Η Επιτροπή κινεί διαδικασίες κατά οκτώ κρατών µελών για παραβάσεις των οδηγιών περί αγρίων πτηνών και ενδιαιτηµάτων

Transcript

1 IP/04/128 Βρυξέλλες, 29 Ιανουαρίου 2004 Η Επιτροπή κινεί διαδικασίες κατά οκτώ κρατών µελών για παραβάσεις των οδηγιών περί αγρίων πτηνών και ενδιαιτηµάτων Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινεί διαδικασίες επί παραβάσει κατά 8 κρατών µελών µε στόχο την προστασία και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη. Τα εν λόγω κράτη µέλη είναι το Λουξεµβούργο, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Αυστρία, η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα και το Ηνωµένο Βασίλειο. Αυτά τα κράτη µέλη, µε διάφορους τρόπους, δεν έχουν εξασφαλίσει επαρκή προστασία των αγρίων πτηνών, των ενδιαιτηµάτων και των ειδών που προστατεύονται στο πλαίσιο των οδηγιών για τα άγρια πτηνά και τα ενδιαιτήµατα. Το Βέλγιο, το Λουξεµβούργο και η Ιταλία οφείλουν να συµµορφωθούν µε προηγούµενες αποφάσεις του ικαστηρίου. Σε αντίθετη περίπτωση, θα επιβληθούν σηµαντικά πρόστιµα σε αυτά τα κράτη µέλη. Η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Αυστρία και η Ελλάδα πρόκειται να παραπεµφθούν στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο για σειρά παραβάσεων των δύο οδηγιών. Σχολιάζοντας τις αποφάσεις, η αρµόδια Επίτροπος κυρία Margot Wallström, δήλωσε: «Τα κράτη µέλη έχουν δεσµευθεί να σταµατήσουν την απώλεια βιοποικιλότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) µέχρι το Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, οφείλουν να ενδυναµώσουν την εθνική νοµοθεσία τους και να αναβαθµίσουν τις πρακτικές τους όσον αφορά τη διατήρηση της φύσης. Η µεγαλύτερη απειλή για τη βιοποικιλότητα είναι η ανθρωπότητα. Με τις δραστηριότητές µας συµβάλλουµε στην απώλεια ενδιαιτηµάτων και ειδών. Οι σηµαντικότερες οδηγίες µας για την προστασία της φύσης έχουν θεσπιστεί για να ανακόψουν αυτήν την τάση. Αλλά θα το επιτύχουν µόνον εάν εφαρµόζονται πλήρως και µε τον ενδεδειγµένο τρόπο από τα κράτη µέλη.» Βέλγιο Στις 27 Φεβρουαρίου 2003, το Ευρωπαϊκό ικαστήριο αποφάσισε ότι το Βέλγιο δεν τήρησε τις απαιτήσεις της οδηγίας για τα άγρια πτηνά όσον αφορά τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα άγρια πτηνά στη Φλάνδρα (υπόθεση C-415/01). Συγκεκριµένα, δεν έχει θεσπίσει νοµοθεσία µε την οποία να καθορίζει τα όρια των ΖΕΠ και να δηµιουργεί το αναγκαίο δεσµευτικό καθεστώς νοµικής προστασίας για τις ΖΕΠ. εδοµένου ότι το Βέλγιο δεν έχει ακόµη ενηµερώσει την Επιτροπή πως σκοπεύει να συµµορφωθεί µε την απόφαση του ικαστηρίου, η Επιτροπή απηύθυνε στο Βέλγιο µια πρώτη γραπτή προειδοποίηση, ζητώντας του να συµµορφωθεί. Εάν δεν το πράξει, ενδέχεται να επιβληθούν σοβαρά πρόστιµα στο Βέλγιο. 1 Απόφαση του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου του Göteburg του Ιουνίου 2001 για την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας στην Ένωση έως το 2010.

2 Λουξεµβούργο Στις 13 Φεβρουαρίου 2003, το Ευρωπαϊκό ικαστήριο αποφάσισε ότι η νοµοθεσία εφαρµογής της οδηγίας για τα ενδιαιτήµατα στο Λουξεµβούργο ήταν ακατάλληλη από πολλές σηµαντικές απόψεις (υπόθεση C-75/01). Συγκεκριµένα, η νοµοθεσία του Λουξεµβούργου δεν αντανακλά µε τον ενδεδειγµένο τρόπο τους ορισµούς που προβλέπονται στην οδηγία. Επίσης δεν διαθέτει επαρκείς κανόνες για να εξασφαλίσει τη διατήρηση των ενδιαιτηµάτων ή την προστασία των ειδών, όπως προβλέπεται στην οδηγία. Καθώς αυτές οι ελλείψεις δεν έχουν ακόµη διορθωθεί, η Επιτροπή απέστειλε στο Λουξεµβούργο µια τελική γραπτή προειδοποίηση να συµµορφωθεί µε την απόφαση του ικαστηρίου. Εάν δεν το πράξει, ενδέχεται να επιβληθούν σοβαρά πρόστιµα στο Λουξεµβούργο. Ηνωµένο Βασίλειο Η Επιτροπή απέστειλε στο Ηνωµένο Βασίλειο µια τελική γραπτή προειδοποίηση επειδή η νοµοθεσία του για την εφαρµογή των οδηγιών για τα ενδιαιτήµατα και για τα πουλιά δεν είναι επαρκώς αυστηρή όσον αφορά την εµπορία των αγρίων πτηνών και ειδών. Οι οδηγίες απαγορεύουν την εµπορία προστατευοµένων πτηνών και ειδών, αλλά η νοµοθεσία του Ηνωµένου Βασιλείου καλύπτει µόνο τα προστατευόµενα είδη στην περιοχή φυσικής κατανοµής των οποίων περιλαµβάνεται το Ηνωµένο Βασίλειο. Επιπλέον, ορισµένα πτηνά που αποτελούν θηράµατα δεν καλύπτονται καθόλου από τη διάταξη για την απαγόρευση του εµπορίου. Οι αρχές του Ηνωµένου Βασιλείου υποσχέθηκαν ότι θα θεσπιστεί νέα νοµοθεσία, αλλά δεν έχει κοινοποιηθεί τίποτε σχετικό στην Επιτροπή. Ισπανία Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει την Ισπανία στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο επειδή η Ισπανία επιτρέπει τη χρήση µη επιλεκτικών µεθόδων παγίδευσης, όπως τα δόκανα, για τον έλεγχο των αλεπούδων. Αυτή η πρακτική απαγορεύεται από την οδηγία για τα ενδιαιτήµατα. Η Επιτροπή ανησυχεί ότι µε αυτές τις µεθόδους παγιδεύονται και ορισµένα είδη τα οποία προστατεύονται αυστηρώς µε την οδηγία για τα ενδιαιτήµατα, όπως ο ιβηρικός λύγγας. Ιταλία Στις 20 Μαρτίου 2003, το Ευρωπαϊκό ικαστήριο αποφάσισε ότι η Ιταλία, καθώς δεν χαρακτήρισε µεγάλο αριθµό περιοχών της ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την προστασία ειδών πτηνών τα οποία προστατεύονται από την οδηγία για τα πτηνά και άλλων αποδηµητικών ειδών τα οποία επισκέπτονται τακτικά την επικράτειά της, δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από την οδηγία για τα άγρια πτηνά. Παρόλο που η Ιταλία σηµείωσε σηµαντική πρόοδο στο χαρακτηρισµό τόπων και στην παροχή πληροφοριών για τους τόπους, το συνολικό δίκτυο παραµένει εξαιρετικά ελλιπές. Οι περιφέρειες της Λοµβαρδίας και της Σαρδηνίας παρουσιάζουν τις µεγαλύτερες ελλείψεις: 25 σηµαντικές περιοχές στη Λοµβαρδία και 16 επιπλέον στη Σαρδηνία δεν καλύπτονται καθόλου. Καθώς αυτές οι ελλείψεις πρέπει να συµπληρωθούν, η Επιτροπή απέστειλε στην Ιταλία µια πρώτη γραπτή προειδοποίηση να συµµορφωθεί µε την απόφαση του ικαστηρίου. Εάν δεν το πράξει, ενδέχεται να επιβληθούν σοβαρά πρόστιµα στην Ιταλία. 2

3 Η Επιτροπή απέστειλε επίσης στην Ιταλία τελική γραπτή προειδοποίηση µετά τη διερεύνηση καταγγελίας σχετικά µε έργο ανάπτυξης χιονοδροµικού κέντρου στη Moso της Passiria, στην επαρχία Bolzano. Η περιοχή θεωρείται τόπος µεγάλης σηµασίας στο πλαίσιο της οδηγίας για τα ενδιαιτήµατα και ΖΕΠ στο πλαίσιο της οδηγίας για τα άγρια πτηνά. Το εν λόγω έργο κρίθηκε ότι έχει δυνητικές αρνητικές επιπτώσεις στον τόπο. Η Επιτροπή απέστειλε ήδη στην Ιταλία µια πρώτη γραπτή προειδοποίηση για παραβάσεις των οδηγιών για τα ενδιαιτήµατα και για τα άγρια πουλιά αλλά δεν έχει ακόµη λάβει απάντηση από τις ιταλικές αρχές. Η Επιτροπή απέστειλε στην Ιταλία µια άλλη τελική γραπτή προειδοποίηση µετά τη διερεύνηση καταγγελίας σχετικά µε υδροληψία από τη λίµνη Trasimeno, στην Umbria, για γεωργικούς σκοπούς και υδροδότηση. Η λίµνη Trasimeno αποτελεί ΖΕΠ, αλλά εφαρµόζονται σε αυτήν και οι διατάξεις για τη διατήρηση των φυσικών ενδιαιτηµάτων. Ως αποτέλεσµα της αποστράγγισης των υδάτων, η στάθµη των υδάτων της λίµνης έχει µειωθεί, επιφέροντας επιδείνωση των ενδιαιτηµάτων και απειλώντας τα είδη που διαβιώνουν µέσα και κοντά στη λίµνη. Οι ιταλικές αρχές έλαβαν ορισµένα µέτρα, στα οποία συµπεριλαµβάνεται σχέδιο για τη λίµνη Trasimeno, µε σκοπό την αποκατάσταση και προστασία του οικοσυστήµατος που αποτελούν η λίµνη και οι όχθες της. Τα µέτρα επιβράδυναν τη µείωση της στάθµης των υδάτων, αλλά οι ιταλικές αρχές δεν έδωσαν πληροφορίες σχετικά µε το χρονοδιάγραµµα για περαιτέρω διορθωτικά µέτρα ούτε σχετικά µε τη χρηµατοδότηση άλλων µέτρων βελτίωσης της κριτικής αυτής κατάστασης. Ιρλανδία Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει την Ιρλανδία στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο γιατί δεν χαρακτήρισε επαρκή αριθµό περιοχών ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για άγρια πτηνά και επειδή δεν προστατεύει καταλλήλως τόπους που έχουν ή απαιτούν καθεστώς ΖΕΠ. Όσον αφορά το ποσοστό εθνικού εδάφους που καλύπτεται, η Ιρλανδία διαθέτει σήµερα το δεύτερο µικρότερο δίκτυο ΖΕΠ στην ΕΕ. Το δίκτυο της Ιρλανδίας καλύπτει έκταση ισοδύναµη µε το 3% της εθνικής της επικράτειας, ενώ ο µέσος όρος στην ΕΕ είναι 8%. Πολλά απειλούµενα και ευάλωτα είδη πτηνών, όπως το είδος κρεξ (ορτυκοσούρτης), ο πυρροκόρακας και ο βαλτόκιρκος, καλύπτονται ελάχιστα από µέτρα προστασίας τόπων στην Ιρλανδία. Αυστρία Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει την Αυστρία στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο σε σχέση µε ένα έργο κατασκευής δρόµου στη Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) που καλείται «Lauteracher Ried» (Vorarlberg). Μετά από διερεύνηση καταγγελίας, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι οι αυστριακές αρχές δεν είχαν καθορίσει σωστά τα όρια αυτής της ΖΕΠ. Η Επιτροπή κατέληξε στο συµπέρασµα ότι δύο τόποι γνωστοί ως «Soren» και «Gleggen», οι οποίοι είναι σηµαντικοί για τον ορτυκοσούρτη και άλλα πουλιά αναπαραγόµενα σε λειµώνες, αποκλείστηκαν από τη ΖΕΠ εσφαλµένα και ότι οι αυστριακές αρχές δεν εφάρµοσαν µε ορθό τρόπο την οικεία νοµοθεσία της ΕΕ για τη διατήρηση της φύσης όταν ενέκριναν το έργο κατασκευής δρόµου. Η απάντηση της Αυστρίας στην τελική γραπτή προειδοποίηση της Επιτροπής δεν ήταν ικανοποιητική και συνεπώς αποφασίστηκε παραποµπή της στο ικαστήριο. 3

4 Ελλάδα Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο επειδή δεν προστάτευσε µε τον ενδεδειγµένο τρόπο τη λιµνοθάλασσα του Μεσολογγίου-Αιτωλικού, της νοµαρχίας Αιτωλοακαρνανίας, έναν υδροβιότοπο αναγνωρισµένο διεθνώς ως σηµαντικό ενδιαίτηµα αγρίων πτηνών. εν έχει ακόµη θεσπιστεί το κατάλληλο νοµικό πλαίσιο που θα εξασφαλίζει αποτελεσµατική προστασία της λιµνοθάλασσας. Η Επιτροπή απέστειλε επίσης στην Ελλάδα τελική γραπτή προειδοποίηση επειδή δεν έχει προστατεύσει µε τον ενδεδειγµένο τρόπο έναν άλλο διεθνώς αναγνωρισµένο υδροβιότοπο, τη λίµνη Κορώνεια, στη νοµαρχία Θεσσαλονίκης. Η λίµνη επιβαρύνεται κυρίως από εκτεταµένη υδροληψία για αρδευτικούς σκοπούς. Επιβαρύνεται επίσης από απορρίψεις θρεπτικών ουσιών, βαρέων µετάλλων και άλλων ρύπων από τις βιοµηχανίες των γύρω περιοχών. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η Ελλάδα δεν έχει θεσπίσει το κατάλληλο νοµικό πλαίσιο και δεν έχει λάβει τα ενδεδειγµένα µέτρα για να αποφύγει την υποβάθµιση της λίµνης. Η υποχρέωση της Ελλάδας να θεσπίσει τη σχετική νοµοθεσία απορρέει από τις οδηγίες για τα ενδιαιτήµατα, για τα άγρια πτηνά και για την έκχυση επικίνδυνων ουσιών στα ύδατα 2. Η Ελλάδα έλαβε επίσης τελική γραπτή προειδοποίηση επειδή δεν έχει προστατεύσει µε τον ενδεδειγµένο τρόπο ένα σπάνιο είδος φιδιού, τη Vipera schweizeri. Το κυριότερο, η Ελλάδα δεν έχει θεσπίσει αποτελεσµατικό σύστηµα αυστηρής προστασίας της Vipera schweizeri στη νήσο Μήλο. Αυτά τα µέτρα θα προστάτευαν τα είδη κατά την περίοδο αναπαραγωγής και θα απέτρεπαν τις δραστηριότητες που θα µπορούσαν να απειλήσουν ή να καταστρέψουν τους τόπους αναπαραγωγής. Ιστορικό: Οδηγία για τα άγρια πτηνά Η οδηγία για τα άγρια πτηνά 3 είναι το παλαιότερο νοµοθέτηµα της ΕΕ στον τοµέα της προστασίας της φύσης. Συγκροτεί ένα πλήρες σύστηµα προστασίας των ειδών αγρίων πτηνών που συναντώνται στην ΕΕ. Το σύστηµα αυτό αποτελείται από χωριστά αλλά αλληλένδετα στοιχεία. Το πρώτο αφορά τη διατήρηση των ενδιαιτηµάτων και περιλαµβάνει την απαίτηση να χαρακτηριστούν ΖΕΠ για τα αποδηµητικά πτηνά και άλλα ευπαθή είδη αγρίων πτηνών. Το δεύτερο στοιχείο συνίσταται σε µια σειρά απαγορεύσεων, οι οποίες επιβάλλονται στις δραστηριότητες που απειλούν άµεσα τα πτηνά (όπως η εσκεµµένη καταστροφή φωλεών και η αφαίρεση αυγών) και σε συναφείς δραστηριότητες, λόγου χάριν το εµπόριο ζωντανών ή νεκρών πτηνών. Ένα τρίτο στοιχείο ορίζει κανόνες που περιορίζουν τα θηρευόµενα είδη και τις κυνηγετικές περιόδους (οι κυνηγετικές περίοδοι δεν πρέπει να περικλείουν τα χρονικά διαστήµατα µέγιστης ευπάθειας όπως η επιστροφή µετά την αποδήµηση, η αναπαραγωγή και η ανάπτυξη των νεοσσών). Οι κανόνες αναφέρονται επίσης σε ορισµένες επιτρεπόµενες µεθόδους θήρας (π.χ. µη επιλεκτικές µέθοδοι). Είναι δυνατόν να εγκρίνονται παρεκκλίσεις για το δεύτερο και το τρίτο στοιχείο του συστήµατος, µε την προϋπόθεση ότι πληρούνται αυστηρές απαιτήσεις και δεν υπάρχει ικανοποιητική εναλλακτική λύση. 2 Οδηγία 76/464/ΕΟΚ του Συµβουλίου περί ρυπάνσεως που προκαλείται από ορισµένες επικίνδυνες ουσίες που εκχέονται στο υδάτινο περιβάλλον της Κοινότητας 3 Οδηγία 79/409/ΕΟΚ του Συµβουλίου περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών 4

5 Οδηγία για τα ενδιαιτήµατα Η οδηγία για τα ενδιαιτήµατα 4 παρέχει ένα πλήρες σύστηµα προστασίας για µια σειρά ζώων και φυτών, καθώς και για επιλεγµένα είδη ενδιαιτηµάτων. Προέβλεπε τη δηµιουργία, µέχρι τον Ιούνιο του 1998, ενός δικτύου προστατευόµενων περιοχών, που είναι γνωστό ως Natura 2000 και καλύπτει, αφενός τις ΖΕΠ που χαρακτηρίζονται βάσει της οδηγίας για τα άγρια πτηνά και, αφετέρου, τοποθεσίες που προτείνουν τα κράτη µέλη βάσει της οδηγίας για τα ενδιαιτήµατα. Οι προτάσεις τοποθεσιών από τα κράτη µέλη πρέπει να βασίζονται σε επιστηµονικά κριτήρια και στοιχεία. Σε όλες τις περιοχές του δικτύου πρέπει να τηρούνται ρητές διατάξεις διασφάλισης: πρόκειται για την εκ των προτέρων εκτίµηση των πιθανών βλαβερών συνεπειών των σχεδίων και έργων, την απαίτηση να εγκρίνονται τα σχέδια και τα έργα µόνον εφόσον εξυπηρετούν υπέρτατο συµφέρον και δεν υπάρχει εναλλακτική λύση, καθώς και για την πρόβλεψη αντισταθµιστικών ενδιαιτηµάτων σε περίπτωση ζηµιών. Όταν ολοκληρωθεί, το δίκτυο αυτό θα εξασφαλίσει τη διατήρηση και την κατάλληλη προστασία των χαρακτηριστικότερων δειγµάτων φυσικών ενδιαιτηµάτων της ΕΕ και των περιοχών που φιλοξενούν σπάνια και κινδυνεύοντα είδη χλωρίδας και πανίδας. Η οδηγία για τα ενδιαιτήµατα αποτελεί την κορυφαία συνεισφορά της EΕ στη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας του πλανήτη. Πέραν της δηµιουργίας του Natura 2000, η οδηγία για τα ενδιαιτήµατα προβλέπει απαγόρευση της υποβάθµισης των τόπων αναπαραγωγής και ανάπαυσης ορισµένων ειδών ζώων. Είναι δυνατόν να εγκρίνονται παρεκκλίσεις, αλλά µόνον υπό αυστηρούς όρους. Νοµική διαδικασία Το άρθρο 226 της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να προσφεύγει κατά των κρατών µελών που δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους. Όταν η Επιτροπή θεωρεί ότι ενδέχεται να έχει διαπραχθεί παράβαση των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου, απευθύνει στο ενεχόµενο κράτος µέλος επίσηµη προειδοποιητική επιστολή (πρώτη γραπτή προειδοποίηση), ζητώντας του να της υποβάλει τις παρατηρήσεις του εντός ορισµένης προθεσµίας, συνήθως δίµηνης. Ανάλογα µε το περιεχόµενο της απάντησης του κράτους µέλους ή εάν το τελευταίο δεν απαντήσει, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει να του απευθύνει αιτιολογηµένη γνώµη (τελική γραπτή προειδοποίηση). Στο έγγραφο αυτό, η Επιτροπή εξηγεί επακριβώς και αµετακλήτως τους λόγους για τους οποίους θεωρεί ότι έχει διαπραχθεί παράβαση της κοινοτικής νοµοθεσίας και ζητά από το κράτος µέλος να συµµορφωθεί εντός ορισµένης προθεσµίας, συνήθως δίµηνης. Εάν το κράτος µέλος δεν συµµορφωθεί µε την αιτιολογηµένη γνώµη, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει να παραπέµψει την υπόθεση στο ικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Το άρθρο 228 της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να προσφεύγει κατά των κρατών µελών που δεν συµµορφώνονται µε τις αποφάσεις του ικαστηρίου. Το ίδιο άρθρο τής παρέχει επίσης το δικαίωµα να ζητά από το ικαστήριο να επιβάλει χρηµατική ποινή στο ενεχόµενο κράτος µέλος. Τα τρέχοντα στατιστικά στοιχεία για τις παραβάσεις γενικότερα διατίθενται στο ιαδίκτυο, στη διεύθυνση: 4 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συµβουλίου για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας 5