Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Λογοτεχνία Δ Δημοτικού Τίτλος: «Αποφασί-ΖΩ» Συγγραφή: ΚΑΦΕΤΖΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Εφαρμογή: ΤΑΛΑΜΠΙΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2015

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 38

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Αποφασί-ΖΩ Δημιουργός Καφετζή Παναγιώτα Εφαρμογή σεναρίου Κωνσταντίνος Ταλαμπίρης Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Λογοτεχνία Τάξη Δ Δημοτικού Σχολική μονάδα 8 ο 6/θ Δημοτικό Σχολείο Κιλκίς Χρονολογία Από ως Διδακτική/θεματική ενότητα Δεν αντλεί από τα σχολικά βιβλία Διαθεματικό Ναι Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα Ι. Φιλολογικής ζώνης Ιστορία Νεοελληνική Γλώσσα ΙΙ. Άλλα γνωστικά αντικείμενα Σελίδα 3 από 38

4 Γεωγραφία Κοινωνική και πολιτική Αγωγή ΙΙΙ. Ημιτυπικές και άτυπες διαδικασίες εκπαίδευσης Ευέλικτη Ζώνη Διαπολιτισμική Αγωγή Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 14 διδακτικές ώρες. Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο Πληροφορικής. ΙΙ. Εικονικός χώρος Pinterest, ιστοσελίδα σχολείου. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Για τον δάσκαλο Ο εκπαιδευτικός που εφάρμοσε το σενάριο είναι μέτριος χρήστης των νέων τεχνολογιών και χρησιμοποιεί αρκετά τους Η/Υ στην τάξη. Περισσότερο χρησιμοποιεί λογισμικά προσομοιώσεων και οπτικοποιήσεων σε μαθήματα που σχετίζονται με το περιβάλλον, την ιστορία, τη γεωγραφία και τις φυσικές επιστήμες. Επειδή ο εκπαιδευτικός υπηρετεί ως Διευθυντής στη σχολική μονάδα, δεν είναι ο ίδιος ο δάσκαλος της τάξης που εφαρμόστηκε το σενάριο, αλλά διδάσκει σε αυτή Μελέτη Περιβάλλοντος, ενώ το σενάριο υλοποιήθηκε και κατά τις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης. Χώροι Υλικοτεχνική Υποδομή Η εφαρμογή του σεναρίου πραγματοποιήθηκε σε δύο χώρους. Στην αίθουσα του τμήματος, όταν οι δραστηριότητες πραγματοποιούνταν στο πλαίσιο της ολομέλειας και στο εργαστήριο πληροφορικής όταν ήταν απαραίτητο τα παιδιά να εργαστούν σε Σελίδα 4 από 38

5 ομάδες. Η αίθουσα του τμήματος διαθέτει έναν φορητό υπολογιστή συνδεδεμένο με βιντεοπροβολέα, ενώ το Εργαστήριο Πληροφορικής του σχολείου διαθέτει 9 Η/Υ οι οποίοι υποστηρίζουν επαρκώς ικανοποιητικές ταχύτητες στο διαδίκτυο, καθώς και σύγχρονα λογισμικά. Τέλος υπάρχει και στο εργαστήριο πληροφορικής ένας Η/Υ που είναι συνδεδεμένος με βιντεοπροβολέα και χρησιμοποιήθηκε για τις παρουσιάσεις στην ολομέλεια. Πέρα από τα παραπάνω προϋπόθεση από την συντάκτρια για την υλοποίηση του σεναρίου ήταν οι Η/Υ, να είναι συνδεδεμένοι σε δίκτυο (μέσω του Team Viewer), ώστε να υπάρχει δυνατότητα προβολής όλων των οθονών από τον κεντρικό Η/Υ. Επίσης, θεωρήθηκε θετικό να υπάρχει συνεργασία με μια παιδική βιβλιοθήκη, ώστε να εξασφαλιστούν οι τίτλοι που προτείνονται από το σενάριο ή άλλοι αντίστοιχοι. Αυτές οι δύο προϋποθέσεις δεν εξασφαλίστηκαν από τον εκπαιδευτικό της τάξης μιας και θεώρησε ότι οι ικανότητα των παιδιών να διαχειριστούν το θέμα μέσα από πληθώρα λογοτεχνικών κειμένων δεν ήταν στα όρια των δυνατοτήτων τους. Επιπλέον, το σενάριο εφαρμόστηκε κατά τον τελευταίο μήνα του σχολικού έτους, κατά τον οποίο πολλές διδακτικές ώρες χάθηκαν από συμμετοχή όλης της τάξης ή μέρους αυτής σε θεατρικά δρώμενα, αθλητικούς αγώνες και εκπαιδευτικές επισκέψεις. Για τους παραπάνω λόγους ο εκπαιδευτικός τροποποίησε σε αρκετά σημεία το σενάριο, προσαρμόζοντάς το στις δυνατότητες της τάξης του, προσπαθώντας όμως να μην πειράξει τον βασικό πυρήνα των αρχών και της φιλοσοφίας του. Η βασικότερη αλλαγή που έγινε ήταν ο μετασχηματισμός του σεναρίου από σενάριο που αφορούσε τη λογοτεχνία σε σενάριο που σχετίζονταν περισσότερο με τη γλώσσα. Στο ίδιο πλαίσιο που περιγράφηκε παραπάνω δεν πραγματοποιήθηκε η συγκέντρωση γονέων που πρότεινε η συντάκτρια ώστε να ενημερωθούν για το θέμα και τις δράσεις που θα αναπτύξουν τα παιδιά τους. Για τον μαθητή Σελίδα 5 από 38

6 Το σενάριο εφαρμόστηκε στο τμήμα Δ 1 του 8 ου Δημοτικού Σχολείου Κιλκίς. Το τμήμα αποτελείται από 12 παιδιά, 8 μαθητές και 4 μαθήτριες. Από τα παιδιά τα τέσσερα προέρχονται από μονογονεϊκές οικογένειες. Τα δύο από αυτά βίωσαν μέσα στην σχολική χρονιά τη διαδικασία του διαζυγίου και ήταν αρκετά επιβαρυμένα ψυχολογικά. Ένα τρίτο δε παιδί έχασε κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους από ανίατη ασθένεια τον πατέρα του με επίσης αρνητικά για την ψυχολογία του αποτελέσματα. Τέλος μια μαθήτρια προέρχεται από οικογένεια αλλοδαπών οικονομικών μεταναστών, χωρίς όμως να έχει δυσκολία στο να εκφράζεται στην ελληνική γλώσσα, ενώ οι επιδόσεις της σε όλα τα μαθήματα είναι σχεδόν άριστες. Οι υπόλοιποι μαθητές και μαθήτριες ακολουθούν την κανονική κατανομή ως προς τις επιδόσεις τους στα σχολικά μαθήματα. Οι μαθητές και οι μαθήτριες εργάστηκαν για δεύτερη φορά στο πλαίσιο που τους υπαγόρευε ένα σενάριο και για δεύτερη φορά χρησιμοποίησαν ηλεκτρονικούς υπολογιστές κατά την μαθησιακή διαδικασία. Εδώ είναι καλό να επισημανθεί ότι το σχολείο δεν περιλαμβάνεται στα με ΕΑΕΠ με αποτέλεσμα να μην διαθέτει μάθημα Πληροφορικής, ούτε και αντίστοιχο εκπαιδευτικό, ενώ στο ωρολόγιο πρόγραμμα δεν περιλαμβάνονται ώρες φιλαναγνωσίας που ήταν χρήσιμες για την ολοκλήρωση του σεναρίου. Παρ όλα αυτά, οι μαθητές/-τριες οργανώθηκαν σε ομάδες και λειτούργησαν διερευνητικά. Αξιολόγησαν και επέλεξαν την καταλληλότερη πηγή για την εργασία τους, καθώς και το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για τις δραστηριότητές τους. Αν και το μάθημα της Πληροφορικής δεν περιλαμβάνεται στο αναλυτικό τους πρόγραμμα απέδειξαν ότι είχαν μια εξοικείωση με τη χρήση υπολογιστή και διαδικτύου. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Καφετζή Παναγιώτα, Αποφασί-ΖΩ, Νεοελληνική Λογοτεχνία Δ Δημοτικού, Σελίδα 6 από 38

7 Το σενάριο αντλεί Το σενάριο δεν αντλεί επιμέρους στοιχεία από άλλα σενάρια (εκτός από το συνταγμένο σενάριο που εφαρμόζεται). Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το σενάριο πραγματεύεται το θέμα της στάσης των παιδιών απέναντι στην κοινωνία, της οποίας σταδιακά γίνονται ενεργά μέλη. Πρωταγωνιστές είναι παιδιά «ήρωες» που από συγκυρία της τύχης βρέθηκαν στο «μάτι του κυκλώνα» των μεγάλων προβλημάτων της σύγχρονης κοινωνίας. Παιδική εργασία, ρατσισμός, καταστροφή του περιβάλλοντος, διακρίσεις στην εκπαίδευση και απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης των παιδιών στις υποανάπτυκτες χώρες είναι μερικά από τα θέματα που θίγονται μέσα από τις δραστηριότητες του σεναρίου. Σε όλα τα παραπάνω θέματα, η πραγμάτευση εστιάζει στη στάση που κράτησαν αυτά τα παιδιά, για να τα αντιμετωπίσουν, καθώς δεν τα θεώρησαν σαν δεδομένα αλλά προσπάθησαν να τα αλλάξουν και το έκαναν. Ωστόσο, κάποια κρίσιμη στιγμή χρειάστηκε να πάρουν την απόφαση να αναλάβουν ευθύνες, να διακινδυνεύσουν ακόμη και την ίδια τους τη ζωή. Αυτή η στιγμή, η στιγμή της απόφασης, είναι το στίγμα του σεναρίου και γι αυτό υιοθετείται και ο τίτλος «αποφασί-ζω» αξιοποιώντας τη σημειωτική της κεφαλαίας διαμόρφωσης, για να τονιστεί η σημασία αυτής της απόφασης για τη ζωή τους και τη ζωή όλων μας. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Το σενάριο αξιοποίησε την ενότητα 6 «Ιστορίες παιδιών» (Γλώσσα Δ Δημοτικού, β τεύχος) και συγκεκριμένα την υποενότητα 4 (σ. 20) «Ο εξάχρονος ήρωας της Νέας Ορλεάνης». Εστίασε στο δικαίωμα των παιδιών να διεκδικήσουν έναν καλύτερο Σελίδα 7 από 38

8 κόσμο. Προσπάθησε να βάλει τους μαθητές σε διαδικασία να αμφισβητήσουν το αυτονόητο, να δουν τη σύγχρονη πραγματικότητα πέρα από προκαταλήψεις και να διεκδικήσουν ένα καλύτερο αύριο. Αξιοποίησε την ηρωική στάση παιδιών από όλο τον κόσμο (μέσα από πληροφοριακά κείμενα σε μια διαδραστική πλατφόρμα επικοινωνίας όλης της τάξης, το Pinterest), σε συνδυασμό με κείμενα που αποδίδουν ρόλους μη συμβατικούς στα παιδιά. Επιστήμονες από τον χώρο της «ηθικής εκπαίδευσης» (moral education, Wilson 1996) υποστηρίζουν ότι, όταν τα παιδιά ταυτίζονται συνειδητά με κάποιο ηρωικό πρόσωπο, προσθέτουν στοιχεία της προσωπικότητας και των ηθικών αρχών του ήρωα στη συμπεριφορά τους. Έρευνες που έγιναν από τον Subotnik (1988) έδειξαν ότι τα παιδιά υιοθετούσαν στοιχεία της συμπεριφοράς και του ηθικού συστήματος αξιών προσώπων που αναγνώριζαν σαν ήρωες, όπως την αφοσίωση στον στόχο τους, την εξυπνάδα και τη δημιουργικότητά τους, τον τρόπο αντιμετώπισης δυσκολιών στην επίτευξη του στόχου, την αποδοχή και ενσυναίσθηση, τη στάση στα κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Το σενάριο επιχείρησε να βάλει τα παιδιά να μελετήσουν τις ζωές αυτών των «μικρών ηρώων», να τις ερευνήσουν σαν μελέτες περίπτωσης σε μια έρευνα δράσης που στοχεύει να τα εμπλέξει ατομικά και ομαδικά σε μια διαπραγμάτευση των αξιών τους και των καταστάσεων που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν. Στο κεντρικό βιβλίο του σεναρίου, το Έχω ένα μήνυμα για όλα τα παιδιά της γης, μέσα από τις δραστηριότητες και την εικονογραφημένη ιστορία του βιβλίου, προτείνεται μια προοπτική που λειτουργεί προς την κατεύθυνση της ισότιμης αναγνώρισης, εκ μέρους των παιδιών, τόσο των δικαιωμάτων, όσο και των υποχρεώσεών τους, την ανάπτυξη των αξιών της ενσυναίσθησης, αλληλεγγύης και συνεργατικότητας, της προσωπικής και συλλογικής ελευθερίας, μέσα από το παιχνίδι, την εργασία σε ομάδες και την αξιοποίηση της τέχνης στην εκπαίδευση. Οι δράσεις του σεναρίου καλλιέργησαν δεξιότητες κατανόησης και επεξεργασίας πληροφοριακών κειμένων. Η διαπραγμάτευση πραγματοποιήθηκε σε Σελίδα 8 από 38

9 επίπεδο ολομέλειας, ομαδικό και ατομικό, με στόχο τόσο την καλλιέργεια γνωστικών δεξιοτήτων και την πραγμάτευση στάσεων στο πεδίο της γλώσσας και της λογοτεχνίας, όσο και στο πεδίο της κοινωνικής γνώσης και εμπλοκής. Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Μέσα από τις δράσεις του σεναρίου επιχειρήθηκε τα παιδιά: να αναστοχαστούν ατομικά και να διαπραγματευτούν σε επίπεδο ομάδας και κοινότητας κοινωνικά θέματα καθώς και τη στάση τους απέναντι σε αυτά να προσδιορίσουν τοπικά την έννοια δικαίωμα για την παιδική ηλικία να αμφισβητήσουν στερεότυπα για τον ρόλο των παιδιών στο κοινωνικό γίγνεσθαι να εξοικειωθούν με διαφορετικούς τύπους οικογένειας και τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια να αμφισβητήσουν κοινωνικά στερεότυπα για την εικόνα του άστεγου, του φτωχού, του μετανάστη, του ήρωα να εξοικειωθούν με έννοιες όπως αυτή της ατομικής ευθύνης, του εθελοντισμού, της κοινωνικής δράσης και συμμετοχής να έρθουν σε επαφή με θετικά πρότυπα πολύ κοντά στην ηλικία τους ενσωματώνοντας στοιχεία τους στην ατομική τους ταυτότητα. Γνώσεις για τη γλώσσα Μέσα από τις δράσεις του σεναρίου επιχειρήθηκε τα παιδιά: να καλλιεργήσουν δεξιότητες γραπτού και προφορικού αφηγηματικού, περιγραφικού και επιχειρηματολογικού λόγου να είναι σε θέση να δικαιολογούν τις επιλογές και τις θέσεις τους στοιχειοθετώντας και ταξινομώντας τα δεδομένα στα οποία βασίζονται Σελίδα 9 από 38

10 να αναπτύξουν δεξιότητες παραγωγής αναφορικού λόγου με τη συγγραφή μικρών άρθρων να εξοικειωθούν με τη διαδικασία διαπραγμάτευσης και κατασκευής κειμένων σε επίπεδο ομάδας και τάξης να εξοικειωθούν με πολυτροπικά ψηφιακά κείμενα και να αναπτύξουν δεξιότητες κατασκευής τους καθώς και μετακειμενικές δεξιότητες διαχείρισής τους. Γραμματισμοί Μέσα από τις δράσεις του σεναρίου επιχειρήθηκε τα παιδιά: να εξοικειωθούν με τη χρήση διαδραστικών κοινωνικών δικτύων (Pinterest) να εξοικειωθούν με τη χρήση εργαλείων απομακρυσμένης πρόσβασης και διαχείρισης επιλεγμένων Η/Υ (titanpad) να βελτιώσουν δεξιότητες κατασκευής και διαχείρισης αρχείων και φακέλων αποθήκευσης να εξοικειωθούν με την αναζήτηση, αξιολόγηση και επιλογή πληροφοριών από το διαδίκτυο να αναπτύξουν δεξιότητες κατανόησης και διαπραγμάτευσης οπτικού κειμένου (βίντεο & video animation) να στραφούν σε κριτικούς τρόπους διαπραγμάτευσης πολυτροπικών κειμένων αναλύοντας τον ρόλο των δομικών τους στοιχείων και των επιλογών των μέσων στα οποία εμφανίζονται (Wikipedia, YouTube, Pinterest) να συνειδητοποιήσουν τη σημασία των επιλογών των «τρόπων» του κειμένου κατά την κατασκευή του μηνύματος σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο να βελτιώσουν δεξιότητες διαχείρισης εφαρμογών γραφείου ανακαλύπτοντας παράλληλα νέους τρόπους αξιοποίησής τους σε συνδυασμό με άλλα προγράμματα. Σελίδα 10 από 38

11 Διδακτικές πρακτικές Το θέμα και οι στόχοι του σεναρίου επιβάλλουν την ενεργητική εμπλοκή των παιδιών σε όλες τις δράσεις του μέσα από διαδικασίες διαπραγμάτευσης και αναστοχασμού. Έτσι, ήταν απαραίτητο η τάξη να είναι εξοικειωμένη με την ομαδοσυνεργατική οργάνωση και το πλαίσιο λειτουργίας της μαθησιακής κοινότητας να ευνοεί την αποδοχή και ενίσχυση της ατομικής έκφρασης, του δημοκρατικού διαλόγου και των διαδικασιών αναστοχασμού. Ο ρόλος του δασκάλου ήταν να λειτουργεί σαν εμψυχωτής της κοινότητας στην αναζήτησή της, χωρίς να προσπαθεί να επιβάλει ηθικές αξίες και συστήματα. Αυτό δε σημαίνει πως δεν μπορεί να ανοίγει δρόμους στα παιδιά για την προσέγγισή τους καθώς και να ενορχηστρώνει και να συντονίζει τις δράσεις που αναπτύσσονται. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Το σενάριο ολοκληρώθηκε αυτόνομα στις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης όπου και υλοποιήθηκε με τη μορφή project καθώς και κατά τις ώρες διδασκαλίας του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος. Με αφορμή την ιστορία του μικρού Ντε Μόντε Λοβ η τάξη ξεκίνησε παρακολουθώντας το βίντεο από το Pinterest να εφαρμόζει τις δράσεις του σεναρίου. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο υλοποιεί τμήμα του προγράμματος της διδασκαλίας της γλώσσας, αφού μέσα από τις δράσεις του τα παιδιά έρχονται σε επαφή με κουλτούρες άλλων λαών (όπως προβλέπει το ΑΠΣ), αλλά ταυτόχρονα συνειδητοποιούν και τον παγκόσμιο χαρακτήρα περιβαλλοντικών και κοινωνικών προβλημάτων (ΥΠΑΙΘ 2011). Σελίδα 11 από 38

12 Αξιοποίηση των ΤΠΕ Βασικό εργαλείο για την εφαρμογή του σεναρίου αποτέλεσαν οι ΤΠΕ, καθώς πάνω τους θεμελιώνεται η διαδραστικότητα του σεναρίου και με τη χρήση τους πραγματώνονται βασικές αρχές του, όπως η αναθεώρηση σαν βασικό στάδιο καλλιέργειας δεξιοτήτων κατασκευής κειμένων, η εύρεση, ενσωμάτωση και παρουσίαση πληροφοριών στην κοινότητα, η διαπραγμάτευση οπτικών ψηφιακών κειμένων και τελικά η διεύρυνση της πολυφωνίας και των φυσικών ορίων της αναγνωστικής κοινότητας. Λίγα λόγια για το «Titanpad» Το «Τitanpad» είναι ένα λογισμικό, ελεύθερο στο διαδίκτυο, το οποίο λειτουργεί on line και δε χρειάζεται εγκατάσταση στον Η/Υ. Κάθε link που δημιουργείται λειτουργεί σαν ένα περιβάλλον στο οποίο μπορεί να γράψει όποιος έχει στη διάθεσή του τον συγκεκριμένο σύνδεσμο. Μπορεί να δει ό,τι υπάρχει στην οθόνη του, να αντιγράψει τμήματα ή και ολόκληρα αρχεία, να συνδημιουργήσει σε πραγματικό χρόνο με τον χρήστη που βρίσκεται εκείνη τη στιγμή στον Η/Υ. Στην ουσία είναι σαν να δημιουργείται ένα άτυπο δίκτυο μεταξύ συγκεκριμένων Η/Υ με τη βοήθεια του διαδικτύου. Τα κείμενα αυτά μπορούν να αποθηκευτούν σε μορφή του κειμενογράφου word ή σε pdf, ενώ μπορούν να αποσπασθούν από το περιβάλλον του titanpad με την επιλογή της «αντιγραφής» και επικολληθούν οπουδήποτε αλλού. Ο δάσκαλος που κι αυτός έχει στη διάθεσή του τους συγκεκριμένoυς συνδέσμους, μπορεί βλέπει τη δουλειά της κάθε ομάδας σε πραγματικό χρόνο, να την προβάλλει με τον βιντεοπροβολέα κατά την αναθεώρηση και κοινοποίηση στην τάξη και να παρεμβαίνει σε αυτή. Τέλος, όταν εξοικειωθούν τα παιδιά με τη χρήση του, μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στις ομάδες να έχουν κι αυτές δικαιώματα παρέμβασης σε όλους τους Η/Υ οδηγώντας τα παιδιά σε διαδικασίες συνεργατικής γραφής. Σελίδα 12 από 38

13 Λίγα λόγια για το «Pinterest» Το «Pinterest» είναι ένα περιβάλλον κοινωνικής δικτύωσης όπου ο κάθε χρήστης δημιουργεί έναν «πίνακα ανακοινώσεων» με στοιχεία και εικόνες που ανεβάζει ο ίδιος ή βρίσκει στο διαδίκτυο. Τα Pinterest μπορούν να είναι θεματικά ή γενικά. Κάθε χρήστης της εφαρμογής μπορεί να ακολουθεί άλλα Pinterest που τον ενδιαφέρουν ή να δηλώνει ότι του αρέσουν. Μπορεί να παίρνει, επίσης, στοιχεία από άλλα, ψάχνοντας στη βάση δεδομένων της εφαρμογής. Μπορούν να προστίθενται σχόλια στις αναρτήσεις (μέχρι 500 χαρακτήρες) καθώς και χάρτης. Ο δημιουργός έχει τη δυνατότητα να έχει την αποκλειστική πρόσβαση, να το έχει δημόσιο ή να δίνει πρόσβαση σε ορισμένους χρήστες (group board). Έτσι, είναι ένα περιβάλλον πολύ πιο προστατευμένο από άλλα κοινωνικά δίκτυα. Λίγα λόγια για την επιλογή του λογισμικού κατασκευής εικονογραφημένων ιστοριών σαν βάση για την επεξεργασία των κειμένων Στο σενάριο επιλέγεται το λογισμικό σύνθεσης εικονογραφημένων ιστοριών storyjumber σαν βάση κατασκευής και επεξεργασίας των κειμένων των παιδιών. Στόχος μας είναι μέσα από ένα εργαλείο με το οποίο τα παιδιά είναι εξοικειωμένα να εστιάσουμε στο να μπορεί ο μαθητής να εκφράσει τις απόψεις και τους προβληματισμούς του, δουλεύοντας ευχάριστα πάνω στην κατασκευή ενός πολυτροπικού κειμένου, μιας εικονογραφημένης ιστορίας. Κατά την κατασκευή της ιστορίας αναπτύσσεται σε μεγάλο βαθμό η συνεργασία των παιδιών, ενώ δημιουργούνται αυθεντικές καταστάσεις επικοινωνίας μιας και τα παιδιά γνωρίζουν ότι το κείμενό τους μπορεί να εκτυπωθεί ή να δημοσιευθεί σε ιστοσελίδα. Κείμενα Προτεινόμενα λογοτεχνικά κείμενα Κριστίν Μπούτσερ, Οι Δραπέτες, μετάφραση Γιάννης Δημάκος. Αθήνα: Σύγχρονοι Ορίζοντες, Σελίδα 13 από 38

14 Rebecca Hazell,. Διάσημα παιδιά που άφησαν το στίγμα τους στην ιστορία, μετάφραση Τζένη Κουσουνέλου. Αθήνα: Φυτράκης ΑΕ, Ελένη Δικαίου, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Τζέμη Τασάκου, Μίλα μη φοβάσαι. Αθήνα: ΕΨΥΠΕ, Μερκούριος Αυτζής, Ο Ορφέας και οι νταήδες με τα κίτρινα ποδήλατα. Αθήνα: Ψυχογιός, Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Το μήνυμα του φτερωτού Ερμή. Αθήνα: Πατάκης, Διεθνής Αμνηστία, Ελληνική Επιτροπή Όλοι γεννιόμαστε ελεύθεροι, μετάφραση Λεπίδα Σέτη. Αθήνα: Παπαδόπουλος. Γιώργος Μπότσος, Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί. Αθήνα: Μεταίχμιο, Μάνια Σωτηροπούλου, Η γη των παιδιών. Αθήνα: Πατάκης, Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη, Οι φρουροί του παραδείσου. Αθήνα: Ακρίτας, Briggitte Labbé & Michel Puech. Η δικαιοσύνη και η αδικία. Αθήνα: Άγκυρα, Άλκη Ζέη & Ζώρζ Σαρή, Άλλοι καιροί, άλλα παιδιά. Αθήνα: ΕΨΥΠΕ, Κατερίνα Τζαβάρα, Έχω ένα μήνυμα για όλα τα παιδιά της γης: Τα δικαιώματα του παιδιού. Θεσσαλονίκη: Διάπλους, Κατάλογοι βιβλίων Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Παιδικά βιβλία Βλέποντας τον κόσμο με διαφορετικά μάτια, Εκδόσεις Ανατολικός. Κατάλογος βιβλίων προτεινόμενα από το i-red Ινστιτούτο για Δικαιώματα την Ισότητα & την Ετερότητα: Διαδικτυακά ψηφιακά περιβάλλοντα titanpad.com Σελίδα 14 από 38

15 Ιστοσελίδες Pinterest «Αποφασί-ΖΩ» (της συντάκτριας) «Community hero: William Kamkwamba» από την ιστοσελίδα «7 παιδιά που άλλαξαν τον κόσμο», άρθρο από την ιστοσελίδα «Από τον Δενδροπόταμο στην Αμερική!», είδηση στην ιστοσελίδα «Σαμάνθα Σμιθ», λήμμα στη Βικιπαίδεια «Άννα Φρανκ», λήμμα στη Βικιπαίδεια Φωνές των Παιδιών, ιστοσελίδα της Unicef «Μπέρτολτ Μπρεχτ, ποιήματα, τραγούδια, κείμενα», ανάρτηση στο ιστολόγιο της Α. Αγγελοπούλου ( ) Βίντεο «KidsRights Heroes: Thandiwe Chama from Zambia», της οργάνωσης KidsRights «KidsRights Heroes: Nkosi Johnson from South Africa», της οργάνωσης KidsRights «De Monte Love», βίντεο με την ιστορία του 6χρονου επιζώντα του τυφώνα Κατρίνα Ιστοσελίδες για ανάληψη δράσης Δίκτυο για τα δικαιώματα του παιδιού: Κατάλογος εθελοντικών ομάδων: Συλλογή πωμάτων από πλαστικά μπουκάλια για προμήθεια αναπηρικών αμαξιδίων Εθελοντικές δράσεις για τις ακτές: Γιατροί χωρίς σύνορα: Γιατροί του κόσμου: Σελίδα 15 από 38

16 Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1η & 2η διδακτική ώρα Εργαστήριο Η/Υ Ο εκπαιδευτικός παρουσίασε στα παιδιά τη γενική ιδέα του σεναρίου. Τα παιδιά απέναντι σε έναν κόσμο που αλλάζει. Τα παιδιά σαν αποδέκτες των αλλαγών στο περιβάλλον, στην οικογένεια, στην κοινωνία. Τα παιδιά σαν παρατηρητές των ενεργειών των μεγάλων αλλά και σαν μελλοντικοί πολίτες αυτού του κόσμου. Μπορούν να κάνουν κάτι, ώστε να επηρεάσουν αυτές τις αλλαγές όσο είναι μικροί; Παίρνοντας σαν αφορμή την υποενότητα «Ο μικρός ήρωας της Νέας Ορλεάνης» (Γλώσσα Δ Δημοτικού, β τεύχος, σ. 20), παρουσίασε στα παιδιά το σχετικό βίντεο και τους ζήτησε να αναδιηγηθούν το κείμενο που είχαν διαπραγματευτεί στο μάθημα της Γλώσσας. Η τάξη θυμόταν το σχετικό κείμενο από το σχολικό βιβλίο κι έτσι συζήτησε τη στάση του παιδιού, τις ευθύνες που ανέλαβε σε σχέση με την ηλικία του, τα συναισθήματα που μπορεί να ένιωσε και το πώς αντέδρασε. Ακολούθως η τάξη, αφού μεταφέρθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής και οι ομάδες πήραν τις θέσεις τους μπροστά από τους Η/Υ. Κάθε ομάδα επισκέφθηκε το σχετικό Pinterest. Τα παιδιά ενημερώθηκαν για τον ρόλο που πρόκειται να παίξει το Pinterest στην εξέλιξη του σεναρίου σαν πλατφόρμα αναζήτησης. Προκειμένου τα παιδιά να εξασκηθούν στη φιλοσοφία και στις απαιτήσεις του σεναρίου, η κάθε ομάδα δεν εξερεύνησε διαφορετικά στοιχεία όπως προέβλεπε το σενάριο. Αντίθετα ο δάσκαλος προσανατόλισε τα παιδιά στο να ασχοληθούν όλες οι ομάδες με την ιστορία της Άννας Φρανκ. Με τον τρόπο αυτό, έχοντας τα παιδιά το ίδιο αντικείμενο εργασίας ο δάσκαλος επιχείρησε να διασφαλίσει ότι τα παιδιά θα αντιληφθούν πώς πρέπει να εργαστούν, ενώ θα μπορούσε να καθοδηγήσει τις ομάδες με ασφαλέστερο τρόπο. Τα παιδιά μέσα από την υπερσύνδεση που παρείχε το Pinterest επισκέφθηκαν τη σελίδα της wikipedia μέσα από την οποία πληροφορήθηκαν της ιστορία της Άννας Φρανκ. Παράλληλα συμπλήρωσαν το Φύλλο Εργασίας 1 (Εικόνες 1, 2, 3 και 4). Το Σελίδα 16 από 38

17 Φύλλο Εργασίας συμπληρώθηκε ομαδικά, αν και μερικά παιδιά προτίμησαν παρότι συμμετείχαν στην ομάδα να συμπληρώσουν το δικό τους Φύλλο Εργασίας (Φάκελος «Synodeytika> 1o Didaktiko Dioro> Tekmiria»). Στη συνέχεια ο δάσκαλος ξεκίνησε μια συζήτηση σχετικά με τη ζωή και την προσωπικότητα της Άννας Φρανκ, καθώς και για την προσφορά της στο να συνειδητοποιήσει ο κόσμος τα εγκλήματα του ναζισμού ώστε να μην επαναληφθούν. Παράλληλα έγινε συζήτηση για τις δυσκολίες και τους κινδύνους που αντιμετώπισε η ηρωίδα, την προσπάθεια που χρειάστηκε να καταβάλλει, τους συμμάχους και τα εμπόδια που συνάντησε στη διαδρομή της. Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Οι μαθητές κλήθηκαν για πρώτη φορά να διαβάσουν ένα διαδικτυακό κείμενο, να εντοπίσουν τα σημαντικά του στοιχεία και να τα καταγράψουν. Για τον λόγο αυτό είχαν βοήθεια από τον δάσκαλο, αλλά και από το Φύλλο Εργασίας που τους δόθηκε, οπότε και τα αποτελέσματα που προέκυψαν ήταν ικανοποιητικά. Μετά το τέλος της δραστηριότητας τα παιδιά συνειδητοποίησαν τον κύριο στόχο του σεναρίου που ήταν να αντιληφθούν ότι συνομήλικοί τους συχνά, παίρνουν σημαντικές αποφάσεις, προασπίζοντας τη ζωή τους, αλλά και τη ζωή των άλλων ορθώνοντας το ανάστημά τους στους κινδύνους και τις δυσκολίες που ανακύπτουν.. Σελίδα 17 από 38

18 Εικόνα 1 Εικόνα 2 Εικόνα 3 Εικόνα 4 3η 6η διδακτική ώρα Αίθουσα διδασκαλίας Η επόμενη δραστηριότητα υλοποιήθηκε στην ολομέλεια. Ο εκπαιδευτικός έκρινε ότι τα παιδιά δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν σε επίπεδο ομάδων στις απαιτήσεις της δραστηριότητας, μιας και πολλές από τις ιστοσελίδες που προτείνονταν από την διαδικτυακή πλατφόρμα του Pinterest. ήταν στα αγγλικά. Για τον λόγο αυτό ο εκπαιδευτικός επέλεξε τρεις περιπτώσεις παιδιών που σύμφωνα με την άποψη τα παιδιά μπορούσαν να διαχειριστούν και τις πρότεινε στην ολομέλεια. Κάθε ιστορία, με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα, προβάλλονταν στον πίνακα. Τα παιδιά με βάση το Φύλλο Εργασίας 1 (βλ. σχετικό αρχείο και στον φάκελο συνοδευτικού υλικού) Σελίδα 18 από 38

19 εργαζόμενοι σε ομάδες ετοίμασαν ένα μικρό άρθρο, για να το παρουσιάσουν στις υπόλοιπες (100 λέξεις). Συγκεκριμένα παρουσιάστηκε ένα βίντεο στο οποίο εμφανίζεται η Σεβρν- Κούλις Σουζούκι που δημιούργησε τον Οργανισμό των Παιδιών για το Περιβάλλον, καθώς και δύο βίντεο από την ιστοσελίδα «Φωνές των Παιδιών» που διαχειρίζεται η Unicef προκειμένου να βοηθήσει να ακουστεί η φωνή των παιδιών που ζουν στο επίκεντρο ανθρωπιστικών κρίσεων. Ο δάσκαλος εξήγησε στους μαθητές και τις μαθήτριες ότι με τα κείμενα που θα γράψουν θα βοηθήσουν τα παιδιά στο να ακουστεί η ιστορία τους. Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν στην τάξη οι ιστορίες της Aya και του Michel. Τα παιδιά αφού είδαν τα βίντεο και κράτησαν σημειώσει στα Φύλλα Εργασίας (Εικόνες 5, 6, 7 και 8) κατέληξαν ενδεικτικά στα ακόλουθα κείμενα: Ομάδα 1 Η Σούζαν Σουζούκι «Η Σούζαν Σουζούκι ήταν 10 χρονών κορίτσι που ζούσε στον Καναδά μαζί με την οικογένειά της. Μαζί με άλλα παιδιά έφτιαξαν τον οργανισμό των παιδιών που βοηθάει το περιβάλλον από την παγκόσμια καταστροφή εξαιτίας των πλημμυρών, την τρύπα του όζοντος και των εργοστασίων. Στα 12 της πήγε στην περιβαλλοντική σύσκεψη στο Ρίο. Εκεί μίλησε για τα προβλήματα του πλανήτη και του περιβάλλοντος». Ομάδα 2 Σούζαν Σουζούκι «Η εννιάχρονη Σουζούκι Σούζαν δημιούργησε τον οργανισμό των παιδιών για το περιβάλλον, αφιερωμένο στο να ενημερώσει τα παιδιά για τα περιβαλλοντικά προβλήματα και τα δικαιώματά τους. Το 1992, στα 12, συμμετείχε στην Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για το Περιβάλλον στο Ρίο ντε Τζανέιρο». Ομάδα 3 Σούζαν Σουζούκι Σελίδα 19 από 38

20 Η Σούζαν Σουζούκι έφτιαξε μια οργάνωση για το περιβάλλον. Το 1992 της ζητήθηκε να μιλήσει στο Ρίο της Βραζιλίας. Εκεί έδωσε λόγο για την Περιβαλλοντική Οργάνωση. Ενημέρωσε μικρούς και μεγάλους για τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Μας έκανε να καταλάβουμε πως αυτό που κάνουμε είναι ένα πολύ μεγάλο σφάλμα. Μας άρεσε πολύ γιατί μας εξήγησε πως το κακό που κάνουμε είναι το μέλλον μας. Δηλαδή, αν καίμε τα δάση και πολλά άλλα. Αυτές τις πληροφορίες τις βρήκαμε στο youtube Ομάδα 1 Aya «Αγαπητή μου φίλη, Στη Συρία γίνεται πόλεμος και ένα κορίτσι που το λένε Aya έφυγε και πήγε στο Λίβανο το Όταν έφτασε στο Λίβανο τριγυρνούσε στους δρόμους και δεν ήξερε που να πάει, γιατί δεν είχε σπίτι να μείνει και που να πάει. Στη Συρία έγινε πόλεμος και γι αυτό έπρεπε να φύγει. Κατάλαβα ότι ο πόλεμος δε βοηθάει γιατί μπορεί κάποιος να σκοτωθεί. Βοηθώντας αυτούς τους ανθρώπους θα μπορέσουμε να τους προστατέψουμε και να τους προσφέρουμε αγαθά και σπίτι». Ομάδα 2 Aya «Φίλε μας Γρηγόρη, σήμερα στο σχολείο μας, στη Μελέτη Περιβάλλοντος είδαμε ένα βίντεο για την Aya, ένα κορίτσι από τη Συρία που έγινε πρόσφυγας και πήγε στο Λίβανο το 2011 μαζί με πρόσφυγες. Έφυγε επειδή στη Συρία έγινε πόλεμος. Έμεινε μόνη χωρίς τους γονείς της και χωρίς τίποτα. Έχασε τα πάντα εξαιτίας των πολέμων και αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα της. Μπορείτε να βρείτε στo youtube την ιστορία της. Άμα δείτε την ιστορία της θα λυπηθείτε πάρα πολύ και θα θελήσετε να τη βοηθήσετε. Βοηθώντας αυτούς τους ανθρώπους μπορείτε να προσφέρετε, νερό, στέγη, τροφή και φροντίδα». Ομάδα 3 Aya Σελίδα 20 από 38

21 «Η Aya αναγκάστηκε να αφήσει την πατρίδα της και να πάει στο Λίβανο. Το 2011 έγινε πρόσφυγας από την Συρία. Λόγω πολέμου άφησε το σπίτι της. Δεν ήξερε πού βρισκόταν, που να πάει και δεν είχε φίλους. Έχασε το σπίτι της και το σχολείο της. Καταλάβαμε ότι πολλοί άνθρωποι χωρίς τη θέλησή τους, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους. Αυτές τις πληροφορίες για την Aya τις βρήκαμε στο youtube και από την Unicef. Βοηθώντας αυτούς τους ανθρώπους, καταφέρνουμε να τους χαρίσουμε, ένα χαμόγελο, αγάπη και ελπίδα». Ομάδα 4 Aya «Αγγέλικα γεια σου, Θέλω να σε ενημερώσω για την Aya από τη Συρία. Λοιπόν η Aya είναι πρόσφυγας και πήγε στο Λίβανο. Πονάει και ανησυχεί για τους γονείς της. Στο Λίβανο πηγαίνει σε οικοδομές και δεν ξέρει πώς βρέθηκε εκεί. Οι άνθρωποι πρέπει να τη βοηθήσουν λέγοντας στον κόσμο το πρόβλημά της και να στείλουν φαγητό. Χάρηκα που τα είπαμε. Αντίο». Ο Μικέλ Ο Μικέλ ζούσε σε ένα όμορφο σπίτι ώσπου ήρθε το τσουνάμι στις Φιλιππίνες το Ο Μικέλ ήθελε να πάρει καλούς βαθμούς γιατί οι γονείς του δουλεύουν σκληρά και γιατί κατά τη διάρκεια του τσουναμιού η δασκάλα του πέθανε κι αυτός ήθελε να τους ανταμείψει. Το τσουνάμι προκάλεσε μεγάλες καταστροφές. Ο Μικέλ έχασε τη δασκάλα του, το σπίτι του και κάποιους από τους φίλους του. Ακόμα κι εμείς μπορούμε να τους βοηθήσουμε δίνοντας χρήματα για να χτιστεί νέο σχολείο με θρανία και να πάρουν βιβλία και μολύβια». Οι πηγές προέρχονται από το youtube και τη Unicef (Φάκελος Synodeytika> 2o & 3o Didaktiko Dioro> Tekmiria) Σελίδα 21 από 38

22 Οι ομάδες παρουσίασαν τα κείμενά τους στην ολομέλεια και ακολούθως έγινε συζήτηση στην τάξη για τα προβλήματα που προσπάθησαν τα παιδιά αυτά να λύσουν. Οι μαθητές εντυπωσιάστηκαν από τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι μικροί ήρωες, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο τα διαχειρίστηκαν. Έγινε λόγος για την ψυχική δύναμη που επέδειξαν και η θέληση τους να προχωρήσουν παραπέρα και να διαμορφώσουν οι ίδιοι τις συνθήκες της ζωής τους. Εικόνα 5 Εικόνα 6 Εικόνα 7 Εικόνα 8 Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Οι μαθητές ενεπλάκησαν στη δραστηριότητα με ενδιαφέρον και την ολοκλήρωσαν ευχάριστα. Μπόρεσαν να αποσπάσουν από τα βίντεο που είδαν τις πληροφορίες που τους ήταν απαραίτητες, αν και τα κείμενα που παρήγαγαν δεν ήταν ιδιαίτερα αξιόλογα. Παρόλα αυτά ήρθαν σε επαφή με αρκετές από τις προβληματικές Σελίδα 22 από 38

23 καταστάσεις που συμβαίνουν σε παγκόσμια κλίμακα, στα οποία μικροί πρωταγωνιστές, συνομήλικοί τους, έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. 7η 10η διδακτική ώρα Εργαστήριο Η/Υ Ο εκπαιδευτικός πρότεινε στους μαθητές και στις μαθήτριες να ορίσουν τα σύγχρονα κοινωνικά θέματα που πιστεύουν ότι θα μπορούσε ένα παιδί να παρέμβει. Για να συγκεντρωθούν πιο εύκολα οι απόψεις ζητήθηκε από τα παιδιά να γράψουν κατά ομάδες στο συνεργατικό εργαλείο γραφής titanpad ποια από τα προβλήματα θεωρούν σημαντικότερα. Τα παιδιά κατέγραψαν τις απόψεις τους κατά ομάδες (Εικόνες 9, 10, 11 και 12). Σελίδα 23 από 38

24 Εικόνα 9 Εικόνα 10 Εικόνα 11 Εικόνα 12 Ακολούθως ο εκπαιδευτικός με τη δυνατότητα που του δίνει το συνεργατικό εργαλείο γραφής titanpad «πήρε» τις απαντήσεις των παιδιών και τις τοποθέτησε στο on line εργαλείο wordle με το οποίο κατασκευάζονται σύννεφα λέξεων στα οποία οι λέξεις που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφανίζονται μεγαλύτερες. Το αποτέλεσμα που προέκυψε εμφανίζεται παρακάτω (Εικόνα 13). Σελίδα 24 από 38

25 Εικόνα 13 Σύμφωνα με την εικόνα τα παιδιά θεωρούν σημαντικά προβλήματα τη βία λεκτική ή σωματική, τον φασισμό, την κρίση αλλά και την παιδοφιλία, κάτι που δημιούργησε έκπληξη στον εκπαιδευτικό (Φάκελος «Synodeytika> 4o & 5o Didaktiko Dioro> Tekmiria»). Αφού συζητήθηκαν τα παραπάνω αποτελέσματα ο δάσκαλος παρουσίασε στην τάξη το βιβλίο της Κατερίνας Τζαβάρα με τίτλο Έχω ένα μήνυμα για όλα τα παιδιά της γης: Τα δικαιώματα του παιδιού (Εικόνα 14). Τα βιβλίο παρουσιάζει τα προβλήματα της παιδικής εργασίας, της πείνας, του ρατσισμού και του πολέμου, ενώ αναδεικνύει τα δικαιώματα των παιδιών στο παιχνίδι, στην ασφάλεια, στη γνώση, στην αποδοχή και στην ειρήνη. Ο δάσκαλος διάβασε μερικά επιλεγμένα αποσπάσματα από το βιβλίο ενώ παρουσίασε τα προβλήματα αναδείχθηκαν μέσα και Σελίδα 25 από 38

26 από το συνοδευτικό υλικό που περιείχε το βιβλίο σε μορφή CD-ROM. Μέσα από τη συζήτηση που ακολούθησε τα παιδιά εντόπισαν τα προβλήματα, αναγνώρισαν ποια από αυτά συμβαίνουν στο κοντινό τους κοινωνικό περιβάλλον και παρακινήθηκαν να προτείνουν δράσεις για την αντιμετώπιση τους. Εικόνα 14 Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Οι μαθητές και οι μαθήτριες συνόψισαν τα όσα αντιλήφθηκαν και έμαθαν κατά τις προηγούμενες δραστηριότητες και αποκρυστάλλωσαν τις απόψεις τους καταγράφοντάς τες. Παράλληλα τους δόθηκε η ευκαιρία μέσα από τις σελίδες και του εποπτικού υλικού ενός βιβλίου να αντιληφθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στην Ελλάδα και στον κόσμο και να προτείνουν λύσεις στις οποίες μπορούν να πάρουν μέρος και τα ίδια. Σελίδα 26 από 38

27 6ο διδακτικό δίωρο: Εργαστήριο Η/Υ Με βάση τις παραπάνω δραστηριότητες, ο δάσκαλος κατεύθυνε τα παιδιά να εστιάσουν στο κρίσιμο σημείο της απόφασης των ηρώων αυτών που μελέτησαν και να αναλάβουν δράση αλλάζοντας τον κόσμο γύρω τους. Ανέδειξε το θετικό πρότυπο που μπορούν να αποτελέσουν, το πόσο σημαντικό είναι να βάζουν έναν στόχο και να προσπαθούν να τον πετύχουν άσχετα με την ηλικία ή τα κοινωνικά εμπόδια που μπορεί να στέκονται μπροστά τους. Επεσήμανε επίσης το πόσο σημαντικό είναι να προσφέρουμε στους άλλους, αφού αυτό έχει επιπτώσεις και στη δική μας ζωή. Πρότεινε λοιπόν να διαλέξουν ένα θέμα και να το επεξεργαστούν γράφοντας μια ιστορία γι αυτό. Τα παιδιά σύμφωνα και με το συννεφόλεξο το οποίο είχαν κατασκευάσει θεώρησαν ότι το πιο σημαντικό πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουν και τα ίδια σε προσωπικό επίπεδο είναι η βία και μάλιστα η ενδοσχολική, η αναφερόμενη και ως «bullying». Αφού πήραν τη θέση τους μπροστά στους Η/Υ οι ομάδες ανέλαβαν να γράψουν μια ιστορία σχετική με το bullying χρησιμοποιώντας το εργαλείο πολυμεσικής γραφής storyjumber. Τα παιδιά ήταν εξοικειωμένα με το εργαλείο μιας και το είχαν χρησιμοποιήσει και στο προηγούμενο σενάριο που είχαν υλοποιήσει. Αρχικά αναζήτησαν τις φωτογραφίες που θα χρησιμοποιούσαν και τις αποθήκευσαν σε έναν φάκελο στην επιφάνεια εργασίας. Ακολούθως τις μεταφόρτωσαν στη βιβλιοθήκη πολυμέσων του εργαλείου προκειμένου να μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν (Εικόνες 15 και 16). Σελίδα 27 από 38

28 Εικόνα 15 Εικόνα 16 Δημιουργήθηκαν πέντε ιστορίες (Ομάδα 1, Ομαδα 2, Ομάδα 3, Ομάδα 4 και Ομάδα 5), κάποιες από τις οποίες έχουν καθαρά πληροφοριακό χαρακτήρα και ενημερώνουν για το πρόβλημα, ενώ άλλες αναφέρονται στο πρόβλημα έμμεσα, μέσα από την αφήγηση ενός παιδιού που είναι θύμα (Φάκελος «Synodeytika> 6o Didaktiko Dioro> Tekmiria»). Σε όλες τις ιστορίες, πέρα από το κομμάτι της παρουσίασης του προβλήματος παρουσιάζονται στο τέλος οι ενέργειες που πρέπει να κάνουν τα ίδια τα παιδιά για να το αντιμετωπίσουν. Κατά τη λήξη της δραστηριότητας όλες οι ομάδες παρουσίασαν τις ιστορίες τους στην ολομέλεια της τάξης με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα. Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν θετικά στη δραστηριότητα και παρήγαγαν πέντε όμορφα ηλεκτρονικά βιβλία που αναδεικνύουν σωστά ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν καθημερινά. Ανέδειξαν αρκετές από τις διαστάσεις του θέματος όπως είναι η μη ανοχή στη διαφορετικότητα, η ζήλια και ο ρατσισμός, ενώ διέκριναν ότι βία μπορεί να εκδηλωθεί είτε λεκτικά, είτε σωματικά είτε με τον κοινωνικό αποκλεισμό. Τέλος μέσα από τις ιστορίες φαίνεται ότι για την εξάλειψη του φαινομένου δεν αρκούν οι ενέργειες των μεγάλων (δασκάλων και γονέων), αλλά η ενεργή συμμετοχή των ίδιων των μαθητών που με την δυναμική τους παρουσία και δράση, ως ενεργοί (μη Σελίδα 28 από 38

29 σιωπηλοί) παρατηρητές, μπορούν να αποτρέψουν παρόμοιες συμπεριφορές στο άμεσο μέλλον. Στο θέμα των γραμματισμών, οι μαθητές και οι μαθήτριες εξασκήθηκαν σε πολλές από τις λειτουργίες του ψηφιακού γραμματισμού, όπως η αναζήτηση εικόνων και η αποθήκευσή τους, ενώ χρησιμοποίησαν το εργαλείο storyjumber πολύ αποτελεσματικά προκειμένου να επιτύχουν τον στόχο τους. 13η & 14η διδακτική ώρα Εργαστήριο Η/Υ Αφού ολοκληρώθηκε η δραστηριότητα των παιδιών, ο δάσκαλος πρότεινε να οι ομάδες να ασχοληθούν με ένα ακόμη κοινωνικό πρόβλημα, στη λύση του οποίου μπορούν να έχουν ενεργή συμμετοχή. Αφορμή γι αυτό δόθηκε από το γεγονός ότι στο σχολείο καθ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς συγκεντρώνονταν πλαστικά καπάκια προκειμένου να αγοραστεί ένα αναπηρικό αμαξίδιο. Τα παιδιά επειδή είχαν ήδη εμπλακεί σε αυτή τη διαδικασία το θεώρησαν φυσιολογικό να εργαστούν ανάλογα με την προηγούμενη δραστηριότητα και να δημιουργήσουν και νέα ηλεκτρονικά βιβλία τα οποία και θα κοινοποιήσουν στους συμμαθητές τους και στην τοπική κοινωνία μέσω της ιστοσελίδας του σχολείου. Με τον ίδιο τρόπο συγκέντρωσαν το υλικό και κατασκεύασαν τέσσερα σχετικά ηλεκτρονικά βιβλία (Ομάδα 1, Ομάδα 2, Ομάδα 3 και Ομάδα 4). Τα ηλεκτρονικά αυτά βιβλία επεσήμαιναν τις διαστάσεις του προβλήματος, και αναγνώριζαν ότι οι άνθρωποι με αναπηρίες, πέρα από την ασφαλή μετακίνηση έχουν ανάγκη από ψυχαγωγία και αθλητισμό. Παράλληλα, στο τέλος του ηλεκτρονικού βιβλίου επιδείκνυαν και τις σχετικές λύσεις (Φάκελος «Synodeytika> 7o Didaktiko Dioro> Tekmiria»). Πέρα από τις ιστορίες που κατασκεύασαν όμως οι μαθητές, εκπαιδευτικός κατεύθυνε τα παιδιά να εμπλακούν σε ενεργή κοινωνική δράση. Για τον λόγο αυτό αποφάσισαν να κατασκευάσουν και να εκτυπώσουν μικρές αφισούλες σε χαρτί Α4 τις οποίες θα έχουν μαζί τους στις βόλτες τους στην πόλη προκειμένου να τις τοποθετούν Σελίδα 29 από 38

30 στα αυτοκίνητα τα οποία έχουν παρκάρει πάνω σε ράμπες. Τα παιδιά κατασκεύασαν τέτοιες αφίσες γράφοντας τα σχετικά συνθήματα και χρησιμοποιώντας τα ανάλογα εργαλεία του κειμενογράφου για να τις κάνουν πιο αποτελεσματικές (Εικόνες 17, 18, 19 και 20). Εικόνα 17 Εικόνα 18 Εικόνα 19 Εικόνα 20 Στο τέλος της δραστηριότητας τα παιδιά παρουσίασαν τις ιστορίες τους στην τάξη με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα, ενώ εκτύπωσαν και τις αφίσσες τους και τις μοίρασαν στους συμμαθητές τους. Αξιολόγηση των μαθητών και της δραστηριότητας Σελίδα 30 από 38

31 Τα παιδιά αγκάλιασαν με ενδιαφέρον και αυτή τη δραστηριότητα και παρήγαγαν όμορφες ιστορίες σχετικές με τα προβλήματα που προκύπτουν από την ύπαρξη διαφόρων μορφών αναπηρίας (προβλήματα όρασης και ακοής, κινητικά προβλήματα), τα οποία γίνονται αιτίες κοινωνικού αποκλεισμού. Κατέγραψαν τα προβλήματα, πρότειναν λύσεις και αποφάσισαν να δράσουν με έναν δικό τους τρόπο. Τα ενημερωτικά κείμενα που κατασκεύασαν για να πληροφορήσουν τους οδηγούς ότι έχουν παρκάρει παράνομα χαρακτηρίζονταν από σωστή επιχειρηματολογία και ευγένεια. Τέλος χρησιμοποίησαν τον Η/Υ και τα εργαλεία που αυτός τους έδινε προκειμένου να επικοινωνήσουν με τη σχολική κοινωνία και την τοπική κοινότητα πάνω στα θέματα που τους ενδιαφέρουν και αυτό πιστώνεται στα θετικά της δραστηριότητας. Σελίδα 31 από 38

32 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/-Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Σελίδα 32 από 38

33 Σελίδα 33 από 38

34 Σελίδα 34 από 38

35 Σελίδα 35 από 38

36 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Το σενάριο εμπεριέχει στοιχεία της διαπολιτισμικής, της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και της εκπαίδευσης αγωγής φύλων. Ανάλογα με το πλαίσιο της συγκεκριμένης τάξης που θα εφαρμοστεί και τη χρονική συγκυρία, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να του δώσει άλλες διαστάσεις. Μπορεί να εφαρμοστεί σαν πρότζεκτ στις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης και να συμπεριληφθούν τμήματα μόνο του σεναρίου (π.χ. το Pinterest) ή να διευρυνθούν οι δράσεις του με θεατρικό παιχνίδι και δραματοποίηση ή με κατασκευή σεναρίων από τα παιδιά και δημιουργία βίντεοanimation αντίστοιχα με αυτά που συμπεριλαμβάνονται στο Pinterest για τον Νικόσι Τζόνσον και τη Θαντούι Τσάμα. Επίσης, μπορεί να καταλήξει στο να εμπλακούν τα παιδιά σε ενεργή κοινωνική δράση μέσα από τις διευθύνσεις που προτείνονται στην αρχή του σεναρίου. Τέλος, επειδή τμήμα του υλικού του σεναρίου είναι στην αγγλική γλώσσα, θα μπορούσε να εμπλακεί στην εξέλιξή του και ο/η εκπαιδευτικός της αγγλικής γλώσσας και να αποτελέσει ένα διαθεματικό project. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Η εφαρμογή του σεναρίου ήταν αρκετά διαφοροποιημένη σε σχέση με αυτό που πρότεινε η συντάκτρια. Η βασική διαφοροποίηση είναι ότι κατά την εφαρμογή οι βασικές δραστηριότητες δεν βασίζονταν σε λογοτεχνικά βιβλία, όπως προβλέπονταν από το συνταγμένο σενάριο. Για τον λόγο αυτό, η εφαρμογή προσανατολίστηκε στο γλωσσικό μάθημα, παρά στο μάθημα της λογοτεχνίας. Οι λόγοι για τους οποίους πραγματοποιήθηκε αυτός ο μετασχηματισμός αναλύθηκαν παραπάνω και οφείλονται κυρίως στο επίπεδο των μαθητών και της τάξης, στο γεγονός ότι η τάξη είχε την εμπειρία εφαρμογής μόνο ενός σεναρίου, στο ότι στο ωρολόγιο πρόγραμμα δεν περιλαμβάνονταν τα μαθήματα της Φιλαναγνωσίας και της Πληροφορικής, καθώς και στο γεγονός ότι το σενάριο ήταν αρκετά Σελίδα 36 από 38

37 απαιτητικό για την εποχή που εφαρμόστηκε (τελευταίος μήνας των μαθημάτων). Παρά τις αλλαγές που αναφέρθηκαν, ο εκπαιδευτικός που εφάρμοσε το σενάριο επιχείρησε να μην αλλοιώσει τη βασική φιλοσοφία του που ήταν να στρέψει τα παιδιά σε δράση σχετική με τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, αποφεύγοντας παράλληλα να τα οδηγήσει σε συναισθηματική εμπλοκή. Παρά τις παραπάνω αλλαγές αξιολόγηση κρίνεται θετική μιας και η εμπλοκή των παιδιών στις δραστηριότητές του ήταν αρκετά μεγάλη. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ενσωμάτωσαν πρακτικές που αναδεικνύονται μέσα από την μεταβολή της στάσης τους και της συμπεριφοράς τους. Ειδικότερα, επιτεύχθηκαν σχεδόν όλοι οι στόχοι οι οποίοι είχαν τεθεί σε σχέση με τις γνώσεις που αποκόμισαν τα παιδιά όσον αφορά τις αξίες, τις πεποιθήσεις, τα πρότυπα και τις στάσεις ζωής. Σχετικά με τους στόχους που είχαν τεθεί όσον αφορά τη γλώσσα, δεν καλλιεργήθηκαν, όπως αναφέρθηκε, οι δεξιότητες ανάλυσης και συνδιαλλαγής με το λογοτεχνικό κείμενο, ενώ δεν αναπτύχθηκαν και οι δεξιότητες παραγωγής αναφορικού λόγου με τη συγγραφή μικρών βιβλιοπαρουσιάσεων. Τέλος, όσον αφορά τους γραμματισμούς, θεραπεύτηκαν οι περισσότεροι σύμφωνα με τους στόχους που είχαν τεθεί από την συντάκτρια, εκτός φυσικά από αυτόν που αφορούσε την ενεργή οργάνωση του λογοτεχνικού κειμένου. Σε γενικές γραμμές, παρόλο που που έγιναν αναγκαίες αλλαγές, η εφαρμογή του σεναρίου λειτούργησε θετικά εμπλέκοντας τους μαθητές και τις μαθήτριες σε δραστηριότητες που άφησαν θετικό πρόσιμο στην μαθησιακή διαδικασία. Σελίδα 37 από 38

38 Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αποστολίδου, Β Η λογοτεχνία στα νέα περιβάλλοντα των ΤΠΕ: κυβερνολογοτεχνία και e-books, ψηφιακές κοινότητες αναγνωστών, δημιουργική γραφή και αφήγηση στον ψηφιακό κόσμο. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. [ ]. Fish, S Is There a text in this Class?. The Authority of Interpretive Communities. Cambridge: Harvard University Press. French, J. & S. Pena Children s Hero Play of the 20th Century. Changes Resulting from Television s Influence. Child Study Journal 21 (2), Jauss, H. R Η θεωρία της πρόσληψης. Εισαγωγή, Μετάφραση, Επίμετρο, Μ. Πεχλιβάνος. Αθήνα: Εστία. Kress, G Literacy in the New Media Age. Νέα Υόρκη: Routledge. Norton, D. E Μέσα από τα µάτια ενός παιδιού. Εισαγωγή στην Παιδική Λογοτεχνία. Αθήνα: Επίκεντρο. Subotnik, R. F The motivation to experiment: A study of gifted adolescents attitudes towards scientific research. Journal for the Education of the Gifted 11 (3), Wilson, J First steps in moral education. Journal of Moral Education 25, ΥΠΑΙΘ. Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και της Λογοτεχνίας. Αθήνα: Σελίδα 38 από 38