ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΡΗΜΑΤΑ ΣΕ -άω είναι φωνηεντόληκτα ρήματα με χαρακτήρα α, ε, ο που συναιρούν το φωνήεν αυτό με το ακόλουθο φωνήεν των καταλήξεων (του λύω, λύομαι) στον ΕΝΕΣΤΩΤΑ και τον ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟ Διακρίνονται σε τρεις τάξεις: σε άω, -ῶ (τιμάω, -ῶ) σε έω, -ῶ (ποιέω, -ῶ) σε όω, -ῶ (δηλόω, -ῶ) ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ - αω, -ῶ - έω, -ῶ - όω, ῶ ἀγαπῶ αἰτιῶμαι ἀπαντῶ δρῶ ἐῶ ἐρωτῶ ἡττῶμαι νικῶ ὁρῶ προσδοκῶ σιωπῶ τελευτῶ τιμῶ τολμῶ φοιτῶ διψῶ* ζῶ* πεινῶ* χρῶμαι* ἀγανακτῶ ἀγνοῶ ἀδικῶ αἱρῶ αἰτῶ ἀκολουθῶ ἀμελῶ ἀπειλῶ ἀπολογοῦμαι ἀπορῶ ἀρκῶ ἀρνοῦμαι ἀσεβῶ ἀσκῶ ἀτυχῶ ἀφικνοῦμαι βοηθῶ δοκῶ ἐγχειρῶ ἐνθυμοῦμαι ἐπιθυμῶ ἐπιμελοῦμαι εὐτυχῶ ζητῶ ἡγοῦμαι καλῶ κατηγορῶ κινῶ κρατῶ μαρτυρῶ μιμοῦμαι νομοθετῶ νοῶ οἰκῶ ὁμιλῶ ὁμολογῶ ποθῶ ποιῶ πολεμῶ πολιορκῶ πονῶ σκοπῶ συμμαχῶ τελῶ τηρῶ τιμωρῶ ὑμνῶ ὑπηρετῶ φοβοῦμαι ὠφελῶ ἀλλοιῶ ἀναλῶ ἀξιῶ βεβαιῶ βιῶ δηλῶ δῃῶ δικαιῶ δουλῶ ἐλαττῶ ἐλευθερῶ ἐναντιοῦμαι ἐπανορθῶ ἐρημῶ ζηλῶ ζημιῶ καρποῦμαι περαιῶ πληρῶ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ τα ρήματα σε έω, -ῶ είναι τα περισσότερα. ορισμένα συνηρημένα σε έω, - ῶ έχουν μετατραπεί στα νέα ελληνικά σε άω, -ῶ πχ βοηθέω, -ῶ > βοηθάω τα συνηρημένα σε όω, -ῶ στα νέα ελληνικά σχηματίζουν ρήματα σε - ώνω πχ ἀξιόω, -ῶ> αξιώνω δηλόω, -ῶ> δηλώνω Να παρατηρήσεις τα ρήματα σε -όω, -ῶ στον διπλανό πίνακα και να σχηματίσεις τους νεοελληνικούς τους τύπους (όπου είναι δυνατόν)
ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΣΕ άω, - ῶ Οι βασικές συναιρέσεις των συνηρημένων ρημάτων σε άω, -ω είναι οι εξής: α+ ε/ η α α+ ο/ ου/ ω ω Με βάση τις προηγούμενες συναιρέσεις, συμπλήρωσε αυτές που ακολουθούν: α+ ει/ ῃ α+ οι Σχημάτισε τις παρακάτω συναιρέσεις: ἀγαπά εις: αἰτιά ηται: ὅρα ε: ἀπαντά ομεν: τιμά ωνται: σιωπά ετε: ἐρωτά ουσιν: τολμά ησθε: ἡττά ου: ἐά ονται: μελετά οιμι: δαπανα έτω: κυβερνά εσθε: μηχανά οιο: γελά εσθε: νικά ει/ ῃ: σιγά οιεν: ἀκροα έσθων:
Να σχηματίσεις όλες τις εγκλίσεις του Ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήματος ὁράω, -ῶ ω και ὁρῴην - εις και ὁρῴης ὅρα ει και ὁρῴη ομεν - ετε ουσι(ν) ὁρά - και Αφού παρατηρήσεις τον παραπάνω πίνακα, να απαντήσεις στις εξής ερωτήσεις; Ποιο είναι το χαρακτηριστικό γράμμα της ευκτικής; Ποιες εγκλίσεις έχουν τις ίδιες καταλήξεις;
Να σχηματίσεις όλες τις εγκλίσεις του Ενεστώτα της μέσης φωνής του ρήματος ὁράω, -ῶ ομαι - ει/ ῃ ὁρά εται όμεθα - εσθε ονται Παρατήρησε τους δύο πίνακες της ενεργητικής και της μέσης φωνής. Απάντησε στις εξής ερωτήσεις σχετικά με τον τονισμό. Τόνισε τους παρακάτω τύπους τιμά ω τιμω τιμα όντων τιμωντων Μπορείς να καταλήξεις σε έναν πρακτικό κανόνα για το πότε η συνηρημένη συλλαβή παίρνει περισπωμένη; Τι τόνο παίρνει η συνηρημένη συλλαβή; Έργο του Κώστα Τσόκλη
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ τιμά εν (και όχι τιμά ειν) τιμά εσθαι τιμά- ων τιμά ουσα τιμά - ον τιμα- όμενος τιμα ομενη τιμα - όμενον ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ ἐ τίμα ον ἐ τίμα ες ἐ τίμα ε ἐ τιμά ομεν ἐ τιμά ετε ἐ τίμα - ον ἐ τιμα όμην ἐ τιμά ου ἐ τιμά ετο ἐ τιμα όμεθα ἐ τιμά εσθε ἐ τιμά - οντο
Τα συνηρημένα ρήματα ζήω, -ῶ πεινήω, -ῶ διψήω, -ῶ χρήομαι, - ῶμαι έχουν χαρακτήρα η και όχι α. Αυτό σημαίνει ότι έχουν η/ῃ όπου τα ρήματα σε άω έχουν α/ᾳ. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: 1. στην ευκτική των ρημάτων ζήω, -ῶ, διψήω, -ῶ και πεινήω, -ῶ χρησιμοποιούνται οι αιολικοί τύποι. 2. η προστακτική του ζήω, -ῶ σχηματίζεται μόνο για το β και γ ενικό. Να σχηματίσεις όλες τις εγκλίσεις του Ενεστώτα του ρήματος ζήω, -ῶ Να σχηματίσεις το απαρέμφατο και τις μετοχές ενεστώτα του ζήω, -ῶ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ Να κλίνεις τον παρατατικό της ενεργητικής φωνής του ζήω, -ῶ Να κλίνεις την οριστική, την ευκτική και την προστακτική ενεστώτα του ρήματος χρήομαι, -ῶμαι Να σχηματίσεις το απαρέμφατο και τη μετοχή ενεστώτα του ρήματος χρήομαι, - ῶμαι Να κλίνεις τον παρατατικό του ρήματος χρήομαι, -ῶμαι ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ
α σ κ ή σ ε ι ς Να συμπληρώσεις τον πίνακα με τους κατάλληλους τύπους. α. Να αναγνωρίσεις τους παρακάτω ρηματικούς τύπους. β. Να τους μεταφέρεις στον άλλο αριθμό (όπου αυτό είναι δυνατόν). τόλμα τολμᾷ ἔα ἐᾷ ἐπειρῶ ἀγαπᾶν ἐπερωτᾷς Να συμπληρώσεις τα κενά με τους κατάλληλους ρηματικούς τύπους στον Ενεστὠτα 1. Κῦρος (ὁρμῶμαι) ἐκ Σάρδεων. 2. Μή. (νικῶμαι/ προστακτική) ὑπό τοῦ κακοῦ, ἀλλά (νικῶ/ προστακτική) ἐν τῷ ἀγαθῷ τό κακόν. 3. Ἡμεῖς. (χρῶμαι) τοῖς ἐχθροῖς μάρτυσιν. 4. Χαίρουσιν οἱ θεοί. (τιμῶμαι/ μετοχή) ὑπ ἀνθρώπων. ἐῶμεν αἰτιᾷ δρᾠης ἡττῶνται πειρῶ σιωπᾷ τολμώντων Να μεταφέρεις τις ακόλουθες φράσεις στον άλλο αριθμό. 1. Σύ μέν τιμᾷς τόν πατέρα καί τήν μητέρα, οὗτοι δ οὐ τιμῶσιν.... 2. Εὖ δρῶντες κτώμεθα φίλους.... 3. Τἀγαθά κόποις κτῶνται.... 4. Ἔα τόν ἄνδρα τιμᾶν τούς στρατηγούς.... 5. Στρατιώτης ὁρμᾶται ἐκ τοῦ ὄρους....
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΛΟΙΠΩΝ ΧΡΟΝΩΝ Για τον σχηματισμό των υπόλοιπων χρόνων ο χαρακτήρας των ρημάτων σε άω, -ῶ τρέπεται σε -η ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ τιμάω, -ῶ τιμάομαι, - ῶμαι ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ἐτίμων ἐτιμώμην ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ τιμήσω τιμήσομαι ΑΟΡΙΣΤΟΣ ἐτίμησα ἐτιμησάμην ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ τετίμηκα τετίμημαι ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ἐτετιμήκειν ἐτετιμήμην παραμένει α όταν προηγείται ε, ι ή ρ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ δράω, -ῶ πειράομαι, - ῶμαι ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ἔδρων ἐπειρώμην ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ δράσω πειράσομαι ΑΟΡΙΣΤΟΣ ἔδρασα ἐπειρασάμην ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ δέδρακα πεπείραμαι ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ἐδεδράκειν ἐπεπειράμην ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ τιμηθήσομαι ἐτιμήθην ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ πειραθήσομαι ἐπειράθην
α σ κ ή σ ε ι ς 1. Να σχηματίσεις τους αρχικούς χρόνους των εξής ρημάτων ΠΡΟΣΟΧΗ στους τύπους που απαιτούν αύξηση ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ἀγαπάω, ῶ τολμάω, ῶ νικάω, ῶ θηράω, ῶ μελετάω, ῶ ἐάω, ῶ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ἡττάομαι -ῶμαι χρήομαι, -ῶμαι θεάομαι, -ῶμαι πειράομαι, -ῶμαι ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ 2. Να σχηματίσεις τους αρχικούς χρόνους των ρημάτων ὁράω, -ῶ και ἐρωτάω, -ῶ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
3. Να αντικαταστήσεις χρονικά τους εξής τύπους: κτώμεθα, νικᾶτε, κατεγέλα, ἐπερωτᾷς, ὁρᾶν, ἔα ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ 4. Να κάνεις εγκλιτική αντικατάσταση στον ενεστώτα και τον αόριστο των: ἀπαντᾶτε, ὁρᾷς, ἐρωτῶσιν ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ