E.M.Π. ΣXOΛH APXITEKTONΩN ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ AKA ΗΜΑΪΚΟ ETOΣ TOMEAΣ I APXITEKTONIKOY ΣXE IAΣMOY 5 ο XEIMEPINO EΞAMHNO

Transcript

1 E.M.Π. ΣXOΛH APXITEKTONΩN ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ AKA ΗΜΑΪΚΟ ETOΣ TOMEAΣ I APXITEKTONIKOY ΣXE IAΣMOY 5 ο XEIMEPINO EΞAMHNO MAΘHMA: APXITEKTONIKOΣ ΣXE IAΣMOΣ 5 ιδακτική οµάδα:. Ησαΐας, Καθηγητής Ελ. Μαΐστρου, Καθηγήτρια Λ. Μάντζιου, Λέκτορας Μ. Μαρλαντή, Λέκτορας Μ. Παπαβασιλείου, Λέκτορας Σ. Τσιράκη, Λέκτορας Συντονίστρια: Σ. Τσιράκη, Λέκτορας Επικουρικό διδακτικό έργο µεταπτυχιακοί σπουδαστές: Γραµµατειακή υποστήριξη: Mαρία Παπαδάτου, ETEΠ Θέµα: Ω ΕΚΑΤΑΞΙΟ HMOTIKO ΣXOΛEIO ΣTΑ ΚΑΤΩ ΠΑΤΗΣΙΑ 1. ΓENIKA ΣTOIXEIA Το συνθετικό αντικείµενο το οποίο θα µας απασχολήσει αυτό το εξάµηνο, είναι η αρχιτεκτονική επίλυση ενός δωδεκατάξιου ηµοτικού Σχολείου στην περιοχή των Κάτω Πατησίων Με το θέµα αυτό θα έρθουµε για πρώτη φορά σ επαφή µ ένα δηµόσιο κτίριο. Το σχολείο, και ειδικά το δηµοτικό σχολείο, συνιστά απαραίτητο εξοπλισµό κάθε γειτονιάς στην πόλη. Το δηµοτικό σχολείο είναι ένα από τα πρώτα δηµόσια κτίρια, µε τα οποία έρχεται σ επαφή το παιδί. Το γεγονός αυτό του προσδίδει µια ιδιαίτερη σηµασία έναντι των άλλων δηµόσιων κτιρίων. Κάθε παιδί ανάλογα µε την ηλικία του συµµετέχει στη ζωή του σχολείου µέσα από µικρές ή µεγαλύτερες οµάδες. Ένα σχολείο συγκροτείται από χώρους εκπαίδευσης, χώρους διοίκησης και χώρους κοινωνικούς που συντίθενται από χώρους κλειστούς, ηµιυπαίθριους και υπαίθριους, µεγαλύτερα και µικρότερα στοιχεία, επαναλαµβανόµενα και µη, µε µεγαλύτερη ή µικρότερη ιδιωτικότητα, χώρους στάσης και χώρους κίνησης. 1

2 Τα παραπάνω, καθώς ο τρόπος λειτουργίας του κτιρίου µε βάση το εκάστοτε εκπαιδευτικό σύστηµα, και το εκπαιδευτικό πρόγραµµα, η ικανότητα του παιδιού να αντιληφθεί και να οικειοποιηθεί το χώρο, είναι παράµετροι που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ όψη. Η ένταξη επίσης του σχολείου στον υπάρχοντα αστικό ιστό και στις ποικίλες κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες του περιβάλλοντος της γειτονιάς είναι ένα ακόµη θέµα για επίλυση. Μάλιστα, στο συγκεκριµένο θέµα, θα δοθεί ιδιαίτερη έµφαση στη σχέση του σχολείου µε τη γειτονιά, καθώς σε αυτήν κατοικούν πολλές οικογένειες µεταναστών. Το σχολείο, µπορεί να λειτουργήσει συνεκτικά για την γύρω περιοχή και να προσφέρει ενηµέρωση και εκπαίδευση στις οικογένειες αυτές. ιαµορφώνεται έτσι ένας χώρος εκπαίδευσης µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που µπορεί να είναι «ανοιχτός» στις ιδιαιτερότητες της γύρω περιοχής, στις δραστηριότητες των κατοίκων της και στη σχέση της µε την κοινωνική καθηµερινή πρακτική. 2. Ο Ι ΙΑΙΤΕΡΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ «ΑΝΟΙΧΤΟΥ» ΣXOΛEIOΥ, Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ 2.1. Προβληµατισµός για τη σχέση του σχολείου µε την κοινωνία και τη γειτονιά. Σε πολλές περιοχές όπως και σε αυτή των Κάτω Πατησίων το ποσοστό των µεταναστών µαθητών ξεπερνά το 60%. Τα πολυπολιτισµικά σχολεία θα πρεπε να µπορούν να εµπλουτίσουν µε τον πολιτισµό, τη γλώσσα και την κουλτούρα που µεταφέρουν οι µαθητές αυτοί, σε όφελος των ιδίων, αλλά και των παιδιών µε Έλληνες γονείς. Το σχολείο πρέπει να δίνει µορφωτικά αγαθά σε όλα τα παιδιά, να µην τα κατηγοριοποιεί, να αποδέχεται τη διαφορετικότητά τους είτε αυτή είναι λόγω καταγωγής, είτε λόγω ιδιαιτεροτήτων και να διδάσκει ανθρώπινες αξίες αλληλεγγύη, σεβασµό και αποδοχή του διαφορετικού. Ένας τρόπος για την επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι η συνεργασία εκπαιδευτικής κοινότητας και γονιών σε µια σειρά δράσεων για να αµβλυνθούν οι αντιθέσεις, να βελτιωθούν οι επιδόσεις και να αρθούν αποκλεισµοί και ξενοφοβία. Παραδείγµατα τέτοιων δράσεων, όπως αυτές στο 132 ο ηµοτικό της Γκράβας, υπάρχουν και είχαν επιτυχία, παρά τις αντιδράσεις που δηµιούργησαν. Η παραχώρηση αιθουσών για µαθήµατα µητρικής γλώσσας σε αλλόγλωσσους µαθητές και ελληνικών στους γονείς τους, εκτός διδακτικού ωραρίου, η δηµιουργία τάξεων υποδοχής για τα παιδιά που δεν γνώριζαν ελληνικά, είχαν στο συγκεκριµένο παράδειγµα εντυπωσιακά αποτελέσµατα. Ένας από τους στόχους του θέµατος του χειµερινού εξαµήνου είναι ο προβληµατισµός µας στις νέες απαιτήσεις και ιδιαίτερα λόγω και της φύσης του µαθήµατος στις επιπτώσεις που τέτοιου είδους δράσεις οφείλουν να έχουν στο σχεδιασµό ενός ηµοτικού Σχολείου. 2

3 3. ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ Βασικές παράµετροι που πρέπει να ληφθούν υπ όψιν κατά το σχεδιασµό του σχολικού κτιρίου είναι: - Η τυπολογική µονάδα της τάξης και η ανάπτυξη της, καθώς και η σχέση της µε τις κοινόχρηστες λειτουργίες. - H δυνατότητα που θα παρέχει το κτίριο για ανάπτυξη δηµιουργικότητας, ατοµικής πρωτοβουλίας και οµαδικής συνεύρεσης των µαθητών, καθώς και η σχέση της σχολικής κοινότητας µε το άµεσο κοινωνικό περιβάλλον. - H οµαδοποίηση των χώρων ατοµικού, οµαδικού και κοινωνικού χαρακτήρα και η σύνθεσή τους σε ένα εύκολα αντιληπτό σύνολο: O ρόλος, η οργάνωση και η επεξεργασία της κίνησης συντελούν αποτελεσµατικά σ αυτό, καθώς επίσης και η οργανική σχέση κλειστών και υπαίθριων χώρων. - H επεξεργασία του υπαίθριου χώρου, απαραίτητου στη ζωή του σχολείου και η διάκριση ανάλογα µε τον προορισµό - χρήση, το µέγεθος και την ποιότητα (διάλειµµα, γυµναστική, οργανωµένο παιχνίδι, χώροι πρασίνου, σχολικός κήπος). - H εξασφάλιση της ποιότητας των χώρων του σχολείου (εξοπλισµός, µέγεθος και σχήµα χώρων, ηλιασµός, φωτισµός, αερισµός, συσχέτιση µε άλλους χώρους). - H σχέση µε το άµεσο δοµηµένο περιβάλλον (ύψη, όγκος και χρήσεις γειτονικών κτιρίων, ο χαρακτήρας των γύρω δρόµων). - Η πρόνοια για την καλύτερη ενεργειακή συµπεριφορά του κτιρίου, ώστε να εξασφαλίζονται οφέλη και προστασία από το περιβάλλον. - Το κατασκευαστικό σύστηµα και η αρχιτεκτονική έκφραση. - H επεξεργασία της τελικής επιφάνειας (υλικά, συµπληρωµατικά στοιχεία, χρώµα). 4. H ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟ OIKOΠE O Το προτεινόµενο οικόπεδο βρίσκεται στην διαστάυρωση της Λ.Ιωνίας µε την οδό Ιακωβάτων στα Κ.Πατήσια. Πρόκειται για γήπεδο 3880 τµ. που αποτελεί τµήµα µιας µεγαλύτερης έκτασης περίπου 6500 τ.µ., στην οποία λειτουργούσε η εριουργία Μηναΐδη-Φωτιάδη. Το εργοστάσιο Μηναΐδη-Φωτιάδη ιδρύθηκε κατά τον µεσοπόλεµο (δεκαετία 1930) ταυτόχρονα µε µια σειρά εργοστασίων βιοµηχανικής υφαντουργίας (Βαµβακουργεία Νέας Φιλαδέλφειας / Κλωστοϋφαντήρια Φαλήρου κ.α.). Οι βιοµηχανίες αυτές στηρίχθηκαν στο ειδικευµένο και φθηνό εργατικό δυναµικό, που προήλθε από το κύµα των Ελλήνων προσφύγων της Μ. Ασίας και των εσωτερικών µεταναστών από διάφορα µέρη της Ελλάδος. Γύρω από τις βιοµηχανίες οι πρώτες εργατικές συνοικίες της πρωτεύουσας. 3

4 Στο 5 ο ηµοτικό ιαµέρισµα της Αθήνας, τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια, οι κάτοικοι της περιοχής αγωνίζονταν για την απαλλοτρίωση του χώρου µε σκοπό την δηµιουργία σχολείου ή κοινόχρηστου χώρου πρασίνου. Το οικόπεδο µαζί µε τις κτιριακές εγκαταστάσεις της βιοµηχανίας αρχικά περιήλθε στην κυριότητα του Οργανισµού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων. Το 1997 ο ήµος Αθηναίων αγόρασε το οικόπεδο και εξήγγειλε τη δηµιουργία υπόγειου χώρου στάθµευσης. Κατόπιν λόγω έντονων αντιδράσεων που αφορούσαν την ιστορική αξία του εργοστασίου σαν µνηµείο βιοµηχανικής αρχαιολογίας, ο ήµος Αθηναίων εξήγγειλε την εγκατάσταση στα υφιστάµενα κτίρια του συνδέσµου Ηθοποιών («Σπίτι του Ηθοποιού») αγνοώντας το αίτηµα του ΟΣΚ για την ανέγερση σχολείου στον χώρο. Στα τέλη της δεκαετίας του 90 κατεδαφίστηκε το εργοστάσιο, εκτός από ένα πολυ µικρό τµήµα του στην γωνία Ιακωβάτων και Ιωνίας το οποίο δεν έχει απαλλοτριωθεί. Σήµερα στο υτικό τµήµα του γηπέδου, που προτείνεται για το συνθετικό θέµα του 5 ου εξαµήνου, λειτουργεί δηµοτικός υπαίθριος χώρος στάθµευσης, ενώ το υπόλοιπο τµήµα είναι διαµορφωµένο ώς χώρος πρασίνου. 4

5 5. KTIPIOΛOΓIKO ΠPOΓPAMMA Το κτιριολογικό πρόγραµµα του O.Σ.K. (Οργανισµός Σχολικών Κτιρίων) δίνεται σαν βάση µε δυνατότητα αυξοµείωσης ±10%. Εντούτοις, ανάλογα µε τις αντίστοιχες προσεγγίσεις που θα έχει ο καθένας/ µια σε σχέση µε το χαρακτήρα της σχολικής ζωής, µπορούν να γίνουν ορισµένες δραστικότερες επεµβάσεις στο συνδυασµό των χώρων και στο µέγεθος και τον χαρακτήρα της µονάδας τάξης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στους υπαίθριους χώρους του σχολείου (αυλή διαλειµµάτων, υπόστεγοι χώροι, σχολικός κήπος, παιδική χαρά, γήπεδα). Στο σχεδιασµό του κτιρίου τέλος θα πρέπει να ληφθεί πρόνοια για την προσπελασιµότητα όλων των χώρων του σχολείου από άτοµα µειωµένης κινητικότητας µε τη χρήση ανελκυστήρων και κεκλιµένων επιπέδων (µέγιστη κλίση 6%). Κατηγορίες Aριθ. Συνολικός Απαιτούµενη Εµβαδόν Συνολικό Παρατηρήσεις χώρων θέσεων αριθ. οµοίων επιφάνεια χώρου εµβαδόν χώρων ανά µαθητή M 2 οµοίων χώρων M 2 /µαθ. M 2 A. XΩPOI EKΠAI EYTIKOY TOMEA Μονάδα-Τάξη Εργαστήριο , Φυσικοχηµείας 3. Αιθ. Ξένων γλωσσών. 4. Εργαστήρι , καλλιτεχνικών 5. Εργαστήρι πληροφορικής B. XΩPOI EKΠAI EYTIKOY KOINΩNIKOY TOMEA 528 1α. Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων β. Σκηνή γ. Αποθήκη δ. Αποδυτήρια ε. W.C στ. Αποθήκη εξοπλισµού ζ. Γραφείο γυµναστή

6 2. Βιβλιοθήκη , Κυλικείο Γ. IOIKHΣH Γραφείο ιευθυντή Γραφείο δασκάλων Αναµονή Γραµµατεία και Αρχείο 5. Γραφείο µαθητικών κοινοτήτων 6. Γραφείο Συλλόγου Γονέων 7. Ιατρείο W.C. 2 (1+1) 5, BOHΘHTIKOI XΩPOI Αποθηκευτικοί στο υπόγειο χώροι 2. Λεβητοστάσιο στο υπόγειο 3. Χώροι υγιεινής 2,1 M 2 / W.C α. Αγοριών 2-3 W.C. 0,86 M 2 /ουρ. 5-6 ουρ. 5-6 N. 1,2 M 2 /N. β. Κοριτσιών 2,1 M 2 / W.C W.C. 5-6 N. 1,2 M 2 /N. γ. Αναπήρων W.C. 1 N. Ε. ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ XΩPOI 1000 κατ' ελάχιστο ΣΤ. XΩPOI ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ (υπαίθριοι) (δεν θα προβλεφθεί υπόγειος χώρος στάθµευσης) 16 θέσεις αυτκ/των (µόνιµες) + 4 προσωρινές 6

7 Θα προβλεφθούν επίσης χώροι προσωρινής υπαίθριας στάθµευσης 6-8 αυτοκινήτων προσωπικού ή επισκεπτών και δυνητικός υπόγειος χώρος στάθµευσης. Συνολική επιφάνεια κτισµένων χώρων (χωρίς τους υπόγειους βοηθητικούς) Ελάχιστη προσαύξηση για τοίχους και χώρους κυκλοφορίας 40% 711,20 Συνολική επιφάνεια κτιρίου 2.489,20 ~ τµ 7

8 6. ZHTOYMENA 1. Περιγραφή της λύσης α. Γενικές Συνθετικές Αρχές. β. Αρχές και επιλογές ως προς: - τον χαρακτήρα, το είδος του κτιρίου και τη σχέση µε το περιβάλλον σε αναφορά µε τη σχολική ζωή των παιδιών - την οργάνωση και τη σχέση των χώρων (ενότητες, κινήσεις, σχέση κλειστών-υπαίθριων) - την αρχιτεκτονική έκφραση (κατασκευή, κλίµακα όγκων, επεξεργασία όψεων, υπαίθριος χώρος) 2. Σχέδια Τοπογραφικό και διαµόρφωση υπαίθριων χώρων 1:200. Κατόψεις, τοµές, όψεις 1:200. Χαρακτηριστική τοµή ή τµήµα κάτοψης 1: Μακέτα σε κλίµακα 1: Σκίτσα ή άλλα στοιχεία κατά την επιλογή των σπουδαστών. Ο σχεδιασµός του κτιρίου θα γίνει από διµελείς σπουδαστικές οµάδες. Η λειτουργία του µαθήµατος απαιτεί την προσωπική παρουσία των σπουδαστών τόσο κατά τη θεωρητική του ανάπτυξη, όσο και κατά τις φάσεις των ασκήσεων. εν θα είναι δυνατόν να ολοκληρωθεί η δουλειά κάθε σπουδαστή στο τέλος του εξαµήνου χωρίς επαρκή παρακολούθηση των οµαδικών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων: θεωρητικών αναπτύξεων, διορθώσεων, ασκήσεων σχεδιαστηρίου, επισκέψεων κ.λ.π. E Π I Σ K E Ψ E Ι Σ I A Λ E Ξ E Ι Σ Π A P O Y Σ I A Σ E Ι Σ Κατά τη διάρκεια του εξαµήνου θα πραγµατοποιηθούν επισκέψεις σε σχολεία της Αθήνας και θα γίνουν διαλέξεις σχετικές µε το θέµα και κοινές παρουσιάσεις των σπουδαστικών θεµάτων, το πρόγραµµα των οποίων θα ανακοινωθεί αργότερα. 8