Από το πάθος στην Ανάσταση του Χριστού Ο Λάζαρος, η Μ. Τεσσαρακοστή και η Μ. Εβδομάδα Γεώργιος Κυπριανού, Θεολόγος Λυκείου Παραλιμνίου Θα αρχίσω την

Transcript

1 Από το πάθος στην Ανάσταση του Χριστού Ο Λάζαρος, η Μ. Τεσσαρακοστή και η Μ. Εβδομάδα Γεώργιος Κυπριανού, Θεολόγος Λυκείου Παραλιμνίου Θα αρχίσω την ομιλία μου με τον πρώτο ύμνο του σημερινού εσπερινού της εορτής της Ανάστασης του φίλου του Χριστού Λαζάρου. «Την ψυχωφελή πληρώσαντες Τεσσαρακοστή και την Αγίαν Εβδομάδα του Πάθους σου, αιτούμεν κατιδείν φιλάνθρωπε, του δοξάσαι εν αυτή τα μεγαλεία σου, και την άφατον δι ημάς οικονομίαν σου, ομοφρόνως μελωδούντες, Κύριε δόξα σοι». Με άλλα λόγια, ο ύμνος μιλά για το τέλος της ψυχοφελούς Τεσσαρακοστής και την υποδοχή της Μεγάλης Εβδομάδας του Πάθους του Κυρίου, τα οποία εύχεται ο υμνογράφος να τον αξιώσει ο φιλάνθρωπος Θεός να τα δει και να τα δοξάσει. Είναι γεγονός ότι η αυριανή και η μεθαυριανή εορτή αποτελούν το σύνορο μεταξύ της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Μεγάλης Εβδομάδας. Αφήνουμε πίσω μας την ψυχωφελή Τεσσαρακοστή και περιμένουμε με αγωνία την Εβδομάδα του Πάθους. Αφήνουμε πίσω μας όλα όσα η Εκκλησία μας πρόσφερε μέσα από τις ακολουθίες και γενικά τη ζωή της. Αφήνουμε πίσω τις Θείες Λειτουργίες του Μεγάλου Βασιλείου, τους Κατανυκτικούς Εσπερινούς, τα καθημερινά Απόδειπνα, τις Ακολουθίες των Χαιρετισμών και τις Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες. Αφήνουμε πίσω την αυστηρά νηστεία και την αποχή από όλα όσα η Εκκλησία μας ασκητικά απαγορεύει, αφήνουμε πίσω τις γονυκλισίες και τις ασκητικές προσευχές. Ο ύμνος χρησιμοποιεί το ρήμα πληρώσαντες για την Μ. Τεσσαρακοστή. Πληρώσαμε, συμπληρώσαμε και κλείσαμε χωρίς ελλείψεις το κεφάλαιο της Μ. Τεσσαρακοστής και είμαστε έτοιμοι να περάσουμε στο άλλο μεγάλο κεφάλαιο, τη Μεγάλη Εβδομάδα. Εξάλλου, αυτός ήταν ο σκοπός της μεγάλης αυτής περιόδου νηστείας, η προετοιμασία μας για το Πάθος και την Ανάσταση του Χριστού. Μπορεί στο δρόμο αυτό της προετοιμασίας πολλές φορές να κουραστήκαμε, να δυσκολευτήκαμε, να απογοητευτήκαμε και να σκανδαλιστήκαμε ακόμα. Παρηγοριά όμως, και ελπίδα ήταν και είναι η αναμονή της Ανάστασης του Χριστού, η αίσθηση ότι βιώνουμε όπως ο Χριστός το Σταυρό πριν από την Ανάσταση.

2 Φτάνουμε, λοιπόν, μέσα από το καμίνι της προετοιμασίας στο κατώφλι της Μεγάλης Εβδομάδας. Η Εκκλησία μας αμέσως πριν την είσοδό μας στη Μεγάλη Εβδομάδα εορτάζει και πανηγυρίζει ακόμα δύο γεγονότα. Την Ανάσταση του Λαζάρου και την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Τα γεγονότα αυτά έχουν τη σημασία και το μήνυμά τους μέσα στην περίοδο που διανύουμε. Πρώτα, η Ανάσταση του Λαζάρου μετά την Ανάσταση του ιδίου του Χριστού είναι το σπουδαιότερο θαύμα του Χριστού που επιτέλεσε στον κόσμο. Ποτέ δεν έτυχε ξανά νεκρός να αναστηθεί μετά από τέσσερις μέρες. Κι αυτό γίνεται και μνημονεύεται αυτή τη μέρα για να δει ο κόσμος της δύναμη του Χριστού και να καταλάβει ότι αυτός είναι ο κύριος της ζωής και του θανάτου, όπως ακόμα και να προετοιμάσει τον κόσμο για την δική του Ανάσταση. Κάτι που ξεχωρίζει σε όλη της ιστορία της Ανάστασης του Λαζάρου είναι το δάκρυ του Χριστού για το φίλο του. Ο Χριστός ήταν Θεός και Άνθρωπος, ήταν Θεάνθρωπος. Σαν άνθρωπος συμπονεί και δακρύζει από τον πόνο των αδελφών του Λαζάρου, σαν Θεός όμως κυριεύει το θάνατο και Ανασταίνει το Λάζαρο. Μεθαύριο είναι η Κυριακή των Βαΐων, η Εκκλησία μας μνημονεύει την πανηγυρική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Και είναι πανηγυρική διότι ήδη είχε διαδοθεί και γίνει γνωστό το Θαύμα της Ανάστασης του Λαζάρου και ο οι Ιουδαίοι πίστεψαν στο νέο τους Βασιλιά. Τον υποδέχθηκαν λοιπόν μετά βαΐων και κλάδων, σαν ένα επίγειο βασιλιά ψάλλοντας με μεγάλη φωνή το ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ωσαννά εν τοις υψίστοις. Πραγματικά τι μεγάλη ειρωνεία και τραγωδία, τι τραγική ειρωνεία. Οι ίδιοι θα έκραζαν με όλο κακία φωνή μετά από λίγες μέρες άρον άρον σταύρωσον αυτόν. Για μας όμως ποια είναι η σημασία του γεγονότος; Είναι για μας μια υπενθύμιση. Να μην σκανδαλιστούμε από το Πάθος αλλά να θυμόμαστε την είσοδο του Χριστού, να θυμόμαστε ότι αυτός είναι ο βασιλεύς της δόξης. Από την άλλη, βλέπουμε την υποκρισία των Ιουδαίων σαν παράδειγμα προς αποφυγή. Και μεις ομολογουμένως, πολλές φορές συμπεριφερόμαστε με τον ίδιο υποκριτικό τρόπο. Μπορεί, στην αρχή να ενθουσιαζόμαστε με τη ζωή της Εκκλησίας, από ένα κήρυγμα ή από ένα γεγονός στη ζωή μας και να πλησιάζουμε το Χριστό και την Εκκλησία. Στην πορεία όμως, επειδή η ζωή κοντά στο Χριστό είναι Σταυρός και μαρτύριο, με τις δυσκολίες, τις δοκιμασίες και τα σκάνδαλα,

3 χάνουμε την εμπιστοσύνη μας, απογοητευόμαστε και σαν τους Ιουδαίους τα βάζουμε και μεις με το Θεό. Με το πέρας του δειλινού της ερχομένης Κυριακής, εισερχόμαστε στην τρίτη περίοδο, τη Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών του Κυρίου. Η Εκκλησία μας, σαν μάνα και παιδαγωγός έχει ορίσει για κάθε μέρα της μεγάλης σε σημασία αυτής εβδομάδας, και ένα ειδικό περιεχόμενο, ένα θέμα. Πρέπει να γνωρίζουμε όμως ότι όσον αφορά τις ιερές ακολουθίες της Εκκλησίας μας, θα υπάρχει μια παραδρομή. Για εξυπηρέτηση των πιστών της την πρωινή ακολουθία της Μεγάλης Δευτέρας την τελεί το προηγούμενο βράδυ της Κυριακής. Το ίδιο θα συμβαίνει και με τις άλλες μέρες. Έτσι λοιπόν, η Εκκλησία μας τη νύκτα της επόμενης Κυριακής, στον όρθρο της Μεγάλης Δευτέρας όρισε να θυμόμαστε ένα πρόσωπο και ένα γεγονός. Τον πάγκαλο Ιωσήφ και τη ξηρανθείσα συκή. Από τη μια η ιστορία του Ιωσήφ του υιού του Ιακώβ στην Π. Διαθήκη είναι πολύ γνωστή. Συμβολίζει τη τη ζωή του Χριστού. Την προδοσία από τους αδελφούς του, τη δόξα της δικαίωσης στη Βασιλεία του και τη συγχώρεση και την ανοχή των αδελφών του. Από την άλλη η συκή την οποία καταρράστηκε ο Χριστός συμβολίζει τους ανθρώπους που αγωνίζονται μέσα στην Εκκλησία αλλά όμως δεν έχουν κανένα καρπό καμιά ωφέλεια, όπως ακριβώς η περίπτωση των Εβραίων, οι οποίοι ενώ τηρούσαν τα πάντα στην ουσία έμεναν οι ίδιοι γεμάτοι από κακία άνθρωποι. Την Μεγάλη Τρίτη η Εκκλησία μας συνεχίζει το μάθημά της, μας διδάσκει με άλλα θέματα. Μας θυμίζει την παραβολή των δέκα παρθένων και τη παραβολή των ταλάντων. Η μέρα αυτή είναι καθαρά ένα μάθημα κατηχητικού, αφορά τη ζωή μας μέσα στην Εκκλησία και τις προτεραιότητές μας. Μας προειδοποιεί, όπως στην περίπτωση της Παραβολής των Δέκα Παρθένων, ότι είναι εντελώς άγνωστη και απρόβλεπτη η μέρα και η ώρα της έλευσής του. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει το πότε θα φύγει από τον τον ψεύτικο και απατηλό αυτό κόσμο, γι αυτό θα πρέπει να είναι πάντα σε εγρήγορση και αναμονή, να μεριμνά συνεχώς για το καλό της ψυχής και της καρδιάς του. Αυτό θα γίνει, αν ακούσει προσεκτικά την άλλη παραβολή της ίδιας μέρας. Αν αξιοποιήσει τα τάλαντα από το Θεό. Τα τάλαντα δεν είναι άλλα από τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος που λάβαμε κατά το βάπτισμά μας στην Εκκλησία, το χάρισμα της αγάπης, της αγαθωσύνης, της

4 πραότητας, της πίστης, της εγκράτειας, της ελεημοσύνης και της μετανοίας. Έτσι μένουμε σε επιφυλακή και εγρήγορση για την έλευση του Χριστού. Την Αγία και Μεγάλη Τετάρτη η Εκκλησία, εστιάζει την προσοχή μας σε ένα πολύ σπουδαίο και προκλητικό πρόσωπο, στην πόρνη γυναίκα ου άλειψε με ακριβό μύρο τα πόδια του Χριστού. Το γεγονός αυτό έγινε πριν το πάθος του Κυρίου γι αυτό και είναι συμβολικό. Συμβολίζει την άλειψη με μύρο του νεκρού σώματος του Χριστού. Πέρα όμως από το συμβολισμό, το γεγονός από μόνο του προκαλεί τη συνείδησή μας ακόμα και σήμερα. Πώς ο αμόλυντος και καθαρός Θεός να δέχεται τέτοια πράξη από μια ακάθαρτη γυναίκα. Μέσα από τους ύμνους μάλιστα παρουσιάζεται ο Ιούδας να σκανδαλίζεται από το γεγονός και ο υμνογράφος να τιμά περισσότερο την πόρνη παρά τον προδότη μαθητή του Χριστού. Διδάσκει το γεγονός, το πόσο ο Χριστός κρίνει διαφορετικά τους ανθρώπους από εμάς, το πώς ο Θεός κρίνει με βάση τα κρύφια της καρδίας, κρίνει σύμφωνα με το πόσο ειλικρινής είναι η μετάνοια του ανθρώπου και όχι τόσο από τα έργα ή την θέση και αξίωμά του. Από τη Μεγάλη Τετάρτη και μετά εισερχόμαστε βαθμιδόν σταδιακά στην πορεία του Πάθους, ανεβαίνουμε αργά αργά την ανηφόρα του Γολγοθά πάντα μαζί με το Χριστό μέσα από τα μυστήρια και το μυστήριο της Εκκλησίας. Τη Μ. Πέμπτη θα ακούσουμε για το Μυστικό Δείπνο, το ξέπλυμα των ποδών των μαθητών από τον Χριστό, την εναγώνια προσευχή του Χριστού και την Προδοσία. Ακολουθούμε βήμα προς βήμα όλη την ιστορία. Το παράδειγμα της ταπείνωσης του Χριστού προς τους μαθητές με τη δουλική πράξη του να πλύνει τα πόδια των μαθητών του. Την παράδοση του μυστηρίου της ζωής, των φρικτών μυστηρίων, της Θείας Λειτουργίας. Την προσευχή του ιδρώτα στο όρος των ελαιών, που έσταζε σαν αίμα από την αγωνία, όχι τόσο λόγο του φόβου όσο λόγο του πόνου εξαιτίας της προδοσίας του Ιούδα Ακόμα διδάσκει ο Χριστός την παράδοση του ανθρώπου στο θείο θέλημα και όχι στο δικό του με την εκφώνηση της φράσης πλη ούχ ως εγώ θέλω αλλ ως συ. Τέλος, ακολουθεί η αρχή των παθών, του Κυρίου, η προδοσία από τον Ιούδα, του πιο τραγικού προσώπου όλων των αιώνων, ο οποίος με δική του επιλογή και ελευθερία αποφάσισε να διαδραματίσει αυτόν τον ατιμωτικό και τραγικό ρόλο, να παραδώσει τον Χριστό στους Ιουδαίους.

5 Η Μεγάλη Παρασκευή, δηλαδή η Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ, είναι ίσως μια από τις πιο κουραστικές μέρες όλης της Εβδομάδας. Κουραστική σωματικά και πνευματικά. Σωματικά λόγω της μακράς νυχτερινής ακολουθίας με τα γνωστά δώδεκα ευαγγέλια και πνευματικά λόγω της μεγάλης έντασης και συγκίνησης από το περιεχόμενο της ακολουθίας. Είναι η νύχτα, κατά την οποία μπροστά μας θα αναπαρασταθεί όλο το μυστήριο της Σταύρωσης. Συγκεκριμένα, θα ακούσουμε για τους εμπτυσμούς, τα χτυπήματα, τις ύβρεις, τους γέλωτες, την κόκκινη χλαμύδα, τον κάλαμο, το σπόγγο, το όξος, τα καρφιά, τη λόγχη, το Σταυρό και το Θάνατο. Οφείλουμε όμως να προσέξουμε, όπως οι άγιοι πατέρες μας συμβουλεύουν να μην αφήσομε το συναίσθημα να καλύψει το μυστήριο. Η τιμή και η προσκύνηση του Πάθους και της Σταύρωσης δεν είναι απλά η ανάμνηση των γεγονότων, όπως η παρακολούθηση μιας κινηματογραφικής ταινίας, αλλά η τιμή και η προσκύνησή τους με την προσευχή και την ελπίδα της Ανάστασης. Μπορεί το γεγονός να είναι φρικτό, αλλά καθόλου δεν μας καταθλίβει και μας απογοητεύει. Ακόμα και ο κατεξοχήν ύμνος της Σταύρωσης του Κυρίου καταλήγει με το προσκυνούμεν σου τα πάθη Χριστέ δείξον ημίν και την Αγίαν σου Ανάστασιν. Είναι πολύ σημαντικό να μην μείνουμε στη λύπη και στο πένθος των Παθών του Χριστού αλλά να προσπαθούμε συνεχώς πίσω από κάθε μαρτύριο να βλέπουμε και να βιώνουμε τη μεγάλη και υπέρμετρη ευσπλαχνία του Θεού για τον άνθρωπο, το μέγεθος της αγάπης του για τον κάθε ένα αμαρτωλό άνθρωπο. Έτσι θα καταφέρουμε να κατανυγούμε και να ζήσουμε σωστά τα φρικτά πάθη του Κυρίου. Αμέσως την επομένη μέρα την Παρασκευή, μέρα κατά την οποία η Εκκλησία μας θα τελέσει όπως είπαμε στην αρχή την ακολουθία του Μεγάλου Σαββάτου, θα προσκυνήσει την αποκαθήλωση και την ταφή του Χριστού. Είναι ομολογουμένως η πιο πένθιμη μέρα του χρόνου, παρατηρείται μια παράξενη ηρεμία και σιωπή στους χώρους της Εκκλησίας. Είναι η σιωπή μπροστά στον τάφο του Χριστού, μπροστά στο ασύλληπτο μυστήριο της ταφής του Θεού. Οι ύμνοι παρουσιάζουν τον Χριστό να αναπαύεται, να ξεκουράζεται όπως τότε όταν δημιούργησε τον κόσμο. Και τώρα μέσα στον τάφο ξεκουράζεται ο Θεός από τον κόπο και το μαρτύριο της νέας δημιουργίας του κόσμου. Ειδικά το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, η Εκκλησία μας μοιρολογεί και κλαίει

6 μπροστά στον τάφο του Χριστού, ψάλλει τον Επιτάφιο Θρήνο και πάλι όμως όχι με απόγνωση αλλά με τη χαρμολύπη, με την αναμονή της Ανάστασης, με την βαθιά ευγνωμοσύνη στην αγάπη του Θεού. Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί η Εκκλησία μας θα τελέσει τον εσπερινό της Ανάστασης, είναι η λεγομένη μικρή Ανάσταση, είναι το προανάκουσμα της είδησης της Ανάστασης. Ειδικά εμείς την Κύπρο το ακούμε πολύ δυνατά, με το χτύπημα των σκάμνων, οι οποίοι δίνουν την αίσθηση του σεισμού, της νίκης εναντίων του θανάτου, το σπάσιμο των αλυσίδων του βασιλείου του Άδη. Η υπόλοιπη ημέρα όμως δεν είναι αναστάσιμη ακόμα. Την βιώνουμε με την Αναμονή του Καλού Λόγου. Για την Εκκλησία και τους κανόνες θεωρείται πένθιμη και είναι το μόνο Σάββατο του χρόνου κατά το οποίο τηρείται αυστηρή νηστεία. Παραλληλίζεται το Σάββατο αυτό και πάλι με το Σάββατο της ανάπαυσης του Θεού μετά τη δημιουργία του κόσμου. Ο Θεός κοιμάται ακόμα, για να ξυπνήσει ένδοξα και πανηγυρικά το πρωί της Κυριακής. Για την ακολουθία της Ανάστασης τι μπορεί να πει κανείς, πώς μπορεί αν αποδώσει το περιεχόμενο, την ατμόσφαιρα και την αίσθηση που ζει ο χριστιανός μέσα στην Εκκλησία τις στιγμές εκείνες της είδησης της Ανάστασης του Χριστού. Λες και δεν προηγήθηκαν όσα προηγήθηκαν. Ξεχνιούνται όλα τα πάθη της Μεγάλης Εβδομάδας, οι δυσκολίες οι δικές μας στην περίοδο της νηστείας, η κούραση των μεγάλων ακολουθιών στους Ιερούς Ναούς, όλη η λύπη και το πένθος της πορείας του Πάθους και της Σταύρωσης του Χριστού αφήνονται πίσω στο χρόνο. Τη δυσκολία, την κούραση και τον πόνο νικά η χαρά και το φως της Ανάστασης του Χριστού. Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός και η γη και τα καταχθόνια λέει ένας αναστάσιμος ύμνος. Όλο το σύμπαν γεμίζει με φως. Για να ζήσουμε όμως και μεις αυτό το φως, αυτήν την φωτεινή και υπέρλαμπρη χαρά δεν φτάνει μόνο η αναμμένη λαμπάδα στα χέρια μας. Αυτά είναι μόνο σύμβολα. Η ουσία όμως βρίσκεται αλλού, πιο βαθιά μέσα στην καρδιά μας. Εκεί βιώνουμε την Ανάσταση πραγματικά. Πόσοι όμως από μας μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το κατορθώνουμε; Ένας ύμνος της Μεγάλης Δευτέρας έλεγε κεκαθαρμέναις διανοίαις συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι αυτού ταις του βίου

7 ηδοναίς. Και ένας άλλος αναστάσιμος σημειώνει καθαρθώμεν τας αισθήσεις και οψόμεθα το απροσίτω φωτί της αναστάσεως. Η απάντηση για τον τρόπο είναι πολύ απλός αλλά και πολύ δύσκολος. Να καθαρίσουμε τις αισθήσεις μας από τις ηδονές του βίου μας. Έτσι μόνο θα ζήσουμε Ανάσταση. Αλλιώς θα είναι για μας μια απλή χαρούμενη γιορτή για ευχές και φαγοπότια. Δεν θα περάσει μέσα στην καρδία μας. Όπως θα έχετε καταλάβει θέμα της ομιλίας μου δεν ήταν τίποτα άλλο παρά ο τρόπος τον οποίο η Εκκλησία μας διδάσκει να ακολουθήσουμε για να καταφέρουμε να ζήσουμε όσο πιο δυνατά και έντονα την Ανάσταση του Χριστού. Ο καθένας φυσικά το κατορθώνει σύμφωνα πάντα με τα δεδομένα του, την ηλικία, την υγεία, τις δυνάμεις αλλά και τη θέλησή του. Και πάλι όμως ο Θεός χαρίζει τη χάρη και ευλογία του σε μας, αν ειλικρινά δείξουμε και εκφράσουμε τη βαθιά μας μετάνοια για ότι παραλείψαμε. Έστω και την τελευταία στιγμή, μπορεί ο καθένας με λίγη θέληση, ταπείνωση, πίστη και μετάνοια να νιώσει έστω και κάτι από τη δωρεάν χάρη του Χριστού κατά την εορτή της Ανάστασης. Αυτό εύχομαι σε όλους δι ευχών πάντα των καλών και ευσεβών πατέρων της ενορίας μας να ζήσουμε όλοι από κοινού αυτή την Ανάσταση. Γιατί στην ουσία η Ανάσταση είναι εορτή συλλογική και όχι ατομική. Ενωνόμαστε μεταξύ μας για να ενωθούμε με το Χριστό και στην παρούσα ζωή και στη μέλλουσα Βασιλεία Του ΑΜΗΝ.