تاثیر سرمایه فکری بر بهره وری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

تاثیر سرمایه فکری بر بهره وری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران چکیده ال سید محمود موسوی شیری ** روح اهلل ابضي * * استبديبر پژوهشگبه صنعت نفت تهران ايران ** دانشیبر دانشگبه پیبم نور حسبضداری مشهد تهران تبريخ دريبفت: 1333/11/13 تبريخ پذيرش: 1335/1/14 در اين پژوهش تبثیر سرمبيه فکری ضه عنوان يك داراي ضب اهمیت و دارای مزيت رابضت پبيدار ضر ضهره وری شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران مورد ضررس ارار گرفته است. ضرای سنجش سرمبيه فکری شرکت هب دو ضعد کبراي )ضريب ارزش افزوده فکری و اجزای آن( و ارزش)ارزش نبمشهود محبسبه شده( مورد ضررس ارار گرفته است. اطالعبت مبل مرضوط ضه سبل هبی 1311 1331 شرکت هبی مذکور جمع آوری و فرضیه هبی آزمون ضب استفبده از روش رگرسیون پبنل ديتب موردآزمون ارار گرفته اند. نتبيج ضه دست آمده نشبن م دهد که ضريب ارزش افزوده فکری و اجزای آن ( کبرآي سرمبيه انسبن کبرآي سرمبيه سبختبری و کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده( ضر ضهره وری شرکتهبی مذکور تبثیر مثبت و معن داری دارد. همچنین ارزش نبمشهود محبسبه شده فقط در مدل هبی ضب اثر ثبضت تبثیر مثبت و معن داری ضر ضهره وری شرکت هبی مذکور دارد. در ضررس تأثیر همزمبن ارزش نبمشهود محبسبه شده و اجزای ضريب ارزش افزوده فکری ضر ضهره وری نیز نتبيج آزمون هبی آمبری حبک از اين است که کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده تنهب عبمل تأثیرگذار ضر ضهره وری اين شرکت هب است. واژههای کلیدی: سرمبيه فکری ضريب ارزش افزوده فکری ارزش نبمشهود محبسبه شده ضهره وری. مقدمه رسبلت مديريت و هدف اصل ضنگبه ااتصبدی مديران هر استفبده موثر و ضهینه از منبضع و امکبنبت موجود آن است.ضب توجه ضه محدوديت منبضع امروزه افزايش ضهره روی ضه عنوان موثرترين روش دستیبض ضه رشد ااتصبدی مطرح شده است. تالش ضرای افزايش ضهره وری جدی ترين مببرزه ای است که جهبن در آستبنه ارن ضیست و يکم ضب آن روضروست. ضنگبههبی ااتصبدی در صورت م توانند ضه سود آوری مستمر خود امیدوار ضبشند که ضهبود ضهره وری را مورد توجه جدی ارار دهند زيرا در اين صورت در ضلند مدت ضب افزايش ضهره وری هزينه هب کبهش يبفته و سوداوری افزايش م يبضد.امروزه اهمیت ضهره روی ضه ويژه ضهره روی سرمبيه هبی انسبن در سبزمبنهب و ضنگبههبی صنعت و ااتصبدی ضر هیچ کس پوشیده نیست. در سبلهبی اخیر فرآيند تولید ضسیبری از کبالهب و خدمبت دچبر دگرگون و تحوالت زيبدی شده است. نهبده هبی سنت تولید نظیر منبضع طبیع نیروی کبر و سرمبيه مبل ضه تدريج نقش پر رنگ خود را از دست داده و در مقبضل نقش عوامل نبمشهود تولید نظیر دانش اطالعبت تجرضه و... که در مجموع سرمبيه فکری نبمیده م شوند در روند موفقیت سبزمبن هب مورد تأکید ضیشتری ارار گرفته اند. ضر همین اسبس دهه پبيبن ارن ضیستم را عصر توانمندسبزی سرمبيه هبی انسبن نبمیده اند )حسن آضبدی 1331 ( عوامل مذکور ضنیبن موفقیت سبزمبنهب در ارن ضیست و يکم را تشکیل داده و عوامل اصل ايجبد و تداوم مزيت رابضت ضه شمبر م روند. سرمبيه فکری يك سبزمبن شبمل دانش و مهبرت هبی کبرکنبن فرهنگ و ارزش هب داراي هبی غیر فیزيک و زيرسبخت هبی سبزمبن کنند. است که از تالش هبی کبرکنبن آن پشتیببن م نويسندة عهدهدار مکبتببت: روح اهلل ابضي ghabezy@yahoo.com

فصلنبمة نوآوری و ارزشآفرين سبل پنجم شمبرة نهم ضهبر و تبضستبن 1335 23 در کشورمب ضه داليل مختلف از جمله سیبست هبی نبدرست ااتصبدی و فقدان نگرش درست ضه ضهره وری موضوع افزايش ضهره وری در جبمعه مورد غفلت وااع گرديده است.متبسفبنه شبخصهبی ضهره وری وضعیت مطلوض را نشبن نم دهند و تب رسیدن ضه نقطه مطلوب فبصله زيبدی ضبا مبنده است. در راضطه ضب ضهره وری نیروی انسبن که سرمبيه اصل سبزمبن است.در کشور مب حت در مقبيسه ضب کشورهبی حوزه جنوب شرق آسیب از رتبه ضسیبر پبيین ضرخوردار م ضبشد.ضنبضر اين الزم است اادامبت اسبس و موثری در اين خصوص انجبم شود)شبه آضبی و همکبران 1331 (.در ايران تالش ضرای ضهبود و ارتقبی يهره وری از يك انتخبب فراتر رفته و عمال ضه يك ضرورت مل ضرنبمه پنج سبله تبديل شده است. ضب درک اين وااعیت ضود که در دوم توسعه ااتصبدی و اجتمبع کشور ضه طور مستقیم در ابلب تبصره 35 موضوع افزايش ضهره وری مورد توجه خبص سیبست گذاران و ضرنبمه ريزان ااتصبدی کشور ارار گرفت.مطبضق تبصره مذکور ضه دستگبههبی دولت اجبزه داده شد ضخش از اعتببرات جبری خود را ضه امر ضهبود ضهره وری اختصبص دهند)میبدی 1379 (. ضب عنبيت ضه موارد مطروحه و نظر ضه اهمیت ضهره وری و ضه طور خبص ضهبود ضهره وری منبضع انسبن پژوهش حبضر اهمیت سرمبيه در در کشور فکری و تبثیر آن ضر ضهبود ضهره وری شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران مورد ضررس ارار گرفته است مبانی نظری و پیشینه تحقیق در میبن عوامل مختلف تولید عوامل انسبن ضه عنوان موثرترين و مهمترين عبمل در افزايش ضهره وری مطرح است. ضهره وری نیروی انسبن عبمل اصل شکل دهنده ضهره وری کل عوامل تولید در سبزمبن ضه شمبر م رود ضه طوری که ضسیبری از محققبن و صبحب نظران واژه ضهره وری را ضب ضهره وری نیروی کبر يکسبن م دانند.ضرای پیشرفت و رشد يك کشور در همه زمینه هب ضبيد از نیروی انسبن متفکر و خالق و توانمد استفبده کرد.نیروی انسبن محور توسعه و تحول و تمبم راهبردهبي است که ضرای ضقب و توسعه سبزمبن هب ضه کبر گرفته م شوند)خبک 1331(. درمیبن عوامل تولید انسبن ضه عنوان تنهب عبمل ذی شعور نوع آور خالق و همبهنگ کننده سبير عوامل تولید شنبخته شده است. ضهره روی عوامل انسبن م ضر خالف سبير عوامل تولیدی حد و مرز مشخص ندارد ضه طوری که م توان آن را تب ض نهبيت افزايش داد. ضه عببرت ديگر ضرخالف سبير منبضع سبزمبن منبضع انسبن تنهب سرمبيهای است که فزاينده ضوده و ضب تجرضه و مهبرت که کسب نمبيد ضبعث عملکرد ضهتر و ضیشتر سبزمبنهب م گردد. ضر اسبس تئوری سرمبيه انسبن منبضع انسبن مبنند سبير عوامل همگبم ضب تغییرات تکنولوژيک خالایت و نوع آوری و سبير عوامل تولید از طريق ضر تولید تبثیر گذاشته و ارزش افزوده ايجبد م نمبيد. ضه طور کل محققبن سرمبيه فکری را شبمل سه عنصر سرمبيه انسبن سرمبيه سبختبری و سرمبيه راضطه ای دانسته و ضر آن اتفبق نظر دارند. ادوينسون و مبلون سرمبيه انسبن را ترکیب از دانش مهبرت تجرضه و ابضلیت هبی فردی کبرکنبن دانسته اند که شرکتهب نم توانند مبلك آن ض شند(ب حبل است که ادوينسون ومبلون 1333 (. اين در هودسون سرمبيه انسبن را ترکیب از چهبر عبمل خصوصیبت ارث تحصیالت تجرضه درضبره زندگ و کبر م و داند)هبدسون 1333 (. نگرش هبي سرمبيه سبختبری نیز شبمل موجودی دانش غیر انسبن سبزمبنهب است که در ضرگیرنده پبيگبه داده هب نمودارهبی سبزمبن راهنمبی فرآيندهب استراتژی هب و هر چیزی است که ارزش آن ضرای سبزمبن ضیشتر از ارزش مبدی آن است همکبران 1111 (. م و )ضنتیس ضنتیس معتقد است اگرسبزمبن در فعبلیتهبی کبری خود دارای سیستم هب و رويه هبی کبری ضعیف تواند از نم ضبشد سرمبيه هبی فکری خود حداکثر استفبده را ضنمبيد. وی ضیبن دارد سبزمبن هبی دارای سرمبيه سبختبری اوی فرهنگ حمبيت اين اوی نیز واجد يك خواهند ضود که ضه کبرکنبن خود امکبن را م دهد که دست ضه کبرهبی جديد زده ضب شکست روضرو شده و يبدگیری خود را افزايش دهند. يک ديگر از اجزای سرمبيه فکری توانبي ضراراری ارتببط ضب محیط است که از آن ضه عنوان سرمبيه راضطه ای نبم ضرده م شود)ضنتیس.)1331 يبفته هبی ضرخ محققبن که ضه ضررس تبثیر سرمبيه فکری ضر عملکرد سبزمبن پرداخته اند نشبن م دهد که سرمبيه فکری شرکت م تواند سودآوری و ضهره وری را توضیح دهد امب ابدر ضه توضیح ارزش گذاری ضبزار نیست ( فبير و همکبران 1113(.

22 تأثیر سرمبيه فکری ضر ضهره وری شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران کوجبن سیو و النگويست تبثیر عوامل مرضوط ضه سرمبيه فکری )کبرآي سرمبيه فکری ارزش سرمبيه فکری و سرمبيه گذاری در سرمبيه فکری( ضر ضهره وری)نسبت ارزش افزوده ضه تعداد کبرکنبن( و سودآوری) ضبزده سرمبيه گذاری هب( شرکتهبی فنالندی را ضررس مورد ارار داده اند. نتبيج ضررس آنبن نشبن داد که ارزش نبمشهود محبسبه شده کبراي سرمبيه فکری و ضريب ارزش افزوده فکری ضب ضهره وری همبستگ مثبت و معن داری داشته و تبثیر کبراي سرمبيه فکری ضر شبخص ضهره وری ضسیبر اوی است. ضمن آنکه ضین ضريب ارزش افزوده فکری و ضبزده سرمبيه گذاری نیز همبستگ مثبت و معن داری وجود دارد )کوجبن سیو و النگويست.)1115 ضرخ تحقیقبت تبثیر اجزای سرمبيه فکری)سرمبيه انسبن سرمبيه سبختبری و سرمبيه فیزيک (ضر معیبرهبی سنت عملکرد شرکت ( سودآوری ضهره وری و ارزش گذاری ضبزار( در صنعت داروي نتبيج اين تحقیقبت ضر سودآوری و ضهره وری مطبلعه دارد)کبمس 1111 کشور هند را مورد ضررس نشبن داد که سرمبيه انسبن.) ارار داده اند. تبثیر مهم اين شرکتهب در طول دوره مورد محقق ديگری تبثیر سرمبيه فکری ضر معیبرهبی عملکرد مبل )ضهره وری ضبزده حقوق صبحببن سهبم سودآوری و ارزش گذاری ضبزار( در شرکت هبی ضورس سهبم کشور هنگ کنگ را ضررس نموده است.در اين ضررس سرمبيه فکری مطبلعه معیبرهبی عملکرد مبل ضر اثببت نشده است)چبن 1111 (. تبثیر مشخص و معن دار شرکتهبی مورد يبفته هبی ضرخ محققبن که تبثیر سرمبيه فکری ضر معیبرهبی سنت عملکرد مبل در شرکت هبی داروسبزی و نرم افزاری کشور هند را مطبلعه کرده ضودند نشبن داد که تبثیر سرمبيه فکری ضر شبخص هبی سنت عملکرد شرکتهب ( سود آوری ضهره وری و ارزش گذاری ضبزار( متفبوت است. سرمبيه فکری شرکت هب م تواند سود آوری آنهب را توضیح دهد امب ابدر ضه توضیح ضهره وری و ارزش گذاری ضبزار در شرکتهبی مذکور نیست )اوش و مبندل 1113 (. کبلیسر و همکبران ضه مقبيسه کبرآي سرمبيه فکری شرکت هبی فعبل در حوزه تکنولوژی اطالعبت و ارتببطبت ضورس سهبم استبنبول پرداخته و تبثیر ضريب ارزش افزوده فکری و اجزايش ضر عملکرد اين شرکتهب) سودآوری ارزش گذاری ضبزار ضهره وری و ضبزده حقوق صبحببن سهبم( را مورد ضررس ارار دادند. يبفته هبی آنهب نشبن داد که کبرآي سرمبيه انسبن شرکت هبی مورد مطبلعه از کبرآي سرمبيه سبختبری و کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده آنهب نسبتب ضیشتر است ( کبلیسر و همکبران 1111 (. محققبن ديگری تبثیر سرمبيه انسبن و سرمبيه سبختبری ضر ايجبد ارزش تجبری را ضررس نمودند.يبفته هبی آنبن نشبن داد که شبخص هبی سرمبيه انسبن و سرمبيه سبختبری ضر ايجبد ارزش تجبری که ضوسیله رشد فروش اندازه گیری م شود تبثیر مثبت دار مثبت و معن دارند.از طرف ديگر در اين پژوهش تبثیر شبخص هبی سرمبيه انسبن و سرمبيه سبختبری ضر ضبزده داراي هب يب ضهره وری آنهب تبيید نشده است )دايز و همکبران 1111(. تحقیقبت انجبم گرفته در خصوص سنجش سرمبيه فکری و ضررس تبثیر آن ضر ضبزده مبل شرکتهبی سرمبيه گذاری فعبل در ضورس اوراق ضهبدار تهران نشبن م دهد که ضین نرخ رشد سرمبيه فکری و نرخ رشد ضبزده مبل آت شرکتهبی سرمبيه گذاری در ضورس اوراق ضهبدار تهران تبثیر مثبت و معن وجود دارد)مدهوش و اصغر نژاد امیری 1311 (. در تحقیق ديگری تأثیر سرمبيه فکری ضر عملکرد مبل داری جبری و آينده شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران ضررس مورد ارار گرفته است. نتبيج ضه دست امده حبک از اين ضود که صرف نظر از اندازه سبختبر ضده و عملکرد مبل گذشته شرکت هب ضین سرمبيه فکری و عملکرد مبل جبری و آت شرکتهب چه در سطح کلیه شرکت هب و چه در سطح صنبيع تبثیر مثبت و معن اضراهیم.)1311 داری وجود دارد)نمبزی و محققبن ديگری تأثیر کبرآي عنبصر سرمبيه فکری ضر عملکرد مبل شرکت هبی ضورس اوراق ضهبدار تهران در دوره زمبن سبلهبی 1333-1311 را مورد ضررس ارار دادند. يبفته هبی آنهب حبک از اين ضود که کبرآي هر يك از عنبصر سرمبيه فکری تأثیر مثبت و معنبداری ضر ضبزده حقوق صبحببن سهبم شرکتهبی مذکور داشته است.از ديگر نتبيج تحقیق مذکور اين است که تأثیر کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده و کبرآي سرمبيه انسبن ضر سود هر سهم مثبت امب تأثیر کبرآي سرمبيه

فصلنبمة نوآوری و ارزشآفرين سبل پنجم شمبرة نهم ضهبر و تبضستبن 1335 23 سبختبری ضر سود شرکتهب منف ضوده است.عالوه ضر اين تأثیر کبراي سرمبيه ضه کبرگرفته شده و کبراي سرمبيه سبختبری ضر نرخ ضبزده سبالنه مثبت ضوده امب تأثیر کبراي سرمبيه انسبن ضر آن منف ضوده است.همچنین نتبيج فوق نشبن م دهد شرکت هبي که سرمبيه فکری ضیشتری دارند عملکرد مبل ضهتری ارايه داده اند)عببس و گلدی صدا 1313(. مطبلعه ديگری نبم محقق يب محققبن فبير و همکران کوجبن سیو و النگويست کبمس اوش و مبندل کبلیسر و همکبران چبن دايز و همکبران مدهوش وهمکبران نمبزی وهمکبران عببس وهمکبران در خصوص شرکت هبی پذيرفته شده در سرمبيه فکری م تواند سودآوری و ضهره وری ضورس اوراق ضهبدار تهران نشبن م دهد که تبثیر ارزش نب مشهود محبسبه شده ضر متغیرهبي نظیر ارزش افزوده ااتصبدی نرخ ضبزده نقدی سرمبيه گذاری هب و نسبت ارزش ضبزار ضه ارزش دفتری در کلیه شرکت هبی مورد مطبلعه مثبت ومعن دار است)رضبي و همکبران 1313( نتبيج ضه دست آمده جدول شمبره 1 :چکیده تحقیقبت پیشین شرکتهب را توضیح دهد امب ابدر ضه توضیح ارزش گذاری ضبزار نیست ارزش نبمشهود محبسبه شده کبراي سرمبيه فکری و ضريب ارزش افزوده فکری ضب ضهره وری همبستگ مثبت و معن داری داشته و تبثیر کبراي سرمبيه فکری ضر شبخص ضهره وری ضسیبر اوی است سرمبيه انسبن نظیر تبثیر مهم ضر سودآوری و ضهره وری شرکتهب دارد سرمبيه فکری م تواند سود آوری شرکتهب را توضیح دهد امب ابدر ضه توضیح ضهره وری و ارزش گذاری ضبزار نیست متغیرهبي کبرآي سرمبيه انسبن اهرم مبل و اندازه شرکت میتوانند ضه خوض سودآوری را پیش ضین کنند امب در اين میبن کبرآي سرمبيه انسبن ضیشترين تبثیر را دارد تبثیر مشخص و معن دار سرمبيه فکری ضر معیبرهبی عملکرد مبل شرکتهبی مورد مطبلعه اثببت نشده است شبخص هبی سرمبيه انسبن و سرمبيه سبختبری ضر ايجبد ارزش که ضوسیله رشد فروش اندازه گیری شده است تبثیر مثبت دارند.از طرف ديگر راضطه تبثیر وری تبيید نشده است. نرخ رشد سرمبيه فکری تبثیر مثبت و معن داشته است وجود شبخص هبی سرمبيه انسبن و سرمبيه سبختبری ضر متغیرهبی واضسته مبنند ضبزده داراي هب يب ضهره داری ضر نرخ رشد ضبزده مبل آت شرکتهبی سرمبيه گذاری در ضورس اوراق ضهبدار تهران صرف نظر از اندازه سبختبر ضده و عملکرد مبل گذشته شرکت ضین سرمبيه فکری و عملکرد مبل سطح کلیه شرکت هب و چه در سطح صنبيع راضطه مثبت و معن داری وجود دارد تبثیر کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده و کبرآي سرمبيه انسبن ضر سود هر سهم مثبت ضوده است. سبختبری ضر سود شرکتهب منف امب تأثیر کبراي سرمبيه انسبن ضر آن منف ضوده است. جبری و آت امب تبثیر کبرآي شرکتهب چه در سرمبيه است. تأثیر کبراي سرمبيه ضه کبرگرفته شده و کبراي سرمبيه سبختبری ضر نرخ ضبزده سبالنه مثبت رضبي وهمکبران تبثیر ارزش نبمشهود محبسبه شده ضر ارزش افزوده ااتصبدی نرخ ضبزده نقدی سرمبيه گذاری هب نسبت ارزش ضبزار ضه ارزش دفتری در کلیه شرکت هبی مورد مطبلعه مثبت ضوده است

25 تأثیر سرمبيه فکری ضر ضهره وری شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران روش شناسی تحقیق فرضیه : 2 کبراي سرمبيه فکری ضر ضهره وری شرکتهب تبثیر مثبت سنجش متغیرهای مستقل در اين تحقیق ضرای محبسبه ارزش سرمبيه فکری از روش ارزش نبمشهود محبسبه شده و ضرای محبسبه کبرآي سرمبيه فکری از روش ضريب ارزش افزوده فکری استفبده گرديده است. سنجش ارزش نامشهود محاسبه شده ضرای محبسبه ارزش نبمشهود محبسبه شده فرض ضر اين است که سود اضبف شرکت )سودی ضیشتر از میبنگین سود شرکت هب در آن صنعت( حبصل سرمبيه فکری آن است. ضه عببرت ديگرفرض م شود يك شرکت ضب ضهره ضرداری از داراي هبی مشهود فقط م تواند ضه سطح متوسط از سود دست يبضد و سود مبزاد ضر آن توسط سرمبيه فکری ايجبد م شود )کوجبن سیو و النگويست ) 2007. ارزش نبمشهود محبسبه شده ضه شرح زير تعیین م شود. ضبزده داراي هبی مشهود )c( از تقسیم متوسط سود ابل ازکسر مبلیبت شرکت ضرای سه سبل آخر )a( ضر متوسط داراي هبی مشهود آن شرکت ضرای سه سبل آخر ) b (ضه دست م آيد. b راضطه )1( /c = a متوسط نرخ ضبزده دارايیهبی صنعت )ROA( ضرای سه سبل آخر محبسبه م شود) d (. اگر و تنهب اگر ضبزده داراي هبی مشهود شرکت ضزرگتر از ضبزده داراي هبی مشهود صنعت ضبشد ( > c d( اجرای اين روش ادامه م يبضد.ضبزده اضبف نیز ضب استفبده از راضطه زير ضه دست م آيد. )متوسط نرخ مبلیبت ضر درآمد سه سبل آخر شرکت - )1 b([ ]a - )d = ضبزده اضبف ضبيد در نظر داشت که داده هبی الزم از صورتهبی مبل شرکتهب استخراج م يك شمشیر دولبه است.زيرا از يك طرف دسترس نسبتب آسبن است و از طرف ضرای اجرای اين روش شود.اين موضع مشبضه ضه داده هب نتبيج ضه دست امده ضرای شرکتهبی مختلف )حداال در درون صنعت واحد( ضب يکديگر ابضل مقبيسه است. از طرف ديگر داده هبی صورت مبل لزومب ضهترين منبع اطالعبت درضبره ارزش سرمبيه فکری شرکتهب نیستند زيرا فقط و معن داری دارد. فرضیه : 3 کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده ضر ضهره وری شرکتهب تبثیر مثبت و معن داری دارد. فرضیه 4: کبرآي سرمبيه انسبن مثبت و معن داری دارد. ضهره وری شرکتهب ضر تبثیر فرضیه : 5 کبرآي سرمبيه سبختبری ضر ضهره وری شرکتهب تبثیر مثبت و معن داری دارد. فرضیه : 6 ارزش نبمشهود محبسبه شده ضر ضهره وری شرکتهب تبثیر مثبت و معن داری دارد. سنجش کارآیی سرمایه فکری و اجزای آن ضريب ارزش افزوده فکری اضزاری تحلیل ضرای سنجش عملکرد شرکتهبست. ضريب مذکور کبرآي اجزای مختلف سرمبيه فکری را مورد ضررس ارار م دهد. ضه عببرت ديگر اين ضريب نحوه ومیزان تبثیر سرمبيه فکری ضر ارزش سبزمبن را مورد سنجش ارار م دهد )آنتوال وهمکبران 1115 (. ارزش افزوده شبخص عین موفقیت تجبری و توانبي يك شرکت را در ايجبد ارزش نشبن م دهد )پبلیك 1114 (. ارزش افزوده شرکت ضه شرح زير محبسبه م شود )ارزش افزوده شرکت( = درآمد حبصل از فروش کبالهب و خدمبت کل هزينه مواد اجزا و خدمبت خريداری شده شبخص هبی کبرآي ايجبد ارزش سرمبيه ضه کبر گرفته شده کبرآي ايجبد ارزش سرمبيه انسبن و کبرآي ايجبد ارزش سرمبيه سبختبری هنگبم که ضب استفبده از داده هبی ترازنبمه محبسبه شوند م توانند دایق و عین تلق را ابدر م سبزند تب کبرآي منبضع را ارزيبض گردند. اين ضرايب مديريت در خلق ارزش ضرای شرکت کند. ضه طوری که مشخص شود ضب هر میزان سرمبيه گذاری در هر منبع چه میزان ارزش جديد حبصل م شود و هر منبع چقدر در )پبلیك 1114 (. خلق کارآیی سرمایه انسانی ارزش افزوده دارد موثر نقش )1 )1 1 )HCE( ضخش کوچک از سرمبيه فکری در صورتهبی مبل شرکتهب درج کبرآي سرمبيه انسبن ضب استفبده از راضطه زير يعن م شود. )آنتوال و همکبران 1115 (. تقسیم ارزش افزوده ضر سرمبيه انسبن محبسبه م شود. سرمبيه فرضیه های تحقیق انسبن است ضراضر است ضب کل هزينه حقوق و دستمزد پرداخت ضبتوجه ضه مطبلب پیش گفته فرضیه هبی اين پژوهش ضه شرح زير تدوين گرديده است. فرضیه 1: ضريب ارزش افزوده فکری ضر ضهره وری شرکتهب تبثیر مثبت و معن داری دارد. م شده توسط شرکت که در وااع نوع سرمبيه گذاری محسوب شود. ضراسبس نظر ضرخ پژوهشگران کبرکنبن و سرمبيه فکری شرکتهب ضبيد در سطح مشبضه آنهب ارار گیرند )پبلیك 1114 (. ضب سرمبيه فیزيک و مبل

فصلنبمة نوآوری و ارزشآفرين سبل پنجم شمبرة نهم ضهبر و تبضستبن 1335 23 HCEراضطه = 1VA / 1HC )1( کارآیی سرمایه ساختاری سرمبيه سبختبری طبق راضطه زير ضب کسر سرمبيه انسبن از ارزش افزوده ضه دست م آيد. 3SCراضطه = VA HC )3( همبنطور که راضطه فوق نشبن م دهد سرمبيه سبختبری ضه ارزش افزوده ايجبد شده ضستگ داشته و در نقطه مقبضل سرمبيه انسبن است. ضه اين مفهوم که هرچه سهم سرمبيه انسبن در ايجبد ارزش افزوده ضیشتر ضبشد سهم سرمبيه سبختبری کمتر است. )پبلیك 1111 (.کبرآي سرمبيه سبختبری طبق راضطه زير و ضب تقسیم سرمبيه سبختبری ضر ارزش افزوده محبسبه میشود. 4SCE = SC / VA راضطه )4( ضب توجه ضه اينکه سرمبيه انسبن و سبختبری ارزش افزوده مشبرکت دارند ضديه است که هر دو کبرآي در خ قل آنهب ضه روش متفبوت محبسبه شود. اگر ضه روش مشبضه محبسبه شوند نتیجه ای غیرمنطق کبهش کبرآي حبصل خواهد شد سرمبيه انسبن کبرآي ضه اين معن که ضب سرمبيه سبختبری افزايش خواهد يبفت که اين امر غیر ممکن است. در حبل که از نظر منطق ضب افزايش کبرآي سبختبری هم افزايش م سرمبيه انسبن کبراي سرمبيه يبضد )پريويتب وگیگبنت 1113 (.ضرای محبسبه کبراي سرمبيه فکری از راضطه زير استفبده م شود. کبرآي سرمبيه فکری( = CE 6 I کبرآي سرمبيه ( کبرآي سرمبيه سبختبری راضطه )5( انسبن سرمبيه ضه کبرگرفته شده ضراضر است ضب ارزش دفتری کل داراي شرکت منهبی داراي هبی نبمشهود آن. سرمبيه فکری ضه تنهبي نم تواند ارزش ايجبد کند. ضنبضراين ضه اطالعبت در مورد کبرآي + سرمبيه ضه کبر گرفته شده هم نیبز است. کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده از راضطه زير ضه دست م )کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده(. )راضطه 1 ( آيد )پبلیك 1114 (. = 7CEE ارزش افزوده / سرمبيه ضه کبر رفته 8 کبرآي کل يك شرکت و ضريب ارزش افزوده فکری( C (VAI توانبي فکری آن را نشبن م دهد. ضه عببرت سبده تر ضريب ارزش افزوده فکری نشبن م دهد ضب هر واحد سرمبيه گذاری در هر منبع چه مقدار ارزش افزوده جديد حبصل م شود. اين ضريب از حبصل جمع ضريب کبراي سرمبيه فکری و ضريب سرمبيه کبراي مبندل 1113 (. سبختبری سنجش متغیر وابسته ضه دست م )اوش و آيد در اين پژوهش نسبت گردش داراي هب ضه عنوان متغیر واضسته در نظر گرفته شده و ضب استفبده از راضطه زير ضه دست م آيد. راضطه )1( ارزش دفتری کل داراي / درآمد = نسبت گردش داراي هب سنجش متغیرهای کنترل در اين پژوهش عنوان اهرم مبل نسبت کل ضده ضه ارزش دفتری کل داراي ضه در نظر گرفته شده است. هدف از اين کبر کنترل تأثیر پوشش ضده ضر عملکرد شرکت و ايجبد ثروت است. از لگبريتم طبیع ارزش دفتری کل دارايیهب نیز ضه عنوان اندازه شرکت استفبده گرديد. اين کبر ضه منظور کنترل تأثیر اندازه ضر روی ايجبد ثروت صرفه جوي از نبش انحصبری و ادرت چبنه زن انجبم شده است. جامعه و نمونه آماری مقیبس ادرت ضه کلیه شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران ضه استثنبی ضبنك هب موسسبت اعتببری واسطه گری هبی مبل و شرکت هبی سرمبيه گذاری جبمعه آمبری اين تحقیق را تشکیل داده است. مدل های رگرسیونی فرضیه های تحقیق در اين پژوهش از مدل پبنل ديتبی دينبمیك ضرای آزمون فرضیه هبی تحقیق استفبده it معبدله هبی لذا شده است. رگرسیون مرضوطه ضه شرح ذيل تدوين شده است. در مدل هبی پبنل ديتبی دينبمیك مقدار گذشته متغیر واضسته ( 1- t ) ATOi ضعنوان متغیر توضیح وارد اين مدلهب م شود تب ضتوان ارتببط متغیر واضسته ضب مقدار گذشته خود را نیز ط زمبن نشبن دهد. ATO it=β1+β2vaicit+β3sizeit+β4levit+ e راضطه )3( it=β1+β2iceit+β3sizeit+β4levit+ e it راضطه )1( ATO ATO ATO it=β1+β2ceeit+β3sizeit+β4levit+ e it راضطه )3( it=β1+β2hceit+β3sizeit+β4levit+ e it رابطه )01( 6. Intelegence capital efficiency 7. Capital employed efficiency 8.Value added intellectual coefficient 1 Value added 2 Human capital efficiency 3 Structural capital efficiency 4 Structural capital efficiency

23 تأثیر سرمبيه فکری ضر ضهره وری شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران ATO it =β1+β2sceit + β3sizeit+β4levit+ e it رابطه )00( ATO it =β1+β2ln CIVit +β3sizeit+β4levit+ e itرابطه )01( )01( رابطه ATO it CIVit+β6SIZEit+β7LEVit+ e it =β1+β2hceit+β3sceit+β4ceeit+ β5ln شیوه آزمون فرضیه ها ضرای آزمون فرضیه هبی تحقیق از مدل پبنل ديتبی دينبمیك استفبده گرديده است. ضه دلیل اينکه در مدل هبی پبنل ديتبی دينبمیك اتورگرسیو مرتبه اول مدنظر ارار گرفته م شود.لذا از روش پبرک ضرای ضرآورد استفبده گرديده است. الزم ضه يبد آوری است عالوه ضر روش پبرک از روش هبی ضرآورد اثرات تصبدف و اثرات ثبضت نیز ضرای آزمون فرضیه هبی تحقیق استفبده گرديده است. در روش ضرآورد اثرات تصبدف از مدل ضب اثر تصبدف شرکت )در اين مدل فرض م شود که شرکت هب نمونه تصبدف از ضورس هستند و نتبيج ضه همه شرکت هبی عيو ضورس تعمیم داده م شود( استفبده شده است و در مدل ضب اثر تصبدف شرکت و زمبن )در اين مدل فرض م شود که هم شرکت هب و هم زمبن هبی مورد مطبلعه نمونه تصبدف از ضورس هستند و نتبيج ضه همه شرکت هبی عيو ضورس و ضه همه زمبن هبی ممکن تعمیم داده م شود( استفبده شده است. در روش هبی ضرآورد اثرات ثبضت از مدل ضب اثر ثبضت شرکت )در اين مدل فرض م شود که اثر شرکت تثبیت شده و لذا نتبيج ضه تمبم شرکت هبی انتخبب شده تعمیم داده م شود( و مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن )در اين مدل اثر شرکت و زمبن تثبیت شده و فرض م شود که شرکت هب و زمبن هبی مورد مطبلعه نمونه تصبدف از جبمعه نبوده و لذا نتبيج فقط ضه همبن شرکت هب و همبن زمبن هب تسری پیدا م کند(استفبده شده است. در روش هبی ضرآورد اثرات ثبضت ضرای ضررس عدم وجود اثر تثبیت شده از آزمون فیشر و در روش هبی ضرآورد اثرات تصبدف ضرای ضررس وجود اثر تصبدف از آزمون هبسمن استفبده گرديده است

فصلنبمة نوآوری و ارزشآفرين سبل پنجم شمبرة نهم ضهبر و تبضستبن 1335 23.ضرآورد پبرامترهبی β1 و يبفته انجبم گرفته است. یافته های پژوهش β2 نیز ضب روش حداال مرضعبت تعمیم همبنطور که محبسببت جدول شمبره 1 نشبن م دهد نتبيج مرضوط ضه تحلیل و ضررس شرکتهبی مورد مطبلعه تبثیر سرمبيه فکری ضر ضهره وری حبک از اين است که مدل هبی ضب اثر تصبدف معن دار نیستند. ضنبضراين کفبيت مدل هبی ضب اثر تصبدف تأيید نم گردد. در حبلیکه در مدل هبی ضب اثر ثبضت مقدار احتمبل مرضوط ضه آمبره فیشر جهت ضررس فرضیه صفر آمبری مبن ضر عدم وجود اثر تثبیت شده کمتر از 0/05 ضوده است. ضنبضراين کفبيت مدل هبی ضب اثر ثبضت تأيید م گردد. همچنین نتبيج نشبن م دهد که مدل هبی ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن در مقبيسه ضب سبير روش هب از ضريب تعیین ضبالتری ضرخوردار م ضبشند. فرضیه شمبره يك تبثیر ضريب ارزش افزوده فکری ضر ضهره وری شرکتهب را مورد ضررس جدول شمبره دو ارار داده است.همبنطور که محبسببت نشبن م دهد مقدار β ضرآورد شده ضرای متغیر ضريب ارزش افزوده فکری در مدل ضب اثر ثبضت شرکت ضراضر ضب 1/144 در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن ضراضر ضب 1/1554 و در روش پبرک ضراضر ضب 1/1514 م ضبشد. همچنین مقدار احتمبل مرضوط ضه فرض صفر آمبری) = 0 β2 ( H0 : مبن ضر عدم وجود تبثیر معن دار ضريب ارزش افزوده فکری ضر ضهره وری در مدل ضب اثر ثبضت شرکت 5 و در روش پبرک و مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن ضه ترتیب 1 و 1 ضه دست امده است که همگ معن و مثبت از 1/15 کوچکترند. ضنبضراين تبثیر دار ضريب ارزش افزوده فکری ضر ضهره وری شرکتهب در سطح اطمینبن 35 درصد است. فرضیه شمبره دو تبثیر کبراي مورد تأيید سرمبيه فکری ضر شرکتهب را مورد ضررس ارار داده است.همبنطور که ارار گرفته ضهره وری محبسببت جدول شمبره دو نشبن م دهد مقدار β ضرآورد شده ضرای متغیر کبراي سرمبيه فکری در مدل ضب اثر ثبضت شرکت ضراضر ضب 5 در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن ضراضر ضب 1/1541 م ضبشد در حبلیکه مقدار آن و 1/115 ضراضر ضب در روش پبرک م ضبشد. همچنین مقدار احتمبل مرضوط ضه فرض صفر آمبری) = 0 β2 : H0 ( مبن ضر عدم تبثیر معن دار کبراي سرمبيه فکری ضر ضهره وری در مدل ضب اثر ثبضت شرکت 1 در روش پبرک در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن 1 ضه دست آمده که همگ از 1/15 کوچکترند. ضنبضراين تبثیر مثبت و معن دار کبراي سرمبيه فکری ضر ضهره وری شرکتهب در سطح اطمینبن 35 درصد مورد تأيید ارار گرفته است. فرضیه شمبره سه تبثیر کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده ضر ضهره وری شرکتهب را مورد ضررس ارار داده است.همبنطور که محبسببت جدول شمبره دو نشبن م دهد مقدار β ضرآورد شده ضرای متغیر کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده در مدل ضب اثر ثبضت شرکت 4/315 در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن و در روش پبرک 1/315 محبسبه شده است. همچنین مقدار احتمبل مرضوط ضه فرض صفر آمبری) 0 = β2 ( H0 : مبن ضر عدم تبثر ضب معن دار کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده ضر ضهره وری در روش پبرک و مدل هبی ضب اثر ثبضت از 1/15 کوچکتر است. ضنبضراين تبثیر مثبت و معن دار کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده ضر ضهره وری شرکتهب در سطح اطمینبن 35 درصد مورد تأيید ارار گرفته است. فرضیه شمبره چهبر تبثیر کبرآي سرمبيه انسبن شرکتهب را مورد ضررس ارار داده است.همبنطور که ضر ضهره وری محبسببت جدول شمبره دو نشبن م دهد مقدار β ضرآورد شده ضرای متغیر کبرآي سرمبيه انسبن در مدل ضب اثر ثبضت شرکت 1/3145 در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن 1/1153 و در روش پبرک ضراضر /1 5131 م ضبشد. همچنین مقدار احتمبل مرضوط ضه فرض صفر آمبری) = 0 β2 سرمبيه انسبن : H0 ( مبن ضر عدم تبثیر معن دار کبرآي ضر ضهره وری در مدل ضب اثر ثبضت شرکت 1 در روش پبرک و مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن ضرار 1 ضه دست آمده است که همگ تبثیر مثبت و معن دار کبرآي سرمبيه انسبن شرکت در سطح اطمینبن است. از 1/15 کوچکترند. ضنبضراين 35 درصد مورد تأيید ضر ضهره وری ارار گرفته فرضیه شمبره پنج تبثیر کبرآي سرمبيه سبختبری ضر ضهره وری شرکتهب را مورد ضررس ارار داده است.همبنطور که محبسببت جدول شمبره دو نشبن م دهد مقدار β ضرآورد شده ضرای متغیر کبرآي سرمبيه سبختبری در مدل ضب اثر ثبضت شرکت 1/1541 در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن 1/3131 و در روش پبرک 1/151 آمبری) = 0 β2 ضر سبختبری م ضبشد. همچنین مقدار احتمبل مرضوط ضه فرض صفر : H0 ( مبن ضر عدم تبثیر کبرآي سرمبيه ضهره وری شرکتهب در مدل ضب اثر ثبضت شرکت 1 در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن 1 و در روش پبرک 1 ضه دست امده است کوچکترند. ضنبضراين تبثیر مثبت که همگ از 1/15 و معن دار کبرآي سرمبيه

23 تأثیر سرمبيه فکری ضر ضهره وری شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران سبختبری ضر ضهره وری شرکتهب در سطح اطمینبن 35 درصد مورد تأيید ارار گرفته است. فرضیه شمبره شش تبثیر ارزش نبمشهود محبسبه شده ضر ضهره وری شرکتهب را مورد ضررس ارار داده است.همبنطور که محبسببت جدول شمبره دو نشبن م دهد مقدار β ضرآورد شده ضرای متغیر لگبريتم ارزش نبمشهود محبسبه شده در مدل ضب اثر ثبضت شرکت ضراضر 1/1514 در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن 1/1354 و در روش پبرک 1/1143 م ضبشد. همچنین مقدار احتمبل مرضوط ضه فرض صفر آمبری) = 0 β2 ( H0 : مبن ضر عدم تبثیر لگبريتم ارزش نبمشهود محبسبه شده ضر ضهره وری در مدل ضب اثر ثبضت شرکت 1/1445 در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن 1 و در روش پبرک 1/1531 ضدست آمده است. ضب توجه ضه اينکه مقدار احتمبل در روش پبرک ضزرگتر از 1/11 است فرضیه تحقیق در سطح اطمینبن 31 درصد رد م شود.لذا م توان نتیجه گرفت ارزش نبمشهود محبسبه شده ضر ضهره وری شرکت تبثیر معن محبسببت جدول داری ندارد. از طرف ديگر همبنگونه که شمبره 1 نشبن م دهد مقدار احتمبل در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن کوچکتر از 1/15 است. ضنبضراين در مدل هبی ضب اثر ثبضت تبثیر مثبت و معن دار ارزش نبمشهود محبسبه شده ضر ضهره وری شرکتهب در سطح اطمینبن 35 درصد مورد تأيید ارار گرفته است.

فصلنبمة نوآوری و ارزشآفرين سبل پنجم شمبرة نهم ضهبر و تبضستبن 1335 34 جدول 2. محاسبات آماری آزمون فرضیه ها نتايج آزمون فرضيه اول ( ضريب ارزش افزوده فکری بر بهره وری شرکتها تاثير مثبت و معنی داری دارد( متغير روش پارک مدل با اثر ثابت شرکت مدل با اثر تصادفی شرکت مدل با اثر ثابت شرکت و زمان مدل با اثر تصادفی شرکت و زمان Pr > t 010/0 000/0 164/0 070/0 0038/0 000/0 18/0 07/0 0001/0 0001/0 5598/0 0911/0 m آماره t 54/0 09/3-1/33-1/81 R 2 = 0/1674 = 01/06 آماره Pr > m = 0 / 0000 0/96 3/601-1/37-1/856 R 2 =0/1356 = 16/10 آماره m Pr > m = 0 /0005 7/56 55/8 886/0-1/841 R 2 = 0/0031 = 13/56 آماره m Pr > m = 0 / 010 β 0/567 0/010-0/033-0/115 3/659 0/0693-0/365 0/440 1/647 1/870 /0368-0/064 Pr > t 0001/0 0006/0 001/0 001/0 700/0 000/0< 609/0 0/455 731/0 000/0 001/0 001/0 F آماره t 03/4 61/3-3/11-1/05 R 2 = 0/9150 = 30/56 آماره Pr > F = <1 0/0 5/8 0/49 0/80 R 2 = 0/9457 = 30/69 آماره F Pr > F = <1 0/031 49/3 3/01-1/03 R 2 = 0/9410 =40/43 آماره F Pr > F = <1 β 4/056 0554/0-0/101-0/150 Pr > t 011/0 0013/0 441/0 003/0 آماره t 59/0 35/3-0/80-3/01 R 2 = 0/1403 =16/05 آماره m Pr > m = 0 Β 110/1 061/0-0/031-0/055 Pr > t 004/0 0005/0 145/0 0004/0 R 2 = آماره t 94/0 57/3-1/01 3/51 0/7905 = 31/66 آماره F Pr > F = <1 β 000/1 044/0-0/053-0/435 Pr > t 047/0 000/0 038/0 000/0 آماره t 01/1-01/5 10/0 87/3 R 2 = 0/775 Β 191/0 050/0 000/0 051/0 مقدار ثابت ارزش افزوده اندازه شرکت اهرم مالی مقدار ثابت کارايی سرمايه فکری اندازه شرکت اهرم مالی مقدار ثابت کارايی سرمايه بکار رفته اندازه شرکت اهرم مالی نتايج آزمون فرضيه دوم )کارآيی سرمايه فکری بر بهره وری شرکتها تاثير مثبت و معنی داری دارد.( 1/054 /0541-0/367 /3579 003/0 000/0 164/0 070/0 95/0 66/3-1/39-1/88 R 2 = 0/1067 =13/05 آماره m Pr > m = 0/010 5/504 1/004-1/655-0/610 0397/0 0001/0< 0881/0 0/018 F 07/0 85/8-1/70-1/04 R 2 = 0/7145 = 31/45 آماره Pr > F = <1 1/054 /0015 -/0558 -/0001 نتايج آزمون فرضيه سوم )کارآيی سرمايه به کار گرفته شده بر بهره وری شرکتها تاثير مثبت و معنی داری دارد( 3/3369 /00597-0/359 /03694 0103/0 0003/0 164/0 070/0 R 2 = m -0/056 11/3 1/441-1/81 0/4101 00/60= آماره Pr > m = <1-0/03 0/336 /0369-0/556 975/0 454/0 6/35 0/856-1/04 R 2 = 0/9365 = 36/36 آماره F Pr > F = <1 5/000 /3657 /0667 -/3697 49/0 /000 03 00/0 /1606 /0001 03/0 00/0 69/0 79/4 10/0 83/3 R 2 = 0/788-1/41 7/00 0/05 5/85 0/8176 556/0 005/0 115/0 010/0-1/001 0/305 30/035 /65

34 تأثیر سرمبيه فکری ضر ضهره وری شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران نتايج آزمون فرضيه چهارم )کارآيی سرمايه انسانی بر بهره وری شرکتها تاثير مثبت و معنی داری دارد( متغير روش پارک tآماره مدل با اثر ثابت شرکت مدل با اثر تصادفی شرکت مدل با اثر ثابت شرکت و زمان مدل با اثر تصادفی شرکت و زمان Pr > t tآماره β Pr > t tآماره β Pr > t tآماره Β Pr > t tآماره β Pr > t Β 0/11 0 /097 1/1 11 1/114 1/113 1/113 1/115 1/145 5 /33 4 /35 3 /06 3 /05 R 2 = 0/1356 = 16/35 آماره m 3 Pr > m = 1/54 3/13-1/11-1/31 5R 2 = = 11/51m آمبره Pr > m = 1 /111 3 /341 1 /154-1/154-0 /305 0 /006-0/054-0/884 3 /1514 1 /3541-5 - 1/1141 3 /354 1 /155-1/131-1/145 0/001 0/150 1/114 1/331 4 /35 4/69-4/33 0 /33 R 2 = 0/9175 = 09/65 آماره F 0001/0 = < Pr > F 5 /51 1 /441-1/11-1/55 1/3115R 2 = = 15/33F آمبره Pr > F = <0/1111 3 /331 4 /514-1/31-4/115 6 /054 0 /005-0/066-0/066 0/015 0/336 0/055 0 /01 7 /75-0/875-4/010 R 2 = 0/1457 =18/65 آماره m 6Pr > m = 1 /306 0 /036-0/036-0/557 0 /000 0/008 0/377 3/44 3 /31-0/55 -/007 R 2 = 0/7654 = 31/16 آماره F 0001/0< = Pr > F / 3057 / 3645 -/0657 -/3657 0/043 0/137 0/785 نتبيج آزمون فرضیه پنجم )کبرآي سرمبيه سبختبری ضر ضهره وری شرکتهب تبثیر مثبت و معن داری دارد ) 1 /5514 1 /3131-1/5511-1/151 1/131 1 /331 1/115 3 /11 4/151-1/155-1/11 13/11R 2 = = 14/31m آمبره Pr > m = 1 / 1111 / 3351 / 1353 / 1153-5/151 1/331 3 /33 4 /13-1/55-3/45 1/1315R 2 = = 11/15F آمبره Pr > F = <1 / 431 / 154 -/115 -/331 1 /511 1/144 1/351 1/18 11/01 1/49 0/16 0/7506R 2 = -/335 3 /15 / 315 / 115 1/3115R 2 = 1 /056 0 /569 0 /030 0 /005-1/1315 1 /151 1 /451 1 /555 مقدار ثابت کارايی سرمايه انسانی اندازه شرکت اهرم مالی مقدار ثبضت کبراي سرمبيه سبختبری اندازه شرکت اهرم مبل مقدار ثبضت لگبريتم ارزش نبمشهود اندازه شرکت اهرم مبل نتبيج آزمون فرضیه ششم )ارزش نبمشهود محبسبه شده ضر ضهره وری شرکتهب تبثیر مثبت و معن داری دارد( 1 /131 1 /135-1/114-1/551 1/141 1/.145 1/411 1/141 3 /11 1 /31 1 /141-1/115 1 /151 1 /314-1/115-1/311 1/144 1/113 3 /31 1 /33-1/55-1/41 / 1514 / 1514 -/1151 -/1514 1/153 1/345 1/131 -/133 1 /15 1/15 / 331-1/315 1 /114 1 /111 1 /151

فصلنبمة نوآوری و ارزشآفرين سبل پنجم شمبرة نهم ضهبر و تبضستبن 1335 33 متغیر مقدار ثبضت کبراي سرمبيه انسبن کبراي سرمبيه سبختبری کبراي سرمبيه ضکبر رفته لگبريتم ارزش نبمشهود اندازه شرکت اهرم مبل در اين تحقیق همچنین تبثیر همزمبن ارزش نبمشهود محبسبه شده و اجزای ضريب ارزش افزوده فکری نیز مورد ضررس ارار گرفته است. همبنطور که محبسببت جدول شمبره دو نشبن م دهد مقدار β ضرآورد شده ضرای متغیر کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده در مدل ضب اثر ثبضت شرکت 1/311 در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن 1/1143 و در روش پبرک 1/311 محبسبه شده است. همچنین مقدار احتمبل مرضوط ضه فرض صفر آمبری) = 0 β4 ( H0 : مبن ضر عدم تبثیر معن دار کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده ضر ضهره وری شرکتهب در مدل هبی ضب اثر ثبضت ضراضر 1 و در روش پبرک ضراضر ضه دست آمده که هر دو از 1/15 β کوچکترند. ضنبضراين تبثیر مثبت شرکت در سطح اطمینبن 35 درصد مورد تأيید مدل ضررس و معن دار کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده ضر ضهره وری ارار گرفته است. اين در حبل است که در تأثیر همزمبن تبثیر ارزش نبمشهود محبسبه شده و دو جزء ديگر ضريب ارزش افزوده فکری ضر ضهره وری جدول شمبره 3 اورده شده است. جدول شماره 3: نتایج آزمون تأثیر همزمان ارزش نامشهود محاسبه شده و اجزای ضریب ارزش افزوده فکری روش پبرک tآمبره β Pr > t مدل ضب اثر ثبضت شرکت tآمبره Β Pr > t مدل ضب اثر تصبدف شرکت tآمبره β Pr > t مثبت و معن دار نم ضبشد.خالصه محبسببت امبری مرضوطه در مدل ضب اثر ثبضت شرکت و زمبن tآمبره Pr > t مدل ضب اثر تصبدف شرکت و زمبن β tآمبره Pr > t 1/31 1/11 1/511 1 1/411 1/411 /. 141 1/33 1 /11-1/44 4 /15 1/31 1/11-55 1 /1131 1 /115-1/1141 1 /3511 1 /1153 1 /311 115 1 / 135 1/441 1/411 1 1 /31 1/151 /. 315 1 /31 1 /511 1 /311 5/11 1/43 1 /11 1/11 1 /351 1 /1514-5 1 /1143-1 /145 1/331 1 /15 1 1/554 1/113 1 1 /53-1/133-1/13 5 /33 1 /11 1 /11 1 /11-1/315-1/115-1/553 1 /13 1 /331 1 /51-1/113 1/15 1/13 1/43 1 1/53 1/311 /. 335-1/11 1 /13-1/55 4 /31 1 /51 1 /11-1/15-1/131 1 /1114 1 /151 1 /311 1 /1341 1 /151 1 /3115 1/35 1/13 1 /31 1/43 1/11 /. 113-1/11 1 /11-1/35 1 /15-1/11 1 /31 3 /33-1/15 1 /131-1/131 1 /311-1 /315 1 /151

32 تأثیر سرمبيه فکری ضر ضهره وری شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران بحث و نتیجه گیری امروزه نقش منبضع طبیع و سرمبيه مبل در موفقیت سبزمبنهب کمرنگ تر شده و در مقبضل دانش و سرمبيه فکری از توجه روز افزون ضرخوردار شده است. اين امر موجب گرديده پژوهشگران ضه و مطبلعه ضررس ضر تبثیر دانش سبزمبن عملکرد سبزمبن هب و ضنگبه ههبی ااتصبدی عالاه مند شده و پژوهش هبی زيبدی در اين زمینه انجبم دهند. در پژوهش حبضر تبثیر اجزاء مختلف سرمبيه فکری و نیز ارزش نبمشهود ايجبد شده ضر ضهره وری ضه عنوان معیبر موفقیت شرکتهب مورد مطبلعه و آزمون ارار گرفته است. نتبيج ضه دست آمده نشبن م دهد ارزش نبمشهود محبسبه شده ضر ضهره وری شرکتهب فقط در مدل هبی ضب اثر ثبضت تبثیر مثبت معن داری دارد. همچنین ضررس تبثیر ضريب ارزش افزوده فکری و اجزای آن ضر ضهره وری شرکتهب نشبن م دهد تمبم اجزاء ضريب ارزش افزوده فکری ضر ضهره وری تبثیر مثبت و دارند. اين نتیجه ضر خالف نتیجه حبصله از معن داری پژوهش هبی انجبم شده توسط سبير محققبن است. اين در حبل اشت که وجود تبثیر مثبت کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده ضر ضهره وری شرکت ضب نتیجه پژوهش هبی ابل منطبق ضوده و ضب ضرخ ديگر مغبيرت دارد. همچنین وجود تبثیر مثبت کبرآي سرمبيه انسبن پژوهش هبی ضر ضهره وری شرکتهب است ابل ضر خالف نتیجه ضرخ.عالوه ضر اين وجود تبثیر مثبت کبرآي سرمبيه سبختبری ضر ضهره وری شرکتهب ضر خالف نتیجه گیری پژوهش هبی انجبم شده توسط ضرخ محققبن ديگر است. ضررس تأثیر همزمبن ارزش نبمشهود محبسبه شده و اجزای ضريب ارزش افزوده فکری شبمل کبراي سرمبيه انسبن کبراي سرمبيه سبختبری و کبراي سرمبيه ضه کبر گرفته شده ضر ضهره وری شرکتهب حبک از اين است که تبثیر مثبت و معن دار کبرآي سرمبيه ضه کبر گرفته شده ضر ضهره وری شرکتهب در سطح اطمینبن 35 درصد مورد گرفته است.اين در حبل است که در مدل ضررس تأيید ارار همزمبن تأثیر ارزش نبمشهود محبسبه شده و دو جزء ديگر ضريب ارزش افزوده فکری يعن کبراي سرمبيه انسبن و کبراي سرمبيه سبختبری ضر ضهره وری معن دار نم ضبشد.ضب توجه ضه نتبيج ضه دست امده پیشنهبدهبي نیز ضرای مديران و سیبستگذاران و پژوهشگران و سبير عالاه مندان ضه شرح زير مطرح شده است. اطالعبت استفبده شده در اين تحقیق از صورتهبی مبل شرکتهبي استخراج گرديده که عمدتب در ضخش خصوص فعبل هستند.اين در حبل است که در کشور مب شرکتهب و سبزمبنهبی دولت نقش پررنگ در ااتصبد داشته امب در عین حبل از نرخ ضهره وری ضسیبر پبيین ضرخوردارند. ويژگ مهم اين تحقیق آن است که مفبهیم مرتبط ضب ضهره وری نیروی انسبن در سبزمبنهب از حبلت کیف خبرج گشته و در ابلب اعداد و ارابم استخراج شده از صورتهبی مبل شرکتهب ضیبن شده اند.ضنبير اين م توان ضه راحت اين شبخص هب را در صنبيع و شرکتهبی مختف تعريف سنجش و مقبيسه نمود. لذا پیشنهبد م شود اين تحقیق ضرای شرکتهبی دولت نیز انجبم و اين محبسببت ضرای شرکتهبی مذکور انجبم و مورد مقبيسه ارار گیرند. افزايش ضهره وری ضه خصوص ضهره وری نیروی انسبن ضرای کشور مب ضه يك ضرورت مل تبديل شده است.لذا پیشنهبد م شود توجه ضه نیروی انسبن و افزايش ضهره وری آن از حبلت شعبری و آرمبن خبرج شودو جنبه عمل ضه خود ضگیرد.ضب توجه ضه اينکه در ضرنبمه هبی توسعه دستگبههبی اجراي موظف ضه اختصبص ضودجه خبص ضه امر ضهبود ضهره وری ضوده اند لذا پیشنهبد م شود ضرای اين دستگبههب شبخص هبی کم تعريف گشته وگزارش عملکرد کم اين مبده ابنون ضه طور شفبف ارايه گردد.پیشنهبد ديگر اينکه شرکتهبی موفق در ضهبود ضهره وری شنبسبي و مورد تقدير ارار گرفته ونقش و جبيگبه سرمبيه هبی انسبن و غیر انسبن در کسب موفقیت و ارزش آفرين ضرای اين شرکتهب تبیین گردد. از طرف ديگر شرکتهبی نبموفق نیز شنبسبي و در مديريت آنهب تجديد نظر صورت پذيرد تب از هدر رفت منبضع جلوگیری ضه عمل آيد. پیشنهبد ديگر اينکه تجرضیبت ضنگبههب ی موفق در زمینه ضهبود ضهره وری مستند سبزی جمع آوری و در اختیبر سبير شرکتهب و ضنگبههبی ااتصبدی ارار گیرد.در ضحث ضهره وری نیروی انسبن ضیشتر از شبخص هبی کیف استفبده م شود که ابضل اندازه گیری و ايبوت درست نیست. البته ضبيد توجه داشت که راهکبرهبی افزايش ضهره وری مستلزم شنبخت کبف از وضعیت موجود نیروی انسبن سبختبرهب و فرهنگ کبری سبزمبنهبست که ضب توجه ضه تفبوتهبی موجود در اين زمینه هب راهکبرهبی افزايش

فصلنبمة نوآوری و ارزشآفرين سبل پنجم شمبرة نهم ضهبر و تبضستبن 1335 33 ضهره وری نیز در آنهب متفبوت خواهد ضود و نم توان نسخه واحدی ضرای ضهبود ضهره وری آنهب در نظر گرفت.پیشنهبد ديگر اينکه ضب استفبده از شبخص هبی معرف شده در اين تحقیق م توان در خصوص کیفیت سرمبيه هبی انسبن شرکتهب ايبوت نموده و ضدين وسیله سرمبيه هبی انسبن ضب کیفیت و ض کیفیت را از هم تمیز داده و ضباجرای ضرنبمه هبی توانمند سبزی منبضع انسبن زمینه ضهبود ضهره وری در شرکتهب ضه ويژه دستگبههبی دولت را فراهم آورد. ضب توجه ضه اينکه در سبلهبی اخیر واحدهبی اموراداری در سبزمبنهب ضه مديريت منبضع انسبن تغییر نبم يبفته اند. پیشنهبد م شود اين موضع در عمل نیز مورد توجه ارار گرفته و اادامبت صرفب ضه تغییر نبم واحدهب و افراد محدود نشود. منابع 1. امبم میبدی عل )1333(. اصول اندازه گیری کبراي و ضهره وری موسسه مطبلعبت و پژوهشهبی ضبزرگبن چبپ اول تهران. 1. حسن آضبدی سعید( 1331 ).توانمند سبزی سرمبيه هبی انسبن عبمل موثر در افزايش ضهره وری همبيش جهبد ااتصبدی ضب تبکید ضر ضهره وری مل دفبع مل. تهران دانشگبه عبل 3. خبک غالمرضب انتشبرات سبيه نمب تهران ايران. 4. رضبئ فرزين همت )1331(. آشنبي ضب مديريت ضهره وری حسن کبرگر شبملو ضهرام )1313(. سرمبيه فکری و عملکرد مبتن ضر ارزش و سرمبيه فکری تحقیقبت حسبضداری 3(1 ( صص 31.51 رضبيبن عل 5. (1331 ( ااتصبدی وزرات امور ااتصبدی و داراي 311 تهران ايران.. مبهنبمه خبری _تحلیل سبل دهم 1. شبه اضبدی اضولفيل دهقبنپور محمد ) 1331 )..ضهره وری نیروی کبر در ضخش صنعت در ااتصبد ايران همبيش جهبد ااتصبدی ضب تبکید ضر ضهره وری مل دانشگبه دفبع مل ايران. تهران 3. عببس اضراهیم گلدی صدا امراهلل )1313(. ضررس تأثیر کبرآي عنبصر سرمبيه فکری ضر عملکرد مبل شرکت هب در ضورس تهران ضررس شمبره 13 صص 53-34. هبی حسبضداری و حسبضرس مدهوش مهرداد 1. سنجش سرمبيه فکری و ضررس اصغر نژادامیری مهدی شرکتهب ضررسیهبی حسبضداری و حسبضرس.)1311( تبثیر آن ضب ضبزده مبل - 111 53 111 اضراهیم شهال محمد نمبزی 3. سرمبيه فکری ضر عملکرد مبل )1311(. ضررس تبثیر جبری و آينده شرکتهبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران تحقیقبت حسبضداری شمبره 4 صص 4 15., J., Kujansivu, P. and Lonnqvist, A. (2005), Management accounting for intellectual capital, Proceedings of the7th Conference on Manufacturing Accounting Research. 00. Bontis,N.(1998), Intellectual Capital : An Exploratory Study That Develops Measures and Models, Management Decision, Vol. 36, No. 2,pp:63-76 01.Bontis, N. (1999), Managing organizational knowledge by diagnosing intellectual capital: framing and advancing the state of the field, International Journal of Technology Management, Vol.18, No. 8, pp:433-62 01.Bontis,N.&Chua Chong Keow,W & Richardson,S. (2000),Intellectual capital and business performance in Malaysian industries, Journal of Intellectual Capital, Vol.1 No.1,pp: 85-100 01.Brennan,N. & Connell, B. (2000), Intellectual Capital : Current Issues and Policy Implication, Journal of Intellectual Capital. Vol 1 (3),pp: 206-240 01.Calisir,F.,Gumussoy,C.A&Bayraktar oglu,a.e.(2010), Intellectual capital in the quoted Turkish ITC sector, Journal of Intellectual capital, Vol. 11,No. (4),pp: 537-553

35 تأثیر سرمبيه فکری ضر ضهره وری شرکت هبی پذيرفته شده در ضورس اوراق ضهبدار تهران Indian pharmaceutical industry, Journal of Intellectual Capital, Vol. 9 No. 4, pp:684-704 11.Kujansivu,P.&Lonnqvist,A(2007),In vestigating the value and efficiency of intellectual Capital, Journal of Intellectual Capital, Vol.8 No.2,pp:272-287. 11.Patton, J.R. (2007), Metrics for knowledge-based project organizations,academy of Management Journal, Vol.72, No.1,pp: 33-43. 12.Pulic, A. (2000), MVA and VAIC TM Analysis of Randomly Selected Companies from FTSE 250, Austrian Intellectual Capital Research Center, Graz-London. 11.Pulic,A. (2004), Intellectual capital does it creat or destroy Value?, Measuring Business Excellence, Vol. 8, No.1, pp:62-68. 11.Singh,H.(2002),a review and analysis of the state of the art research on productivity measurment,industrial and data systems, Vol 100,No. 5,pp:234-241 11.Tangen, S. (2005),Demystifying productivity and performance, International Journal of Productivity and Performance Management, Vol, No.54,pp 01.Chan,K.H. (2009),Impact of intellectual capital on organizational performance: an empirical study of companies in the Hang Seng Index,The Learning Organization, Vol.16, No. 1, pp:4-21. 01.Chan, K.H.(2009), Impact of intellectual capital on organizational performance,an empirical study of companies in the Hang Seng Index (Part 2), The Learning Organization, Vol 16, No.1,pp: 22-39. 01.Diez,J.M.&Ochoa,M.L & Prieto,M.B. & Santidrian,A.(2010), Intellectual capital and value creation in Spanish firms, Journal of Intellectual Capital,Vol. 11, No. 3, pp:348-367. 01.Firer, S. & Stainbank, L. (2003),Testing the relationship between intellectual capital and a company s performance: evidence from South Africa, Meditari Accountancy Research, No.11, pp:25-44. 11.Ghosh,S. & Mondal,A.(2009), Indian software and pharmaceutical sector IC and financial performance,journal of Intellectual Capital, Vol. 10, No.3, pp:369-388. 21. Kamath, G.B.(2008),Intellectual capital and corporate performance in : 34-4

فصلنبمة نوآوری و ارزشآفرين سبل پنجم شمبرة نهم ضهبر و تبضستبن 1335 33