Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2018

Transcript

1 Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2018 ΚΥΡΙΑΚΗ Θ ΛΟΥΚΑ, Πλάτωνος μ., Ἀναστασίου νεομ. ἐκ Παραμυθίας Ἠπείρου Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗ Θ ΛΟΥΚΑ Ο ΑΦΡΩΝ ΠΛΟΥΣΙΟΣ 1. Σᾶς εἶπα καί ἄλλοτε, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας σάν φιλεύσπλαγχνος μητέρα πού εἶναι, αὐτήν τήν χειμερινή περίοδο, πού ἀπό παλαιά οἱ συνθῆκες τῆς ζωῆς ἦταν δύσκολες, βάζει ὡς κυριακάτικα εὐαγγελικά ἀναγνώσματα περικοπές πού κεντρίζουν τό ἐνδιαφέρον γιά τούς πάσχοντες ἀδελφούς μας. Ἔτσι τήν προηγούμενη Κυριακή ἀκούσαμε τήν παραβολή τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου καί τήν σημερινή Κυριακή

2 ἀκούσαμε πάλι τήν ὁμοία στό περιεχόμενο παραβολή τοῦ ἄφρονος πλουσίου. Σέ ἄλλο μου κήρυγμα στήν παραβολή αὐτή θυμᾶμαι ὅτι σᾶς ἀπέδειξα γιατί ὁ πλούσιος εἶναι ἄφρονας. Δέν θέλω νά ἐπαναλάβω τά ἴδια, γι αὐτό θά σᾶς μιλήσω σήμερα μέ λίγα ἁπλᾶ λόγια γενικά ἐπί τῆς παραβολῆς. 2. Ἀκοῦστε: Ὁ πλούσιος τῆς παραβολῆς δέν ἔγινε πλούσιος ἀπό τά ἀγαθά πού ἀπέκτησε ἐκείνη τήν χρονιά, ἀλλά ἦταν ἤδη πλούσιος ἀπό προηγούμενα χρόνια. Ἑπομένως, δέν εἶχε ἀγωνία πῶς νά περάσει τόν ἐρχόμενο χρόνο καί μποροῦσε λοιπόν νά πεῖ, «ὅλη τήν φετινή μου σοδειά τήν δίνω στήν φτωχολογιά». Δέν τό εἶπε ὅμως αὐτό. Ἀλλά δέν τόν ἀκοῦμε νά εὐχαριστεῖ καί τόν Θεό γιά τήν εὐλογία πού τοῦ ἔδωσε μέ τήν εὐφορία τῶν χωραφιῶν του. Γιατί, ἡ γεωργία προπαντός, ἐξαρτᾶται κυρίως ἀπό τόν Θεό, πού ρυθμίζει τίς συνθῆκες τῶν καιρῶν γιά μιά πλούσια καρποφορία. Ἀντίθετα, ἐνῶ ὁ ἄφρονας πλούσιος εἶδε τόν ἄφθονο καρπό του, τόν ἀκοῦμε καί τόν βλέπουμε νά ἀσχολεῖται μέ τόν ἑαυτό του, μέ πολλή μάλιστα ἀγωνία καί πολύ ἄγχος. Καί ἡ ὥρα εἶναι μεσάνυχτα. Δηλαδή, κοιμοῦνται οἱ πτωχοί, κουρασμένοι ἀπό τόν κόπο τῆς ἡμέρας, γιά νά βγάλουν τό ψωμί τους, καί δέν κοιμᾶται ὁ πλούσιος, πού τά ἔχει ὅλα καί μάλιστα τώρα, μέ τήν ἔκτακτη σοδειά του, ἀπέκτησε ἀκόμη περισσότερα. Ὁ πλούσιος τῆς περικοπῆς μας λέγει ἕνα λόγο, πού μόνο ὁ πάμπτωχος καί ἡ χρεωμένη χήρα θά μποροῦσε νά πεῖ. «Τί νά κάνω;», λέγει. «Τί ποιήσω;». Τό πρόβλημά του εἶναι τό ὅτι οἱ ἀποθῆκες του εἶναι μικρές καί δέν χωροῦν λοιπόν τήν τόσο πλούσια σοδειά τῆς χρονιᾶς ἐκείνης!... Ἀλλά ἀποθῆκες γιά τά πλούσια ἀγαθά του εἶναι «τά στομάχια τῶν πεινασμένων», τοῦ λέγει ὁ ἅγιος Βασίλειος. «Τί νά κάνω;», λέγει ὁ ταλαίπωρος καί ἀξιολύπητος πλούσιος τῆς παραβολῆς μας. Ἀλλά ἕνας καλός μαθητής, καί τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου ἀκόμη, θά μποροῦσε ἄριστα νά πεῖ στόν πλούσιο, πού διερωτᾶται τί νά κάνει. Θά τοῦ ἔλεγε, νά κάνει μιά διαίρεση. Γιατί ἄν ξέρουμε τήν τιμή τῶν πολλῶν καί δέν ξέρουμε τήν τιμή τῆς μιᾶς, κάνουμε διαίρεση! Τόσα εἶναι τά ἀγαθά του, τόσοι εἶναι οἱ πτωχοί στήν ἐπαρχία του, μιά διαίρεση λοιπόν καί θά ἔλυε τό πρόβλημα, γιά τό ὁποῖο, ἀπορώντας καί ἀγωνιώντας, ἔλεγε «τί ποιήσω;». Καί ἐπειδή, ἀγαπητοί μου, μνημόνευσα τόν ἅγιο Βασίλειο, σᾶς ἀναφέρω καί μία ὡραία περικοπή λόγου του, πού γράφει μιλώντας στήν σημερινή εὐαγγελική περικοπή. «Ὅσο περισσότερο λέγει χρησιμοποιοῦμε τά νερά μιᾶς πηγῆς, τόσο εἶναι καλύτερο καί γιά τήν πηγή καί γιά τά νερά της. Ὅπως τά νερά γίνονται στάσιμα καί μολύνονται, ὅταν δέν τά χρησιμοποιοῦμε, ἔτσι καί ὁ ἀχρησιμοποίητος πλοῦτος, γίνεται μή παραγωγικός καί ἄχρηστος». 3. Αὐτόν τόν πλούσιο, γιά τόν ὁποῖο μιλᾶμε, ἀδελφοί, ὁ ἴδιος ὁ Θεός τόν εἶπε «ἄφρονα». «Ἄφρων», τοῦ εἶπε ὁ Θεός, «αὐτήν τήν νύχτα τήν ψυχή σου ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ». Ποιοί «ἀπαιτοῦν» τήν ψυχή, ἀδελφοί μου; Τήν ψυχή τήν ἀπαιτοῦν δικαιωματικά, σάν νά εἶναι δική τους, αὐτοί στούς ὁποίους δόθηκε. Ἄν ὁ ἄνθρωπος ἀγαπάει τόν Θεό καί ἐφαρμόζει τόν Νόμο Του, τότε τήν ψυχή τήν ἀπαιτοῦν οἱ ἄγγελοι, γιά νά τήν παραδώσουν στόν Θεό. Ἄν ὅμως ἡ ψυχή λασπώθηκε στήν ἁμαρτία, χωρίς νά μετανοήσει, καί ἄν ἡ 2

3 ψυχή σκεπτόταν ὅλο τά ὑλικά καί καθόλου τά πνευματικά, σάν τόν ἄφρονα πλούσιο τῆς παραβολῆς μας, τότε ἀνήκει στούς δαίμονες. Καί λέγει λοιπόν ὁ Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, ἑρμηνεύοντας τήν εὐαγγελική μας περικοπή, ὅτι οἱ δαίμονες, αὐτοί εἶναι πού «ἀπαιτοῦν» τήν ψυχή τοῦ ἄφρονα πλουσίου. Καί γι αὐτό εἶναι γιά ἕνα περισσότερο ἀκόμη λόγο «ἄφρονας» ὁ πλούσιος τῆς περικοπῆς μας. Τί σημαίνει «ἄφρονας», χριστιανοί μου; Κατά λέξη σημαίνει «ἄμυαλος», ἀπό τό στερητικό «α» καί τό «φρήν», πού σημαίνει «νοῦς». Ἀλλά στήν θεολογία μας ὁ «νοῦς» δέν σημαίνει ἁπλᾶ τό «μυαλό», ἀλλά ὅλο τό ἐσωτερικό «εἶναι» τοῦ ἀνθρώπου, σημαίνει γενικά τήν ψυχή του. Ὥστε, μιλώντας θεολογικά, θά ποῦμε ὅτι «ἄφρων» εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος πού δέν ἔχει μέσα του καθόλου ἔννοια Θεοῦ. Γι αὐτό καί τά λόγια του καί οἱ πράξεις του δέν ἀναφέρονται καθόλου στόν Θεό, οὔτε καί στόν ἄλλο ἄνθρωπο, πού εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἀναφέρονται μόνο στόν ἑαυτό του. Ἔτσι καί ὁ «ἄφρων», γιά τόν ὁποῖο μᾶς μιλάει ὁ ψαλμός 52, πού λέγει ὅτι «δέν ὑπάρχει Θεός», εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος πού ἔλεγε καί ἔπραττε χωρίς καμμιά ἔννοια Θεοῦ, κάνοντας ἔργα βδελυκτά καί διεφθαρμένα (βλ. Ψαλμ. 52,2). Καί μ αὐτήν τήν ἔννοια, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, ἄς τό παραδεχθοῦμε ταπεινά, ὅτι ὅταν ἁμαρτάνουμε γινόμαστε πραγματικά «ἄφρονες». Ἐνῶ, ὅσο περισσότερο ἅγιοι γινόμαστε, τόσο καί περισσότερο συνετοί καί φρόνιμοι καί νουνεχεῖς εἴμαστε. 4. Τέλος, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ἐπειδή προηγουμένως σᾶς μίλησα γιά ἕνα ψαλμό τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού μιλάει γιά ἄφρονα, θέλω πάλι, τώρα στό τέλος τοῦ κηρύγματός μου, νά σᾶς μιλήσω γιά ἄλλον ψαλμό, τόν 48, μέ τόν ὁποῖο φαίνεται νά σχετίζεται κατά πολύ ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή. Ὁ ψαλμός αὐτός παρομοιάζει τούς πλούσιους, πού θέλουν νά διαιωνίσουν τό ὄνομά τους μέ τά πλούτη τους, τούς παρομοιάζει μέ τά πρόβατα ἐκεῖνα, πού, παρότι ὁδηγοῦνται στήν σφαγή, αὐτά κοιτᾶνε τήν χλόη. Ἔτσι καί οἱ ἄφρονες πλούσιοι ὁδηγοῦνται στόν ἅδη, ὅπου θά διαπιστώσουν ὅτι κριτές τους θά γίνουν οἱ πτωχοί, τούς ὁποίους αὐτοί παρέβλεπαν ἤ καί ἀδίκησαν ἀκόμη. «Καθένας λέγει ὁ ψαλμωδός βλέπει ὅτι καί οἱ σοφοί πεθαίνουν, ὅτι χάνονται, ὅπως οἱ τρελλοί καί οἱ ἀνόητοι, καί ἐγκαταλείπουν σέ ἄλλους τά ἀγαθά τους». Χριστιανοί μου, ἄς ζητᾶμε τόν πλοῦτο τοῦ Θεοῦ, ὅπως μᾶς λέγει ὁ Κύριος στό τέλος τῆς παραβολῆς, πού τόν ἀποκτοῦμε μέ τήν ἀπόλαυση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ στήν προσευχή καί μέ τήν μελέτη τῆς διδαχῆς τῶν ἁγίων Πατέρων. Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 3

4 xyyz ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΨΑΛΤΗΡΙΟΥ ΨΑΛΜΟΣ ΝΓ 53 Εἰς τὸ τέλος, ἐν ὕμνοις συνέσεως τῷ Δαυΐδ 2 ἐν τῷ ἐλθεῖν τοὺς Ζιφαίους καὶ εἰπεῖν τῷ Σαούλ οὐκ ἰδοὺ Δαυΐδ κέκρυπται παρ ἡμῖν; ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟΣ ΨΑΛΜΟΣ ΓΙΑ ΔΙΑΣΩΣΗ ΑΠΟ ΕΧΘΡΟΥΣ 3 Ὁ Θεός, ἐν τῷ ὀνόματί σου σῶσόν με καὶ ἐν τῇ δυνάμει σου κρῖνόν με. 4 Ὁ Θεός, εἰσάκουσον τῆς προσευχῆς μου, ἐνώτισαι τὰ ρήματα τοῦ στόματός μου. 5 Ὅτι ἀλλότριοι ἐπανέστησαν ἐπ ἐμὲ καὶ κραταιοὶ ἐζήτησαν τὴν ψυχήν μου καὶ οὐ προέθεντο τὸν Θεὸν ἐνώπιον αὐτῶν. (διάψαλμα). Ἰδοὺ γὰρ ὁ Θεὸς βοηθεῖ μοι, καὶ ὁ Κύριος ἀντιλήπτωρ τῆς ψυχῆς μου. 7 Ἀποστρέψει τὰ κακὰ τοῖς ἐχθροῖς μου ἐν τῇ ἀληθείᾳ σου ἐξολόθρευσον αὐτούς. 8 Ἑκουσίως θύσω σοι, ἐξομολογήσομαι τῷ ὀνόματί σου, Κύριε, ὅτι ἀγαθόν 9 ὅτι ἐκ πάσης θλίψεως ἐρρύσω με, καὶ ἐν τοῖς ἐχθροῖς μου ἐπεῖδεν ὁ ὀφθαλμός μου. 1. Ὅταν ὁ Δαβίδ πληροφορήθηκε ὅτι οἱ ἀγνώμονες κάτοικοι τῆς Κεϊλά, πού πρίν ἀπό λίγο καιρό τούς εἶχε ἀπελευθερώσει ἀπό τούς ἀλλοφύλους, ἐκινοῦντο ἐναντίον του γιά νά τό παραδώσουν στόν Σαούλ, τότε ἔλαβε τούς 400 ἄνδρες του καί ἔφυγε ἀπό τήν Κεϊλά ζητῶντας σωτηρία στήν ἔρημο, στό ὄρος Ζίφ. Τότε καί οἱ Ζιφαῖοι κινήθηκαν καί αὐτοί ἐναντίον τοῦ Δαβίδ καί παρήγγειλαν γι αὐτόν στόν Σαούλ ὅτι βρίσκεται κρυμμένος κοντά τους. Καί ὁ Σαούλ ἀμέσως, ἔχοντας ὁδηγούς τούς Ζιφαίους, κινήθηκε πρός ἀνεύρεση τοῦ Δαβίδ γιά νά τόν ἐξοντώσει. Ἀλλά ἐνέκυψε ἄλλος σοβαρώτερος κίνδυνος ἀπό ἐπίθεση τῶν Φιλισταίων καί αὐτός ὁ κίνδυνος ἀνάγκασε τόν Σαούλ νά σταματήσει τήν καταδίωξη τοῦ Δαβίδ. Μαθαίνοντας δέ ὁ Δαβίδ ἀπό φίλους του τήν ἐπέμβαση αὐτή τοῦ Θεοῦ πρός λύ- 4

5 τρωσή του, συνέθεσε τόν ψαλμόν αὐτόν, γιά νά ἐκφράσει στόν Θεό τήν χαρά του καί τήν εὐγνωμοσύνη του γιά τήν λύτρωσή του. 2. Ο Δαβίδ ἐπικαλεῖται τόν Θεό γιά τήν σωτηρία του λέγων, «ὁ Θεός ἐν τῷ ὀνόματί σου σῶσόν με» (στίχ. 3). Καί ζητᾶ τήν βοήθεια αὐτή τοῦ Θεοῦ ὁ Δαβίδ, γιατί αἰσθάνεται καθαρή τήν συνείδησή του στήν περίσταση πού δημιουργήθηκε εἰς βάρος του ἀπό τόν Σαούλ, γι αὐτό καί πάλιν λέγει, «καί ἐν τῇ δυνάμει σοῦ κρῖνόν με». Πιστεύει ὅτι στήν κρίση αὐτή ὁ Θεός θά τόν βρεῖ καθαρόν, ὅπως τό εἶχε πεῖ καί στόν Σαούλ: «Γένοιτο Κύριος εἰς κριτήν καί διακαστήν ἀνά μέσον ἐμοῦ καί ἀνά μέσον σοῦ ἴδοι Κύριος καί κρίναι τήν κρίσιν μου καί δικάσαι μοι ἐκ χειρός σου» (Α Βασ. 24,16). Στήν συνέχεια ὁ ποιητής (στίχ. 5) ὁμιλεῖ περί «ἀλλοτρίων», δηλαδή, περί ἐχθρῶν καί ξένων πρός τά συμφέροντα τῆς πατρίδος. Αὐτοί εἶναι οἱ Ζιφαῖοι, οἱ ὁποῖοι, ἄν καί ἐγνώριζαν τό ἡρωϊκό παρελθόν τοῦ Δαβίδ καί τά ταπεινά ἐλατήρια γιά τά ὁποῖα ὁ Σαούλ τόν καταδιώκει, ὅμως αὐτοί, ἐνάντια πρός τό συμφέρον τῆς πατρίδος ἐνεργοῦντες, θέλουν νά παραδώσουν τόν Δαβίδ στά χέρια τοῦ ἐχθροῦ του. Ἄλλοι πάλιν εἶπαν ὅτι «ἀλλότριοι» εἶναι οἱ κάτοικοι τῆς Κεϊλά, οἱ ὁποῖοι, μαζί μέ τήν προδοσία πρός τόν Δαβίδ, διέπραξαν, ὅπως εἴπαμε, καί τό ἁμάρτημα τῆς ἀχαριστίας πρός αὐτόν, γιατί τούς εἶχε ἀπελευθερώσει πρό ὀλίγου ἀπό ἀλλοτρίους ἐχθρούς. Αὐτοί λοιπόν, οἱ Κεϊλιῶτες καί οἱ Ζιφαῖοι καλοῦνται ἐδῶ «ἀλλότριοι», ὡς ἐναντιούμενοι πρός τό συμφέρον τῆς πατρίδος. Ἀλλά, ὅπως λέγει ὁ Ἡσύχιος, καί ὅλοι ὅσοι ἀπεξενώθηκαν ἀπό τόν Θεό («οἱ γάρ ἑαυτούς ἀλλοτριώσαντες τοῦ Θεοῦ»), ὅλοι οἱ μή φρονοῦντες τά τοῦ Θεοῦ, εἶναι «ἀλλότριοι». Μαζί μέ τούς «ἀλλοτρίους», οἱ ὁποῖοι ἐπανέστησαν ἐναντίον του, ὁ Δαβίδ ὁμιλεῖ καί περί «κραταιῶν», οἱ ὁποῖοι ἐζήτησαν τήν ψυχή του (στίχ. 5). Αὐτοί, οἱ ὁποῖοι ἀπό τό Ἑβρ. κείμενο ὀνομάζονται «Ἀρειτσείμ», δηλαδή, τρομεροί καί φοβεροί, πρέπει νά εἶναι οἱ ἄνδρες τοῦ Σαούλ. 3. Ἀλλά, παρά τήν καταδίωξη τοῦ Δαβίδ ἀπό τούς κατοίκους τῆς Κεϊλά καί τούς κατοίκους τῆς περιοχῆς τοῦ ὄρους Ζίφ καί ἀπό τούς τρομερούς ἀκόμη ἄνδρες τοῦ Σαούλ, ὁ Θεός ἐβοήθησε τόν πιστό του δοῦλο καί ὑμνητή του Δαβίδ, γι αὐτό καί αὐτός τώρα λέγει μέ πάλλοντα ἐνθουσιασμό: «Ἰδού γάρ ὁ Θεός βοηθεῖ μοι καί ὁ Κύριος ἀντιλήπτωρ τῆς ψυχῆς μου» (στίχ. 6). Κατά τό Ἑβρ. κείμενο ὁ Θεός παρουσιάζεται μεταξύ τῶν «ἀντιληπτόρων» τοῦ Δαβίδ, ἀλλά εἶναι καλυτέρα ἡ μετάφραση τῶν Ο, κατά τήν ὁποία ὁ Θεός εἶναι ὁ κύριος καί ὁ μόνος ἀντιλήπτωρ τοῦ διωκομένου Δαβίδ. Καί βέβαιος ὁ Δαβίδ περί τῆς τιμωρίας τῶν ἐχθρῶν του λέγει περί αὐτῶν ὅτι ὁ Θεός «ἀποστρέψει τά κακά τοῖς ἐχθροῖς μου» (στίχ. 7). Τί σημαίνει «ἀποστρέψει»; Σημαίνει ὅτι «θά ἀνταποδώσει» ὁ Θεός στούς πολεμίους καί συκοφάντες τοῦ Δαβίδ τά ὅσα αὐτοί ἔπραξαν ἐναντίον του. Καί μέ 5

6 μεγαλύτερη βεβαιότητα ὁ ποιητής, πιστεύων ὅτι ὁ Θεός τηρεῖ τίς ὑποσχέσεις του («ἐν τῇ ἀληθείᾳ σου»), ὁμιλεῖ περί τῆς τελείας καταστροφῆς τῶν ἐχθρῶν του λέγοντας πρός τόν Θεό «ἐξολόθρευσον αὐτούς» (στίχ. 7). 4. Μετά τήν λύτρωση ἀπό τούς ἐχθρούς του ὁ ποιητής μας θά ἀναφέρει τά εὐχαριστήριά του πρός τόν Θεό μέ θυσία. Ἡ θυσία ὅμως αὐτή δέν θά εἶναι μέ προσφορές ζώων, ἀλλά θά εἶναι εὐγνώμων αἶνος πρός τόν Θεό: «Ἐξομολογήσομαι τῷ ὀνόματί σου, Κύριε, ὅτι ἀγαθόν» (στίχ. 8). Θά εἶναι αἶνος ἀπό τήν καρδιά ἐξερχόμενος, γι αὐτό καί ὁ ὑμνωδός τόν λέγει «ἑκούσια» θυσία: «Ἑκουσίως θύσω σοι» (στίχ. 8). «Ἑκουσίως», γιατί «ἀκούσιον θυσίαν ὁ Θεός οὐ προσδέχεται μή ἐκ λύπης ἤ ἐξ ἀνάγκης ἱλαρόν γάρ δότην ἀγαπᾷ ὁ Θεός» (Ἡσύχιος). Καί ὅπως ὁ ποιητής μας ἄρχισε τόν ψαλμό του μέ τό Ὄνομα τοῦ Κυρίου («Ὁ Θεός ἐν τῷ ὀνόματί σου σῶσόν με», στίχ. 3), ἔτσι πάλι, μέ τό ὄνομα τοῦ Κυρίου, θέλει νά τελειώσει καί τόν ψαλμό του, λέγοντας: «Ἐξομολογήσομαι τό ὀνόματί σου, Κύριε, ὅτι ἀγαθόν» (στίχ. 8). 5. Ὁ Σαούλ ἔπαυσε πρός καιρόν καταδιώκοντας τόν Δαβίδ (στίχ. 9α), γιά νά ἀποδιώξει τούς ἐρχομένους ἐναντίον του Φιλισταίους, ἀλλά τό προφητικό βλέμμα τοῦ Δαβίδ βλέπει ὅτι καί ἄν ἀκόμη οἱ κίνδυνοί του συνεχίζονται, ὅμως δέν θά εἶναι παντοτεινοί. Θά παύσουν κάποτε. Αὐτό σημαίνει τό τελευταῖο πού λέγει ὁ ποιητής μας, «καί ἐν τοῖς ἐχθροῖς μου ἐπεῖδεν ὁ ὀφθαλμός μου» (στίχ. 9). Τί «ἐπεῖδεν»; Τήν πτώση καί τήν ἀνατροπή τῶν ἐχθρῶν του. Ὁ Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 6