Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Β Λυκείου Τίτλος: «Το βιογραφικό σημείωμα στην έντυπη και ψηφιακή εκδοχή του» Συγγραφή: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Εφαρμογή: ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΠΙΛΛΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2014

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας: Δημήτρης Κουτσογιάννης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 27

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Το βιογραφικό σημείωμα στην έντυπη και ψηφιακή εκδοχή του Εφαρμογή σεναρίου Πολυξένη Μπίλλα Δημιουργία σεναρίου Δημήτρης Κουτσογιάννης Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Β Λυκείου Σχολική μονάδα Πρότυπο Πειραματικό Λύκειο Αγίων Αναργύρων Χρονολογία Από έως Διδακτική/θεματική ενότητα «Έκφραση-Έκθεση» Β Λυκείου, Ενότητα: «Βιογραφικά είδη» 4δ. «Ο πρακτικός σκοπός ενός (αυτο)βιογραφικού σημειώματος (curriculum vitae)», σ Διαθεματικό Όχι. Χρονική διάρκεια 5 διδακτικές ώρες Σελίδα 3 από 27

4 Χώρος Ι. Φυσικός χώρος: Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο πληροφορικής. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Για την υλοποίηση του σεναρίου απαιτήθηκαν: Διαθέσιμο εργαστήριο πληροφορικής Βιντεοπροβολέας και οθόνη προβολής Φορητή συσκευή αποθήκευσης (flash USB) για μεταφορά των εργασιών Εξοικείωσή μου ως εκπαιδευτικού και των μαθητών με: την αξιοποίηση λογισμικών γενικής χρήσης, όπως ο επεξεργαστής κειμένου και το λογισμικό παρουσίασης τον ομαδοσυνεργατικό τρόπο διερεύνησης και οικοδόμησης της γνώσης. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Δημήτρης Κουτσογιάννης, Το βιογραφικό σημείωμα στην έντυπη και ψηφιακή εκδοχή του, Νεοελληνική Γλώσσα Β Λυκείου, Το σενάριο αντλεί Κατά την εφαρμογή του σεναρίου δεν αντλήθηκαν πρωτότυπα ή χαρακτηριστικά στοιχεία από άλλα σενάρια. Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Κατά την υλοποίηση του σεναρίου, αξιοποίησα το πλαίσιο της δεύτερης από τις προτεινόμενες στη διδακτική πρόταση εκδοχές, διότι δεν περιορίζεται στα κείμενα του σχολικού βιβλίου και αφήνει περιθώρια για μια λιγότερο κατευθυνόμενη Σελίδα 4 από 27

5 διερευνητική διαδικασία. Τροποποίησα, ωστόσο, κάποιες από τις φάσεις, καταρχάς σε ό,τι αφορά τη διάρκειά τους. Έτσι, η χρονική διάρκεια της εφαρμογής ήταν πέντε διδακτικές ώρες αντί των οκτώ που προτείνονται από τον συντάκτη του σεναρίου, λαμβάνοντας υπόψη την πίεση της ύλης σε σχέση με τις διαθέσιμες ώρες στο συγκεκριμένο τμήμα. Προσέθεσα, επίσης, μια δραστηριότητα πριν από την προτεινόμενη ως πρώτη φάση του σεναρίου. Με δεδομένο ότι κατά την τέταρτη φάση οι μαθητές θα προχωρούσαν ατομικά σε σύνταξη βιογραφικού σημειώματος, μία εβδομάδα πριν από την έναρξη της εφαρμογής ζήτησα από αυτούς να επιλέξουν μία από τις αγγελίες που παρατίθενται στις σελίδες του σχολικού βιβλίου και να συντάξουν στο σπίτι το αντίστοιχο βιογραφικό σημείωμα. Στόχος αυτής της παρέμβασης ήταν να συγκρίνουν οι μαθητές σε επόμενο στάδιο τα βιογραφικά σημειώματα που θα συνέτασσαν πριν και μετά τη μελέτη σχετικού υλικού. Ακολουθώντας στη συνέχεια τις φάσεις που προτείνονται στη διδακτική πρόταση, οι μαθητές σε ομάδες μελέτησαν, κατά το πρώτο δίωρο της εφαρμογής, τα βιογραφικά σημειώματα και τη σχετική θεωρία που βρίσκονται στις σελίδες του σχολικού εγχειριδίου αλλά και άλλα υποδείγματα και συνοδευτικές αγγελίες μέσα από δικτυακούς τόπους επιλεγμένων φορέων. Μέσω της συγκριτικής εξέτασης έντυπων και ψηφιακών βιογραφικών σημειωμάτων κλήθηκαν να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφοροποιήσεις ως προς τη δομή, το περιεχόμενο, τη γλώσσα και τη μορφή, λαμβάνοντας υπόψη το μέσο στο οποίο παράγεται το κείμενο σε κάθε περίπτωση. Οι μαθητές συνόψισαν τα συμπεράσματά τους σε ηλεκτρονική παρουσίαση που δημιούργησαν κατά την τρίτη ώρα της εφαρμογής (σε μία αντί για δύο διδακτικές ώρες που προτείνονται για τη δεύτερη αυτή φάση), έχοντας στη διάθεσή τους συγκεκριμένες οδηγίες. Αφού συζητήθηκαν οι παρουσιάσεις στην ολομέλεια την επόμενη ώρα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην τρίτη φάση της διδακτικής πρότασης, ανέθεσα την υλοποίηση της τέταρτης φάσης του σεναρίου, διάρκειας δύο Σελίδα 5 από 27

6 διδακτικών ωρών, στο σπίτι, κάτι που δεν αποκλειόταν στη διδακτική πρόταση (Κουτσογιάννης 2011: 24). Ο μαθητές συνέταξαν το βιογραφικό σημείωμα και κατέγραψαν τις παρατηρήσεις τους, συγκρίνοντάς το ως προς τη δομή, τη μορφή και τη γλώσσα με αυτό που είχαν συντάξει πριν από την έναρξη της εφαρμογής. Υλοποιήσαμε την προβλεπόμενη πέμπτη φάση διάρκειας μίας διδακτικής ώρας στο σχολείο, κατά την οποία παρουσιάστηκαν και αξιολογήθηκαν βιογραφικά σημειώματα που συνέταξαν μαθητές στο πλαίσιο της προηγούμενης φάσης. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Σύμφωνα με τον δημιουργό της διδακτικής πρότασης (Κουτσογιάννης 2011: 17-18) και σε ό,τι αφορά τη διδακτική της γλώσσας, «αξιοποιούνται στοιχεία από την παιδαγωγική των κειμενικών ειδών και από τους πολυγραμματισμούς. Τα κειμενικά είδη κατανοούνται σε στενή συνάφεια με τις κοινωνικές πρακτικές και τα κοινωνικά συμβάντα, αλλαγές στα οποία συνεπάγονται και αλλαγές στη γλώσσα (Κουτσογιάννης 2005 Κουτσογιάννης 2010 Kress 2010)». Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Αξιοποιώντας το σκεπτικό του συντάκτη του σεναρίου (Κουτσογιάννης 2011: 16), κατά την εφαρμογή του επιδιώχθηκε «οι μαθητές να προβληματιστούν σε ένα πρώτο επίπεδο με το ότι τα κειμενικά είδη δεν είναι αμετάβλητες φόρμες αλλά ζωντανές δομές που εξελίσσονται και αλλάζουν ανάλογα με παράγοντες, όπως είναι ο σκοπός και το μέσο της επικοινωνίας αλλά και το περιβάλλον παραγωγής του κειμένου (παραδοσιακό - χειρόγραφο ή ηλεκτρονικό)». Σελίδα 6 από 27

7 Γνώσεις για τη γλώσσα Οι στόχοι που τέθηκαν, όπως προσδιορίστηκαν στη διδακτική πρόταση (Κουτσογιάννης 2011: 16), ήταν οι μαθητές: να γνωρίσουν βασικά χαρακτηριστικά του βιογραφικού σημειώματος ως κειμενικού είδους (δομή, περιεχόμενο, γλώσσα, λεξιλόγιο, μορφή), όπως αυτό πραγματώνεται στην έντυπη και ψηφιακή εκδοχή του να καταστούν ικανοί να εντοπίζουν τους στενά συνδεδεμένους με τη νόρμα του γραπτού λόγου τρόπους σημείωσης (μέγεθος, είδος και χρώμα γραμματοσειράς, παραγραφοποίηση, πλαίσια, γραμμές κ.ά.) και να κατανοούν τον ρόλο τους στη διαμόρφωση πολυτροπικών κειμένων να επισημάνουν τον ρόλο των λεξικογραμματικών επιλογών στη διαμόρφωση της διαφοράς που έχει ένα γραπτό κείμενο από μία παρουσίαση σε πρόγραμμα παρουσίασης, δηλαδή ένα γραπτό, πολυτροπικό κείμενο που όμως υποστηρίζεται παράλληλα και προφορικά (αφαιρετικότητα, ονοματοποίηση, πολυτροπικότητα). Γραμματισμοί Επιδιώχθηκε, σύμφωνα και με τα οριζόμενα στη διδακτική πρόταση (Κουτσογιάννης 2011: 16-17), οι μαθητές: να εξοικειωθούν με το κειμενικό είδος του βιογραφικού σημειώματος στις ποικίλες εκδοχές του (Γλωσσικός-Κλασικός Γραμματισμός) να ασκηθούν στην κοινοποίηση των απόψεων και συμπερασμάτων τους με την αξιοποίηση νέων μέσων πρακτικής γραμματισμού, όπως το λογισμικό παρουσίασης (Νέοι Γραμματισμοί) να ασκηθούν στην παραγωγή γραπτού λόγου σε περιβάλλον επεξεργαστή κειμένου και σε περιβάλλον λογισμικού παρουσίασης, αξιοποιώντας τις ιδιαιτερότητές τους (Νέοι Γραμματισμοί) Σελίδα 7 από 27

8 να επισημάνουν τη σχέση στοιχείων της ψηφιακής μορφοποίησης των κειμένων (γραμματοσειρά, πλαίσια, χρώμα κτλ.) με το νόημα που παράγουν και να τα αξιοποιήσουν σε δικά τους κείμενα (Νέοι Γραμματισμοί) να κατανοήσουν ότι τα κειμενικά είδη δεν είναι σταθερές και αναλλοίωτες τυπολογικές κατηγορίες, αλλά μετασχηματίζονται ανάλογα με τον σκοπό το μέσο αλλά και το περιβάλλον παραγωγής του κειμένου (Κριτικός Γραμματισμός). Διδακτικές πρακτικές Κατά την εφαρμογή του σεναρίου αξιοποιήθηκε η ομαδοκεντρική διδασκαλία μέσω της οποίας δίνεται η δυνατότητα να εξασφαλιστούν «αυθεντικές συνθήκες ανάπτυξης διαδικασιών επεξεργασίας και όχι απλής καταγραφής στη μνήμη των πληροφοριακών δεδομένων της διδασκαλίας» (Ματσαγγούρας 2000: 9). Οι μαθητές μελέτησαν έντυπο και διαδικτυακό υλικό σχετικό με το θέμα τους και συνεργάστηκαν για τη διατύπωση των συμπερασμάτων τους σε μορφή κειμένου παρουσίασης. Και στην περίπτωση, ωστόσο, που προχώρησαν ατομικά σε σύνταξη βιογραφικού σημειώματος, αυτό δεν έγινε παρά στη βάση της αξιοποίησης των γνώσεων που είχαν αποκτήσει στο πλαίσιο της ομάδας κατά τις προηγούμενες φάσεις. Τα βήματα για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων προσδιορίζονταν αναλυτικά στο φύλλο εργασίας, χωρίς, όπως σημειώνει και ο δημιουργός της διδακτικής πρότασης, η καθοδήγηση να είναι «ασφυκτική» (Κουτσογιάννης 2011: 17). Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Το βιογραφικό σημείωμα αποτελεί μέρος της διδακτέας ύλης στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας στη Β Λυκείου. Ως κειμενικό είδος δεν προσφέρεται για την αξιολόγηση των μαθητών σε επίπεδο εξετάσεων. Αποτελεί, ωστόσο, το πρώτο και Σελίδα 8 από 27

9 ενίοτε και τελευταίο μέσο διερεύνησης και αξιολόγησης της καταλληλότητας ενός υποψήφιου για ποικίλου χαρακτήρα δραστηριότητες. Το «τι» αλλά και το «πώς» ως προσδιοριστικά στοιχεία του περιεχομένου, της μορφής, της δομής και της γλώσσας ενός βιογραφικού σημειώματος είναι καθοριστικά στην πρώτη «διαλογή» μεταξύ μιας πληθώρας υποβληθέντων σχετικών κειμένων. Είναι σημαντικό, λοιπόν, το σχολείο να εξοικειώσει τους μαθητές με τα χαρακτηριστικά του κειμενικού αυτού είδους, αναδεικνύοντας τη σύνδεση αυτών με τον σκοπό, το μέσο και το περιβάλλον δημιουργίας του. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Η υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου συνδέεται με την ενότητα του σχολικού εγχειριδίου «Έκφραση-Έκθεση» της Β Λυκείου με τίτλο «Βιογραφικά Είδη» και συγκεκριμένα με την υποενότητα «Ο πρακτικός σκοπός ενός (αυτο)βιογραφικού σημειώματος (curriculum vitae)». Είναι συμβατό με το Πρόγραμμα Σπουδών για το οικείο μάθημα και συγκεκριμένα με τους στόχους που τίθενται για τη διδασκαλία του βιογραφικού σημειώματος: «Η συστηματική διδασκαλία του βιογραφικού σημειώματος αποβλέπει στο να βοηθήσει τους μαθητές [ ] να παρατηρούν τη δομή και το περιεχόμενό του, να συγκρίνουν δύο βιογραφικά σημειώματα και κυρίως να παράγουν οι ίδιοι λόγο. Να είναι δηλ. σε θέση να γράψουν ένα βιογραφικό σημείωμα, λαμβάνοντας υπόψη τους τις βασικές παραμέτρους της επικοινωνίας που είναι: ο σκοπός για τον οποίο γράφεται το βιογραφικό, ο δέκτης στον οποίο απευθύνεται, η οπτική γωνία της αφήγησης και η κατάλληλη γλωσσική ποικιλία» (Π.Σ.: 134). Δεν περιορίζεται, ωστόσο, σε αυτό. Οι μαθητές δεν μελετούν μόνο τα δύο έντυπα βιογραφικά σημειώματα του σχολικού βιβλίου αλλά πολύ περισσότερα, γνωρίζουν την ψηφιακή εκδοχή ενός βιογραφικού και τη συγκρίνουν με την έντυπη, στο πλαίσιο μάλιστα μαθητοκεντρικών στρατηγικών διδασκαλίας που προάγουν τον κριτικό και τεχνολογικό γραμματισμό. Σελίδα 9 από 27

10 Αξιοποίηση των ΤΠΕ Κατά την υλοποίηση του σεναρίου οι ΤΠΕ αξιοποιήθηκαν ως μέσα πρακτικής γραμματισμού και συγκεκριμένα ως μέσα για ανάγνωση, γραφή και παρουσίαση. Αξιοποιώντας λογισμικά γενικής χρήσης, όπως ο επεξεργαστής κειμένου και το λογισμικό παρουσίασης, οι μαθητές επωφελήθηκαν από τις δυνατότητες που παρέχει η ρευστότητα του ηλεκτρονικού κειμένου, η οποία «απελευθερώνει από τις πρακτικές δυσκολίες του χειρόγραφου (μουτζούρες, νεότερες προσθήκες με «αστεράκια», γράψιμο από την αρχή του κειμένου) και ενισχύει τον συλλογικό πειραματισμό» (Κουτσογιάννης 2011: 18). Κείμενα Γραφείο Διασύνδεσης του Α.Π.Θ., & υπηρεσία ηλεκτρονικής του συμπλήρωσης Γραφείο Διασύνδεσης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Πρότυπα βιογραφικού της Microsoft Office, Ευρωπαϊκό πρότυπο βιογραφικού σημειώματος, οδηγίες σύνταξης και υπηρεσία ηλεκτρονικής του συμπλήρωσης του Cedefop, Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ιδιωτικούς και εμπορικούς διαδικτυακούς τόπους που ασχολούνται με την ανεύρεση εργασίας: Σελίδα 10 από 27

11 «Βιογραφικό σημείωμα της» και σχετικές οδηγίες [στο:] Έκφραση Έκθεση τεύχος Β, Ενιαίο Λύκειο, σ [τελευταία πρόσβαση σε όλες τις παραπάνω πηγές: ] Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις Μία εβδομάδα πριν από την έναρξη της εφαρμογής του σεναρίου και αφού τους ενημέρωσα ότι επρόκειτο στα επόμενα μαθήματα να ασχοληθούμε με τα χαρακτηριστικά του βιογραφικού σημειώματος ως κειμενικού είδους, ζήτησα από τους μαθητές να επιλέξουν μία από τις αγγελίες που παρατίθενται στις σελίδες του σχολικού βιβλίου και να συντάξουν στο σπίτι το αντίστοιχο βιογραφικό. Στόχος ήταν να προχωρήσουν οι μαθητές στη δημιουργία του με βάση τυχόν προϋπάρχουσα γνώση. Αυτό που ανέμενα ήταν να φανεί πως, όταν κανείς καλείται να συντάξει το βιογραφικό του και δεν έχει γνώση των χαρακτηριστικών του είδους, συνήθως σωρεύει πληροφορίες για τον εαυτό του χωρίς εστίαση και ενίοτε χωρίς σαφή δομή. Συχνά μάλιστα συντάσσει ένα βιογραφικό που το χρησιμοποιεί αδιακρίτως περίστασης επικοινωνίας. Τα βιογραφικά αυτά σημειώματα θα τα συνέκριναν οι μαθητές με εκείνα που θα συνέτασσαν, αφού θα είχαν διερευνήσει τα χαρακτηριστικά του είδους. Η σύγκριση αυτή θα βοηθούσε τους μαθητές να συνειδητοποιήσουν τι έμαθαν, λειτουργώντας ως μέσο καλλιέργειας μεταγνωστικών ικανοτήτων αλλά και ως μέσο αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας της ίδιας της υλοποίησης της διδακτικής πρότασης. Κατά την εφαρμογή του σεναρίου, οι μαθητές θα εργάζονταν σε ομάδες στο Εργαστήριο Πληροφορικής με βάση κοινό φύλλο εργασίας. Οι 26 μαθητές του τμήματος ήταν ήδη χωρισμένοι από την αρχή της χρονιάς σε έξι ομάδες, στο πλαίσιο των οποίων υλοποιούσαν δραστηριότητες σε διάφορα διδακτικά αντικείμενα του ωρολογίου προγράμματος. Αυτό που χρειαζόταν να κάνω στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν να ελέγξω τη σύνδεση όλων των σταθμών εργασίας του Εργαστηρίου στο διαδίκτυο και να αποθηκεύσω σε αυτούς το φύλλο εργασίας. Σελίδα 11 από 27

12 1 ο δίωρο της εφαρμογής (1 η φάση της διδακτικής πρότασης) Διερεύνηση [Εργαστήριο Πληροφορικής 12/02/2014] Όταν οι μαθητές προσήλθαν στο Εργαστήριο, τους ζήτησα να καθίσουν ανά ομάδες, καταλαμβάνοντας δύο σταθμούς εργασίας ανά ομάδα. Αφού τους ενημέρωσα για το περιεχόμενο της διερεύνησης που θα πραγματοποιούσαν, τον τρόπο εργασίας και τα κείμενα που θα χρειαζόταν να δημιουργήσουν, τους ζήτησα να ενεργοποιήσουν τους σταθμούς και να ανοίξουν από την επιφάνεια εργασίας το αρχείο που τους υπέδειξα. Να σημειώσω εδώ ότι δεν ανέθεσα ρόλους στα μέλη των ομάδων, υιοθετώντας το σκεπτικό του δημιουργού του διδακτικού σεναρίου, σύμφωνα με το οποίο η προσέγγιση που υιοθετείται, η φύση του μαθήματος και η ηλικία των μαθητών υπαγορεύουν οι ρόλοι να μην είναι «στεγανοί», αλλά να αναδυθούν στη φάση της αυτοοργάνωσης των μαθητών, ανάλογα με τις ανάγκες της εργασίας (Κουτσογιάννης 2011: 18-19). Ακολουθώντας τις υποδείξεις του Φύλλου Εργασίας, οι μαθητές κλήθηκαν να μελετήσουν ποικίλο υλικό σχετικό με το θέμα. Πιο συγκεκριμένα, μελέτησαν τα δύο βιογραφικά σημειώματα, ένα αφηγηματικό και ένα διαγραμματικό, μαζί με τις οδηγίες που περιλαμβάνονται στις σελίδες του σχολικού βιβλίου, αλλά και πρότυπα βιογραφικά σημειώματα και συνοδευτικές οδηγίες που δημοσιεύονται σε διαδικτυακούς τόπους Γραφείων Διασύνδεσης ελληνικών Α.Ε.Ι., ιδιωτικών και εμπορικών φορέων που δραστηριοποιούνται στον χώρο της ανεύρεσης εργασίας, του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και στην ιστοσελίδα της Microsoft Office. Στόχος της δραστηριότητας ήταν, όπως προβλέπεται στη διδακτική πρόταση, να εντοπίσουν «ομοιότητες και διαφοροποιήσεις αναφορικά με τη δομή και το περιεχόμενο, τη γλώσσα και τη μορφή των ποικίλων βιογραφικών σημειωμάτων» (Κουτσογιάννης 2011: 19). Σελίδα 12 από 27

13 Ως προς τον πρώτο άξονα σύγκρισης (δομή και περιεχόμενο), οι μαθητές χρειαζόταν να εστιάσουν στις ενότητες που περιλαμβάνονταν στα βιογραφικά, στη σειρά οργάνωσής τους, καθώς και στη σειρά οργάνωσης των περιεχομένων τους, λαμβάνοντας υπόψη τον σκοπό του βιογραφικού αλλά και την προέλευσή του (ελληνικό πρότυπο ή προτεινόμενο από ευρωπαϊκούς φορείς). Σε σχέση με τη γλώσσα, η επιχειρούμενη σύγκριση αφορούσε τους χρόνους, τα πρόσωπα, τη δομή της πρότασης αλλά και τα κυρίαρχα μέρη του λόγου. Τέλος, ως προς τη μορφή, οι μαθητές χρειαζόταν να προσέξουν την κειμενική διάταξη, τα τυχόν εικονιστικά/οπτικά στοιχεία και τις επιλογές σε επίπεδο γραμματοσειράς και παραγραφοποίησης. Στη συνέχεια, προχώρησαν, σύμφωνα με τις οδηγίες του Φύλλου Εργασίας, στη συσχέτιση των χαρακτηριστικών αυτών με το μέσο παραγωγής των βιογραφικών σημειωμάτων με εστίαση στην ηλεκτρονική παραγωγή λόγου. Πιο συγκεκριμένα, και κατά τα οριζόμενα στη διδακτική πρόταση, οι μαθητές διερεύνησαν «αν η σύνταξη του σύγχρονου βιογραφικού, έτσι όπως προτείνεται μέσα από τα υποδείγματα και τις οδηγίες, περιορίζεται πλέον σε ηλεκτρονικά περιβάλλοντα (π.χ. επεξεργαστής κειμένου και διαδικτυακές ηλεκτρονικές φόρμες), είτε αυτό πρόκειται να εκτυπωθεί είτε να διακινηθεί μέσω διαδικτύου» αλλά και «τον τρόπο με τον οποίο το ηλεκτρονικό μέσο μπορεί να συσχετίζεται με συγκεκριμένες επιλογές αναφορικά με τη δομή, τη γλώσσα και τη μορφή του κειμενικού είδους» (Κουτσογιάννης 2011: 20). Κατά τη διάρκεια της εργασίας, παρακολουθούσα την εργασία των ομάδων, αναλαμβάνοντας ρόλο καθοδηγητικό και διευκολυντικό της διαδικασίας. Επισήμανα δε στις ομάδες ότι χρειαζόταν να κρατήσουν ηλεκτρονικά σημειώσεις, μιας και στην επόμενη φάση θα χρειαζόταν να δημιουργήσουν μία παρουσίαση με λογισμικό παρουσίασης, προκειμένου να κοινοποιήσουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα της διερευνητικής δραστηριότητάς τους. Με δεδομένο δε ότι θα διαθέταμε μία διδακτική ώρα για τη δημιουργία της παρουσίασης, συνέστησα στους μαθητές να επιλέξουν ένα Σελίδα 13 από 27

14 ή περισσότερα μέλη της ομάδας τα οποία θα επιχειρούσαν στο σπίτι μια πρώτη οργάνωση του διαγράμματος της παρουσίασης. 2 ο δίωρο της εφαρμογής (2 η και 3 η φάση της διδακτικής πρότασης) Δημιουργία παρουσίασης και ανακοίνωση αποτελεσμάτων [Εργαστήριο Πληροφορικής 19/02/2014] Κατά την πρώτη διδακτική ώρα, οι μαθητές προχώρησαν με βάση τα προσχέδιά τους στη δημιουργία της παρουσίασης της ομάδας τους. Τους επισήμανα στο σημείο αυτό ότι χρειαζόταν να λάβουν υπόψη τους τα χαρακτηριστικά του ηλεκτρονικού κειμένου αλλά και τις ιδιαιτερότητες του λογισμικού παρουσίασης. Για τον σκοπό αυτό τους συνέστησα να ανοίξουν το Φύλλο Εργασίας, με το οποίο είχαν δουλέψει κατά την προηγούμενη φάση της διερεύνησης, και να μελετήσουν προσεκτικά τις οδηγίες που δίνονταν εκεί. Πρόκειται για επισημάνσεις που αφορούν το γεγονός ότι η παρουσίαση αποτελεί πολυτροπικό γραπτό κείμενο το οποίο υποστηρίζεται με προφορικό λόγο. Ως εκ τούτου, χρειάζεται να είναι αφαιρετικό, να αξιοποιεί περισσότερο το όνομα παρά το ρήμα και να συνδυάζει λειτουργικά τον λόγο με εικόνες και σχήματα. Επέστησα δε την προσοχή τους στα ζητούμενα του Φύλλου Εργασίας, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις παρατήρησα από την πλευρά τους γενικόλογες αναφορές στο βιογραφικό σημείωμα και τα χαρακτηριστικά του χωρίς εστίαση στον σκοπό ή το μέσο και χωρίς συγκριτική εξέταση των διάφορων προτύπων. Οι μαθητές απάντησαν ότι ιδιαίτερες επισημάνσεις θα έκαναν κατά την προφορική παρουσίαση. Την επόμενη διδακτική ώρα οι ομάδες παρουσίασαν τα αποτελέσματά τους στο πλαίσιο της ολομέλειας. Αφού καθόρισαν οι ίδιες τη σειρά παρουσίασης, μετέφερα τις εργασίες τους με φορητή συσκευή αποθήκευσης στον δικό μου φορητό υπολογιστή, ώστε να τις προβάλω μέσω βιντεοπροβολέα (βλ. τις εργασίες στον φάκελο των παρουσιάσεων που περιλαμβάνεται στα «Τεκμήρια»). Η έκταση των εργασιών δεν ήταν παρόμοια σε όλες τις περιπτώσεις οι πιο σύντομες παρουσιάσεις φαινόταν να έχουν ελλείψεις. Σκέφθηκα, λοιπόν, ότι αν προχωρούσα σε συζήτηση Σελίδα 14 από 27

15 και διευκρινίσεις σημείο προς σημείο, δεν θα υπήρχε χρόνος να παρουσιάσουν όλες οι ομάδες. Έτσι, λοιπόν, περιορίστηκα στα πιο καίρια σχόλια για κάθε περίπτωση, ζητώντας και από τους μαθητές σύντομη κριτική της κάθε παρουσίασης ως προς το περιεχόμενο και τον τρόπο αξιοποίησης των ιδιαιτεροτήτων του λογισμικού παρουσίασης, προκειμένου να έχουμε χρόνο για διατύπωση συμπερασμάτων στο πλαίσιο της ολομέλειας. Στο στάδιο αυτό και αξιοποιώντας τους άξονες του Φύλλου Εργασίας, εστιάσαμε καταρχάς στη δομή και το περιεχόμενο των βιογραφικών ή των προτύπων που μελετήθηκαν. Επισημάναμε ότι υπάρχουν ενότητες κοινές σε όλα τα βιογραφικά, όπως προσωπικά στοιχεία, εκπαίδευση, επαγγελματική εμπειρία, προσωπικά ενδιαφέροντα κτλ. Η σειρά, ωστόσο, αυτών διαφοροποιείται ανάλογα με τον σκοπό του βιογραφικού. Έτσι, αν πρόκειται για συνέχιση σπουδών, δίνεται προτεραιότητα στην εκπαίδευση, ενώ, αν αφορά την ανεύρεση εργασίας, προτάσσεται η επαγγελματική εμπειρία. Σε σχέση με τα περιεχόμενα των ενοτήτων, παρατηρήσαμε ότι η οργάνωσή τους είναι χρονολογική. Στο σημείο αυτό ζήτησα από τους μαθητές να προσέξουν τη χρονολογική αναφορά στα βιογραφικά σημειώματα του βιβλίου και σε αυτά των διαδικτυακών προτύπων, προκειμένου να προχωρήσουν σε μια επιμέρους επισήμανση, την οποία δεν είχαν έως τότε αναφέρει ότι δηλαδή στα διαδικτυακά πρότυπα επικρατεί η νεότερη τάση να παρατίθενται οι πληροφορίες με αντίστροφη χρονολογική σειρά, ξεκινώντας από την πιο πρόσφατη και πηγαίνοντας προς τα πίσω. Ζήτησα, επίσης, τις παρατηρήσεις τους ως προς την ενότητα των «Δεξιοτήτων». Σημείωσαν σχετικά ότι η ενότητα αυτή ή δεν υπάρχει ή θεωρείται προαιρετική στα ελληνικά πρότυπα, ενώ στο ευρωπαϊκό υπόδειγμα (Europass) δίνεται έμφαση στον προσδιορισμό αναλυτικά των δεξιοτήτων του υποψήφιου (οργανωτικών, επικοινωνιακών κτλ.). Ως προς τη γλώσσα και τη μορφή οδηγηθήκαμε στα παρακάτω συμπεράσματα: στα βιογραφικά σημειώματα του βιβλίου χρησιμοποιείται το α ενικό πρόσωπο παρελθοντικών χρόνων, ενώ στα νεότερα δεν χρησιμοποιούνται ρήματα, μιας και οι Σελίδα 15 από 27

16 δραστηριότητες και τα χαρακτηριστικά του υποψηφίου δίνονται με τη χρήση ονομάτων στο πλαίσιο ελλειπτικών προτάσεων. Επιπλέον, στο αφηγηματικό βιογραφικό οι πληροφορίες οργανώνονται στο πλαίσιο δομημένων παραγράφων, ενώ στο διαγραμματικό παρατίθενται χωρίς σύνδεση μεταξύ τους. Στην τελευταία περίπτωση, η διάκρισή τους σε ενότητες γίνεται με τη χρήση οπτικών στοιχείων, όπως διαφορετικό χρώμα ή μέγεθος γραμματοσειράς, χρήση χρωμάτων και γραμμών, εσοχές κτλ., κάτι που κάνει το βιογραφικό «πιο εντυπωσιακό και παραστατικό». Ως προς τη σχέση του μέσου με τον τύπο του βιογραφικού, παρατηρήσαμε ότι στο διαδίκτυο επικρατεί ο διαγραμματικό τύπος. Υπάρχουν έτοιμα πρότυπα τα οποία μπορεί να συμπληρώσει ο υποψήφιος με απλή αντικατάσταση στοιχείων. Κάτι τέτοιο, όπως επισήμαναν οι μαθητές, είναι πολύ βολικό. Πέραν της ευκολίας στη συμπλήρωση μιας έτοιμης φόρμας, ο υποψήφιος μπορεί να τροποποιήσει ή να συμπληρώσει στοιχεία όσες φορές θέλει και να στείλει το βιογραφικό ηλεκτρονικά και χωρίς κόστος αποστολής. Είχε, ωστόσο, χτυπήσει το κουδούνι και δεν είχαμε χρόνο για περαιτέρω συζήτηση. Εργασία στο σπίτι (4 η φάση της διδακτικής πρότασης) Καθώς είχα αποφασίσει η προτεινόμενη ως 4 η φάση να γίνει στο σπίτι, ενημέρωσα τους μαθητές για την εργασία που θα αναλάμβαναν, τη σύνταξη, δηλαδή, βιογραφικού σε δοσμένη επικοινωνιακή περίσταση. Στην περιγραφή της προτεινόμενης πορείας του σεναρίου ορίζεται ότι «οι ομάδες καλούνται να συντάξουν συνεργατικά στο πλαίσιο των ομάδων τους ένα βιογραφικό σημείωμα [ ]» (Κουτσογιάννης 2011: 23). Στο Φύλλο Εργασίας, ωστόσο, αναφέρεται ότι η σύνταξη «θα γίνει ατομικά» (Κουτσογιάννης 2011: 30). Μιας και η σύνταξη θα γινόταν στο σπίτι, προτίμησα την ατομική εκδοχή, αξιοποιώντας την περίσταση που προτείνεται στη διδακτική πρόταση: Σελίδα 16 από 27

17 «Υποθέστε ότι θέλετε να εργαστείτε το καλοκαίρι (επιλέξτε: σε μια κατασκήνωση που φιλοξενεί παιδιά ελληνικής καταγωγής που ζουν στο εξωτερικό σε μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που φροντίζει τους παράνομους μετανάστες που μόλις φτάνουν στην Ελλάδα σε μια διεθνή ομάδα νέων που ασχολείται με την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και δραστηριοποιείται σε διάφορες χώρες ). Συντάσσετε, λοιπόν, το βιογραφικό σας σημείωμα, το οποίο θα αποστείλετε στους υπεύθυνους. Φροντίστε να υιοθετήσετε τα στοιχεία (δομής, περιεχομένου, γλώσσας, μορφής) που από τη μελέτη σας αντιληφθήκατε ότι θεωρούνται σημαντικά για την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του κειμένου σας.» Είχα φροντίσει να φωτοτυπήσω το θέμα της δραστηριότητας, ώστε να το μοιράσω σε όλους, ενώ τους επισήμανα και την ανάγκη να αξιοποιήσουν τα συμπεράσματα από τις προηγούμενες φάσεις εργασίας. Τους ζήτησα, επιπλέον, να συγκρίνουν το βιογραφικό αυτό με εκείνο που είχαν συντάξει πριν ξεκινήσουμε την υλοποίηση του σεναρίου και να καταγράψουν σύντομα τις παρατηρήσεις τους. Ερώτηση που δέχθηκα ήταν αν θα αξιοποιούσαν πληροφορίες πραγματικές για τον εαυτό τους ή αν θα αξιοποιούσαν υποθετικά στοιχεία που να ανταποκρίνονταν στην υποθετική περίσταση επικοινωνίας. Τους απάντησα ότι μπορούσαν να συμπεριλάβουν εκείνες τις πληροφορίες που θα δημιουργούσαν ένα προφίλ αντίστοιχο της θέσης εργασίας. 5 η ώρα της εφαρμογής (5 η φάση της διδακτικής πρότασης) Παρουσίαση κειμένων και αξιολόγησή τους [Εργαστήριο Πληροφορικής 26/02/2014] Πραγματοποιήσαμε τη φάση αυτή στο Εργαστήριο Πληροφορικής για λόγους ευκολίας στη χρήση της απαιτούμενης υλικοτεχνικής δομής. Θα μπορούσε να υλοποιηθεί και στην αίθουσα διδασκαλίας, με την προϋπόθεση ύπαρξης υπολογιστή και προβολικού μηχανήματος ή διαδραστικού πίνακα. Με δεδομένο ότι οι μαθητές εργάστηκαν ατομικά, δεν υπήρχε χρόνος για την παρουσίαση όλων των εργασιών. Ρώτησα, λοιπόν, ποιοι μαθητές ήθελαν να παρουσιάσουν το βιογραφικό σημείωμα Σελίδα 17 από 27

18 που συνέταξαν και επέλεξα τους τέσσερις πρώτους που προσφέρθηκαν. Όπως καθορίσαμε, οι υπόλοιποι μαθητές θα παρέθεταν στοιχεία των δικών τους κειμένων κατά τη συζήτηση. Τα βιογραφικά που παρουσιάστηκαν (βλ. «Τεκμήρια») είχαν συνταχθεί ηλεκτρονικά, όπως είχα προτείνει στους μαθητές, προκειμένου να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που προσφέρει η ρευστότητα του ηλεκτρονικού κειμένου. Δύο από αυτά είχαν συνταχθεί με βάση το ευρωπαϊκό πρότυπο, το οποίο οι συντάκτες του θεώρησαν περισσότερο «σύγχρονο» και «ελκυστικό» λόγω της χρήσης ποικιλίας εικονιστικών στοιχείων. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης της επικοινωνιακής αποτελεσματικότητας των κειμένων στοιχεία που εκτιμήθηκαν ήταν οι ενότητες που περιλάμβαναν, η σειρά οργάνωσής τους, η γλώσσα και η μορφή. Σε όλα τα βιογραφικά προτάσσονταν οι προσωπικές πληροφορίες ως διακριτή ενότητα που περιλάμβανε ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, τηλέφωνο και προσωπικό . Σε ένα από αυτά σημείωσαν την έλλειψη ημερομηνίας γέννησης, την οποία θεώρησαν σημαντική, ενώ μετά από δική μου παρότρυνση πρόσεξαν ότι σε μια περίπτωση είχε αναφερθεί η πραγματική ημερομηνία γέννησης που αντιστοιχούσε σε υποψήφιο ηλικίας 17 ετών και ως εκ τούτου ερχόταν σε αντίθεση με τα στοιχεία που περιλαμβάνονταν στην ενότητα «Επαγγελματική Εμπειρία». Με δεδομένο ότι ένας φορέας μπορεί να προσφέρει διάφορες θέσεις εργασίας, έκριναν απαραίτητο τον προσδιορισμό της αιτούμενης θέσης, όπως είχε σημειωθεί σε δύο από τα βιογραφικά, ενώ θετικό στοιχείο θεώρησαν ότι σε όλα προτασσόταν η επαγγελματική εμπειρία έναντι των σπουδών / εκπαίδευσης, μιας και τα συγκεκριμένα βιογραφικά είχαν ως σκοπό τη διεκδίκηση θέσης εργασίας. Εξίσου θετική έκριναν την υιοθέτηση της αντίστροφης χρονολογικής παράθεσης των δραστηριοτήτων. Σε ό,τι αφορά τις επιμέρους πληροφορίες, ζήτησα να εκτιμήσουν την πληρότητά τους. Προσέξαμε, λοιπόν, ελλείψεις σε αναφορές, όπως «Παρακολούθηση σεμιναρίου ψυχολογίας και μέσων ψυχολογικής υποστήριξης» ή «Συμμετοχή σε Σελίδα 18 από 27

19 ημερίδα με θέμα την προστασία θαλάσσιου περιβάλλοντος», καθώς δεν γινόταν αναφορά στον φορέα υλοποίησης, τον τόπο ή τη συγκεκριμένη διάρκεια. Συνολικά, έκριναν ως πληρέστερα τα βιογραφικά που είχαν αξιοποιήσει το ευρωπαϊκό πρότυπο, καθώς περιλάμβαναν αναλυτικές αναφορές στις δεξιότητες του υποψηφίου και βοηθούσαν να δημιουργηθεί πληρέστερη εικόνα γι αυτόν. Σε επίπεδο γλώσσας επισήμαναν την κυριαρχία των ελλειπτικών προτάσεων και των ονομάτων ως θετικό στοιχείο, παρότι μερικοί μαθητές υποστήριξαν ότι η χρήση του α ενικού προσώπου σε ένα από αυτά, ειδικά στην αναφορά στην αιτούμενη θέση («Θα εκτιμούσα ιδιαίτερα [ ]. Επέλεξα αυτή τη θέση από την αγάπη που τρέφω για τα παιδιά [ ].»), έδινε ένα πιο προσωπικό ύφος και τόνιζε το ενδιαφέρον του υποψήφιου για τη συγκεκριμένη θέση. Σε όλα, τέλος, αξιολόγησαν θετικά τη διαγραμματική μορφή τους, σημειώνοντας ότι το ευρωπαϊκό πρότυπο υπερτερεί σε επίπεδο οπτικών στοιχείων. Ολοκληρώνοντας, ζήτησα από τους μαθητές να αναφέρουν κάποιες από τις παρατηρήσεις τους από τη σύγκριση των βιογραφικών που είχαν συντάξει πριν και μετά την υλοποίηση του σεναρίου. Όπως είπε χαρακτηριστικά ένας μαθητής, αν ζητούσε θέση με το βιογραφικό που είχε συντάξει αρχικά, δεν θα είχε καμία ελπίδα. Όταν τους ρώτησα με ποια κριτήρια το είχαν συντάξει, είπαν ότι είχαν ρίξει μια ματιά στα βιογραφικά του βιβλίου. Είχαν συντάξει χειρόγραφα το βιογραφικό και, όπως ανέφεραν, δεν γνώριζαν ότι υπάρχουν υποδείγματα στο διαδίκτυο και ηλεκτρονικές φόρμες. Στα «Τεκμήρια» παραθέτω το αρχικό κείμενο και τη σύγκριση που έκανε η μαθήτρια που συνέταξε το 4 ο από τα βιογραφικά που συντάχθηκαν ύστερα από τη μελέτη του υλικού. Σελίδα 19 από 27

20 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΟ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ Θα διερευνήσετε τα χαρακτηριστικά του βιογραφικού σημειώματος σε πολλές εκδοχές του και θα αναζητήσετε τη σχέση της πιθανής ποικιλότητας με το μέσο (περιβάλλον) στο οποίο παράγεται και ενδεχομένως φιλοξενείται. Στο τέλος της διερεύνησης θα παρουσιάσετε τα αποτελέσματά σας στην υπόλοιπη τάξη αξιοποιώντας το λογισμικό παρουσίασης (PowerPoint). Η τελική σας δραστηριότητα θα είναι η σύνταξη ενός βιογραφικού σημειώματος. Εναλλακτικά και για να εξοικονομηθεί χρόνος, η κάθε ομάδα θα μπορούσε να έχει διαφορετική εστίαση και στο τέλος να γίνει συνολική σύνθεση. 1 η φάση: Διερεύνηση Μελετήστε τα βιογραφικά σημειώματα που βρίσκονται στις σελίδες του βιβλίου σας και τη θεωρία - οδηγίες των σελίδων Στη συνέχεια, μελετήστε τα υποδείγματα βιογραφικών σημειωμάτων που προτείνονται στους ακόλουθους διαδικτυακούς τόπους καθώς και τις οδηγίες αλλά και τις φόρμες ηλεκτρονικής συμπλήρωσης που τα συνοδεύουν: Γραφείο Διασύνδεσης του Α.Π.Θ., & υπηρεσία ηλεκτρονικής του συμπλήρωσης Γραφείο Διασύνδεσης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Πρότυπα βιογραφικού της Microsoft Office, Ευρωπαϊκό πρότυπο βιογραφικού σημειώματος, οδηγίες σύνταξης και υπηρεσία ηλεκτρονικής του συμπλήρωσης του Cedefop, ευρωπαϊκού κέντρου για την Σελίδα 20 από 27

21 ανάπτυξη της επαγγελματικής εκπαίδευσης στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ιδιωτικούς και εμπορικούς διαδικτυακούς τόπους που ασχολούνται με την ανεύρεση εργασίας: o o o Τα ακόλουθα ερωτήματα και άξονες διερεύνησης θα σας βοηθήσουν στην εργασία σας: 1. Επιχειρήστε να εντοπίσετε κοινά στοιχεία και διαφοροποιήσεις ως προς τη δομή και το περιεχόμενο, τη γλώσσα και τη μορφή που υιοθετούνται ή προτείνονται σε κάθε περίπτωση. Εστιάστε, κυρίως, στην εξέλιξη ανάμεσα στο αφηγηματικό βιογραφικό σημείωμα της σελίδας 89 και τα πρότυπα του διαδικτύου. Ειδικότερα μελετήστε ομοιότητες και μεταβολές: Ως προς τη δομή και το περιεχόμενο: o Ποιες είναι οι ενότητες που περιλαμβάνονται στα βιογραφικά σημειώματα που μελετάτε; Συναντήσατε κάποια διαφοροποίηση ανάλογα με τον σκοπό του βιογραφικού, αν για παράδειγμα πρόκειται για βιογραφικό για τη συνέχιση των σπουδών ή για την ανεύρεση εργασίας; μεταξύ ελληνικών προτύπων και αυτών που προτείνονται από ευρωπαϊκούς οργανισμούς; o Με ποια σειρά οργανώνονται οι ενότητες αυτές; Η σειρά οργάνωσής τους σχετίζεται με τον σκοπό του βιογραφικού; o Με ποια σειρά οργανώνονται τα περιεχόμενά τους; Ως προς τη γλώσσα: o Ποιοι χρόνοι και ποια πρόσωπα επιλέγονται; Σελίδα 21 από 27

22 o Ποια δομή πρότασης (απλή, ελλειπτική ) κυριαρχεί; o Ποια μέρη του λόγου συναντώνται συχνότερα; Ως προς τη μορφή: o Ποια είναι η κειμενική διάταξη; o Υπάρχουν εικονιστικά/οπτικά στοιχεία; o Τι επιλογές γίνονται ως προς τη γραμματοσειρά και την παραγραφοποίηση; 2. Προσπαθήστε τώρα να συσχετίσετε τα χαρακτηριστικά του βιογραφικού σημειώματος, έτσι όπως υιοθετούνται στα παραδείγματα και τα πρότυπα που μελετήσατε ή προτείνονται στις οδηγίες που διαβάσατε, με το μέσο (περιβάλλον) στο οποίο το κείμενο παράγεται. Ειδικότερα: Ποιος τύπος βιογραφικού σημειώματος, ο αφηγηματικός (σελ. 89) ή ο διαγραμματικός φαίνεται να επικρατεί στα πρότυπα του διαδικτύου; Πώς σχετίζεται αυτό με τις ιδιαιτερότητες των ηλεκτρονικών περιβαλλόντων παραγωγής λόγου (π.χ. επεξεργαστής κειμένου, έτοιμες υπηρεσίες ιστοσελίδων); Ποια άλλα χαρακτηριστικά ως προς τη δομή, τη γλώσσα και τη μορφή των προτύπων από το διαδίκτυο που μελετήσατε μπορεί να σχετίζονται ή και να διευκολύνονται από την ηλεκτρονική παραγωγή λόγου; Στους οδηγούς που διαβάσατε υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες που φανερώνουν ότι η παραγωγή λόγου περιορίζεται πια στα ηλεκτρονικά περιβάλλοντα; Ποιες είναι αυτές; Κρατήστε ηλεκτρονικά σημειώσεις είτε στον επεξεργαστή κειμένου είτε στο λογισμικό παρουσίασης, για να δομήσετε στη συνέχεια την παρουσίασή σας. Σελίδα 22 από 27

23 2 η φάση: Δημιουργία παρουσίασης Δημιουργήστε, τώρα, μία παρουσίαση με το λογισμικό παρουσίασης, προκειμένου να ενημερώσετε τις υπόλοιπες ομάδες για τα αποτελέσματα της διερεύνησής σας. Προσέξετε ιδιαίτερα τα εξής: Η παρουσίαση είναι γραπτό κείμενο, αλλά υποστηρίζεται και από τον προφορικό λόγο. Δε διαβάζουμε απλώς την παρουσίαση. Τη συμπληρώνουμε με τον προφορικό μας λόγο. Έχει περισσότερο τη μορφή τίτλων, είναι επιγραμματική και στηρίζεται κυρίως στα ονοματικά σύνολα. Φροντίζουμε να μην υπάρχει μεγάλος όγκος πληροφορίας σε κάθε διαφάνεια. Επιλέγουμε τον κατάλληλο συνδυασμό χρωμάτων, το κατάλληλο πλαίσιο κειμένου και μέγεθος γραμματοσειράς, προκειμένου να είναι περισσότερο εύληπτη η πληροφορία. Το περιεχόμενο της παρουσίασης είναι άξονες πάνω στους οποίους οργανώνεται η σκέψη μας, για αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη δομή και στα περιεχόμενα του συγκεκριμένου γραπτού κειμένου. Μπορείτε στην παρουσίασή σας εκτός από το γραπτό κείμενο να προσθέσετε και σχήματα ή και εικόνες (π.χ. από τις κριτικές, όπως εμφανίζονται στα διάφορα μέσα), αν θεωρείτε ότι αυτό θα σας βοηθήσει να είστε περισσότερο αποτελεσματικοί στην επικοινωνία σας. Ο σχεδιασμός σας να είναι συνολικός: θέλετε να παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας τα αποτελέσματά σας αναφορικά με την ποικιλότητα που παρατηρείται στο βιογραφικό σημείωμα και τη σχέση της με το μέσο στο οποίο παράγεται ή (και) φιλοξενείται το κείμενο. Στο πλαίσιο αυτό θα σχεδιάσετε με ποια μέσα θα μεταδοθεί τι. Σελίδα 23 από 27

24 3 η φάση: Σύνταξη βιογραφικού σημειώματος (θα γίνει ατομικά) Υποθέστε ότι θέλετε να εργαστείτε το καλοκαίρι (επιλέξτε: σε μια κατασκήνωση που φιλοξενεί παιδιά ελληνικής καταγωγής που ζουν στο εξωτερικό σε μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που φροντίζει τους παράνομους μετανάστες που μόλις φτάνουν στην Ελλάδα σε μια διεθνή ομάδα νέων που ασχολείται με την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και δραστηριοποιείται σε διάφορες χώρες ). Συντάσσετε, λοιπόν, το βιογραφικό σας σημείωμα, το οποίο θα αποστείλετε στους υπεύθυνους. Φροντίστε να υιοθετήσετε τα στοιχεία (δομής, περιεχομένου, γλώσσας, μορφής) που από τη μελέτη σας αντιληφθήκατε ότι θεωρούνται σημαντικά για την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του κειμένου σας. Σελίδα 24 από 27

25 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Το σενάριο προτείνεται από τον δημιουργό του και σε εκδοχή διάρκειας 4 διδακτικών ωρών (Α εκδοχή), η οποία διαφοροποιείται από τη δεύτερη που επιλέχθηκε να υλοποιηθεί τόσο ως προς τους στόχους όσο και ως προς τη μεθοδολογία. Όπως σημειώνει ο συντάκτης του σχετικά με την πρώτη, «πρόκειται για την εκδοχή του σεναρίου της οποίας η υλοποίηση απαιτεί τη μικρότερη δυνατή ανατροπή των συνθηκών που επιβάλλονται από τον διαθέσιμο χρόνο, τις υποδομές και τα ισχύοντα γενικώς στο σχολείο. Ο μικρός αριθμός μελών της ομάδας που προτείνεται (δύο μέλη) διευκολύνει τη συνεργατική διαδικασία και περιορίζει το χρόνο που αυτή απαιτεί. Οι μαθητές εμπλέκονται σε διαδικασία διερεύνησης, αρκετά κατευθυνόμενης ωστόσο, με άξονα τα κείμενα και τη θεωρία του σχολικού βιβλίου» (Κουτσογιάννης 2011: 5). Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Κατά την υλοποίηση του σεναρίου αξιοποίησα την ευελιξία που χαρακτηρίζει τη διδακτική πρόταση και προσάρμοσα τις δραστηριότητες στον χρόνο που μπορούσα να διαθέσω στο συγκεκριμένο τμήμα. Δεν συνάντησα πρόβλημα στην προσαρμογή αυτή, καθώς με τους μαθητές του τμήματος είχαμε εφαρμόσει και άλλα σενάρια από την προηγούμενη ήδη χρονιά. Οι ομάδες εργάζονταν αρμονικά και αυτοοργανώνονταν ανάλογα με τις ανάγκες της εργασίας. Σαφώς, αν διαθέταμε περισσότερο χρόνο, θα αξιολογούσαμε ενδελεχέστερα όλες τις εργασίες. Θεωρώ, ωστόσο, ότι οι επιμέρους στόχοι που τέθηκαν ως προτεινόμενοι στη διδακτική πρόταση επετεύχθησαν σε ικανοποιητικό βαθμό. Οι ίδιοι οι μαθητές αξιολόγησαν πολύ θετικά την ενασχόλησή τους με το θέμα. Όπως είπαν, ήταν μια από τις σημαντικότερες για το μέλλον τους δραστηριότητες και σκόπευαν να κρατήσουν τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις που είχαν επισκεφτεί, προκειμένου να τις αξιοποιήσουν Σελίδα 25 από 27

26 μελλοντικά για τη σύνταξη των προσωπικών τους βιογραφικών είτε για σπουδές είτε για εύρεση εργασίας. Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κουτσογιάννης, Δ Η πολυτροπική θεωρία της επικοινωνίας ως εργαλείο για την αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού. Στο Εικόνα και παιδί, επιμ. Ουρ. Σέμογλου, Θεσσαλονίκη. Κουτσογιάννης, Δ Θεωρητικό πλαίσιο της γλωσσικής διδασκαλίας και αξιοποίηση των ΤΠΕ. Στο Επιμορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των επιμορφωτών στα Πανεπιστημιακά Κέντρα Επιμόρφωσης. Τεύχος 3: Κλάδος ΠΕ02. 2 η έκδοση. Πάτρα: ΕΑΙΤΥ. Κουτσογιάννης, Δ Το βιογραφικό σημείωμα στην έντυπη και ψηφιακή εκδοχή του. Διδακτικό σενάριο για τη Νεοελληνική Γλώσσα (Β Λυκείου) στο πλαίσιο της Πράξης «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση». Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Kress, G Multimodality. A social semiotic approach to contemporary communication. Λονδίνο & Νέα Υόρκη: Routledge. Ματσαγγούρας «Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία: Γιατί, Πώς, Πότε και για Ποιους». Η εφαρμογή της ομαδοκεντρικής διδασκαλίας-τάσεις και εφαρμογές, Διήμερο Επιστημονικό Συμπόσιο, Θεσσαλονίκη, 8-9 Δεκεμβρίου [διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Παραρτήματος Μακεδονίας της Π.Ε.Ε. 29/08/2014] [το geocities πλέον έχει κλείσει το κείμενο μπορείτε να βρείτε εδώ και εδώ]. Π.Σ. Νεοελληνική Γλώσσα (Έκφραση-Έκθεση) [διαθέσιμο στην ηλεκτρονική Σελίδα 26 από 27

27 διεύθυνση: 28/08/2014] Σελίδα 27 από 27