ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: «ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ» Υποβληθείσα στον καθηγητή κο ΝΙΚΟΛΑΟ ΓΟΥΔΕΛΗ, από την σπουδάστρια ΤΟΝΤΟΥ ΣΟΦΙΑ (ΑΕΜ:439) Καβάλα, 2006

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την είσοδο των δέκα νέων μελών, καθίσταται πληθυσμιακά τρίτη σε μέγεθος στον κόσμο μετά την Κίνα και την Ινδία, με 455 εκατομμύρια κατοίκους. Η διεύρυνση αυτή, η μεγαλύτερη στην ιστορία της Ε.Ε., απομακρύνει το στόχο της πραγματικής οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης, προσθέτει 75 εκατομμύρια νέους κατοίκους, ισάριθμους καταναλωτές αλλά και μια σειρά από οικονομικά, κοινωνικά και θεσμικά προβλήματα. Από την άλλη πλευρά, με τη διεύρυνση αυτή, η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί τους στόχους της σταθερότητας, της δημοκρατίας και της ευημερίας στην ευρωπαϊκή ήπειρο, υπερβαίνει το μεγάλο διχασμό της Ευρώπης σε Ανατολή και Δύση και διευρύνει την αγορά της. 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ...2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...3-5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1. «ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ»...7 1.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ...7-8 1.2 «ΤΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ, ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ»...9 1.2.1 ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΛΑΑΚΕΝ, ΟΡΟΣΗΜΟ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ...9-11 1.2.2 ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΚΟΠΕΓΧΑΓΗΣ...11-12 1.2.3 ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ...13-14 1.2.4 ΑΤΖΕΝΤΑ 2000:ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ Ε.Ε...14-15 1.3 ΤΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗΣ ΚΑΙ Η ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ...15 1.3.1 ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΚΕΚΤΗΜΕΝΟ...16-17 1.3.2 Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗΣ...17-19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ «ΕΣΘΟΝΙΑ- ΛΕΤΟΝΙΑ- ΜΑΛΤΑ ΠΟΛΩΝΙΑ-ΣΛΟΒΕΝΙΑ- ΚΥΠΡΟΣ- ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ- ΟΥΓΓΑΡΙΑ -ΣΛΟΒΑΚΙΑ-ΤΣΕΧΙΑ :ΤΑ ΝΕΑ ΚΡΑΤΗ-ΜΕΛΗ»...20 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΟΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΤΟΥΣ 2.1 ΕΣΘΟΝΙΑ...20-24 2.2 ΛΕΤΟΝΙΑ...24-28 2.3 ΜΑΛΤΑ...28-32 2.4 ΠΟΛΩΝΙΑ...32-37 3

2.5 ΣΛΟΒΕΝΙΑ...37-41 2.6 ΚΥΠΡΟΣ...41-45 2.7 ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ...46-49 2.8 ΟΥΓΓΑΡΙΑ...49-53 2.9 ΣΛΟΒΑΚΙΑ...53-58 2.10 ΤΣΕΧΙΑ...58-62 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3. «ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗΣ»...63 3.1 «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ Ε.Ε.»... 63 3.1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...63-64 3.1.2 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ...64-67 3.1.3 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΠΟ ΤΑ ΝΕΑ ΚΡΑΤΗ...67-72 3.1.4 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ Ε.Ε....72-74 3.1.5 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ...74-76 3.1.6 ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗΣ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ...76-82 3.1.7 ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ...82-89 3.2 «ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ Ε.Ε.»...90 3.2.1 ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ...90-91 3.2.2 ΟΙ ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ...91-94 3.2.3 Ο ΝΕΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΤΗ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ...94-95 3.2.4 ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ:ΔΑΠΑΝΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ...95-96 3.2.5 Η ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ...96-97 3.2.6 Η ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ Ε.Ε....97-99 3.2.7 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗΣ ΤΗΣ Ε.Ε. ΣΤΗΝ Κ.Ε.Π.Π.Α...99-101 3.2.8 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΝΑΤΟ...101-104 4

3.3 «ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ Ε.Ε.»...105 3.3.1 Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ...105-106 3.3.2 ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΣΕ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ....106-109 3.3.3 Η ΑΠΕΙΛΗ ΑΣΚΗΣΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΝΤΑΜΠΙΝΓΚ...109-110 3.3.4 Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΩΝ ΡΟΩΝ...110-113 3.3.5 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (ΟΚΕ) ΣΤΗ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ...113-114 3.3.6 ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗΣ ΤΗΣ Ε.Ε. ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ...114-119 3.3.7 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ Ε.Ε....119-121 3.3.8 ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΣΤΗΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ- ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ...121-122 3.3.9 ΠΟΙΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗ ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ.Ε.Ε....122 3.3.10 Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΠΟΙΗΣΗ...122-125 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ 4. «Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ»...126 4.1 ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ...126-129 ΕΠΙΛΟΓΟΣ...130 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΗΓΩΝ (ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΚΘΕΣΕΙΣ, ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΤΥΠΟ, ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ)...131-132 5

Εισαγωγή Η διεύρυνση της ευρωπαϊκής ένωσης προς τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, αποτελεί ένα επίκαιρο και φλέγον για την πορεία της Κοινότητας θέμα. Η προσέγγιση και η ανάλυση του, ασφαλώς δεν μπορεί να ολοκληρωθεί πλήρως μια και συνεχώς νέα στοιχεία αποκαλύπτονται και διαμορφώνονται μέσα από τις διαρκείς εξελίξεις και τις αλλαγές των δεδομένων της σύγχρονης πραγματικότητας. Ωστόσο, στο συγκεκριμένο σύγγραμμα, γίνεται μια προσπάθεια αναφοράς στις πτυχές του ζητήματος. Μέσα σε 4 κεφάλαια, περιγράφονται οι συνθήκες, τα συμβούλια, πληροφορίες για τα νέα κράτη μέλη και οι επιπτώσεις της διεύρυνσης σε οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Ακόμη γίνεται αναφορά στην ελληνική πραγματικότητα και στο πώς η ελληνική κοινωνία δέχεται και αντιμετωπίζει τα νέα ευρωπαϊκά δεδομένα. 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1. «ΟΙ διαδικασίες για τη διεύρυνση της ευρωπαϊκής Ένωσης στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης» 1.1 Ιστορική Αναδρομή Η πρώτη προσπάθεια για την δημιουργία μιας ένωσης των κρατών της Ευρώπης έγινε με την διακήρυξη της 9ης Μαΐου 1950 από τον Robert Schumann. O Schumann πρότεινε λοιπόν, στα ευρωπαϊκά κράτη που μόλις είχαν αποκτήσει την εθνική τους κυριαρχία, μετά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο, να δημιουργήσουν μια ένωση σε συγκεκριμένους τομείς, χωρίς όμως να προσχωρήσουν στην δημιουργία ομοσπονδιακού κράτους. Έτσι λοιπόν, πρότεινε την δημιουργία μιας ένωσης σε δύο πολύ σημαντικούς τομείς της τότε οικονομίας, τους τομείς του άνθρακα και του χάλυβα. Η ένωση θα γίνονταν ανάμεσα σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη που το επιθυμούσαν. O Schumann πρότεινε επίσης την δημιουργία μιας ανώτατης αρχής, η οποία θα έλεγχε τους τομείς του άνθρακα και του χάλυβα, που μέχρι τότε έλεγχαν τα ίδια τα κράτη. Στις 18 Απριλίου 1951 στο Παρίσι υπογράφηκε ανάμεσα στην Γαλλία, την Γερμανία, την Ιταλία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία η συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), η οποία άρχισε να εφαρμόζεται στις 25 Ιουλίου 1952. Η Αγγλία προτίμησε την δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών και την ίδια ιδέα ενστερνίστηκαν η Δανία, η Νορβηγία, η Ισλανδία, η Αυστρία, η Πορτογαλία και η Ελβετία. Ύστερα από την επικύρωση της συνθήκης ΕΚΑΧ και αφού η Ευρώπη των έξι είδε ότι η κοινή αγορά άνθρακα και χάλυβα ήταν αποτελεσματική, αποφάσισε να προχωρήσει στην δημιουργία μιας κοινής αγοράς για όλα τα προϊόντα. Έτσι συστήθηκε μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων για να εξετάσει το ενδεχόμενο αυτό και αφού παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνας, υπογράφηκαν μεταξύ των έξι δύο συνθήκες στο Καπιτώλιο της Ρώμης στις 25 Μαρτίου 1957: η συνθήκη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΣΟΚ) και η συνθήκη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (ΕΚΑΒΕ). Η Αγγλία από την μεριά της θέλησε να δημιουργήσει μια ευρεία ζώνη ελεύθερων συναλλαγών με την ΣΟΚ, αλλά διαφωνίες με την Γαλλία δεν το επέτρεψαν. Έτσι δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΑ) ανάμεσα στην Αγγλία, την Αυστρία, την Νορβηγία, την Σουηδία, την Δανία, την Πορτογαλία, την Ισλανδία, την Ελβετία και την Φιλανδία. Επειδή όμως η Αγγλία κατάλαβε έπειτα και 7

από τις πρώτες επιτυχίες της ΣΟΚ, ότι δεν μπορούσε να έχει τον κυρίαρχο ρόλο που ήθελε στην Ευρώπη αποφάσισε να προσχωρήσει στην ΣΟΚ. Τον Αύγουστο του 1961 η Αγγλία μαζί με την Δανία υπέβαλλαν επίσημα την υποψηφιότητά τους για να γίνουν πλήρη μέλη της ΣΟΚ. Βρήκαν αντιμέτωπο όμως τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Ντε Γκολ και έτσι σταμάτησαν οι διαπραγματεύσεις. Ακολούθησε και δεύτερη αίτηση από την Αγγλία και την Δανία, καθώς και από την Ιρλανδία και την Νορβηγία και αφού ο Ντε Γκολ παραιτήθηκε τελικά υπογράφηκαν οι συνθήκες για την ένταξη των προαναφερόμενων χωρών. Από την 1η Ιανουαρίου 1973 η Αγγλία, η Ισλανδία και η Δανία είναι επίσημα μέλη της ΣΟΚ, ενώ η Νορβηγία ύστερα από δημοψήφισμα αποφάσισε να μην προσχωρήσει στην ένωση. Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία, οι συγκεκριμένες χώρες υπέβαλλαν τις αιτήσεις τους για την ένταξή τους στην ΣΟΚ. Η Ελλάδα εντάχθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1981, ενώ η Πορτογαλία και η Ισπανία εντάχθηκαν στις 2 Ιανουαρίου 1986. Η Ευρώπη των έξι γίνεται Ευρώπη των δώδεκα και με την υπογραφή της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης (ΣΕΠ) την 1η Ιουνίου 1987 αποφασίζουν την ολοκλήρωση της αγοράς τους μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1992. Ένα χρόνο πριν, δηλαδή στις 31 Δεκεμβρίου του 1991, στο Μάαστριχ αποφάσισαν μέσα στην ενιαία αγορά να δημιουργήσουν μια οικονομική και νομισματική ένωση. Με την συνθήκη αυτή, καθώς και με κάποιες άλλες η ΣΟΚ μετατρέπεται σε Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕ). Την 1η Ιανουαρίου 1995 γίνεται η ένταξη της Αυστρίας, της Φιλανδίας και της Σουηδίας, ενώ την 1η Ιανουαρίου του 1999 γίνεται πραγματικότητα η Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ). Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, πολλές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ζήτησαν την συμμετοχή τους στην ΣΕ, η οποία τους ενθάρρυνε με πολιτικά και οικονομικά κίνητρα. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης τον Δεκέμβριο του 2002 αποφασίζεται να γίνουν μέλη της ένωσης από την 1η Μαΐου 2004 η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Σλοβενία, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Κύπρος και η Μάλτα. Επίσης από την 1η Ιανουαρίου του 2002 γίνεται εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος, που ονομάστηκε euro σε δώδεκα από τις δεκαπέντε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 8

1.2 Τα συμβούλια, οι συνθήκες και οι συμφωνίες που αφορούν στη διεύρυνση 1.2.1 Το ευρωπαϊκό συμβούλιο του Λάακεν, ορόσημο στην οικοδόμηση της ΕΕ Το συμβούλιο του Λάακεν συνήλθε στις 14 και 15 Δεκεμβρίου και συνέπεσε με το τελευταίο στάδιο προετοιμασίας για την κυκλοφορία των τραπεζογραμματίων και κερμάτων. Το συμβούλιο ασχολήθηκε μεταξύ άλλων με τα ακόλουθα θέματα: Η εισαγωγή την 1/1/2001 του με φυσική μορφή αποτελούσε την κορύφωση μιας ιστορικής διαδικασίας με αποφασιστική σημασία για την οικοδόμηση της Ευρώπης. Είχαν ληφθεί όλα τα μέτρα ώστε το μεγάλο αυτό εγχείρημα να στεφθεί από επιτυχία. Η ζώνη του συνιστά πλέον, ένα πόλο σταθερότητας για τις χώρες που συμμετέχουν και τις προφυλάσσει από την κερδοσκοπία και τις οικονομικές διαταραχές. Ενισχύει την εσωτερική αγορά και συμβάλλει στη μεγαλύτερη προσέγγιση των πολιτών της Ένωσης. Ενέκρινε την δήλωση για την επιχειρησιακή ετοιμότητα της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας (ΚΕΠΠΑ), που αποτελεί τμήμα της ΕΠΠΑ. Η Ένωση είναι ικανή πλέον να διεξάγει επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων. Η ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνατοτήτων δεν συνεπάγεται την δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού. Πρόκειται για μια ευρωπαϊκή δύναμη ταχείας επέμβασης (ΕΔΤΕ) για την διαχείριση κρίσεων και για ειρηνευτικές και ανθρωπιστικές αποστολές γνωστές σαν αποστολές του Petersburg. Η ανάπτυξη εθνικών στρατευμάτων γίνεται με απόφαση μόνο των κρατών μελών. Με βάση την εγκριθείσα πολιτική η Ένωση άρχισε να δοκιμάζει τις δομές και τις διαδικασίες της στον τομέα των στρατιωτικών και μη στρατιωτικών επιχειρήσεων διαχείρισης κρίσεων. Το Ευρωπαϊκό συμβούλιο τόνισε ότι απαιτείται η ισόρροπη ανάπτυξη των στρατιωτικών και μη στρατιωτικών δυνατοτήτων, η οριστικοποίηση των ρυθμίσεων συνεργασίας με το ΝΑΤΟ και η συμβολή των υπό ένταξη τότε κρατών. Η διαδικασία της ένταξης νέων κρατών μελών ήταν αμετάκλητη. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο εξέφρασε την ικανοποίηση του για την υπογραφή στο ξενοδοχείο Πετερσμπεργκ, έξω από την Βόννη στις 5/12/2001 της συμφωνίας για τον καθορισμό των προσωρινών ρυθμίσεων στο Αφγανιστάν. 9

Η ΕΕ θα διέθετε ανθρωπιστική βοήθεια 352,000,000 από τα οποία τα 203,000,000 θα ήταν από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Μετά από πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης το ευρωπαϊκό συμβούλιο δεσμεύτηκε να υιοθετήσει μια κοινή πολιτική για το άσυλο και την μετανάστευση. Η πολιτική αυτή είχε ως προϋπόθεση: i) Την ενσωμάτωσή της στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ. Ειδικότερα έπρεπε να συναφθούν με τις χώρες μεταναστευτικών ροών, συμφωνίες επανεισδοχής και να αναπτυχθεί ένα σχέδιο δράσης για την παράνομη μετανάστευση και την εμπορία ανθρώπων. ii) Την ανάπτυξη ευρωπαϊκού συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών για το άσυλο, την μετανάστευση και τις χώρες καταγωγής. iii) Τη θέσπιση κοινών κανόνων περί ασύλου, υποδοχής και οικογενειακής επανένωσης iv) Την κατάρτιση ειδικών προγραμμάτων στον τομέα της καταπολέμησης των διακρίσεων και του ρατσισμού. Η σύσταση της Ευρωπαϊκής Μονάδας Δικαστικής Συνεργασίας (Eurojust), της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Ακαδημίας και της ειδικής ομάδας των Αρχηγών της Αστυνομίας, όπως επίσης και η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της Ευρωπόλ αποτελούν θετική εξέλιξη. Το συμβούλιο καλέστηκε να εξετάσει την πράσινη βίβλο της Επιτροπής για μια ευρωπαϊκή εισαγγελική αρχή. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο ενέκρινε την δήλωση για το μέλλον της Ένωσης. Προκειμένου να εξασφαλισθεί η προετοιμασία της επικείμενης Διακυβερνητικής Διάσκεψης, που θα εισηγούνταν την τροποποίηση των Συνθηκών, το ευρωπαϊκό συμβούλιο του Λάακεν αποφάσισε να συγκαλέσει μια Συνέλευση υπό την προεδρία του Βαλερύ Ζισκάρ Ντ Εστέν και αντιπροέδρους τους Τζουλιάνο Αμάτο και Ζαν Λυκ Ντεάν (πρώην Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας και πρώην Πρωθυπουργούς της Ιταλίας και του Βελγίου αντίστοιχα). Στη συνέλευση μετείχαν: -15 αντιπρόσωποι των κυβερνήσεων των χωρών της ΕΕ -30 μέλη των εθνικών κοινοβουλίων (2 από κάθε κράτος μέλος) -16 μέλη του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου -2 αντιπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής -τα υποψήφια κράτη μέλη θα μετείχαν με έναν αντιπρόσωπο της κυβέρνησης και δύο του εθνικού κοινοβουλίου χωρίς όμως να μπορούν να παρακωλύσουν την τυχόν διαμορφωμένη γενική συναίνεση των κρατών μελών. 10

Για την γενική οικονομική κατάσταση και τις προοπτικές της ΕΕ το ευρωπαϊκό συμβούλιο επεσήμανε ότι η Ένωση διανύει μια περίοδο βραδείας οικονομικής ανάπτυξης και αβεβαιότητας εξαιτίας της παγκόσμιας ύφεσης και επιβράδυνσης και της μείωσης της ζήτησης. Το διαθέσιμο εισόδημα αυξάνεται λόγω της πτώσης του πληθωρισμού και των φορολογικών ελαφρύνσεων σε ορισμένες χώρες. Η δημοσιονομική πολιτική αποσκοπεί στην διατήρηση υγιών δημόσιων οικονομικών. Το σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης επιτρέπει στη δημοσιονομική πολιτική να διαδραματίσει θετικό ρόλο στην καταπολέμηση της επιβράδυνσης χάρη στους αυτόματους σταθεροποιητές, διατηρώντας ταυτόχρονα το στόχο της μεσοπρόθεσμης ισορροπίας. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο σημείωσε την κοινή έκθεση της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας και της Επιτροπής Οικονομικής Πολιτικής για τις συντάξεις. Η βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων και η βελτίωση της πρόσβασης στις επικουρικές συντάξεις έχουν σημαντική αξία. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο υπενθύμισε τη σημασία της ενθάρρυνσης της καινοτομίας, ιδίως με τη θέσπιση κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας και της έρευνας. Αποδίδει στρατηγική σημασία στο πρόγραμμα GALILEO και εξέφρασε ικανοποίηση για την απόφαση που έλαβε στο Εδιμβούργο ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος να το χρηματοδοτήσει με ποσόν έως 550,000,000. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο εξέφρασε την ικανοποίησή του: i) Για την εκ μέρους του Συμβουλίου θέσπιση των περιβαλλοντικών δεικτών ii) Για τα αποτελέσματα της Διάσκεψης του Μαράκες σχετικά με τις κλιματικές μεταβολές και δεσμεύτηκε να τηρήσει το πρωτόκολλο του Κιότο iii) Για την σύσταση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τροφίμων, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασφαλείας των Αερομεταφορών και του Ευρωπαϊκού οργανισμού για την Ασφάλεια στη Θάλασσα. 1.2.2 Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης Τον Ιούνιο του 1993 στο ευρωπαϊκό συμβούλιο της Κοπεγχάγης τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι οι συνδεδεμένες χώρες της ΚΑΕ που το επιθυμούν μπορούν να γίνουν μέλη της Ένωσης, εφόσον πληρούν τους απαιτούμενους οικονομικούς και πολιτικούς όρους. 11

Τα κριτήρια ένταξης που τέθηκαν, αναφερόμενα και ως «Κριτήρια της Κοπεγχάγης», απαιτούν το υποψήφιο κράτος να έχει πετύχει: Σταθερότητα των θεσμών οι οποίοι να εγγυούνται την δημοκρατία, την τήρηση της ασφάλειας, των κανόνων δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον σεβασμό και την προστασία των μειονοτήτων. Λειτουργία της οικονομίας του ως οικονομία της αγοράς και ικανότητα να αντιμετωπισθούν ανταγωνιστικές πιέσεις καθώς και οι δυνάμεις της αγοράς στ εσωτερικό της Ένωσης. Ικανότητα να αναλάβει υποχρεώσεις οι οποίες να συνδέονται με την ιδιότητα του μέλους, συμπεριλαμβανομένης της προσχώρησης στους σκοπούς της πολιτικής, οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Να έχει δημιουργηθεί το σύνολο των προϋποθέσεων που οφείλει να πληροί το υποψήφιο κράτος μέλος για την ένταξη του στην Ένωση μέσω της προσαρμογής των διοικητικών δομών, έτσι ώστε η εθνική του νομοθεσία που θα εναρμονιστεί με την κοινοτική, να εφαρμοστεί διαμέσου κατάλληλων διοικητικών και δικαστηριακών δομών. Πιο συγκεκριμένα, το συμβούλιο της Κοπεγχάγης υιοθέτησε ουσιαστικά τις προτάσεις του κοινοβουλίου για τα κριτήρια επιλεκτικότητας των υποψηφίων χωρών. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε το Σώμα στην πολιτική και κοινωνική διάσταση του εγχειρήματος.(βλ εκθέσεις Hansch,Α3-0189/92 & Oostalander,A4-0101/96). Για το λόγο αυτό ζήτησε να προσανατολιστεί ένα ουσιαστικό μέρος της προενταξιακής βοήθειας για την εμπέδωση της Δημοκρατίας στις υποψήφιες χώρες. Υπογραμμίζοντας την προτεραιότητα που αποδίδει το Σώμα στα πολιτικά κριτήρια, ήτοι δημοκρατία, σεβασμός ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, καθεστώς κράτους δικαίου, αντέδρασε στην απόφαση του Ελσίνκι, αργότερα, να θεωρηθεί η Τουρκία υποψήφια χώρα για ένταξη, τονίζοντας ότι η έναρξη των διαπραγματεύσεων δεν είναι δυνατή επειδή η Τουρκία απέχει πολύ από την ικανοποίηση των πολιτικών κριτηρίων της Κοπεγχάγης. 1 Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Έσσεν ( Δεκέμβριος του 94) η ΕΕ αποφάσισε να υιοθετήσει μια σφαιρική προενταξιακής στρατηγικής, η οποία συνίστατο: 1. Στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών συμφωνιών 2. Στη στήριξη της διαδικασίας μετάβασης από την ΕΕ με την μορφή των μη επιστρεπτέων επιχορηγήσεων από το πρόγραμμα PHARE. 3. Στην εφαρμογή της νομοθεσίας, σχετικά με την ενιαία αγορά 4. Σε ένα εποικοδομητικό διάλογο με όλες τις συνδεδεμένες χώρες της ΚΑΕ. 1 (βλ. http:www.ana.gr/ee/papers/dievrinsi2.html) 12

1.2.3 Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Νίκαιας 7,8,9 Δεκεμβρίου 2000, Συμπεράσματα της προεδρίας σε σχέση με τη διεύρυνση Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει εκ νέου την ιστορική διάσταση της διαδικασίας διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την πολιτική προτεραιότητα που αποδίδει στην επιτυχία της. Εκφράζει την ικανοποίησή του για την εντατικοποίηση των διαπραγματεύσεων προσχώρησης με τις υποψήφιες χώρες, η οποία επέτρεψε την επίτευξη σημαντικότατης προόδου, ιδίως κατά τους τελευταίους μήνες. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θεωρεί ότι έχει φθάσει πλέον η στιγμή να δοθεί μια νέα ώθηση στη διαδικασία αυτή. Προσυπογράφει τα συμπεράσματα του Συμβουλίου «Γενικών Υποθέσεων» της 4ης Δεκεμβρίου 2000 σχετικά με τη στρατηγική που προτείνεται από την Επιτροπή. Σημειώνει με ικανοποίηση ότι η αρχή της διαφοροποίησης ανάλογα με τις ιδιαίτερες επιδόσεις κάθε υποψήφιας χώρας, καθώς και η δυνατότητα «γεφύρωσης του χάσματος», επιβεβαιώνονται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου. Ο «χάρτης πορείας» για τους επόμενους 18 μήνες θα διευκολύνει τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων, με δεδομένο πάντως ότι οι καλύτερα προετοιμασμένες χώρες διατηρούν τη δυνατότητα να προχωρήσουν ταχύτερα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θεωρεί ότι η στρατηγική αυτή, από κοινού με την ολοκλήρωση της Διακυβερνητικής Διάσκεψης για τη θεσμική μεταρρύθμιση, θα επιτρέψει στην Ένωση, σύμφωνα με το στόχο που καθορίστηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ελσίνκι, να είναι σε θέση να υποδεχθεί, από το τέλος του 2002, όσα νέα κράτη μέλη θα είναι έτοιμα, με την ελπίδα να μπορέσουν να συμμετάσχουν στις επόμενες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα αξιολογήσει τον Ιούνιο του 2001 στο Γκέτεμποργκ (Goteborg) την πρόοδο που θα έχει σημειωθεί όσον αφορά την υλοποίηση αυτής της νέας στρατηγικής, προκειμένου να δώσει τις αναγκαίες κατευθυντήριες γραμμές για την επιτυχή ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκτιμά τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι υποψήφιες χώρες για την εφαρμογή των προϋποθέσεων που επιτρέπουν την υιοθέτηση, την εφαρμογή και την ουσιαστική υλοποίηση του κεκτημένου. Οι υποψήφιες χώρες καλούνται να συνεχίσουν και να επιταχύνουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις προκειμένου να προετοιμασθούν για την προσχώρηση, ιδίως όσον αφορά την ενίσχυση των διοικητικών τους ικανοτήτων, προκειμένου να είναι σε θέση να ενταχθούν στην Ένωση το 13

ταχύτερο δυνατόν. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να προτείνει πρόγραμμα για τις παραμεθόριες περιοχές προκειμένου να ενισχυθεί η οικονομική τους ανταγωνιστικότητα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει την έκθεση του Συμβουλίου σχετικά με τις συναλλαγματικές στρατηγικές των υποψηφίων χωρών, η οποία καθορίζει τη συναλλαγματική στρατηγική που είναι συμβατή με την προσχώρηση στην Ένωση, στη συνέχεια τη συμμετοχή στο μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών και τέλος την υιοθέτηση του ευρώ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποδέχεται ευνοϊκά την οργάνωση ενός διαλόγου για οικονομικά και χρηματοπιστωτικά θέματα με τις υποψήφιες χώρες. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποδέχεται ευνοϊκά την πρόοδο που σημειώθηκε όσον αφορά την εφαρμογή της προενταξιακής στρατηγικής για την Τουρκία και επιχαίρει για τη συμφωνία που επιτεύχθηκε κατά το Συμβούλιο της 4ης Δεκεμβρίου 2000 ως προς τον κανονισμό-πλαίσιο και την εταιρική σχέση προσχώρησης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία του εγγράφου αυτού για την προσέγγιση ανάμεσα στην Ένωση και την Τουρκία μέσω της οδού που ανοίχθηκε από τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ελσίνκι. Η Τουρκία καλείται να υποβάλει ταχέως το εθνικό της πρόγραμμα υιοθέτησης του κεκτημένου και να το βασίσει στην εταιρική σχέση προσχώρησης. Η σύνοδος της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης σε επίπεδο αρχηγών κράτους ή κυβερνήσεως της 7ης Δεκεμβρίου επέτρεψε τη διεξοδική ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τη μεταρρύθμιση των θεσμικών οργάνων και τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης πιο μακροπρόθεσμα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη αντιπροσωπεύει χρήσιμο πλαίσιο διαλόγου μεταξύ των κρατών μελών της Ένωσης και των χωρών που επιδιώκουν την προσχώρηση, πρότεινε δε να προσκληθούν ως «υποδειχθέντα μέλη» οι χώρες της διαδικασίας σταθεροποίησης και σύνδεσης καθώς και οι χώρες της ΕΖΕΣ. 2 1.2.4 Ατζέντα 2000: Μεταρρύθμιση των Πολιτικών και Διεύρυνση της ΕΕ Τον Ιούλιο 1997 δημοσιοποιήθηκε η Ατζέντα 2000: Για μια δυνατότερη και μεγαλύτερη Ευρώπη. Πρόκειται για ένα βασικό καθοδηγητικό κείμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ουσιαστικά για ένα πλαίσιο δράσης, το οποίο συντάχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό να μεταφέρει τις εκτιμήσεις και 2 (βλ. http:/www.europa.eu.int.gr) 14

προσανατολισμούς της Ένωσης για την πορεία της μετά το 2000. Το κείμενο αυτό μας ενδιαφέρει εδώ γιατί θέτει ακριβώς το πλαίσιο των άμεσων μελλοντικών εξελίξεων των ευρωπαϊκών πολιτικών. Τα θέματα που απασχολούν την Ατζέντα 2000 είναι: α) η ενίσχυση των ευρωπαϊκών πολιτικών ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στη διεύρυνση, την επιδίωξη της βιώσιμης ανάπτυξης, την εξασφάλιση απασχόλησης και τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των πολιτών της Ευρώπης, β) η προετοιμασία τόσο της Ένωσης όσο και των υποψηφίων χωρών για τη διεύρυνση και γ) η εξασφάλιση χρηματοδότησης της διεύρυνσης και η απαραίτητη προσαρμογή των εσωτερικών πολιτικών. Οι απαντήσεις στα παραπάνω θέματα έχουν επηρεάζουν δραστικά το πλαίσιο άσκησης των ευρωπαϊκών πολιτικών. 1.3 Tο εγχείρημα της πέμπτης διεύρυνσης και η υλοποίησή του Από την αρχή της έναρξης της διαδικασίας της διεύρυνσης των χωρών της ΚΑΕ, η οποία θα πρόσθετε άλλα 170 περίπου εκατομμύρια ανθρώπους στον πληθυσμό και 1,862,000 τ.χλμ στην έκτασή της, θεωρήθηκε ως ένα ιδιαίτερα δύσκολο, σύνθετο και πολύπλοκο εγχείρημα. Το πρόβλημα δεν περιοριζόταν μόνο στο γιγαντιαίο έργο της προετοιμασίας των υποψήφιων χωρών, αλλά είχε επιπτώσεις πιο σοβαρές για την ίδια την ένωση και ειδικότερα για την λειτουργία της, την συνοχή και την ταυτότητά της. Ακριβώς για τον λόγο αυτό η Ε.Ε από την πρώτη στιγμή ξεκαθάρισε ότι: Διεύρυνση σε βάρος της συνοχής και της στοχοθετημένης ενοποιητικής διαδικασίας δεν θα γινόταν πέραν των κριτηρίων της Κοπεγχάγης που θα έπρεπε να πληρούν οι υποψήφιες χώρες. Η διεύρυνση θα ήταν εφικτή μόνο και εφόσον θα πραγματοποιούνταν η θεσμική μεταρρύθμιση της ΕΕ που θα της επέτρεπε να λειτουργήσει αποτελεσματικά μέσα σε ένα διευρυνόμενο πλαίσιο 25 ή 30 κρατών μελών. Η πρώτη από τις παραπάνω προϋποθέσεις αφορούσε στην πιο ευαίσθητη πλευρά του εγχειρήματος. Οι φόβοι επικεντρώνονταν στο σημείο ότι μια πρόωρη διεύρυνση θα έθετε σε κίνδυνο την υφιστάμενη συνοχή, υποστηρίζοντας ότι μια τόσο μεγάλη ποσοτική και ποιοτική αλλαγή στην μορφολογία της ένωσης θα οδηγούσε αναγκαστικά σε μία λιγότερο συνεκτική αρχιτεκτονική της Ευρώπης με πολλές κατηγορίες κρατών μελών. 15

1.3.1 Το Κοινοτικό Κεκτημένο Βασικό στοιχείο της πρόκλησης της παρούσας διεύρυνσης ήταν να διασφαλιστεί ότι, όσο θα αναπτύσσεται η ΕΕ, οι αξίες της και θα πρότυπά της θα διατηρούνται αναλλοίωτα. Η ΕΕ προσκαλεί τα νέα μέλη της να προσχωρήσουν, αλλά ταυτόχρονα να σέβονται τις αξίες της και να υιοθετήσουν το σύνολο των κανόνων των πρακτικών της και των προϋποθέσεων που θέτει αυτό που συνήθως αποκαλείται κοινοτικό κεκτημένο, δηλαδή με άλλα λόγια ότι έχει επιτευχθεί. Για να διατηρηθεί αναλλοίωτος ο χαρακτήρας της ΕΕ κατά την τελευταία αυτή φάση της εξέλιξής της, οι υποψήφιες χώρες καλούνταν να προσαρμόσουν τους εθνικούς τους κανόνες και πρακτικές στα αντίστοιχα της ΕΕ, πέραν των διαφόρων οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων που οι υποψήφιες χώρες είχαν ήδη εισαγάγει μόνες τους τα τελευταία χρόνια. Από το 1998 η ΕΕ αξιολογούσε λεπτομερώς την πρόοδο των υποψηφίων τότε χωρών και ήλεγχε συστηματικά πόσο είχαν προχωρήσει οι προετοιμασίες τους σε διάφορους τομείς, από τις τηλεπικοινωνίες και τη φορολογία μέχρι την αλιεία και τον δημοσιονομικό έλεγχο, την ενέργεια και την οικονομική και νομισματική ένωση. Στόχος ήταν αρχικά να βοηθηθούν οι υποψήφιες χώρες να κατανοήσουν τους κανόνες της ΕΕ και να εντοπίσουν σαφέστερα τα ζητήματα τα οποία έπρεπε να αντιμετωπιστούν κατά την πορεία της υιοθέτησης και εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου. Στόχος ήταν επιπλέον η παρακολούθηση των προόδων τους όσο προχωρούσαν οι διαπραγματεύσεις. Για τους σκοπούς των διαπραγματεύσεων για την ένταξη, το σύνολο των κανόνων της ΕΕ υποδιαιρείται σε 31 κεφάλαια, τα οποία αφορούν 3 : 1.ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών 2.ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων 3.ελευθερία παροχής υπηρεσιών 4.ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων 5.εταιρικό δίκαιο 6.πολιτική ανταγωνισμού 7.γεωργία 8.αλιεία 9.πολιτική για τις μεταφορές 10.φορολογία 11.οικονομική και νομισματική ένωση 3 (βλ. Ευρωπαϊκή Επιτροπή,Ατζέντα 2000,Για μια ισχυρότερη και διευρυμένη Ένωση, Βρυξέλλες,COM(97)-2000) 16

12.στατιστική 13.κοινωνική και πολιτική απασχόληση 14.ενέργεια 15.βιομηχανική πολιτική 16.μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις 17.επιστήμη και έρευνα 18.εκπαίδευση και κατάρτιση 19.τηλεπικοινωνίες και τεχνολογίες πληροφοριών 20.πολιτισμός και πολιτική για οπτικοακουστικά μέσα 21.περιφερειακή πολιτική και συντονισμός θεσμικών οργάνων 22.περιβάλλον 23.καταναλωτές και προστασία της υγείας 24.συνεργασία στους τομείς της δικαιοσύνης 25.τελωνειακή ένωση 26.εξωτερικές σχέσεις 27.κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας 28.χρηματοοικονομικός έλεγχος 29.χρηματοπιστωτικές και δημοσιονομικές διατάξεις 30.θεσμοί 31.άλλα 1.3.2 Η διαδικασία της διεύρυνσης Η διαδικασία ένταξης μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπει τα ακόλουθα στάδια: 1. Συμφωνίες Σύνδεσης: Οι Συμφωνίες Σύνδεσης ή Ευρωπαϊκές Συμφωνίες αποτελούν τις επίσημες διμερείς συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και των υποψήφιων χωρών και παρέχουν το βασικό πλαίσιο για την παρακολούθηση και υιοθέτηση του κεκτημένου, καθώς και για την υλοποίηση των προτεραιοτήτων της εταιρικής σχέσης για την προσχώρηση. Οι συμφωνίες αυτές καλύπτουν το εμπόριο, τον πολιτικό διάλογο καθώς και την συνεργασία στους τομείς των μεταφορών, της βιομηχανίας, του περιβάλλοντος και τέλος στον τελωνειακό τομέα. 2. Περιοδικές Εκθέσεις Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συντάσσει σε ετήσια βάση από το 1998 περιοδικές 17

εκθέσεις για την εκτίμηση της προόδου των υποψηφίων για ένταξη χωρών ως προς την εκπλήρωση των κριτηρίων προσχώρησης. Οι εκθέσεις αυτές υποβάλλονται στο Συμβούλιο της ΕΕ προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως βάση για τις διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν. Ειδικότερα στις περιοδικές εκθέσεις εξετάζεται η πρόοδος κάθε υποψήφιας χώρας σε σχέση με τα «Κριτήρια της Κοπεγχάγης». 3. Εταιρικές σχέσεις για την προσχώρηση Οι εταιρικές σχέσεις για την προσχώρηση αποτελούν το κεντρικό εργαλείο της προενταξιακής στρατηγικής. Βασιζόμενες στις περιοδικές εκθέσεις, καθορίζουν τις βραχυπρόθεσμες και τις μεσοπρόθεσμες προτεραιότητες που πρέπει να τηρήσει κάθε χώρα ώστε να ανταποκριθεί στα κριτήρια προσχώρησης. Καθορίζουν επίσης, όλες τις μορφές χρηματοδοτικής βοήθειας που διαθέτει η ΕΕ για να στηρίξει τις προτεραιότητες αυτές, καθώς και τους όρους από τους οποίους εξαρτάται η χορήγηση της σχετικής βοήθειας (δεσμεύσεις εκ μέρους των υποψήφιων χωρών όσον αφορά τη δημιουργία δημοκρατικών θεσμών τη μακροοικονομική σταθερότητα, την αναδιάρθρωση της βιομηχανίας, την πυρηνική ασφάλεια, την υιοθέτηση του κεκτημένου). 4. Εθνικό πρόγραμμα για την υιοθέτηση του κοινοτικού κεκτημένου Σε συνέχεια των εταιρικών σχέσεων για την προσχώρηση, οι υποψήφιες χώρες είναι υποχρεωμένες να συντάξουν τα εθνικά τους προγράμματα για την υιοθέτηση του κεκτημένου, τα οποία αφενός καθορίζουν το απαιτούμενο ανθρώπινο δυναμικό και τους χρηματοδοτικούς πόρους και αφετέρου οριοθετούν το χρονοδιάγραμμα τήρησης των προτεραιοτήτων για την προσχώρηση. 5. Προενταξιακή χρηματοδοτική συνδρομή Για την υποστήριξη της προσαρμογής των υποψήφιων για ένταξη χωρών, η ΕΕ παρέχει βοήθεια μέσω του προγράμματος PHARE (ενίσχυση των θεσμικών οργάνων και δικαστικών δομών για την εφαρμογή του κεκτημένου και την προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής), καθώς και των χρηματοδοτικών μέσων ISPA (διαρθρωτικό μέσο προσαρμογής για τη χρηματοδότηση επενδύσεων στον τομέα του περιβάλλοντος και των μεταφορών) και SAPARD ( διαρθρωτικό μέσο προσαρμογής για την γεωργία και την ανάπτυξη της υπαίθρου). Προβλέπεται επίσης, συγχρηματοδότηση με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, κυρίως για την χρηματοδότηση έργων υποδομής μεγάλης κλίμακας. 18

6. Η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη αποτελεί φόρουμ πολιτικών διαβουλεύσεων μεταξύ των υποψηφίων χωρών και των κρατών μελών της ΣΕ κατά την οποία συζητούνται θέματα διασυνοριακού χαρακτήρα, όπως η κοινή εξωτερική πολιτική και η πολιτική ασφαλείας, η δικαιοσύνη, οι εσωτερικές και οικονομικές υποθέσεις, το περιβάλλον και η περιφερειακή συνεργασία. 7. Οι Διαπραγματεύσεις Οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες διεξάγονται στο πλαίσιο διμερών διασκέψεων προσχώρησης μεταξύ των κρατών μελών και εκάστης των υποψηφίων χωρών, καθορίζουν τους όρους υπό τους οποίους κάθε υποψήφια χώρα θα καταστεί πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά την προσχώρηση της στην ΣΕ, κάθε υποψήφια χώρα πρέπει να έχει εναρμονιστεί πλήρως με το κοινοτικό κεκτημένο. Για τους σκοπούς της διαπραγμάτευσης, το κεκτημένο έχει υποδιαιρεθεί σε 31 κεφάλαια. Το προσωρινό κλείσιμο των κεφαλαίων επέρχεται εφόσον η υποψήφια χώρα δεσμεύεται όσον αφορά την εναρμόνιση της νομοθεσίας της προς το κεκτημένο και την προσαρμογή των διοικητικών και δικαστικών δομών της, ώστε να διασφαλίζεται η μεταφορά και η εφαρμογή της νομοθεσίας της ΣΕ με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η Επιτροπή παρακολουθεί την τήρηση αυτών των δεσμεύσεων. 8.Η Συνθήκη ένταξης Τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων αποτελούν το περιεχόμενο της συνθήκης ένταξης η οποία υποβάλλεται στο Συμβούλιο Υπουργών της ΣΕ καθώς και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για έγκριση. Στη συνέχεια, υποβάλλεται στα κράτη μέλη και στην υποψήφια χώρα για κύρωση σύμφωνα με τις εθνικές διαδικασίες. Μετά την κύρωσή της, η συνθήκη τίθεται σε ισχύ και η υποψήφια χώρα καθίσταται πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ 2. «ΤΑ ΝΕΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ» 2.1 ΕΣΘΟΝΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Επίσημη ονομασία: Δημοκρατία της Εσθονίας Έκταση: 45.227 τ.χλμ. Πρωτεύουσα: Τάλλιν Πληθυσμός(2002): 1.360.000 κάτοικοι Επίσημη Γλώσσα: Εσθονική Εθνικό Νόμισμα: Εσθονική κορώνα Πολίτευμα: Κοινοβουλευτική Δημοκρατία Σύνθεση πληθυσμού: Εσθονοί 80%, πολίτες άλλων χωρών (κυρίως Ρώσοι) 7%, άλλοι 13% Συμμετοχή στο ΑΕΠ(2002): Υπηρεσίες 65,3%, βιομηχανία 22,8%, κατασκευές 6,6%, γεωργία 5,4% Κατανομή Εργατικού Υπηρεσίες 62,6%, βιομηχανία 25%, Δυναμικού (2002): κατασκευές 5,9%, γεωργία 6,5%κατασκευές 5,2% Συναλλαγές με Ε.Ε. (2002): Εξαγωγές: 68% - Εισαγωγές: 57,9% Δείκτης Ανεργίας (2002): 9,1% Δείκτης Πληθωρισμού (Ιούλιος 4,5% 2002): Δείκτης Μετανάστευσης (2000): 0,2% πηγή:europa.eu.int/hellas/2forall/2.2.2.11dieyrynsi.html ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Πολιτικό Συστημα Ο Πρόεδρος της Εσθονίας είναι ο αρχηγός του κράτους και της εθνικής ασφάλειας της χώρας. Η θητεία του είναι πενταετής και εκλέγεται από τα μέλη του Κοινοβουλίου ή από εκλογικό σώμα το οποίο αποτελούν μέλη του Κοινοβουλίου και μέλη τοπικών 20

κυβερνήσεων. Την εκτελεστική εξουσία ασκεί η κυβέρνηση και τη νομοθετική το Κοινοβούλιο. Πολιτισμός Έντονα μεσαιωνικό χαρακτήρα έχουν οι εσθονικές πόλεις Τράτου και Νάρβα, ενώ η πρωτεύουσα Τάλλιν είναι μία από τις καλύτερα διατηρημένες μεσαιωνικές πόλεις της Ευρώπης. Οικονομία Η μετάβαση από την αυστηρά ελεγχόμενη οικονομία στην οικονομία της αγοράς ξεκίνησε στην Εσθονία το 1990. Το 1992 έγιναν νομισματικές μεταρρυθμίσεις, όπως η καθιέρωση εθνικού νομίσματος, με αποτέλεσμα την απελευθέρωση των τιμών. Το κράτος κράτησε τον έλεγχο μόνο στην τιμή της ενέργειας, σε ορισμένες υπηρεσίες και στα ενοίκια. Αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων για την ένταξη στην οικονομία της αγοράς ήταν η μείωση του ΑΕΠ το 1991-94, ενώ ένα χρόνο αργότερα η μεταβατική περίοδος και οι δυσκολίες που αυτή έφερε έλαβαν τέλος. Ενώ η οικονομική ανάπτυξη της χώρας ήταν στο απόγειό της το 1997, εξωτερικοί παράγοντες μεταξύ των οποίων και η κρίση της ρωσικής αγοράς, είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση του ΑΕΠ της Εσθονίας κατά 1,1% το 1999. Το ποσοστό ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας το 2000 έφτασε το 6%, αύξηση που συνεχίστηκε και το 2001 ως αποτέλεσμα της οικονομικής πολιτικής προσέγγισης με τα κράτη μέλη της Ε.Ε. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Σταθμοί στην πορεία ένταξης της Εσθονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση Υπογραφή της Ευρωπαϊκής Συμφωνίας Ιούνιος 1995 Έναρξη ισχύος της Ευρωπαϊκής Συμφωνίας Αίτηση της Εσθονίας για ένταξη στην Ε.Ε. Έναρξη διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Εσθονίας στην Ε.Ε. Σύσταση Ε.Ε. για τις διαπραγματεύσεις με την Εσθονία Συζήτηση της έκθεσης της Εσθονίας για την ένταξή της στην Ε.Ε. Φεβρουάριος 1998 Νοέμβριος 1995 Μάρτιος 1998 Οκτώβριος 2002 Οκτώβριος 2002 Σύνοδος Κορυφής και απόφαση για την Δεκέμβριος 2002 21

ένταξη της Εσθονίας Ημερομηνία υπογραφής συμφωνίας ένταξης της Εσθονίας στην Ε.Ε. Δημοψήφισμα για την προσχώρηση της Εσθονίας Απρίλιος 2003 14 Σεπτεμβρίου 2003, ποσοστό 66,83 % υπέρ της ένταξης της χώρας στην Ε.Ε. Προσχώρηση της Εσθονίας στην Ε.Ε.: 1η Μαΐου 2004 Συμμετοχή της Εσθονίας στις ευρωεκλογές ως πλήρες μέλος της Ε.Ε. Ιούνιος 2004 Πορεία ενταξιακών διαπραγματεύσεων Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις για την προσχώρηση της Εσθονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ολοκληρώθηκαν με επιτυχία στο Συμβούλιο της Κοπεγχάγης στις 13 Δεκεμβρίου του 2002, το οποίο αποφάσισε την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. την 1η Μαΐου 2004. Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας περιοδικής έκθεσης (Νοέμβριος 2003), η Εσθονία έχει επιτύχει υψηλό βαθμό εναρμόνισης με το κοινοτικό κεκτημένο στους περισσότερους τομείς πολιτικής και ήταν σε θέση να εφαρμόσει το κεκτημένο, έως την ημερομηνία της προσχώρησης, σε ό,τι αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, τον τραπεζικό τομέα και τις επενδυτικές υπηρεσίες, τις μεταφορές, τη φορολογία, την οικονομική και νομισματική ένωση, το εργατικό δίκαιο, την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών και τη δημόσια υγεία. Στον τομέα της οικονομίας, οι μακροοικονομικές επιδόσεις της Εσθονίας παρέμειναν σταθερές, παρά την χαμηλή εξωτερική ζήτηση, αλλά το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε σημαντικά. Οι αρχές συνέχισαν σταθερά τις μεταρρυθμίσεις, ιδίως στους τομείς του συνταξιοδοτικού συστήματος και της οικονομικής εποπτείας. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας ακολουθήθηκαν ενεργές πολιτικές στον τομέα της αγοράς εργασίας και η πρόοδο κρίνεται ικανοποιητική μέχρι και σήμερα. Όσον αφορά τη συνολική διοικητική και δικαστική ικανότητα, είχαν σε μεγάλο βαθμό δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή του κεκτημένου από τη δημόσια διοίκηση και το δικαστικό σύστημα της Εσθονίας. Στον τομέα της δημόσιας διοίκησης, έπρεπε να αντιμετωπιστούν ορισμένες αδυναμίες σε σχέση με τις προϋποθέσεις πρόσληψης και τη δομή της σταδιοδρομίας των υπαλλήλων και να βελτιωθεί ο συντονισμός σε ολόκληρο το φάσμα της δημόσιας διοίκησης. Απόμεναν 22

ορισμένες μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα, οι οποίες εν μέρει αποτέλεσαν απόρροια του νέου κώδικα ποινικής δικονομίας που τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2004. Η Εσθονία πρέπει να συνεχίσει να βελτιώνει την αποτελεσματικότητα των μέτρων της για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στους τομείς της γεωργίας, της κοινωνίας της πληροφορίας, της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της προστασίας της πνευματικής και της βιομηχανικής ιδιοκτησίας, απαιτήθηκαν εντονότερες προσπάθειες, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι προετοιμασίες για την προσχώρηση της χώρας. Τέλος, η Εσθονία έπρεπε να λάβει άμεσα και δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση τριών θεμάτων καθοριστικής σημασίας σε δυο κεφάλαια του κεκτημένου για να είναι έτοιμη μέχρι την ημερομηνία προσχώρησης. Πρόκειται για την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, κυρίως την αμοιβαία αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων σε συγκεκριμένους τομείς, περιλαμβανομένου του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και το εργατικό δίκαιο και την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής και της πολιτικής απασχόλησης. Οι προσδοκίες της Εσθονίας από την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ο χαρακτήρας της εξωτερικής μας πολιτικής καθορίζεται από την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας και τη γεωγραφική μας θέση. Κατά συνέπεια, είμαστε τμήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς της δυτικής Ευρώπης, πρεσβεύοντας τις ίδιες αξίες και αρχές. Η ισχυρή μας βούληση να γίνουμε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης πηγάζει, κατά συνέπεια, από το γεγονός ότι προσβλέπουμε στη δημιουργική ανάπτυξη των πολιτικών, των οικονομικών και των διοικητικών δομών της κοινωνίας μας, θέτοντας παράλληλα τα εθνικά μας συμφέροντα σε μία νέα δυναμική. Ανήκοντας στην οικογένεια των κρατών μελών της Ένωσης όχι μόνο δεν περιορίζουμε το ζωτικό χώρο ανάπτυξης που κάθε χώρα χρειάζεται για να εξελιχθεί αλλά τον επεκτείνουμε δημιουργώντας νέες ευκαιρίες σε ένα περιβάλλον που μας εγγυάται κυρίως ασφάλεια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χαρακτηρισθεί ως η πιο επιτυχημένη ένωση κρατών στην ιστορία της ανθρωπότητας και, για το λόγο αυτό, θεωρούμε ότι η πολιτική προσαρμογής στα ευρωπαϊκά ιδεώδη πρέπει να εκπληρώνει δύο στόχους: 23

την ενίσχυση των δυναμικών ανάπτυξης και την αποτελεσματική συμβολή στη βελτίωση της ζωής του πολίτη. 4 2.2 ΛΕΤΟΝΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Επίσημη ονομασία: Δημοκρατία της Λετονίας Έκταση: 64.589 τ.χλμ. Πρωτεύουσα: Ρίγα Πληθυσμός(2000): 2.424.000 κάτοικοι Επίσημη Γλώσσα: Λετονική Εθνικό Νόμισμα: Λατ Πολίτευμα: Κοινοβουλευτική Δημοκρατία Σύνθεση πληθυσμού: Λετονοί 77,6%, άλλες εθνικότητες 22,4% Συμμετοχή στο ΑΕΠ(2002): Υπηρεσίες 70,6%, βιομηχανία 18,7%, κατασκευές 6,1%, γεωργία 4,7% Ενεργός Πληθυσμός(2002) 69,8% του συνολικού πληθυσμού Κατανομή Εργατικού Υπηρεσίες 59,1%, βιομηχανία 19,3%, Δυναμικού (2002): γεωργία 15,3%, κατασκευές 6,2% Συναλλαγές με Ε.Ε. (2002): Εξαγωγές: 60,4% - Εισαγωγές: 53% Δείκτης Ανεργίας (2002): 12,8% Δείκτης Πληθωρισμού (Ιούλιος 2,8% 2002): Δείκτης Μετανάστευσης (2002): -0,8% πηγή:europa.eu.int/hellas/2forall/2.2.2.11dieyrynsi.html ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Πολιτικό Σύστημα Το πολίτευμα της Λετονίας είναι η Κοινοβουλευτική Δημοκρατία όπου η νομοθετική εξουσία ασκείται, μετά από εθνικές εκλογές, από το εκατονταμελές Κοινοβούλιο, η θητεία του οποίου είναι τετραετής. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται από το 4 Από τη Συνέντευξη του Πρέσβη της Εσθονίας στην Ελλάδα, κ. Andres Unga. 24

Κοινοβούλιο με 4ετή θητεία και είναι εκείνος που ορίζει τον Πρωθυπουργό της χώρας. Πολιτισμός Η λετονική γλώσσα είναι μία από τις αρχαιότερες της Ευρώπης και έχει συγγένεια με τη σανσκριτική και την αρχαία ινδική γλώσσα. Οι πολιτιστικές και καλλιτεχνικές παραδόσεις της Λετονίας έχουν ιστορία αιώνων. Αξίζει να σημειωθεί ότι πάνω από 1,4 εκατ. παραδοσιακά λαϊκά τραγούδια, τα λεγόμενα 'daina,' έχουν καταγραφεί, τα οποία αναφέρονται στα ήθη και τα έθιμα των αρχαίων Λετονών.Η πολιτιστική ζωή της χώρας θεωρείται από τις πλουσιότερες και πιο ποικιλόμορφες. Στους δρόμους της πρωτεύουσας Ρίγα συναντά κανείς κτίρια εξαιρετικής αρχιτεκτονικής, ενώ την έκταση της χώρας με τα 12.310 ποτάμια και τις 3.000 λίμνες στολίζουν μεσαιωνικές πόλεις και κάστρα από διαφορετικές ιστορικές εποχές. Οικονομία Η Λετονία ήταν για αιώνες κυρίως χώρα αγροτική, αλλά και με καλές επιδόσεις τόσο στην αλιεία όσο και στη δασοπονία που βιομηχανοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό κατά τη σοβιετική περίοδο. Παράλληλα η χώρα είχε να αντιμετωπίσει τη μεγάλη εισροή ξένων εργατών, κυρίως Ρώσων. Μετά την κατάρρευση του Κομμουνισμού, στη χώρα έγιναν ριζικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να γίνει η μετάβαση στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς. Οι Λετονοί προάγουν το στοιχείο του υψηλού μορφωτικού επιπέδου, του υψηλού επιπέδου εξειδίκευσης και προσαρμοστικότητας του εργατικού δυναμικού της χώρας, ενώ την ίδια στιγμή η ηγεσία της χώρας προσπαθεί να προσελκύσει ξένες επενδύσεις μέσω πολλαπλών κινήτρων. Οι μεταφορές και επικοινωνίες στη χώρα, καθώς και η επεξεργασία ξύλου και τροφίμων είναι οι τομείς που έχουν προσελκύσει τον κύριο όγκο των ξένων επενδύσεων. Βασικά κτηνοτροφικά προϊόντα είναι το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ τα κυριότερα γεωργικά προϊόντα είναι το κριθάρι, οι πατάτες και η σίκαλη. Τέλος, η βιομηχανία, βασικός τομέας της οικονομίας της χώρας, περιλαμβάνει την κατασκευή ηλεκτρονικών και οικιακών συσκευών, λεωφορείων και σιδηροδρομικών οχημάτων. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Σταθμοί στην πορεία ένταξης της Λετονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση Υπογραφή Ευρωπαϊκής Συμφωνίας Ιούνιος 1995 Έναρξη ισχύος της Ευρωπαϊκής Φεβρουάριος 1998 Συμφωνίας 25

Υποβολή αίτησης της Λετονίας για ένταξη στην Ε.Ε. Έναρξη διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Λετονίας στην Ε.Ε. Σύσταση Ε.Ε. για τις διαπραγματεύσεις με την Λετονία Συζήτηση της έκθεσης της Λετονίας για την ένταξή της στην Ε.Ε. Σύνοδος Κορυφής και απόφαση για την ένταξη της Λετονίας Ημερομηνία υπογραφής συμφωνίας ένταξης της Λετονίας στην Ε.Ε. Δημοψήφισμα για την προσχώρηση της Λετονίας Οκτώβριος 1995 Φεβρουάριος 2000 Οκτώβριος 2002 Οκτώβριος 2002 Δεκέμβριος 2002 Απρίλιος 2003 20 Σεπτεμβρίου 2003, ποσοστό 70 % υπέρ της ένταξης της χώρας στην Ε.Ε. Προσχώρηση της Λετονίας στην Ε.Ε. 1η Μαΐου 2004 Συμμετοχή της Λετονίας στις ευρωεκλογές ως πλήρες μέλος της Ε.Ε. Ιούνιος 2004 Πορεία ενταξιακών διαπραγματεύσεων Oι ενταξιακές διαπραγματεύσεις για την προσχώρηση της Λετονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ολοκληρώθηκαν με επιτυχία στο Συμβούλιο της Κοπεγχάγης, στις 13 Δεκεμβρίου του 2002 το οποίο αποφάσισε την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. την 1η Μαΐου2004. Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας περιοδικής έκθεσης (Νοέμβριος 2003), η Λετονία είχε επιτύχει υψηλό βαθμό εναρμόνισης με το κοινοτικό κεκτημένο στους περισσότερους τομείς πολιτικής και ήταν σε θέση να εφαρμόσει το κεκτημένο, έως την ημερομηνία προσχώρησης, σε ό,τι αφορά την ελεύθερη διακίνηση προσώπων, υπηρεσιών και εμπορευμάτων όπου η ευθυγράμμιση έχει ολοκληρωθεί και η διοικητική ικανότητα έχει εδραιωθεί, τον τραπεζικό τομέα και τις επενδυτικές υπηρεσίες, τον ασφαλιστικό τομέα, τις μεταφορές, τη φορολογία, το εργατικό δυναμικό, την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών και τη δημόσια υγεία. Η οικονομική δραστηριότητα στη Λετονία δεν εμφάνιζε κάμψη και οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις συνεχίστηκαν. Θετικές εξελίξεις καταγράφηκαν σε σχέση με τις 26

ενεργές πολιτικές της αγοράς εργασίας, παρατηρήθηκαν όμως αρκετές διαρθρωτικές ακαμψίες. Γενικά, είχαν δημιουργηθεί οι κατάλληλες προϋποθέσεις για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, αλλά το ισχύον περιβάλλον για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων παραμένει προβληματικό από ορισμένες απόψεις. Πρόοδος είχε σημειωθεί όσον αφορά τη βελτίωση της διοικητικής και της δικαστικής ικανότητας σε σχέση με την επιχειρηματική κοινότητα. Στον τομέα της δημόσιας διοίκησης, ήταν σημαντικό να εναρμονιστεί η διαχείριση των δημοσίων υπηρεσιών βάσει της εφαρμογής διαφανών κανόνων και πρακτικών σε ζητήματα προσωπικού. Η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος έπρεπε να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή ενώ είναι άμεση η ανάγκη θέσπισης νέου νόμου περί της δικαστικής εξουσίας. Η καταπολέμηση της διαφθοράς πρέπει να εξακολουθήσει να αποτελεί προτεραιότητα. Συγκεκριμένα, απαιτήθηκαν περαιτέρω προσπάθειες για την ολοκλήρωση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου και για την εδραίωση της νέας υπηρεσίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Στον τομέα της γεωργίας και ειδικότερα σε ότι αφορά τους μηχανισμούς συναλλαγών και τις κοινές οργανώσεις αγοράς για τη ζάχαρη, το κρασί και το βόειο κρέας, το σύστημα κτηνιατρικού ελέγχου, τα ζωικά υποπροϊόντα στον κτηνιατρικό τομέα και τα μέτρα ελέγχου των ανώτατων ορίων καταλοίπων για τα παρασιτοκτόνα στον φυτοϋγειονομικό τομέα, απαιτήθηκαν εντονότερες προσπάθειες, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι προετοιμασίες για την προσχώρηση της χώρας. Το ίδιο ισχύει και για την μείωση της βιομηχανικής μόλυνσης και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και την προστασία της πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Η Λετονία έπρεπε να αναλάβει άμεση και αποφασιστική δράση σε πέντε τομείς που προκαλούσαν έντονο προβληματισμό σε τέσσερα κεφάλαια του κεκτημένου, προκειμένου να έχει ολοκληρώσει τις προετοιμασίες της έως την ημερομηνία προσχώρησης. Οι τομείς αυτοί αφορούσαν την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, και συγκεκριμένα τις προετοιμασίες της Λετονίας για την εφαρμογή του γενικού συστήματος αμοιβαίας αναγνώρισης των προσόντων και για την αμοιβαία αναγνώριση της κατάρτισης κατά την άσκηση συγκεκριμένων επαγγελμάτων, περιλαμβανομένων των επαγγελμάτων υγείας. Στο κεφάλαιο της γεωργίας, αφορούσε τον τομέα των μεταδοτικών σπογγωδών εγκεφαλοπαθειών και των ζωικών υποπροϊόντων. Στο κεφάλαιο της φορολογίας, αφορούσε τη διοικητική συνεργασία και την αμοιβαία συνδρομή στον τομέα του ΦΠΑ, και συγκεκριμένα το σύστημα διασύνδεσης. Τέλος, αφορούσε τη διοικητική και επιχειρησιακή ικανότητα στο κεφάλαιο της τελωνειακής ένωσης, σε σχέση με ορισμένα συστήματα τεχνολογίας των πληροφοριών. 27

Οι προσδοκίες από την είσοδό της στην Ε.Ε; Η Λετονία προσδοκά να συμμετέχει πλήρως στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της, την αύξηση των εμπορικών συναλλαγών με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την οικονομική τους υποστήριξη. 5 2.3 ΜΑΛΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Επίσημη ονομασία: Δημοκρατία της Μάλτας Έκταση: 316 τ.χλμ. Πρωτεύουσα: Βαλέτα Πληθυσμός(2000): 394.500 κάτοικοι Επίσημη Γλώσσα: Μαλτέζικη και Αγγλική Εθνικό Νόμισμα: Λίρα Μάλτας Πολίτευμα: Κοινοβουλευτική Δημοκρατία Σύνθεση πληθυσμού: Μαλτέζοι 99%, άλλοι 1% Συμμετοχή στο ΑΕΠ(2002): Υπηρεσίες 69,2%, βιομηχανία 25%, κατασκευές 3,1%, γεωργία 2,8% Ενεργός Πληθυσμός(2001) 54,2% του συνολικού πληθυσμού Κατανομή Εργατικού Υπηρεσίες 66%, βιομηχανία 21,1%, Δυναμικού (2001): κατασκευές 7,7%, γεωργία 2,2% Συναλλαγές με Ε.Ε. (2000): Εξαγωγές: 41,3% - Εισαγωγές: 63,6% Δείκτης Ανεργίας (2002): 7,4% Δείκτης Πληθωρισμού (Ιούλιος 2,5% 2001): Δείκτης Μετανάστευσης (2000): 8,5% πηγή:europa.eu.int/hellas/2forall/2.2.2.11dieyrynsi.html ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠολιτικόΣύστημα Τη νομοθετική εξουσία ασκεί το Κοινοβούλιο που απαρτίζεται από εξήντα πέντε μέλη 5 Από Συνέντευξη του Πρέσβη της Λετονίας στην Ελλάδα, κ. Martins Lacis. 28

τα οποία εκλέγονται με καθολική ψήφο και έχουν πενταετή θητεία. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας αρχηγός του κράτους είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.Η κυβέρνηση και ο αρχηγός της, ο Πρωθυπουργός, ασκούν την εκτελεστική εξουσία. Πολιτισμός Η Μάλτα διαθέτει πλούσια κληρονομιά, που οφείλεται στη μακραίωνη ιστορία της, όπως είναι οι μοναδικοί στον κόσμο μεγαλιθικοί ναοί, οι οποίοι κτίστηκαν πριν από 6000 χρόνια και θεωρούνται τα παλαιότερα πέτρινα οικοδομήματα στον κόσμο.365 εκκλησίες βρίσκονται στη Μάλτα, την οποία πολλοί χαρακτηρίζουν υπαίθριο μουσείο. Μάλτα λόγω του μεσογειακού της κλίματος, αποτελεί δημοφιλή προορισμό διακοπών για χιλιάδες τουρίστες. Οικονομία Ο δημόσιος τομέας είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης στην οικονομία της Μάλτας, ενώ αντιστοίχως ο τουρισμός αποτελεί το μεγαλύτερο εργοδότη του ιδιωτικού τομέα. Ακολουθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ο ναυπηγό-κατασκευαστικός τομέας, η βιοτεχνία, οι λογιστικές υπηρεσίες, η αλιεία και η γεωργία. Εργοστάσια κατασκευών περιλαμβάνουν ηλεκτρονικά, υφάσματα, επεξεργασμένα τρόφιμα, ενδύματα, έπιπλα και ξύλινα προϊόντα, προϊόντα καπνού και υλικά οικοδομικών κατασκευών. Η πλειοψηφία των αγροτικών προϊόντων της Μάλτας παράγεται σε μικρές μονάδες και περιλαμβάνουν πατάτες, ντομάτες, πεπόνια, σιτάρι, λεμόνια, πορτοκάλια. Τα ναυπηγεία της Μάλτας ανήκουν στο κράτος και απασχολούν 3.800 περίπου άτομα σε ναυπηγικές και επισκευαστικές εργασίες.σήμερα περίπου 5.000 άτομα απασχολούνται σε οικονομικές υπηρεσίες που αναπτύχθηκαν κατά την περασμένη δεκαετία. Ο πληθωρισμός της χώρας παραμένει σταθερός και η ανεργία σε χαμηλά επίπεδα. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Σταθμοί στην πορεία ένταξης της Μάλτας στην Ευρωπαϊκή Ένωση Υπογραφή Συμφωνίας Σύνδεσης με την Ε.Ο.Κ. Έναρξη ισχύος της Ευρωπαϊκής Συμφωνίας Υποβολή αίτησης της Μάλτας για ένταξη στην Ε.Ε. Δεκέμβριος 1970 Απρίλιος 1971 Ιούλιος 1990 Έναρξη διαπραγματεύσεων για την Φεβρουάριος 2000 29

ένταξη της Μάλτας στην Ε.Ε. Σύσταση Ε.Ε. για τις διαπραγματεύσεις Οκτώβριος 2002 με τη Μάλτα Συζήτηση της έκθεσης της Μάλτας για την ένταξή της στην Ε.Ε. Σύνοδος Κορυφής και απόφαση για την ένταξη της Μάλτας Οκτώβριος 2002 Δεκέμβριος 2002 Ημερομηνία υπογραφής συμφωνίας Απρίλιος 2003 ένταξης της Μάλτας στην Ε.Ε. Δημοψήφισμα για την προσχώρηση της 8 Μαρτίου 2003, Ποσοστό 53,65% υπέρ Μάλτας της ένταξης της χώρας στην ΕΕ Προσχώρηση της Μάλτας στην Ε.Ε 1η Μαΐου 2004 Συμμετοχή της Μάλτας στις ευρωεκλογές Ιούνιος 2004 ως πλήρες μέλος της Ε.Ε. Πορεία ενταξιακών διαπραγματεύσεων Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις για την προσχώρηση της Μάλτας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ολοκληρώθηκαν με επιτυχία στο Συμβούλιο της Κοπεγχάγης στις 13 Δεκεμβρίου του 2002, το οποίο αποφάσισε την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. τη 1η Μαΐου2004. Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας περιοδικής έκθεσης (Νοέμβριος 2003), η Μάλτα είχε επιτύχει υψηλό βαθμό εναρμόνισης με το κοινοτικό κεκτημένο στους περισσότερους τομείς πολιτικής και ήταν σε θέση να εφαρμόσει το κεκτημένο, έως την ημερομηνία προσχώρησης, σε ό,τι αφορούσε την ελεύθερη διακίνηση προσώπων, υπηρεσιών και εμπορευμάτων όπου η ευθυγράμμιση είχε ολοκληρωθεί και η διοικητική ικανότητα είχε εδραιωθεί, τον τραπεζικό τομέα και τις επενδυτικές υπηρεσίες, τον ασφαλιστικό τομέα, τις μεταφορές, τη φορολογία, το εργατικό δυναμικό και την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών. Στον τομέα της οικονομίας, η οικονομική δραστηριότητα στη Μάλτα παρέμενε μειωμένη, λόγω της χαμηλής εξωτερικής ζήτησης και της ύφεσης του τομέα του τουρισμού. Απαιτήθηκαν πολύ σημαντικές προσπάθειες προκειμένου να διασφαλιστεί η μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Η αναδιάρθρωση των δημόσιων επιχειρήσεων βρισκόταν σε εξέλιξη, αλλά απαιτήθηκε να εφαρμοστούν πολύ ευρύτερα μέτρα που θα οδήγησαν σε μεγαλύτερη 30