ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Ανάπτυξης και Συνεργασίας ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 3 Σεπτεµβρίου 2001 ΣΧΕ ΙΟ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Ανάπτυξης και Συνεργασίας προς την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων, ικαιωµάτων του Ανθρώπου, Κοινής Ασφάλειας και Αµυντικής Πολιτικής σχετικά µε την ανακοίνωση της Επιτροπής για την πρόληψη συγκρούσεων (COM (2001) 211) Συντάκτης γνωµοδότησης: Hans-Georg Modrow PA\ doc PE

2 PE /7 PA\ doc

3 ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Κατά τη συνεδρίασή της στις 25 Ιουνίου 2001 η Επιτροπή Ανάπτυξης και Συνεργασίας όρισε τον Hans-Georg Modrow συντάκτη γνωµοδότησης. Κατά τις συνεδριάσεις της στις 10 και 11 Οκτωβρίου 2001 η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε τα ακόλουθα συµπεράσµατα µε ψήφους υπέρ ψήφους κατά και αποχή/(ές)/οµόφωνα.. Παρόντες κατά την ψηφοφορία ήταν οι βουλευτές: (πρόεδρος/ασκών/ασκούσα την προεδρεία), (αντιπρόεδρος), (συντάκτης γνωµοδότησης),,, (αναπλ. ),, (αναπλ. σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού), και PA\ doc 3/7 PE

4 ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Η ανάπτυξη είναι δυνατή µόνο όπου οι άνθρωποι ζουν µε ασφάλεια. Όταν βίαιες συγκρούσεις, κρίσεις και πόλεµοι µαταιώνουν κάθε προσπάθεια για οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη, τότε θα πρέπει και µόνον για λόγους ιδίων συµφερόντων θα πρέπει στα πλαίσια της αναπτυξιακής συνεργασίας να γίνεται ό,τι είναι δυνατόν ώστε να αποφεύγονται τέτοιες κρίσεις και να υπάρξει συνεισφορά στην ειρηνική επίλυση των διαφορών. Είναι λογικότερο, να προλαµβάνονται οι κρίσεις και πόλεµοι, από το να επιχειρείται εκ των υστέρων ο περιορισµός της δυστυχίας και η επιδιόρθωση των ζηµιών. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 δεν αυξήθηκε µόνον ο αριθµός των συγκρούσεων, αλλά και οι συγκρούσεις παρουσιάζουν µια τάση αυξηµένης έντασης, πολυάριθµων ανθρωπίνων θυµάτων και βίαιων καταστροφών. Αναδύονται αντιθέσεις µεγάλου ιστορικού βάθους και διαµετρικά αντίθετα συµφέροντα. Κατά το δεύτερο µισό της δεκαετίας του 1990 τα όργανα που δραστηριοποιούνται στον τοµέα της αναπτυξιακής πολιτικής κατέβαλλαν προσπάθειες, ώστε να εξακριβώσουν ποια θα µπορούσε να είναι η συµβολή της αναπτυξιακής συνεργασίας στην πρόληψη των κρίσεων και την επεξεργασία των συγκρούσεων. Μετά από συζήτηση που διεξήχθη ως επί το πλείστον σε ακαδηµαϊκό επίπεδο, η σουηδική προεδρεία, την άνοιξη του 2001 µετέθεσε επισήµως την πρόληψη των συγκρούσεων στο επίκεντρο της συζήτησης, ενώ η βελγική προεδρεία, εν όψει των προβληµάτων στην Κεντρική Αφρική, σκοπεύει να εφαρµόσει πλέον τους προγραµµατικά τεθέντες αντικειµενικούς σκοπούς στο πλαίσιο συγκεκριµένου προγράµµατος δράσης. Η ανακοίνωση της Επιτροπής σε σχέση µε αυτό αποτελεί χρήσιµο σηµείο προσέγγισης, ενώ θα έπρεπε να συγκεκριµενοποιηθούν περισσότερο οι δυνατότητες της συνεργασίας στον τοµέα της τεχνολογίας, ως συνεισφορά στην διασφάλιση της ειρήνης. Είναι σίγουρο ότι µε τα µέσα της αναπτυξιακής πολιτικής δεν µπορούν να αποτραπούν πόλεµοι. εν θα έπρεπε όµως να υποτιµηθεί το δυναµικό των ειδικών µέτρων της αναπτυξιακής πολιτικής, τα οποία στοχεύουν στο να ξεπεραστούν τα αίτια που προκαλούν τις συγκρούσεις. Το άρθρο 11 της συµφωνίας του Cotonou στοχεύει στην ίδια κατεύθυνση. Για πρώτη φορά συµπεριλήφθηκε η πρόληψη των συγκρούσεων σε κείµενο συµφωνίας. Η Επιτροπή στο έγγραφό της κατέδειξε πώς η Ένωση είναι σε θέση να προωθήσει τη σταθερότητα στις αναπτυσσόµενες χώρες, εντάσσοντας σε µια συνεκτική προσέγγιση της αναπτυξιακής πολιτικής την πρόληψη των συγκρούσεων στα προγράµµατα της αναπτυξιακής πολιτικής και ειδικότερα στα έγγραφα που αφορούν τις στρατηγικές αναφορικά µε τις επί µέρους χώρες. Η Επιτροπή εξέθεσε πως η προώθηση της δηµοκρατίας, του κράτους δικαίου και της κοινωνίας των πολιτών αποτελεί σηµαντικό κεντρικό τοµέα της πρόληψης των συγκρούσεων. Ο πολιτικός διάλογος µε τις αναπτυσσόµενες χώρες και η βελτιστοποίηση της συνεργασίας µε τις άλλες χώρες χορηγούς και τους διεθνείς οργανισµούς θα χρησιµεύσει κατά την άποψη της Επιτροπής για τον µόνιµο και αποτελεσµατικότερο προσανατολισµό σε µέτρα πρόληψης. Όσον αφορά τις τοµεακές πολιτικές, η Επιτροπή σκοπεύει να λάβει υπόψη PE /7 PA\ doc

5 της σε αυξηµένο βαθµό προληπτικά µέτρα στους τοµείς της καταπολέµησης των ναρκωτικών, της κατάργησης των ελαφριών όπλων, της θεµιτής εκµετάλλευσης των φυσικών πόρων, των µεταναστευτικών κινήσεων του πληθυσµού, όπως επίσης και της πολιτικής στον τοµέα της υγείας. Η προσέγγιση του «Mainstreaming» (παροχή ίσων ευκαιριών), αντί για τη δηµιουργία ενός νέου τοµέα «πρόληψης κρίσεων» εγκυµονεί τον κίνδυνο, να µην προκύψουν αξιολογήσιµες εφαρµογές. Το να συµπεριληφθεί σε όλα τα προγράµµατα λίγη περιβαλλοντική πολιτική γυναικών ή πρόληψη κρίσεων δεν οδηγεί σε βελτίωση της ειδικών επιδιωκόµενων στόχων στον τοµέα της αναπτυξιακής πολιτικής. Γι αυτό, η προσέγγιση αυτή χαιρετίζεται µόνο υπό όρους. Η ανακοίνωση της Επιτροπής περιέχει λεπτοµερή κατάσταση συστάσεων σχετικά µε αυτό το «Mainstreaming» στις υπάρχουσες πολιτικές. Η συστάσεις αυτές θα πρέπει να χαιρετιστούν, παραµένουν όµως σε ορισµένους τοµείς πολύ γενικές. Απουσιάζουν προτάσεις για πρακτικές εφαρµογές. Γι αυτόν τον λόγο, η Επιτροπή Ανάπτυξης και Συνεργασίας προτείνει την εντονότερη δραστηριοποίηση στους παρακάτω τοµείς, έτσι ώστε να µπορέσουν βραχυπρόθεσµα να υπάρξουν εφαρµόσιµα προγράµµατα δράσης. Πρόκειται κυρίως για τους παρακάτω τοµείς: - Έρευνες στους τοµείς των αιτίων και της ειρήνης - Προώθηση της δηµοκρατίας και του κράτους δικαίου - Μεταρρύθµιση του τοµέα ασφάλειας - ιαχείριση συγκρούσεων και διαχείριση µετά την σύγκρουση - Gendermainstreaming (ίση µεταχείριση ανδρών και γυναικών) - Περαιτέρω ενασχόληση µε το πρόβληµα των φορητών όλων σε διεθνές επίπεδο - CIMIC και συνεργασία µέσω ανθρωπιστικών προγραµµάτων βοήθειας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Επιτροπή Ανάπτυξης και Συνεργασίας καλεί την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων, ικαιωµάτων του Ανθρώπου, Κοινής Ασφάλειας και Αµυντικής Πολιτικής, αρµόδια επί της ουσίας να συµπεριλάβει στο σχέδιο ψηφίσµατος που θα εγκρίνει, τα ακόλουθα σηµεία: - ζητά από την Επιτροπή να ερευνήσει τις ψυχολογικές-κοινωνικές βάσεις των συγκρούσεων, και ιδιαίτερα, να εξετάσει το ερώτηµα του γιατί οι εθνικές, θρησκευτικές και πολιτισµικές διαφορές των πληθυσµών των αναπτυσσόµενων χωρών είναι αιτία κρίσεων και συγκρούσεων, και µόνο δύσκολα µπορούν µετατραπούν σε θετικές, συµπληρωµατική δράσεις στους τοµείς της οικονοµίας και της πολιτικής υποστηρίζει την άποψη, ότι σε αυτές τις έρευνες θα πρέπει να ληφθούν επίσης υπόψη οι οικονοµικές και πολιτικές δοµές ως αιτιολογικός παράγοντας. Εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας, διεφθαρµένες κυβερνήσεις, κρατικές δοµές που κατέρρευσαν, παράλληλη άσκηση της εξουσίας από πολέµαρχους, ληστές και µαφιόζους θα πρέπει να επισηµανθούν ως στοιχεία πρόκλησης και να επιβληθούν κυρώσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, χωρίς PA\ doc 5/7 PE

6 επίδειξη εσφαλµένης διπλωµατικής διακριτικότητας, - υπογραµµίζει την ανάγκη της προώθησης της δηµοκρατίας και της δηµιουργίας δοµών κράτους δικαίου και ειρήνευσης, της δραστηριοποίησης στον τοµέα της συµφιλίωσης, η οποία ενισχύει την ολοκλήρωση Με την συµµετοχή των ατόµων στα κοινά, σε κοινοτικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο θα πρέπει να επιλύονται χωρίς βία, υφιστάµενες καταστάσεις που εγκυµονούν συγκρούσεις, ενώ θα πρέπει να υποστηριχθεί η µόνιµη εξασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, - θεωρεί σε σχέση µε αυτό ότι είναι απαραίτητο να συµπεριληφθεί ο τοµέας της ασφάλειας (δηµοκρατικός, ελεγχόµενος στρατός µε διάφανο προϋπολογισµό, διαχωρισµός στρατού και αστυνοµίας, κατάργηση του µηχανισµού των µυστικών υπηρεσιών και δηµιουργία λειτουργικού δικαστικού συστήµατος) οπωσδήποτε σε αυτά τα µέτρα, έτσι ώστε να µπορέσει να τεθεί φραγµός στο εµπόριο ναρκωτικών και όπλων, στο λαθρεµπόριο διαµαντιών, κ.λπ., τα οποία δρουν σε σηµαντικό βαθµό ως γενεσιουργές αιτίες και παράγοντες παράτασης κρίσεων, - ζητά από την Επιτροπή να µην διαχωρίζει τεχνητά την πρόληψη συγκρούσεων από την διαχείριση συγκρούσεων και την διαχείριση µετά από σύγκρουση, διότι στην πράξη τα µεταξύ τους όρια είναι ρευστά θεωρεί ότι είναι ουσιώδους σηµασίας η προώθηση συγκεκριµένων προγραµµάτων, τα οποία αφορούν την αποστράτευση και κοινωνική επανένταξη των τακτικών στρατιωτών, επαναστατών και ειδικότερα των παιδιών στρατιωτών, τα οποία είναι σε θέση να οργανώσουν την επεξεργασία και αντιµετώπιση των γεγονότων από ιστορικής απόψεως, να υποστηρίξουν τον πληθυσµό στο πένθος και την συµφιλίωσή του και συνεπώς είναι ικανά να εισαγάγουν µια διαρκή διαδικασία σταθεροποίησης, - υπογραµµίζει τη σηµασία των γυναικείων κινηµάτων στην ειρήνευση περιοχών συγκρούσεων και ζητά γι αυτό από την Επιτροπή να συµπεριλαµβάνει, µε συγκεκριµένες επιλογές, γυναίκες στην στρατηγική ειρήνευσής της, κάτι που ισχύει ειδικότερα στη δηµιουργία περιοχών ειρήνευσης ( peace constituencies ), τις ειρηνευτικές διαπραγµατεύσεις και τον αφοπλισµό συµµοριών που αποτελούνται από άνδρες. Η κατευθυνόµενη χρήση του δυναµικού των γυναικών, θα πρέπει να υποστηριχθεί τόσο στην πρόληψη κρίσεων, όσο και στην διαχείριση εξελισσόµενων συγκρούσεων και σε καταστάσεις µετά από την σύγκρουση µε αντίστοιχα προγράµµατα, καθότι οι γυναίκες, όπως έδειξε η πείρα, δεν επιθυµούν πλέον να είναι παθητικά θύµατα, αλλά είναι σε θέση να επέµβουν ενεργητικά και θετικά σε µια σύγκρουση, - επαναλαµβάνει την ανάγκη προς επέκταση της απαγόρευσης που αφορά την περαιτέρω διάδοση των φορητών όπλων, παρά την άρνηση των Ηνωµένων Πολιτειών, ώστε να ισχύει διεθνώς και για τα κράτη (και όχι µόνο για µη κρατικούς οργανισµούς), έτσι ώστε να ελαττωθούν οι µεταβιβάσεις όπλων και στρατιωτικού υλικού από τις βιοµηχανικές χώρες προς τις αναπτυσσόµενες χώρες, ενώ ο µικρο-αφοπλισµός στις αναπτυσσόµενες χώρες µε την βοήθεια των µη κυβερνητικών οργανώσεων θα µπορούσε να συνεισφέρει σε αισθητή βελτίωση της δηµόσιας ασφάλειας στις αναφερθείσες χώρες σ αυτό PE /7 PA\ doc

7 συµπεριλαµβάνεται και η αποτελεσµατική προώθηση της συλλογής, ασφαλούς αποθήκευσης και διάθεσης των φορητών όπλων, - προτείνει στην Επιτροπή να αναπτύξει µοντέλα συνεργασίας όχι µόνο συνολικά, µαζί µε άλλες διεθνείς οργανώσεις, και ειδικότερα σε συνεργασία µε τις έµπειρες υπηρεσίες των Ηνωµένων Εθνών, αλλά και επί τόπου στο πλαίσιο της εκάστοτε συγκεκριµένης συνεργασίας, και ειδικότερα όσον αφορά την πολιτικοστρατιωτική συνεργασία (CIMIC) (η οποία παρά την ύπαρξη πνευµατικών φραγµών, είναι συχνά απαραίτητη στον τοµέα του αφοπλισµού και της επιµελητείας) και την συνεργασία µε ανθρωπιστικές οργανώσεις, έτσι ώστε να αποφεύγονται τριβές και κουραστικές διαµάχες αρµοδιότητας και να προωθούνται οι συνέργειες, - εφιστά την προσοχή στις σχετικές µε την εκµετάλλευση των φυσικών πόρων όπως του πετρελαίου, του νερού, της ξυλείας, κ.λπ. καταστάσεις από τις οποίες προκαλούνται συγκρούσεις και ζητά να διατεθούν αυξηµένες προσπάθειες για την αειφόρο ανάπτυξη και να διατεθεί η αρµόζουσα προσοχή στους αναδασµούς. PA\ doc 7/7 PE