ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Α.Ε. Νο 4

Transcript

1 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Α.Ε. Νο 4 ΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Ι: ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΙΑ Ιανουάριος 2003 ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΘΗΝΑ

2 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Α.Ε. ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Νο 4 ΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Ι: ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΙΑ της ΟΛΥΜΠΙΑΣ ΚΑΜΙΝΙΩΤΗ ΣΕΙΡΑ : ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΕΙΡΑΣ : ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΛΕΤΣΟΣ 2

3 Το Παρατηρητήριο Απασχόλησης Ερευνητική Πληροφορική Α.Ε. ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2002 και αποτελεί θυγατρική εταιρεία του Ο.Α.Ε.., η οποία προέκυψε από την συνένωση δύο Νοµικών Προσώπων Ιδιωτικού ικαίου, του «Εθνικού Παρατηρητηρίου Απασχόλησης» και του «Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας». Το «Παρατηρητήριο Απασχόλησης» είναι ανώνυµη εταιρεία µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, λειτουργεί χάρη του δηµοσίου συµφέροντος και τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και του Ο.Α.Ε... Οι δραστηριότητες της Εταιρείας καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσµα, στο οποίο περιλαµβάνεται ερευνητικό και µελετητικό έργο για την αγορά εργασίας, η ανάπτυξη πληροφοριακού συστήµατος, το οποίο εξυπηρετεί το σύνολο των δραστηριοτήτων του Ο.Α.Ε.. και των θυγατρικών του, παρακολούθηση των εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών εξελίξεων και προοπτικών στους τοµείς της αγοράς εργασίας, εξέλιξης των επαγγελµάτων και διάγνωση των αναγκών της εκπαίδευσης και της επαγγελµατικής κατάρτισης.. Η παρούσα έκδοση της σειράς «Κείµενα Εργασίας» εντάσσεται στο µελετητικό έργο της Εταιρείας. Ο σκοπός της σειράς είναι η σε τακτά χρονικά διαστήµατα έκδοση κειµένων εργασίας που στηρίζονται στην επεξεργασία στατιστικών δεδοµένων για την αγορά εργασίας ή και αποτελούν πτυχές ενός ερευνητικού έργου εν εξελίξει. Ο επιδιωκόµενος στόχος αυτής της έκδοσης είναι η ταχύτερη ενηµέρωση της πολιτείας, των κοινωνικών εταίρων, των λοιπών ενδιαφερόµενων φορέων και του ευρύτερου κοινού σε θέµατα που αφορούν την αγορά εργασίας και γενικότερα την κοινωνική προστασία. Φιλοδοξούµε µέσα από αυτή τη σειρά να δηµιουργήσουµε τις προϋποθέσεις για την ανταλλαγή απόψεων στα εν λόγω ζητήµατα. Στο παρόν τεύχος παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα των δεικτών απασχόλησης και ανεργίας µε τους οποίους παρακολουθείται η Ευρωπαϊκή Πολιτική Απασχόλησης. Η ανάλυση στηρίζεται σε διαθέσιµα στοιχεία της Eurostat για τα κράτη - µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Β. Ντερτιλής Πρόεδρος & ιευθύνων Σύµβουλος 3

4 ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Νο 4 ΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Ι: ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Οι δείκτες αποτελούν έναν από τους τρόπους µε τους οποίους παρακολουθείται η Ευρωπαϊκή Πολιτική Απασχόλησης και αξιολογείται η κατάσταση στην αγορά εργασίας των κρατών µελών ως προς συγκεκριµένους στόχους. Στο παρόν Τετράδιο Εργασίας παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα 20 δεικτών που αφορούν θέµατα απασχόλησης και ανεργίας και οι οποίοι χρησιµοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την παρακολούθηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης. Για κάθε δείκτη παρουσιάζονται ο ορισµός, τα στοιχεία για τα κράτη - µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ερµηνευτικά σχόλια. Η αξιολόγηση των αποτελεσµάτων γίνεται για κάθε δείκτη χωριστά αλλά και συνδυαστικά ώστε η αποτίµηση της κατάστασης που επικρατεί στα κράτη - µέλη και ειδικότερα στην Ελλάδα να είναι αντικειµενικότερη και πληρέστερη. Η εξέταση των αποτελεσµάτων των δεικτών παρέχει χρήσιµες πληροφορίες που µπορούν να αξιοποιηθούν στο σχεδιασµό µέτρων πολιτικής για συγκεκριµένες οµάδες του πληθυσµού ώστε να εκπληρωθεί ο στόχος του Συµβουλίου της Λισσαβόνας για καλύτερη "ποιότητα της εργασίας" δηλαδή για "περισσότερες και καλύτερες δουλειές για όλους". 4

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελίδα Εισαγωγή...8 είκτες απασχόλησης και ανεργίας Ποσοστό απασχόλησης (EMP1) Ποσοστό απασχόλησης του πληθυσµού ετών (EMPc4) Ποσοστό απασχόλησης των ηλικιακών οµάδων ετών και ετών EMPc2) Ποσοστό απασχόλησης του πληθυσµού ετών (EMP2) Ετήσια µεταβολή της απασχόλησης (EMPc1) Ποσοστό απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης (EMPc3) Ποσοστό ανεργίας (UNEMP1) Άνεργοι ηλικίας ετών ως προς τον πληθυσµό ηλικίας ετών (UNEMPc1) Ποσοστό µακροχρόνιας ανεργίας ως προς το εργατικό δυναµικό (UNEMP2) Ποσοστό µακροχρόνιας ανεργίας ως προς το σύνολο της ανεργίας (UNEMPc2) Υποαπασχόληση ως προς το χρόνο λόγω της ακούσιας µερικής απασχόλησης (TRUE) Απόθεµα εργατικού δυναµικού (LR) Ποσοστό αυτοαπασχόλησης (ENR3) Ετήσια µεταβολή της αυτοαπασχόλησης (ENRc4) Ποσοστό απασχόλησης στις υπηρεσίες (ENR4) Ετήσια µεταβολή της απασχόλησης στις υπηρεσίες (ENRc5) ιαφορά στα ποσοστά ανεργίας γυναικών και ανδρών (EO1) ιαφορά στα ποσοστά απασχόλησης γυναικών και ανδρών (EO2) είκτης κατακερµατισµού της απασχόλησης µε βάση το φύλο στα επαγγέλµατα (ΕΟ3) είκτης κατακερµατισµού της απασχόλησης µε βάση το φύλο στους κλάδους (ΕΟ4)...44 Συµπεράσµατα

6 ΠΙΝΑΚΕΣ σελίδα Πίνακας 1: Ποσοστό απασχόλησης του πληθυσµού ετών...13 Πίνακας 2: Ποσοστό απασχόλησης του πληθυσµού ετών...14 Πίνακας 3: Ποσοστό απασχόλησης του πληθυσµού ετών...16 Πίνακας 4: Ποσοστό απασχόλησης του πληθυσµού ετών...16 Πίνακας 5: Ποσοστό απασχόλησης του πληθυσµού ετών...18 Πίνακας 6: Ετήσια µεταβολή της απασχόλησης...19 Πίνακας 7: Ποσοστό απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης...21 Πίνακας 8: Ποσοστό ανεργίας...23 Πίνακας 9: Ποσοστό ανέργων ηλικίας ετών ως προς τον πληθυσµό ηλικίας ετών...24 Πίνακας 10: Ποσοστό µακροχρόνιας ανεργίας ως προς το εργατικό δυναµικό...25 Πίνακας 11: Ποσοστό µακροχρόνιας ανεργίας ως προς το σύνολο της ανεργίας...26 Πίνακας 12: Ποσοστό υποαπασχόλησης ως προς το χρόνο λόγω της ακούσιας µερικής απασχόλησης...28 Πίνακας 13: Απόθεµα εργατικού δυναµικού προερχόµενο από τους ανέργους (σύνολο)...30 Πίνακας 14: Απόθεµα εργατικού δυναµικού προερχόµενο από τους ανέργους (άνδρες)...31 Πίνακας 15: Απόθεµα εργατικού δυναµικού προερχόµενο από τους ανέργους (γυναίκες)...31 Πίνακας 16: Απόθεµα εργατικού δυναµικού προερχόµενο από το µη ενεργό πληθυσµό (σύνολο)...32 Πίνακας 17: Απόθεµα εργατικού δυναµικού προερχόµενο από το µη ενεργό πληθυσµό (άνδρες)...32 Πίνακας 18: Απόθεµα εργατικού δυναµικού προερχόµενο από το µη ενεργό πληθυσµό (γυναίκες)...33 Πίνακας 19: Ποσοστό αυτοαπασχόλησης (σύνολο)...34 Πίνακας 20: Ποσοστό αυτοαπασχόλησης (άνδρες)

7 Πίνακας 21: Ποσοστό αυτοαπασχόλησης (γυναίκες)...35 Πίνακας 22: Ετήσια µεταβολή της αυτοαπασχόλησης...36 Πίνακας 23: Ποσοστό απασχόλησης στις υπηρεσίες (σύνολο)...37 Πίνακας 24: Ποσοστό απασχόλησης στις υπηρεσίες (άνδρες)...38 Πίνακας 25: Ποσοστό απασχόλησης στις υπηρεσίες (γυναίκες)...38 Πίνακας 26: Ετήσια µεταβολή της απασχόλησης στις υπηρεσίες (σύνολο)...39 Πίνακας 27: Ετήσια µεταβολή της απασχόλησης στις υπηρεσίες (άνδρες)...40 Πίνακας 28: Ετήσια µεταβολή της απασχόλησης στις υπηρεσίες (γυναίκες)...40 Πίνακας 29: ιαφορά στα ποσοστά ανεργίας γυναικών και ανδρών...42 Πίνακας 30: ιαφορά στα ποσοστά απασχόλησης γυναικών και ανδρών...43 Πίνακας 31: είκτης κατακερµατισµού της απασχόλησης µε βάση το φύλο στα επαγγέλµατα...44 Πίνακας 32: είκτης κατακερµατισµού της απασχόλησης µε βάση το φύλο στους κλάδους

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το 1997 το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο έθεσε σε εφαρµογή την Ενιαία Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση, σε µία προσπάθεια συστηµατικότερου συντονισµού των πολιτικών απασχόλησης των κρατών - µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά το πρότυπο της παρακολούθησης της πορείας οικονοµικής σύγκλισης. Βασικό στοιχείο υλοποίησης της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση αποτελεί η διατύπωση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, των στόχων πολιτικής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης και των βασικών σηµείων σύγκλισης των πολιτικών απασχόλησης των κρατών µελών. Τα κράτη - µέλη αναλαµβάνουν την υποχρέωση να εντάξουν αυτούς τους στόχους στις εθνικές τους πολιτικές, και να λάβουν ανάλογα διοικητικά, θεσµικά και άλλα µέτρα, τα οποία θα αποτυπώνονται στα Εθνικά Σχέδια ράσης (ΕΣ ) για την Απασχόληση. Η εφαρµογή της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την απασχόληση ξεκίνησε τον Νοέµβριο του 1997, µε τη διατύπωση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή 19 Κατευθυντήριων Γραµµών για το 1998, κάτω από τους τέσσερις πυλώνες της α) βελτίωσης της ικανότητας επαγγελµατικής ένταξης, β) ανάπτυξης του επιχειρηµατικού πνεύµατος, γ) προώθησης της ικανότητας προσαρµογής επιχειρήσεων και εργαζοµένων, και δ) ενίσχυσης των πολιτικών για την ισότητα των ευκαιριών. Έκτοτε οι κατευθυντήριες γραµµές αναθεωρούνται σε ετήσια βάση ενώ στην παρούσα φάση πραγµατοποιείται µία εκτενέστερη αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης και του τρόπου παρακολούθησής της η οποία θα ολοκληρωθεί την άνοιξη του Στις εκάστοτε αναθεωρήσεις της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης λαµβάνεται υπόψη η εµπειρία εφαρµογής και παρακολούθησης των προηγουµένων ετών και οι κοινωνικοοικονοµικοί παράγοντες που επηρεάζουν την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης. Με βάση τα στοιχεία αυτά και φυσικά το γενικότερο πολιτικό σχεδιασµό στα κράτη - µέλη επαναπροσδιορίζεται η Ευρωπαϊκή Πολιτική Απασχόλησης. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι εκτός των τεσσάρων πυλώνων της πολιτικής απασχόλησης, καθορίζονται και ορισµένα "οριζόντια" θέµατα τα οποία αφορούν όλους τους πυλώνες όπως η ενίσχυση της δια βίου µάθησης, η ενίσχυση της περιφερειακής και κοινωνικής συνοχής και άλλα. Αν θέλαµε να συνοψίσουµε τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης σε ένα γενικό στόχο θα µπορούσαµε να πούµε ότι όλες οι επιµέρους πολιτικές στοχεύουν στην ενίσχυση της "Ποιότητας της Εργασίας". Ο όρος αυτός 8

9 σηµαίνει "περισσότερες και καλύτερες δουλειές για όλους" και εποµένως περικλείει ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους για την αγορά εργασίας. Με άλλα λόγια ο όρος ποιότητα στην εργασία περικλείει µία σειρά από παράγοντες που επηρεάζουν την ένταξη, παραµονή και πρόοδο στην αγορά εργασίας όλων των επιµέρους οµάδων που απαρτίζουν τις κοινωνίες των κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Απασχόλησης καθορίζει εκτός από τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν σε συγκεκριµένα χρονικά περιθώρια και τους τρόπους µε τους οποίους θα παρακολουθείται και αξιολογείται η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στα κράτη µέλη και στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας από τους σηµαντικότερους τρόπους παρακολούθησης της κατάστασης στην αγορά εργασίας σε σχέση µε τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης είναι ο καθορισµός δεικτών µε τους οποίους µετρούνται οι επιµέρους στόχοι και χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας. Ο προσδιορισµός των δεικτών για την παρακολούθηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης είναι το αποτέλεσµα συνεχών διαπραγµατεύσεων µεταξύ των κρατών - µελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αφορούν τόσο στα τεχνικά χαρακτηριστικά των δεικτών όσο και στην πολιτική απόφαση για την υιοθέτηση ή όχι ενός συγκεκριµένου δείκτη. Το παρόν Τετράδιο Εργασίας αποτελεί το πρώτο µίας σειράς ανάλογων κειµένων στα οποία παρουσιάζονται οι δείκτες µε τους οποίους παρακολουθείται η Ευρωπαϊκή Πολιτική Απασχόλησης. Λόγω του µεγάλου αριθµού των δεικτών θεωρήθηκε προτιµότερο οι δείκτες να χωριστούν σε θεµατικές ενότητες και να παρουσιαστούν τα αποτελέσµατα των δεικτών και ερµηνευτικά σχόλια σε διαφορετικά κείµενα. Στο παρόν κείµενο παρουσιάζονται οι γενικοί δείκτες απασχόλησης και ανεργίας ενώ στα Τετράδια Εργασίας που θα ακολουθήσουν θα παρουσιαστούν οι δείκτες που αφορούν σε θέµατα εκπαίδευσης και κατάρτισης και επιµέρους εξειδικευµένα θέµατα της αγοράς εργασίας. 9

10 ΕΙΚΤΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΙΑΣ Από το σύνολο των δεικτών για την αγορά εργασίας επιλέχθηκαν 20 δείκτες που µετρούν θέµατα απασχόλησης και ανεργίας για να παρουσιαστούν στο παρόν Τετράδιο Εργασίας. Η επιλογή των συγκεκριµένων δεικτών έγινε µε βάση δύο κυρίως κριτήρια: πρώτον επιλέχθηκαν οι γενικότεροι δείκτες σε αντιδιαστολή µε περισσότερο εξειδικευµένους δείκτες οι οποίοι θα παρουσιαστούν σε µεταγενέστερα κείµενα και δεύτερον επιλέχθηκαν δείκτες που υπολογίζονται µε στοιχεία της ίδιας πηγής δεδοµένων και συγκεκριµένα της Έρευνας Εργατικού υναµικού. Η χρήση δεικτών αποτελεί έναν από τους τρόπους εξέτασης της κατάστασης της αγοράς εργασίας στα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συχνά οι δείκτες παρουσιάζονται µεµονωµένα ή και σε οµάδες δεικτών και πολλές φορές χωρίς τους απαραίτητους σχολιασµούς που επιτρέπουν την κατά το δυνατό ασφαλή εξαγωγή συµπερασµάτων. Στις περιπτώσεις αυτές είναι δυνατόν να δηµιουργηθούν λανθασµένες εντυπώσεις στους αναγνώστες των αποτελεσµάτων των δεικτών καθότι τα αποτελέσµατα κάθε δείκτη εξαρτώνται από µία σειρά παραγόντων που έχουν να κάνουν µε τεχνικά ζητήµατα (τρόπο υπολογισµού, πηγή δεδοµένων) αλλά και ουσιαστικά ζητήµατα όπως άλλους παράγοντες που ευθύνονται για την τιµή ενός δείκτη και οι οποίοι δεν αποτυπώνονται ευκρινώς σε κάποιο µεµονωµένο δείκτη. Το σχόλιο αυτό δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως προσπάθεια µείωσης της αξίας των δεικτών ως µεθόδου παρακολούθησης των πολιτικών απασχόλησης αλλά ως προσπάθεια διευκρίνησης του τρόπου ανάγνωσης των αποτελεσµάτων των δεικτών. Για παράδειγµα ο δείκτης απασχόλησης µετρά τον αριθµό των ατόµων που εργάζονται σε σχέση µε τον αριθµό των ατόµων εργάσιµης ηλικίας η οποία συνήθως καθορίζεται στα έτη. Στην αξιολόγηση αυτού του δείκτη θα πρέπει να ληφθούν υπόψη µία σειρά από τεχνικές λεπτοµέρειες όπως για παράδειγµα ότι εργαζόµενος σύµφωνα µε τους ισχύοντες ορισµούς της Έρευνας Εργατικού υναµικού, δηλαδή της βασικότερης πηγής δεδοµένων για θέµατα αγοράς εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θεωρείται όποιος απασχολείται έστω και µία ώρα εβδοµαδιαία. Σύµφωνα µε τον ορισµό αυτό µία χώρα στην οποία οι περισσότεροι εργαζόµενοι εργάζονται µε µερική απασχόληση µπορεί να έχει υψηλότερη τιµή σε αυτό το δείκτη συγκριτικά µε µία άλλη χώρα στην οποία κυριαρχεί η πλήρης απασχόληση και µία µερίδα του εργατικού δυναµικού δεν απασχολείται καθόλου. Η πρώτη περίπτωση δεν είναι απαραιτήτως καλύτερη από τη δεύτερη και για την αξιολόγηση της κατάστασης στις δύο χώρες απαιτούνται περισσότερα στοιχεία. Επιπλέον τα διαφορετικά ποσοστά 10

11 απασχόλησης µεταξύ δύο χωρών δεν θα πρέπει να αποδοθούν αποκλειστικά στις ισχύουσες πολιτικές απασχόλησης καθότι επηρεάζονται από την οικονοµική συγκυρία, από την ύπαρξη και το µέγεθος της παραοικονοµίας καθώς και από την υστέρηση εµφάνισης των αποτελεσµάτων οποιουδήποτε µέτρου πολιτικής. Με δεδοµένες τις δυσκολίες ερµηνείας των αποτελεσµάτων των δεικτών της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης, στη συνέχεια παρουσιάζουµε τα αποτελέσµατα είκοσι δεικτών για θέµατα απασχόλησης και ανεργίας. Για κάθε δείκτη παρουσιάζεται ο ορισµός, τα στοιχεία και ερµηνευτικά σχόλια. Οι δείκτες παρουσιάζονται για όλα τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και για το σύνολο των κρατών. Στις περιπτώσεις που είτε τα στοιχεία για κάποιο κράτος ήταν αναξιόπιστα είτε δεν ήταν διαθέσιµα τη στιγµή συγγραφής του κειµένου, στο σχετικό πίνακα εµφανίζεται µία τελεία που υποδεικνύει την έλλειψη στοιχείων για µία συγκεκριµένη χώρα. Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν συγκεκριµένα προβλήµατα συγκρισιµότητας µεταξύ των στοιχείων για τα διάφορα κράτη, τα αποτελέσµατα του δείκτη παρουσιάζονται για το 2001 δηλαδή τα πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες υπάρχουν λόγοι για τους οποίους η συγκρισιµότητα των στοιχείων µεταξύ των κρατών είναι περισσότερο προβληµατική, παρουσιάζονται διαχρονικά στοιχεία και στις περιπτώσεις αυτές η σύγκριση µεταξύ των κρατών θα πρέπει να γίνεται µε µεγαλύτερη προσοχή. Θα πρέπει επίσης να σηµειωθεί ότι οι δείκτες µε τους οποίους παρακολουθείται η Ευρωπαϊκή Πολιτική Απασχόλησης διαχωρίζονται σε κύριους και δευτερεύοντες δείκτες. Οι κύριοι δείκτες (key indicators) µετρούν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί ως προς τα ζητούµενα των κατευθυντηρίων γραµµών και των οριζόντιων θεµάτων της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Απασχόλησης και θα πρέπει να βασίζονται σε πρόσφατα στοιχεία τα οποία να είναι επαρκώς συγκρίσιµα µεταξύ των κρατών µελών. Οι δευτερεύοντες δείκτες (context indicators) βοηθούν στην ερµηνεία των ανωτέρω δεικτών παρέχοντας επιπλέον πληροφόρηση για την κατάσταση που επικρατεί στα κράτη µέλη. 11

12 1. Ποσοστό απασχόλησης (EMP1) Ορισµός: απασχολούµενοι ηλικίας ετών ως ποσοστό του πληθυσµού ηλικίας ετών. Ο δείκτης αυτός είναι κύριος δείκτης και αποτελεί και έναν από τους ιαρθρωτικούς είκτες οι οποίοι µετρούν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε µία σειρά θεµάτων συµπεριλαµβανοµένων και των θεµάτων της αγοράς εργασίας. Είναι ένας πολύ γενικός δείκτης ο οποίος µετρά το ποσοστό απασχόλησης των ατόµων ηλικίας ετών οι οποίοι εργάζονται τουλάχιστον µία ώρα εβδοµαδιαίως. Θα πρέπει επίσης να σηµειωθεί ότι το Συµβούλιο της Λισσαβόνας υιοθέτησε το φιλόδοξο στόχο της επίτευξης ποσοστού απασχόλησης 70% για το σύνολο του πληθυσµού και ποσοστού απασχόλησης ανώτερου του 60% για τις γυναίκες µέχρι το Σύµφωνα µε τον πρώτο δείκτη απασχόλησης, το 2001 το ποσοστό απασχόλησης για το σύνολο του πληθυσµού στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν περίπου 64% ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα ήταν 55,4%. Στην περίπτωση των ανδρών, το ποσοστό στην Ελλάδα απέχει δύο µόνο ποσοστιαίες µονάδες από το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ στην περίπτωση των γυναικών απέχει δεκατέσσερις ποσοστιαίες µονάδες. Η Ελλάδα και η Ιταλία παρουσιάζουν τα χαµηλότερα ποσοστά απασχόλησης για τα άτοµα ηλικίας ετών στο σύνολο του πληθυσµού, καθώς και στις γυναίκες. Σε τέσσερις χώρες το ποσοστό απασχόλησης έχει ήδη ξεπεράσει το στόχο της Λισσαβόνας δηλαδή το 70% και συγκεκριµένα στη ανία, στην Ολλανδία, στη Σουηδία και στο Ηνωµένο Βασίλειο. Στην Ελλάδα παρουσιάζεται και η µεγαλύτερη διαφορά ανάµεσα στα ποσοστά απασχόλησης ανδρών και γυναικών, η οποία αγγίζει τις 30 ποσοστιαίες µονάδες. Παρόµοια κατάσταση επικρατεί και στην Ισπανία ενώ η µικρότερη διαφορά παρουσιάζεται στη Σουηδία όπου το ποσοστό απασχόλησης των ανδρών είναι λιγότερο από τρεις ποσοστιαίες µονάδες υψηλότερο του ποσοστού των γυναικών. Στην αξιολόγηση του συγκεκριµένου δείκτη θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι σε ορισµένες χώρες στις οποίες η παραοικονοµία είναι ιδιαιτέρως µεγάλο κοµµάτι της συνολικής οικονοµίας, όπως στην Ελλάδα και στην Ιταλία, ο δείκτης απασχόλησης υποεκτιµά το πραγµατικό ποσοστό απασχόλησης που υπάρχει. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι στις χώρες στις οποίες η µερική απασχόληση είναι συχνή ο (απλός) δείκτης απασχόλησης εµφανίζεται υψηλός διότι δεν λαµβάνεται υπόψη ο αριθµός των 12

13 ωρών εργασίας στον υπολογισµό του. Αντιθέτως ο δείκτης απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης που θα σχολιαστεί αργότερα στο παρόν κείµενο λαµβάνει υπόψη του τον αριθµό των ωρών απασχόλησης και απεικονίζει το ποσοστό απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης. Η ακριβής απεικόνιση της κατάστασης απασχόλησης στα κράτη µέλη απαιτεί τη σύγκριση των συµπερασµάτων και των δύο αυτών δεικτών. ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (15-64 ετών) Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Αυστρία 68,4 76,7 60,1 Βέλγιο 59,9 69,1 50,5 Γερµανία 65,8 72,6 58,8 ανία 76,2 80,2 72,0 Ισπανία 56,3 70,9 41,9 Ευρωπαϊκή Ένωση 63,9 73,0 54,9 Φιλανδία 68,1 70,9 65,4 Γαλλία 63,1 70,3 56,1 Ελλάδα 55,4 70,8 40,9 Ιρλανδία 65,7 76,4 55,0 Ιταλία 54,8 68,5 41,1 Λουξεµβούργο 62,9 74,8 50,9 Ολλανδία 74,1 82,8 65,2 Πορτογαλία 68,9 76,9 61,1 Σουηδία 71,7 73,0 70,4 Ηνωµένο Βασίλειο 71,7 78,3 65,1 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού Ποσοστό απασχόλησης του πληθυσµού ετών (EMPc4) Ορισµός: απασχολούµενοι ηλικίας ετών ως ποσοστό του πληθυσµού ηλικίας ετών. Ο δείκτης αυτός υπολογίζεται όπως και ο προηγούµενος µε τη διαφορά ότι διαφέρει το διάστηµα ηλικιών στο οποίο υπολογίζεται ο δείκτης. Είναι δευτερεύων δείκτης και υιοθετήθηκε για να εξεταστεί αν η συµµετοχή στο εκπαιδευτικό σύστηµα, η οποία είναι πολύ έντονη στην ηλικιακή οµάδα ετών επηρεάζει τα ποσοστά απασχόλησης. Τα ποσοστά απασχόλησης για την ηλικιακή οµάδα ετών κυµαίνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση µεταξύ 58% και 78% για το σύνολο του πληθυσµού. Η 13

14 Ιταλία έχει το χαµηλότερο ποσοστό για το σύνολο ενώ η Ελλάδα το δεύτερο χαµηλότερο ποσοστό. Το ποσοστό απασχόλησης των ανδρών στην Ελλάδα διαφοροποιείται µόνο οριακά από το αντίστοιχο κοινοτικό ενώ το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στην Ελλάδα είναι το δεύτερο χαµηλότερο ποσοστό απασχόλησης µετά την Ιταλία. Το ποσοστό απασχόλησης της ηλικιακής οµάδος ετών είναι σε όλες τις χώρες υψηλότερο του ποσοστού απασχόλησης της ηλικιακής οµάδος ετών όπως είναι αναµενόµενο λόγω της υψηλής συµµετοχής των ατόµων ετών στο εκπαιδευτικό σύστηµα. Για τις γυναίκες στην Ελλάδα το ποσοστό απασχόλησης της ηλικιακής οµάδος είναι υψηλότερο του ποσοστού απασχόλησης της ηλικιακής οµάδος ετών κατά τρεις ποσοστιαίες µονάδες ενώ για τους άνδρες η διαφορά είναι έξι ποσοστιαίες µονάδες πιθανώς και λόγω της συµµετοχής των ανδρών στο στράτευµα. ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (20-64 ετών) Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Αυστρία 71,3 79,9 62,8 Βέλγιο... Γερµανία... ανία 78,3 82,8 73,7 Ισπανία 60,7 76,6 45,3 Ευρωπαϊκή Ένωση 67,8 77,6 58,1 Φιλανδία 72,6 75,7 69,4 Γαλλία... Ελλάδα 60,3 77,3 44,4 Ιρλανδία 71,1 83,0 59,3 Ιταλία 58,5 73,4 43,8 Λουξεµβούργο... Ολλανδία 75,4 84,9 65,7 Πορτογαλία 74,0 82,6 65,8 Σουηδία 76,2 78,1 74,3 Ηνωµένο Βασίλειο 74,6 81,8 67,3 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού

15 3. Ποσοστό απασχόλησης των ηλικιακών οµάδων ετών και ετών (EMPc2) Ορισµός: απασχολούµενοι ηλικίας ετών και ετών ως ποσοστό του πληθυσµού της ίδιας ηλικιακής οµάδας. Ο δείκτης αυτός είναι υπολογίζεται όπως και ο πρώτος δείκτης αλλά για τις συγκεκριµένες οµάδες ηλικιών. Είναι δευτερεύων δείκτης και στοχεύει στην παρουσίαση των ποσοστών απασχόλησης των δύο αυτών ηλικιακών οµάδων που θεωρείται ότι έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Το ποσοστό απασχόλησης της ηλικιακής οµάδος ετών στην Ελλάδα είναι 26% και αποτελεί το χαµηλότερο ποσοστό απασχόλησης για τη συγκεκριµένη ηλικιακή οµάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και ενώ για το σύνολο του πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας (15-64 ετών) η διαφορά του ποσοστού απασχόλησης της Ελλάδος µε το µέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι οχτώµιση ποσοστιαίες µονάδες, στην περίπτωση των ατόµων ηλικίας ετών η διαφορά είναι σχεδόν δεκαπέντε µονάδες. Σε όλες τις χώρες τα ποσοστά απασχόλησης της οµάδος ετών είναι χαµηλότερα των ποσοστών απασχόλησης για το σύνολο του πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας αν και σε ορισµένες περιπτώσεις όπως η Ολλανδία, οι διαφορές είναι µικρές. Τα χαµηλά ποσοστά απασχόλησης στην ηλικία των ετών στην Ελλάδα οφείλονται αφενός στην υψηλή ανεργία που µαστίζει αυτή την ηλικία καθώς και την υψηλή συµµετοχή αυτής της ηλικιακής οµάδος στο εκπαιδευτικό σύστηµα η οποία δεν συνδυάζεται µε απασχόληση όπως συµβαίνει σε ορισµένες άλλες χώρες (όπως στην Ολλανδία). Στην περίπτωση της Ελλάδος η λειτουργία του οικογενειακού θεσµού επιβραδύνει την ένταξη των νεαρών ατόµων στην αγορά εργασίας. Στην ηλικιακή οµάδα ετών το ποσοστό απασχόλησης του συνόλου στην Ελλάδα είναι 70,1% ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση επτά µονάδες υψηλότερο. Στους άνδρες όµως το ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα υπερβαίνει τον ευρωπαϊκό µέσο όρο. Στις γυναίκες το ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα υπολείπεται αρκετά του ευρωπαϊκού µέσου όρου. Στην περίπτωση των ανδρών αυτής της ηλικιακή οµάδος το Βέλγιο, η Γερµανία, η ανία, η Ισπανία, η Φιλανδία, η Ιταλία και η Σουηδία έχουν ποσοστά απασχόλησης χαµηλότερα της Ελλάδος. Στις γυναίκες, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Ιταλία έχουν τα χαµηλότερα ποσοστά τα οποία υπολείπονται περισσότερο από είκοσι ποσοστιαίες µονάδες του αντίστοιχου ποσοστού στην Πορτογαλία. Με τις συγκρίσεις αυτές διαφαίνονται οι οµοιότητες και διαφορές ορισµένων χωρών, όπως οι νότιες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες δεν έχουν όλες τα ίδια 15

16 χαρακτηριστικά και δεν θα πρέπει να οµαδοποιούνται αυτόµατα. Οι διαφορές µεταξύ των κρατών στην περίπτωση των γυναικών οφείλονται µεταξύ άλλων και στην καθυστέρηση εισόδου των γυναικών στην αγορά εργασίας σε ορισµένες χώρες µεταξύ των οποίων είναι και η Ελλάδα. ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (15-24 ετών) Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Αυστρία 51,2 55,5 47,0 Βέλγιο 32,7 36,9 28,3 Γερµανία 46,5 48,6 44,4 ανία 62,3 64,5 60,0 Ισπανία 33,1 39,2 26,9 Ευρωπαϊκή Ένωση 40,7 44,2 37,1 Φιλανδία 41,7 42,7 40,6 Γαλλία 29,5 33,3 25,7 Ελλάδα 26,0 30,2 22,0 Ιρλανδία 49,6 53,4 45,8 Ιταλία 26,3 30,4 22,1 Λουξεµβούργο 32,4 33,9 30,8 Ολλανδία 70,4 71,2 69,6 Πορτογαλία 43,8 49,9 37,7 Σουηδία 36,6 35,5 35,1 Ηνωµένο Βασίλειο 56,9 59,5 54,3 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού 2001 ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (25-64 ετών) Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Αυστρία 82,7 90,9 74,5 Βέλγιο 75,9 86,2 65,5 Γερµανία 79,3 86,7 71,8 ανία 84,4 88,2 80,6 Ισπανία 68,8 85,6 52,5 Ευρωπαϊκή Ένωση 77,1 87,3 66,8 Φιλανδία 81,6 84,8 78,1 Γαλλία 79,9 88,7 71,2 Ελλάδα 70,1 88,5 52,7 Ιρλανδία 76,4 88,6 64,2 Ιταλία 69,2 85,5 52,8 Λουξεµβούργο 78,7 93,2 63,8 Ολλανδία 82,8 92,7 72,5 Πορτογαλία 82,4 90,4 74,7 Σουηδία 83,1 83,9 80,9 Ηνωµένο Βασίλειο 80,6 87,5 73,5 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού

17 4. Ποσοστό απασχόλησης του πληθυσµού ετών (EMP2) Ορισµός: απασχολούµενοι ηλικίας ετών ως ποσοστό του πληθυσµού ηλικίας ετών. Ο δείκτης αυτός υπολογίζεται όπως και οι προηγούµενοι µε τη διαφορά της ηλικιακή οµάδος. Αποτελεί κύριο δείκτη λόγω της σηµασίας που δόθηκε στο Συµβούλιο της Στοκχόλµης στην αύξηση της απασχόλησης αυτής της οµάδος. Παρότι το ποσοστό απασχόλησης των ατόµων εργάσιµης ηλικίας στην Ελλάδα υπολείπεται σηµαντικά του αντίστοιχου ποσοστού για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ποσοστό απασχόλησης των ατόµων ηλικίας ετών στην Ελλάδα προσεγγίζει το αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο για το σύνολο του πληθυσµού. Για τον ανδρικό πληθυσµό µάλιστα το ποσοστό απασχόλησης των ατόµων ηλικίας ετών στην Ελλάδα είναι υψηλότερο του ευρωπαϊκού µέσου όρου κατά έξι και µισή ποσοστιαίες µονάδες. Για τις γυναίκες της ίδιας ηλικιακής οµάδας το ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα είναι χαµηλότερο του ευρωπαϊκού µέσου όρου κατά έξι ποσοστιαίες µονάδες. Οι χώρες που εµφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης για τους άνδρες ηλικίας ετών είναι οι Σκανδιναβικές χώρες, το Ηνωµένο Βασίλειο, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Η Ιταλία είναι η µόνη νότια χώρα µε χαµηλό ποσοστό απασχόλησης στους άνδρες ετών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η Ολλανδία, η οποία στον πληθυσµό εργάσιµης ηλικίας εµφανίζει ποσοστά απασχόλησης δέκα ποσοστιαίες µονάδες υψηλότερα του κοινοτικού µέσου όρου, στην περίπτωση των ατόµων ετών εµφανίζει ποσοστά απασχόλησης µία µόνο ποσοστιαία µονάδα πάνω από τον κοινοτικό µέσο όρο. 17

18 ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (55-64 ετών) Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Αυστρία 28,6 40,0 17,9 Βέλγιο 24,1 34,4 14,3 Γερµανία 37,7 46,1 29,5 ανία 58,0 65,5 49,8 Ισπανία 38,9 57,4 21,8 Ευρωπαϊκή Ένωση 38,5 48,6 28,8 Φιλανδία 45,7 46,7 44,8 Γαλλία 31,0 35,4 26,7 Ελλάδα 38,0 55,0 22,5 Ιρλανδία 46,8 64,7 28,8 Ιταλία 28,0 40,4 16,2 Λουξεµβούργο 24,4 34,8 14,0 Ολλανδία 39,6 51,1 28,0 Πορτογαλία 50,3 61,6 40,6 Σουηδία 66,5 67,7 62,2 Ηνωµένο Βασίλειο 52,3 61,7 43,1 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού Ετήσια µεταβολή της απασχόλησης (EMPc1) Ορισµός: µεταβολή του συνολικού αριθµού απασχολουµένων σε σύγκριση µε το προηγούµενο έτος. Ο δείκτης αυτός είναι δευτερεύων και διευκολύνει τη σύγκριση µεταξύ των ετήσιων µεταβολών απασχόλησης µεταξύ των κρατών. Υιοθετήθηκε λόγω της σηµασίας που δίνεται όχι µόνο στα ποσοστά απασχόλησης που ισχύουν σε κάθε κράτος αλλά και στη µεταβολή αυτών σε ετήσια βάση. Η ετήσια µεταβολή της απασχόλησης στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2001 σε σύγκριση µε την προηγούµενη χρονιά ανέρχεται σε 1,2% ενώ η Ελλάδα παρουσιάζει οριακή αρνητική επίδοση (-0,1%) για το συγκεκριµένο έτος. Εκτός της Ελλάδος άλλα τρία κράτη εµφανίζουν οριακές µεταβολές της απασχόλησης που θα µπορούσαν να αποτελέσουν ένδειξη σταθερότητας του µεγέθους της απασχόλησης. Οι χώρες αυτές είναι η Αυστρία, η Γερµανία και η ανία. Υψηλή ετήσια µεταβολή της απασχόλησης παρουσιάζουν το Λουξεµβούργο, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ολλανδία και η Γαλλία. 18

19 ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΕΤΗΣΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Αυστρία 0,2 Βέλγιο 1,2 Γερµανία 0,2 ανία 0,2 Ισπανία 2,5 Ευρωπαϊκή Ένωση 1,2 Φιλανδία 1,2 Γαλλία 1,9 Ελλάδα -0,1 Ιρλανδία 2,9 Ιταλία 1,6 Λουξεµβούργο 5,6 Ολλανδία 2,1 Πορτογαλία 1,6 Σουηδία 1,9 Ηνωµένο Βασίλειο 0,8 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού Ποσοστό απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης (EMPc3) Ορισµός: συνολικός αριθµός ωρών εργασίας δια του µέσου όρου των ωρών εργασίας σε θέσεις πλήρους απασχόλησης ως ποσοστό του πληθυσµού ετών. Ο δείκτης αυτός αν και δευτερεύων δείκτης είναι πολύ σηµαντικός για την κατανόηση της κατάστασης που επικρατεί στα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στον υπολογισµό του δείκτη απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης λαµβάνονται υπόψη οι ώρες απασχόλησης των ατόµων στην πρώτη και τυχόν στη δεύτερη απασχόλησή τους. Στη συνέχεια υπολογίζεται το ποσοστό απασχόλησης σαν να ήταν όλοι οι απασχολούµενοι της χώρας πλήρως απασχολούµενοι σύµφωνα µε τα ισχύοντα σε κάθε χώρα. Σε όρους πλήρους απασχόλησης το ποσοστό απασχόλησης της Ελλάδος για το σύνολο του πληθυσµού υπολείπεται λίγο του κοινοτικού µέσου όρου (τρεις ποσοστιαίες µονάδες), για τους άνδρες αγγίζει τον κοινοτικό µέσο όρο ενώ για τις γυναίκες υπολείπεται του κοινοτικού µέσου όρου κατά έξι µονάδες. Οι χώρες που παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης 19

20 για τους άνδρες είναι η Πορτογαλία, η ανία και η Αυστρία ενώ για τις γυναίκες είναι η ανία, η Φιλανδία και η Σουηδία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση των κοινών ποσοστών απασχόλησης τα οποία υπολογίζονται λαµβάνοντας υπόψη αν κάποιος απασχολείται έστω και µία µόνο ώρα εβδοµαδιαίως και των ποσοστών απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης τα οποία λαµβάνουν υπόψη τους το συνολικό αριθµό των ωρών απασχόλησης των εργαζοµένων. Μία τέτοια σύγκριση δείχνει ότι η κατάταξη των χωρών σε εκείνες που εµφανίζουν υψηλά, µέσα ή χαµηλά ποσοστά απασχόλησης δεν διαφοροποιείται για τις περισσότερες χώρες. Συγκεκριµένα για το σύνολο του πληθυσµού τους η Σουηδία, το Ηνωµένο Βασίλειο, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Φιλανδία, η ανία και η Αυστρία εµφανίζουν υψηλά ποσοστά απασχόλησης είτε χρησιµοποιηθεί το απλό ποσοστό απασχόλησης είτε το ποσοστό απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης. Επίσης η Γαλλία εµφανίζει και µε τους δύο τρόπους µέτρησης ένα µέσο ποσοστό απασχόλησης ενώ η Ιταλία και η Ισπανία εµφανίζουν χαµηλά ποσοστά απασχόλησης και µε τους δύο τρόπους. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι περιπτώσεις των χωρών που παρουσιάζουν διαφορετικά αποτελέσµατα ανάλογα µε το δείκτη που χρησιµοποιείται. Το Λουξεµβούργο παρουσιάζει µέσο ποσοστό απασχόλησης µε τον απλό δείκτη απασχόλησης ενώ υψηλό ποσοστό απασχόλησης µε το δείκτη απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης. Επίσης η Ολλανδία και η Γερµανία που εµφανίζουν υψηλά ποσοστά απασχόλησης µε τον απλό δείκτη απασχόλησης παρουσιάζουν µέσα ποσοστά απασχόλησης µε το δείκτη απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης ενώ η Ελλάδα η οποία εµφανίζει χαµηλά ποσοστά απασχόλησης µε τον απλό δείκτη εµφανίζει µέσα ποσοστά απασχόλησης µε το δείκτη απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης. Αν στην παραπάνω σύγκριση ληφθεί υπόψη και ο παράγων φύλο παρατηρούµε τα εξής. Στους άνδρες οι χώρες που εµφανίζουν υψηλά ποσοστά απασχόλησης µε τον ένα δείκτη εµφανίζουν υψηλά ποσοστά απασχόλησης και µε τον άλλο (Αυστρία, ανία, Ιρλανδία, Λουξεµβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία και Ηνωµένο Βασίλειο). Από τις χώρες που εµφανίζουν χαµηλά ποσοστά απασχόλησης µε τον απλό δείκτη (Βέλγιο, Ισπανία, Φιλανδία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία), µόνο το Βέλγιο και η Ιταλία εξακολουθούν να εµφανίζουν χαµηλά ποσοστά απασχόλησης µε το δείκτη απασχόλησης σε όρους πλήρους απασχόλησης. Στις γυναίκες επτά χώρες εµφανίζουν υψηλά ποσοστά απασχόλησης και µε τους δύο δείκτες (Αυστρία, ανία, Φιλανδία, Γαλλία, Πορτογαλία, Σουηδία, 20

21 Ηνωµένο Βασίλειο). Τέσσερις χώρες εµφανίζουν χαµηλά ποσοστά απασχόλησης και µε τους δύο δείκτες (Βέλγιο, Ισπανία, Ελλάδα, Ιταλία). Η Γερµανία παρουσιάζει υψηλό ποσοστό απασχόλησης µε τον απλό δείκτη και µέσο ποσοστό απασχόλησης µε το δεύτερο δείκτη. Η θέση της Ολλανδίας µεταβάλλεται ακόµα δραστικότερα καθότι µε τον πρώτο δείκτη εµφανίζει υψηλά ποσοστά απασχόλησης ενώ µε το δεύτερο χαµηλά λόγω του υψηλού ποσοστού µερικής απασχόλησης σε αυτή τη χώρα. Αντιθέτως το Λουξεµβούργο εµφανίζει χαµηλό ποσοστό απασχόλησης στις γυναίκες µε τον πρώτο δείκτη και µέσο ποσοστό απασχόλησης µε το δεύτερο. Μία τέτοια διερεύνηση επιτρέπει τον εντοπισµό των επιµέρους προβληµάτων στις διάφορες χώρες τα οποία δεν είναι προφανή µε τον απλό σχολιασµό ενός δείκτη. Για παράδειγµα φαίνεται ότι το χαµηλό ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα οφείλεται κατά κύριο λόγο στο χαµηλό ποσοστό απασχόλησης των γυναικών. Μία περαιτέρω ανάλυση της ηλικιακής δοµής της απασχόλησης κατά φύλο φανερώνει ότι παρότι εξακολουθεί να υπάρχει µεγάλη διάκριση µεταξύ των ποσοστών απασχόλησης ανδρών και γυναικών στο σύνολο του πληθυσµού και στις επιµέρους κατηγορίες, το χάσµα µεγαλώνει στις µεγαλύτερες ηλικίες. Εποµένως φαίνεται ότι σταδιακά η κατάσταση βελτιώνεται αλλά εντοπίζονται και οι οµάδες εκείνες στις οποίες θα πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο οι πολιτικές απασχόλησης. ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΕ ΟΡΟΥΣ ΠΛΗΡΟΥΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Αυστρία 63,4 76,0 50,9 Βέλγιο 55,7 68,6 43,0 Γερµανία 58,6 70,9 46,5 ανία 69,8 76,9 63,0 Ισπανία 53,8 70,3 37,8 Ευρωπαϊκή Ένωση 58,5 71,3 46,0 Φιλανδία 65,7 69,8 61,8 Γαλλία 59,9 70,3 50,0 Ελλάδα 55,1 71,2 40,0 Ιρλανδία 60,7 75,6 45,7 Ιταλία 52,7 67,6 38,1 Λουξεµβούργο 60,0 74,9 45,1 Ολλανδία 58,1 75,0 41,6 Πορτογαλία 67,4 77,5 57,7 Σουηδία 65,1 70,0 60,2 Ηνωµένο Βασίλειο 62,1 74,8 50,2 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού

22 7. Ποσοστό ανεργίας (UNEMP1) Ορισµός: άνεργοι ως ποσοστό του εργατικού δυναµικού ηλικίας ετών. Όπως είναι γνωστό το ποσοστό ανεργίας αποτελεί µία από τις σηµαντικότερες ενδείξεις της κατάστασης που επικρατεί σε µία αγορά εργασίας και για το λόγο αυτό ο συγκεκριµένος δείκτης είναι κύριος δείκτης. Αξίζει να σηµειωθεί ότι για να θεωρηθεί κάποιος άνεργος θα πρέπει να είναι ετών, να µην εργάζεται ούτε µία ώρα την εβδοµάδα, να θέλει να εργαστεί, να αναζητά ενεργά απασχόληση και να είναι άµεσα διαθέσιµος για εργασία. Το ποσοστό ανεργίας για το σύνολο του πληθυσµού στη Ευρωπαϊκή Ένωση ανήλθε το 2001 σε 7,4%. Το ποσοστό ανεργίας των ανδρών ήταν κατά µία ποσοστιαία µονάδα χαµηλότερο του µέσου όρου ενώ για τις γυναίκες ήταν λίγο υψηλότερο της µίας ποσοστιαίας µονάδα πάνω από το µέσο όρο. Η Ισπανία και η Ελλάδα έχουν τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας και τα µόνα κράτη µε ποσοστό ανεργίας υψηλότερο του 10% για το σύνολο του πληθυσµού το συγκεκριµένο έτος. Το Λουξεµβούργο, η Ολλανδία, η Αυστρία και η Ιρλανδία εµφανίζουν για το σύνολο του πληθυσµού ποσοστό χαµηλότερο του 4% ενώ η Πορτογαλία και η ανία εµφανίζουν ποσοστά ανεργίας ελαφρώς υψηλότερα του 4% για το σύνολο του πληθυσµού. Στις περισσότερες χώρες τα ποσοστά ανεργίας των γυναικών είναι υψηλότερα των ποσοστών ανεργίας των ανδρών και µάλιστα σε ορισµένες περιπτώσεις η διαφορά είναι ιδιαίτερα µεγάλη. Εξαίρεση στον κανόνα παρουσιάζεται στις εξής χώρες: Ιρλανδία, Σουηδία και Ηνωµένο Βασίλειο, στις οποίες οι γυναίκες αντιµετωπίζουν (ελαφρώς) χαµηλότερα ποσοστά ανεργίας σε σύγκριση µε τους άνδρες. Στην Ελλάδα το ποσοστό ανεργίας των ανδρών είναι 7% ενώ των γυναικών 15,6%. Άλλες χώρες στις οποίες το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι πολύ υψηλότερο του ποσοστού ανεργίας των ανδρών είναι η Ισπανία και η Ιταλία. 22

23 ΠΙΝΑΚΑΣ 8: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Αυστρία 3,6 3,0 4,3 Βέλγιο 6,6 6,0 7,4 Γερµανία 7,9 7,7 8,1 ανία 4,3 3,8 4,9 Ισπανία 10,6 7,5 15,5 Ευρωπαϊκή Ένωση 7,4 6,4 8,7 Φιλανδία 9,1 8,6 9,7 Γαλλία 8,6 7,1 10,5 Ελλάδα 10,5 7,0 15,6 Ιρλανδία 3,8 3,9 3,7 Ιταλία 9,4 7,3 12,9 Λουξεµβούργο 2,0 1,7 2,4 Ολλανδία 2,4 1,9 3,0 Πορτογαλία 4,1 3,2 5,1 Σουηδία 5,1 5,2 4,9 Ηνωµένο Βασίλειο 5,0 5,5 4,4 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού Άνεργοι ηλικίας ετών ως προς τον πληθυσµό ηλικίας ετών (UNEMPc1) Ορισµός: άνεργοι ηλικίας ετών ως ποσοστό του πληθυσµού ηλικίας ετών. Ενώ για τον υπολογισµό του συνολικού ποσοστού ανεργίας συγκρίνουµε τους ανέργους µε το εργατικό δυναµικό, για τη µέτρηση της ανεργίας των νέων έχει υιοθετηθεί ένας άλλος τρόπος σύµφωνα µε τον οποίο συγκρίνουµε τον αριθµό των ανέργων µε τον πληθυσµό της συγκεκριµένης ηλικιακής οµάδος. Η διαφοροποίηση αυτή υπαγορεύεται από την υψηλή συµµετοχή των νεαρών ατόµων στο εκπαιδευτικό σύστηµα και κατά συνέπεια τη µικρή συµµετοχή τους στο εργατικό δυναµικό. Ο δείκτης ανεργίας των νεαρών ατόµων µε τον ανωτέρω ορισµό θεωρείται δευτερεύων δείκτης. Το ποσοστό ανεργίας των ατόµων ετών σε σύγκριση µε τον πληθυσµό αντίστοιχης ηλικίας στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε 7,1% και 23

24 διαφοροποιείται ελάχιστα µεταξύ ανδρών και γυναικών. Στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 10,2% για το σύνολο, 8,4% για τους άνδρες και 11,9% για τις γυναίκες. Στο σύνολο τα υψηλότερα ποσοστά παρουσιάζουν η Φιλανδία, η Ελλάδα και η Ιταλία ενώ στην περίπτωση των γυναικών υψηλό ποσοστό εµφανίζει και η Ισπανία. Οι διαφοροποιήσεις µεταξύ των κρατών είναι µεγάλες. Στους άνδρες η Αυστρία παρουσιάζει ποσοστό 3% ενώ η Φιλανδία 10,3% και στις γυναίκες το Λουξεµβούργο παρουσιάζει µόλις 2,1% ενώ η Ελλάδα 11,9%. ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΩΝ (15-24 ετών) ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΗΛΙΚΙΑΣ (15-24 ετών) Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Αυστρία 3,2 3,0 3,4 Βέλγιο 6,1 6,3 5,9 Γερµανία 4,8 5,6 4,0 ανία 5,9 5,5 6,3 Ισπανία 9,1 7,8 10,3 Ευρωπαϊκή Ένωση 7,1 7,2 7,0 Φιλανδία 10,3 10,3 10,2 Γαλλία 7,1 7,0 7,1 Ελλάδα 10,2 8,4 11,9 Ιρλανδία 3,3 3,8 2,8 Ιταλία 10,2 10,1 10,4 Λουξεµβούργο 2,7 3,2 2,1 Ολλανδία 4,1 3,5 4,6 Πορτογαλία 4,5 3,9 5,1 Σουηδία 5,2 5,2 5,2 Ηνωµένο Βασίλειο 7,7 9,1 6,3 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού Ποσοστό µακροχρόνιας ανεργίας ως προς το εργατικό δυναµικό (UNEMP2) Ορισµός: άνεργοι µε διάρκεια ανεργίας µεγαλύτερη των 12 µηνών ως ποσοστό του εργατικού δυναµικού. Η µακροχρόνια ανεργία υπολογίζεται µε δύο τρόπους. Σύµφωνα µε τον πρώτο, υπολογίζουµε τον αριθµό των µακροχρόνια ανέργων σε σχέση µε το εργατικό δυναµικό ενώ σύµφωνα µε το δεύτερο υπολογίζουµε τον αριθµό των µακροχρόνια ανέργων σε σχέση µε τον αριθµό των ανέργων. Αν και είναι εξίσου σηµαντικοί δείκτες και οι δύο, ο πρώτος έχει χαρακτηριστεί ως κύριος δείκτης και αποτελεί τον 24

25 ένατο δείκτη του κειµένου ενώ ο δεύτερος έχει χαρακτηριστεί ως δευτερεύων δείκτης και αποτελεί το δέκατο δείκτη του κειµένου. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό µακροχρόνιας ανεργίας ως προς το εργατικό δυναµικό ανέρχεται στο 3,3% για το σύνολο, σε 2,8% για τους άνδρες και σε 3,9% για τις γυναίκες. Για την Ελλάδα ανέρχεται σε 5,4% για το σύνολο, 3,2% για τους άνδρες και σε 8,7% για τις γυναίκες. Η Ελλάδα και η Ισπανία παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά ενώ η Αυστρία, η ανία, το Λουξεµβούργο και η Ολλανδία παρουσιάζουν τα χαµηλότερα ποσοστά για το σύνολο (µικρότερα του 1%). ΠΙΝΑΚΑΣ 10: ΠΟΣΟΣΤΟ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΥΝΑΜΙΚΟ Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Αυστρία 0,9 0,9 1,0 Βέλγιο 3,0 2,8 3,4 Γερµανία 3,9 3,7 4,1 ανία 0,9 0,8 1,0 Ισπανία 5,1 3,1 8,1 Ευρωπαϊκή Ένωση 3,3 2,8 3,9 Φιλανδία 2,5 2,7 2,3 Γαλλία 2,9 2,4 3,5 Ελλάδα 5,4 3,2 8,7 Ιρλανδία 1,3 1,6 0,8 Ιταλία 5,9 4,5 8,0 Λουξεµβούργο 0,5 0,5 0,5 Ολλανδία 0,8 0,7 1,0 Πορτογαλία 1,5 1,2 1,9 Σουηδία 1,8 2,1 1,5 Ηνωµένο Βασίλειο 1,3 1,7 0,8 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού Ποσοστό µακροχρόνιας ανεργίας ως προς το σύνολο της ανεργίας (UNEMPc2) Ορισµός: άνεργοι µε διάρκεια ανεργίας µεγαλύτερη των 12 µηνών ως ποσοστό του συνόλου των ανέργων. Όπως προαναφέρθηκε, ο δείκτης αυτός ο οποίος συγκρίνει τον αριθµό των µακροχρόνια ανέργων µε το σύνολο των ανέργων θεωρείται δευτερεύων δείκτης. 25

26 Το ποσοστό µακροχρόνιας ανεργίας σε σχέση µε το σύνολο της ανεργίας υπολογίστηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε 43,4% µε µικρές διαφοροποιήσεις µεταξύ ανδρών και γυναικών. Στο ποσοστό αυτό δεν έχουν συµπεριληφθεί τα στοιχεία τεσσάρων κρατών και συγκεκριµένα του Βελγίου, της Γερµανίας, της Γαλλίας και του Λουξεµβούργου. Η Ιταλία εµφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά σε όλες τις κατηγορίες (σύνολο, άνδρες, γυναίκες). Τα ποσοστά των ανέργων στην Ελλάδα που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση για διάστηµα µεγαλύτερο του ενός έτους ανέρχονται σε 51,6%, 45,5% και 55,7% για το σύνολο, τους άνδρες και τις γυναίκες αντίστοιχα. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην περίπτωση της Ελλάδος η κατάσταση των γυναικών είναι πολύ χειρότερη από την κατάσταση των ανδρών ενώ δεν ισχύει το ίδιο σε πολλές εκ των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η ίδια κατάσταση µε την Ελλάδα ισχύει και στην Ισπανία ενώ στη Φιλανδία, στην Ιρλανδία, στην Ολλανδία, στη Σουηδία και στο Ηνωµένο Βασίλειο η κατάσταση των γυναικών παρουσιάζεται καλύτερη αυτής των ανδρών. ΠΙΝΑΚΑΣ 11: ΠΟΣΟΣΤΟ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Αυστρία 26,1 25,5 26,7 Βέλγιο... Γερµανία... ανία 19,6 18,6 20,4 Ισπανία 39,0 33,4 43,0 Ευρωπαϊκή Ένωση 43,4 42,4 44,3 Φιλανδία 27,1 30,9 23,5 Γαλλία... Ελλάδα 51,6 45,5 55,7 Ιρλανδία 24,5 28,9 16,8 Ιταλία 61,6 61,2 62,0 Λουξεµβούργο... Ολλανδία 37,7 41,0 35,2 Πορτογαλία 37,0 36,6 37,3 Σουηδία 31,7 34,5 28,2 Ηνωµένο Βασίλειο 25,3 30,4 17,3 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού

27 11. Υποαπασχόληση ως προς το χρόνο λόγω της ακούσιας µερικής απασχόλησης (TRUE) Ορισµός: άτοµα που είναι µερικώς απασχολούµενα διότι δεν µπορούσαν να βρουν πλήρη απασχόληση ως ποσοστό του συνόλου της απασχόλησης (15-64 ετών). Ο δείκτης αυτός θεωρείται δευτερεύων δείκτης λόγω της χρησιµότητάς του στη συµπλήρωση της εικόνας που παρέχουν οι δείκτες απασχόλησης και ανεργίας. Με το δείκτη αυτό υπολογίζεται το ποσοστό των ατόµων που εργάζονται µε µερική απασχόληση αλλά θα προτιµούσαν να εργαστούν µε πλήρη απασχόληση. Τα άτοµα αυτά εποµένως υποαπασχολούνται και αποτελούν στην πραγµατικότητα ένα κοµµάτι ανεργίας το οποίο δεν µετρά ο κοινός δείκτης ανεργίας. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο ο συγκεκριµένος δείκτης έχει χαρακτηριστεί ως δευτερεύων δείκτης είναι ότι τα προβλήµατα συγκρισιµότητας των αποτελεσµάτων αυτού του δείκτη µεταξύ των κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριµένα, οι ώρες µερικής απασχόλησης διαφέρουν σηµαντικά µεταξύ των κρατών και προσδιορίζονται µε υποκειµενικό τρόπο στην Έρευνα Εργατικού υναµικού. Ερωτάται δηλαδή ο κάθε εργαζόµενος αν η απασχόλησή του θεωρείται µερική ή πλήρης σύµφωνα µε τον κλάδο και το επάγγελµα του καθένα και ο ερωτώµενος καθορίζει αν η απασχόλησή του είναι της µίας ή της άλλης µορφής. Οι ίδιες ώρες απασχόλησης για κάποιον εργαζόµενο είναι δυνατόν να θεωρηθούν πλήρης απασχόληση ενώ για κάποιον άλλο µερική απασχόληση. Οι διαφορές µεταξύ των κρατών επιδεινώνουν επιπλέον τη συγκρισιµότητα των στοιχείων. Επιπλέον στο συγκεκριµένο δείκτη δεν υπολογίζονται οι εργαζόµενοι µε πλήρη απασχόληση οι οποίοι επιθυµούν να εργαστούν περισσότερες ώρες και οι οποίοι αποτελούν ένα άλλο τµήµα της υποαπασχόλησης. Στην περίοδο το ποσοστό υποαπασχόλησης ως προς το χρόνο στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυµαίνεται µεταξύ 3,4% και 5,4%. Το 1998 εµφανίζεται το υψηλότερο ποσοστό και µετά παρουσιάζεται µία τάση µείωσης µέχρι το Στην Ελλάδα το ποσοστό κυµαίνεται µεταξύ 1,9% και 2,8%. Τα κράτη που παρουσιάζουν τα χαµηλότερα ποσοστά υποαπασχόλησης είναι το Λουξεµβούργο, η Ισπανία και η Αυστρία ενώ η Σουηδία και η Γαλλία έχουν τα υψηλότερα ποσοστά. 27

28 ΠΙΝΑΚΑΣ 12: ΠΟΣΟΣΤΟ ΥΠΟΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΑΚΟΥΣΙΑΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Αυστρία 1,3 2,4 2,0 2,2 2,1 Βέλγιο 3,8 4,1 5,1 5,9 3,8 Γερµανία 3,0 3,1 3,2 3,6 3,3 ανία 2,3 2,5 2,5 2,4 2,4 Ισπανία 2,0 2,0 2,1 1,9 1,7 Ευρωπαϊκή Ένωση 3,4 5,4 4,9 4,5 3,8 Φιλανδία 4,3 3,9 5,1 4,6 4,2 Γαλλία 7,0 6,5 6,2 6,0 5,5 Ελλάδα 1,9 2,7 2,8 2,1 2,0 Ιρλανδία 3,2 5,2 2,6 3,3 2,5 Ιταλία 2,7 2,8 2,9 3,2 3,1 Λουξεµβούργο 0,7 0,7 1,3 1,4 1,4 Ολλανδία 2,1 2,1 1,7 3,4 2,9 Πορτογαλία 2,2 2,8 2,8 2,7 1,8 Σουηδία 7,9 7,2 7,1 6,4 6,4 Ηνωµένο Βασίλειο 3,1 2,9 5,4 5,1 2,7 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού 12. Απόθεµα εργατικού δυναµικού (LR) Ορισµός: άνεργοι και µη ενεργοί που επιθυµούν να εργαστούν ως ποσοστό του πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας (15-64 ετών). Ο δείκτης υπολογίζεται χωριστά για κάθε οµάδα. Με το δείκτη αυτό υπολογίζονται δύο κατηγορίες παθητικών ανέργων οι οποίοι δεν πληρούν τα κριτήρια που απαιτούνται για τον υπολογισµό του κοινού ποσοστού ανεργίας αλλά αποτελούν ουσιαστικά κοµµάτια της πραγµατικής ανεργίας. Συγκεκριµένα στο δείκτη αυτό µετριούνται οι άνεργοι που επιθυµούν να εργαστούν αλλά δεν επιδιώκουν µε ενεργά µέτρα την αναζήτηση εργασίας καθώς και οι µη ενεργοί οι οποίοι επίσης επιθυµούν να εργαστούν αλλά δεν καταχωρούνται στην οµάδα των ανέργων. Θεωρείται δευτερεύων δείκτης. Στην περίπτωση του αποθέµατος του εργατικού δυναµικού που προέρχεται από τους ανέργους και για την περίοδο το ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση κυµαίνεται µεταξύ 5,3% και 7,4%. ιαχρονικά φαίνεται να υπάρχει µία τάση µείωσης του ποσοστού για την εξεταζόµενη περίοδο. Στην Ελλάδα για την ίδια περίοδο και για το σύνολο τα ποσοστά κυµαίνονται µεταξύ 6% και 7,5%. εν διαφοροποιούνται σηµαντικά από τον κοινοτικό µέσο όρο αν και δεν εµφανίζουν µία 28

29 ανάλογη µε τον κοινοτικό µέσο όρο τάση µείωσης. Το Λουξεµβούργο και η Αυστρία εµφανίζουν τα χαµηλότερα ποσοστά αποθέµατος εργατικού δυναµικού προερχόµενου από την οµάδα των ανέργων ενώ η Ισπανία και η Φιλανδία εµφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά στην ίδια κατηγορία. Στις περισσότερες χώρες παρουσιάζεται τάση µείωσης του αποθέµατος εργατικού δυναµικού που προέρχεται από τους ανέργους για την περίοδο Μεγαλύτερο ίσως ενδιαφέρον παρουσιάζει το κοµµάτι του αποθέµατος του εργατικού δυναµικού το οποίο προέρχεται από τα άτοµα που δεν είναι ενεργά στην αγορά εργασίας και το οποίο παρουσιάζεται σε χωριστούς πίνακες. Στην κατηγορία αυτή περιλαµβάνονται άτοµα τα οποία επιθυµούν να εργαστούν αλλά είτε έχουν απογοητευτεί από τις δυσκολίες εξεύρεσης απασχόλησης ή αντιµετωπίζουν άλλες δυσκολίες όπως προσωπικούς και οικογενειακούς λόγους που δυσκολεύουν την ενεργοποίησή τους στην αγορά εργασίας. Κατά συνέπεια σύµφωνα µε τους επίσηµους ορισµούς κατατάσσονται στους µη ενεργούς αλλά ουσιαστικά αποτελούν ένα περιφερειακό κοµµάτι ανεργίας, το οποίο κάτω από ορισµένες συνθήκες θα µπορούσε αφενός να ενεργοποιηθεί στην αναζήτηση απασχόλησης και αφετέρου να απασχοληθεί όταν προκύψουν οι κατάλληλες θέσεις εργασίας. Στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ποσοστό του αποθέµατος του εργατικού δυναµικού που προέρχεται από τους µη ενεργούς ανέρχεται σε 3-3.5% για τους άνδρες και σε 5,5-6,5% για τις γυναίκες. Στην Ελλάδα τα ποσοστά αυτά είναι χαµηλότερα και ανέρχονται σε 1% περίπου για τους άνδρες και σε 2-4% για τις γυναίκες. Στην περίπτωση των ανδρών οι χώρες που εµφανίζουν υψηλά ποσοστά σε αυτή την κατηγορία είναι η Φιλανδία, η Ιταλία και το Ηνωµένο Βασίλειο. Στην περίπτωση των γυναικών οι χώρες που εµφανίζουν υψηλά ποσοστά είναι η Ιταλία, το Ηνωµένο Βασίλειο, η Φιλανδία, η Ιρλανδία, η Γερµανία και η Αυστρία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση των αποτελεσµάτων του δείκτη αποθέµατος εργατικού δυναµικού προερχόµενου από τους µη ενεργούς µε τα ποσοστά ανεργίας των διαφόρων χωρών. Αν θεωρήσουµε ότι το απόθεµα εργατικού δυναµικού αποτελεί ένα συγκαλυµµένο κοµµάτι ανεργίας τότε τα συµπεράσµατα είναι ενδιαφέροντα ως προς την κατάταξη των χωρών αναφορικά µε τη σοβαρότητα του προβλήµατος της ανεργίας που αντιµετωπίζουν. Οι χώρες που έχουν υψηλό ποσοστό ανεργίας είναι η Ισπανία, η Ελλάδα, η Φιλανδία, η Γαλλία και η Ιταλία. Από αυτές τις χώρες, η Φιλανδία και η Ιταλία εµφανίζουν παράλληλα υψηλά ποσοστά αποθέµατος εργατικού δυναµικού που προέρχεται από τον µη ενεργό πληθυσµό. 29

30 Εποµένως για αυτές τις δύο χώρες το πρόβληµα της ανεργίας φαίνεται να είναι σηµαντικότερο από ότι δείχνει µία πρώτη ανάγνωση των ποσοστών ανεργίας. Αντιθέτως η Γαλλία και η Ελλάδα παρουσιάζουν χαµηλά ποσοστά αποθέµατος εργατικού δυναµικού που προέρχεται από τον µη ενεργό πληθυσµό. Αξίζει επίσης να σηµειωθεί ότι το Ηνωµένο Βασίλειο το οποίο εµφανίζει χαµηλά ποσοστά ανεργίας παρουσιάζει υψηλά ποσοστά αποθέµατος εργατικού δυναµικού προερχόµενου από το µη ενεργό πληθυσµό. Τρεις µόνο χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσιάζουν χαµηλά ποσοστά ανεργίας και αποθέµατος εργατικού δυναµικού που προέρχεται από το µη ενεργό πληθυσµό (Σουηδία, Πορτογαλία, Λουξεµβούργο). ΠΙΝΑΚΑΣ 13: ΑΠΟΘΕΜΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΕΡΓΟΥΣ (ΣΥΝΟΛΟ) Αυστρία 3,7 3,9 3,4 3,4 2,9 Βέλγιο 5,6 5,9 5,6 4,3 4,0 Γερµανία 4,3 4,0 4,2 3,6 3,3 ανία 7,0 7,0 6,4 5,7 5,6 Ισπανία 12,8 11,7 9,8 9,0 8,4 Ευρωπαϊκή Ένωση 7,4 7,0 6,5 5,8 5,3 Φιλανδία 11,0 9,7 9,0 8,6 8,0 Γαλλία 8,6 8,3 8,3 7,1 5,9 Ελλάδα 6,0 6,9 7,5 7,1 6,5 Ιρλανδία 6,5 5,1 3,9 2,9 2,5 Ιταλία 7,2 7,2 7,0 6,6 5,9 Λουξεµβούργο 1,6 1,7 1,5 1,5 1,2 Ολλανδία 4,0 3,2 2,7 2,1 1,6 Πορτογαλία 4,7 3,5 3,4 2,9 3,0 Σουηδία 8,0 6,8 5,9 4,2 4,2 Ηνωµένο Βασίλειο 5,4 4,7 4,6 4,2 3,6 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού 30

31 ΠΙΝΑΚΑΣ 14: ΑΠΟΘΕΜΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΕΡΓΟΥΣ (ΑΝ ΡΕΣ) Αυστρία 4,1 4,3 3,8 3,8 3,1 Βέλγιο 5,1 5,5 5,5 3,9 4,1 Γερµανία 3,9 3,2 3,8 3,4 3,1 ανία 7,4 7,4 6,8 6,1 6,2 Ισπανία 12,3 10,6 8,4 7,5 7,0 Ευρωπαϊκή Ένωση 7,5 7,0 6,5 5,7 5,2 Φιλανδία 11,3 9,9 8,8 8,3 7,9 Γαλλία 8,4 7,9 7,9 6,5 5,3 Ελλάδα 4,9 5,5 5,9 5,8 5,2 Ιρλανδία 8,0 6,3 4,7 3,5 3,0 Ιταλία 7,1 7,0 6,6 6,2 5,5 Λουξεµβούργο 1,4 1,5 1,3 1,4 1,2 Ολλανδία 3,6 2,8 2,2 1,8 1,5 Πορτογαλία 4,7 3,2 3,5 2,6 2,5 Σουηδία 8,8 7,8 6,6 4,6 4,6 Ηνωµένο Βασίλειο 6,8 5,7 5,7 5,2 4,3 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού ΠΙΝΑΚΑΣ 15: ΑΠΟΘΕΜΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΕΡΓΟΥΣ (ΓΥΝΑΙΚΕΣ) Αυστρία 3,3 3,5 3,0 2,9 2,6 Βέλγιο 6,1 6,3 5,7 4,7 3,8 Γερµανία 4,8 4,8 4,5 3,8 3,6 ανία 6,6 6,5 5,8 5,2 5,0 Ισπανία 13,2 12,7 11,2 10,4 9,7 Ευρωπαϊκή Ένωση 7,2 7,0 6,6 5,9 5,3 Φιλανδία 10,6 9,5 9,2 8,9 8,0 Γαλλία 8,9 8,7 8,7 7,7 6,6 Ελλάδα 7,0 8,2 9,1 8,4 7,6 Ιρλανδία 5,1 3,9 3,0 2,4 2,0 Ιταλία 7,3 7,4 7,5 6,9 6,2 Λουξεµβούργο 1,7 2,0 1,7 1,6 1,1 Ολλανδία 4,4 3,6 3,1 2,3 1,7 Πορτογαλία 4,7 3,8 3,4 3,2 3,4 Σουηδία 7,2 5,8 5,1 3,7 3,7 Ηνωµένο Βασίλειο 3,9 3,6 3,5 3,3 2,8 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού 31

32 ΠΙΝΑΚΑΣ 16: ΑΠΟΘΕΜΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗ ΕΝΕΡΓΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ (ΣΥΝΟΛΟ) Αυστρία 5,4 5,4 5,2 4,6 4,7 Βέλγιο 3,5 4,8 2,4 2,0 3,1 Γερµανία 5,8 5,8 4,1 4,6 4,4 ανία 3,6 3,4 3,4 3,4 3,6 Ισπανία 4,7 3,9 4,1 3,5 3,1 Ευρωπαϊκή Ένωση 4,9 4,8 4,7 4,5 4,2 Φιλανδία 8,2 9,0 6,8 6,4 5,8 Γαλλία 1,8 1,8 1,6 1,7 2,0 Ελλάδα 1,8 2,5 1,8 1,4 1,4 Ιρλανδία 7,5 5,4 4,9 4,8 4,6 Ιταλία 8,9 8,6 9,0 8,9 7,5 Λουξεµβούργο 2,3 1,9 1,8 1,7 2,0 Ολλανδία 6,8 7,5 7,1 4,4 3,5 Πορτογαλία 2,3 1,7 1,3 1,3 1,4 Σουηδία 1,9 1,5 1,6 2,6 2,6 Ηνωµένο Βασίλειο 6,7 6,7 6,4 6,4 6,1 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού ΠΙΝΑΚΑΣ 17: ΑΠΟΘΕΜΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗ ΕΝΕΡΓΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ (ΑΝ ΡΕΣ) Αυστρία 3,4 3,2 3,3 3,1 3,2 Βέλγιο 3,0 4,1 2,0 1,7 2,4 Γερµανία 4,0 4,6 2,6 3,3 3,0 ανία 2,7 2,6 2,6 2,6 2,8 Ισπανία 2,9 2,4 2,6 2,2 2,0 Ευρωπαϊκή Ένωση 3,5 3,4 3,3 3,2 3,1 Φιλανδία 7,8 8,1 6,5 5,9 5,5 Γαλλία 1,2 1,3 1,2 1,2 1,4 Ελλάδα 1,0 1,2 0,9 0,8 0,9 Ιρλανδία 6,1 4,3 3,9 3,8 3,6 Ιταλία 5,9 5,4 5,6 5,6 4,8 Λουξεµβούργο 1,5 0,8 1,0 1,0 1,2 Ολλανδία 4,7 5,1 5,0 3,1 2,6 Πορτογαλία 1,6 1,1 0,8 0,8 1,0 Σουηδία 1,8 1,3 1,4 2,8 2,8 Ηνωµένο Βασίλειο 5,2 5,3 5,1 5,0 5,0 Πηγή: Eurostat, Έρευνα Εργατικού υναµικού 32