 10% των ημερών), επηρεάζουν την ατμοσφαιρική ποιότητα της περιοχής για 1-2 ώρες το πολύ και σε κάθε περίπτωση, ακόμα και ως μέγιστες συγκεντρώσεις παραμένουν κάτω από τα ισχύοντα όρια (όπου αυτά υπάρχουν) και εντός «λογικών πλαισίων», από πλευράς έκθεσης σε ατμοσφαιρική ρύπανση (π.χ. χαμηλότερη από άμεση έκθεση σε εξάτμιση αυτοκινήτου). Επομένως, η επίδραση του αεροδρομίου, δεν φαίνεται να είναι έντονη και από αρχική και μακροσκοπική θεώρηση των στοιχείων θα μπορούσε να ειπωθεί ότι το πιθανότερο είναι ότι περιορίζεται στην εμφάνιση έντονων κορυφών ρύπων (για κάποιους συνδυασμούς μετεωρολογικών συνθηκών και αεροπορικού φόρτου / χρήσης αεροδρομίου), οι οποίες όμως είναι σχετικά μικρής συχνότητας και έντασης και δεν επηρεάζουν καθοριστικά τα γενικά επίπεδα ρύπανσης στην περιοχή. Η ατμοσφαιρική ποιότητα της περιοχής φαίνεται να εξαρτάται σημαντικά από μεταφερόμενη ρύπανση, ανάλογα με αυτήν της ευρύτερης περιοχής του λεκανοπεδίου της Αθήνας και από τις βασικές τοπικές αλλαγές, που φαίνεται να είναι η οδική κυκλοφορία και οι εκπομπές λόγω της λειτουργίας των λατομείων (και σκόνης και καυσαερίων από το στόλο τω φορτηγών που τα εξυπηρετούν). Ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών λειτουργεί σταθμό στο Γυμνάσιο Μαρκοπούλου από το 1998 και μετρά τους ρύπους NOx, O 3 και PM 10, καθώς και μετεωρολογικά δεδομένα. Στους Πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα, που καταγράφηκαν τα έτη 2006 και 2007 για τις συγκεντρώσεις των ρύπων, καθώς και τις υπερβάσεις για τους ρύπους, που υπάρχουν όρια σε ισχύ, σύμφωνα με την Ελληνική Νομοθεσία. Επισημαίνεται ότι, οι τιμές των ρύπων δεν οφείλονται άμεσα στην λειτουργία του
αεροδρομίου. Σημαντικές πηγές ρύπανσης στην περιοχή είναι η οδική κυκλοφορία (Αττική Οδός και τοπικό οδικό δίκτυο), η οικιστική ανάπτυξη, η λειτουργία των λατομείων, κ.ά. Πίνακας 4.1.3.1-1 Υπερβάσεις των ισχυόντων ορίων αερίων ρύπων όπως καταγράφηκαν στο Δίκτυο Παρακολούθησης Ποιότητας του αέρα Περιοχής Μεσογείων (θέση : Γυμνάσιο Μαρκοπούλου) Ρύπος Τιμή 2006 2007 (Τύπος ορίου) (περίοδος αναφοράς) CO 10 mg/m 3 0 0 (Οριακή τιμή για την προστασία της ανθρώπινης υγείας) (8 ώρες) NO 2 200 μg/m 3 0 0 (Οριακή τιμή για την προστασία της ανθρώπινης υγείας) (1 ώρα) NO 2 (Οριο Συναγερμού) 400 μg/m 3 (1 ώρα) 0 0 O 3 (Οριακή τιμή για την προστασία της (8 ώρες) ανθρώπινης υγείας) O 3 (Οριο Ενημέρωσης) (1 ώρα) O 3 (Οριο Συναγερμού) (1 ώρα) PM 10 120 μg/m 3 19 100 180 μg/m 3 0 11 240 μg/m 3 0 0 50 μg/m 3 55 145 (Οριακή τιμή για την προστασία της (24 ώρες) ανθρώπινης υγείας) Νομοθεσία: CO:Α.Η.Π. 92/38/332 (ΕΚ 405/Β/27-2-2004) NO 2 & PM 10 &SO 2 : Υπουργική Πράξη 34 της 30/5/2002 (ΕΚ 125/Α/5-7-2002) O 3 : Α.Η.Π. 38638/2016 (ΕΚ 1334/Β/21-9-2005)
Πίνακας 4.1.3.1-2 Υπερβάσεις των ισχυόντων ορίων αερίων ρύπων όπως καταγράφηκαν στο Δίκτυο Παρακολούθησης Ποιότητας του αέρα Περιοχής Μεσογείων (θέση : Γυμνάσιο Μαρκοπούλου) Ρύπος Τιμή 2006 2007 (Τύπος ορίου) (περίοδος αναφοράς) NO 2 200 μg/m 3 53,0 68,8 (98% της κατανομήςτων μέσων οριαίων τιμών) NO 2 40 μg/m 3 18,7 22,7 (Μέση ετήσια τιμή ) PM 10 40 μg/m 3 40,6 51,0 (Μέση ετήσια τιμή ) Νομοθεσία: NO 2 (200 μg/m 3 ): Υπουργική Πράξη 25 της 18/3/1988 (ΕΚ 52/Α/22-3-1988) NO 2 (40 μg/m 3 ): Υπουργική Πράξη 34 της 30/5/2002 (ΕΚ 125/Α/5-7-2002) PM 10 : Υπουργική Πράξη 34 της 30/5/2002 (ΕΚ 125/Α/5-7-2002)
4.1.3.2 Θόρυβος Η ευρύτερη περιοχή του Δήμου Μαρκοπούλου χαρακτηρίζεται από σχετικά χαμηλή ηχητική στάθμη κυρίως λόγω της εκτεταμένης αγροτικής δραστηριότητας (Μεσόγεια). Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες σημαντικές πηγές ηχορρύπανσης που επιβαρύνουν κατά τόπους το ακουστικό περιβάλλον της περιοχής του Δήμου. Τέτοιες πηγές επιβάρυνσης θεωρούνται η κυκλοφορία των οχημάτων στο οδικό δίκτυο, η λατομική δραστηριότητα, η λειτουργία του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος», καθώς και οι δραστηριότητες στους οικισμούς και στις τουριστικές περιοχές, ιδιαίτερα κατά την τουριστική περίοδο σε ώρες αιχμής. Συγκεκριμένα τοπικές στάθμες υψηλού θορύβου εμφανίζονται κατά τους άξονες προσγείωσης και απογείωσης αεροσκαφών των δύο διαδρόμων του αεροδρομίου Αθηνών, καθώς και σε λατομικές δραστηριότητες της περιοχής. Η βιομηχανική βιοτεχνική δραστηριότητα δεν εμφανίζει αυξημένη ηχητική στάθμη στην ευρύτερη περιοχή. Διαθέσιμα στοιχεία θορύβου υπάρχουν από το Σταθμό Παρακολούθησης Θορύβου στο Μαρκόπουλο της Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε., ο οποίος έχει εγκατασταθεί στο Γυμνάσιο Μαρκοπούλου. Στο Σχήμα 4.1.3.2 1 που ακολουθεί παρουσιάζονται οι θέσεις των Σταθμών Μέτρησης Θορύβου που εγκαταστάθηκαν στα πλαίσια λειτουργίας του μόνιμου συστήματος παρακολούθησης του θορύβου [NOMOS] (No 8: θέση Μαρκόπουλο). Τα αποτελέσματα αφορούν στους δείκτες Lden και Lnight, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην ΚΥΑ 13586/724/2006 (ΦΕΚ 384/Β/28-3-2006) και στα έτη 2006 και 2007 και παρουσιάζονται στο επόμενο Σχήμα 4.1.3.2 2 που ακολουθεί.
Σχήμα 4.1.3.2 1 Θέσεις Σταθμών Μέτρησης Θορύβου της Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε. στα Μεσόγεια Πηγή: Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.