ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ

Transcript

1 HIV 5 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ

2

3 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Το 1983 επιστήμονες ανακάλυψαν τον ιό HIV (Human Immunodeficiency Virus), ο οποίος προκαλεί το σύνδρομο της επίκτητης ανοσοανεπάρκειας AIDS. Ο HIV διαταρράσει σοβαρά την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και το εξαντλεί. Έτσι μετά από μερικά χρόνια (σε ασθενείς χωρίς θεραπεία) το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί

4 ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Σαν ανοσοποιητικό σύστημα ορίζεται το σύνολο των κυττάρων και οργάνων που συμμετέχουν στην προστασία του οργανισμού εναντίον κάθε κυττάρου ξένου προς αυτόν. Σε αυτή την ευρεία έννοια του «ξένου», συμπεριλαμβάνονται τα μικρόβια και οι ιοί, οι μύκητες, τα παράσιτα, τα καρκινικά κύτταρα και τα μοσχεύματα. Τα κύτταρα που απαρτίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα παράγονται από τον μυελό των οστών και κυκλοφορούν στο αίμα και τα λεμφαγγεία

5 ΦΑΓΟΚΥΤΤΑΡΑ Αυτά είναι ικανά να «καταπιούν», να πέψουν και να καταστρέψουν ξένα κύτταρα. Χωρίζονται σε δύο μεγάλες ομάδες: τα κοκκιοκύτταρα και τα μονοκύτταρα /μακροφάγα. Τα κοκκιοκύτταρα (που ονομάζονται έτσι γιατί στο μικροσκόπιο διακρίνονται να περιέχουν στο εσωτερικό τους μικρά κοκκία), υποδιαιρούνται στα ουδετερόφιλα, τα ηωσινόφιλα και τα βασεόφιλα. Όλα αυτά είναι μη εξειδικευμένα κύτταρα, μαχητές πρώτης γραμμής, που επιτίθενται αμέσως, αλλά χωρίς εξειδίκευση στους εισβολείς.

6 ΦΑΓΟΚΥΤΤΑΡΑ Η τελευταία ομάδα των φαγοκυττάρων, ονομάζονται μονοκύτταρα (όταν βρίσκονται μέσα στο αίμα) ή μακροφάγα (όταν έχουν μεταναστεύσει και βρίσκονται μέσα στους ιστούς). Είναι πολύ σημαντικά κύτταρα, γιατί φιλτράρουν όλες τις επικίνδυνες ξένες «ουσίες» και κύτταρα. Βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στο ήπαρ, τον σπλήνα, τους νεφρούς και τους λεμφαδένες, όργανα από τα οποία περνά το αίμα και η λέμφος. Αυτά τα κύτταρα είναι μακρόβια και έχουν στην επιφάνειά τους ένα μόριο που ονομάζεται CD4.

7 ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ Αυτή η ομάδα κυττάρων, που υπο κανονικές συνθήκες αποτελεί το 30% των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος, υποδιαιρείται σε τρεiς κατηγορίες: τα Β- λεμφοκύτταρα, τα Τ-λεμφοκύτταρα και τα φονικά κύτταρα (Natural Killer NK). Είναι όλα τους πολύ σημαντικά για την εξειδικευμένη ή επίκτητη ανοσία

8 ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ Τα Β-λεμφοκύτταρα παράγονται από τον μυελό των οστών. Συγκεντρώνονται στους λεμφαδένες και στον σπλήνα. και έχουν την ικανότητα να αντιδρούν σε μικρές ουσίες που βρίσκονται πάνω στην επιφάνεια των εισβολέων, και που ονομάζονται αντιγόνα. Όταν ένα Β- λεμφοκύτταρο συναντήσει για πρώτη φορά ένα ξένο αντιγόνο, ενεργοποιείται: Αρχίζει να διαιρείται γρήγορα και παράγει δύο ειδών θυγατρικά κύτταρα που ονομάζονται και κλώνοι. Αυτά είναι τα πλασματοκύτταρα και τα κύτταρα μνήμης.

9 Β-ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΟ

10 HIV Ο HIV (Human Imunodeficiency Virus) αναγνωρίστηκε σαν αίτιο του AIDS το 1983 από τον Barré-Sinoussi et al. και από τον Popoviç et al. το Υπάρχουν δύο τύποι HIV: o HIV1 και ο HIV2. Και οι δύο προκαλούν AIDS, παρότι η μόλυνση από τον HIV1 είναι πιο συχνή. Σύντομα μετά την ανακάλυψή του διευκρινίστηκε η αλληλουχία των νουκλεοτιδίων του γονιδιώματός του (γενετικό υλικό) και χαρακτηρίστηκαν οι ιικές πρωτείνες

11 ΔΙΑΦΟΡΕΣ : HIV-1 και HIV-2 Υπάρχουν δύο τύποι HIV: HIV-1 και HIV-2. Και οι δύο τύποι μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή, μέσω του αίματος, και από τη μητέρα στο παιδί, και φαίνεται να προκαλούν κλινικά δυσδιάκριτα και οι δυο AIDS. Ωστόσο, φαίνεται ότι ο HIV-2 που μεταδίδεται λιγότερο εύκολα, και το χρονικό διάστημα μεταξύ της αρχικής λοίμωξης και της ασθένειας είναι μεγαλύτερο στην περίπτωση της HIV-2 λοίμωξης. Παγκοσμίως, η κυρίαρχη μορφή είναι η HIV-1, και γενικά όταν οι άνθρωποι αναφέρονται σε HIV χωρίς να προσδιορίζεται ο τύπος του ιού αναφαίρετε κυρίως σε HIV-1. Η σχετικά σπάνια τύπου λοίμωξη HIV-2 συγκεντρώνεται στη Δυτική Αφρική και συναντάται σπάνια αλλού.

12 Ο HIV ανήκει στην οικογένεια των βραδέων ιών, ιών δηλαδή που έχουν μεγάλη περίοδο επωάσεως και προκαλούν κλινικά συμπτώματα νόσου πολύ καιρό μετά την αρχική μόλυνση. Επί πλέον, δεδομένου ότι το γενετικό του υλικό δεν βρίσκεται σε μορφή DNA (όπως συμβαίνει στους περισσότερους ιούς), αλλά σε RNA, ταξινομήθηκε στην κατηγορία των ρετροϊών. Οι ρετροϊοί για να πολλαπλασιαστούν μετατρέπουν το RNA τους σε DNA με έναν μηχανισμό μοναδικό στη Φύση. Η συνηθισμένη πορεία είναι από το DNA να κατασκευάζεται RNA (retro- στα λατινικά σημαίνει γυρίζω πίσω, οπισθοδρομώ).

13 Ο HIV, όπως όλοι οι ιοί, είναι ανίκανος να πολλαπλασιαστεί από μόνος του. Στην ουσία είναι ένα πακέτο με γενετικές πληροφορίες που για να παρασιτήσει χρειάζεται να βρει, τα κύτταρα στόχους του, τα CD4 Τ-λεμφοκύτταρα. Η ακολουθία των γεγονότων που λαμβάνουν χώρα σε μια τέτοια μοιραία συνάντηση θα μπορούσε επιγραμματικά να περιοριστεί σε λίγες λέξεις: είσοδος του ιού στο κύτταρο, χειρισμός του κυττάρου από τον ιό, και τέλος καταστροφή του κυττάρου και έξοδος νέων ιών στο αίμα.

14 CD4 Ο αριθμός των CD4 είναι μια αποτύπωση στιγμιαία από το πόσο καλά το ανοσοποιητικό σας σύστημα λειτουργεί. Κύτταρα CD4 (επίσης γνωστά και ως CD4 + Τ κύτταρα) είναι λευκά αιμοσφαίρια που καταπολεμούν τη λοίμωξη. Όσο περισσότερα έχει ο οργανισμός, τόσο το καλύτερο. Καθώς εξελίσσεται η λοίμωξη από HIV, ο αριθμός αυτών των κυττάρων μειώνεται. Όταν ο αριθμός των CD4 πέφτει κάτω από 200, λόγω προχωρημένου σταδίου της νόσου HIV, τότε το άτομο έχει διαγνωστεί με το AIDS. Ένα φυσιολογικό εύρος για τα κύτταρα CD4 είναι περίπου 600-1,500. Συνήθως, όταν ένα άτομο με χαμηλά κύτταρα CD4 ξεκινά φάρμακα HIV, οι αυξήσεις του αριθμού των κυττάρων CD4 είναι ελεγχόμενη. Οι περισσότεροι, αλλά όχι όλοι οι άνθρωποι θα παρουσιάσουν αύξηση των CD4 κυττάρων με αποτελεσματική αγωγή HIV.

15 ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΑ Καθώς η λοίμωξη του HIV συνεχίζεται, εμφανίζονται στο ανοσοποιητικό σύστημα διάφορες διαταραχές. Αρχικά παρατηρείται μια απώλεια της αντιδράσεως σε καινούργια αντιγόνα, η οποία ακολουθείται από την απώλεια της αντιδράσεως σε παλιά «αναμνηστικά» αντιγόνα, μεταβολή που μετριέται με δερματικές δοκιμασίες π.χ. σε αντιγόνα του τετάνου ή με in vivo μετρήσεις. Αυτές οι μεταβολές κατά πάσα πιθανότητα οφείλονται στην απώλεια των ειδικών υποδοχέων για αυτά τα αντιγόνα από τα Τ-λεμφοκύτταρα, καθώς και στην αδυναμία των υπαρχόντων κλώνων να πολλαπλασιαστούν, λόγω της ταυτόχρονης παρουσίας ενεργού ιού HIV.

16 ΕΞΕΛΙΞΗ ΛΟΙΜΩΞΗΣ- ΚΛΙΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Η πρωτολοίμωξη από τον HIV εμφανίζεται σαν ένα οξύ σύνδρομο στο 1/3 με 2/3 των ασθενών και χαρακτηριστικά εκδηλώνεται με μη-ειδικά συμπτώματα, όπως πυρετός (96%), διόγκωση λεμφαδένων (74%), φαρυγγίτιδα (70%), δερματικό εξάνθημα (5-10 mm σε διάμετρο στο κορμό και το πρόσωπο, σπανιότερα στις παλάμες και τα πέλματα. Εξέλκωση βλεννογόνων του στόματος, οισοφάγου και γεννητικών οργάνων) (70%), μυαλγίες ή /και αρθραλγίες (54%), πονοκέφαλος (32%), διάρροια (32%), ναυτία και εμετός (27%), ηπατοσπληνομεγαλία (14%) και στοματική μονιλίαση (λοίμωξη από Candida albicans) (12%).

17 Χρόνια λοίμωξη από HIV Καθώς η λοίμωξη συνεχίζεται, τα επίπεδα του ιικού RNA σταδιακά αυξάνονται και οι αριθμοί των CD4 λεμφοκυττάρων ελαττώνονται. Τελικά το ιικό φορτίο και ο ρυθμός πολλαπλασιασμού του ιού παίρνουν τέτοιες διαστάσεις, ώστε οι λεμφικοί ιστοί καταστρέφονται και η ανακύκλωση (καταστροφή και παραγωγή) των CD4 λεμφοκυττάρων δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στην καταστροφική δράση του ιού. Αυτές οι ιολογικές και ανοσολογικές μεταβολές σημαδεύουν την έναρξη των κλινικών συμπτωμάτων, την πιο προχωρημένη δηλαδή μορφή της λοιμώξεως από τον HIV, το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS).

18 Χρόνια λοίμωξη από HIV Τα CD4 λεμφοκύτταρα είναι οι κύριοι προστάτες του οργανισμού από ευκαιριακές λοιμώξεις. Ελάττωση του αριθμού τους κάτω από 200 κύτταρα ανά μl αίματος προδιαθέτει στην εμφάνιση τέτοιων λοιμώξεων, όπως λοιμώξεις από πρωτόζωα, από μύκητες, βακτηρίδια και ιούς. Επί πλέον έχει παρατηρηθεί μια αυξημένη συχνότητα στην εμφάνιση ορισμένων μορφών κακοηθείας σε ασθενείς με AIDS, όπως το σάρκωμα Kaposi, η νόσος Hodgkin και το non-hodgkin λέμφωμα. Τέλος η εγκεφαλοπάθεια από HIV και το σύνδρομο φθίσεως συμπληρώνουν την γκάμα των παθήσεων που σχετίζονται με το AIDS.

19 ΑΝΑΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΑΓΡΑΦΑΣΗ

20 ΑΝΑΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΑΓΡΑΦΑΣΗ Από την στιγμή που ιός έχει μπει στο κύτταροστόχος, το ιικό ένζυμο ανάστροφη μεταγραφάση αναλαμβάνει την κατασκευή DNA από το RNA του ιού, χρησιμοποιώντας νουκλεοσίδια από το εσωτερικό του κυττάρου. Τα νουκλεοσίδια είναι βάσεις από τις οποίες αποτελούνται τόσο το DNA όσο και το RNA. (αδενίνη, θυμίνη, γουανίνη, κυτοσίνη για το DNA, αδενίνη, θυμίνη, γουανίνη, ουρακίλη για το RNA).

21 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ πόσο καλά λειτουργεί το ανοσοποιητικό σύστημα (αριθμός κυττάρων CD4) πόσο γρήγορος είναι ο πολλαπλασιασμός (ιικό φορτίο) πόσο καλά λειτουργεί ο οργανισμός (δοκιμές κοιτάζουμε τα νεφρά, ηπατικά κύτταρα, χοληστερόλη, και το αίμα ) εάν υπάρχουν άλλες ασθένειες που σχετίζονται με τον ιό HIV (δοκιμές για ορισμένες λοιμώξεις)

22 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Τα αντι-ιικά φάρμακα σχεδιάζονται έτσι, ώστε να βάλλουν κατά διαφόρων σταδίων του κύκλου ζωής του ιού. Αναλυτικά τα στάδια αυτά -και οι δυνατότητες παρέμβασης- είναι τα παρακάτω

23 ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η σύνδεση της ιικής πρωτεΐνης gp120 με το μόριο CD4 στην επιφάνεια των Τ-λεμφοκυττάρων και των μακροφάγων ανοίγει τις παρακάτω δυνατότητες για παρέμβαση. Η πρώτη αφορά τη δέσμευση του μορίου CD4 πάνω στα ανθρώπινα κύτταρα, ώστε οι ιικές πρωτείνες να μην βρίσκουν ελεύθερους στόχους για να αγκιστρωθούν πάνω τους. Αυτό έχει επιτευχθεί με το φάρμακο, enfuvirtide (Fuzeon ή Τ-20), το οποίο παρεμβάλλεται ανάμεσα στις θέσεις συνδέσεως των κυττάρων CD4 και του HIV και εμποδίζει τον ιό από το να μπει μέσα σε αυτά

24 ΘΕΡΑΠΕΙΑ Για να εμποδίσουμε την σύνδεση της πρωτεΐνης gp120 του HIV με τον συν-υποδοχέα CCR5του κυττάρου, μπορούμε να δεσμεύσουμε τον CCR5 και να εμποδίσουμε την είσοδο. Αυτό γίνεται με το φάρμακο maraviroc (Celsentri ) Μια άλλη δυνατότητα συνίσταται στην δέσμευση της πρωτείνης gp120 του ιού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί πειραματικά με τεχνητές μορφές του μορίου CD4, που κατασκευάζονται με τεχνικές γενετικής μηχανικής. Τα ελεύθερα μόρια CD4 προσκολλώνται στις επιφανειακές πρωτείνες του HIV και μπλοκάρουν την δράση τους

25 ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ

26

27

28 Πηγή ΚΕΕΛΠΝΟ

29 Πηγή ΚΕΕΛΠΝΟ

30 Πηγή ΚΕΕΛΠΝΟ

31 Πηγή ΚΕΕΛΠΝΟ

32 Diagnoses of HIV Infection among Adults and Adolescents, by Race/Ethnicity, United States and 6 Dependent Areas Note. Data include persons with a diagnosis of HIV infection regardless of stage of disease at diagnosis. All displayed data have been statistically adjusted to account for reporting delays, but not for incomplete reporting. a Hispanics/Latinos can be of any race.

33 HIV Infection in Blacks/African Americans United States and 6 Dependent Areas Total 222,185 diagnoses of HIV infection in Blacks/African Americans: 45% of total Black/African American women: 62% of women Blacks/African Americans: 64% of infections attributed to heterosexual contact a Black/African American children: 64% of children aged <13 years In 2014, 44% of diagnoses of HIV infection among adults and adolescents were in blacks/african Americans. Note. Data include persons with a diagnosis of HIV infection regardless of stage of disease at diagnosis. All displayed data have been statistically adjusted to account for reporting delays and missing transmission category, but not for incomplete reporting. a Heterosexual contact with a person known to have, or to be at high risk for, HIV infection.

34 Diagnoses of HIV Infection and Population by Race/Ethnicity, 2014 United States Note. Data include persons with a diagnosis of HIV infection regardless of stage of disease at diagnosis. All displayed data have been statistically adjusted to account for reporting delays, but not for incomplete reporting. a Hispanics/Latinos can be of any race.

35 Diagnoses of HIV Infection among Adult and Adolescent Blacks/African Americans, by Sex and Transmission Category 2014 United States and 6 Dependent Areas Note. Data include persons with a diagnosis of HIV infection regardless of stage of disease at diagnosis. All displayed data have been statistically adjusted to account for reporting delays and missing transmission category, but not for incomplete reporting. a Heterosexual contact with a person known to have, or to be at high risk for, HIV infection. b Includes hemophilia, blood transfusion, perinatal exposure, and risk factor not reported or not identified.

36 Diagnoses of HIV Infection among Adult and Adolescent Hispanics/Latinos a, by Sex and Transmission Category 2014 United States and 6 Dependent Areas Note. Data include persons with a diagnosis of HIV infection regardless of stage of disease at diagnosis. All displayed data have been statistically adjusted to account for reporting delays and missing transmission category, but not for incomplete reporting. a Hispanics/Latinos can be of any race. b Heterosexual contact with a person known to have, or to be at high risk for, HIV infection. c Includes hemophilia, blood transfusion, perinatal exposure, and risk factor not reported or not identified.

37 Diagnoses of HIV Infection among Adult and Adolescent Whites, by Sex and Transmission Category 2014 United States and 6 Dependent Areas Note. Data include persons with a diagnosis of HIV infection regardless of stage of disease at diagnosis. All displayed data have been statistically adjusted to account for reporting delays and missing transmission category, but not for incomplete reporting. a Heterosexual contact with a person known to have, or to be at high risk for, HIV infection. b Includes hemophilia, blood transfusion, perinatal exposure, and risk factor not reported or not identified.

38 Stage 3 (AIDS) Classifications and Deaths of Persons with HIV Infection Ever Classified as Stage 3 (AIDS), among Adults and Adolescents, United States and 6 Dependent Areas Note. All displayed data have been statistically adjusted to account for reporting delays, but not for incomplete reporting. Deaths of persons with HIV infection, stage 3 (AIDS) may be due to any cause.

39

40 Race/ethnicity of persons (including children) with HIV/AIDS diagnosed during 2007

41 ΕΥ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ