Διατροφή του βρέφους - Έχει αλλάξει κάτι;

Transcript

1 Διατροφή του βρέφους - Έχει αλλάξει κάτι; Μαρία Ρογαλίδου Παιδίατρος Παιδογαστρεντερολόγος Μονάδα Γαστρεντερολογίας & Ηπατολογίας Α Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ - Νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία»

2

3 Διατροφή στο υγιές βρέφος Ο μητρικός θηλασμός είναι η ιδανική τροφή για τα βρέφη Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics. 2012; 129:e WHO. Infant and young child nutrition. Geneva: 2003 Το μητρικό γάλα δεν είναι στατικό προϊόν και για αυτό κάθε προσπάθεια απομίμησής του είναι ανέφικτη Η υπεροχή του μητρικού γάλατος είναι αδιαμφισβήτητη παρά τις προσπάθειες βελτίωσης της σύστασης του βιομηχανοποιημένου βρεφικού αγελαδινού γάλατος

4 Πλεονεκτήματα μητρικού θηλασμού Συμβολή στην καρδιαγγειακή υγεία Προστασία από λοιμώξεις Προστασία από αλλεργικά νοσήματα Προστασία έναντι κοιλιοκάκης Προστασία έναντι φλεγμονωδών νόσων εντέρου Προστασία για την εμφάνιση παχυσαρκίας ΣΔ Προστασία έναντι κακοηθειών Συμβολή στην νευροαναπτυξιακή εξέλιξη

5 Διατροφή στο υγιές βρέφος WHO recommends that: breastfeeding be initiated within the first hour of birth and be exclusive for 6 months, with the introduction of complementary food after 6 months and continued breastfeeding up until 2 years or beyond.

6 WHO European Region has lowest global breastfeeding rates!!!

7

8 Ορισμοί Αποκλειστικός μητρικός θηλασμός (ΑΜΘ) το βρέφος λαμβάνει μόνο μητρικό γάλα και καμία άλλη υγρή ή στερεή τροφή εκτός από σταγόνες ή σιρόπια βιταμινών, ηλεκτρολυτών, συμπληρωμάτων ή φαρμάκων Συμπληρωματική διατροφή (ΣΔ) Η διαδικασία που ξεκινά όταν το μητρικό γάλα δεν είναι πλέον ικανό να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες του βρέφους και χρειάζονται άλλες στερεές και υγρές τροφές

9 Διατροφή στο υγιές βρέφος Ιδανική διάρκεια ΑΜΘ Ιδανικός χρόνος έναρξης? Iδανική σύσταση συμπληρωματικής διατροφής

10

11 Διατροφή στο υγιές βρέφος I. Χρόνος έναρξης ΣΔ φυσιολογική και νευρολογική ωρίμανση διατροφική επάρκεια επιπτώσεις στην υγεία (λοιμώξεις, αλλεργίες, κοιλιοκάκη, ΣΔ-1, παχυσαρκία) II. III. IV. Σύσταση ΣΔ διατροφικές ανάγκες επιπτώσεις στην υγεία (παχυσαρκία, νευροανάπτυξη, καρδιαγγειακά, τερηδόνα) Μέθοδος σίτισης Ειδικές διατροφικές πρακτικές (χορτοφαγία)

12 Ωρίμανση νεφρών στα ωσμωτικά φορτία Πότε ένα βρέφος μπορεί να σιτιστεί με ΣΔ; Καλή στήριξη κεφαλής αυχένα Κάθεται με υποστήριξη Κατάργηση του αντανακλαστικού προβολής γλώσσας (tongue extrusion reflex) Δείχνει ενδιαφέρον για τις στερεές τροφές Κίνηση του φαγητού από το μπροστινό τμήμα της γλώσσας προς τα πίσω Εκτελεί μασητικές κινήσεις Κατάποση μη υδαρών τροφών Ωρίμανση πεπτικού για πέψη και απορρόφηση 5 ος - 6 ος μήνας ζωής

13 Χρόνος έναρξης συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) Φυσιολογική και νευρολογική ωρίμανση Η νεφρική λειτουργία και η λειτουργία του ΓΕΣ είναι επαρκώς ώριμες να μεταβολίσουν τις θρεπτικές ουσίες της ΣΔ μετά την ηλικία των > 4 μηνών Τα βρέφη αποκτούν σταδιακά τις αναγκαίες κινητικές δεξιότητες για να χειριστούν με ασφάλεια τις στερεές τροφές 4-6 μήνες σίτιση πολτοποιημένων τροφών με κουτάλι > 9 μήνες ικανά να σιτιστούν μόνα τους πιουν από φλιτζάνι με τα δύο χέρια τρώνε το φαγητό της οικογένειας σε μικρά κομμάτια finger-food Naylor AJ, Morrow A, editors. Washington,DC:WellstartInternational and the LINKAGES Project/Academyfor Educational Development; Accessed March 11, 2016.

14 Χρόνος έναρξης συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) Φυσιολογική και νευρολογική ωρίμανση Κρίσιμο παράθυρο 9-10 μηνών Αποτυχία εισαγωγής μη πολτοποιημένων στερεών τροφών σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα σιτιστικών προβλημάτων και μειωμένης κατανάλωσης σημαντικών ομάδων τροφών (πχ φρούτα και λαχανικά ) στο μέλλον CoulthardH, et al. Mat Child Nutr2009;5:75 85.

15 Χρόνος έναρξης συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) Διατροφική επάρκεια ΑΜΘ WHO και European Food Safety Authority (EFSA): Ο ΑΜΘ από μητέρες με φυσιολογική διατροφή για 6 μήνες καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες του αναπτυσσόμενου βρέφους σε ενέργεια, πρωτεΐνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία Εξαίρεση η Vit K την 1 η εβδομάδα ζωής και η Vit D Ο ακριβής χρόνος οπότε ο ΑΜΘ γίνεται ανεπαρκής δεν έχει προσδιοριστεί και η έναρξη της ΣΔ θα πρέπει να εξατομικεύεται

16 Διατροφή στο υγιές βρέφος

17 Υπάρχουν επιπτώσεις στην υγεία που σχετίζονται με το χρόνο εισαγωγής των στερεών τροφών;

18 Χρόνος έναρξης συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) & λοιμώξεις Παρατεταμένος ΜΘ προστατεύει από λοιμώξεις & νοσηλείες σε βρέφη υψηλού εισοδήματος με πρόσβαση σε καθαρό νερό & ασφαλή ΣΔ. Millennium Birth Cohort Study: η εισαγωγή βρεφικής τροφής (φόρμουλα), όχι στερεών τροφών, επέφερε αυξημένη πιθανότητα εισαγωγής στο νοσοκομείο ΕΑΤ RCT ΑΜΘ 4-6 μήνες Vs ΑΜΘ 6 μήνες Λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος σημαντικά υψηλότερη στην ομάδα παρέμβασης καμία διαφορά στις λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού συστήματος, βρογχιολίτιδα, διάρροια ή άλλες λοιμώξεις τα βρέφη στην ομάδα παρέμβασης κατανάλωναν το μεγαλύτερο μέρος της ΣΔ ως στερεά τρόφιμα κι όχι φόρμουλα Quigley MA, et al. Arch DisChild2009;94: Perkin MR, et al.(eat) study.j Allergy Clin Immunol 2016;137:1477

19 Χρόνος έναρξης συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) & αλλεργία Αύξηση των ποσοστών αλλεργίας στα τρόφιμα Χώρες με υψηλότερα εισοδήματα Περιορισμός και καθυστέρηση έκθεσης σε πιθανώς αλλεργιογόνα τρόφιμα (ΑΓ, αυγό, ψάρι, γλουτένη, φιστίκι) χαμηλή επίπτωση αλλεργίας στο φυστίκι σε χώρες όπου χρησιμοποιείται ως τροφή απογαλακτισμού Εισαγωγή ΣΔ πριν τους 3 4 μήνες αυξημένος κίνδυνος αλλεργίας καθυστέρηση εισαγωγής αλλεργιογόνων τροφίμων > 4 μηνών δεν μειώνει τον κίνδυνο αλλεργίας Du ToitG,et al. J Allergy ClinImmunol2008;122: MuraroA, e al. EAACI Food Allergy and Anaphylaxis Guidelines Group. Allergy 2014;69: NwaruBI, et al. Pediatrics 2010;125:50 9. Ierodiakonou D, et al. JAMA2016;316:

20 Αυγό 5 μελέτες : 1915 βρέφη o Πρώιμη εισαγωγή αυγού μεταξύ 4-6 μηνών Χαμηλότερος κίνδυνος αλλεργίας στο αυγό (risk ratio [RR], 0.56; 95%CI, ; I2 = 36%; P =.009) Φιστίκι 2 μελέτες 1550 βρέφη Πρώιμη εισαγωγή μεταξύ 4-11 μηνών Χαμηλότερος κίνδυνος αλλεργίας στο φιστίκι (RR, 0.29; 95%CI, ; I2 = 66%; P =.009) Ο χρόνος εισαγωγής του αυγού & φιστικιού δεν σχετίστηκε με εμφάνιση αλλεργίας σε άλλες τροφές Ψάρι (low- to very low-certainty evidence) Πρώιμη εισαγωγή ψαριού συνδυάστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο αλλεργίας και εμφάνισης αλλεργικής ρινίτιδας Ierodiakonou D

21 Χρόνος έναρξης συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) & κοιλιοκάκη H ηλικία εισαγωγής της γλουτένης (4v /6 ή 6v /12) μειώνει την επίπτωση της νόσου κατά τα πρώτα 2 χρόνια της ζωής αλλά όχι την συνολική επίπτωση Ο θηλασμός κατά την εισαγωγή της γλουτένης δεν έχει καμία επίδραση στην επίπτωση της νόσου Η ποσότητα της γλουτένης κατά τους πρώτους μήνες εισαγωγής της στη διατροφή πιθανά να έχει επίδραση στον κίνδυνο εμφάνισης κοιλιοκάκης

22 Χρόνος έναρξης συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) & διαβήτης Η εισαγωγή της γλουτένης <3 ο μήνα συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ΣΔ τύπου 1 >3 ο μήνα ο χρόνος εισαγωγής της γλουτένης δεν έχει καμία επίδραση στον κίνδυνο εμφάνισης ΣΔ τύπου 1 Ο θηλασμός κατά την εισαγωγή της γλουτένης δεν έχει καμία επίδραση στην επίπτωση της νόσου Pies cik Lech M, et al.jpediatrgastroenterolnutr2016

23 Χρόνος έναρξης συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) & Ανάπτυξη και σωματική διάπλασηπαχυσαρκία RCTs και Συστηματική αναθεώρηση (26 μελέτες) Δεν υπάρχει καμία συσχέτιση μεταξύ της ηλικίας εισαγωγής των στερεών τροφών > 4 ο μήνα και της ανθρωπομετρίας ή του κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας 2 μεγάλες μελέτες Αύξηση του κινδύνου παχυσαρκίας με την εισαγωγή στερεών τροφών < 4 ο μήνα στα παιδιά που σιτίζονται με βρεφικά γάλατα αλλά όχι στα θηλάζοντα Daniels L, et al. AustNZ J Public Health2015;39: Vail B, et al. J Pediatr2015;167:317.e1 24.e1.

24 Σύσταση συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) Διατροφικές ανάγκες Ο υπολογισμός των διατροφικών απαιτήσεων των βρεφών 6-12 μηνών βασίζεται στην πρόσληψη θρεπτικών ουσιών από τα βρέφη που είναι φαινομενικά υγιή και μεγαλώνουν φυσιολογικά συνολικές ανάγκες ανάγκες που καλύπτονται από το μητρικό ή το βρεφικό γάλα Ανάγκες ΣΔ Τα θρεπτικά συστατικά που παρέχονται από το μητρικό σε σχέση με τα βρεφικά γάλατα διαφέρουν ( πχ. πρωτεΐνες, Fe) Το είδος του γάλατος καθορίζει και τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται από την ΣΔ EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies).EFSA J2013;11:3408

25 Σύσταση συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) Διατροφικές ανάγκες Fe Στους 6 μήνες οι ενδογενείς αποθήκες Fe έχουν εξαντληθεί ενώ εξωγενείς ανάγκες αυξάνονται δραματικά λόγω της ταχύτατης ανάπτυξης ESPGHAN CoN Fe : 0,9-1,3 mg/kg/day (6-12 μηνών) Πλούσια σε σίδηρο τρόφιμα γάλατα εμπλουτισμένα με σίδηρο συμπληρώματα σιδήρου

26 Δεν συνιστάται η χορήγηση συμπληρωμάτων Fe σε τελειόμηνα, αποκλειστικώς θηλάζοντα βρέφη τους πρώτους 6 μήνες Στα μη θηλάζοντα βρέφη συνιστάται σίτιση με γάλατα εμπλουτισμένα με Fe (4-8mg/L) Στα χαμηλού βάρους βρέφη συνιστάται προληπτικά: χορήγηση Fe [ΒΣΓ 2-2,5kg] 1-2mg/kg από 2-6w έως 6 μήνες [ΒΣΓ <2 kg] 2-3 mg/kg Μετά τους 6 μήνες όλα τα βρέφη & νήπια θα πρέπει να λαμβάνουν ΣΔ πλούσια σε Fe (κρέας ή/και εμπλουτισμένες τροφές) ESPGHAN CoN Fe : 0,9-1,3 mg/kg/day (6-12 μηνών) Μη τροποποιημένο γάλα αγελάδας να μην χορηγείται πριν τους 12 μήνες και στα νήπια θα πρέπει να περιορίζεται <500 ml /d

27 Σύσταση συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) Διατροφικές ανάγκες Πρωτεΐνη υψηλή πρόσληψη πρωτεϊνών στη βρεφική ηλικία σχετίστηκε με αυξημένη ανάπτυξη και υψηλότερο ΒΜΙ κατά την παιδική ηλικία 15% ανώτατο όριο ενέργειας από πρωτεΐνη ΕFSA συνιστά για τα βρεφικά παρασκευάσματα με βάση το ΓΑ : τα κατώτερα όρια να παραμείνουν στα 1,8 g / 100 kcal το ανώτατο όριο των παρασκευασμάτων 2 ης βρεφικής ηλικίας θα πρέπει να μειωθεί από 3,0 σε 2,5 g / 100 kcal. EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies). Scientific Opinion on the essential composition of infant and follow on formulae. EFSA J 2014;12:3760

28 Σύσταση συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) Διατροφικές ανάγκες Λίπος o Η σημαντικότερη ενεργειακά τροφή EFSA: λίπος διατροφής 40%. (λινολεϊκό 4%, α λινολενικό 0.5%, DHA 100 mg/ημέρα) EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies). EFSA J2013;11:3408 Τα μακράς αλύσου πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (LCPUFA), κυρίως το docosahexaenoic acid (DHA), παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και την οπτική λειτουργία Καθοριστικοί παράγοντες των επιπέδων DHA: ο θηλασμός, ο γονότυπος της αφυδρογονάσης των λιπαρών οξέων, η πρόσληψη ψαριών (αύξηση 10 g στην πρόσληψη ψαριών σχετίζεται με αύξηση κατά 0,3% FA)

29 Υπάρχουν επιπτώσεις στην υγεία που σχετίζονται με το είδος των στερεών τροφών;

30 Σύσταση συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) & Ανάπτυξη και σωματική διάπλασηπαχυσαρκία Σε ηλικία 8 μηνών, τα βρέφη που έλαβαν ΑΓ είχαν σημαντικά υψηλότερη μέση πρόσληψη ενέργειας, πρωτεΐνης και λίπους από τα θηλάζοντα βρέφη Σε ηλικία 8 μηνών παιδιά με πρόσληψη ΓΑ > 600 ml/d, σε ηλικία 10 έτη ήταν σημαντικά βαρύτερα από αυτά που έλαβαν κυρίως ΜΘ InostrozaJ, et al. J PediatrGastroenterolNutr2014;59:70 7. Ziegler EE, et al. J PediatrGastroenterolNutr2015;61: Hopkins D, et al. Am J ClinNutr2015;102:

31 Σύσταση συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) Επιπτώσεις στην υγεία νευρολογική ωρίμανση Κρέας: σημαντικό στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, καλή πηγή σιδήρου, ψευδαργύρου και αραχιδονικού οξέος Επιδρά θετικά στους αναπτυξιολογικούς δείκτες η χορήγηση κρέατος ως 1 η ΣΔ ή τα εμπλουτισμένα με σίδηρο δημητριακά; Αντικρουόμενα τα αποτελέσματα μελετών Krebs NF. J PediatrGastroenterolNutr2006;42: Morgan J,et al.j Pediatr Gastroenterol Nutr 2004;39:493 8

32 Σύσταση συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) Επιπτώσεις στην υγεία Καρδιαγγειακό Αυξανόμενες ενδείξεις ότι η ταχεία ανάπτυξη κατά τη βρεφική ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων στην ενήλικο ζωή Μελέτη αξιολόγησης πρόσληψης LCPUFA στην ΑΠ: βρέφη ηλικίας 9 μηνών ελάμβαναν ή όχι συμπλήρωμα με ιχθυέλαιο εκείνα που ελάμβαναν ιχθυέλαιο είχαν σημαντικά χαμηλότερη συστολική αρτηριακή πίεση σε ηλικία 12 μηνών αλλά υψηλότερη χοληστερόλη και LDL Αντικρουόμενα αποτελέσματα σχετικά με το κατά πόσο η διατροφή στην περίοδο της ΣΔ επιδρά στο καρδιαγγειακό GolleyRK,et al. J Nutr2013;143:

33 Σύσταση συμπληρωματικής διατροφής (ΣΔ) Επιπτώσεις στην υγεία Τερηδόνα Η ζάχαρη είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για εμφάνισης τερηδόνας Η σουκρόζη μεταβολίζεται σε γλυκάνες που ευνοούν την προσκόλληση των βακτηριδίων στα δόντια Συνιστάται : Αποφυγή χρήσης biberon στον ύπνο Αποφυγή χυμών/σακχαρούχων ροφημάτων Καλή στοματική υγιεινή από την έκφυση του 1 ου δοντιού Bowen WH,et al. J Am DentAssoc 1997;128:

34 Από τι εξαρτάται η γευστική προτίμηση; Τα βρέφη έχουν έμφυτη προτίμηση στις γλυκές και αλμυρές γεύσεις απέχθεια προς την πικρή γεύση MennellaJA. Am ClinNutr2014;99:704S S711 Αλλά... αυτές οι προδιαθέσεις μπορούν να τροποποιηθούν!!! επαναλαμβανόμενη πρόωρη έκθεση στη γεύση ορισμένων λαχανικών ενισχύει τη συμπάθεια για αυτά έως και 6 χρόνια μετά! Maier No tha, al. PLOS One 2016; 11:e ένα βρέφος μπορεί να χρειαστεί να γευτεί 8 10 φορές μία τροφή πριν από την αποδοχή της Remy E, et al. J Nutr2013;143:

35 Ποια η προτιμότερη μέθοδος σίτισης; Οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο στη ΣΔ Καθορίζουν είδος της τροφής το χρόνο σίτισης τον τρόπο σίτισης ο τρόπος που οι γονείς αλληλεπιδρούν με το παιδί μπορεί να επηρεάσει τις διατροφικές συνήθειες Αλληλεπιδραστικός τρόπος σίτισης αποτελεί την πιο ελπιδοφόρα παρέμβαση πρόληψης της παχυσαρκίας

36 Ποια η προτιμότερη μέθοδος σίτισης; Αυξανόμενη τάση να αποφευχθεί εντελώς το αρχικό στάδιο πολτοποίησης των τροφών Cameron SL, et al. Nutrients 2012;4: Κατ 'ευθείαν σίτιση με τα χέρια «Σίτιση καθοριζόμενη από το βρέφος» = «baby led weaning» Οδηγεί σε: καλύτερες διατροφικές συνήθειες μειώνει τον κίνδυνο της παχυσαρκίας βοηθά την ΨΚΕ εξέλιξη του βρέφους Baby Led Introduction to SolidS Εμπλουτισμένα με Fe και ενέργεια Αποφυγή πνιγμονής Cameron SL, et al. BMC Pediatr2015;15:99.

37 Σπιτικά φαγητά ή έτοιμα βρεφικά γεύματα; Σπιτικό φαγητό Vs έτοιμες βρεφικές τροφές Υψηλότερο ποσοστό έτοιμων βρεφικών τροφών συνδέεται με μειωμένη πρόσληψη λαχανικών Garcia AL, et al. Mat Child Nutr2016;12: FotarekK, et al. Appetite 2015;85:84 90.

38 Χορτοφαγικές & αυστηρά χορτοφαγικές δίαιτες Με τα απαραίτητα συμπληρώματα Μπορούν να προωθήσουν την ομαλή ανάπτυξη Ιατρική και διαιτολογική παρακολούθηση Σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις o Στα μη θηλάζοντα βρέφη χορηγείται φόρμουλα με βάση τη σόγια Van Winckel M,et al. EurJ Pediatr2011;170:

39 Υπάρχουν τροφές που θα πρέπει να αποφεύγονται στα βρέφη; Ζάχαρη Αλάτι Αρσενικό ροφήματα ρυζιού Μάραθος Μέλι όχι < 4 ετών (λόγω estragole γονοτοξικότητας και καρκινογόνου δράσης όχι < 12 μηνών TanziMG, GabayMP. Pharmacotherapy 2002;22: Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC) assessment reporton Foeniculumvulgaremiller. European Medicines Agency Evaluationof Medicines for Human Use. February EMEA/HMPC/137426/2006 HojsakI, et al. J PediatrGastroenterolNutr2015;60:142

40 Συστάσεις ESPGHAN CoN 2017 Χρόνος έναρξης ΣΔ Αποκλειστικός μητρικός θηλασμός Επιθυμητός στόχος 6 μήνες Αποκλειστικός μητρικός θηλασμός Για τουλάχιστον 4 μήνες συμπληρωμένους (17 εβδομάδες, έναρξη του 5 ου μήνα) Συμπληρωματική Διατροφή Όχι πριν τους 4 μήνες συμπληρωμένους (έναρξη του 5 ου μήνα) Όχι μετά τους 6 μήνες M.Fewtrellet al. JPGN 2017;64:

41 Συστάσεις ESPGHAN CoN 2017 Σύσταση ΣΔ Είδος συμπληρωματικών τροφών Διατροφικές τάσεις και συνήθειες Διατροφική ποικιλία - Διαφορετικές γεύσεις και υφές - Πράσινα λαχανικά με πικρή γεύση Συνέχιση μητρικού θηλασμού παράλληλα με τη ΣΔ oαγελαδινό γάλα Χαμηλή πηγή σιδήρου Υψηλά επίπεδα ενέργειας, πρωτεϊνών και λιπών Όχι κύρια υγρή τροφή πριν τους 12 μήνες μικρές ποσότητες M.Fewtrellet al. JPGN 2017;64:

42 Αλλεργιογόνες τροφές Συστάσεις ESPGHAN CoN 2017 Σύσταση ΣΔ Οποτεδήποτε μετά τους 4 μήνες συμπληρωμένους (17 εβδομάδες έναρξη του 5 ου μήνα) Βρέφη με κίνδυνο αλλεργίας στο φιστίκι, αυγό Εισαγωγή φιστικιού, αυγού στους 4-11 μήνες Έλεγχος και παρακολούθηση από ειδικό Εισαγωγή γλουτένης μετά 4 συμπληρωμένους μήνες και < 12 μήνες Αποφυγή μεγάλων ποσοτήτων τους πρώτους μήνες M.Fewtrellet al. JPGN 2017;64:

43 Συστάσεις ESPGHAN CoN 2017 Σύσταση ΣΔ Σε όλα τα βρέφη τροφές πλούσιες σε σίδηρο: Κόκκινο κρέας Τροφές εμπλουτισμένες με σίδηρο Βρεφικά γάλατα εμπλουτισμένα με σίδηρο ΌΧΙ διαφορετικές οδηγίες σε θηλάζοντα /μη θηλάζοντα αποφυγή σύγχυσης ΌΧΙ πρόσθετη ζάχαρη ή/και αλάτι Αποφυγή χυμών φρούτων ή/και ζαχαρούχων ροφημάτων M.Fewtrellet al. JPGN 2017;64:

44 Συστάσεις ESPGHAN CoN 2017 Σύσταση ΣΔ Χορτοφαγικές δίαιτες Μόνο υπό ιατρική επίβλεψη Επαρκής πρόσληψη Β12, Βιταμίνης D, zinc, σιδήρου, φυλλικού οξέος, n-3 LCPUFA, πρωτεΐνης, ασβεστίου Επαρκείς σε ενέργεια ; Επαρκείς σε θρεπτικά συστατικά ; M.Fewtrellet al. JPGN 2017;64:

45 Συστάσεις ESPGHAN CoN 2017 Μέθοδος σίτισης ΣΔ Τροφές Κατάλληλη υφή και πυκνότητα Ανάλογα με την ηλικία και την ανάπτυξη Ομαλή μετάβαση στην σίτιση με τα χέρια 8-10 μηνών Σταδιακή μετάβαση στην αυτόνομη σίτιση Μη πολτοποιημένες τροφές από τους 8-10 μήνες > 12 μηνών χρήση κυπέλλου ή εκπαιδευτικού μπουκαλιού Όχι biberon Αποφυγή φαγητού ως επιβράβευση από τους γονείς M.Fewtrellet al. JPGN 2017;64:

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57 Ευχαριστώ!