ΠΛΗ 405 Τεχνητή Νοηµοσύνη Ωρολόγιο Πρόγραµµα. Β1.101 (αίθουσα τηλεκπαίδευσης ΗΜΜΥ)

Transcript

1 ΠΛΗ 405 Τεχνητή Νοηµοσύνη ιδάσκων Μιχαήλ Γ. Λαγουδάκης Ε ίκουρος Καθηγητής Τοµέας Πληροφορικής Τµήµα Ηλεκτρονικών Μηχανικών και Μηχανικών Υ ολογιστών Πολυτεχνείο Κρήτης

2 Ωρολόγιο Πρόγραµµα ιαλέξεις Πέµπτη, 9πµ 12µµ Β1.101 (αίθουσα τηλεκπαίδευσης ΗΜΜΥ) Φροντιστήριο Παρασκευή, 2µµ 3µµ Β1.101 (αίθουσα τηλεκπαίδευσης ΗΜΜΥ) κατά περίπτωση Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 2

3 Προσω ικό ιδάσκων Μιχαήλ Γ. Λαγουδάκης επίκουρος καθηγητής, τοµέας Πληροφορικής Ε5.001, , intelligence tuc gr Πληροφορίες: Βοηθός Μάρκος Μπερβανάκης µεταπτυχιακός φοιτητής, τοµέας Πληροφορικής Ε5.012, , intelligence tuc gr Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 3

4 Ε ικοινωνία Ιστοσελίδα πληροφορίες, διαφάνειες, ασκήσεις, κώδικας, βαθµολογία,... Ηλεκτρονική λίστα intelligence tuc gr εγγραφή µέσα από την ιστοσελίδα ανακοινώσεις, ερωτήσεις, απορίες, συζήτηση,... Ηλεκτρονική διεύθυνση intelligence tuc gr επικοινωνία µε διδάσκοντα και βοηθό Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 4

5 Το Μάθηµα Στόχοι αντιµετώπιση δύσκολων πρακτικών προβληµάτων µελέτη τεχνικών και εργαλείων µε ευρεία πρακτική εφαρµογή γνωριµία µε ένα χώρο που εξελίσσεται από τη δεκαετία του 50 χρήση αριθµητικών και λογικών µέθοδων Οφέλη εµπειρία µε ευριστικούς αλγορίθµους για δύσκολα προβλήµατα εκτίµηση δυσκολίας τεχνητής νοηµοσύνης προετοιµασία για διπλωµατικές, µεταπτυχιακά ενδιαφέρουσα και ανοικτή ερευνητική περιοχή Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 5

6 Σύγγραµµα Τεχνητή Νοηµοσύνη: Μια σύγχρονη ροσέγγιση Stuart Russell και Peter Norvig Εκδόσεις Κλειδάριθµος 2004 Συµ ληρωµατικό Υλικό ιαφάνειες, άρθρα Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 6

7 Βιβλιογραφία Ελληνική Τεχνητή Νοηµοσύνη. Βλαχάβας, Κεφαλάς, Βασιλειάδης, Κόκκορας, Σακελλαρίου. Γ έκδοση, Β. Γκιούρδας Εκδοτική, Ξενόγλωσση Artificial Intelligence: Structures and Strategies for Complex Problem Solving. George Luger. 5 th ed., Addison-Wesley, Artificial Intelligence: A New Synthesis. Nils Nilsson. Morgan Kaufmann, Artificial Intelligence: Theory and Practive. Dean, Allen, Aloimonos. Benjamin/Cummings Pub. Co., Artificial Intelligence. Patrick Winston, 3 rd ed., Addison-Wesley, Artificial Intelligence. Rich and Knight. 2 nd ed., McGraw Hill, Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 7

8 Θεµατική Ύλη Μαθήµατος Πράκτορες αλληλεπίδραση µε το περιβάλλον Αναζήτηση επίλυση προβληµάτων στόχου απληροφόρητη, πληροφορηµένη, υπό αντιπαλότητα,... Λογική προτασιακή λογική και λογική πρώτης τάξης αναπαράσταση γνώσης και συµπερασµός Σχεδιασµός εύρεση πλάνου ενεργειών για την επίτευξη κάποιου στόχου συνδυασµός λογικής (αναπαράσταση) και αναζήτησης (επίλυση) Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 8

9 ιδακτέα Ύλη Ι Ιστορική αναδροµή θεµελίωση και φιλοσοφία της Τεχνητής Νοηµοσύνης συσχετιζόµενες επιστήµες και επιρροές Πράκτορες δοµή και αλληλεπίδραση µε το περιβάλλον µετρικές απόδοσης, αυτονοµία, µάθηση Αναζήτηση επίλυση προβληµάτων µε αναζήτηση στο χώρο καταστάσεων τεχνικές απληροφόρητης αναζήτησης Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 9

10 ιδακτέα Ύλη ΙΙ Πληροφορηµένη Αναζήτηση ευριστικές συναρτήσεις και ευριστική αναζήτηση τοπική αναζήτηση (αναρρίχηση, προσοµοίωση ανόπτησης) παράλληλη αναζήτηση (γενετικοί αλγόριθµοι) Ικανο οίηση Περιορισµών αναζήτηση µε υπαναχώρηση και τοπική αναζήτηση Αναζήτηση υ ό αντι αλότητα βασική θεωρία παιγνίων και βέλτιστες στρατηγικές αναζήτηση minimax, expectminimax, κλάδεµα α-β ευριστικές συναρτήσεις αξιολόγησης Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 10

11 ιδακτέα Ύλη ΙΙΙ Λογική προτασιακή λογική και λογική πρώτης τάξης συλλογιστική και συµπερασµός λογικός προγραµµατισµός και αναπαράσταση γνώσης Σχεδιασµός εύρεση πλάνου ενεργειών για την επίτευξη κάποιου στόχου αναπαράσταση προβληµάτων σχεδιασµού και αλγόριθµοι Πολυ ρακτορικά συστήµατα πολυπρακτορικός σχεδιασµός Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 11

12 ιαδικαστικά Προα αιτούµενα µαθηµατικά: συνδυαστική, λογική, θεωρία γράφων αλγόριθµοι: σχεδιασµός, ανάλυση, υλοποίηση διαδικαστικός προγραµµατισµός (C, C++, Java,...) Εργασίες δύο σειρές γραπτών ασκήσεων (µε λίγο προγραµµατισµό) µία εργασία προγραµµατισµού εργασία 2006: παίκτες για το παιχνίδι Othello / Reversi πληροφορηµένη ευριστική αναζήτηση και κλάδεµα α-β ο κεντρικός server και ο σκελετός του κώδικα ήταν διαθέσιµα τουρνουά Othello µε όλους τους παίκτες Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 12

13 Βαθµολόγηση Θεωρία (40%) τελική γραπτή εξέταση υποχρεωτική τουλάχιστον 5/10 Πράξη (60%) γραπτές ασκήσεις (30%) εργασία προγραµµατισµού (30%) ουσιαστικά υποχρεωτικές Ε αναλη τική εξέταση αναπλήρωση της τελικής εξέτασης µόνο ασκήσεις και εργασία κατοχυρώνονται µέχρι Σεπτέµβριο 2008 Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 13

14 Στατιστικά Στοιχεία 2006 Μάθηµα 41 ώρες διαλέξεων 678 διαφάνειες Συµµετοχή 176 εγγεγραµµένοι 2 30 παρόντες 27 παρέδωσαν την 1η άσκηση 14 παρέδωσαν τη 2η άσκηση 17 παρέδωσαν την εργασία προγραµµατισµού 15 εξετάσθηκαν στην τελική και επαναληπτική εξέταση 10 πέρασαν το µάθηµα Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 14

15 Ερωτήσεις; Καλό Ξεκίνηµα Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 15

16 Σήµερα Ορισµοί της Τεχνητής Νοηµοσύνης (ΤΝ) κριτήρια νοηµοσύνης Καταβολές συνεισφορά άλλων επιστηµών στην ΤΝ Ιστορική αναδροµή 1956 σήµερα Ε ιτεύγµατα Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 16

17 Τεχνητή Νοηµοσύνη Artificial Intelligence

18 Τεχνητή Νοηµοσύνη Πραγµατική Νοηµοσύνη Homo Sapiens: πώς έχει νοηµοσύνη; κατανόηση της λειτουργίας της νόησης Τεχνητή Νοηµοσύνη πώς κατασκευάζω κάτι που έχει νοηµοσύνη; κατανόηση και αναπαραγωγή της λειτουργίας της νόησης υναµική νέα, συναρπαστική επιστήµη περιµένει τους δικούς της Νεύτωνες, Γαλιλαίους, Einstein,... ευρύτατο, οικουµενικό πεδίο Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 18

19 Ορισµός της Τεχνητής Νοηµοσύνης άνθρωπος ορθολογισµός σκέψη δράση Να σκέφτεται ανθρώπινα Να ενεργεί ανθρώπινα Να σκέφτεται ορθολογικά Να ενεργεί ορθολογικά Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 19

20 Ανθρώ ινη Σκέψη Γνωστική (νευρο)ε ιστήµη - cognitive (neuro)science ψυχολογία της επεξεργασίας της πληροφορίας στον εγκέφαλο νόηση: ακολουθία βηµάτων συλλογισµού σε κέντρα λειτουργιών ακριβής θεωρία της ανθρώπινης νόησης Ε ίκυρωση ψυχολογικά πειράµατα σε ανθρώπους ερµηνεία πειραµάτων σε άνθρωπους (top-down) εντοπισµός περιοχών του εγκεφάλου (bottom-up) GPS (General Problem Solver) Newell and Simon, 1961 Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 20

21 Ανθρώ ινη ράση Προσοµοίωση ανθρώ ινης συµ εριφοράς ανεξάρτητα από εσωτερική λειτουργία έµφαση στο αποτέλεσµα, όχι στις µεθόδους παράδειγµα: πρόοδος στην αεροναυπηγική Turing Test (1950) δοκιµασία διάκρισης που περικλείει πολλές περιοχές της ΤΝ Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 21

22 Ορθολογική Σκέψη Νόµοι της σκέψης Αριστοτέλειοι συλλογισµοί («ο Σωκράτης είναι θνητός») θεωρία της λογικής, αξιώµατα, συµπερασµός, αποδείξεις Λογικιστική ΤΝ αναπαράσταση µε προτάσεις λογικής λογικός συµπερασµός = σκέψη όλα τα προβλήµατα µπορούν να λυθούν εάν αναπαρασταθούν Εµ όδια ανεπάρκεια αναπαράστασης για άτυπη και αβέβαιη γνώση ανεπάρκεια υπολογιστικών πόρων για τυπικά προβλήµατα Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 22

23 Ορθολογική ράση Πράκτορας πράκτορας (agent) = αυτός που πράττει ορθολογικός πράκτορας (rational agent) επιδίωξη του καλύτερου (αναµενόµενου) αποτελέσµατος Ορθολογισµός αντικειµενικός ορισµός του «καλύτερου» ορθολογικός συµπερασµός: χρήσιµος, αλλά όχι το παν δεν προϋποθέτει σκέψη (αντανακλαστικές ενέργειες) έµφαση στη συµπεριφορά, όχι στη διαδικασία Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 23

24 Ποιος ορισµός είναι καλύτερος; άνθρωπος ορθολογισµός σκέψη δράση Να σκέφτεται ανθρώπινα Να ενεργεί ανθρώπινα Να σκέφτεται ορθολογικά Να ενεργεί ορθολογικά Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 24

25 Καταβολές Origins

26 Φιλοσοφία (428.Χ. σήµερα) Υ άρχουν τυ ικοί κανόνες για εξαγωγή συµ ερασµάτων; Αριστοτέλης: ακριβές σύνολο νόµων για ορθολογική νόηση Πώς ροκύ τει η νόηση α ό τον εγκέφαλο; υλισµός (materialism): η νόηση υπόκειται στους φυσικούς νόµους δυϊσµός (dualism): µέρος της νόησης είναι εκτός του φυσικού κόσµου Α ό ού ροέρχεται η γνώση; εµπειρικισµός, λογικός θετικισµός, θεωρία της επιβεβαίωσης Πώς η γνώση οδηγεί σε δράση; λογική σύνδεση µεταξύ στόχων και γνώσης αποτελεσµάτων των ενεργειών Αριστοτέλης: πρώτος αλγόριθµος σχεδιασµού µε οπισθοχώρηση! Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 26

27 Μαθηµατικά (800 µ.χ. σήµερα) Ποιοι οι τυ ικοί κανόνες για εξαγωγή συµ ερασµάτων; λογική (logic) George Boole (1847) λογική πρώτης τάξης (first-order logic) Gottlob Frege (1879) Τι µ ορεί να υ ολογιστεί και τι όχι; θεώρηµα µη πληρότητας (incompleteness) Godel (1931) αλγόριθµοι, θεωρία υπολογισµού, επιλυσιµότητα Turing (1936) NP-πληρότητα (NP-completeness) Cook (1971), Karp (1972) Πώς συλλογιζόµαστε µε ασαφείς ληροφορίες; θεωρία πιθανοτήτων Cardano, Fermat, Pascal, Bernoulli, Laplace ο κανόνας Bayes (Bayes rule) Thomas Bayes ( ) Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 27

28 Οικονοµικά (1776 σήµερα) Πώς α οφασίζουµε για µεγιστο οίηση α ολαβών; η έννοια της χρησιµότητας (utility) θεωρία αποφάσεων (decision theory) = πιθανότητες+χρησιµότητα Πώς α οφασίζουµε όταν υ άρχει ανταγωνισµός; θεωρία παιγνίων (game theory) Πώς α οφασίζουµε µε ροο τική µελλοντικής α ολαβής; επιχειρησιακή έρευνα (operations research) Μαρκωβιανές διεργασίες απόφασης (MDP) Bellman (1957) Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 28

29 Νευροε ιστήµες (1861 σήµερα) Πώς ε εξεργάζεται ο εγκέφαλος τις ληροφορίες; µια συλλογή νευρώνων που οδηγεί στη νόηση; Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 29

30 Νευροε ιστήµες (1861 σήµερα) Υπολογιστικές µονάδες Αποθηκευτικές µονάδες Χρόνος κύκλου Εύρος ζώνης Ενηµερώσεις µνήµης/sec Υπολογιστής CPU, 10 8 πύλες bit RAM bit δίσκου 10 9 sec bit/sec 10 9 Ανθρώπινος εγκέφαλος νευρώνες νευρώνες συνάψεις 10 3 sec bit/sec ο υπολογιστής είναι πιο γρήγορος από τον εγκέφαλο ο εγκέφαλος παράγει περισσότερο, λόγω παραλληλισµού υπάρχει διαφορά και στην κατανάλωση ισχύος Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 30

31 Ψυχολογία (1879 σήµερα) Πώς σκέφτονται και ενεργούν άνθρω οι και ζώα; πειραµατική ψυχολογία (experimental psychology) ενδοσκόπηση οργανισµού συµπεριφορισµός (behaviorism) µόνο είσοδος έξοδος (ερεθίσµατα αποκρίσεις) γνωστική ψυχολογία (cognitive psychology) συσκευή επεξεργασίας πληροφοριών, πρώτες µορφές πράκτορα γνωστική επιστήµη (cognitive science) ψυχολογία και υπολογιστικά µοντέλα Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 31

32 Τεχνολογία Υ ολογιστών (1940-σήµερα) Πώς κατασκευάζουµε ένα α οδοτικό υ ολογιστή; ΤΝ = νοηµοσύνη + τεχνούργηµα ραγδαία εξέλιξη των λειτουργικών υπολογιστών αµοιβαία σχέση CS και ΑΙ χρονοµερισµός (time sharing) αλληλεπιδραστικοί ερµηνευτές (interactive interpreters) συµβολικός προγραµµατισµός (symbolic συναρτησιακός προγραµµατισµός Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 32

33 Θεωρία Ελέγχου (1948 σήµερα) Πώς µ ορούν τα τεχνουργήµατα να αυτοελέγχονται; υδραυλικό ρολόι µε ρυθµιστή (Κτισήβιος ο Αλεξανδρινός, 250π.Χ.) θεωρία ελέγχου και κυβερνητική Weiner ( ) στοχαστικός βέλτιστος έλεγχος (stochastic optimal control) µεγιστοποίηση αντικειµενικής συνάρτησης (objective function) διαφορά ΤΝ και θεωρίας ελέγχου; ΤΝ: διακριτά συστήµατα (φυσική γλώσσα, παίγνια, όραση,...) ΘΕ: συνεχή συστήµατα (µηχανικοί βραχίονες, ηλεκτρικό ρεύµα,...) Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 33

34 Γλωσσολογία (1957 σήµερα) Πώς σχετίζεται η γλώσσα µε τη σκέψη; συµπεριφορική µάθηση της γλώσσας Skinner (1957) συντακτικά µοντέλα γλωσσών Chomsky (1950) υπολογιστική γλωσσολογία (computational linguistics) επεξεργασία φυσικής γλώσσας (natural language processing) σύνθετο πρόβληµα κατανόηση της δοµής των προτάσεων κατανόηση του θέµατος και του νοήµατος των προτάσεων αναπαράσταση γνώσης (knowledge representation) Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 34

35 Ιστορική Αναδροµή Brief History of AI

36 Ιστορική Αναδροµή σήµερα 1986-σήµερα 1987-σήµερα 1995-σήµερα Η κυοφορία της ΤΝ Η γέννηση της ΤΝ Πρώιµος ενθουσιασµός και µεγάλες προσδοκίες Μια δόση ρεαλισµού Συστήµατα βασισµένα σε γνώση Η ΤΝ γίνεται βιοµηχανία Η επιστροφή των νευρωνικών δικτύων Η ΤΝ γίνεται επιστήµη Η εµφάνιση των ευφυών πρακτόρων Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 36

37 Ιστορία της ΤΝ (1) : Η κυοφορία της ΤΝ 1943: τεχνητά νευρωνικά δίκτυα (McCulloch και Pitts) 1949: µέθοδος µάθησης νευρωνικών συνάψεων (Hebb) 1950: Computing Machinery and Intelligence (Turing) 1951: πρώτος νευρωνικός υπολογιστής (Minsky και Edmonds) 1956: Η γέννηση της ΤΝ δίµηνη συνάντηση εργασίας στο Dartmouth College το πρόγραµµα Logic Theorist (Newell και Simon) εµφάνιση του όρου «Τεχνητή Νοηµοσύνη» (McCarthy) η ΤΝ µελετάται ως ξεχωριστό επιστηµονικό πεδίο Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 37

38 Ιστορία της ΤΝ (2) : Πρώιµος ενθουσιασµός και ροσδοκίες 1952: πρόγραµµα για «ντάµα» που µαθαίνει (Samuel) 1958: η γλώσσα Lisp, Advice Taker (McCarthy) 1959: Geometry Theorem Prover (Gelernter) 1959: εργαστήριο ΤΝ στο MIT (Minsky και McCarthy) 1961: General Problem Solver (Newell και Simon) 1960: νευρωνικά δίκτυα Adalines (Widrow) 1962: νευρωνικά δίκτυα Perceptrons (Rosenblatt) 1963: εργαστήριο ΤΝ στο Stanford University (McCarthy) 1963: µικρόκοσµοι (microworlds) 1969: το ροµπότ Shakey στο Stanford Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 38

39 Ιστορία της ΤΝ (3) : Μια δόση ρεαλισµού φτωχά αποτελέσµατα, curse of dimensionality 1966: παύεται η χρηµατοδότηση αυτόµατης µετάφρασης στις ΗΠΑ παράδειγµα: «το µεν πνεύµα πρόθυµο, η δε σαρξ ασθενής» 1969: απόρριψη των perceptrons (Minsky και Papert) 1973: παύεται η χρηµατοδότηση έρευνας ΤΝ στη Μ. Βρετανία : Συστήµατα βασισµένα σε γνώση 1969: εύρεση µοριακής δοµής DENDRAL (Βuchanan et al.) 1970: διάγνωση µολύνσεων του αίµατος MYCIN (Stanford) 1970: η γλώσσα Prolog 1975: πλαίσια (frames) ως µέθοδος αναπαράστασης γνώσης Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 39

40 Ιστορία της ΤΝ (4) 1980-σήµερα: Η ΤΝ γίνεται βιοµηχανία 1982: έµπειρο σύστηµα R1 για πωλήσεις DEC (McDermott) 40 εγκατεστηµένα συστήµατα εξοικονόµηση $ το χρόνο (1986) 1981: πρόγραµµα «Πέµπτη Γενιά» (Ιαπωνία) ακολούθησαν οι «απαντήσεις» από ΗΠΑ (MCC) και Μ. Βρετανία IKBS: Intelligence Knowledge-Based Systems τέλος 1980: ο χειµώνας της ΤΝ 1986-σήµερα: Η ε ιστροφή των νευρωνικών δικτύων 1982: νευρωνικά δίκτυα και στατιστική µηχανική (Hopfield) 1986: Backpropagation (1969), Parallel Distributed Processing Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 40

41 Ιστορία της ΤΝ (5) 1987-σήµερα: Η ΤΝ γίνεται ε ιστήµη επανάσταση στο περιεχόµενο και στη µεθοδολογία τα επιτεύγµατα στηρίζονται σε αυστηρές θεωρίες αποδοχή µόνο µετά από απόδειξη ή αυστηρό πειραµατισµό άρση της αποµόνωσης και συνεργασία µε άλλα πεδία κρυφά µοντέλα Markov (hidden Markov models) εξόρυξη δεδοµένων (data mining) δίκτυα Bayes (Bayesian networks) µηχανική µάθηση (machine learning) 1995-σήµερα: Η εµφάνιση των ευφυών ρακτόρων ενοποίηση όλων των επιµέρους τοµέων Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 41

42 Ε ιτεύγµατα της ΤΝ Σχεδιασµός: Remote Agent δηµιουργία πλάνων στα οχήµατα της NASA Παιχνίδια: Deep Blue το 1997 νικήθηκε ο παγκόσµιος πρωταθλητής Ροµ οτική: Stanley αυτόµατη οδήγηση 211 χλµ µέσα σε έρηµο σε 7 ώρες Ε ίλυση σταυρολέξων: Proverb αυτόµατη επίλυση σταυρολέξων µε φυσική περιγραφή Ιατρική ιάγνωση διάφορα έµπειρα συστήµατα (γνώση+πιθανότητες) Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 42

43 Μελέτη Σύγγραµµα Ενότητα Μ. Γ. Λαγουδάκης Τµήµα ΗΜΜΥ Πολυτεχνείο Κρήτης Σελίδα 43