ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ Π.Ε.Κ.Κ.

Transcript

1

2 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ Π.Ε.Κ.Κ. ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΥΡΟΣ, πρόεδρος ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ, αντιπρόεδρος ΓΙΑΓΚΟΣ ΑΝΤΙΟΧΟΣ, γενικός γραμματέας ΙΩΣΗΦ ΠΡΩΙΜΑΚΗΣ, ταμίας ΝΕΣΤΟΡΑΣ ΠΟΥΛΑΚΟΣ, μέλος ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΛΑΘΡΑΣ, αναπληρωματικό μέλος VAKXIKON.gr MEDIA GROUP Εκδόσεις Βακχικόν Ασκληπιού 17, Αθήνα τηλέφωνο: web site: ekdoseis.vakxikon.gr Τίτλος Βιβλίου: Λουκίνο Βισκόντι -Ο Κόμης του Μιλάνου Συγγραφέας: Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου Αρχισυνταξία: Ν. Φ. Μικελίδης, Κ. Μπλάθρας, Ν. Πουλάκος Επιμέλεια - Διορθώσεις: Ι. Αρνές, Ν. Πουλάκος, Κ. Μπλάθρας Σχεδιασμός Έκδοσης & Εξωφύλλου: Εκδόσεις Βακχικόν 2017 Εκδόσεις Βακχικόν 2017 Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου ISBN: ISBN: Εκδοτική Σειρά: Βακχικόν Πεζά/Δοκίμια Αριθμός Σειράς: 72/7 Πρώτη Έκδοση: Οκτώβριος 2017 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βιβλιοπωλείο του Βακχικόν Ασκληπιού 17, Αθήνα τηλέφωνο:

3 ΛΟΥΚΙΝΟ ΒΙΣΚΟΝΤΙ ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΗ ΜΑΡΞΙΣΤΗ Μαρξιστής; Αριστοκράτης; Νεορεαλιστής; Στιλίστας; Ποιος αλήθεια ορισμός θα ταίριαζε καλύτερα για τον Λουκίνο Βισκόντι; Προσωπικά πιστεύω πως ο καθένας περιγράφει και μια πλευρά του εκπληκτικού, ανεξιχνίαστου ακόμη, μέχρι σε ένα βαθμό, ταλέντου του. Αυτές τις πλευρές ελπίζω να φωτίσει το αφιέρωμα αυτό στο πλούσιο, αν και λιγοστό, κινηματογραφικό του έργο. Ο άνθρωπος στα γρανάζια της σύγχρονης κοινωνίας είναι το βασικό θέμα στις ταινίες του ιταλικού νεορεαλισμού που άρχισαν να εμφανίζονται αμέσως μετά το τέλος του Β Παγκόσμιου Πολέμου. Θέμα που κυριαρχεί στις ταινίες όλων των νεορεαλιστών σκηνοθετών, συμπατριωτών του Βισκόντι, από τον Ντε Σίκα και τον Ροσελίνι μέχρι τον Φελίνι και τον Ντε Σάντι και που θα εμφανιστεί, για πρώτη φορά, πριν ακόμη τελειώσει ο πόλεμος, στην πρώτη ταινία του Βισκόντι, τους «Διαβολικούς εραστές», που πολύ σωστά, θεωρήθηκε πρόδρομος του νεορεαλισμού. Θέμα που θα κυριαρχήσει και στην επόμενη ταινία του, «Η γη τρέμει», ντοκιμαντερίστικη μελέτη των προβλημάτων των ψαράδων της Σικελίας. Ο Βισκόντι όμως δεν θα περιοριστεί στο νεορεαλισμό. Όπως και ο Φελίνι, θα προχωρήσει και θα επεκτείνει τη γλώσσα και τη θεματική του σε γενικότερα κοινωνικά και πολιτικά θέματα: η κατάσταση της γυναίκας στο Bellissima, τα καταστροφικά αποτελέσματα της εκβιομηχανοποίησης σε μια φτωχή οικογένεια του Νότου που αναζητά καλύτερη ζωή στο Βορρά, στον «Ρόκο και τ αδέρφια του», η πτώση της αριστοκρατίας και η άνοδος της αστικής τάξης στην Ιταλία στα μέσα του 19ου αιώνα, στη «Λεοπάρδαλη της Σικελίας», η συνεργασία των μεγαλοεπιχειρηματιών με τους Ναζί και η πτώση ενός ολόκληρου πολιτισμού στους «Καταραμένους», η φθορά, ο θάνατος αλλά και η ομορφιά και η νοσταλγία της νιότης στον «Θάνατο στη Βενετία», η διαφθορά μέσα από το πορτρέτο του Λουδοβίκου της Βαυαρίας, στο «Λυκόφως των θεών», η μοναξιά και η κατανόηση μέσα από τις οικογενειακές σχέσεις στη «Γοητεία της αμαρτίας», ο -σε βάθος- χαρακτήρας ενός «τέρατος» στην ταινία «Ο αθώος». 3

4 Όλες οι ταινίες δοσμένες με την ξεχωριστή εικαστική μάτια του σκηνοθέτη, συνδυασμένη με μια μελοδραματική αντιμετώπιση (με την έννοια εκείνη που ξεκινάει από την όπερα, την άλλη ενασχόληση του Βισκόντι) και που τις κάνει τόσο ιδιαίτερες, πολυεπίπεδες και πάντα απολαυστικές όσες φορές και αν τις βλέπεις. ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ 4

5 ΛΟΥΚΙΝΟ ΒΙΣΚΟΝΤΙ ΤΟΥ ΜΟΝΤΡΟΝΕ ΚΟΜΗΣ ΤΟΥ ΛΟΝΑΤΕ ΠΟΤΣΌΛΟ Ο Λουκίνο Βισκόντι του Μοντρόνε, κόμης του Λονάτε Ποτσόλο, ένας από τους μεγαλύτερους Ιταλούς σκηνοθέτες, γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1906 στο Μιλάνο. Η γενιά του, από τον πατέρα του, ήταν μια από τις αριστοκρατικές του Μιλάνου, που ήταν άρχοντες της πόλης ήδη από τον 13ο αιώνα. Ο πατέρας του, Τζουζέπε, καταγόταν από την λομβαρδική αριστοκρατία των Βισκόντι του Μοντρόνε. Από την οικογένειά τους βγήκαν πολλά ιστορικά πρόσωπα, με πρώτον τον Αρχιεπίσκοπο του Μιλάνου Όθωνα ( ). Αναφέρεται μάλιστα ανάμεσα στους προγόνους του και ένας Λουκίνο, γεννημένος το 1292, άρχοντας του Μιλάνου μέχρι το θάνατό του, στα Η μητέρα του, Κάρλα Έρμπα, ήταν κόρη αστών βιομηχάνων της πόλης, ιδιοκτήτρια της μεγαλύτερης ιταλικής φαρμακοβιομηχανίας. Ο Λουκίνο ήταν το τέταρτο από τα εφτά παιδιά της οικογένειας και ανδρώθηκε μέσα σε μία από τις πιο πλούσιες και σημαντικές οικογένειες του Μιλάνου. Από μικρός παρακολουθούσε παραστάσεις όπερας στη Σκάλα του Μιλάνου και, καθώς ο πατέρας Βισκόντι ήταν γενναίος χρηματοδότης της Σκάλας, στο σαλόνι τους δίνει κονσέρτα ο μαέστρος Αρτούρο Τοσκανίνι. Πολλοί καλλιτέχνες φιλοξενούνται επίσης στην Βίλλα Έρμπα, στη λίμνη Κόμο, όπου ο Λουκίνο περνά τα καλοκαίρια του, με τη μητέρα του Κάρλα και τα αδέρφια του. Έχει την ευκαιρία να γνωρίσει στα χρόνια αυτά τον ίδιο τον συνθέτη Τζιάκομο Πουτσίνι, που θαυμάζει, τον συγγραφέα Γκαμπριέλε ντ Ανούτσιο, που θα γίνει ο εμπνευστής της τελευταίας του ταινίας, κ.ά. Παίρνει μαθήματα στο βιολοντσέλο από τον τσελίστα και συνθέτη Λορέντζο ντε Πάολις ( ). Μαζί με τα αδέλφια του ανεβάζουν στο σαλόνι του σπιτιού τους έργα του Σαίξπηρ. Όταν τελείωσε το κλασικό λύκειο στο Μιλάνο, αποφάσισε να σπουδάσει μουσική και φιλοσοφία. Το 1926 υπηρετεί τη θητεία του ως αξιωματικός στο ιταλικό ιππικό και στη συνέχεια θα ασχοληθεί με τα άλογα ιπποδρόμου. Στα είκοσι έξι του χρόνια μάλιστα, η ομάδα του κέρδισε το Γκραν Πρι του Μιλάνου. Ακολουθεί μια δεκαετία ταξιδιών και περιπλανήσεων, περίοδος κατά την οποία θα μυηθεί στην τέχνη του κινηματογράφου και θα ενταχθεί στις γραμμές της Αριστεράς. Από τη Γερμανία, όπου θα βρεθεί το 1933, τη 5

6 χρονιά της εκλογής του Χίτλερ, θα εγκατασταθεί στη συνέχεια στο Παρίσι, όπου από το 1936 θα συνεργαστεί ως βοηθός του Ζαν Ρενουάρ, στη σκηνοθεσία και τα κοστούμια. Στον κύκλο των συνεργατών του Ρενουάρ θα γνωρίσει τον Ζαν Κοκτώ και την Κοκό Σανέλ, με την οποία θα ζήσει μια μικρή ερωτική ιστορία. Αναφέρεται ως άτυπος βοηθός του Ρενουάρ στις ταινίες «Τόνι» (1935) και «Γεύμα στην εξοχή» (1936). Στο Παρίσι και μέσω του Ρενουάρ θα γνωρίσει τον μαρξισμό και στη συνέχεια θα γίνει μέλος, ως τον θάνατό του, του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας. Θα ταξιδέψει, μεταξύ άλλων, στην Ελλάδα, θα βρεθεί για λίγο στο Χόλιγουντ και το 1939 θα επιστρέψει στην Ιταλία, λόγω του θανάτου της μητέρας του. Από την Ιταλία θα καλέσει τον Ρενουάρ για να αναλάβει μια κινηματογραφική μεταφορά της «Τόσκα» (1941), αλλά λόγω του πολέμου ο Γάλλος σκηνοθέτης αποσύρεται και το έργο θα ολοκληρώσει ο Γερμανός συνεργάτης του Καρλ Κόχ. Από το 1939, μετά το θάνατο της μητέρας του, ο Βισκόντι εγκαταλείπει το Μιλάνο και εγκαθίσταται μόνιμα στη Ρώμη. Συνεργάζεται με το περιοδικό Σινεμά, το οποίο διευθύνει ο Βιτόριο Μουσολίνι, γιος του Μπενίτο, και το πλαισιώνει μια ομάδα επίδοξων κινηματογραφιστών και διανοουμένων, όπως ο Μάριο Αλικάτα, ο Τζουζέπε Ντε Σάντις, ο Τζιάνι Πουτσίνι και ο Μικελάντζελο Αντονιόνι. Από την ομάδα αυτή καλλιεργείται η ιδέα 6