ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΘΕΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ:

Transcript

1 «5 η Διημερίδα (αλληλο-)διδακτικής. Διδάσκοντας με λογισμό και με όνειρο. Έμπνευση και Δημιουργία στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Σχολ. έτος » Διοργάνωση: Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Β. Καλοκύρη ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΚΟΘΡΑ ΒΑΡΒΑΡΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΟΥΒΩΝ ΘΕΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ: Οι μαθητές αναπτύσσουν γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες με αφορμή μια ταινία μικρού μήκους με θέμα το περιβάλλον. Διδακτική πρόταση. Νεοελληνική Γλώσσα, Β Γυμνασίου, 7η ενότητα. ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η παρούσα εισήγηση αφορά σε διδακτική πρόταση στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας της Β Γυμνασίου και ειδικότερα στην 7η ενότητα και στην υποενότητα «Δραστηριότητες παραγωγής λόγου», η οποία εστιάζει στη σύνταξη κειμένων από τους μαθητές με θέμα προβλήματα της καθημερινής ζωής. Σε πρώτη φάση οι μαθητές παρακολουθούν τη βραβευμένη ταινία μικρού μήκους με τίτλο Wrapped με θέμα το περιβάλλον και την αναμέτρησή του με τον ανθρώπινο πολιτισμό. Στη συνέχεια χωρίζονται σε ομάδες των 4 ατόμων και η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να εργαστεί στο δικό της φύλλο εργασίας. Βάση της διδακτικής πρότασης είναι η χρήση της τέχνης ως εργαλείου κατανόησης της αλήθειας της ζωής, αλλά και αφύπνισης συνειδήσεων με τρόπο ευχάριστο, ελκυστικό και μαγικό. Το παιδί συγ-κινείται μέσω της ταινίας και αφυπνίζεται στο θέμα του φυσικού περιβάλλοντος με ολόπλευρη συμμετοχή του εαυτού του, δηλ. με τις αισθήσεις, το σώμα, το συναίσθημα και το νου, χάρη σε κατάλληλες ασκήσεις και δραστηριότητες που προτείνει ο δάσκαλος- εμψυχωτής. Μέσω αυτών ο μαθητής βιώνει την ιστορία της ταινίας και ενθαρρύνεται να μιλήσει για την επίδραση που είχε πάνω του αλλά και να συγγράψει λόγο φανταστικό και δραματοποιημένο με βασικούς οδηγούς τη φαντασία και το δημιουργικό του οίστρο, όπως προτείνεται και στη διαθεματική εργασία της 7 ης ενότητας του σχολικού βιβλίου της Νεοελληνικής Γλώσσας.. 1

2 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ: Σκοπός διδακτικής παρέμβασης: Η νοητική, συναισθηματική και σωματική κινητοποίηση των μαθητών μέσω βιωματικών ασκήσεων που θα διευκολύνει την πορεία προς την αναγνώριση και ερμηνεία περιβαλλοντικών προβλημάτων αποτυπωμένη γλωσσικά σε προσωπικά τους κείμενα επιλέγοντας κάθε φορά το κατάλληλο επίπεδο ύφους ( σύμφωνα με την πρόταση της 7 η ς ενότητας του σχολικού βιβλίου στα πλαίσια της παραγωγής λόγου ), την έκθεση και διερεύνηση πλευρών και συμπεριφορών του εαυτού τους, αλλά και την υιοθέτηση ή απόρριψη στάσεων ώστε να προχωρήσουν περισσότερο προς την αυτογνωσία. Ειδικότεροι στόχοι: Σε επίπεδο γνώσεων: Επιδιώκεται να αναγνωρίσει ο μαθητής με τρόπο ευχάριστο και συγκινησιακό το μείζον πρόβλημα της ασύδοτης επέμβασης του ανθρώπινου πολιτισμού πάνω στο φυσικό περιβάλλον, να περιγράψει το πρόβλημα αυτό, να το ερμηνεύσει και να το συσχετίσει με τις προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες του, με βασικό εργαλείο το γραπτό αλλά και τον προφορικό λόγο σε διαφορετικές εκδοχές του. (θεατρικός, δημοσιογραφικός, δικανικός). Να έρθει σε επαφή με αναφορές και τεχνικές του κινηματογράφου και να προσπαθήσει ανακαλυπτικά να τις διακρίνει και ενδεχομένως να τι ορίσει. Σε επίπεδο ικανοτήτων: Να βιώσει ο μαθητής μια περιβαλλοντική και άρα κοινωνική κατάσταση μέσω της σύμβασης της τέχνης, που θα απελευθερώσει τον συναισθηματικό και νοητικό του κόσμο και θα ενεργοποιήσει ικανότητες κριτικού σχολιασμού και κοινωνικού ελέγχου. Να κινητοποιήσει συναισθήματα και ξεχασμένες σωματικές αισθήσεις του παιδιού μέσω βιωματικών δραστηριοτήτων, αναπτύσσοντας έτσι δεξιότητες ενσυναίσθησης, βαθύτερης κοινωνικής συνειδητότητας αλλά και προσωπικής αφύπνισης και απελευθέρωσης. Να βοηθήσει το μαθητή να αποκτήσει δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης και συναισθηματικού μοιράσματος χωρίς κριτική, χάρη στην ομαδική δουλειά αλλά και στην σωματική, συναισθηματική και νοητική αλληλεπίδραση των μελών της ομάδας. Σε επίπεδο στάσεων: 2

3 Ενθαρρύνεται ο μαθητής να εκτιμήσει μια προβληματική περιβαλλοντική κατάσταση (της κακοποίησης της φύσης από τον ανθρώπινο πολιτισμό) και να επανεξετάσει την κοινωνική και προσωπική του ευθύνη. Τέλος, ο μαθητής καλείται να λειτουργήσει σαν πολίτης-μέλος μιας κοινότητας και να υιοθετήσει μια ορισμένη στάση απέναντι σε ένα κοινωνικό πρόβλημα. Μέθοδοι: Ομαδοσυνεργατική: η τάξη χωρίζεται σε μικρές ομάδες εργασίες (4 ατόμων) Ανακαλυπτική μάθηση: με φύλλα εργασίας και εποπτικό υλικό Βιωματική μάθηση : δραματοποίηση,, συγγραφή σεναρίου, ανάρτηση σε ηλεκτρονικό περιβάλλον. Δραστηριότητες / Πορεία εφαρμογής της διδακτικής πρότασης: 1η ώρα: Όλη η τάξη μεταφέρεται στην αίθουσα της πληροφορικής όπου αρχικά χωρίζεται σε τέσσερις ομάδες των 4 ατόμων και παίρνει θέση μπροστά από έναν υπολογιστή. Ο δάσκαλος -εμψυχωτής διευκολύνει την τάξη με μια άσκηση επικέντρωσης στο εδώ και τώρα. Ζητά από τους μαθητές να κλείσουν τα μάτια και να επικεντρωθούν στην αναπνοή τους. Στη συνέχεια παρακολουθούν με τη χρήση του βιντεοπροβολέα την πολυβραβευμένη ταινία μικρού μήκους Wrapped, που περιέχεται στην ιστοσελίδα Η διάρκεια της ταινίας είναι μόνο 4 λεπτά και έτσι υπάρχει η δυνατότητα να προβληθεί δύο φορές. Ακολουθεί μια πρώτη προσέγγιση της ταινίας με τις ομάδες να προσπαθούν να βρουν, αν δεν τη γνωρίζουν ήδη, τη σημασία του τίτλου wrapped (με τη χρήση του διαδικτύου ) και ακολούθως να τοποθετούνται προφορικά στο ερώτημα κατά πόσο ο τίτλος απηχεί το περιεχόμενο της ταινίας. 2η- 3η ώρα: ( συνεχόμενες στο εργαστήριο) Οι ομάδες καλούνται να ανοίξουν τα αρχεία με τα φύλλα εργασίας που υπάρχουν στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή τους υπό τον τίτλο wrapped. ΟΜΑΔΑ Α ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 Υποθέστε ότι είστε οι δημιουργοί της ταινίας, η οποία προβάλλεται σε λίγες μέρες. Σήμερα δίνετε συνέντευξη στην εκπομπή καλλιτεχνικού περιεχομένου Πολιτιστικό ημερολόγιο. 3

4 Δύο από τα μέλη της ομάδας σας θα αναλάβετε το ρόλο των παρουσιαστώνδημοσιογράφων και τα δύο άλλα των συντελεστών της ταινίας. Προσπαθήστε να εστιάσετε την προσοχή σας σε θέματα όπως: ο τίτλος, τα σύμβολα, το τέλος της ταινίας ο ρόλος της μουσικής, των χρωμάτων, των γραφικών, των αντιθέσεων τα μηνύματα που περνούν και τα συναισθήματα που προκαλούνται...και ασφαλώς ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. Το τελικό αποτέλεσμα της δουλειάς σας θα παρουσιαστεί ζωντανά σε μορφή συνέντευξης στην τάξη και θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο του σχολείου. ΟΜΑΔΑ Β ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 Αφήστε τη φαντασία σας να πετάξει και να δημιουργήσει το δικό της παραμύθι. Προσπαθήστε να δώσετε φωνή στον ποντικό, στην βλάστηση, στα λουλούδια, στα αυτοκίνητα, στα κτίρια, σε ό,τι εσείς αποφασίσετε. Το αποτέλεσμα θα είναι να δώσετε θεατρική μορφή στην ταινία καθώς εσείς θα υποδύεστε τους διάφορους ρόλους με τις φωνές σας όση ώρα παίζει το βίντεο. Σκεφτείτε την προοπτική να βάλετε και μια αόρατη φωνή ενός αφηγητή που παρακολουθεί τη σκηνή από κάπου και την διηγείται με όποιο τρόπο εσείς προτιμάτε, δηλ. με διάθεση χιουμοριστική, απειλητική, σοβαρή, χαρούμενη ή και όλα μαζί και άλλα τόσα! Η δουλειά σας θα παρουσιαστεί ζωντανά στην τάξη και θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο του σχολείου. ΟΜΑΔΑ Γ- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 Υποθέστε ότι είστε ρεπόρτερ-δημοσιογράφοι και παρακολουθήσατε την ταινία Wrapped. Αποφασίζετε λοιπόν ευαισθητοποιημένοι από την ταινία να ερευνήσετε πώς ο άνθρωπος παρενέβη βίαια και κακοποίησε το φυσικό περιβάλλον της περιοχής σας. Αντί όμως να γράψετε ένα ρεπορτάζ γι αυτό, επιλέγετε να δημιουργήσετε ένα μικρό έργο σε όποια μορφή θέλετε (θεατρικό: μονόλογος ή διάλογος, διήγημα, ποίημα, μουσικό κομμάτι κ.λ.π.), στο οποίο να μιλά η κακοποιημένη φύση του τόπου σας. Επομένως η προσπάθειά σας πρέπει να ξεκινήσει με την επιλογή της μορφής του καλλιτεχνικού έργου σας, των ηρώων και των συναισθημάτων τους, της δράσης και της λύσης- κατάληξης της. 4

5 Φανταστείτε ανάλογα έργα με πλάσματα της φύσης, όπως η Φρουτοπία του Τριβιζά, στην οποία μιλούν τα φρούτα ή οι μύθοι του Αισώπου. Ενδεικτικά περιβαλλοντικά προβλήματα : η ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος κατασπατάληση φυσικών πόρων της περιοχής μείωση της βλάστησης μόλυνση γης, και νερού, ρύπανση του αέρα. Το καλλιτεχνικό προϊόν της δουλειάς σας θα παρουσιαστεί ζωντανά στην τάξη και θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου. ΟΜΑΔΑ Δ- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 Ας υποθέσουμε ότι η ομάδα σας αναλαμβάνει δύο πρωτότυπους ρόλους σε σχέση με την ταινία. Δύο από τα μέλη της είναι δικαστές που δικάζουν τη φύση δολοφόνο των πόλεων και τα δύο άλλα παίζουν το ρόλο της φύσης που υπερασπίζεται την επιθετική στάση της απέναντι στον ανθρώπινο πολιτισμό. Οι δικαστές φροντίστε να ασκήσετε σκληρή κριτική στην κατηγορουμένη, η οποία πρέπει να βρει τρόπους και επιχειρήματα για να αντικρούσει τις κατηγορίες των ανθρώπων εναντίον της. Μην ξεχνάτε ότι και οι δυο πλευρές μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ντοκουμέντα από την ταινία για να στηρίξετε τις θέσεις τους. Επίσης, να έχετε στο νου ότι για να πείσουμε κάποιον για το δίκιο μας, μπορούμε να απευθυνθούμε στη λογική του με επιχειρήματα, αλλά και να προσπαθήσουμε να κερδίσουμε τη συμπάθειά του με επίκληση στο συναίσθημά του. Το τελικό προϊόν της προσπάθειάς σας θα παιχτεί ζωντανά στην τάξη και θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου. 4η ώρα: Παρουσίαση των εργασιών όλων των ομάδων στην τάξη που διαμορφώνεται κατάλληλα (σαν θεατρικό σκηνικό) και περιγραφική αξιολόγησή τους από τις υπόλοιπες αμάδες και από τον καθηγητή. Εποπτικά μέσα/ εργαλεία: Ηλεκτρονικός υπολογιστής Διαδίκτυο / Εφαρμογή του word 5

6 Προτζέκτορας Συνολική θεώρηση / Συμπεράσματα: Η ταινία μικρού μήκους κίνησε το ενδιαφέρον των μαθητών και την επιθυμία τους για γνώση και δημιουργία με την παραγωγή αξιόλογων προσωπικών κειμένων, που είναι και το ζητούμενο της υποενότητας «Δραστηριότητες παραγωγής λόγου» της 7 ης ενότητας του σχολικού βιβλίου της Νεοελληνικής Γλώσσας. Επιβεβαιώθηκαν έτσι οι έρευνες του Goffman και Hovland που έδειξαν ότι η πρόσκτηση της πληροφορίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται και κινεί το ενδιαφέρον (Μπακιρτζής, 2006, σελ. 291 ). Επιπλέον έγινε εμφανές από τις εργασίες των μαθητών ότι η τέχνη είναι ένας άλλος τρόπος για να διευκολυνθεί το άτομο να έρθει σε επαφή με τον εσωτερικό του κόσμο και να δώσει μορφή, γλωσσική στη συγκεκριμένη περίπτωση, σ αυτό που το απασχολεί. Βιβλιογραφία: 1. Pie Corbett, Έλα να φτιάξουμε μια ιστορία, εκδ. Πατάκη, πρώτη έκδοση Δάφνη Φιλίππου-Πόλα Καραντάνα, Ιστορίες για να ονειρεύεσαι...παιχνίδια για να μεγαλώνεις..., εκδ. Καστανιώτη, τρίτη έκδοση 6