Από εκεί κι έπειτα είχαμε μεν έναν μόνο ηγεμόνα ΑΛΛΑ μετά από βίους θανάτους κι εχθροπραξίες αδελφων, βλ Γιαροσλάβος 1036 μόνος νικητής

Transcript

1 Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΠΡΕΣΒΥΓΕΝΕΙΑΣ Ο Γιαροσλάβος με τη διαθήκη του απέβλεπε σε ένα σύστημα διαδοχής στο θρόνο που θα αντικαθιστούσε την επικυριαρχία: Η άσκηση εξουσίας ήταν προνόμιο του δυναστικού οίκου τα μέλη του οποίου είχαν ίσο δικαώμα στην επικυριαρχία, δηλ στη διακυβέρνηση μιας περιοχής του κράτους Αυτό το σύστημα της επικυριαρχίας ή κοινότητα αδελφών corpus fratrum εφαρμόστηκε στη Ρωσία αρχικά το 969 επί Σβιατοσλάβου, ο οποίος κατένειμε το κράτος σε 3 μέρη με επικεφαλής τους 3 γιους του ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ: Μετά τον θάνατο της Ολγας ο Σβιατοσλάβος διένειμε τη διοίκηση του κράτους στους 3 γιους του: Γιαροπόλκ Κίεβο, Ολεγκ = Δρεβλιάνοι, Βλαδίμηρος Νοβγκορόντ Σύντομα ο Ολέγκ δολοφονείται και ο Βλαδίμηρος διαφεύγει στη Σουηδία για να γλιτώσει- το 979/980 επιστρέφει από εκει μαζί με Βαράγγους μισθοφόρους και επανακτά το Νοβγκορόντ αλλα και το Κίεβο.! Διακυβέρνηση ενός ηγεμόνα Από εκεί κι έπειτα είχαμε μεν έναν μόνο ηγεμόνα ΑΛΛΑ μετά από βίους θανάτους κι εχθροπραξίες αδελφων, βλ Γιαροσλάβος 1036 μόνος νικητής Για αυτό επέλεξε το σύστημα της Πρεσβυγένειας (SENIORAT) με βάση το οποίο ο μεγαλύτερος σε ηλικία συγγενής (senior) του ηγεμόνα θα είχε προτεραιότητα στην άσκηση εξουσίας και θα έχαιρε σεβασμού των υπολοίπων αδελφών

2 Εδρα του πρεσβύτερου θα ήταν το Κίεβο και των υπολοιπων ανάλογα σε θέσεις κλειδιά, με το θάνατο του μεγάλου αδελφού θα μπορούσαν κλιμακωτά να έφταναν στο Κίεβο. Αν ένας αδελφός ΔΕΝ έφτανε στον θρόνο, τοτε τα παιδιά του ΕΧΑΝΑΝ το δικαίωμα της νόμιμης διαδοχής.

3 Αυτή η ρύθμιση δεν λειτουργησε ποτε με επιτυχια, τόσο γιατί οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν, όσο και επειδή το γενεαλογικό δέντρο μεγάλωνε διαρκώς κι ήταν δύσκολο να κρατηθεί μια τάξη, Επίσης καμιά οικογένεια δεν εγκατέλειπε την έδρα της καθώς τη θεωρούσε πατρώα κληρονομιά - patrimonium / votcina Μάλιστα το κακό έγινε ενδημικό και υπονόμευε σοβαρά την ακεραιότητα του κράτους τη στιγμή που απειλούνταν από τους νομάδες της στέπας. Το 1097 έγινε μια προσπάθεια συμφιλίωσης να κατοχυρωθεί θεσμικά η παρουσία του καθε ηγεμόνα στην περιοχή του με το δικαίωμα κληρονομικής μεταβίβασης στους διαδόχους αλλά ούτε και τότε άλλαξαν τα πράγματα Αυτός ήταν κι ο αποφασιστικός παράγοντας παρακμής του κράτους τον 12 ο αι. Θα χρειαστεί να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους οι ίδιοι οι κάτοικοι και να αποφασίοσυν για το ποιός θα τους κυβερνάει (βλ. Κίεβο και Νοβγκορόντ)

4 Με το θάνατο του Γιαροσλάβου έγινε μια τριανδρία ανάμεσα στους 3 μεγαλύτερους γιούς (Iziaslav, Sviatoslav, and Vsevolod) του για να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις άλλων κληρονόμων και τους λαούς της στέπας, ειδικά τους Κουμάνους (Πολοβτσοί στις ρωσικής πηγές).

5 Μετά τον Βσεβολοντ ακολούθησαν οι εγγονοί του Γιαροσλάβου του Σοφού και το 1093 ανεβαίνει στο θρόνο ο Σβιατοπολκ Β (ως το 1113). Προσπάθειες να περιορίσει τις εσωτερικές διαμάχες και τους εξωτερικούς κινδύνους και συναντήσεις με τη βοήθεια του ξαδέλφου του Βλαδίμηρου του Μονομάχου (από το ως Velikiy Kniaz =Μέγας Πρίγκηψ) όλου του δυναστικού οίκου και υπό την πίεση της Ρωσικής εκκλησίας Ο Σβιατοπολκ Β (Μιχαήλ) δεν ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στο Κίεβο και με τον θάνατό του ο πληθυσμός επαναστάτησε ειδικά εναντίον των Εβραίων και των Βαράγγων ΓΙΑΤΙ ΕΙΔΙΚΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΑΥΤΩΝ???? Από τα πιο αξιομνημόνευτα έργα του είναι ο διάκοσμος της μονής Αρχ. Μιχαήλ στο Κίεβο με ψηφιδωτά βλ. Αγ. Δημήτριο και η συγγραφή του Χρονικού κατά τη βασιλεία του

6 Αποφασίστηκε στις συναντήσεις (πιο σημαντικές στο Lyubech & Dolobsk, 1097, 1103) Α) η υιοθέτηση της αρχής της πατρικής κληρονομιάς, εγκαταλείφθηκαν οι εναλλαγές στις έδρες και παρέμεινε μόνο στην περίπτωση που κάποιος αναλάμβανε τον θρόνο του Kιέβου (votcina < otec). Δηλαδή το τμήμα της χώρας που εξουσιάζει ο κάθε ηγεμόνας θεωρείται πατρώα κληρονομιά " ανεξαρτησία ηγεμόνων και αποδυνάμωση κεντρικής εξουσίας " Ολοένα και περισσότερες ηγεμονίες διαρκώς μικρότερης έκτασης... Β) η ένωση των στρατιωτικών δυνάμεων αυτό το σώμα με επικεφαλής τον Σβιατοπόλκ και τον Βλ. τον Μονομάχο είχε πολλές επιτυχίες κατά νομάδων και ειδικά εναντίον των Κουμάνων

7 Μετά τον Σβιατοπολκ οι κάτοικοι του Κιέβου πρόσφεραν τον θρόνο στον Μονομάχο αν και δεν ήταν στη σειρά διαδοχής αλλά λόγω του κύρους του. Ανέβηκε σε ηλικία 60 ετών και κυβέρνησε ειρηνικά για 12 έτη Συγκεντρωσε υπό την εξουσία του τα 2/3 της έκτασης του κράτους και πήρε διαφορα κοινωνικά μέτρα Εξήρε τη βυζαντινή καταγωγή της μητέρας του λαμβάνοντας το προσωνύμιο Μονομάχος Ηταν αδελφός της Ευπραξίας του Κιέβου γνωστή για το διαζύγιο της από τον Αυτοκράτορα Ερρίκο τον Δ για λόγους «Μαύρης Μαγείας» (Αίρεση Νικολαϊτών) Συνεγραψε τη Νουθεσία (ή ΔΙδαχή) η πνευματική και πολιτική του παρακαταθήκη Χριστιανική διδασκαλία για κοινωνική δικαιοσύνη γραμμένο σε εύρος χρόνου κατά διαστήματα Οδηγίες προς τα παιδιά του βάσει των εμπειριών του και της λογοτεχνικής μελέτης του Λιθογραφία 1836

8 Αρχίζει η περίοδος των ηγεμονιών zemli ή χώρες ή πριγκιπάτα knjazestva. Απώλεια Κύρους Πρεσβυγενούς Ηγεμόνα Eννοείται πως το seniοrat ήταν αδύνατον να διατηρηθεί, άλλωστε το Κίεβο αρχίζει να αποκτά δευτερεύουσα σημασία βλ το 1169 ο ηγεμόνας της περιοχής Σουζδαλ κατέλαβε την πόλη αλλά προτίμησε να μείνει στη δική του έδρα! Το Κίεβο χάνει τη σημασία του ως πολιτικό κέντρο, παραμένει έδρα ηγεμονίας μέχρι την καταστροφή του από τους Μογγόλους το 1240 «Μητέρα όλων των Ρωσικών Πόλεων...» μόνο στα χαρτιά...

9 Η απώλεια του κύρους του Κιέβου δεν οφειλόταν μόνο στο σύστημα διαδοχής αλλά και σε οικονομικούς λόγους: " οι κάτοικοι φεύγουν μετά από τις συνεχείς ενδοκυβερνητικές διαμάχες και τις επιθέσεις των νομάδων για πιο ασφαλείς περιοχές στα ΝΔ και ΒΑ, συρρικνώνοντας έτσι τη " φορολογική βάση και την παραγωγική τάξη " επίσης, παρακμάζει η εμπορική οδός Σκανδιναβίας Βυζαντίου μετά τα προνόμια που εκχώρησε το Βυζάντιο στη Βενετία το " 1082 για το θαλασσιο εμπόριο και τη " Μαύρη Θάλασσα, και φυσικά με την 4 η σταυροφορία το 1204 Για καιρό παραμένει το Κίεβο έδρα της ορθόδοξης ρωσικής εκκλησίας και ο μητροπολίτης του διορίζει τους επισκόπους (ακόμη εκκλησιαστικά ενιαία ρωσία)

10 Κράτος Κιέβου μετά το συμβούλιο στο Liubech στα 1097

11 To Kράτος του Κιέβου, 12ος αι

12 ΟΙ Ρωσικές Ηγεμονίες 1169 Κατάκτηση Κιέβου από τον ηγεμόνα του Σουζδαλ " μετατόπιση στρατιωτικού και πολιτικού κέντρου από το Κίεβο στην περιφέρεια ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΩΝ ΡΩΣ Εως τον 15 ο αι θα συνεχίζεται η διάσπαση σε όλοένα και μικρότερα τμήματα Οι 3 ηγεμονίες: Γαλικία Νοβγκοροντ - Σουζδάλ

13 Γαλικία (Γαλίτσιαν ή Χαλίτς ή Γκάλιτς) Στα ΝΔ του Κράτους του Κιέβου σύνορα με Ουγγαρία, διακυβέρνηση σε γιο του Γιαροσλάβου (Βλαδίμηρος) οδηγεί σε απόσχιση ήδη από τα τέλη του 11 ου αι Στόχευε στην ανεξαρτησία από Κίεβο και σε συμμαχίες εκ περιτροπής με Βυζάντιο, Πετσενέγους ή μετά με το Σουζδάλ Ακμασε μέχρι τα μέσα του 12 ου αι, ως σύμμαχος του Βυζ Αυτοκράτορα Μανουήλ Α " Επεκτάθηκε ΝΑ προς τον Ευξεινο Πόντο και στα βόρεια Διατήρησε ειρήνη με ουγγαρία και πολωνία Απέφυγε τις ενδοδυναστικές έριδες Συμβιβάστηκε με την αριστοκρατία της περιοχής " ΑΝΘΗΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Καταστρέφεται στα 1240/41 με την εμφάνιση των Μογγόλων: ο ηγεμόνας της Γαλικίας Δανιήλ αναγκάζεται ο 1245 να ταξιδέψει στο Σεράι πρωτεύουσα της Χρυσής Ορδής και να δηλώσει υποταγή (ως μεθοριος διατήρησε πάλι κάποια ανεξαρτησία)

14 Μανουήλ Α Κομνημός, 12 ος αι. Ομορφος και καλλιεργημένος, ικανός σε ειρήνη και πόλεμο " Μάχες εναντίον Αράβων και Σταυροφόρων, αλλά και Ρογήρου Β της Σικελίας Βλέμμα προς τη Δύση ενώ θα έπρεπε να προσέχει τα νώτα του εξ Ανατολών...

15 Επαφές Δανιήλ και Πάπας Ιννοκέντιος Δ : Στα πλαίσια αντιμετώπισης της μογγολικής απειλής, ο μεν ήθελε σταυροφορία κατά τον Μογγόλων και ο δεύτερος βοήθεια σε αντάλλαγμα μιας πολιτικής και εκκλησιαστικής ένωσης μια στάση αδιανόητη για άλλες ρωσικές ηγεμονίες Κανένα από τα δύο σχέδια τελκά δεν ευωδόθηκε αλλά είναι δηλωτικές κινήσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλικίας και μέρος της ουκρανικής συνείδησης για την ιδιαίτερη ιστορική πορεία της πατρίδας τους Δανιήλ: είχε πάντα με το μέρος του τους Βογιάρους (τοπική αριστοκρατία)

16 Προγκηπάτο/ Ηγεμονία της Γαλικίας 13 ος αι.

17 Halych/Galich Χαλιτς (σημ. Ουκρανία) [από το όνομα της τοπικής φυλής [Χαλίσιοι], ή του Κέλτες [Γετες] ή το αλάτι ή το πουλί halka «κάργια» ή Halychyna τον πρώτο ηγεμόνα, βλ. και kurgan] Η μεσαιωνική πόλη / πρωτευουσα της Γαλικίας, όπως αναφέρεται για πρώτη φορά το 1206 σε Ουγγρικά Χρονικά και ήδη από το 1138 στο Πρώτο Χρονικό: το 1141 μεταφέρεται η έδρα των Ρουρικιδών της περιοχής στο Χαλίτς - απόγονοι του Βλαδίμηρου του Νοβγκορόντ. Καταστρέφεται το 1241 από του Μογγόλους και σταδιακά εξαφανίζεται, ειδικά με την άνοδο του Lviv (σημ. Ουκρανία) 1204 κατάληψη Κιέβου και συμμαχία με Πολωνία, Βυζάντιο, συνθήκη με Ουγγαρία υπό Ουγγρική κατοχή Μεταφορά πρωτεύουσας από Χαλίτς σε Lviv 1352 Διαιρεση μεταξύ Λιθουανίας και Πολωνίας 1527 Αψβούργοι...

18 Ανασκαφές στη δεκ 30, 50 έφεραν στο φώς οικίες, οχυρώσεις, μαγαζιά και 10 εκκλησίες χτισμένες με λευκούς λίθους. Ο πυρήνας της πόλης ήταν το σημερινό χωρίο Krylos στον 10 αι βρέθηκαν επίσης κατάλοιπα από μεγάλη εκκλησία του 11 ου και 12 ου αι πιθανώς ο καθεδρικός της Κοιμήσεως Οι κάτοικοι φημίζονταν ως οικοδόμοι και τεχνίτες και υπάρχουν αναφορές ότι συμμετείχαν στην κατασκευή μεγάλων έργων εκτός Γαλικίας. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από το δυτικότροπο στυλ (romanesque) αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ο ναός του Αγ Παντελεήμονα του 12 ου -13 ου αι αν και ανακατασκευασμένος με πολλές προσθήκες κατά τη δεκ Πολυπληθυσμιακή κοινότητα! ΓΙΑΤΙ; ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΑΥΤΟ;;;

19 Παραδοσιακή ουκρανική ξύλινη εκκλησία στο Χαλιτς, 16 ος αι

20 Επίδραση Πολωνίας και Ουγγαρίας στη Γαλικία τόσο αναφορικά με τη Ρώμη και την καθολική εκκλησία, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο Επαφές αρμονικές και με τους βόρειους γείτονες, τους Λιθουανούς: τόσο λόγω μογγολικής απειλής όσο και λόγω της πολιτικής της Ρώμης Με τις άλλες ηγεμονίες ο Δανιήλ προσπάθησε να οργανώσει ένα κοινό μέτωπο εναντίον των Μογγόλων αλλά απέτυχε Οταν οι Μογγόλοι ανάγκασαν τον Δανιήλ να συμμετέχει μαζί τους σε εκστρατείες κατά της Πολωνίας και Λιθουανίας, τα πράγματα άλλαξαν

21 Από τα μ. 11 ου ως τον 14 ο αι: - Διακόπτονται οι δεσμοί Γαλικίας με τις υπόλοιπες ρωσικές ηγεμονίες και ιδιαίτερα με το Σουζδάλ και την πρωτεύουσά του Μόσχα - γλωσσική και εθνική διαφοροπoίηση σε σχέση με ρωσους και λευκορώσους - Ξεχωριστή εκκλησιαστική και δογματική εξέλιξη

22 Διάδοχοι του Δανιήλ: διατηρούν τη θέση της χώρας αλλά δεν πετυχαίνουν μόνιμα αποτελέσματα Υποτέλεια στους Μογγολους αλλά ο πραγματικός κίνδυνος ήρθε από το Βορρά: το Λιθουανικό Κράτος: με ικανή διακυβέρνηση θα αρχίσει ήδη από το 1316 να γίνεται υπερδύναμη στην Ανατολική Ευρώπη Κλιμάκωση στα 1366 με τη διανομή της Γαλικίας ανάμεσα στην Πολωνία και τη Λιθουανία Το 1386 Πολωνία και Λιθουανία θα ενωθούν σε ένα κράτος, κατέχοντας και την ukrajna δηλ τη μεθοριακή, ακριτική περιοχή του κιεβικού κράτους Τους επόμενους αιώνες η Ουκρανία θα δεχθεί εντονη επιρροή από τη λατινική Δύση σε σχέση με τους υπόλοιπους σλάβους

23 Διαφορετικής προέλευσης πληθυσμός ακόμη και σήμερα: από Πολωνούς, Ουκρανούς, Γερμανούς, Ρομά, Εβραίους, Αρμένους, Σλοβάκους, Τσέχους Γλώσσα: πολωνικά (ή μάλλον Yιddish) Θρησκεία: Καθολικό δόγμα, Ουκρανική Εκκλησία, Χασιδικοί εβραίοι Αγροτική οικονομία παρά τις δυνατότητες για εμπόριο

24 ΟΙ Ρωσικές Ηγεμονίες 1169 Κατάκτηση Κιέβου από τον ηγεμόνα του Σουζδαλ " μετατόπιση στρατιωτικού και πολιτικού κέντρου από το Κίεβο στην περιφέρεια ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΩΝ ΡΩΣ Εως τον 15 ο αι θα συνεχίζεται η διάσπαση σε όλοένα και μικρότερα τμήματα Οι 3 ηγεμονίες: Γαλικία Νοβγκορόντ - Σουζδάλ

25 Νοβγκοροντ στα ΒΔ της Ρωσίας Τεράστια έκταση σε ευρωπαϊκό και ασιατικό βορρά Αραια κατοικημένη ντόπιες, φιννικής προέλευσης φυλές Μεγάλος ζωικος πλούτος Μοναδική εξέλιξη για τους μεσαιωνικούς ανατολικούς σλάβους τόσο κοινωνικά όσο και πολιτειακά αλλά και οικονομικά Συγκοινωνιακός κόμβος εμπορικών οδών προς Ανατολή, Νοτο και Δύση αλλά και ιδιαιτερα προς την Σκανδιναβία Αυτά οδήγησαν στο να γίνει το Νοβγκορόντ μια σπουδαία πόληκράτος, επονομαζόμενη ο «Μέγας Αυθέντης Νοβγκορόντ»

26 Αρχές αναπτυξης: αρχ 12 ου αι και θεσμός τοποτηρητή-ηγεμόνα από την αρχή Πρεσβυγένειας. Σταδιακή αποδυνάμωση και 1136 η πόλη μόνη της ΕΚΛΕΓΕΙ ηγεμόνα και το Κίεβο χάνει τη δυνατότητα ελέγχου. " Αιρετός ο ηγεμόνας του Νοβγκορόντ με έδρα ΕΚΤΟΣ πόλης, περιορισμένη δικαστική δικαιοδοσία και γραπτά καθορισμένες δικαιοδοσίες " ενδυνάμωση αυτοδιοίκησης (εκλογή δημάρχου, εκκλησιαστικής αρχής) " Από το 1165 ο επίσκοπος Νοβγκορόντ είναι ο επόπτης των εμπορικών πράξεων " Δικαιωμα πολιτών να αποπέμπουν τον ηγεμόνα Κατά βάση πρόκειται για ένα αντιπροσωπευτικό σύστημα, τη συνάθροιση των ελευθερων πολιτών «vece» Κάθε ελεύθερος πολίτης μπορούσε να συγκαλέσει συνάθροιση ανάλογα με την περίσταση Η vece εξέλεγε ηγεμόνες, δηάρχους, αρχιεπίσκοπο, ψήφιζε για πόλεμο ή ειρήνη, επικύρωνε συνθήκες ΠΡΟΣΟΧΗ: δεν πρόκειται για κοινοβουλευτική δημοκρατία με την αρχή της πλειοψηφίας αλλά ίσχυε η αρχή της ομοφωνίας (βία προς συμμόρφωση και δωροδοκία...)

27 Το Νοβγκορόντ συνέχισε την ιδιαίτερη πορεία του και μετά την πτώση του Κιέβου μέχρι τις αρχές του 13 ου αι και μάλιστα δεν επηρρεάστηκε έντονα από τις επιδρομές των Μογγόλων (βλ έκταση, υποτέλεια και πολιτικές επιλογές). Μετά τη μογγολική εισβολή το 1238 οι γείτονες του Νοβγκοροντ, Σουηδία και Τευτονικό Τάγμα (γερμανικά φύλα) θέλησαν να αποσπάσουν εδάφη Ειδικά η Σουηδία διεκδικούσε τη λεκάνη του π. Νέβα (σύνδεση με δύση) και το Τευτονικό Τάγμα της Εσθονίας γειτονικές σε αυτό πόλεις με σκοπό την υποταγή και την καθυπόταξη του ορθόδοξου πληθυσμού Ηγεμόνας Νοβγκοροντ: Αλεξανδρος Νέβσκυ - αν και με αριθμητικά μικρότερο στρατό νίκησε τους Σουηδούς το 1240 στον π. Νέβα, εξού και το όνομα. Δύο χρόνια μετά νίκησε του Τευτονες στην παγωμένη λίμνη Cud " Αποτυχία υπαγωγής μεγάλου μέρους των ανατολικών σλάβων στο καθολικό δόγμα " νίκη οπλιτών εναντίον ιπποτών! (σύμβολο κατά των γερμανών στον β ΠΠ, μετάλιο με το όνομά του ως το 1918 και απο το 1942 ξανά, αγιοποίηση από ρωσ. Εκκλησία, εθνικός ήρωας)

28 Aλέξανδρος Νέβσκυ (Αγιος το 1547) Ηγεμόνας του Νοβγκορόντ, Μέγας Ηγεμόνας Κιέβου και Βλαντίμηρ Πρώτο Χρονικό «...Ως θέλημα θεού ο Αλ. γενήθηκε από φιλόστοργους γονείς, τον πρόγκηπα Γιαροσλάβο και τη Θεοδοσία... Ηταν πιο ψηλός από όλους και η φωνή του ηχούσε ως τρομπέτα, το πρόσωπό του ήταν σαν του Ιωσήφ της Αιγύπτου... Η δύναμή του ήταν μεγαλύτερη του Σαμψών και ο θεός του χάρισε τη σοφία του Σολομόντα. Συνήθιζε να νικάει αλλά δεν ηττήθηκε ποτέ...» Ο Αλέξανδρος. «εμεινε αμανάτι» δηλ. υπό ομηρεία, από 8 ετών στο Σεράι της Χρυσής Ορδής από το όσο ο πατέρας του συμμετείχε σε εκστρατείες. Εκεί έμαθε τα ήθη κι έθιμα των Μογγόλων, έγινε αδερφοποιητός με τον γιο του μογγόλου χάνου Batu και παντρεύτηκε την κόρη του. Παρέμεινε υποτελής σε αυτόν κι ως πρίγκηπας του Βλαντίμηρ. Ως πρίγκηπας του Νοβγκορόντ μετά από κάλεσμα του λαού, ηγήθηκε του στρατού και εκδίωξε του Σουηδούς και του Τεύτονες από τον Βορρά

29 Νίκησε του Σουηδούς παρά τον μικρό στρατό το στη μάχη του Νέβα το 1240, ήταν τότε 19 ετών Το 1242 νίκησε του Γερμανούς της Εσθονίας στη λεγόμενη «μάχη του πάγου» στη λίμνη Cud (Cudskoye / Peipus) Σημαντική νίκη κατά της Βόρειας Σταυροφορίας! στόχος όχι το Ισλάμ αλλά οι ειδωλολάτρες και ανατολικοί ορθόδοξοι Από το εικονογραφημένο χειρόγραφο του Βίου του Αλ Νέβσκυ - γκραβούρα

30 Επαφές με πάπα! ο Νέβσκυ φαίνεται να θεωρούσε τον καθολικισμό πιο επικίνδυνο από τους Μογγόλους άλλωστε οι τελευταίοι δεν νοιάζονταν για τη θρησκεία και τον πολιτισμό των ρώσων Από την άλλη με το να έχει στενές επαφές με τους Μογγόλους διατηρούσε σταθερό το δικό του κύρος και εις βάρος των Βογιάρων Χάρη στη φιλία του με την μογγολική οικογένεια έγινε πρίγκηπας του Βλαντίμηρ το 1252 Εγινε μοναχός πριν από τον θάνατό του, και αμέσως μετά άρχισαν τα θαύματα π.χ. όραμα πριν τη μάχο του Κουλικοβο 1380 (Μόσχα vs Μογγόλοι) έδειξε πού ηταν θαμμένη η σωρός του και βρέθηκε σε τέλεια κατάσταση! Από εκεί μεταφέρθηκαν στη Λαύρα του Αλ. Νέβσκυ στην Αγ. Πετρούπολη, όπου φυλάσσονται ως σήμερα Η Λαυρα και η σαρκοφάγος του Αλ Νέβσκυ (Ερμιτάζ)

31 Χάρτες Google Δεδοµένα χάρτη 2015 Google 10 χιλιόµετρα Ποταμός Νέβας (Αγ. Πετρoύπολη) Λίμνη Cudskoye / Peipus

32 Alexander Nevsky Ταινία του 1938 των Dmitri Vasilyev, Sergei M. Eisenstein Μουσική: Sergei Prokofiev Νέβσκυ ο ρώσος Gary Cooper Nikolai Cherkasov hùp:// «Movie Details (/m/aleksandr-nevskiy-alexander-nevsky) 2 of 3! Prev Share Next " YOU MIGHT ALSO LIKE 'Aleksandr Nevskiy ' Recommended 'Aleksandr by Nevskiy'

33 Pop culture - «Ο» εθνικός ήρωας των Ρώσων Παραλληλισμούς Τευτονικού Τάγματος με τους γερμανούς του Α ΠΠ και τους Ναζί του Β ΠΠ Μετάλλια Νέβσκυ...

34 Νέβσκυ εκτός Ρωσίας... Π.χ. καθεδρικός Νέβσκυ στη Σόφια

35 Νεβσκυ και ιστορική συνείδηση ρώσων Εκούσια αναγνώριση την κυριαρχία των Μογγόλων κι επικεντρώθηκε στους βόρειους γείτονες αν και αρκετοί υπήκοοί του δε χάρηκαν με αυτήν την κίνηση είδικά όταν ήρθε η ώρα είπραξης φόρων Πάντως η Χρυσή Ορδή επιδείκνυει πάντα μια χαλαρότητα στο Νοβγκοροντ σε σχέση με τις άλλες κτησεις Μακροπρόθεσμη απειλή για τον Νοβγκοροντ αποτελούσε το λιθουανικό κράτος και η ηγεμονία της Μόσχα (Σουζδάλ) Στα τέλη του 14 ου έπρεπε να τηρούνται ισορροπίες τρόμου ανέμσα στις 2 και σύντομα η Μόσχα θεώρησε το Νοβγκοροντ πατρωο κλήρο, προβάλλοντας αξιώσεις με στόχο την προσάρτησή του

36 Πολιτική ευελιξία στις εξωτερικές πιέσεις: κάλεσαν επί πληρωμή ηγεμόνες από το εξωτερικό για να κυβερνησουν Εξαγορά της ειρήνης από ποικίλες επιθέσεις! Από τα μ. 15 ου αι αρχίζει η παρακμή ανάπτυξη αγοράς Μόσχας και απευθείας προμηθεια από τη Δύση παρακάμπτοντας το Νοβγκορόντ Παρακμή και στο εσωτερικό του κράτους, τα ηγετικά στρώματα της κοινωνίας δεν αντοαποκρίνονταi στον ρόλο τους επιθέσεις συντονισμένες σε όλα τα επίπεδα από τη Μόσχα " οριστική ενσωμάτωση Νοβγκοροντ στο μοσχοβίτικο κράτος

37 Σε ό,τι αφορά το εμπόριο, το Νοβγκοροντ για 4 περίπου αιώνες διατήρησε τους εμπορικούς δεσμούς με το βυζάντιο, τη δύση και τον βορρά Ειδικά Σουηδοί από την Gotland ζουν στο Νοβγκοροντ από τα τελη 11 ου και στο β μισό 12 ου το Νοβγκοροντ συνάπτει σχέσεις με τη Hansa την εμπορική συνομοσπονδία του Βορρά, η οποία παίρνει στα χέρια της το μονοπώλιο προς τη δυτική ευρώπη το νοβγκοροντ αναπληρώνει μέσω λιθουανίας και πολωνίας από ξηράς Εξαγωγές Νοβγκορόντ: γούνες, δέρματα, ιχθυέλαιο, ποτάσα, πίσσα, κάνναβη κ.ά. εισαγωγές: είδη πολυτελείας για την εύπορη τάξη όλης της ρωσίας, υφάσματα, μέταλλα, μπαχαρικά, ποροσελάνη, όπλα και δημητριακά (γιατί;) Τεράστιος φυσικός πλούτος της αχανούς έκτασης, εξού και η έριδα με τη Μόσχα

38 H εξάπλωση της Hansa στον 14ο αι

39 Hansa εμπορική και αμυντική ένωση εμπόρων και εμπορικών πόλεων με στόχο τη διασφάλιση προνομίων και αρτηριών από τη Βαλτική ως τη Βόρειο Θάλασσα ΔΕΝ ΗΤΑΝ Συμπολιτεία καθώς ελάχιστες πόλεις κράτη συμμετείχαν σε αυτήν ειχαν τακτές συναντήσεις μελών από 70 ως 170! Ως σημείο έναρξης ορίζεται η επανίδρυση της γερμανικής πόλης Lübeck το 1159 από τον Ερρίκο τον Λέοντα. ΜΕ την ίδρυση της Hansa αλλάζουν τα δεδομένα στο διεθνές εμπόριο και ελαττώνονται οι πειρατικές επιθέσεις. Τί κέρδιζαν π.χ. το 1157 οι εμποροι της κολωνίας έπεισαν τον Ερρίκο ΙΙ της Αγγλίας να μην αποδίδουν φόρο στο Λονδίνο και να πωλούν εμπορεύματα σε όλα τα πανηγύρια! ΑΛΛΑ δεν προσέφεραν τα ίδια προνόμια στους άγγλους εμπόρους... Kontor «εμπόρια» της Ηansa Από τον 16 ο αι αρχίζει η πτώση της παντοδυναμίας της Hansa

40 Πολιτιστική και πνευματική έκφραση Νοβγκορόντ: αρχικά μιμείται το Κίεβο αρχιτεκτονικά κι επειτα διαμορφώνει δικό του στυλ Επιρροές από ευρώπη και ασία, δημιουργοί από βυζάντιο βλ. Θεοφάνης ο Ελληνας Σκανδιναβία, Καύκασο Επίδραση βυζαντινή κι αραβική στην αρχιτεκτονική Γραμματεία: εκατοντάδες κατεργασμένα φύλλα σημύδας γραφική ύλη: λογαριασμοί, γράμματα, εμπορικές εντολές " γνώση κι αναγνωση όχι μόνο στη ναριστοκρατία και την εκκλησία Βεβαια υπέστη τις μικρότερες καταστροφές σε σχέση με τις άλλες ηγεμονίας παό την μογγολική επιδρομή κι άρα πρέπει να προσέχουμε τι συμπεραίνουμε

41 Φύλλα σημύδας Τον ιούλιο του 1957 ο σοβιετικός αρχαιολόγος Aretemiy Artsinovsky ανακάλυψε στο νοβγκοροντ το πρώτο δείγμα γραφής σε σημύδα, περ Εκτοτε έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 1000 παραδείγματα σε αρκετές περιοχές από το Σμολενσκ μέχρι το Pskov, τη Μόσχα και την πόλη Volgoda. To Νοβγκορόντ έχει μακράν τα περισσότερα παραδείγματα λιγοστα ευρήματα από Ουκρανία και Λευκορωσία. Γιατί διατηρήθηκαν τόσο καλά στο Νοβγκορόντ; Στρώμα βάθους 8μ με στρώση αργίλου που ουσιαστικά σφράγισε το οξυγόνο μακριά. Τα φύλλα σημύδας αναφέρονται και στις γραπτές πηγές, αλλά η εύρεσή τους άλλαξε τις γνώσεις μας για τον πολιτισμό των Ανατολικών Σλάβων κατά τον 11 ο με 15 ο αι. Στα ρωσικά ονομάζοντα grámota και συχνά συνοδεύονται από γραφίδες από σίδηρο ή οστό ή χαλκό.

42 Περιεχόμενο: Τα περισσότερα φύλλα είαι γράμματα απλών ανθρώπων σε μια κοινή καθομιλουμένη γλώσσα της εποχής και έχουν ως θέμα εμπορικές συναλλαγές, λογαριασμούς μέχρι και βρισιές. Πολύ λιγα είναι τα φύλλα γραμμένα στη Σλαβονική γλώσσα της εκκλησίας και ή τα παλαιο-νορβηγικά Το αρχαιότερο φύλλο φιννικής γραφής χρονολογείτα στον 13 ο αι γραμμένο στη λεγόμενη καρελική διάλεκτο

43 Φύλλο σημύδας με ασκήσεις ορθογραφίας και ζωγραφιές ενός αγοριού με το όνομα Onfim

44 Novgorod birch-bark leùer 366, about A.D. Case of trampled wheat, release. Original text (with added word division): сь ур дѣс ковь съ гюргьмо и съ харѣтономъ по бьсудьнои грамотѣ цто былъ воз лъ гюргѣ грамоту в ызьѣжьнои пьшьнѣцѣ а харѣтоно во проторѣхо своѣхъ и воз гюрьгѣ за вьсь то рубьль и трѣ грѣвоны и коробью пьшьнѣцѣ а харѣтонъ воз дьс ть локотъ сукона и грѣвону а боль не надобѣ гюрьгю нѣ харѣтону до кова нѣ кову до гюрг нѣ до харитона а на то р дьцѣ и послусѣ давыдъ лукѣнъ сынъ и сьтьпанъ таишѣнъ Transla on (with explana ons in square brackets): Here, Yakov has seùled with Gyurgiy and with Hariton by courtless deed Gyurgiy has goùen [at court] concerning trampled [by horses] wheat and Hariton concerning his loss. Gyurgiy got one rouble [money], three grivnas [money], and basket [measure] of wheat for all that, and Hariton got ten cubits of cloth and one grivna. And Gyurgiy and Hariton have no more concern to Yakov, nor Yakov to Gyurgiy and Hariton. And witnesses to that are Davyd, son of Luka, and Stepan Taishin.

45 A criminal case: Novgorod birch-bark leùer no. 109[13][edit] (between end of 11th century and 1110s; excavated 1954) Original text (with added word division): грамота : тъ жизномира : къ мик ле : к пилъ еси : роб : плъскове : а ныне м : въ томъ : ла кън гыни : а ныне с др жина : по мя пор чила : а ныне ка : посъли къ том : моужеви : грамот : е ли него роба : а се ти хоч : коне к пивъ : и кън жъ м жъ въсадивъ : та на съводы : а ты атче еси не възялъ к нъ : техъ : а не емли : ничъто же него : Transla on [with explana ons in square brackets]: Leùer from Zhiznomir to Mikula: You have bought a female slave in Pskov. And now the princess has arrested me for it. [Obviously she has recognized the slave as having been stolen from her, and Zhiznomir is somehow connected with the affair, maybe as Mikula's family member or business partner.] But now druzhina has guaranteed for me. And now send a leùer to that man [whom you have bought the slave from] and ask him whether he has another female slave. [This other slave would have to be given to the princess for the me the stolen slave would be needed as "corpus delic " in a lawsuit to find out who the thief was.] And I want to buy a horse and have the magistrate (the "prince's man") sit on it and ini ate a svod [the legal procedure to trace a whole buying chain back to the original seller and ul mately the thief]. And if you have not taken the money, do not take anything from him [i.e. the slave-trader, because otherwise the whole plan might leak out].

46 An invita on: Birch-bark leùer no. 497, c , Novgorod Original text (with added word division): поколоно гаврили посени ко зати моем ко горигори жи к м ко сестори моеи ко лите чо би есте поихали во городо ко радости моеи а нашего солова не ставили да бого вамо радосте ми вашего солова вохи не сотавимо Transla on: Gree ng from Gavrila Posenya to my brother-in-law, godfather Grigory and my sister Ulita. Would you not like to give me the pleasure of riding into the city, not leaving our word? God give you happiness. We all do not leave your word.

47 Θεοφάνης ο Ελληνας Ζωγράφος από την Κων/πολη που έζησε και δημιούργησε στο Νοβγκορόντ και τη Μοσχοβία (κράτος Μόσχας), δάσκαλος του Αντρέι Ρουμπλιώφ «Ζωγράφος με σκούπα» και «ευρυμαθής φιλοσοφίας» Από τις τοιχογραφίες του σήμερα σώζονται ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στο Νοβγκορόντ, της Θείας Γέννησης, της Κοίμησης της Θεοτόκου και του Ευαγγελισμού (Κρεμλίνο Μόσχας) και πολλές εικόνες. ΠΡΟΣΟΧΗ: συχνά πλαστές υπογραφές του ονόματός του για να ανέβει η τιμή της εικόνας... Μονοχρωματικός στυλ, εκφραστικότητα, τόλμη στη σύνθεση, μαθηματική αρμονία Η Αγ. Τριάδα, από την εκκλησία της Μεταμορφωση Σωτήρος, 1378

48 Εικόνα, Η Μεταμόρφωση του Κυρίου, 1408

49 Αντρέι Ρουμπλιώφ, 15 ος αι Κορυφαίος Ρωσος αγιογράφος του Μεσαίωνα Αγνωστο το κοσμικό του όνομα, πρώτη αναφορά στη συνεργασία του με τον Θεοφάνη τον Ελληνα στις τοιχογραφίες του ν. Ευαγγελισμού στο Κρεμλίνο Ανλελαβε τον διάκοσμο εκκλησιών στο Βλαντίμιρ και τη Μόσχα, όπου και πέθανε μάλλλον κατά τη διάρκεια των εκεί εργασιών Αγιοποιήθηκε πρόσφατα (1988!) Χαρακτηριστικά του: Φωτισμός, αρμονία, καθαρότητα, απλότητα Η Φιλοξενία του Αβραάμ

50 ΟΙ Ρωσικές Ηγεμονίες 1169 Κατάκτηση Κιέβου από τον ηγεμόνα του Σουζδαλ " μετατόπιση στρατιωτικού και πολιτικού κέντρου από το Κίεβο στην περιφέρεια ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΩΝ ΡΩΣ Εως τον 15 ο αι θα συνεχίζεται η διάσπαση σε όλοένα και μικρότερα τμήματα Οι 3 ηγεμονίες: Γαλικία Νοβγκορόντ - Σουζδάλ

51 Σουζδάλ = Ηγεμονία Μόσχας Περιοχή και σύνθεση: Ανω Βόλγας, φιννικοί λαοί και ανατολικοί Σλάβοι Το Κίεβο και οι ιστοριογράφοι ενδιαφέρθηκαν ελάχιστα για αυτήν την περιοχή μέχρι τα μ. 12 ου αι Ανοδος όταν ο Βλαδίμηρος Μονομάχος ορίζει ηγεμόνα/τοποτηρητή στη Μόσχα τον γιο του Jurij Dolgοrukij από αυτήν την ηγεμονία θα διαμορφωθεί το κράτος της Μόσχας και η ρωσική αυτοκρατορία, πυρήνας των Ρομανόφ Ο Dolgοrukij ίδρυσε πολλές πόλεις, όπως και τη Μόσχα, με ονόματα από τη νότιο ρωσία, βλ μετακινήσεις πληθυσμων ΓΙΑΤΙ συμβαίνει αυτό; ΤΙ κερδίζει η ηγεμονία του Σουζδάλ;

52 To Kράτος του Κιέβου, 12ος αι

53 Εξάπλωση Σουζδάλ αρχικός πυρήνας και σταδιακή εξάπλωση Από τον 13 ο ως τον 16 ο αι

54 Andrej Bogoljubskij μετά τον πατέρα του Dolgorukij Αναβαθμίζεται η πόλη Βλαντίμηρ σε έδρα του Σουζδάλ και οικοδομείται κατά το πρότυπο του Κιέβου ΓΙΑΤΙ::: - Το 1169 κατακτά το Κίεβο αλλά δεν μετακομίζει εκεί - Ιδρύει πολλές εκκλησίες στο Βλαντίμηρ αλλά και Χρυσή Πύλη, ενώ -μεταφέρει και την περίφημη βυζαντινή εικόνα της Θεοτόκου - Αίτημα στο Πατριαρχείο να ιδρυθεί στο Βλαντίμηρ μια δεύτερη μητροπολιτική έδρα, αλλά δεν εισακούστηκε

55 Bogoljubskij : Πρόκειται για απολυταχικό μονάρχη με αυταρχική και δεσποτικη συμπεριφορά, αγνωστο φαινόμενο ως τότε στη ρωσία Αυτό οδήγησε σε μια συνομωσία ευγενών και τον θάνατό του Οι διάδοχοί του συνέχισαν τις εκστρατείες στα ανατολικά εξασφαλίζοντας τον έλεγχο της λεκάνης του Ανω Βόλγα με την ίδρυση της πόλης Κάτω Νέα Πόλη (Νiznij Novgorod Gorkij, σοβιετικών) Παρόλα αυτά η ηγεμονία του Σουζδάλ πέφτει στους Μογγόλους το 1238 Ακολουθεί μια περίοδος μεγάλης πολιτικής αστάθειας κατά την οποία ξεχωρίζει η χαρισματική προσωπικότητα του Αλεξάνδρου Νέβσκυ Ηταν κυβερνήτης του Σουζδάλ μεταξύ και από το 1236 κυβερνήτης του Νοβγκοροντ, ήταν εκείνος που προέκρινε την μογγολική κυριαρχία ως το μικρότερο κακό. Με τον θάνατό του το κέντρο μεταφέρεται στη Μόσχα ως πατρώος κλήρος του Δανιήλ, αδελφού του Νέβσκυ

56 Η Μόσχα επί Δανιήλ...

57 Κράτος Μοσχας

58 Αυτά όλα δεν συνεπάγονται την πλήρη εξουδετέρωση του κράτους του Κιέβου αλλά την αλλαγή δεδομένων: πχ μετατόπιση βάρους σε 3 ακριτικές περιοχές με παρόμοια κοινωνική δριαστρωμάτωση αλλά διαφορετική πολιτική ζωή: Σουζδάλ: φορέας εξουσίας ο ηγεμών Νοβγκορόντ: το vece, η συνάθροιση ελεύθερων πολιτών Γαλικία: αριστοκρατία και ηγεμόνας Και εξωτερική πολιτική: Σουζδάλ με Μογγόλους Νοβγκορόντ: ίσες αποστάσεις απέναντι στη Δύση και τις ρωσικές ηγεμονίες Γαλικία: σχέσεις με τη Δύση Παράγοντες ενότητας: Ενιαία Ρωσική Εκκλησία Κοινό ορθόδοξο δόγμα Κοινή γλώσσα (για λίγο ακόμη) Κοινή δυναστεία (Ρουρικίδες) " Στον 15 ο αι τη γένεση του Κράτους της Μόσχας και την επανένωση μεγάλου μέρους της Ρωσίας