Ενότητα 16. Μεγαλόψυχη στάση. Νεκταριος Πήχας [Date] Αρχαία Β Γυμνασίου

Ενότητα 16 Μεγαλόψυχη στάση Νεκταριος Πήχας [Date] Αρχαία Β Γυμνασίου

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Βασιλεὺς Ἀλέξανδρος Στατείρᾳ καὶ Ῥοδῷ καὶ Ῥωξάνῃ τῇ ἐμῇ γυναικί χαίρειν. Ἀντιταξάμενον ἡμῖν Δαρεῖον οὐκ ἠμυνάμεθα, εἰ μὴ τοὐναντίον, ηὐχόμην γὰρ ἐγὼ ζῶντα ὑπὸ τὰ ἐμᾶ σκῆπτρα ἔχειν ἐλαχίστως δὲ ἔχοντος ἐπὶ τῷ πνεύματι αὐτοῦ τοῦτον κατέλαβον ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἀναπνοῇ, ὅν ἐλεήσας τῇ ἐμαυτοῦ χλαμύδι περιέστειλα. Ἐπυθόμην δὲ παρ αὐτοῦ τι ἀκοῦσαι περὶ τῆς ἀπωλείας αὐτοῦ. Ὁ δέ μοι εἶπεν «παρακαταθήκην ἔχε τὴν ἐμὴν θυγατέρα Ῥωξάνην καὶ συμβιώσει σοί». [...] Τοὺς μὲν αἰτίους τῆς ἀπωλείας αὐτοῦ ἠμυνάμην ἀξιοπρεπὼς [...] Προσέταξα δὲ ἡρῷον αὐτῷ γενέσθαι παρὰ τοὺς πατρῴους αὐτῷ ἥρωας καὶ ὑμεῖς δὲ τῆς λύπης αὐτοῦ παύσασθε ἐγὼ γὰρ ὑμᾶς ἀποκαταστήσω εἰς τὰ ἴδια βασίλεια [...] Κατὰ γοῦν τάς διατάξεις Δαρείου Ῥωξάνην τὴν ἐμὴν γυναῖκα σύνθρονόν μου εἶναι βούλομαι, ἐὰν δὲ καὶ ὑμεῖς μοι συμπνεύσητε, προσκυνεῖσθαι αὐτὴν ὡς Ἀλεξάνδρου γυναῖκα βούλομαι καὶ κελεύω. Ἔρρωσθε. Ο βασιλιάς Αλέξανδρος στη Στατείρα και στη Ροδώ και στη Ρωξάνη τη γυναίκα του εύχεται να είναι καλά. Αν και αντιτάχτηκε σε μας ο Δαρείος δεν τον εκδικήθηκα, αλλά αντίθετα, γιατί ευχόμουν να είναι ζωντανός κάτω από την εξουσία μου ενώ ίσα που ανέπνεε τον βρήκα στην τελευταία αναπνοή, κι επειδή τον λυπήθηκα τον κάλυψα με τη χλαμύδα μου. Ζήτησα να μάθω απ αυτόν κάτι για το θάνατό του. Κι αυτός μου είπε «Έχε ως παρακαταθήκη την κόρη μου Ρωξάνη και θα ζήσει μαζί σου» [...] Τιμώρησα όπως άξιζε τους αίτιους του θανάτου του [...] Διέταξα να κτιστεί ηρώον αφιερωμένο σ αυτόν κοντά στους πατρικούς του ήρωες και σεις σταματήστε το θρήνο γι αυτόν γιατί εγώ θα σας αποκαταστήσω στα ανάκτορά σας [...] Σύμφωνα λοιπόν με τις επιθυμίες του Δαρείου θέλω να είναι η Ρωξάνη γυναίκα μου και βασίλισσα, αν και σεις συμφωνείτε μαζί μου, θέλω και διατάζω να προσκυνάτε αυτήν ως γυναίκα του Αλέξανδρου. Να είστε καλά στην υγεία σας. Ψευδο-Καλλισθένης, Μυθιστορία Αλεξάνδρου, Παραλλαγή γ, 22

Στο απόσπασμα που διαβάσαμε ο Αλέξανδρος ανακοινώνει στα γυναικεία μέλη της περσικής βασιλικής οικογένειας το θάνατο του Δαρείου Γ (330 π.χ.). Ο Αλέξανδρος μας πληροφορεί ότι το βασιλιάς Δαρείος, αν και πολέμησε εναντίον του, δεν τον εκδικήθηκε, αλλά ευχόταν τα ζήσει και να είναι υπό την εξουσία του. Τον συνάντησε τις τελευταίες στιγμές της ζωής του, μόλις ανέπνεε, και τον σκέπασε με τη χλαμύδα του. Του ζήτησε πριν απεβιώσει να του πει κάτι σχετικά με το θάνατό του και εκείνους του απάντησε, ότι του εμπιστεύεται την κόρη του τη Ρωξάνη και θα ήθελε να την παντρευτεί. Πληροφορούμαστε ακόμα από το κείμενο ότι ο Αλέξανδρος τιμώρησε του δολοφόνους του Δαρείου και ότι τίμησε τον πέρση βασιλιά ανεγείροντας ένα ιερό κοντά στους πατρικούς του ήρωες και το αφιέρωσε στη μνήμη του. Επίσης, ο μακεδόνας βασιλεύς ορκίστηκε στη περσική βασιλική οικογένεια ότι θα αποκαταστήσει το ανάκτορό τους και σύμφωνα με την επιθυμία του Δαρείου θα παντρευτεί την Ρωξάνη, αν βέβαια και οι ίδιοι το επιθυμούν. «Βασιλεὺς Ἀλέξανδρος Στατείρᾳ καὶ Ῥοδῷ καὶ Ῥωξάνῃ τῇ ἐμῇ γυναικί χαίρειν.»: πρόκειται για στερεότυπη φράση έναρξης επιστολής. «κατέλαβον ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἀναπνοῇ»: Ήδη το 336 π.χ. ο Φίλιππος Β ο Μακεδόνας είχε στείλει στρατό στη Μικρά Ασία, και την άνοιξη 334 π.χ. άρχισε η εκστρατεία του Αλεξάνδρου. Το επόμενο έτος ο Δαρείος ο ίδιος ανέλαβε δράση ενάντια στον Μακεδόνα βασιλιά, αλλά ηττήθηκε στην μάχη της Ισσού και το 331 π.χ. στην μάχη των Γαυγαμήλων. Οι αξιωματούχοι του περσικού στρατού, Ναβαρζάνης και Βήσσος, συνέλαβαν τον Δαρείο, για να τον παραδώσουν στον Αλέξανδρο και να συνάψουν μαζί του συνθήκη ειρήνης. Όμως ο Αλέξανδρος τους κατεδίωξε. Εκείνοι, για να φύγουν πιο γρήγορα, δολοφόνησαν τον Δαρείο. Ο Αλέξανδρος τους τιμώρησε και ενταφίασε τον Δαρείο με βασιλικές τιμές. «Ἔρρωσθε»: στερεότυπη φράση κλεισίματος επιστολής. 1. Ποιο χαρακτηριστικό του Αλεξάνδρου αναδεικνύει η συμπεριφορά του απέναντι στον Δαρείο και στις αιχμάλωτες πλέον γυναίκες της οικογένειάς του; 2. Πέραν της επιθυμίας του Δαρείου, ποια άλλα κίνητρα ώθησαν τον Αλέξανδρο να συνάψει γάμο με τη Ρωξάνη; Για την απάντησή σας να αξιοποιήσετε τις ιστορικές σας γνώσεις. 3. Πως αντέδρασε ο Αλέξανδρος στον άδικο θάνατο του Δαρείου; 4. Ποια είναι η τελευταία επιθυμία του Δαρείου και γιατί; 5. Σκιαγραφείστε το προφίλ του Αλεξάνδρου σύμφωνα με το κείμενο. 6. Παράλληλο Κείμενο (σελίδα σχολικού εγχειριδίου 156.) a. Ποια στοιχεία της προσωπικότητας του Κύρου διακρίνετε στο απόσπασμα που μπορούσαν να εμπνεύσουν σεβασμό ακόμα και στους εχθρούς του; b. Αφού μελετήσετε το κείμενο της Ενότητας και το παράλληλο, να συγκρίνετε τις προσωπικότητες του Κύρου και του Αλεξάνδρου.

ουρανικόληκτα Β. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ 1. Χρησιμοποιείστε τις ακόλουθες φράσεις σε προτάσεις: άνευ λόγου και αιτίας, αιτία πολέμου, με την αιτιολογία ότι. 2. Συμπληρώστε τα κενά με τις λέξεις: αίτημα, αναίτιος, επαιτώ, αιτιολόγηση, απαιτητικός. Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ a. Κατηγορήθηκα. Ποτέ δεν διέπραξα όσα με κατηγορούν. b. Είναι εργασία, γι αυτό και θα ασχοληθείς αρκετό καιρό. c. Η σου δεν με πείθει αρκετά. d. Το μου είναι ξεκάθαρο. Αν μείνουν αυτοί, εγώ φεύγω. e. Στάθηκε σαν μπροστά τους και με σκυφτό το κεφάλι ντροπιασμένος. Έχουμε το ρήμα λύ-ω (Ε.Φ) λύ-ομαι (Μ.Φ.). Το θέμα που κρατάμε είναι το λυ- και μετά βάζουμε τις καταλήξεις της προστακτικής Μέσης Φωνής. ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ λύ-ου λῦ-σ-αι λέλυ-σο λυ-έσθω λυ-σ-άσθω λελύ-σθω λύ-εσθε λύ-σ-ασθε λέλυ-σθε λυ-έσθων / λυ-έσθωσαν λυ-σ-άσθων / λυ-σ-άσθωσαν λελύ-σθων / λελύ-σθωσαν ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ πράττ-ου πρᾶ-ξ-αι πεπρα-ξο πραττ-έσθω πρα-ξ-άσθω πεπρά-χθω πράττ-εσθε πρά-ξ-ασθε πέπρα-χθε πραττ-έσθων / πραττέσθωσαάσθωσαν πρα-ξ-άσθων / πρα-ξ- πεπρά-χθων / πεπράχθωσαν

χειλικόληκτα οδοντικόληκτα ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ γράφ-ου γρᾶ-ψ-αι γέγρα -ψο γραφ-έσθω γρα-ψ-άσθω γεγρά -φθω γράφ-εσθε γρά-ψ-ασθε γέγρα -φθε γραφ-έσθων / γραφέσθωσαν γρα-ψ-άσθων / γρα-ψ-άσθωσαν γεγρά-φθων / γεγράφθωσαν ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ κομίζ-ου κόμι-σ-αι κεκόμι-σο κομιζ-έσθω κομι-σ-άσθω κεκομί-σθω κομίζ-εσθε κομί-σ-ασθε κεκόμι-σθε κομιζ-έσθων / κομιζέσθωσαν κομι-σ-άσθων / κομι-σ-άσθωσαν κεκομί-σθων / κεκομί -σθωσαν Ασκήσεις Να γραφεί ότι ζητείται στο σωστό τύπο της προστακτικής: α. πέπραγμαι (συ): β. ἀνάγομαι (οὗτος): γ. ἐγραψάμην (ὑμεῖς): δ. κεκράτημαι (οὗτοι): ε. λέγομαι (οὗτος): ζ. πέπαυμαι (οὗτος): η. βουλεύομαι (ὑμεῖς): θ. γέγραμμαι (σύ): ι. κεκόμισμαι (ὑμεῖς):

Κτητικές λέγονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν σε ποιον ανήκει κάτι, δηλαδή ορίζουν τον κτήτορα. Οι κτητικές αντωνυμίες έχουν τρία πρόσωπα, όπως και οι προσωπικές, και σχηματίζονται από τα θέματα των αντίστοιχων προσωπικών αντωνυμιών: Α' Για έναν κτήτορα α' πρόσωπο: ἐμός, ἐμή, ἐμόν (= δικός μου, δική μου, δικό μου) β' πρόσωπο: σός, σή, σόν (δικός σου, δική σου, δικό σου) γ' πρόσωπο: ἐός, ἐή, ἐόν (δικός του, δική του, δικό του) Β' Για πολλούς κτήτορες α' πρόσωπο: ἡμέτερος, ἡμετέρα, ἡμέτερον (δικός μας, δική μας, δικό μας) β' πρόσωπο: ὑμέτερος, ὑμετέρα, ὑμέτερον (δικός σας, δική σας, δικό σας) γ' πρόσωπο: σφέτερος, σφετέρα, σφέτερον (δικός τους, δική τους, δικό τους) Οι κτητικές αντωνυμίες κλίνονται ως εξής: ἐμός, ἐμή, ἐμόν Ονομαστική ἐμός ἐμή ἐμόν Γενική ἐμοῦ ἐμῆς ἐμοῦ Δοτική ἐμῷ ἐμῇ ἐμῷ Αιτιατική ἐμόν ἐμήν ἐμόν Πληθυντικός αριθμός Ονομαστική ἐμοί ἐμαί ἐμά Γενική ἐμῶν ἐμῶν ἐμῶν Δοτική ἐμοῖς ἐμαῖς ἐμοῖς Αιτιατική ἐμούς ἐμάς ἐμά σός, σή, σόν Ονομαστική σός σή σόν Γενική σοῦ σῆς σοῦ Δοτική σῷ σῇ σῷ Αιτιατική σόν σήν σόν

Πληθυντικός αριθμός Ονομαστική σοί σαί σά Γενική σῶν σῶν σῶν Δοτική σοῖς σαῖς σοῖς Αιτιατική σούς σάς σά ἐός, ἐή, ἐόν Ονομαστική ἐός ἐή ἐόν Γενική ἐοῦ ἐῆς ἐοῦ Δοτική ἐῷ ἐῇ ἐῷ Αιτιατική ἐόν ἐήν ἐόν Πληθυντικός αριθμός Ονομαστική ἐοί ἐαί ἐά Γενική ἐῶν ἐῶν ἐῶν Δοτική ἐοῖς ἐαῖς ἐοῖς Αιτιατική ἐούς ἐάς ἐά ἡμέτερος, ἡμετέρα, ἡμέτερον Ονομαστική ἡμέτερος ἡμετέρα ἡμέτερον Γενική ἡμετέρου ἡμετέρας ἡμετέρου Δοτική ἡμετέρῳ ἡμετέρᾳ ἡμετέρῳ Αιτιατική ἡμέτερον ἡμετέραν ἡμέτερον Πληθυντικός αριθμός Ονομαστική ἡμέτεροι ἡμέτεραι ἡμέτερα Γενική ἡμετέρων ἡμετέρων ἡμετέρων Δοτική ἡμετέροις ἡμετέραις ἡμετέροις Αιτιατική ἡμετέρους ἡμετέρας ἡμέτερα

ὑμέτερος, ὑμετέρα, ὑμέτερον Ονομαστική ὑμέτερος ὑμετέρα ὑμέτερον Γενική ὑμετέρου ὑμετέρας ὑμετέρου Δοτική ὑμετέρῳ ὑμετέρᾳ ὑμετέρῳ Αιτιατική ὑμέτερον ὑμετέραν ὑμέτερον Πληθυντικός αριθμός Ονομαστική ὑμέτεροι ὑμέτεραι ὑμέτερα Γενική ὑμετέρων ὑμετέρων ὑμετέρων Δοτική ὑμετέροις ὑμετέραις ὑμετέροις Αιτιατική ὑμετέρους ὑμετέρας ὑμέτερα σφέτερος, σφετέρα, σφέτερον Ονομαστική σφέτερος σφετέρα σφέτερον Γενική σφετέρου σφετέρας σφετέρου Δοτική σφετέρῳ σφετέρᾳ σφετέρῳ Αιτιατική σφέτερον σφετέραν σφέτερον Πληθυντικός αριθμός Ονομαστική σφέτεροι σφέτεραι σφέτερα Γενική σφετέρων σφετέρων σφετέρων Δοτική σφετέροις σφετέραις σφετέροις Αιτιατική σφετέρους σφετέρας σφέτερα

Γ. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ Οι ονοματικοί ετερόπτωτοι προσδιορισμοί είναι ονόματα ή αντωνυμίες σε διαφορετική πτώση από τα ονόματα ή τις άλλες λέξεις που προσδιορίζουν. Π.χ. καθ ὅσον οἷός τ ἦν ὁ πατὴρ καὶ οἱ τοῦ πατρὸς φίλοι ὄντες ὁμότεχνοι > η γενική του πατρός προσδιορίζει την ονομαστική οἱ φίλοι Ανάλογα με την πτώση στην οποία βρίσκονται, χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: α) ετερόπτωτοι προσδιορισμοί σε γενική β) ετερόπτωτοι προσδιορισμοί σε δοτική γ) ετερόπτωτοι προσδιορισμοί σε αιτιατική κτητική Ἡ πόλις ἡμῶν ἐτίμα καὶ τότε τοὺς ἀγαθούς. του δημιουργού Τὰ τοῦ Ἡρακλέους ἔργα ξὺν πόνῳ ἐγένετο. Γενική Δοτική Αιτιατική της αναφοράς ἀσθενὴς τῷ σώματι διαιρετική Οἱ νέοι τῶν ὁπλιτῶν της ύλης εἰπεῖν δὲ ἡμᾶς ὅτι δεδογμένον ἡμῖν εἴη δύο μὲν τάλαντα ἀργυρίου διδόναι οἱ ἀντὶ τῶν ἑκατὸν μνῶν του περιεχομένου ἀγέλη βοῶν της ιδιότητας Ὁδὸς πέντε ἡμερῶν της αξίας Κατέλιπε πέντε ταλάντων οὐσίαν της αιτίας γίγνεται γὰρ δὴ καὶ παισὶ πρὸς ἀλλήλους ὥσπερ ἀνδράσιν ἐγκλήματα καὶ κλοπῆς καὶ ἁρπαγῆς καὶ βίας καὶ ἀπάτης καὶ κακολογίας... (= Γιατί, καθώς είναι φυσικό, συμβαίνουν και μεταξύ των παιδιών, όπως ακριβώς και μεταξύ των αντρών, παραπτώματα και για κλοπή, και γι' αρπαγή, και για κακολογία...) συγκριτική Πρότερος τοῦ λοχαγοῦ ἐπορεύετο υποκειμενική Διὰ τάχους ἡ νίκη τῶν Ἀθηναίων ἡ νίκη > ρήμα ἐνίκησαν // υποκείμενο > οἱ Ἀθηναῖοι αντικειμενική Διδάσκαλος τῶν παίδων ἐγένετο διδάσκαλος > ρήμα διδάσκει // αντικείμενο τοὺς παῖδας αντικειμενική Ἦσαν γὰρ τοῖς Ἀθηναίοις οἱ ἱππεῖς ὠφέλιμοι. ὠφέλιμοι > ρήμα ὠφελοῦσιν // τοὺς Ἀθηναίους της αναφοράς Τεῖχος πλίνθινον ᾠκοδόμητο, τὸ μὲν εὖρος πεντήκοντα ποδῶν, τὸ δὲ ὕψος ἑκατόν

Άσκηση 1. Βρες τους ετερόπτωτους προσδιορισμούς των παρακάτω προτάσεων. 1. Oἱ νόμοι τοῦ Σόλωνος ἐπὶ πολὺ ἐν Ἀθήναις ἴσχυσαν. 2. Ἐγὼ νομίζω κοινὸν ἐχθρὸν ἁπάντων τῶν Ἑλλήνων εἶναι βασιλέα. 3. Ἤν δύο ἡμερῶν δρόμον ἀπόσχωμεν, οὐ δυνήσονται οἱ πολέμιοι ἡμᾶς καταλαβεῖν. 4. Σωκράτης ἔφυγε δίκην ἀσεβείας. 5. Ἐν Σπάρτῃ οἱ νέοι οὔποτ' ἔρημοι ἀρχόντων ἦσαν. 6. Ἑκάστῳ ὑμῶν τῶν Ἑλλήνων καὶ στέφανον χρυσοῦν δώσω. 7. Ἡ ἐμὴ τὴς σῆς ούσίας τριπλασία ἐστί. 8. Βόμβος ἦν μελιττῶν, ἦχος ὀρνίθων μουσικῶν, σκιρτήματα ποιμνίων 9. Προέβαλλεν ἐκ τοῦ θαμνῶνος φαιδροτάτη πληθὺς παιδίων. 10. Ἡ Ἑλλὰς ἦν μεστὴ στάσεων.