ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΜΕΣΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗ: Κλαίρη Μαργέλη ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΕΛΤΙΟΥ: 181 ΑΘΗΝΑ: 29/10/2015 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ 3 ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΤΣΙΜΕΝΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ 3 ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ 3 ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΑΣΗ ΓΙΑ «ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ» ΤΡΟΦΙΜΑ 3 ΦΛΟΥΔΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΟΥ ΚΑΘΑΡΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟ 4 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΦAΛΑΤΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΜΕ ΜΙΑ ΦΘΗΝΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 4 Η ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΣΑΚΟΥΛΑ ΠΟΥ ΠΕΤΑΜΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΤΑΣΕΙ ΜΕΧΡΙ ΤHΝ ΑΡΚΤΙΚH 4 Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ 5 ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΤΣΙΜΕΝΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ 5 ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ 7 ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΑΣΗ ΓΙΑ «ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ» ΤΡΟΦΙΜΑ 9 ΦΛΟΥΔΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΟΥ ΚΑΘΑΡΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟ 13 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΦΑΛΑΤΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΜΕ ΜΙΑ ΦΘΗΝΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 15 Η ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΣΑΚΟΥΛΑ ΠΟΥ ΠΕΤΑΜΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΤΑΣΕΙ ΜΕΧΡΙ ΤHΝ ΑΡΚΤΙΚH 17 ΠΗΓΕΣ 19 2

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΤΣΙΜΕΝΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ Την έντονη αντίρρησή τους στην τσιµεντοποίηση του ρέµατος της Πικροδάφνης εξέφρασαν µε κοινή τους επιστολή στην Αποκεντρωµένη Διοίκηση Αττικής και στην Περιφερειάρχη Ρένα Δούρου, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ΑΝΙΜΑ, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισµού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης και Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, υπογραµµίζουν τη µεγάλη περιβαλλοντική σηµασία του ρέµατος της Πικροδάφνης και την ανάγκη προστασίας και ανάδειξής του και καλούν τους αρµόδιους υπηρεσιακούς και πολιτικούς παράγοντες να διαφυλάξουν τον υγροτοπικό χαρακτήρα του ρέµατος και να απορρίψουν τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ Το 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο που συνδιοργανώνεται από τη GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, τον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισµό «ΔΗΜΗΤΡΑ» και το Σύνδεσµο Ελληνικής Κτηνοτροφίας πραγµατοποιείται στις 4 και 5 Νοεµβρίου στην Αθήνα, στο Ζάππειο Μέγαρο, µε θέµα: «Οι αγρότες και οι οργανώσεις τους επιχειρούν και σηµατοδοτούν την επανεκκίνηση της αγροτικής οικονοµίας». ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΑΣΗ ΓΙΑ «ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ» ΤΡΟΦΙΜΑ Ντοµατοχυµοί, σάλτσες για σαλάτες και πατατάκια τσιπς, που θα περιέχουν αιθέρια έλαια και εκχυλίσµατα από ελληνικά αρωµατικά φυτά και µούρα µε αντιοξειδωτικές, αντιµικροβιακές, αντιφλεγµονώδεις και άλλες υγιεινές ιδιότητες, ακόµη και αντικαρκινικές, είναι ανάµεσα στα νέα «λειτουργικά» τρόφιµα, που ήδη δοκιµάζονται στη χώρα µας, σε επίπεδο έρευνας και πιλοτικής παραγωγής και τα οποία µπορεί να κυκλοφορήσουν στο µέλλον στην αγορά. Όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, η προσθήκη τέτοιων φυσικών συστατικών-συντηρητικών στα τρόφιµα, που 3

µπορούν να τα προστατεύουν καλύτερα από αλλοίωση, µελλοντικά µπορεί να µειώσει ή και να καταργήσει την ανάγκη για χηµικά συντηρητικά. ΦΛΟΥΔΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΟΥ ΚΑΘΑΡΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟ Ο υδράργυρος είναι ένα χηµικό στοιχείο που διεισδύει εύκολα στην τροφική αλυσίδα. Για την απελευθέρωση υδραργύρου στην ατµόσφαιρα και τη ρύπανση των υδάτων ευθύνονται η καύση του λιθάνθρακα και του λιγνίτη (του επονοµαζόµενου και «ελληνικού µαύρου χρυσού») και οι εξορυκτικές δραστηριότητες. Ερευνητές από το Πανεπιστήµιο Φλίντερς στην Αδελαΐδα της Αυστραλίας θεωρούν ότι ανέπτυξαν µια τεχνολογία που παρέχει µια λύση σε αυτά τα δύο προβλήµατα. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΦAΛΑΤΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΜΕ ΜΙΑ ΦΘΗΝΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ερευνητές του Πανεπιστηµίου της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο ανέπτυξαν µία απλή και οικονοµική τεχνολογία αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού. Η καινοτοµία έγκειται στην εφεύρεση µιας νέας µεµβράνης από οξική κυτταρίνη, που δεσµεύει τα σωµατίδια του αλατιού που τη διαπερνούν, στο πλαίσιο µιας διαδικασίας µε την ονοµασία διεξάτµιση. Η ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΣΑΚΟΥΛΑ ΠΟΥ ΠΕΤΑΜΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΤΑΣΕΙ ΜΕΧΡΙ ΤHΝ ΑΡΚΤΙΚH Η πλαστική σακούλα που πετάξατε κάποια στιγµή στο δρόµο ή στην παραλία σήµερα µπορεί να βρεθεί στον Αρκτικό Κύκλο, σύµφωνα µε νέα επιστηµονική µελέτη, που εξετάζει το τεράστιο πρόβληµα της ρύπανσης του πλανήτη από πλαστικά. Γερµανοί και βέλγοι ερευνητές εικάζουν ότι τα πλαστικά αντικείµενα προέρχονται από µια νέα πλωτή µάζα σκουπιδιών που σχηµατίζουν στη Θάλασσα Μπάρεντς τα θαλάσσια ρεύµατα που µεταφέρουν σκουπίδια από τις πυκνοκατοικηµένες ακτές της Βόρειας Ευρώπης προς τον Αρκτικό Κύκλο. Σε όλο τον κόσµο έχουν ανακαλυφθεί ως σήµερα πέντε τέτοιες περιοχές µαζικής συσσώρευσης σκουπιδιών και αυτή δεν αποκλείεται να είναι η έκτη. 4

Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ Ένα αποτύπωµα από το µικρόκοσµο της πραγµατικότητας Πίσω από το σπασµένο πλακάκι (Φωτογραφία:Κ.Μ.) ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΤΣΙΜΕΝΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ 5

Την έντονη αντίρρησή τους στην τσιµεντοποίηση του ρέµατος της Πικροδάφνης, ενός από τα ελάχιστα αστικά ρέµατα της Αττικής, που παραµένουν στο µεγαλύτερο τµήµα τους σε φυσική µορφή, εξέφρασαν µε κοινή τους επιστολή στην Αποκεντρωµένη Διοίκηση Αττικής και στην Περιφερειάρχη Ρένα Δούρου, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ΑΝΙΜΑ, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισµού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης και Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Συγκεκριµένα οι οργανώσεις µε επιστολή τους υποβάλλουν τα επιχειρήµατά τους, υποστηρίζοντας ότι «η µελέτη και τα έργα που προβλέπονται από αυτή, δε συνάδουν µε το πλαίσιο προστασίας του ρέµατος, που αποτελεί µοναδική νησίδα βιοποικιλότητας σε µια ασφυκτικά δοµηµένη περιοχή». Επισηµαίνουν δε αναλυτικά τις ελλείψεις και τα σφάλµατα που εντόπισαν στη µελέτη, καθώς, όπως τονίζουν, «δεν καταγράφεται επαρκώς η πλούσια βιοποικιλότητα του ρέµατος, ενώ δεν αναφέρονται καν τα υδρόβια φυτά ή και τα ψάρια, γεγονός ιδιαίτερα παράδοξο για µια µελέτη που αναφέρεται σε ρέµα». Αξιοσηµείωτο είναι και το γεγονός ότι η µελέτη αναφέρει την παρουσία µόνον είκοσι ειδών πουλιών, ενώ είναι γνωστό ότι, µέχρι σήµερα, έχουν παρατηρηθεί και φωτογραφηθεί περισσότερα από 100 είδη στο ρέµα αυτό, πολλά από τα οποία προστατεύονται αυστηρά από την ελληνική και ενωσιακή νοµοθεσία, προσθέτουν στην εισήγησή τους οι περιβαλλοντικές οργανώσεις. Η µελέτη λαµβάνει υπόψη την οικολογική σπουδαιότητα του ρέµατος και, κυρίως, τη σοβαρότατη επίπτωση των έργων στο φυσικό περιβάλλον. «Οι περίπου 150 παρεµβάσεις που προτείνονται στη µελέτη δεν αφήνουν ανέγγιχτο ούτε ελάχιστο τµήµα φυσικής κοίτης και περιλαµβάνουν τσιµεντένιους τοίχους και συρµατοκιβώτια, τα οποία θα επιφέρουν άνευ προηγουµένου καταστροφή στο τοπίο και στο οικοσύστηµα. Και αν καταστραφεί το ρέµα της Πικροδάφνης, θα χαθεί µία από τις τελευταίες νησίδες βιοποικιλότητας µέσα στην πόλη µας», αναφέρεται συγκεκριµένα στη διαµαρτυρία που υποβάλλεται. 6

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, υπογραµµίζουν µε την επιστολή τους, τη µεγάλη περιβαλλοντική σηµασία του ρέµατος της Πικροδάφνης και την ανάγκη προστασίας και ανάδειξής του και καλούν τους αρµόδιους υπηρεσιακούς και πολιτικούς παράγοντες, να διαφυλάξουν τον υγροτοπικό χαρακτήρα του ρέµατος και να απορρίψουν τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ Το 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο που συνδιοργανώνεται από τη GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, τον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισµό «ΔΗΜΗΤΡΑ» και το Σύνδεσµο Ελληνικής Κτηνοτροφίας πραγµατοποιείται στις 4 και 5 Νοεµβρίου στην Αθήνα, στο Ζάππειο Μέγαρο, µε θέµα: «Οι αγρότες και οι οργανώσεις τους επιχειρούν και σηµατοδοτούν την επανεκκίνηση της αγροτικής οικονοµίας». Στο πλαίσιο του συνεδρίου θα παρουσιαστούν εισηγήσεις από προσωπικότητες του αγροτικού και συνεταιριστικού τοµέα της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ θα παρέµβουν µε µηνύµατά τους, ο Επίτροπος Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Phil Hogan, ο Πρόεδρος της Οµάδας των Σοσιαλιστών και Δηµοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Gianni Pittella, η Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και µέλος της Επιτροπής Γεωργίας Mairead McGuinness, ο Ευρωβουλευτής, Μέλος της Επιτροπής 7

Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τέως Υπουργός Γεωργίας της Ιταλίας Paolo de Castro και άλλοι ειδικοί στα θέµατα του συνεδρίου. Οι οµιλητές του συνεδρίου προέρχονται από διαφορετικούς κλάδους. Με ενδιαφέρον αναµένονται οι οµιλίες των Παναγιώτη Πεβερέτου, Πρόεδρου του Συνδέσµου Ελληνικής Κτηνοτροφίας, Αναστάσιου Χανιώτη, Διευθυντή Οικονοµικής Ανάλυσης, Προοπτικών και Αξιολογήσεων Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βασίλη Παρόλα Διευθυντή του Αγροτικού Συνεταιρισµού Θεσπρωτίας και Χρήστου Τσιχήτα, Προέδρου της Αγροτικής Εταιρικής Σύµπραξης Θεσσαλονίκης. Οι παράγοντες που επιδρούν στις εκροές και τις εισροές της γεωργικής παραγωγής θα αναπτυχθούν από τον Καθηγητή Δηµήτρη Σκούρα, ενώ το θέµα του πλαισίου διαµόρφωσης εθνικού σχεδίου δράσης για την Ελληνική Γεωργία και οι προτεραιότητες για τη στήριξη της αγροτικής δραστηριότητας θα αποτελέσουν κύριο ζήτηµα ανάλυσης. Ξεχωριστή σηµασία αποκτά η εισήγηση του Καθηγητή Δηµήτρη Κασσαβέτη για το νέο νόµο-πλαίσιο των αγροτικών συνεταιρισµών, αλλά και οι αναφορές στα εργαλεία ενδυνάµωσης της αγροτικής επιχειρηµατικότητας, που θα αναπτυχθούν από ειδικούς εισηγητές. Επιτυχηµένο παράδειγµα καινοτοµίας συνεταιριστικής επιχείρησης θα παρουσιάσει ο Μίλτος Σταυρόπουλος, Γενικός Διευθυντής της Παναιγιαλείου Ένωσης Συνεταιρισµών, ενώ ο Gennaro Sicolo, Πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Ελαιοκαλλιεργητών της Ιταλίας, θα αναφερθεί στη σηµασία της ιχνηλασιµότητας για την αγορά. (Από την 1 Ιανουαρίου 2005, σύµφωνα µε την ευρωπαϊκή νοµοθεσία όλες οι εταιρίες που εµπλέκονται στην αλυσίδα των τροφίµων θα πρέπει να εφαρµόζουν υποχρεωτικά σύστηµα ιχνηλασιµότητας. Ιχνηλασιµότητα στη Βιοµηχανία των τροφίµων είναι η δυνατότητα ανίχνευσης και παρακολούθησης τροφίµων, ζωοτροφών και ζώων που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή τροφίµων ή ουσιών που πρόκειται ή αναµένεται να ενσωµατωθούν σε τρόφιµα ή σε ζωοτροφές σε όλα τα στάδια της παραγωγής, µεταποίησης και διανοµής τους). 8

Από την πλευρά των ευρωπαϊκών οργανώσεων των αγροτών µε ενδιαφέρον αναµένονται οι εισηγήσεις του Paulo Gouveia, Διευθυντή Γενικών Υποθέσεων των COPA COGECA για τις πρόσφατες εξελίξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίµων, αλλά και η παρέµβαση του Gabriel Trenzando Falcon για τη συµβολή της καινοτοµίας στις προκλήσεις της διεθνούς αγοράς. Παράλληλα, στον χώρο του Ζαππείου Μεγάρου θα φιλοξενηθεί έκθεση αγροτικών προϊόντων από συνεταιριστικές επιχειρήσεις παραγωγής και µεταποίησης. Το αναλυτικό πρόγραµµα του συνεδρίου και περαιτέρω λεπτοµέρειες παρουσιάζονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://congress.c-gaia.gr/congress/ ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΑΣΗ ΓΙΑ «ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ» ΤΡΟΦΙΜΑ Ντοµατοχυµοί, σάλτσες για σαλάτες και πατατάκια τσιπς, που θα περιέχουν αιθέρια έλαια και εκχυλίσµατα από ελληνικά αρωµατικά φυτά και µούρα µε αντιοξειδωτικές, αντιµικροβιακές, αντιφλεγµονώδεις και άλλες υγιεινές ιδιότητες, ακόµη και αντικαρκινικές, είναι ανάµεσα στα νέα «λειτουργικά» τρόφιµα, που ήδη δοκιµάζονται στη χώρα µας, σε επίπεδο έρευνας και πιλοτικής παραγωγής και τα οποία µπορεί να κυκλοφορήσουν στο µέλλον στην αγορά. 9

«Λειτουργικά τρόφιµα» θεωρούνται τα τρόφιµα και τα ποτά, τα οποία, µε βάση επιστηµονικές αποδείξεις, φέρονται να παρέχουν οφέλη στην υγεία, είτε έχουν υποστεί τροποποίηση, έτσι ώστε να αυξηθεί η περιεκτικότητα των ωφέλιµων συστατικών. Όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, η προσθήκη τέτοιων φυσικών συστατικώνσυντηρητικών στα τρόφιµα, που µπορούν να τα προστατεύουν καλύτερα από αλλοίωση, µελλοντικά µπορεί να µειώσει ή και να καταργήσει την ανάγκη για χηµικά συντηρητικά. Ελληνικά πανεπιστήµια και ελληνικές εταιρείες συνεργάζονται για την αξιοποίηση βιολογικών ενεργών αιθέριων ελαίων από ελληνικά ενδηµικά φυτά, προκειµένου να δηµιουργηθούν νέα υγιεινά τρόφιµα. Η προσπάθεια θεωρείται ελπιδοφόρα, αν και ακόµη χρειάζονται περαιτέρω µελέτες, έως ότου υπάρξει µαζική παραγωγή νέων «σούπερ» τροφών. Σε εξέλιξη βρίσκεται και η συνεργασία µε κινεζικούς φορείς, πανεπιστήµια και εταιρείες, για µια πιθανή αντίστοιχη αξιοποίηση κινεζικών φυτών. Ήδη έχει γίνει επίσκεψη ελληνικής αντιπροσωπείας στην Κίνα και ανταλλαγή δειγµάτων φυτών και µούρων. Η σχετική πρωτοβουλία παρουσιάσθηκε σε ηµερίδα στο Ίδρυµα Ευγενίδη, την οποία οργάνωσαν οι εταιρείες Βιορύλ Α.Ε. και Πάξµαν Ε.Π.Ε., το Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ο ελληνικός Γεωργικός Οργανισµός «Δήµητρα». Όλοι αυτοί οι φορείς συνεργάσθηκαν στο πλαίσιο του σχετικού τριετούς ερευνητικού έργου, το οποίο εντάχθηκε στη διµερή συνεργασία Ελλάδας-Κίνας στο πεδίο της έρευνας και τεχνολογίας, συγχρηµατοδοτήθηκε από την Ευρωπαική Ένωση, µέσω του ΕΣΠΑ 2007-2013 και βαίνει άµεσα στην ολοκλήρωσή του. Οι ερευνητές από το δηµόσιο και τον ιδιωτικό τοµέα µελέτησαν -και συνεχίζουν να µελετούν- τις δραστικές ουσίες και τα εκχυλίσµατα διαφόρων φυτών που έχουν 10

αντιοξειδωτικές και αντιµικροβιακές (ακόµη και αντικαρκινικές) ιδιότητες, όπως το θρούµπι, η ρίγανη, το δίκταµο και τα κράνα. Οι ουσίες αυτές θα χρησιµοποιηθούν ως συστατικά σε τρόφιµα (σνακ, ντρέσινγκ για σαλάτες, αναψυκτικά, χυµούς και άλλα), που θα βελτιώνουν την υγεία. Όπως τονίσθηκε στην εκδήλωση, στην Ελλάδα καταγράφεται στον πρωτογενή τοµέα µια στροφή στα αρωµατικά-φαρµακευτικά φυτά, αλλά η µεγάλη πρόκληση θα είναι να υπάρξει επίσης η ανάπτυξη ενός αντίστοιχου βιοµηχανικού κλάδου, ο οποίος θα παράγει και θα εµπορεύεται τα νέα καινοτοµικά προϊόντα, που θα ενσωµατώνουν αυτά τα φυτά. Κάτι τέτοιο, τόνισε ο επιστηµονικός υπεύθυνος του ερευνητικού έργου Ιωάννης Κουρκουτάς, επίκουρος καθηγητής του Δηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης (Δ.Π.Θ.), θα βοηθήσει στην έξοδο της Ελλάδας από την κρίση. Ήδη εκκρεµεί µία -προς το παρόν µη κατονοµαζόµενη- πατέντα (δίπλωµα ευρεσιτεχνίας) για τη χρήση αιθέριων ελαίων σε τρόφιµα. Όπως ανέφερε ο διδάκτορας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Δηµήτρης Τσιµογιάννης, µέχρι σήµερα η µικρή ελληνική βιοµηχανία αρωµατικών φυτών δεν είναι διεθνώς ανταγωνιστική, επειδή παράγει µόνο αιθέρια έλαια, πετώντας το υπόλοιπο φυτό, ενώ θα µπορούσε να το αξιοποιεί, κάτι που θα επιδιωχθεί στο µέλλον µε την παραγωγή και εκχυλισµάτων. Η διδάκτωρ Σταυρούλα Βεκιάρη του Γεωργικού Οργανισµού «Δήµητρα» τόνισε το αυξανόµενο ενδιαφέρον στην Ελλάδα γι αυτές τις εναλλακτικές γεωργικές καλλιέργειες, που οδηγούν σε «υπερ-τροφές» και ανέδειξε ιδιαίτερα τα οφέλη για την υγεία των µούρων (ιπποφαές, γκότζι µπέρι, µύρτιλα, βατόµουρα, κράνα), χάρη στις πολυφαινόλες, τα ωµέγαλιπαρά οξέα, τις φυτικές στερόλες και τα µέταλλα που περιέχουν. Από τις έως τώρα µελέτες, προκύπτει ότι τα κράνα έχουν την πιο ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και τα µύρτιλα είναι τα πιο πλούσια σε φλαβονοειδή. 11

Η Γρηγορία Μητροπούλου του Τµήµατος Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του Δηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης παρουσίασε στοιχεία για την αντιµικροβιακή δράση των αιθέριων και εκχυλισµάτων των αρωµατικών φυτών. Όπως διαπιστώθηκε, σε συνθήκες δωµατίου ένας συµβατικός χυµός ντοµάτας, αρχίζει να αλλοιώνεται λόγω µικροοργανισµών µετά από τρεις µέρες, ενώ όταν περιέχει αιθέρια έλαια, η αλλοίωση ξεκινά µετά από πέντε µέρες (και µετά από δέκα µέρες, αν ο χυµός βρίσκεται στο ψυγείο). Το συµπέρασµα, όπως τόνισε, είναι ότι η προσθήκη αιθέριων ελαίων και εκχυλισµάτων στα τρόφιµα θα συµβάλει στην προστασία τους από µύκητες και άλλα µικρόβια. Η Ελένη Φίτσιου από το Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης µελέτησε την επίδραση αιθέριων ελαίων ελληνικής και τουρκικής ρίγανης και του χυµού από κράνα σε κύτταρα στο εργαστήριο, διαπιστώνοντας αντιοξειδωτική και αντιφλεγµονώδη δράση, που φαίνεται να βοηθά στην χηµειοπρόληψη του καρκίνου. Παράλληλα επεσήµανε ότι τα εν λόγω αιθέρια έλαια επιδρούν στα επίπεδα έκφρασης των γονιδίων και έχουν αντιπολλαπλασιαστική δράση στα κύτταρα. Την πιθανή αντικαρκινική δράση των ίδιων αιθέριων ελαίων και εκχυλισµάτων, ιδίως για γαστρεντερικούς καρκίνους, επιβεβαίωσε και η έρευνα σε ποντίκια της Αγγελικής Τιπτιρή-Κουρπέτη, από το Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, η οποία χαρακτήρισε «ενθαρρυντικά» τα πρώτα αποτελέσµατα, που δείχνουν µια αντινεοπλασµατική δράση. Η καθηγήτρια του Τµήµατος Χηµικών Μηχανικών και επικεφαλής του Εργαστηρίου Χηµείας και Τεχνολογίας Τροφίµων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Βασιλική Ωραιοπούλου τόνισε ότι θα συνεχισθούν τα πειράµατα, µε στόχο να ενσωµατωθούν τα αιθέρια έλαια και εκχυλίσµατα σε τρόφιµα (λάδι, σνακ, σάλτσες και άλλα.), έτσι ώστε να επιµηκυνθεί η διάρκεια ζωής των προϊόντων και να δηµιουργηθούν νέες υγιεινές «λειτουργικές» τροφές. 12

Η χηµικός µηχανικός Αντιγόνη Ωραιοπούλου της Βιορύλ ανέφερε ότι στόχος είναι η δηµιουργία προϊόντων που θα βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και θα είναι πιο φιλικά στο περιβάλλον. Η εταιρεία ήδη έχει προχωρήσει σε πιλοτική παραγωγή και µελετά την περαιτέρω αξιοποίηση αυτών των φυτών για νέα τρόφιµα. Η Βιορύλ Α.Ε. είναι ελληνική χηµική βιοµηχανία, που ιδρύθηκε το 1946 από τον καθηγητή Αλέξανδρο Σταυρόπουλο και σήµερα δραστηριοποιείται στην εγχώρια και διεθνή αγορά της αρωµατοποιίας και της βιοτεχνολογίας. Η Πάξµαν Ε.Π.Ε. έχει µονάδα στη ΒΙΠΕ Πάτρας και παράγει πρώτες ύλες για τις βιοµηχανίες αναψυκτικών και τροφίµων. Ενδιαφέρεται για τη δηµιουργία γαλακτωµάτων µε αιθέρια έλαια και ήδη έχει κάνει σχετικές δοκιµές. ΦΛΟΥΔΕΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΟΥ ΚΑΘΑΡΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟ Από τη Βιοµηχανική Επανάσταση και µετά η έκθεσή µας στον υδράργυρο έχει αυξηθεί δραµατικά. 13

Στα ανώτερα στρώµατα των ωκεανών συγκεντρώνονται 3,4 φορές µεγαλύτερες ποσότητες υδραργύρου, σε σύγκριση µε την προβιοµηχανική εποχή. Ο υδράργυρος είναι ένα χηµικό στοιχείο που διεισδύει εύκολα στην τροφική αλυσίδα. Οι συγκεντρώσεις υδραργύρου στον κιτρινόπτερο τόνο έχουν αυξηθεί κατά 3,8 τοις εκατό από το 1998 και µετά. Για την απελευθέρωση υδραργύρου στην ατµόσφαιρα και τη ρύπανση των υδάτων ευθύνονται η καύση του λιθάνθρακα και του λιγνίτη (του επονοµαζόµενου και «ελληνικού µαύρου χρυσού») και οι εξορυκτικές δραστηριότητες. Διάφορες ιδέες έχουν προταθεί για την απορρύπανση του υδραργύρου, ωστόσο καµία δεν είναι οικονοµικά βιώσιµη ή κατάλληλη, ώστε να εφαρµοστεί σε µεγάλη κλίµακα. Ερευνητές από το Πανεπιστήµιο Φλίντερς στην Αδελαΐδα της Αυστραλίας θεωρούν ότι ανέπτυξαν µια τεχνολογία που παρέχει µια λύση σε αυτά τα δύο προβλήµατα. Κατασκεύασαν ένα υλικό που προέρχεται από απόβλητα του κλάδου των πετρελαιοειδών και υπολείµµατα εσπεριδοειδών, το οποίο είναι ικανό να απορροφήσει τον υδράργυρο, τόσο από το έδαφος, όσο και από το νερό. Το σκούρο πολυµερές υλικό ερυθρού χρώµατος αποτελείται από λιµονένιο -έναν άχρωµο υγρό υδατάνθρακα µε οσµή λεµονιού που υπάρχει στις φλούδες των πορτοκαλιών, των λεµονιών και τα αιθέρια έλαια των εσπεριδοειδών- και θείο. Το κόκκινο υλικό κιτρινίζει όταν απορροφά υδράργυρο, ιδιότητα που το καθιστά ιδανικό για επιχειρήσεις εντοπισµού και απορρύπανσης του επικίνδυνου υλικού. Αφού τα βασικά συστατικά του στοιχεία προέρχονται από µεγάλα ρεύµατα αποβλήτων, οι επιστήµονες υποστηρίζουν ότι η παραγωγή του είναι πάµφθηνη και ότι για αυτό το λόγο µπορεί να χρησιµοποιηθεί σε εφαρµογές µεγάλης κλίµακας, όπως οι σωλήνες των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης και σε µεγάλες επιχειρήσεις απορρύπανσης, ακόµα και στους ωκεανούς. 14

Ο κλάδος των πετρελαιοειδών παράγει 70 εκατοµµύρια τόνους θείου κάθε χρόνο και αυτός της επεξεργασίας εσπεριδοειδών 70.000 τόνους λιµονενίου. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το υλικό µπορεί να αποµακρύνει και άλλες τοξικές χηµικές ουσίες από το νερό και συγκρατεί αποτελεσµατικά τους ρύπους έως ότου αυτοί συλλεχθούν για να υποβληθούν σε επεξεργασία. Τα ευρήµατα της µελέτης δηµοσιεύονται στην επιθεώρηση Angewandte Chemie International Edition. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΦΑΛΑΤΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΜΕ ΜΙΑ ΦΘΗΝΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ερευνητές του Πανεπιστηµίου της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο ανέπτυξαν µία απλή και οικονοµική τεχνολογία αφαλάτωσης του θαλασσινού νερού. Η καινοτοµία έγκειται στην εφεύρεση µιας νέας µεµβράνης από οξική κυτταρίνη, που δεσµεύει τα σωµατίδια του αλατιού που τη διαπερνούν, στο πλαίσιο µιας διαδικασίας µε την ονοµασία διεξάτµιση. Η σκόνη οξικής κυτταρίνης προέρχεται από ίνες ξυλοπολτού και αποτελεί ένα φθηνό και εύκολο στην παραγωγή υλικό. 15

Η διεξάτµιση είναι µια απλή διαδικασία που ολοκληρώνεται σε δύο φάσεις: σε πρώτη φάση το νερό φιλτράρεται µέσω µιας κεραµικής ή πολυµερικής µεµβράνης για την αποµάκρυνση των µεγαλυτέρων σωµατιδίων. Σε δεύτερο χρόνο το νερό θερµαίνεται µέχρι την εξάτµισή του. Στη συνέχεια, οι υδρατµοί συµπυκνώνονται, µε σκοπό την αποµάκρυνση των υπόλοιπων ανεπιθύµητων ουσιών (κρύσταλλοι αλατιού και άλλοι ρυπαντές) και την τελική παραγωγή πόσιµου νερού. Η διεξάτµιση είναι ταχύτερη, περιβαλλοντικά ασφαλέστερη και ενεργειακά αποδοτικότερη διαδικασία αφαλάτωσης, σε σύγκριση µε τις συµβατικές, για τον πρόσθετο λόγο ότι η φάση της εξάτµισης δεν τροφοδοτείται απαραίτητα από ηλεκτρική ενέργεια, αλλά µπορεί να γίνει και µε µια απλή φωτιά. Η αφαλάτωση είναι µια διαδικασία ζωτική σηµασίας για την υδροδότηση των πληθυσµών της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Ήδη στην Αίγυπτο και πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής λειτουργούν µεγάλες µονάδες αφαλάτωσης. Οι περισσότερες από αυτές τις µονάδες βασίζονται στη διαδικασία της αντίστροφης όσµωσης, η οποία απαιτεί ακριβές και ενεργοβόρες υποδοµές. Αυτές οι µονάδες απελευθερώνουν µεγάλες ποσότητες νερού υψηλής αλατότητας και άλλους ρυπαντές πίσω στη θάλασσα, βλάπτοντας τα θαλάσσια οικοσυστήµατα. Η διεξάτµιση δεν είναι νέα διαδικασία, αλλά µέχρι πρότινος ήταν πολύ ακριβή η κατασκευή της µεµβράνης που χρησιµοποιείται στην πρώτη φάση. Γενικότερα, η διεξάτµιση χρησιµοποιείται για το διαχωρισµό οργανικών υγρών, όπως το οινόπνευµα. Η τεχνολογία αυτή υπάρχει από τα µέσα του 1990, ωστόσο η καινοτοµία έγκειται στην αξιοποίησή της µέσω της χρήσης υλικών που υπάρχουν σε αφθονία σε αναπτυσσόµενες χώρες. 16

«Η µεµβράνη που συνθέσαµε µπορεί εύκολα να φτιαχτεί σε οποιοδήποτε εργαστήριο, µέσω της χρήσης φθηνών πρώτων υλών, κάτι που την καθιστά εξαιρετική επιλογή για αναπτυσσόµενες χώρες», αναφέρει σχετικά ο Αχµέντ ελ Σαφέι, βοηθός καθηγητής γεωργικής τεχνολογίας και βιοσυστηµάτων στο πανεπιστήµιο και ένας από τους συντάκτες της έρευνας. Η µελέτη δηµοσιεύεται στην επιθεώρηση Water Science and Technology. Η ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΣΑΚΟΥΛΑ ΠΟΥ ΠΕΤΑΜΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΤΑΣΕΙ ΜΕΧΡΙ ΤHΝ ΑΡΚΤΙΚH Η πλαστική σακούλα που πετάξατε κάποια στιγµή στο δρόµο ή στην παραλία σήµερα µπορεί να βρεθεί στον Αρκτικό Κύκλο, σύµφωνα µε νέα επιστηµονική µελέτη, που εξετάζει το τεράστιο πρόβληµα της ρύπανσης του πλανήτη από πλαστικά. Γερµανοί και βέλγοι ερευνητές από το Ινστιτούτο Άλφρεντ Βέγκενερ και το Βελγικό Εργαστήριο Πολικής Οικολογίας αντίστοιχα, το 2012 διέσχισαν µε το παγοθραυστικό Polastern το Στενό Φραµ, που χωρίζει τη Γροιλανδία από το νορβηγικό αρχιπέλαγος του Σβάλµπαρντ. Από τη γέφυρα του πλοίου και από ένα ελικόπτερο κατέγραψαν τα σκουπίδια που επέπλεαν στη θάλασσα. 17

Σε µια διαδροµή συνολικού µήκους 5.600 χιλιοµέτρων εντοπίστηκαν συνολικά 31 αντικείµενα, αναφέρουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση Polar Biology. Ο αριθµός, σύµφωνα µε τους ερευνητές µπορεί να χαρακτηριστεί ως «κορυφή του σκουπιδοπαγόβουνου», καθώς τα σκουπίδια καταµετρήθηκαν µόνο κατά µήκος µιας θαλάσσια διαδροµής. «Πραγµατοποιήσαµε την έρευνα από τη γέφυρα του πλοίου, 18 µέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, καθώς και από ένα ελικόπτερο, οπότε µπορέσαµε να εντοπίσουµε µόνο τα µεγάλα αντικείµενα. Οι αριθµοί µας, εποµένως, πιθανότατα υποτιµούν το πρόβληµα», λέει η Μέλανι Μπέργκµαν του Ινστιτούτου «Άλφρεντ Βέγκενερ» στη Γερµανία. Η ερευνητική οµάδα εικάζει ότι τα πλαστικά αντικείµενα προέρχονται από µια νέα πλωτή µάζα σκουπιδιών που σχηµατίζουν στη Θάλασσα Μπάρεντς τα θαλάσσια ρεύµατα που µεταφέρουν σκουπίδια από τις πυκνοκατοικηµένες ακτές της Βόρειας Ευρώπης προς τον Αρκτικό Κύκλο. Σε όλο τον κόσµο έχουν ανακαλυφθεί ως σήµερα πέντε τέτοιες περιοχές µαζικής συσσώρευσης σκουπιδιών και αυτή δεν αποκλείεται να είναι η έκτη. Οι ερευνητές του γερµανικού ινστιτούτου υποστηρίζουν ότι η παρούσα είναι η πρώτη µελέτη που εξετάζει τις ποσότητες των πλαστικών που επιπλέουν στα νερά της Αρκτικής. Προηγούµενη µελέτη της Μπέργκµαν εστίαζε στη συσσώρευση σκουπιδιών στο βυθό του παγωµένου ωκεανού, όπου η συγκέντρωση των απορριµµάτων εκτιµάται τώρα πως είναι 10 µε 100 φορές πυκνότερη από ό,τι στην επιφάνεια, όσο δηλαδή στις µολυσµένες θάλασσες της νότιας Ευρώπης. Αξίζει να σηµειωθεί πως µια πρόσφατη αυστραλιανή µελέτη δείχνει ότι, µεταξύ 135 διαφορετικών ειδών θαλάσσιων πτηνών, τα 80 καταπίνουν πλαστικά αντικείµενα, είτε γιατί τα θεωρούν τροφή, είτε κατά λάθος. 18

Πτηνά, θαλάσσιες χελώνες, κήτη, µικρά ψάρια και άλλα είδη απειλούνται άµεσα από τα σκουπίδια, τα οποία καταπίνουν, θεωρώντας ότι πρόκειται για µέδουσες ή άλλες µορφές τροφής. Άλλη πρόσφατη έρευνα εντόπιζε πλαστικό στο 8% των καρχαριών της Γροιλανδίας που εξετάστηκαν. ΠΗΓΕΣ Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης https://congress.c-gaia.gr/congress/ Επιθεώρηση Angewandte Chemie International Edition Επιθεώρηση Water Science and Technology https://econews.gr Επιθεώρηση Polar Biology 19