پژوهشهايحسابداريماليوحسابرسي سالنهم/شماره 33 /بهار 5331 صفحه 521 تا 541 حسابداری استانداردهای به حسابرسان و حسابداران رویکرد الگوی 0761/01/22 دریافت: تاریخ حسابداری اطالعات کیفیت بر آن تأثیر و تاریخ 0761/02/22 : پذیرش 1 بولو قاسم 2 یگانه حساس یحیی 3 رودپشتی رهنمای فریدون 4 چهارمحالی شهرام چكیده و تعمق جامعیت بعد سه در آنان استداللآوری و تفکر شیوه به حسابرس و حسابدار عمیق رویکرد و پرسشنامه از استفاده با مطالعه این در دارد. اشاره حسابداری مسائل با روبهروشدن هنگام در انعطافپذیری آزمون توصیفی آمار حسابداران از نفر 69 و حسابرسان از نفر 37 دیدگاههای گردآوری t دو- و نمونهای تک حسابداران عمیق رویکرد تاثیر و یکدیگر با آنان قیاس به نسبت و شد استفاده رگرسیونی رویکرد و نمونهای بررسیها نتایج شد. پرداخته مالی گزارشگری کیفیت بر حسابداری استانداردهای به نسبت حسابرسان و عمیق رویکرد دارای حسابرسان و نیستند بهرهمند توجهی قابل عمیق رویکرد از حسابداران که داد نشان رویکرد و نگاه و دارد وجود معناداری تفاوت حسابرسان و حسابداران رویکرد عمق بین میباشند موجب حسابرسان و حسابداران عمیق رویکرد همچنین است. عمیقتر حسابداران به نسبت حسابرسان میشود. حسابداری اطالعات کیفیت افزایش حسابداری. اطالعات کیفیت حسابرسان عمیق رویکرد حسابداران عمیق رویکرد كلیدی: واژههای 521 ghblue20@yahoo.com اصلی( یسنده ون ( ایران تهران طباطبائی عالمه دانشگاه حسابداری گروه دانشیار 1- ایران. تهران طباطبائی عالمه دانشگاه حسابداری گروه استاد 2- ایران. تهران تحقیقات علوم واحد اسالمی آزاد دانشگاه حسابداری گروه استاد 3- مکاتبات( )مسئول ایران. تهران طباطبائی عالمه دانشگاه دکتری دانشجوی 4-
521 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... 1- مقدمه اطالعات حسابداری از مهم ترین منابع اطالعاتی است که به عنوان محصول اصلی سیستم حسابداری نقش اساسی در تصمیم گیری های گروه های مختلف بازار سرمایه ایفا می کند. این اطالعات طی یک فرایند محاسباتی و براساس اصول و استانداردهای مراجع ذی صالح اندازه گیری و ارائه می شوند و اگر از شفافیت الزم برخوردار نباشد احتمال تصمیم گیری های نادرست بوسیله گیرنده اطالعات افزایش می یابد. برابر بند 9 استاندارد شماره یک حسابداری ایران ترجمه استاندارد بین المللی شماره یک هدف از گزارشگری مالی ارائه اطالعاتی طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیف وسیعی از استفاده کنندگان صورت های مالی در اتخاذ تصمیم های اقتصادی مفید واقع می شود )کمیته تدوین استانداردهای حسابداری 1(. 0761 وجود اطالعات مالی شفاف و قابل مقایسه یکی از ارکان مهم پاسخگویی و تصمیم گیری های آگاهانه بوده و در رشد و توسعه اقتصادی اثرگذار است. طبیعی است که اطالعات مالی با کیفیت مطلوب در تصمیم گیری ها و تخصیص بهینه منابع و کارایی بازار اثر مثبت دارد که خود رشد توسعه و رفاه اجتماعی را به دنبال دارد. باتوجه به تحوالتی که در جهان امروز رخ داده است خصوصا در کشورهای در حال توسعه که با تهدیدات عدیده ای روبه رو می باشند این کشورها جهت حل مشکالت اقتصادی خود نیازمند راهکارهای مناسب جهت استفاده بهتر از امکانات و ثروت های خدادادی خود می باشند )گودرزی و بابازاده 0762(. این در حالی است که از زمانیکه برای اولین بار اصول و استانداردهای حسابداری تعریف و بر سر آن ها توافق شد سال های بسیاری می گذرد و در طی این سال ها با وقوع برخی رویدادها چهره برخی از مفاهیم و استانداردهای حسابداری تغییر کرده به نحوی که برخی مفاهیم پررنگ تر و برخی مفاهیم به حاشیه رانده شده است )همتی و نادری 0760(. در این راستا یکی از راهکارهای مهم نگرش و رویکرد عمیق تر حسابداران و حسابرسان به استانداردهای حسابداری و آثار احتمالی آن بر کیفیت اطالعات حسابداری می باشد. باتوجه به توضیحات ارائه شده درباره ابعاد گوناگون نگاه توسط حسابداران و حسابرسان انتظار بر این است که افزایش رویکرد عمیق)اصول گرا( حسابداران و حسابرسان افزایش کیفیت حسابداری را بهبود می بخشد که ترجیح رویکرد مبتنی بر اصول میتواند نمادی برای آن باشد. افراد با مطالعات متعددی تاکنون تالش کردهاند تا با رویکردهایی متفاوت ضمن ارائه تعاریفی از کیفیت اطالعاتی حسابداری و گزارشگری مالی عوامل موثر بر آن را شناسایی نمایند. این تالش- ها بیشتر بر پایه ابعاد کمی و با رویکرد مبتنی بر اطالعات ارائه شده در صورتهای مالی و گزارشهای مربوطه شکل گرفتهاند و کمتر تالش شده است که ویژگیهای شخصی فکری و نوع رویکرد افراد موثر بر کیفیت تدوین اطالعات مورد توجه قرار گیرد. این در حالی است که بنابر ادبیات موجود ویژگیهای فردی و شخصیتی افراد سهم قابل توجهی در کیفیت اطالعات تهیه شده خواهد داشت )حساس یگانه و همکاران 0762( و به این ترتیب بخش قابل توجهی از عوامل موثر بر کیفیت اطالعات حسابداری ناشناخته باقی ماندهاند. بنابراین در پژوهش حاضر تالش میشود با برآوردی مدلی نقش رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان در کیفیت اطالعات حسابداری مورد شناسایی قرار گیرد تا بتوان بخش قابل توجهی از تغییرات پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331
521 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي می- حاصله نتایج نمود. تبیین را نشدهاند داده توضیح پیشین مطالعات در که حسابداری اطالعات کیفیت مدیران حسابداری اطالعاتی کیفیت افزایش راستای در شرکتها مدیران به را چشمگیری کمک توانند ارزیابی منظور به سرمایهگذاران همچنین و حسابرسی کیفیت افزایش راستای در حسابرسی موسسات مطالعات به عنایت با نماید. ارزیابی( این در مفید اطالعات کسب صورت )در شرکتها اطالعات کیفیت و علمی پاسخی یافتن دنبال به حاضر مقاله شده مطرح مطلب به توجه با و موضوع پیشینه و اکتشافی کیفیت بر حسابرسان و حسابداران رویکرد تاثیر میتوان الگویی تخمین با آیا که است پرسش این به درخور نمود تبیین حسابداری اطالعات گزارش نظری چارچوب 2- مالی گزارشگری 1-2- گزارشگری محصول مالی نهایی فرآیند حسابداری مالی ارائه اطالعات مالی به کنندگان استفاده های گزارش قالب در تجاری واحد از خارج استفادهکنندگان و داخلی استفادهکنندگان از اعم مختلف استفادهکنندگان اطالعاتی نیازهای تأمین هدف با که حسابداری های گزارش از گروه آن است. حسابداری مالی های صورت میگیرند. قرار مالی گزارشگری عمل حیطه در میشوند ارائه و تهیه تجاری واحد از خارج مالی های صورت کامل مجموعه یک حاضر درحال میدهند. تشکیل را مالی گزارشگری فرآیند اصلی بخش های ویادداشت نقد وجوه جریان صورت و جامع زیان و سود صورت زیان و سود صورت ترازنامه شامل فعالیت درباره مدیران گزارش قبیل از مواردی مالی گزارشگری تشکیلدهنده موارد دیگر میباشد. توضیحی گزارش مورد حسب )و مستقل حسابرس گزارش با همراه که میباشد مدیران تحلیلی گزارش و تجاری واحد سایر میدهند. تشکیل را ساالنه مالی گزارش عنوان تحت مجموعهای مالی صورتهای و قانونی( بازرس گزارش قبیل از مواردی دربرگیرنده میشوند تهیه خاص اهداف با و موردی بهطور که مالی های گزارش افزایش جهت مدیره هیئت توجیهی گزارش ها بانک از مالی تسهیالت دریافت بهمنظور شده تهیه مالی های حسابداری استانداردهای تدوین )کمیته میباشند مالیاتی اظهارنامه و سهامی های شرکت مورد در سرمایه.)6 0761 مالی های صورت كنندگان استفاده و مالی های صورت هدف 2-2- عملکرد مالی وضعیت درباره شده طبقهبندی و تلخیص اطالعاتی ارائه از عبارت مالی های صورت هدف در مالی های صورت استفادهکنندگان از گسترده طیفی برای که است تجاری واحد مالی مالیوانعطافپذیری یا مدیریت مباشرت وظیفه نتایج همچنین مالی صورتهای گردد. واقع مفید اقتصادی تصمیمات اتخاذ 0730(. میکنند)رحمانی منعکس گرفته قرار دراختیارشان که منابعی قبال در را ها آن حسابدهی حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره
521 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... به طور کلی استفادهکنندگان از صورت های مالی به دو بخش استفاده کنندگان برون سازمانی و درون سازمانی تقسیم می گردد. استفاده کنندگان برون سازمانی صورت های مالی شامل مجمع صاحبان سهام شرکت سازمان های نظارتی نظیر دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور سازمان حسابرسی بهعنوان حسابرس مستقل بانک ها و موسسات اعتباری و استفاده کنندگان درون سازمانی شامل هیئت مدیره و مدیریت عامل شرکت مدیران مالی اجرایی و حسابرسی داخلی می باشد که هر بخش با توجه به موارد موردنظر بهره برداری الزم را از صورت های مالی شرکت معمول می نماید. در برخی شرکت های تجاری و تولیدی مدیران بخش های عملیاتی نیز از جمله استفادهکنندگان اصلی صورت های مالی در درون سازمان ها می باشند )صادقی راد 0762(. الزم به ذکر است که مدیریت واحد تجاری مسئول تهیه و ارائه صورتهای مالی میباشد. مدیریت به شکل و محتوای صورتهای مالی عالقهمند است از این رو اطالعات مندرج در صورتهای مالی منتشره بایستی با اطالعات مورد استفاده مدیریت جهت ارزیابی وضعیت مالی عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری در تضاد نباشد. به بیان دیگر اطالعات ارائه شده در صورت های مالی برای استفادهکنندگان در راستای ارزیابی وضعیت مالی عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری مفید واقع شود و خصوصیات کیفی مد نظر استفاده کنندگان از صورت های مالی را دارا باشد که خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با محتوای اطالعات "مربوط بودن" و "قابل اتکابودن" می باشند. خصوصیات کیفی اصلی مرتبط با ارائه اطالعات نیز "قابل مقایسهبودن" و "قابل فهمبودن" است.. )کمیته تدوین استانداردهای حسابداری.)00 0761 3-2- مدل های اندازه گیری كیفیت گزارشگری مالی به بیان مدرس و حصارزاده )0733( کیفیت گزارشگری توان صورت های مالی در انتقال اطالعات عملیات شرکت و به طور خاص پیش بینی جریان های نقدی مورد انتظار آن به سرمایه گذاران تعریف شده است.اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفاده کنندگان صورت های مالی مستلزم ارزیابی توان واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد و زمان و قطعیت ایجاد آن است. این توان در نهایت تعیین کننده ظرفیت واحد تجاری جهت انجام پرداخت هایی از قبیل پرداخت حقوق و مزایا به کارکنان پرداخت به تأمین کنندگان کاال و خدمات این به انجام مالی مخارج پرداخت سرمایه گذاری بازپرداخت تسهیالت بین سود توزیع و دریافتی صاحبان سرمایه است. ارزیابی توان ایجاد وجه نقد از طریق تمرکز بر وضعیت مالی عملکرد مالی و جریان های نقدی واحد تجاری و استفاده از آن ها در پیش بینی جریان های نقدی مورد انتظار و سنجش انعطاف پذیری مالی تسهیل می گردد. به عالوه جریانات نقدی عنصر کلیدی در مورد بودجهبندی سرمایه ای است. مطالعات از منظور 0 همکاران و فرانسیس 2 )2111( بارث همکاران و 7 )2113( لو )2101( شده است: همکاران و 9 1 2 چن و همکاران )2100( لوبو و همکاران )2102( و گارسیا ترول و همکاران )2107( استفاده پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331
523 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي 3 باشد: می )2112( دیچو و دیچاو توسط شده ارائه معیار همان استفاده مورد معیار نخستین نخست: معیار آن: در که اقالم =WCA وجه در تغییر منهای جاری های دارایی در تغییر از عبارتست که گردش در سرمایه تعهدی مدت کوتاه بانکی بدهی در تغییر عالوه به جاری های بدهی در تغییر منهای نقد نقد. وجه جریان صورت از مستخرج عملیاتی های فعالیت از ناشی نقد جریان =CFO میانگین =AvgAssets در فوق مدل باقیمانده مقدار قدرمطلق حاصلضرب هرسال. در شرکت های دارایی. است تعهدی اقالم کیفیت برای معیاری یک منفی ارائه مدل که است )2111( همکاران و فرانسیس مقاله از برگرفته استفاده مورد معیار دومین دوم: معیار مدل به توجه با را )2112( دیچو و دیچاو توسط شده 3 نیکولز مک این در است. نموده تعدیل )2112( اند. شده اضافه مدل به نیز تجهیزات و آالت ماشین اموال حساب و فروش درآمد در تغییر مدل آن: در که تغییر =REV فروش. درآمد در یک منفی در فوق مدل باقیمانده مقدار قدرمطلق حاصلضرب تجهیزات. و آالت ماشین اموال =PPE است. تعهدی اقالم کیفیت برای معیاری و بال پژوهشی کار از گرفته بر معیار سومین سوم: معیار اند. افزوده )2112( دیچو و دیچاو آن: در که مدل به متغیر سه که است )2119( 6 شیواکومار =D غیر در و است یک مساوی باشد منفی عملیاتی نقد جریان در تغییر اگر که است مصنوعی متغیری برای معیاری یک منفی در فوق مدل باقیمانده مقدار قدرمطلق حاصلضرب بود. خواهد صفر اینصورت است. تعهدی اقالم کیفیت تعهدی اقالم كل بر مبتنی مدل می 0 رابطه شرح به که است )0660( جونز مدل بر مبتنی که )0666( کاسزینک مدل از این بر عالوه و )گماریز باشد TAi,t = β0 + β1 Salesi,t + β2 PPEi,t + β3 CFOi,t + ԑi,t 01 :)2102 بالستا )0( = Sales عملیاتی نقد جریان و عملیاتی سود تفاضل با است برابر که تعهدی اقالم :مجموع =TA آن در که فروش درآمد در تغییر = PPE و تجهیزات و آالت ماشین اموال = CFO عملیاتی. نقد جریان در تغییر حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره
531 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... تمامی این متغیرها بر میانگین کل دارایی ها تقسیم می شوند. متغیر دوم نیز برابر قدر مطلق مقدار باقیمانده ضربدر منفی یک است و بنابراین مقدار باالتر نشانگر کیفیت گزارشگری بیشتر است. مدل مبتنی بر حساب های دریافتنی برای محاسبه کیفیت گزارشگری مالی استفاده می شود که شرح رابطه است: محاسبه مدل از مدیریت سود مکنیکولز و استوبن )2113( نیز ARi,t = β0 + β1 Salesi,t + ԑi,t )2( که در آن AR = :تغییر ساالنه در حساب های دریافتنی شرکت و = Sales تغییر ساالنه در درآمد فروش. تمامی این متغیرها بر میانگین کل دارایی ها تقسیم می شوند. باقیمانده و یا به عبارتی پسماند این معادله نشانگر تغییر در حساب های دریافتنی است که توسط تغییر در فروش قابل توضیح نمی باشد. بنابراین متغیر نخست قدر مطلق این مقدار ضربدر منفی یک می باشد. به این ترتیب هرچه مقدار باالتر باشد کیفیت گزارشگری مالی بیشتر است. 4-2- استاندارد حسابداری مبتنی بر اصول و قواعد 02 00 نلسون )2117( و شیپر )2117( معتقدند که استاندارهای حسابداری باید بیشتر مبتنی بر اصول باشند. نلسون )2117( استفاده از قواعد را در تدوین استانداردهای حسابداری رد نمی کند و معتقد است استانداردهای حسابداری می تواند تا حدی مبتنی بر قواعد باشند زیرا قواعد می تواند دقت برقراری ارتباط بین استانداردگذاران و نیازهای مربوطه را افزایش دهد و سبب کاهش و حتی از بین رفتن رویه های گزارشگری غیرمنصفانه شود هر چند که استفاده از قواعد می تواند پیچیدگی های مفرط در گزارشگری مالی را به همراه داشته باشد. با توجه به بررسی های صورت گرفته به نظر می رسد علت استفاده از قواعد فقدان اصول یا استفاده از اصول نامناسب است. فقدان اصول مناسب منجر به تدوین استانداردهای مبتنی بر روش های اختیاری می شود که این امر قابلیت مقایسه اطالعات حسابداری را کاهش می دهد. هر چند که تدوین استانداردهای مبتنی بر اصول مناسب نمی تواند منجر به تدوین استانداردهایی شود که فاقد هر گونه روش های اختیاری است. برخی معتقدند علت رسوایی های تجاری اخیر تدوین استانداردهای حسابداری آمریکا براساس قواعد است. استانداردهای مبتنی بر قواعد نسبت به استانداردهای مبتنی بر اصول طوالنی تر و پیچیده تر هستند )چهارمحالی و ناظمی 0733(. پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331
535 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي حسابرسان و حسابداران عمیق رویكرد 5-2- است: "بینش" و "بصیرت" نظر" "وسعت کلی" "درک )بعد(: جزء چهار از متشکل عمیق رویکرد زندگی درک به فیلسوف که آنجا از دارد. داللت جداگانه اجزای بهجای کالن درک بر کلی درک )0(»فرآیندهویتفرمذهنمحتوا«قبیل از را کلی مفاهیم است. عالقهمند کلی مفهوم در انسان تجربه کلی دامنه در مفاهیم این میگیرد. بهکار میشوند کلی درک موجب و هستند جامعی مفاهیم که و... از و کند کشف را دنیا متفاوت ظاهرا جنبههای بین روابط تا میکند سعی همچنین او دارند. کاربرد انسان مفاهیم دنبال به خود علمی زمینه در باید بنابراین کند. درک معنادار صورتی به را دنیا روابط این طریق»استقالل«حرفهایمراقبت»شواهد«چون مفاهیمی تا میکند هدایت را ما جزء این باشیم. کلی یک توسعه به و است گستردهای کاربرد دارای مذکور مفاهیم بررسی بگیریم. درنظر را و... مناسبافشای اجتماعی مفید رشته یک بهعنوان حسابرسی و حسابداری از تعبیری اساس بر علمی منسجم و جامع بنیاد میشود. منتهی کامل و واقعی اهمیت درک برای الزم تعمیق به نیاز عمیق رویکرد جزء یک بهعنوان نظر وسعت )2( در بلکه خاص ادعاکننده یک منظر از نه را پدیدهای یا و موضوع هر فیلسوف ترتیب بدین دارد. مسائل اگر دهد انجام آن مورد در مستدلی قضاوتهای میتواند بهطوریکه میگیرد. نظر در وسیعی دورنمای را خاص موضوعات و درخواستها باید ببریم بهکار حسابرسی فلسفه توسعه برای را نظر وسعت بخواهیم پرتو در موضوع هر باید بنگریم. بهموضوع فردی مسلم حقوق و شخصی مسائل از فراتر و گذاشته کنار فراگیر و مهمتر اثرات با نتایج اگر محدود. دیدگاه چند منظر از نه شود گرفته نظر در آن پیامد و اهمیت داشت. خواهد ناچیزی ارزش باشد داشته تضاد در پژوهش دارد. تأکید نظر مورد پژوهش عمق بر و است اصولی و عمیق روش سوم جزء بصیرت )7( فرضیههای افشای جستجوی در فیلسوف که است امر این بیان برای دیگری راه عمیق بصیرت کسب جهت هستند. جهان و زندگی از ما دیدگاه زیربنای که فرضیههایی است بدیهی 07 تنها نه بدیهیفرضیات و بوده دور نظر از دیگر مبانی از بسیاری مانند بلکه میکنیم استدالل آنها طریق از ما که هستند بنیانی مربوطه مفاهیم و ضعف نقاط آنها ماهیت بدیهی فرضیات که زمانی نیست. شده شناخته آنها اهمیت داشت. نخواهد واقعی توسعه و پیشرفت خاصی موضوع هیچ نگیرند قرار بررسی مورد و نشده شکافته و آینده و کنونی فعالیتهای به مربوط فلسفههای بهویژه و کاربردی و خاص فلسفههای در بینش: )2( محسوب ضروری ویژگی یک بینش داشتن موضوع به مربوط مشکالت بررسی برای تفکر تاریخ به مربوط نه مشکالت و الزامات از فارغ واقعا که افرادی نیست. همگان اختیار در یکسان بهطور ویژگی این میشود. قادرند زیاد احتمال به ساختهاند خود علمی زمینه توسعه و پژوهش وقف را خود زندگی و هستند روزمره 0767(. )حساسیگانه کنند بیان و پیشبینی را معین مسائل راهحلهای نتایج خود زمان از جلوتر حتی و تعمق جامعیت بعد سه در آنان استداللآوری و تفکر شیوه به حسابرس و حسابدار عمیق رویکرد بنابراین بهنظر شده ارائه توضیحات به باتوجه و دارد اشاره حسابداری مسائل با روبهروشدن هنگام در انعطافپذیری حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره
532 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... منطقی میرسد که تقویت چهار منظر مطرحشده درباره رویکرد عمیق بهعلت افزایش بینش و رویکرد حرفهای و عمیق نگاه حسابداران و حسابرسان کیفیت فعالیتها و اقدامات آنان را بههمراه داشته باشد. 6-2- یافتههای نظری پژوهش کیفیت اطالعات حسابداری از دیدگاه محققان دارای تعاریف متعددی است و نوع تعریف به دیدگاه فرد بستگی دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می شود. در واقع کیفیت اطالعات حسابداری را می توان به صورت توانایی صورت های مالی در انتقال اطالعات عملیات شرکت و به طور خاص پیش بینی جریان های نقدی مورد انتظار آن به سرمایه گذاران تعریف نمود )مدرس و حصارزاده 0733(. 02 لینزمیر و همکاران )0663( عنوان می کنند که یک استاندارد حسابداری دارای کیفیت باال اطالعات حسابداری را از طریق تقویت توانایی استفاده کنندگان در تصمیم گیری های سرمایه گذاری و اعتباری بهبود می بخشد. به عقیده است. 01 تورنتون )2112( کیفیت اطالعات حسابداری و گزارشگری مالی محصول مشترک حداقل چهار عامل اصلی است: خالقیت و رویکرد های مدیریت کیفیت حسابرسی تجربه کمیته حسابرسی و استانداردهای حسابداری دارای کیفیت باال. وجود ضعف در هر یک از این چهار حلقه می تواند کل زنجیره را مخدوش سازد. محققان بسیاری )برای مثال بارث و همکاران 2113( دقت اطالعات مالی را به عنوان معیار اندازه گیری کیفیت گزارشگری مالی مورد استفاده قرار داده اند که بیانگر توانایی اجزای سود تعهدی حسابداری )تحت شرایط انعطاف پذیری و اختیار عمل در انتخاب از میان رویه ها و برآوردهای حسابداری( در پیش بینی جریان های نقدی مورد انتظار آینده می باشد. بنابراین باال بودن دقت و توان پیش بینی کنندگی اجزای سود تعهدی از شاخص های تعیین محتوای اطالعاتی و کیفیت باالی گزارشگری مالی می باشد )مهدوی و جمالیان پور 0736(. در جدول 0 خالصه تحقیقات صورت گرفته آورده شده نویسندگان 09 سانیالو و همکاران 03 آکجو و همکاران 03 الساقی و همکاران سال 2103 2103 2109 تصویب جدول 1- پیشینه پژوهش موضوع استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی و درآمدهای حاصل از بانکداری" " حاکمیت شرکتی و کیفیت گزارشگری مالی" "بررسی درک حسابرسان بر کیفیت گزارشگری مالی در بانک لیبی" ه یا با پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331 نتایج نتایج نشان داد IFRS نه تنها قابلیت تصمیم گیری سهامداران خرد را افزایش داده اعتماد سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی را نیز به طرز چشمگیری باال می برد. استفاده از داده های 21 شرکت بورسی طی سال های 2119 تا 2101 در نیجریه نشان دادند حاکمیت شرکتی به بهبود کیفیت گزارشگری مالی در نیجریه کمک می کند. نتایج نشان داد حسابرسان درک خوبی از گزارشه یا در بخش بانکی دارند که این ویژگیه یا استفادهکنندگان اطالعات مالی ساالنه کیفی باال برای قابل فهمتر و مورد اعتمادتر
533 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي نویسندگان 06 و احمد همکاران و پورزمانی روحانی و بذرافشان همکاران و فرد وکیلی همکاران و مهرانی همکاران سال 2107 0761 0762 0767 0767 موضوع کیفیت و IFRS پذیرش "بررسی مالی" گزارشگری گزارشگری کیفیت میان "رابطه از استفاده با سرعت و مالی عملکرد ترکیبی معیارهای پرتفلیو" استقالل )متاآنالیز( "فراتحلیل کیفیت و حسابرسی کمیته مالی" گزارشگری استانداردهای تغییرات "روند کیفیت بر آن تاثیر و حسابداری حسابداری" اطالعات سازوکارهای رابطه "بررسی کیفیت و شرکتی راهبری به نتایج هستند. مالکانه حقوق و سود بودن مربوط که داد نشان آنان نتایج پذیرش از بعد و قبل در کاهش و نیست معنادار IFRS سود بودن مربوط در افزایش و مالکانه حقوق بودن مربوط همچنین ها آن خورد. می چشم به IFRS پذیرش دنبال اختالفات سطح پذیرش سبک قانونی منشا که دریافتند بین مورد های مدل و المللی بین و ملی استانداردهای اختیاری تعهدی اقالم و بودن مربوط سنجش در استفاده شوند. می رابطه این تعدیل به منجر که هستند عواملی عملکرد بین ایران سرمایه بازار در که میدهد نشان نتایج نسبتهای اساس بر مشترک سرمایهگذاری صندوقهای و فاما عامله سه و جنسن مطلوب پتانسیل ترینر شارپ دارد. وجود معنیداری همبستگی واقعی بازده نسبت با فرنچ میزان بیشترین که است این از حاکی همچنین نتایج و بوده ترینر نسبت به مربوط واقعی بازدهی با همبستگی و فاما عاملی سه مدل به متعلق همبستگی ضریب کمترین میباشد. فرنچ تقسیم با تجانس عدم این عامل شناسایی راستای در آنان کیفیت متفاوت معیارهای مبنای بر تحقیقات بندی مالی گزارشگری گروهی درون دو کای آماره محاسبه و تحقیقات در رفته بکار متفاوت معیارهای این که دریافتند رابطه و اند بوده تحقیقات نتایج در تناقض عوامل از یکی و سود مدیریت با حسابرسی کمیته استقالل بین معناداری رابطه مقابل در درحالیکه ندارد وجود کیفیت امتیاز بازده تعهدی اقالم کیفیت با کمیته استقالل بین معناداری دارد. وجود تقلب و ارائه تجدید و عادی غیر افزایش با استانداردها تغییرات که میدهد نشان نتایج سایر بر آن مثبت تاثیر اما است بوده همراه سود کیفیت ارزشیابی مدل تبیین )قدرت اطالعات کیفیت شاخصهای و سود پیشبینی پراکندگی سود پیشبینی خطای سهام نگردید. تایید سود( پایداری دار معنی رابطه وجود از حاکی آنان پژوهش های یافته به است. مالی گزارشگری کیفیت و شرکتی راهبری میان حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره
534 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... نویسندگان نیکومرام و همکاران حمدی و همکاران خواجوی و همکاران سال 0767 )0762( 0762 موضوع گزارشگری مالی" "تاثیر اخالق حرفه ای حسابداران مدیریت بر ویژگی های کیفی اطالعات حسابداری مدیریت" مربوط بودن ارزش اطالعات حسابداری و عوامل تاثیرگذار بر آن" "بررسی مالکیت خانوادگی ترکیب هیأت مدیره و کیفیت گزارشگری مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" نتایج اینصورت که باافزایش میزان متغیرهای راهبری شرکتی شاخص های کیفیت سود بهبود یافته و کیفیت گزارشگری مالی هم افزایش می یابد. فرضیات نشان می دهد که اطالعات حسابداری مدیریت تمامی ویژگی های کیفی اطالعات حسابداری مدیریت را دارد. از بین این ویژگی ها از نقطه نظر پاسخ دهندگان و بر اساس نسبت مشاهدات ویژگی مربوط بودن نسبت به سایر ویژگی های کیفی نسبت مشاهدات باالتری )دامنه گسترده بودن تر( دارد و بترتیب صحیح بودن کامل بودن و به موقع ویژگی هایی هستند که بر اساس دامنه گستردگی آن ها در اطالعات حسابداری مدیریت وجود دارد. اخالق حرفه ای حسابداران مدیریت بر ویژگی های کیفی اطالعات حسابداری مدیریت در تمام ابعاد موثر است و این موضوع نشان دهنده اهمیت اخالق حرفه ای در واحدهای مالی و حسابداری در کنار سایر فاکتورهای موثر می باشد. در بین ابعاد اخالق حرفه ای حسابداران مدیریت شایستگی و صالحیت حرفه ای حسابداران مدیریت بیشترین سپس عینیت و بی طرفی حسابداران مدیریت تاثیر بسزایی بر ویژگی های کیفی اطالعات حسابداری مدیریت دارند. نتایج تحقیق بیانگر مربوط بودن ارزش اطالعات حسابداری برای سرمایهگذاران در بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای مدلهای بازده و قیمت است. البته شاخصهای سود و زیانی نسبت به شاخص ترازنامهای برای سرمایهگذاران دارای ارزش مربوطتری هستند. همچنین سودده یا زیانده بودن و اندازه شرکت بر مربوط بودن ارزش اطالعات حسابداری اثرگذار است. نتایج آنان بیانگر این است که رابطه معناداری بین درصد اعضای غیرموظف هیأت مدیره و کیفیت گزارشگری مالی وجود ندارد و مالکیت خانوادگی نیز تأثیر معناداری بر رابطه بین این دو متغیر ندارد. از بین متغیرهای کنترلی نیز اندازه هیأت مدیره یکسان نبودن رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل نسبت بدهی نوع حسابرس و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری تأثیر معناداری بر کیفیت گزارشگری مالی ندارند و پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331
531 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي نویسندگان و یگانه حساس همکاران سال موضوع اخالق فلسفه بین رابطه "بررسی جمعیت های ویژگی و فردی کاهنده رفتارهای با شناختی حسابرسی" کیفیت نتایج رابطه دارای شرکت اندازه و ها دارایی بازده نسبت تنها هستند. مالی گزارشگری کیفیت با معناداری که است آن از حاکی آنان پژوهش از حاصل های یافته ای حرفه غیر رفتارهای بر حسابرسان فردی اخالق فلسفه بین که بطوری است تاثیرگذار حسابرسی کیفیت کاهنده رابطه حسابرسی کیفیت کاهنده رفتارهای و آرمانگرایی کاهنده رفتارهای و گرایی نسبی بین و معنادار و منفی دارد. وجود دار معنی مثبت رابطه حسابرسی کیفیت 0762 0733 و اعتمادی دیانتی مالی مدیران اخالقی دیدگاه "تأثیر مالی" گزارش کیفیت بر و مالی مدیران اخالقی دیدگاه است داده نشان نتایج طوری به است موثر مالی های گزارش کیفیت بر آرمانگرایی نماید. می تبیین را متغیر این تغییرات 03 درصد که پژوهش روش 3- که میشوند مطرح پرسشها این حاضر مطالعه در شده مطرح استداللهای و نظری مبانی به باتوجه رویکرد عمق بین آیا )2( دارند رویکردی چه خود پیشروی مسائل مورد در حسابرسان و حسابداران )0( رویکرد نوع آیا )7( دارد وجود معناداری تفاوت حسابداری اطالعات کیفیت به حسابرسان و حسابداران رابطه حسابرسان رویکرد نوع آیا )2( و دارد حسابداری اطالعات کیفیت با معناداری رابطه حسابداران دارد حسابداری اطالعات کیفیت با معناداری 11 خیر یا دارند عمیق رویکرد حسابرسان و حسابداران آیا اینکه بر مبنی اول پرسش بررسی راستای در باالی اگر و استفاده 3 و 9 1 شمارگان پاسخهای درصد از نخست روش در شود. می استفاده رویکرد دو از نظر مورد پرسش پاسخ باشد درصد "آری" دادههای میانگین مقادیر دوم روش در بود. خواهد تعلق امتیازات میانگین یعنی باشد 2 از باالتر میانگین مقدار اگر و میگیرند قرار بررسی مورد گردآوریشده بود. خواهد "آری" نظر مورد پرسش پاسخ لذا و بوده حدوسط از بیش پرسش آن به گرفته حسابرسان و حسابداران رویکرد عمق میزان بین آیا اینکه بر مبنی دوم پرسش بررسی راستای در آزمون از خیر یا دارد وجود معناداری تفاوت آیا t میانگین تفاوت به آزمون این در شود. می استفاده دونمونهای که گرفت تصمیم باید ابتدا آزمون این در میشود. پرداخته دیگر کمی متغیر مورد در متغیر یک از سطح دو واریانس برابری آزمون نتایج ابتدا نرمافزار آزمون این انجام با خیر. یا است مساوی گرفتهشده درنظر متغیر جنبه از نمونه دو تساوی عدم باشد خطا میزان ین یع غیر 21 از کمتر معناداری سطح اگر لوین آزمون خروجی در میگذارد. نمایش به را واریانسها اصلی آزمون با مرتبط که بعدی خروجی در و میشود گرفته نتیجه واریانسها در و میشود توجه خروجی جدول دوم سطر در موجود معناداری سطح به است جامعه دو میانگین اینصورت سطح معناداری ردیف در جدول اول قرار مبنا میگیرد. در این جدول سطح چنانچه حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره
531 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... معناد ریا موجود در خروجی نرمافزار کمتر از مقدار خطا باشد چنین استنباط میشود که میانگین دو جامعه مورد نظر از جنبه متغیر بررسیشده متفاوت است. اگر تفاوت میانگینها استنباط شود برای دریافتن این موضوع که میانگین کدام جامعه باالتر است بایستی به عالمت مقادیر تفاوت میانگینها توجه گردد. در راستای بررسی پرسشهای سوم و چهارم مبنی بر اینکه آیا عمق رویکرد حسابداران رابطه معناداری با کیفیت اطالعات حسابداری دارد و آیا عمق رویکرد حسابرسان رابطه معناداری با کیفیت اطالعات حسابداری دارد یا خیر از رگرسیون خطی استفاده خواهد شد که متغیر مستقل آن عمق رویکرد و متغیر وابسته آن کیفیت اطالعات حسابداری با توجه به گرایش به رویکرد مبتنی بر اصول خواهد بود. توضیحات گسترده راجع به رویکرد رگرسیونی در ادامه ارائه میگردد. الگو یا مدل مذکور به شرح مدل 7 خواهد بود: )7( که در آن: متغیر وابسته Accounting Information Qualityi = β0 + β1 Pattern Approachi + εi Accounting Information Qualityi اصول( بر اساس پرسشنامه شخص i = کیفیت اطالعات حسابداری )گرایش به سمت رویکرد مبتنی بر که از دادههای متوازن شده مأخوذه از پرسشنامه محاسبه میگردد. متغیر مستقل Pattern Approach i = رویکرد بر اساس پرسشنامه شخص i که از دادههای مأخوذه از پرسشنامه محاسبه میگردد. در مدل فوق مقدار ضریب تعیین )R2( میتواند نشان دهد که چند درصد از تغییرات کیفیت اطالعات حسابداری را رویکرد عمیق توضیح میدهد. برای بررسی معنادار بودن مدل رگرسیون از آماره یا رد فرضیه صفر آماره F F بهدست آمده با F استفاده شده است. برای تصمیمگیری درمورد پذیرش جدول که با درجات آزادی صورت و مخرج N-K و K-1 ) خطای ( %1 محاسبه شده مقایسه میشود اگر F محاسبه شده بیشتر از F ) مقدار عددی تابع آزمون در ناحیه بحرانی قرار گرفته و فرض صفر ( شود. در این حالت با ضریب اطمینان %61 کل مدل معنادار خواهد بود. در صورتی که مقدار کمتر از در سطح جدول باشد ( F F جدول باشد فرض ) رد می- محاسبه شده پذیرفته شده و معنیداری مدل در سطح اطمینان %61 مورد تأیید قرار نمیگیرد. برای بررسی معنادار بودن ضرایب متغیرهای مستقل در هر مدل از آماره تصمیمگیری در مورد پذیرش یا رد فرضیه صفر آماره T بهدست آمده با سطح اطمینان %61 محاسبه شده مقایسه میشود چنانچه قدرمطلق t استفاده شده است. t t T برای جدول که با درجه آزادی N-K در محاسبه شده از H 0 t H 0 F F ( K 1, N K ) جدول بزرگتر پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331
531 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي صفر) فرض و گرفته قرار بحرانی ناحیه در آزمون تابع عددی مقدار ( ( باشد ( نظر مورد ضریب %61 اطمینان ضریب با حالت این در شود. دارد. وابسته و مستقل متغیر بین ارتباط H 0 1 T t, N k 2 می- رد ) وجود بر داللت که بود خواهد معنادار ) پژوهش شناسی روش 1-3- این پژوهش کاربردی تحقیق هدف لحاظ از لحاظ از توصیفی تحقیق استنباط نحوه لحاظ از از اینکه بهعلت براین عالوه میباشد. اثباتی تئوریهای نوع از همچنین و استقرایی استدالل استدالل است پیمایشی تحقیقات گروه در حاضر تحقیق شده یافته دست نظر مورد دادههای به پرسشنامه طریق مسائل مورد در حسابرسان و حسابداران )0( که شود داده پاسخ پرسشها این به شده سعی تحقیق این در اطالعات کیفیت به حسابرسان و حسابداران رویکرد عمق بین آیا )2( دارند رویکردی چه خود پیشروی اطالعات کیفیت با معناداری رابطه حسابداران رویکرد نوع آیا )7( دارد وجود معناداری تفاوت حسابداری دارد حسابداری اطالعات کیفیت با معناداری رابطه حسابرسان رویکرد نوع آیا )2( و دارد حسابداری تحقیق یافتههای 4- توصیفی آمار 1-4- حاضر مطالعه در استفاده مورد نرمافزارهای SPSS 21 و Eviews 9 این نهایی آماری جامعه میباشد. سطح در رسمی حسابداران شامل 0761 سال پاییز و تابستان طی پرسشنامهها تکمیل بهمنظور پژوهش تعداد که میباشد بورسی شرکتهای ارشد حسابداران و مالی مدیران و بورسی شرکتهای حسابرسی مدیر تحلیلها و تجزیه مبنای و شده تکمیل حسابداران توسط پرسشنامه 69 و حسابرسان توسط پرسشنامه 37 جامعه شرایط تحت کوکران فرمول آماری از جامعه وسعت به باتوجه که است ذکر به الزم گرفتند. قرار به دسترس در نمونهگیری روش از استفاده با راستا این در گردید. استفاده نمونه تعدا انتخاب برای نامعلوم پیگیریهای از پس و گردید توزیع پرسشنامه نفر( )732 کوکران فرمول از استفاده با منتخب نمونه تعداد قسمت این در بودهاند. تحلیل و تجزیه برای کافی و الزم شرایط دارای پرسشنامه تعداد این نهایتا متعدد مورد متغیرهای پراکندگی( )معیارهای کمینه و بیشینه معیار انحراف مرکزی( )معیارهای میانه میانگین است. شده آورده 2 جدول در و محاسبه پرسشها( به شده داده پاسخهای میانگین توصیفی )مشخصات نظر حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره
531 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... جدول 2- شاخصهای توصیفی متغیرهای مورد مطالعه سرفصلها رویکرد عمیق حسابداران رویکرد عمیق حسابرسان کیفیت اطالعات حسابداری کیفیت اطالعات حسابداری میانگین میانه بیشینه كمینه 2/037 2/3 0/21 2/137 انحراف معیار 1/727 1/792 2/312 1/316 1/111 2/399 3/31 3/31 7/109 7/337 3/777 3/209 7/123 7/330 1/692 3/061 محتوایی حسابداران محتوایی حسابرسان منبع: یافتهه یا پژوهشگر همانطورکه در جدول 2 ارائه شده مقدار میانگین پاسخهای داده شده توسط حسابداران در منظر رویکرد عمیق 7/123 است. با توجه به دامنه پرسشنامه که از یک تا پنج بوده است این مقدار نشان می- دهد که رویکرد عمیق در حسابداران بهصورت بسیار عمده وجود ندارد و وضعیت متعادل بین رویکرد عمیق و غیرعمیق در این گروه مصداق دارد. مقدار میانه پاسخهای داده شده توسط حسابداران در منظر رویکرد عمیق نیز 7/109 است که این معیار نیز نشاندهنده عدم وجود تمایل قابل توجه در رویکرد حسابداران به هر یک از دو سوی عمیق و غیرعمیق میباشد. بیشترین مقدار متغیر رویکرد عمیق حسابداران نیز عدد پنج است و کمترین آن برابر 2/037 میباشد. دیگر معیار ارائه شده در جدول 2 انحراف معیار است که برابر است با 1/727 و به این ترتیب پراکندگی حول محور در پاسخهای مربوطه برابر 1/727 میباشد. مشخصات سایر متغیرهای اصلی تحت بررسی نیز در جدول 2 مشهود است. در مورد مشخصات پاسخدهندگان نیز الزم به ذکر است که اکثر پاسخدهندگان دارای مدرک کارشناسی فارغالتحصیل رشته حسابداری مرد و دارای کمتر از پنج سال تجربه بودهاند. نمودار دایرهای مشخصات پاسخدهندگان در نمودارهای 7 2 0 و 2 آمده است. پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331
533 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي پژوهشگر های یافته منبع: استنباطی آمار -2-4 آزمون از استنباطی آمار بخش در t میگردد. استفاده خطی رگرسیون و دونمونهای آزمون مقادیر میانگین موافق پاسخهای درصد شمارش تکنمونهای t نتایج پایایی 1-2-4- آلفای ضریب شد. استفاده اندازهگیری نتایج ثبات آزمون برای کرونباخ آلفای از حاضر پژوهش در تا ببینیم میخواهیم واقع در میرود. بهکار و... عقاید نگرشها بودن بعدی تک میزان سنجش برای کرونباخ نتایج مقیاسهاست. پایه بر ضریب این اساس است. بوده یکسان ها پرسش از پاسخگویان برداشت حد چه است. شده ارائه 7 جدول در آزمون این كرونباخ آلفای از استفاده با نتایج پایایی 3- جدول ها پرسش حسابداران عمیق رویکرد حسابرسان عمیق رویکرد حسابداری اطالعات کیفیت حسابداری اطالعات کیفیت پرسشهای تعداد 91 كرونباخ آلفای 1/31 1/926 1/632 1/397 91 01 01 حسابداران - محتوایی حسابرسان - محتوایی یا یافتهه منبع: پژوهشگر پرسشنامهها هستند( 1/9 از بیش )همگی است 1/11 از باالتر کرونباخ آلفای مقادیر اینکه به توجه با پرسش تکنیک از حسابداری اطالعات کیفیت به راجع پرسشهای که است ذکر به الزم البته میباشد. پایا فقط و است گردیده برطرف طریق آن به مذکور پرسشنامه در پایایی مسئله لذا و گرفتهاند بهره وارون های حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره
541 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... در راستای کسب اطمینان بیشتر پس از همسو سازی پاسخهای دریافتی آزمون آلفای کرونباخ برای آنها اجراء گردید. در ادامه به بررسی نتایج تحقیق پرداخته خواهد شد. 2-2-4- آزمون پرسش اول در راستای دستیابی به پاسخی برای پرسش اول از سه رویکرد استفاده میشود. در رویکرد نخست از درصد پاسخهای شمارگان 9 1 و 3 استفاده میشود و اگر باالی 11 درصد باشد پاسخ پرسش مورد نظر "آری" خواهد بود. نتیجه این آزمون در جدول 2 ارائه گردیده است. جدول 4- آزمون پرسش اول درصد پاسخهای موافق پرسش رویکرد عمیق حسابداران رویکرد عمیق حسابرسان منبع: یافتهه یا درصد پاسخهای موافق 22/071 درصد پژوهشگر 91/6 درصد با توجه به نتایج جدول 2 درصد پاسخهای موافق برای رویکرد عمیق حسابداران کمتر از 11 درصد است و لذا بر اساس این جدول حسابداران دارای رویکرد عمیق نیستند و در مقابل درصد پاسخهای موافق برای رویکرد عمیق حسابرسان بیشتر از 11 درصد است و بنابراین حسابرسان دارای رویکرد عمیق می- باشند. در رویکرد دوم مقادیر میانگین دادههای گردآوریشده مورد بررسی قرار میگیرند و اگر مقدار میانگین باالتر از 2 باشد یعنی میانگین امتیازات تعلق گرفته به آن پرسش بیش از حدوسط بوده و لذا پاسخ پرسش مورد نظر "آری" خواهد بود. نتیجه این آزمون در جدول 1 ارائه شده است. جدول 5- آزمون پرسش اول میانگین امتیازات پرسش رویکرد عمیق حسابداران رویکرد عمیق حسابرسان منبع: یافتهه یا میانگین امتیازات پژوهشگر 7/123 7/330 با توجه به نتایج جدول 1 برای هر دو رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان بیشتر از حد وسط )عدد 7( است و گرچه فاصله رویکرد حسابداران از عدد سه کمتر است اما نمیتوان با اطمینان از عمیق نبودن رویکرد حسابداران سخن گفت. برای کسب اطمینان قطعی و نهایی از رویکرد سوم بهره گرفته میشود. در روش سوم از آزمون t تکنمونهای استفاده خواهد شد. پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331
545 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي 1/11 از بیشتر معناداری سطح 9 جدول نتایج به باتوجه است. آمده 3 و 9 جدول در آزمون این نتایج آماره جدول 3 نتایج به باتوجه دیگر سویی از نمیباشند. عمیق رویکرد دارای حسابداران لذا است t و مثبت دارای حسابرسان لذا است پایین حد مقادیر از بیشتر باال حد مقادیر و است 1/11 از کمتر معناداری سطح میباشند. عمیق رویکرد فرضیه نمونهای تک t آزمون اول پرسش آزمون 6- جدول t آماره حسابداران عمیق رویکرد درجه آزادی سطح معناداری میانگین تفاوت %55 اطمینان فاصله پایین حد باال حد فرضیه نتیجه تأیید عدم 1/162-1/173 1/123 1/202 61 1/32 یا یافتهه منبع: پژوهشگر فرضیه نمونهای تک t آزمون اول پرسش آزمون 7- جدول t آماره حسابرسان عمیق رویکرد درجه آزادی سطح معناداری میانگین تفاوت %55 اطمینان فاصله پایین حد باال حد فرضیه نتیجه تأیید 1/399 1/969 1/330 1/111 32 03/723 یا یافتهه منبع: پژوهشگر عمیق رویکرد از حسابداران که میشود استنتاج اینطور استفاده مورد رویکرد سه نتایج جمیع به توجه با میباشند. عمیق رویکرد دارای حسابرسان و نیستند بهرهمند توجهی قابل دوم پرسش آزمون 3-2-4- آزمون از دوم پرسش آزمون راستای در t 3 جدول در آزمون این نتایج شد. خواهد استفاده نمونهای دو از بزرگتر مقدار این که است 1/063 برابر واریانس همسانی آزمون برای معناداری سطح مقدار است. آمده t آماره مقدار پس نمیشود. رد واریانسها همسانی فرض بنابراین میباشد. 1/11 واریانسها همسانی تحت برابری فرض رد ناحیه در که است صفر آن معناداری سطح 02/202 و آزمون آماره مقدار است. توجه مورد با و دارد وجود معناداری تفاوت شرکتها از گروه دو این میانگین بین بنابراین میگیرد. قرار میانگینها گفت میتوان است حسابداران گروه از بزرگتر حسابرسان گروه میانگین اینکه و میانگینها مقادیر به توجه به نسبت حسابرسان نگاه و دارد وجود معناداری تفاوت حسابرسان و حسابداران رویکرد عمق بین که است. عمیقتر حسابداران حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره
542 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... جدول 8- آزمون t دونمونهای آزمون t برابری میانگین آزمون برابری واریانس برابری یا نابرابری واریانسها میانگین گروهها 7/330 آماره F 0/933 معناداری آماره t معناداری با فرض برابری واریانسها با فرض نابرابری واریانسها حسابرسان 7/123 حسابداران منبع: یافتهه یا پژوهشگر 1/063 02/202 07/639 1/111 1/111 4-2-4- آزمون پرسش سوم در راستای آزمون پرسش سوم از آزمون رگرسیونی استفاده خواهد شد. نتایج این آزمون در جداول 6 و 01 آمده است. متغیر مقدار ثابت رویکرد عمیق حسابرسان ضرایب جدول 5- آزمون رگرسیون خطی خطای استاندارد آماره t سطح معناداری عامل تورم واریانس - 0/111 1/29 1/226 2/161 1/111 1/111 1/120 2/663 1/733 1/121 22/631 0/366 1/226 آماره F سطح معناداری آماره F سطح معناداری آزمون وایت 1/111 1/103 منبع: یافتهه یا ضریب تعیین ضریب تعیین تعدیل شده مقدار دوربین- واتسون پژوهشگر با توجه به نتایج جدول 6 از آنجا که آماره t متغیر رویکرد عمیق حسابرسان بزرگتر از 0/691+ بوده و سطح معناداری آن کوچکتر از 1/11 است ارتباطی معنادار و مستقیم بین رویکرد عمیق حسابرسان و کیفیت اطالعات حسابداری برقرار است. آماره دوربین- واتسون مدل نیز 2/161 است که بین 0/1 و 2/1 قرار دارد. ضمنا سطح معناداری آماره F نیز 1/111 است که پایینتر از 1/11 بوده و نشان از معناداری مدل دارد. دیگر نکته قابل توجه در جدول 6 ضریب تعیین تعدیلشده مدل است. مقدار ضریب تعیین تعدیلشده مدل مورد استفاده حدود 21 درصد میباشد که نشان میدهد حدود 21 درصد از تغییرات متغیر وابسته بوسیله متغیرهای مستقل قابل توضیح است. الزم به ذکر است که سطح معناداری آزمون وایت بزرگتر از 1/11 است و لذا مشکل ناهمسانی واریانس در مدل وجود ندارد. پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331
543 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي متغیر ثابت مقدار حسابداران عمیق رویکرد ضرایب خطی رگرسیون آزمون 11- جدول استاندارد خطای t آماره معناداری سطح واریانس تورم عامل - 0/111 1/702 1/711 0/37 1/111 1/111 76/166 9/111 1/193 1/10 22/706 2/923 1/199 F آماره F آماره معناداری سطح وایت آزمون معناداری سطح 1/111 1/033 یا یافتهه منبع: تعیین ضریب شده تعدیل تعیین ضریب واتسون دوربین- مقدار پژوهشگر آماره که آنجا از 01 جدول نتایج به توجه با t و بوده 0/691+ از بزرگتر حسابداران عمیق رویکرد متغیر و حسابداران عمیق رویکرد بین مستقیم و معنادار ارتباطی است 1/11 از کوچکتر آن معناداری سطح قرار 2/1 و 0/1 بین که است 0/37 نیز مدل واتسون دوربین- آماره است. برقرار حسابداری اطالعات کیفیت دارد. مدل معناداری از نشان و بوده 1/11 از پایینتر که است 1/111 نیز F آماره معناداری سطح ضمنا دارد. تعدیلشده تعیین ضریب مقدار است. مدل تعدیلشده تعیین ضریب 01 جدول در توجه قابل نکته دیگر به- وابسته متغیر تغییرات از درصد 71 حدود میدهد نشان که میباشد درصد 71 حدود استفاده مورد مدل از بزرگتر وایت آزمون معناداری سطح که است ذکر به الزم است. توضیح قابل مستقل متغیرهای وسیله بررسی مورد گروه دو هر در ترتیب این به ندارد. وجود مدل در واریانس ناهمسانی مشکل لذا و است 1/11 میشود. حسابداری اطالعات کیفیت افزایش موجب حسابرسان و حسابداران عمیق رویکرد گیری نتیجه و بحث 5- پیش- مسائل مورد در حسابرسان و "حسابداران اینکه بر مبنی تحقیق اول پرسش آزمون راستای در دادههای میانگین مقادیر موافق پاسخهای درصد شمارش رویکرد سه از دارند " رویکردی چه خود روی آزمون و گردآوریشده t از حسابداران که داد نشان خالصه بهطور بررسیها نتایج شد. استفاده نمونهای تک میباشند. عمیق رویکرد دارای حسابرسان و نیستند بهرهمند توجهی قابل عمیق رویکرد به حسابرسان و حسابداران رویکرد عمق بین "آیا اینکه بر مبنی تحقیق دوم پرسش آزمون راستای در آزمون از دارد " وجود معناداری تفاوت حسابداری اطالعات کیفیت t حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره بررسی- نتایج شد. استفاده دونمونهای نگاه و دارد وجود معناداری تفاوت حسابرسان و حسابداران رویکرد عمق بین که داد نشان خالصه بهطور ها است. عمیقتر حسابداران به نسبت حسابرسان رویکرد و رابطه حسابداران رویکرد نوع "آیا اینکه بر مبنی تحقیق چهارم و سوم های پرسش آزمون راستای در کیفیت با معناداری رابطه حسابرسان رویکرد نوع "آیا و دارد " حسابداری اطالعات کیفیت با معناداری نشان خالصه بهطور بررسیها نتایج شد. استفاده تکمتغیره خطی رگرسیون از دارد " حسابداری اطالعات میشود. حسابداری اطالعات کیفیت افزایش موجب حسابرسان و حسابداران عمیق رویکرد که داد
544 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... جمیع نتایج بهدست آمده از آزمون فرضیهها بهطور خالصه حاکی از این بود که )0( حسابداران از رویکرد عمیق قابل توجهی بهرهمند نیستند و حسابرسان دارای رویکرد عمیق میباشند )2( بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان تفاوت معناداری وجود دارد و نگاه و رویکرد حسابرسان نسبت به حسابداران عمیقتر است و )7( رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان موجب افزایش کیفیت اطالعات حسابداری میشود. در رابطه با نتایج بهدست آمده الزم به توضیح است که دو گروه حسابداران و حسابرسان مستقل در فرآیند تهیه گزارش و رسیدگی به اطالعات حسابداری نقش اساسی دارند. به این ترتیب دیدگاه هریک از این دو گروه میتواند تفاوتهای مهم با یکدیگر داشته باشد. یکی از اهداف مطالعه حاضر بررسی و ارزیابی رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان نسبت به استانداردهای حسابداری و قیاس میزان عمق نگرش آنان به مسائل و استانداردها بوده است. نتایج بررسیها نشان داد که حسابداران از رویکرد عمیق قابل توجهی بهرهمند نیستند و حسابرسان دارای رویکرد عمیق میباشند. در عین حال بین عمق رویکرد حسابداران و حسابرسان تفاوت معناداری وجود دارد و نگاه و رویکرد حسابرسان نسبت به حسابداران عمیقتر است. در مورد علل تفاوت این نگاه میتوان به این نکته اشاره کرد که از نظر تئوری حسابداری و حسابرسی دو عمل کامال متمایز میباشند ولی در عمل اغلب اتفاق میافتد که حسابداران متخصص عمل حسابرسی را عهدهدار شده و بعضی عملیاتی انجام میدهند که صرفا جبه حسابداری دارد. موضوع حسابداری تهیه و تنظیم سند حسابداری ثبت در دفاتر و باالخره تهیه صورتهای مالی است در حالیکه موضوع حسابرسی کنترل و اظهارنظر نسبت به حسابهایی است که قبال تنظیم شده است. حسابدار معامالت و فعالیتهای مالی را بهطور روزانه در دفاتر ثبت میکند در صورتیکه حسابرس بهطور مقطعی و یا در آخر سال مالی رسیدگی مینماید. حسابرس نسبت به حسابها و صورتهای مالی که رسیدگی کرده گزارش تهیه مینماید ولی حسابدار معموال گزارشی ضمیمه حسابهایی که تهیه نموده است نمیکند. حسابدار نسبت به صحت پیکرهای حساب و تطبیق آنها با واقعیت تردیدی به خود راه نمی دهد مگر آنکه ظاهر حسابها مشکوک و یا اشتباه باشد )مثال جمع دو طرف تراز دفتر کل با هم برابر نباشد( ولی حسابرس ارقام و عملیات حسابداری را دقیقا کنترل کرده و تا آنجا که الزم بداند آنها را با اسناد و مدارک موجود تطبیق میدهد. الزم به ذکر است که تا کنون مطالعه مشابهی در این حوزه صورت نگرفته است و امکان مقایسه نتایج وجود ندارد. از سویی دیگر گفتنی است کیفیت اطالعات حسابداری از دیدگاه محققان دارای تعاریف متعددی است و نوع تعریف به دیدگاه فرد بستگی دارد. یک استاندارد حسابداری دارای کیفیت باال اطالعات حسابداری را از طریق تقویت توانایی استفادهکنندگان در تصمیمگیریه یا سرمایهگذاری و اعتباری بهبود میبخشد. در مطالعه حاضر تالش شد تا با استفاده از دادههای گردآوری شده از حسابداران رسمی در سطح مدیر حسابرسی شرکتهای بورسی و مدیران مالی و حسابداران ارشد شرکتهای بورسی به بررسی رابطه نوع رویکرد حسابداران و حسابرسان با کیفیت اطالعات حسابداری پرداخته شود. نتایج بررسیها بهطور خالصه نشان داد که رویکرد عمیق حسابداران و حسابرسان موجب افزایش کیفیت اطالعات حسابداری میشود. در پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331
و 0 541 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي این از و کند ارائه تفکر برای را روشی و چارچوب میتواند عمیق رویکرد که است توضیح به الزم رابطه این بهوجود یگانگی و وحدت عمل و فکر بین و دهد گسترش را تفکر یا تواناییه است قادر عمیق نگاه جهت به همیشه و نمیشود قناعت واقعیت از خاصی جنبه مطالعه به اصولی و عمیق رویکرد در آورد. به منجر حسابرسان و حسابداران رویکرد عمق میشود. توجه کل یک صورت به چیز همه منظورنمودن گزارش- که آنان فعالیتهای نتایج در تفاوت نتیجه در و متفاوت حسابرسی و حسابداری رویههای گزینش به توجه ترتیب این به میگردد. است مالی اطالعات کیفیت آنها تبع و حسابرسی گزارشهای و مالی های تأثیر تحت را شرکتها مالی اطالعات کیفیت میتواند حسابرسان و حسابداران عمیق رویکرد میزان و وجود دهد. قرار منابع فهرست )0 گزارش- کیفیت بر مالی مدیران اخالقی دیدگاه "تأثیر )0733( دیلمه دیانتی زهرا و حسین اعتمادی 2) فن اوری و علوم در اخالق فصلنامه شرکتها" مالی های.22-00 صص )2 )2 )0762( باستانی سوسن و رحمانی علی حجازی رضوان آمنه بذرافشان "فراتحلیل آنالیز( )متا مدیریت حسابداری پژوهشی علمی فصلنامه مالی" گزارشگری کیفیت و حسابرسی کمیته استقالل.003-010 صص )21(3 )7 )0761( روحانی اکرم و زهرا پورزمانی.097 )2 )1 )9 )3 )3 میان "رابطه از استفاده با سرعت و مالی گزارشگری کیفیت 026- صص 3)26( حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای پرتفلیو" عملکرد ترکیبی معیارهای استفاده و قواعد بر مبتنی حسابداری "استانداردهای )0733( ناظمی فرزاد و اکبر علی چهارمحالی 92-13. صص 2)7( مدیریت حسابداری مجله حسابداری" اصول از نامناسب 731. صص فرهنگی و علمی انتشارات حسابرسی" "فلسفه )0767( یحیی یگانه حساس بین رابطه "بررسی )0762( جلیلی صابر و نیا طالب اهلل قدرت رمضانعلی رویا یحیی یگانه حساس حسابرسی" کیفیت کاهنده رفتارهای با شناختی جمعیت های ویژگی و فردی اخالق فلسفه 01-29. صص 9)09( مدیریت حسابداری برخاسته احساسات "بررسی )0762( پور فضلاله مهران و شاکری ماهرخ سیده یحیی یگانه حساس تهران" بهادار اوراق بورس در شده پذیرفته های شرکت حسابداران از تجربی شواهد سود: دستکاری از تهران. دانشگاه ایران حسابداری سراسری همایش سیزدهمین در شده ارائه مقاله بودن "مربوط )0762( خانی تقی نسترن و زواره برزوزاده محسن قیومی فعال علی کریم حمدی 1)06( حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای آن. بر تأثیرگذار عوامل و حسابداری اطالعات ارزش 067-037. صص حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره
کیفیت" 541 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... )6 خواجوی شکراله مصطفی اعتمادی جوریابی محمد منفرد مهارلویی و شعله منصوری )0762( "مالکیت خانوادگی ترکیب هیأت مدیره و کیفیت گزارشگری مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی 1)06( صص 079-001. 01( رحمانی علی )0730( "ارزیابی کیفیت گزارشگری مالی" ماهنامه حسابرس 2)03( صص 9-0. 00( رحمانی علی بهاره عامری و فاطمه کرمی )0767( "سودمندی صورته یا محتوای اطالعاتی" پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی 9)22( صص 31-17. پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331 مالی تلفیقی از دیدگاه 02( صادقیراد حمید )0762( "تاثیر کیفیت ارائه صورتهای مالی بر بهبود تصمیمات سازمانی" مرکز آموزش و تحقیقات راهآهن صص 9-0. 237 07( کمیته تدوین استانداردهای حسابداری )0761( "استانداردهای حسابداری ایران" تهران: انتشارات سازمان حسابرسی. 02( گودرزی احمد و هانی بابازاده شیروان )0762( "بررسی رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و سررسید بدهیها با کارآیی سرمایهگذاری" حسابداری مدیریت 3)23( صص 003-011. 01( مدرس احمد و رضا حصارزاده )0733( بورس اوراق بهادار )2( 0 صص 009-31. 09( مهدوی غالمحسین و گزارشگری مالی و کارایی سرمایه گذاری" فصلنامه مظفر جمالیان پور )0736( "بررسی عوامل موثر بر سرعت گزارشگری مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" مجله پژوهشهای حسابداری مالی )2( 2 صص 013-36. 03( مهرانی کاوه سلمان بیک بشرویه زهره و شهیدی )0767( "بررسی رابطه سازوکارهای راهبری.99 شرکتی و کیفیت گزارشگری مالی" پژوهش حسابداری صص 06-0. 02 03( نیکومرام هاشم فریدون رهنمای رودپشتی عباس طلوعی اشلقی و یوسف تقی پوریان )0767( "ارزیابی تاثیر اخالق حرفهای حسابداران مدیریت بر ویژگیهای کیفی اطالعات حسابداری مدیریت )با استفاده از تکنیک آنتروپی- فازی(" فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت 3)21( صص 26-06( همتی حسن و علی نادری )0760( "روند تغییرات در رویکرد استانداردگذاری حسابداری و ضرورتهای آن )با تأکید بر ساختار تئوریک استانداردها(" مطالعات حسابداری و حسابرسی 0)0( صص 92-30. 20) Ahmed, K., Chalmersb, K. and Khlif, H, (2013), A Meta-Analysis of IFRS Adoption Effects, The International Journal of Accounting, 48(2), PP. 173-217. 21) Akeju, J, B,. & Babatunde, A, A, (2017), Corporate Governance and Financial Reporting Quality in Nigeria, International Journal of Information Research and Review, 4(2), PP. 3749-3753. 22) Alsagli, R, A,. & Mizdrakovic, V, (2016), The Auditors Perception on the Quality of Financial Reporting in Libyan Banks, International Journal of Applied Research, 2(5), PP. 331-334.
541 قاسمبولو یحیيحساسیگانه فریدونرهنمايرودپشتيوشهرامچهارمحالي 23) Ball, R. and Shivakumar, L, (2006), The Role of Accruals in Asymmetrically Timely Gain and Loss Recognition, Journal of Accounting Research, No. 44, Vol. 2, PP. 207-242. 24) Barth, M., Wayne, L. and Lang, M, (2008), International Accounting Standards and Accounting Quality, Journal of Accounting Research, 46 (3), PP. 467-498. 25) Chen, F., Hope, O., Li, Q. and Wang, X, (2011), Financial Reporting Quality and Investment Efficiency of Private Firms in Emerging Markets, The Accounting Review, No. 86, PP. 1255 1288. 26) Dechow, P. and Dichev, I, (2002), The Quality of Accruals and Earnings, The Role of Accruals in Estimation Errors, The Accounting Review, No. 77, PP. 35-59. 27) Francis, J., LaFond, R., Olsson, P.M. and Schipper, K, (2005), The Market Pricing of Accruals Quality, Journal of Accounting and Economics, No. 39, PP. 295 327. 28) García-Teruel, P.J., Martínez-Solano, P. and Sánchez-Ballesta, J.P, (2013), The Role of Accruals Quality in the Access to Bank Debt, Journal of Banking & Finance, doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.jbankfin.2013.10.003. 29) Gomariz, M.F. C. and Ballesta, J.P.S, (2014), Financial Reporting Quality, Debt Maturity and Investment Efficiency, Journal of Banking and Finance, Available at: http://dx.doi.org/10.1016/j.jbankfin.2013.07.013. 30) Linsmeier, T, J., James R. Boatsman, Robert H. Herz, Ross G. Jennings, Gregory J. Jonas, Mark H. Lang, Kathy R. Petroni, D. Shores, James M. Wahlen, (1998), Criteria for Assessing the Quality of an Accounting Standard, Accounting Horizons, 12(2), PP. 161-162. 31) Lobo, G.J., Song, M. and Stanford, M, (2012), Accruals Quality and Analysis Coverage, Journal of Banking and Finance, No. 36, PP. 497-508. 32) Lu, C.W, Chen, T.K. and Liao, H.H, (2010), Information Uncertainty, Information Asymmetry and Corporate Bond Yield Spreads, Journal of Banking and Finance, No. 34, PP. 2265-2279. 33) McNichols, M. and Stubben, S, (2002), Does Earnings Management Affect Firms, Investment Decisions? The Accounting Review, No. 86, PP. 1571 1603. 34) Nelson, M. W, (2003), Behavioral Evidence on the Effects of Principles-Based and Rules- Based Standards, Accounting Horizons, 17(1), PP. 91-104. 35) Sanyaolu, O, A,. Iyoha, F, O,. & Ojeka, S, (2017), International Financial Reporting Standards Adoption and Earnings of Quoted Banks in Nigeria, International Journal of Economics and Financial Issues, 7(1), PP. 279-284. 36) Schipper, K, (2003), Principles Based Accounting Standards.Accounting Horizons, 17(1). 37) Thornton, D. B, (2002), Financial Reporting Quality: Implications of Accounting Research, Submit to the senate standing committee on banking, trade and commerce. حسابرسی و مالی حسابداری پژوهشهای 1331 بهار 33/ شماره
541 الگويرویکردحسابدارانوحسابرسانبهاستانداردهايحسابداريوتأثیرآنبر... یادداشتها 1. Francis 2. Barth 3. Lu 4. Chen 5. Lobo 6. García-Teruel 7. Dechow and Dichev 8. McNichols 9. Ball and Shivakumar 10. Gomariz and Ballesta 11. Nelson 12. Schipper 13. Postulates 14. Linsmeier 15. Thornton 16. Sanyaolu 17. Akeju 18. Alsagli 19. Ahmed 20. Levin پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی شماره 33/ بهار 1331