ΔΩΔΕΚΑΘΕΣΙΟ ΔHMOTIKO ΣXOΛEIO ΣTΟ ΒΟΛΟ

Transcript

1 E.M.Π. ΣXOΛH APXITEKTONΩN ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ AKAΔΗΜΑΪΚΟ ETOΣ TOMEAΣ I APXITEKTONIKOY ΣXEΔIAΣMOY 5ο XEIMEPINO EΞAMHNO MAΘHMA: APXITEKTONIKOΣ ΣXEΔIAΣMOΣ 5 Διδακτική ομάδα: Β. Γκανιάτσας, Καθηγητής Στ. Γυφτόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Χρ. Δεληγιάννης, Λέκτορας Κ. Δεμίρη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ι. Κίζης, Καθηγητής Συντονιστής: Στ. Γυφτόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Θέμα: ΔΩΔΕΚΑΘΕΣΙΟ ΔHMOTIKO ΣXOΛEIO ΣTΟ ΒΟΛΟ 1. ΓENIKA ΣTOIXEIA Το συνθετικό αντικείμενο το οποίο θα μας απασχολήσει αυτό το εξάμηνο, είναι η αρχιτεκτονική επίλυση ενός δωδεκατάξιου Δημοτικού Σχολείου στην περιοχή της συνοικίας Καπακλί, στην πόλη του Βόλου. Με το θέμα αυτό θα έρθουμε για πρώτη φορά σ επαφή μ ένα κτίριο δημόσιας χρήσης. Το σχολείο, και ειδικά το δημοτικό σχολείο, συνιστά απαραίτητο εξοπλισμό κάθε γειτονιάς στην πόλη. Το δημοτικό σχολείο είναι ένα από τα πρώτα δημόσια κτίρια, με τα οποία έρχεται σ επαφή το παιδί. Το γεγονός αυτό του προσδίδει μια ιδιαίτερη σημασία έναντι των άλλων δημόσιων κτιρίων. Κάθε παιδί ανάλογα με την ηλικία του συμμετέχει στη ζωή του σχολείου μέσα από μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες. Ένα σχολείο συγκροτείται από χώρους εκπαίδευσης, χώρους διοίκησης και χώρους κοινωνικούς που συντίθενται από χώρους κλειστούς, ημιυπαίθριους και υπαίθριους, μεγαλύτερα και μικρότερα στοιχεία, επαναλαμβανόμενα και μη, με μεγαλύτερη ή μικρότερη ιδιωτικότητα, χώρους στάσης και χώρους κίνησης.

2 2. Ο ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ «ΑΝΟΙΧΤΟΥ» ΣXOΛEIOΥ, Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ Προβληματισμός για τη σχέση του σχολείου με την κοινωνία και τη γειτονιά. Η εκπαιδευτική διαδικασία δεν περιορίζεται στα όρια του σχολείου και δεν αφορά μόνο στην εφαρμογή ενός θεσμικού πλαισίου. Ένα σχολείο πρέπει να είναι ανοιχτό στην κοινωνία και να αποβλέπει στη συνεργασία με την οικογένεια. Αν το «ανοιχτό σχολείο» είναι ένα παλιό αίτημα που επηρεάζει τα κτιριολογικά προγράμματα (αίθουσες συγκεντρώσεων, απογευματινή λειτουργία κ.λπ.), οι σημερινές συνθήκες επιβάλλουν την προσαρμογή του στις νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί.

3 3. ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ Βασικές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπ όψιν κατά το σχεδιασμό του σχολικού κτιρίου είναι: -Ο τρόπος λειτουργίας του κτιρίου με βάση το εκάστοτε εκπαιδευτικό σύστημα,που θα συζητηθεί και θα προταθεί. -Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. -Η ικανότητα του παιδιού να αντιληφθεί και να οικειοποιηθεί το χώρο. -Η τυπολογική μονάδα της τάξης και η ανάπτυξη της, καθώς και η σχέση της με τον υπαίθριο χώρο και με τις κοινόχρηστες λειτουργίες. -H δυνατότητα που θα παρέχει το κτίριο για ανάπτυξη δημιουργικότητας, ατομικής πρωτοβουλίας και ομαδικής συνεύρεσης των μαθητών, καθώς και η σχέση της σχολικής κοινότητας με το άμεσο κοινωνικό περιβάλλον. -Η ένταξη του σχολείου στον υπάρχοντα αστικό ιστό και στις ποικίλες κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες του περιβάλλοντος της γειτονιάς. Στο συγκεκριμένο θέμα, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση του σχολείου με τη γειτονιά, στη δημιουργία κοινόχρηστου χώρου πρασίνου, καθώς και στη σχέση του με το παλαιό εργοστάσιο Οινοπνεύματος και τον περιβάλλοντα χώρο του. -Το σχολείο, μπορεί να λειτουργήσει συνεκτικά για την γύρω περιοχή και να προσφέρει ενημέρωση και εκπαίδευση εκτός των ωρών λειτουργίας του. Διαμορφώνεται έτσι ένας χώρος εκπαίδευσης με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που μπορεί να είναι «ανοιχτός» στη γύρω περιοχή, στις δραστηριότητες των κατοίκων της και στη σχέση της με την κοινωνική καθημερινή πρακτική. -H ομαδοποίηση των χώρων ατομικού, ομαδικού και κοινωνικού χαρακτήρα και η σύνθεσή τους σε ένα εύκολα αντιληπτό σύνολο: O ρόλος, η οργάνωση και η επεξεργασία της κίνησης συντελούν αποτελεσματικά σ αυτό, καθώς επίσης και η οργανική σχέση κλειστών και υπαίθριων χώρων. -H επεξεργασία του υπαίθριου χώρου, απαραίτητου στη ζωή του σχολείου και η διάκριση ανάλογα με τον προορισμό χρήση, το μέγεθος και την ποιότητα (διάλειμμα, γυμναστική, οργανωμένο παιχνίδι, χώροι πρασίνου, σχολικός κήπος). -H εξασφάλιση της ποιότητας των χώρων του σχολείου (εξοπλισμός, μέγεθος και σχήμα χώρων, ηλιασμός, φωτισμός, αερισμός, συσχέτιση με άλλους χώρους). -H σχέση με το άμεσο δομημένο περιβάλλον (ύψη, όγκος και χρήσεις γειτονικών κτιρίων, ο χαρακτήρας των γύρω δρόμων). -Η πρόνοια για την καλύτερη ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου, ώστε να εξασφαλίζονται ποιότητα στους εσωτερικούς τους χώρους (θερμική και οπτική άνεση) και οφέλη και προστασία από το περιβάλλον. -Το κατασκευαστικό σύστημα και η αρχιτεκτονική έκφραση. -H επεξεργασία της τελικής επιφάνειας (υλικά, συμπληρωματικά στοιχεία, χρώμα).

4 4. H ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟ OIKOΠEΔO Το προτεινόμενο οικόπεδο βρίσκεται στο οικοδομικό τετράγωνο 1134 στη συνοικία Καπακλί του Δήμου Βόλου και περιβάλλεται από τις οδούς Κωλέττη, Κολοκοτρώνη, Παπαδιαμαντοπούλου και Οικονόμου. Στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο λειτουργούσε μέχρι το 1977 το εργοστάσιο οινοπνεύματος, γνωστό στην Πόλη του Βόλου ως Το Οινόπνευμα. Σήμερα στο Δυτικό τμήμα του γηπέδου, προτείνεται για το συνθετικό θέμα του 5ου εξαμήνου, και θα μελετηθεί συνολικά το οικοδομικό τετράγωνο ως χώρος αστικού πρασίνου με την ταυτόχρονη ανάδειξη του παλαιού εργοστασιακού κελύφους. Υπάρχει πρόβλεψη στο σχέδιο πόλης να γίνει επανάχρηση του συγκροτήματος ως χώρος εκπαιδευτηρίων, αθλητικών, πολιτιστικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων και χώρος πρασίνου.

5 ΤΟ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ Το εργοστάσιο ιδρύθηκε το 1919 από μία ομάδα ποτοποιών. Ανάμεσά τους ήταν οι Τριαντάφυλλος, Κώστας, Γιώργος και Θεολόγος Αναγνώστου, ο Κούτσικος, οι ποτοποιοί Νασιώκας, Αμουτζόπουλος, Τσαγγούλης από τα Τρίκαλα, ο Ταμπασούλης από τη Λάρισα και ο Αφεντούλης από τη Ζαγορά. * Το 1922 ολοκληρώνεται η κατασκευή των δύο πρώτων πέτρινων κτιρίων και αρχίζει επίσημα η λειτουργία τους σε έκταση μ2. Το εργοστάσιο είχε την επωνυμία «Ανώνυμη Θεσσαλική Οινοπνευματική Εταιρία». Οι κάτοικοι του Βόλου γνώριζαν το εργοστάσιο παραγωγής οινοπνεύματος με το όνομα «Το Οινόπνευμα». Το συγκρότημα κτίστηκε στη συνοικία Καπακλί, δίπλα στο χείμαρρο Κραυσίδωνα και βόρεια του Κάστρου, στη συμβολή των οδών Κωλλέτη και Κολοκοτρώνη. Το 1934 η Οινοπνευματική Εταιρία γνωρίζει σημάδια κάμψης καθώς η παραγωγή ελαττώνεται εξ αιτίας του λαθρεμπορίου στο Πήλιο και τη Θεσσαλία. Μετά τον πόλεμο και ως το 1954 το εργοστάσιο απασχολούσε 60 εργάτες. Στους σεισμούς του 1955, τα παλιά πέτρινα κτίσματα υφίστανται καταρρεύσεις και ζημιές. Τα κτίρια επισκευάστηκαν και έγιναν ορισμένες προσθήκες που έδωσαν στο εργοστάσιο τη σημερινή του μορφή. Το 1976 το εργοστάσιο διαθέτει 50 άτομα προσωπικό. Το 1977 σταμάτησε η λειτουργία της Οινοπνευματικής Εταιρίας με προσωπικό 9 μόλις εργάτες. Το εργοστάσιο παραμένει κλειστό εδώ και 37χρόνια και αποτελεί τη μεγαλύτερη ελεύθερη έκταση που βρίσκεται μέσα στα διοικητικά όρια του Δήμου Βόλου, αφού καλύπτει μία συνολική έκταση 34 στρεμμάτων. Το οικόπεδο είναι δεσμευμένο από το Δήμο για τις ανάγκες εκπαίδευσης, πρασίνου και αναψυχής και οι μέχρι τώρα προσπάθειες της εταιρίας να το αποχαρακτηρίσει και να προχωρήσει σε αλλαγή των χρήσεων γης απέβησαν άκαρπες.

6 πηγή: Επανάχρηση του εγκαταλελειμμένου εργοστασίου της «Α.Θ.Ο.Ε» και μετατροπή του σε φοιτητική εστία. Οικονόμου Αχιλλέας, επιβλέπων Κ.Αδαμάκης, Πανεπιστήμιο Βόλου. Η «Α.Θ.Ο.Ε.», ευρύτερα γνωστή και ως «Οινόπνευμα» στην τοπική κοινωνία, είναι ένα βιομηχανικό συγκρότημα το οποίο παραμένει εγκαταλελειμμένο μέσα στον αστικό ιστό της πόλης του Βόλου. Συγκεκριμένα το εργοστάσιο βρίσκεται στη συνοικία των Αγίων Αναργύρων (Καπακλί), μια περιοχή καθαρά οικιστική, με λίγες τοπικές μικρές επιχειρήσεις και υποβαθμισμένη ως επί το πλείστον.

7 Το μακρύ οικοδομικό τετράγωνο είναι ένα αστικό κενό που «κόβει» τη γειτονιά. Στα ζητούμενα του σχεδιασμού επομένως, εντάσσεται ο τρόπος σύνδεσής του με δημόσιο πέρασμα ή περάσματα, με λειτουργική αξιοποίηση των κοινωνικών δραστηριοτήτων του προγράμματος. Το ή τα περάσματα σχετίζονται και με τις διαμορφώσεις των υπαιθρίων χώρων του συγκροτήματος (πάρκο, υψηλό και χαμηλό πράσινο, σχέση με το υπό επανάχρηση εργοστάσιο). Εννοείται ότι ο διατιθέμενος χώρος αποκλειστικά για τις εκπαιδευτικές λειτουργίες είναι το σαφώς διακεκριμένο γήπεδο δυτικά του εργοστασίου.

8 5. KTIPIOΛOΓIKO ΠPOΓPAMMA Το κτιριολογικό πρόγραμμα του O.Σ.K. (Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων) δίνεται σαν βάση με δυνατότητα αυξομείωσης ±10%. Εντούτοις, ανάλογα με τις αντίστοιχες προσεγγίσεις που θα έχει ο κάθε σπουδαστής/στρια σε σχέση με το χαρακτήρα της σχολικής ζωής, μπορούν να γίνουν τροποποιήσεις στο συνδυασμό των χώρων και στο μέγεθος και τον χαρακτήρα της μονάδας τάξης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στους υπαίθριους χώρους του σχολείου (αυλή διαλειμμάτων, υπόστεγοι χώροι, σχολικός κήπος, παιδική χαρά, γήπεδα) στον προσανατολισμό των κλειστών και ανοικτών χώρων και στην τοποθέτηση τους στο οικόπεδο. Στο σχεδιασμό του κτιρίου τέλος θα πρέπει να ληφθεί πρόνοια για την προσπελασιμότητα όλων των χώρων του σχολείου από άτομα μειωμένης κινητικότητας με τη χρήση ανελκυστήρων και κεκλιμένων επιπέδων (μέγιστη κλίση 6%). Κατηγορίες χώρων Aριθμός θέσεων Συνολικός αριθμός ομοίων χώρων Εμβαδόν χώρου τμ. Συνολικό εμβαδόν ομοίων χώρων τμ. A. XΩPOI EKΠAIΔEYTIKOY TOMEA Μονάδα-Τάξη Εργαστήριο Φυσικοχημείας Εργαστήριο καλλιτεχνικών Εργαστήριο πληροφορικής B. XΩPOI EKΠAIΔEYTIKOY - KOINΩNIKOY TOMEA 405 1α.Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων β.Σκηνή γ.Αποθήκη- Αποδυτήρια- WC 40 1δ.Αποθήκη εξοπλισμού ε.Γραφείο γυμναστή Βιβλιοθήκη Κυλικείο Γ. ΔIOIKHΣH Γραφείο Διευθυντή Γραφείο δασκάλων Αναμονή Γραμματεία και Αρχείο Γραφείο μαθητικών κοινοτήτων Γραφείο Συλλόγου Γονέων Ιατρείο W.C. Δ. BOHΘHTIKOI XΩPOI Αποθηκευτικοί χώροι Λεβητοστάσιο Χώροι υγιεινής αγοριών-κοριτσιών 40 γ.αναπήρων 1W.C. 5 5 Ε. ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ XΩPOI min ακάλυπτος 40% του εμβ. οικοπέδου ΣΤ. XΩPOI ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ (υπαίθριοι) 16 θέσεις αυτκ/των (μόνιμες) + 4 προσωρινές Συνολική επιφάνεια κτισμένων καθαρών χώρων τους υπόγειους βοηθητικούς) (χωρίς 1.585

9 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΟΡΟΙ ΔΟΜΗΣΗΣ Οικόπεδο Οινοπνευματική Τομέας ΙV Σ.Δ =1.80 Μέγιστο ύψος=16.50 μ κάλυψη 60%

10 6. ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ 1. Περιγραφή της λύσης α. Γενικές Συνθετικές Αρχές β. Αρχές και επιλογές ως προς: -τον χαρακτήρα, το είδος του κτιρίου και τη σχέση με το περιβάλλον σε αναφορά με τη σχολική ζωή των παιδιών -την οργάνωση και τη σχέση των χώρων (ενότητες, κινήσεις, σχέση κλειστών-υπαίθριων) -την αρχιτεκτονική έκφραση (κατασκευή, κλίμακα όγκων, επεξεργασία όψεων, υπαίθριος χώρος) 2. Σχέδια Τοπογραφικό και διαμόρφωση υπαίθριων χώρων 1:200. Κατόψεις, τομές, όψεις 1:200. Χαρακτηριστική τομή, όψη και τμήμα κάτοψης 1: Μακέτα σε κλίμακα 1: Σκίτσα ή άλλα στοιχεία κατά την επιλογή των σπουδαστών. Ο σχεδιασμός του κτιρίου θα γίνει από διμελείς σπουδαστικές ομάδες. Η λειτουργία του μαθήματος απαιτεί την προσωπική παρουσία των σπουδαστών τόσο κατά τη θεωρητική του ανάπτυξη, όσο και κατά τις φάσεις των ασκήσεων. Δεν θα είναι δυνατόν να ολοκληρωθεί η δουλειά κάθε σπουδαστή στο τέλος του εξαμήνου, χωρίς επαρκή παρακολούθηση των ομαδικών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων: θεωρητικών αναπτύξεων, διορθώσεων, ασκήσεων σχεδιαστηρίου, επισκέψεων κ.λπ. ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου θα πραγματοποιηθούν επισκέψεις σε σχολεία της Αθήνας και θα γίνουν διαλέξεις σχετικές με το θέμα και κοινές παρουσιάσεις των σπουδαστικών θεμάτων.

11 Πρόγραμμα Μαθημάτων / : Έναρξη Μαθήματος / παρουσίαση θέματος / χωρισμός ομάδων : Οριστικός χωρισμός ομάδων / εργασία στις ομάδες : Παρουσίαση παραδειγμάτων από φοιτητές : Εργασία στις ομάδες / μακέτα εργασίας περιβάλλοντος χώρου, κλίμακα 1: : Επίσκέψη σε σχολεία της Αττικής : Διάλεξη Δ.Ησαια και Τ.Παπαιωάννου / Εργασία στις ομάδες : Διάλεξη Χρ. Δεληγιάννη / Εργασία στις ομάδες, προετοιμασία επίσκεψης στο Βόλο : Επίσκεψη στο οικόπεδο / Παρουσίαση Κ. Αδαμάκη στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας