"Ερευνώ και Ανακαλύπτω" το Φως και τα Χρώματα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση



Σχετικά έγγραφα
"Ερευνώ και Ανακαλύπτω" την ΗλεκτροΜαγνητική Επαγωγή στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Από τον Ηλεκτρισμό στο Μαγνητισμό, από το Μαγνητισμό στον Ηλεκτρισμό

"Ερευνώ και Ανακαλύπτω" τον Στατικό Ηλεκτρισμό στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση

"Ερευνώ και Ανακαλύπτω" τη Θερμοκρασία και τη Θερμότητα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση

"Ερευνώ και Ανακαλύπτω" τον Όγκο των Υλικών Σωμάτων στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση

Η Αξιολόγηση Στα βιβλία δεν περιλαμβάνονται Φύλλα Αξιολόγησης, αν και έχουν συνταχθεί από τη συγγραφική ομάδα, γιατί δεν προβλέπονταν από τα

Πανεπιστήμιο Αθηνών Παιδαγωγικό Τμήμα Δ.Ε. Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας και Περιβάλλοντος

ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ (WORKSHORS)

Πρόταση Επιλογής Θεματικών Ενοτήτων / ΥποΕνοτήτων και Καταμερισμού Διδακτικών Ωρών

"ΦΥΣΙΚΑ ΕΡΕΥΝΩ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ"

ΦΕ2: ΦΩΣ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΑ (σελ ) ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: ανάλυση του φωτός, σύνθεση του φωτός

Φυσικές Επιστήμες. Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στα νέα βιβλία των Φ.Ε. για την Ε Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης. Πέτρος Κλιάπης 12η Περιφέρεια Θεσσαλονίκης

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Το ΔΕΠΠΣ- ΑΠΣ των Φυσικών Επιστημών της Ε και Στ Δημοτικού Τα Νέα Διδακτικά Βιβλία των Φυσικών Επιστημών της Ε και Στ Δημοτικού

ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΑΙ ΤΟ ΦΩΣ

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 η - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14/09/2014 ΘΕΜΑ Α

Πρότυπη / Δειγματική Εφαρμογή

Ονοματεπώνυμο: Α.Μ. Μέθοδοι Διδασκαλίας Φυσικής

Μονάδες Το γραμμικό φάσμα του ατόμου του υδρογόνου ερμηνεύεται με

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΥΝΕΧΩΝ ΦΑΣΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΗΣ & ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΣΤΕΡΕΟΥ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

3ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας. «Το Φως» Παναγιωτάκης Χαράλαμπος 1, Βενιώτη Ανθή 2

προς τα θετικά του x άξονα. Ως κύμα η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (άρα και το φως) ικανοποιούν τη βασική εξίσωση των κυμάτων, δηλαδή: c = λf (1)

Σωτηρίου Σοφία. Εκπαιδευτικός ΠΕ0401, Πειραματικό Γενικό Λύκειο Μυτιλήνης

Διαφοροποίηση στρατηγικών διδασκαλίας ανάλογα με το περιεχόμενο στα μαθήματα των φυσικών επιστημών

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ II. ΤΟ ΦΩΣ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΟΥ BOHR Ν. ΜΠΕΚΙΑΡΗΣ

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Φύλλο Εργασίας 8 Το Φως Θερμαίνει "Ψυχρά" και "Θερμά" Χρώματα

ΦΩΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΟΥΤΑΛΙΑΝΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΝΕΣΗ ΛΕYΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΩΓΡΑΦΑΚΗΣ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΥ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

Η Φύση του Φωτός. Τα Β Θεματα της τράπεζας θεμάτων

Όλα τα θέματα των εξετάσεων έως και το 2014 σε συμβολή, στάσιμα, ηλεκτρομαγνητικά κύματα, ανάκλαση - διάθλαση ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΔΙΑΘΛΑΣΗ

Διδάσκοντες: Β. Τσελφές, Α. Παρούση. Επιμέλεια: Βλαχοδημητράκου Δήμητρα Τζιμπλάκη Αντωνία Παππά Ιωάννα Σπάρταλη Αργυρώ

Φύλλο Εργασίας 8 Το Φως Θερμαίνει "Ψυχρά" και "Θερμά" Χρώματα

Δx

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΤΙΚΗΣ και ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

1ο Κριτήριο Αξιολόγησης ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ-ΑΝΑΚΛΑΣΗ, ΙΑΘΛΑΣΗ- ΕΙΚΤΗΣ ΙΑΘΛΑΣΗΣ

"H Επιστημονική / ΕκΠαιδευτική Μεθοδολογία (και) στις ΕκΠαιδευτικές Τεχνολογίες -(και) της Ρομποτικής-" Γεωργ. Θεοφ. Καλκάνης

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

Πειραματικός υπολογισμός του μήκους κύματος μονοχρωματικής ακτινοβολίας

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Φύλλο Εργασίας 7 Η Διαστολή και Συστολή του Νερού Μια φυσική «Ανωμαλία»

Ραδιομετρία. Φωτομετρία

10. Το ορατό φως έχει μήκη κύματος στο κενό που κυμαίνονται περίπου από: α nm β. 400nm - 600nm γ. 400nm - 700nm δ. 700nm nm.

Ποιος θα έχει το πάνω χέρι; Μετρήσεις μάζας και όγκου υγρών σωμάτων, υπολογισμοί και εφαρμογές της πυκνότητας τους.

Ατομική Φυσική. Η Φυσική των ηλεκτρονίων και των ηλεκτρομαγνητικών δυνάμεων.

ΟΠΤΙΚΗ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΑ. Φως... Φωτομετρικά μεγέθη - μονάδες Νόμοι Φωτισμού

Το υλικό. Η Φυσική με πειράματα, Α Γυμνασίου των Γ.Θ. Καλκάνη, Ο. Γκικοπούλου, κ.ά., 2015, ΙΤΥΕ ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ

δ. εξαρτάται µόνο από το υλικό του οπτικού µέσου. Μονάδες 4

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β και Γ ΛΥΚΕΙΟΥ.

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Η Φυσική με Πειράματα Α Γυμνασίου

Όλα τα θέματα των εξετάσεων έως και το 2014 σε συμβολή, στάσιμα, ηλεκτρομαγνητικά κύματα, ανάκλαση - διάθλαση Η/Μ ΚΥΜΑΤΑ. Ερωτήσεις Πολλαπλής επιλογής

Το φως διαδίδεται σε όλα τα οπτικά υλικά μέσα με ταχύτητα περίπου 3x10 8 m/s.

Κ. Χαλκιά, Α. Τσαγκογέωργα Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών

ΘΕΜΑ Β Β.1 Α) Μονάδες 4 Μονάδες 8 Β.2 Α) Μονάδες 4 Μονάδες 9

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΦΩΤΟΣ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΦΑΣΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΑΕΡΙΩΝ

ΜΟΝΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ

1) Η εξάρτηση του δείκτη διάθλασης n από το μήκος κύματος για το κρύσταλλο του ιωδιούχου ρουβιδίου (RbI) παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα.

Φύλλο Εργασίας 5 Από τη Θερμότητα στη Θερμοκρασία Η Θερμική Ισορροπία α. Παρατηρώ, Πληροφορούμαι, Ενδιαφέρομαι

Σ.Ε.Π. (Σύνθετο Εργαστηριακό Περιβάλλον)

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ. Ανάκλαση. Κάτοπτρα. Διάθλαση. Ολική ανάκλαση. Φαινόμενη ανύψωση αντικειμένου. Μετατόπιση ακτίνας. Πρίσματα

Α1. Πράσινο και κίτρινο φως προσπίπτουν ταυτόχρονα και µε την ίδια γωνία πρόσπτωσης σε γυάλινο πρίσµα. Ποιά από τις ακόλουθες προτάσεις είναι σωστή:

Εκπαιδευτικό υλικό στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Chain Reaction: Α sustainable approach to inquiry based Science Education

Ανακτήθηκε από την ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ

Al + He X + n, ο πυρήνας Χ είναι:

Γ. Τρίτη Φάση: Υλοποίηση Δράσεων από Υποομάδες για Συλλογή Δεδομένων

Εκπαιδευτικό λογισμικό: Αβάκιο Χελωνόκοσμος Δραστηριότητα 1: «Διερευνώντας τα παραλληλόγραμμα»

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 18 MAΪΟΥ 2009 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΕΞΙ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 14 MAΪΟΥ 2011 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΕΞΙ

ΌΡΑΣΗ. Εργασία Β Τετράμηνου Τεχνολογία Επικοινωνιών Μαρία Κόντη

Πώς Βλέπουμε; ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. Βασιλική Κανελλοπούλου, ΠΕ 70

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ: ΦΥΣΙΚΗ

Στις ερωτήσεις A1 - A4, να γράψετε τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα σε κάθε αριθμό το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

ιαγώνισµα Β Τάξης Ενιαίου Λυκείου Κυριακή 5 Απρίλη 2015 Φως - Ατοµικά Φαινόµενα - Ακτίνες Χ

ΦΑΣΜΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΛΑΜΠΤΗΡΑ ΠΥΡΑΚΤΩΣΕΩΣ

1.2 Για το γυαλί ο δείκτης διάθλασης µπορεί να είναι α. 0. β. 1. γ. 1,5. δ. 0,9. Μονάδες 5

Σενάριο 5. Μετασχηµατισµοί στο επίπεδο. Γνωστική περιοχή: Γεωµετρία Α' Λυκείου. Συµµετρία ως προς άξονα. Σύστηµα συντεταγµένων.

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΤΗΣ Ε ΤΑΞΗΣ

3. Ο Rutherford κατά το βοµβαρδισµό λεπτού φύλλου χρυσού µε σωµάτια α παρατήρησε ότι: α. κανένα σωµάτιο α δεν εκτρέπεται από την πορεία του

ΘΕΜΑ 1 ο. Μονάδες Σε µια εξώθερµη πυρηνική αντίδραση:

σωµάτων. φωτός και η µελέτη του φάσµατός της. τις οποίες αποτελείται.

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2011

Εργαστηριακή άσκηση 1: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΥΝΕΧΩΝ & ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΦΑΣΜΑΤΩΝ Τροποποίηση του εργαστηριακού οδηγού (Βαγγέλης ηµητριάδης, 4 ο ΓΕΛ Ζωγράφου)

Αριθμός Σ.Δ.Ε. ανά μαθητή/-τρια και ανά Εκπαιδευτικό Ύλη Μαθημάτων/Διδακτικές Ενότητες και Χρόνος Εκπόνησης των Σ.Δ.Ε.

Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή γνώσεις των μαθητών : Γνωρίζουν τα ονόματα των πλανητών,ότι κινούνται γύρω από τον Ήλιο και ότι φωτίζονται από αυτόν.

Διδασκαλία θεμάτων Φυσικών Επιστημών

Γραμμικά φάσματα εκπομπής

Transcript:

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΑΚΤΙΚΑ 5 ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ, ΤΕΥΧΟΣ Α ΣΥΜΠΟΣΙΟ / ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Πρωτοβάθμια Εκπ-Παίδευση στις-με τις Φυσικές επιστήμες - H Βέλτιστη Εφαρμογή των νέων Βιβλίων Φυσικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης "Ερευνώ και Ανακαλύπτω" το Φως και τα Χρώματα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Ουρανία Γκικοπούλου, Γεώργιος Θεοφ. Καλκάνης Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας και Περιβάλλοντος, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών gikopoulou@gmail.com, kalkanis@primedu.uoa.gr, http://micro-kosmos.uoa.gr Περίληψη. Με μια δειγματική παρουσίαση μιας πρότυπης εκπαιδευτικής διαδικασίας, η οποία περιλαμβάνει προτάσεις / οδηγίες για τη βέλτιστη ακολουθία των μεθοδολογικών βημάτων και τον χρονικό καταμερισμό της, τη συστημική συσχέτιση των διαθεματικών πληροφοριών, τον αποδεικτικό επιβεβαιωτικό και απορριπτικό πειραματισμό και ερμηνευτική αναφορά στον μικρόκοσμο, επιχειρείται η ανάδειξη και η υποστήριξη τόσο της ευκταίας εκπαιδευτικής / γνωσιακής όσο και της επιδιωκόμενης παιδευτικής / παιδαγωγικής συμβολής των νέων βιβλίων "Φυσικά - Ερευνώ και Ανακαλύπτω" (του 2006 για την Ε και Στ τάξη του Δημοτικού Σχολείου) στην εκ-παίδευση στις-με τις Φυσικές Επιστήμες κατά την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Πρωταρχική επιδίωξη είναι να προταθεί / επιτευχθεί ο βέλτιστος δυνατός τρόπος αξιοποίησης των επιμέρους βιβλίων ("Τετραδίου Εργασιών" και "Βιβλίου Μαθητή") με την ανακάλυψη της γνώσης και την αποφυγή της απομνημόνευσης. Η παρουσιαζόμενη πρότυπη εκπαιδευτική διαδικασία αφορά στο "Φως και Χρώματα". Εισαγωγή Το προτεινόμενο και εφαρμοζόμενο μεθοδολογικό ΕκΠαιδευτικό Πρότυπο αποτελεί μια παιδαγωγική προσέγγιση της ιστορικά καταξιωμένης επιστημονικής ερευνητικής μεθόδου, της μεθόδου με την οποία ο επιστήμονας, ο ερευνητής, ο άνθρωπος ερεύνησε και ερευνά το φυσικό κόσμο. Μια αδρή σχηματοποίηση των βημάτων των βημάτων του παρουσιάζεται στο επόμενο σχήμα.

296 ΣΟΦΙΑ ΣΤΡΑΓΚΑ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΘΕΟΦ. ΚΑΛΚΑΝΗΣ Προτείνεται κατά την εκπαιδευτική διαδικασία κάθε θεματικής ενότητας / θέματος η συνδυαστική εφαρμογή των μεθοδολογικών βημάτων με την συστημική συσχέτισή του με τις διαθεματικές παραμέτρους του, όπως παρουσιάζεται στο επόμενο σχήμα. Προγραμματισμός Ο προγραμματισμός των προς μελέτη θεματικών ενοτήτων / θεμάτων γίνεται από τον/την εκπαιδευτικό με βάση το εξής σκεπτικό: Οι πρωταρχικοί στόχοι της εκπαίδευσης στις φυσικές επιστήμες (σε αυτή τη βαθμίδα) είναι η μεθοδολογική συγκρότηση των μαθητών, η δημιουργία ερευνητικής διάθεσης και δυνατότητας δραστηριοποίησης, η απαίτηση και αναζήτηση αποδεικτικών διαδικασιών, η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας, αλλά και η ολοκλήρωση μιας πολύπλευρης και βαθιάς μόρφωσής τους. Δευτερεύων στόχος (σε αυτή τη βαθμίδα) είναι η ανάπτυξη του γνωσιακού υποβάθρου τους στις φυσικές επιστήμες, η οποία θα ολοκληρωθεί στις επόμενες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Γι αυτό, δεν είναι απαραίτητη η μελέτη όλων των θεματικών ενοτήτων, οι οποίες προβλέπονται από το αναλυτικό πρόγραμμα, αλλά η συστηματική εφαρμογή και αφομοίωση από τους μαθητές της ερευνητικής και ανακαλυπτικής μεθοδολογίας. Μια από τις προσφορότερες, με βάση αυτό το σκεπτικό, θεματικές ενότητες είναι η θεματική ενότητα "το Φως και τα Χρώματα", η οποία προβλέπεται, με βάση το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών, στην Στ τάξη του Δημοτικού Σχολείου, και επιλέγεται γι αυτήν τη δειγματική εφαρμογή μας. Προετοιμασία Ο χρόνος της εκπαιδευτικής διαδικασίας προτείνεται να κατανέμεται (%) στα βήματα του μεθοδολογικού εκπαιδευτικού προτύπου ως εξής: Έναυσμα ενδιαφέροντος (~ 15% του χρόνου), Διατύπωση Υποθέσεων (~ 10% του χρόνου), Πειραματισμός (~ 45% του χρόνου), Καταγραφή Συμπερασμάτων (~ 20% του χρόνου), Γενίκευση, Εμπέδωση (~ 10% του χρόνου). Πριν τη διδασκαλία της ενότητας προτείνεται να μελετηθούν από το "Βιβλίο Δασκάλου" τα εισαγωγικά στοιχεία που απαιτούνται (Διάρκεια, Φύλλα Εργασίας, Λεξιλόγιο, Γενικός Στόχος Κεφαλαίου, Ειδικότεροι Στόχοι, το Κεφάλαιο Συνοπτικά, Συνήθεις Εναλλακτικές.

ΣΥΜΠΟΣΙΟ / ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΤΗΣ Α)ΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 297 Αντιλήψεις Συνήθεις Γνωστικές Δυσκολίες, Όργανα και Υλικά, Ανάπτυξη του Κεφαλαίου) καθώς και οι αντίστοιχες σελίδες από το Βιβλίο Μαθητή, προκειμένου να γίνει η επιλογή των κατάλληλων πληροφοριών για τη διαθεματική συσχέτιση και ανάλυση του θέματος. Συγκεκριμένα: από το Βιβλίο Δασκάλου μελέτη θεωρίας (σελ. 201 206), επισήμανση διδακτικών στόχων και μελέτη επισημάνσεων φύλλου εργασίας (σελ. 210-212), από το Τετράδιο Εργασιών (σελ. 143-147) και από το Βιβλίο Μαθητή (σελ. 102-111) Οι μαθητές οργανώνονται σε ομάδες και καταγράφονται τα απαραίτητα πειραματικά υλικά. Συνιστάται να γίνει καταγραφή των υλικών που απαιτούνται, για όλη την ενότητα και να ζητήσουμε από τις ομάδες των μαθητών να τα συγκεντρώσουν πριν ξεκινήσουμε. Τα υλικά που χρειάζονται στη συγκεκριμένη ενότητα είναι τα παρακάτω. Για κάθε ομάδα: μαύρο χαρτόνι, ταινία, νερό, ξυλομπογιές, κόλλα, ψαλίδι, κυλινδρικό γυάλινο ποτήρι, λευκό χαρτί, χαρτόνι, χοντρή κλωστή. Για τα πειράματα επίδειξης: μικρή λεκάνη, μικρός καθρέπτης, φακός, νερό, 3 μικροί φακοί, μπλε, κόκκινη και πράσινη διαφάνεια. Η Εκπαιδευτική Διαδικασία 1. Θέμα: Έναυσμα ΦΩΣ Ενδιαφέροντος Φως και Χρώματα Το έναυσμα του ενδιαφέροντος των μαθητών γίνεται με αναφορά / παρατήρηση / σχολιασμό των εικόνων, οι οποίες προτάσσονται του αντίστοιχου θέματος στο "Τετράδιο Εργασιών". Τετρ. Εργ. σελ. 143 Παρατηρώ Ενδιαφέρομαι 2. Υποθέσεις Ο/η εκπαιδευτικός, μετά ή και συγχρόνως με το έναυσμα του ενδιαφέροντος των μαθητών του, προκαλεί συζήτηση στην τάξη και προβληματίζει τους μαθητές για το μελετώμενο θέμα Στη συνέχεια, τους προτρέπει να διατυπώσουν υποθέσεις (ή προαντιλήψεις τους, αν υπάρχουν) για τις αιτίες ή/και την εξέλιξη του μελετώμενου θέματος / φαινομένου, τις οποίες καταγράφει στον πίνακα. Τετρ. Εργ. σελ. 143 Συζητώ Προβληματίζομαι Υποθέτω

298 ΣΟΦΙΑ ΣΤΡΑΓΚΑ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΘΕΟΦ. ΚΑΛΚΑΝΗΣ 3. Πειραματισμός Ο/η εκπαιδευτικός, μετά τη διατύπωση των υποθέσεων (/ προαντιλήψεων) των μαθητών του για το υπό μελέτη θέμα / φαινόμενο, ενεργοποιεί τους μαθητές να εκτελέσουν αποδεικτικά (επιβεβαιωτικά ή απορριπτικά) πειράματα, ώστε στη συνέχεια να διατυπώσουν και να αξιολογήσουν τις παρατηρήσεις τους. Τα πειράματα εκτελούνται από τους μαθητές, σε ομάδες. Τα πειράματα απαιτούν απλά και εύκολα ευρέσιμα (στο σπίτι ή ακόμη και σε μικρά καταστήματα, όπου υπάρχουν δημοτικά σχολεία) υλικά ή μέσα. Οι όποιες παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια του πειραματισμού αναγράφονται από τους μαθητές σε πρόχειρο τετράδιο. Τετρ. Εργ. σελ. 143-146 Πειραματίζομαι Πείραμα 1 Αυτό το πείραμα απαιτεί ηλιοφάνεια και θα πρέπει το χαρτόνι να έχει μεγαλύτερο ύψος από το ποτήρι. Καλό θα είναι να αποφεύγονται οι μεσημεριανές ώρες που ο ήλιος βρίσκεται ψηλά. Πειράματα 2 και 3 Τα πειράματα 2 και 3 μπορούν να γίνουν Πειράματα Επίδειξης

ΣΥΜΠΟΣΙΟ / ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΤΗΣ Α)ΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 299 Πείραμα 4 Η κατασκευή του Δίσκου προτείνεται να γίνει από τους μαθητές στο σπίτι. Το χρώμα που θα δούμε από την σύνθεση με το δίσκο συνήθως δεν είναι απόλυτα λευκό χρώμα αλλά μια απόχρωση προς το μπεζ, Αυτό οφείλεται στο ότι η αντίληψη των χρωμάτων είναι ιδιαίτερα σύνθετη διαδικασία. 4. Συμπεράσματα, Εφαρμογές Ο/η εκπαιδευτικός, μετά την εκτέλεση των πειραμάτων από τους μαθητές και την καταγραφή (σε πρόχειρο τετράδιο) των παρατηρήσεών τους, βοηθά τους μαθητές να αξιολογήσουν τις παρατηρήσεις τους και να διατυπώσουν τα συμπεράσματά τους (στις κατάλληλες θέσεις στο "Τετράδιο Εργασιών"). Έτσι, μία από τις υποθέσεις, οι οποίες έχουν διατυπωθεί, αναγορεύεται σε "θεωρία". Τετρ. Εργ. σελ. 144-146 Βιβλ. Εκπ. σελ. 211-212 Συμπεραίνω Καταγράφω Εφαρμόζω Οι εφαρμογές προτείνεται να γίνονται με βάση τις "εργασίες για το σπίτι", από το "Τετράδιο Εργασιών". Ο/η εκπαιδευτικός υποδεικνύει την εφαρμογή των συμπερασμάτων στις "εργασίες για το σπίτι", οι οποίες εκτελούνται και συμπληρώνονται στο σχολείο.

300 ΣΟΦΙΑ ΣΤΡΑΓΚΑ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΘΕΟΦ. ΚΑΛΚΑΝΗΣ Τετρ. Εργ. σελ. 146 Βιβλ. Εκπ. σελ. 212 Συμπεραίνω Καταγράφω Εφαρμόζω 5. Γενίκευση, Εμπέδωση Η γενίκευση και η ερμηνεία του υπό μελέτη θέματος προτείνεται να γίνεται με βάση τις αναφορές στο πρότυπο του μικροκόσμου καθώς και τις πολλές και ποικίλες διαθεματικές αναφορές και προτάσεις διαθεματικών δραστηριοτήτων (ιδίως των τεχνολογικών), οι οποίες περιέχονται στο "Βιβλίο του Μαθητή". Ο/η εκπαιδευτικός υποδεικνύει (και οι μαθητές διαβάζουν εκ περιτροπής στην τάξη) τις αναφορές στο πρότυπο του μικροκόσμου από το "Βιβλίο του Μαθητή", τους βοηθά δε να ερμηνεύσουν και να γενικεύσουν τα συμπεράσματά τους. Ο/η εκπαιδευτικός επιλέγει (και οι μαθητές διαβάζουν εκ περιτροπής στην τάξη) μερικές διαθεματικές πληροφορίες (ή εκτελούν διαθεματικές δραστηριότητες) από το "Βιβλίο Μαθητή" επίσης. Βιβλ. Μαθ. σελ. 106 Γενικεύω, μικροερμηνεύω, Συσχετίζω, Εμπεδώνω για τον εκπαιδευτικό

ΣΥΜΠΟΣΙΟ / ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΤΗΣ Α)ΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 301 Με τον όρο κυματοσωματιδιακός δυϊσμός του φωτός αποδίδεται η θεώρηση / αντιμετώπιση από την επιστήμη (και) της ορατής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας εναλλακτικά είτε ως κύματος είτε ως σωματιδίων / φωτονίων, με ισοδύναμες τις δυο εναλλακτικές εκφάνσεις της. Η ερμηνεία μερικών οπτικών φαινομένων αποδεικνύεται αποτελεσματικότερη όταν κατά την εκπαιδευτική διαδικασία γίνεται αναφορά και στο σωματιδιακό και στο κυματικό πρότυπο του φωτός. Αντίθετα, για την ερμηνεία άλλων οπτικών φαινομένων (όπως της διάθλασης, της συμβολής της περίθλασης ή της ανάλυσης του φωτός) δεν είναι επαρκής ούτε υποβοηθητική η αναφορά στο σωματιδιακό πρότυπο, ενώ είναι απαραίτητη η αναφορά στο κυματικό πρότυπο. Η εκπαιδευτική απεικόνιση του φωτός, άλλοτε ως κύμα και άλλοτε ως σωματίδια / φωτόνια, πολλές φορές δημιουργεί σύγχυση, ιδιαίτερα στις πρώιμες εκπαιδευτικές βαθμίδες. Η πρότασή (μας), η απεικόνιση και με τις δύο μορφές του συγχρόνως, ίσως είναι υποβοηθητική της πρώιμης αποδοχής της κυματοσωματιδιακής φύσης του και διευκολύνει την εξοικείωση με αυτή. Το φως το απεικονίζουμε συχνά με τη σχεδίαση φωτεινών ακτίνων. Στο μικρόκοσμο, όμως, το φως το συμβολίζουμε άλλοτε ως σωματίδια, τα φωτόνια, τα οποία δεν έχουν μάζα αλλά μόνον ενέργεια, και άλλοτε ως κύμα, το φωτεινό κύμα το οποίο μεταφέρει ενέργεια. Μπορούμε να το συμβολίζουμε, συγχρόνως, και ως φωτόνια και ως κύμα. Φως εκπέμπεται από σώμα όταν τα ηλεκτρόνια των ατόμων του έχουν διεγερθεί από όποια άλλη εκτός της φωτεινής μορφή ενέργειας (πρωτογενής εκπομπή φωτός), ενώ επανεκπέμπεται όταν τα ηλεκτρόνια των ατόμων του έχουν διεγερθεί από φωτεινή ενέργεια (δευτερογενής εκπομπή φωτός). Ως φωτεινή ενέργεια, υπενθυμίζουμε, χαρακτηρίζεται συνήθως η ενέργεια των ορατών ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων / φωτός.. Η αίσθηση της όρασης μας επιτρέπει να ανιχνεύουμε με γυμνό οφθαλμό μόνο ένα πολύ μικρό τμήμα του φάσματος. Την περιοχή αυτή ονομάζουμε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ή ορατό φως. Το μήκος κύματος του ορατού φωτός διακυμαίνεται από 400 έως 700 nm περίπου (δηλαδή 400 ως 700*10-9 m), με αντίστοιχες συχνότητες από 750 έως 430 THz περίπου (δηλαδή 7,5 ως 4,3 *10 14 Hz). Κάθε υποπεριοχή του ορατού φάσματος προκαλεί στον άνθρωπο την αίσθηση κάποιου συγκεκριμένου χρώματος. Tο χρώμα των σωμάτων δεν είναι πρωταρχική και εγγενής ιδιότητά τους αλλά παρεπόμενη (αφού υπάρχει μόνον όταν φωτίζονται) και περιπτωσιακή (αφού το χρώμα τους εξαρτάται από το φωτισμό τους). Συνήθως το φως το οποίο βλέπουμε στην καθημερινή μας ζωή δεν είναι μονοχρωματικό αλλά σύνθετο, φως δηλαδή το οποίο συνίσταται από ηλεκτρομαγνητικά κύματα / φωτόνια πολλών και διαφορετικών «ορατών» συχνοτήτων / χρωμάτων, ανιχνεύονται δε από τον οφθαλμό ταυτοχρόνως. Η

302 ΣΟΦΙΑ ΣΤΡΑΓΚΑ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΘΕΟΦ. ΚΑΛΚΑΝΗΣ ανάλυση του κύματος / φωτός στις επιμέρους συχνότητές του είναι αποτέλεσμα των φαινομένων της μετάδοσης και διάθλασης, όταν τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του διαθλόντος σώματος είναι κατάλληλα. Λόγω της εξάρτησης της διάθλασης από την ταχύτητα του φωτός στο εσωτερικό ενός σώματος και δεδομένου ότι το κύμα / φως συνήθως (όπως το λευκό φως) αποτελείται από κύματα πολλών συχνοτήτων, η κάθε συχνότητα / χρώμα του φωτός διαθλάται με διαφορετική γωνία και όταν το σχήμα του σώματος επιτρέπει το διαχωρισμό τους, τότε το κύμα / φως αναλύεται στις διάφορες συχνότητες / χρώματά του. (βλ. Γ. Θ. Καλκάνη, "ΕκΠαιδευτική ΦΥΣΙΚΗ ΙΙ,. τα Φαινόμενα", Αθήνα, 2005) Βιβλ. Μαθ. σελ. 106-107 Γενικεύω, μικροερμηνεύω, Συσχετίζω, Εμπεδώνω Επιλέγονται από τον/την εκπαιδευτικό μερικές διαθεματικές αναφορές (και διαβάζονται στην τάξη από το "Βιβλίο του Μαθητή"), ίσως δε και προτείνονται διαθεματικές δραστηριότητες σχετικές με το θέμα. Βιβλ. Μαθ. σελ. 111 Γενικεύω, μικροερμηνεύω, Συσχετίζω, Εμπεδώνω Προτεινόμενο Λογισμικό Ανακαλύπτω τις μηχανές (Μικροσκόπιο, Μηχανή προβολής ταινιών, Τηλεσκόπιο, φωτογραφική μηχανή) Θεματικοί Διαδικτυακοί τόποι http://www.spin.gr/static/sections/applets/physics.html http://gym-kastr.ark.sch.gr/programata/bazanos/ (υπάρχουν εφαρμογές που μας δείχνουν την ανάλυση και τη σύνθεση του φωτός) Υποστηρικτικός Διαδικτυακός Τόπος http://micro-kosmos.uoa.gr

ΣΥΜΠΟΣΙΟ / ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΤΗΣ Α)ΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 303 Βιβλιογραφία 1. "Φυσικά Ερευνώ και Ανακαλύπτω, Βιβλίο Δασκάλου, Ε Τάξη", ΟΕΔΒ, 2006 2. "Φυσικά Ερευνώ και Ανακαλύπτω, Βιβλίο Δασκάλου, Στ Τάξη", ΟΕΔΒ, 2006 3. Γ.Θ.Καλκάνης, "ΕκΠαιδευτική ΦΥΣΙΚΗ, Ι. οι Θεωρίες", Αθήνα, 2005 4. Γ.Θ.Καλκάνης, "ΕκΠαιδευτική ΦΥΣΙΚΗ, ΙΙ. τα Φαινόμενα", Αθήνα, 2005 5. Γ.Θ.Καλκάνης, "Πρωτοβάθμια ΕκΠαίδευση στις-με τις ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ", Αθήνα, 2007