Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 1

Transcript

1 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 1 ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ (Σημείωση: τα ερωτήματα που σημειώνονται με αστερίσκο είναι, τουλάχιστον κατά ένα μέρος, εκτός της εξεταστέας ύλης) ΘΕΜΑ Α ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 Για τις προτάσεις Α1 έως και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και, δίπλα, το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή επιλογή. Α1. Ο συμβολισμός καθορίζει τις τιμές α. του δευτερεύοντος κβαντικού αριθμού β. του μαγνητικού κβαντικού αριθμού γ. του αζιμουθιακού και του μαγνητικού κβαντικού αριθμού δ. του κύριου και του δευτερεύοντος κβαντικού αριθμού. Α2. Ποια από τις παρακάτω τετράδες κβαντικών αριθμών δεν είναι επιτρεπτή; α. = 3, = 2, = 2, = +1/2 β. = 4, = 4, = 4, = +1/2 γ. = 2, = 0, = 0, = 1/2 δ. = 2, = 1, = 1, = 1/2 Α3. Το διαλύματος ασθενούς οξέος συγκέντρωσης 10 σε θερμοκρασία 25 μπορεί να είναι α. 2 β. 3 γ. 4 δ Α4. Στο προπένιο = τα άτομα του άνθρακα 1, 2, 3 έχουν υβριδικά τροχιακά, αντίστοιχα α.,, β.,, γ.,, δ.,, A5. Ποια από τις επόμενες ηλεκτρονιακές δομές αντιστοιχεί σε ένα άτομο φθορίου ( ) σε διεγερμένη κατάσταση; α β γ δ ΘΕΜΑ Β Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Η προσθήκη υδατικού διαλύματος ισχυρής βάσης σε υδατικό διάλυμα προκαλεί σε κάθε περίπτωση αύξηση του.

2 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 2 β. Μπορούμε να διακρίνουμε τα ισομερή βουτίνια ( ) με διάλυμα /. γ. Υδατικό διάλυμα που περιέχει συγκέντρωσης 0,1, συγκέντρωσης 0,1 και συγκέντρωσης 0,1 είναι ρυθμιστικό διάλυμα. δ. Όλα τα ευγενή αέρια έχουν ηλεκτρονιακή δομή εξωτερικής στιβάδας. ε. Η δίνει αντίδραση ιοντισμού στο νερό. Να αιτιολογήσετε τις απαντήσεις σας. Β2. Δίνονται τα στοιχεία,,,. α. Να βρείτε τη θέση των στοιχείων και στον περιοδικό πίνακα, δηλαδή την ομάδα και την περίοδο. β. Ποιο από τα στοιχεία και έχει μεγαλύτερη ενέργεια πρώτου ιοντισμού; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. γ. Να γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους κατά Lewis των ενώσεων και. ΘΕΜΑ Γ Γ1. Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών διεργασιών. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των δέκα ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Θ, Κ, Λ και Μ. Γ2. Ποσότητα βουτενίου Α με ευθύγραμμη ανθρακική αλυσίδα αντιδρά πλήρως με παρουσία, οπότε παράγονται οι ισομερείς ενώσεις Β (κύριο προϊόν) και Γ. Το μίγμα των Β και Γ απομονώνεται και χωρίζεται σε τρία ίσα μέρη. Το 1 ο μέρος αντιδρά με περίσσεια μεταλλικού, οπότε παράγονται 1,12 αερίου σε πρότυπες συνθήκες (STP). Στο 2 ο μέρος προσθέτουμε περίσσεια διαλύματος /, οπότε καταβυθίζονται 0,08 ιωδοφορμίου. Το 3 ο μέρος οξειδώνεται πλήρως με διάλυμα συγκέντρωσης 0,1 παρουσία. α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β και Γ. β. Να υπολογίσετε τον όγκο του διαλύματος που θα αποχρωματιστεί από το 3 ο μέρος του διαλύματος. [Απάντηση: 1) A: αιθίνιο, Ε: αιθανόλη, Λ: 2-βουτανόλη, 2) α) Α: 1-βουτένιο, β) 0,48 ] ΘΕΜΑ Δ Δίνονται τα διαλύματα: Υ1: 0,1 = 10 Υ2: 3 1 = 10 Υ3: 0,1 Δ1. Πόσα διαλύματος Υ3 πρέπει να προσθέσουμε σε 1 διαλύματος Υ1, ώστε να προκύψει διάλυμα με = 4; Δ2. Αναμειγνύονται 500 του διαλύματος Υ1 με 500 του διαλύματος Υ2, οπότε

3 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 3 προκύπτει διάλυμα Υ4. Να υπολογίσετε το του διαλύματος Υ4. Δ3. Στο διάλυμα Υ4 προστίθεται περίσσεια. Να υπολογίσετε τον όγκο του εκλυόμενου αερίου σε πρότυπες συνθήκες (STP). Δ4. Είναι δυνατός ο προσδιορισμός της συγκέντρωσης διαλύματος με ογκομέτρηση με πρότυπο διάλυμα παρουσία ; Απαιτείται δείκτης σε αυτή την περίπτωση; Δίνεται ότι: Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία = 25. = 10 Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. [Απάντηση: 1) 0,5, 2) 2,5, 3) 6,16, 4) ναι, δεν απαιτείται δείκτης ] ΘΕΜΑ Α ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 Για τις προτάσεις Α1 έως και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και, δίπλα, το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή επιλογή. Α1. Από τις παρακάτω αλκοόλες δεν αφυδατώνεται προς αλκένιο η α. β. γ. δ. Α2. Με προσθήκη νερού σε αλκίνιο, παρουσία, και, μπορεί να παραχθεί α. μόνο κετόνη β. καρβονυλική ένωση γ. κυανιδρίνη δ. αλκοόλη. Α3. Από όλα τα στοιχεία της 2 ης περιόδου του περιοδικού πίνακα τη χαμηλότερη τιμή ενέργειας 1 ου ιοντισμού ( ) έχει α. το αλκάλιο β. η αλκαλική γαία γ. το αλογόνο δ. το ευγενές αέριο. Α4. Το χημικό στοιχείο Χ με ηλεκτρονιακή δομή ανήκει στην α. 4 η περίοδο και στην 7 η ομάδα του περιοδικού πίνακα β. 4 η περίοδο και στην 17 η ομάδα του περιοδικού πίνακα γ. 5 η περίοδο και στην 4 η ομάδα του περιοδικού πίνακα δ. 4 η περίοδο και στην 5 η ομάδα του περιοδικού πίνακα. A5. Όξινο διάλυμα είναι το διάλυμα του α. 0,1 β. 0,1 γ. 0,1

4 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 4 δ. 0,1 ΘΕΜΑ Β Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Το σχηματίζει ενώσεις με ένα μόνο ομοιοπολικό δεσμό. β. Διάλυμα 0,1 έχει 7 στους 25. γ. Διάλυμα 1 και 1 είναι ρυθμιστικό διάλυμα. δ. Στην ένωση = = όλα τα άτομα του άνθρακα έχουν υβριδικά τροχιακά. ε. H προσθήκη σε καρβονυλική ένωση είναι αντίδραση ανοικοδόμησης. Β2. α. Να αναφέρετε δύο διαφορές μεταξύ του και του δεσμού. β. Οι τέσσερις πρώτες ενέργειες ιοντισμού ενός στοιχείου είναι αντίστοιχα = 738 / = 1450 / = 7,7 10 / = 1,1 10 / Σε ποια ομάδα του περιοδικού πίνακα ανήκει το στοιχείο αυτό και γιατί; γ. Δίνεται πρωτολυτικός δείκτης με = 5. Αν ο δείκτης προστεθεί σε ένα διάλυμα χυμού μήλου, που έχει = 3, τι τιμή θα έχει ο λόγος ; Με δεδομένο ότι η όξινη μορφή του δείκτη έχει χρώμα κόκκινο και η βασική κίτρινο, τι χρώμα θα αποκτήσει το διάλυμα; δ. Διάλυμα άλατος έχει = 8. Με δεδομένο ότι η της είναι 10 να εξετάσετε αν η τιμή του είναι μεγαλύτερη, μικρότερη ή ίση του 10. Δίνεται = 10. ΘΕΜΑ Γ Γ1. α. Σε ένα δοχείο περιέχεται 1-πεντίνιο ή 2-πεντίνιο. Πώς θα διαπιστώσετε ποια από τις 2 ουσίες περιέχεται στο δοχείο; β. Σε δύο δοχεία περιέχονται μεθανικός μεθυλεστέρας ( ) και αιθανικός αιθυλεστέρας ( ). Δεν ξέρουμε όμως σε ποιο δοχείο περιέχεται η κάθε ουσία. Πώς θα διαπιστώσετε σε ποιο δοχείο περιέχεται η καθεμία; (Και στα δύο παραπάνω ερωτήματα να γράψετε τις χημικές εξισώσεις που τεκμηριώνουν την απάντησή σας). Γ2. Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών διεργασιών. Με δεδομένο ότι η ένωση Θ αλλάζει το χρώμα όξινου διαλύματος από πορτοκαλί σε πράσινο, να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ και Θ. Γ3. Ομογενές μίγμα δύο κορεσμένων μονοσθενών αλκοολών (Α) και (Β) μάζας 44,4 χωρίζεται σε τρία ίσα μέρη. Στο 1 ο μέρος προσθέτουμε περίσσεια, οπότε ελευθερώνονται 2,24 αερίου σε

5 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 5 πρότυπες συνθήκες (stp). Στο 2 ο μέρος προσθέτουμε περίσσεια και στα οργανικά προϊόντα που προκύπτουν επιδρούμε με σε απόλυτο αιθέρα. Στη συνέχεια προσθέτουμε νερό, οπότε προκύπτει ένα (1) μόνο οργανικό προϊόν. Στο 3 ο μέρος προσθέτουμε διάλυμα /, οπότε καταβυθίζονται 0,05 κίτρινου ιζήματος. Να προσδιορίσετε το συντακτικό τύπο και την ποσότητα σε mol της κάθε αλκοόλης στο αρχικό μίγμα. Δίνονται: = 1, = 12, = 16 [Απάντηση: 1) α) Προσθήκη /, β) Προσθήκη και μετά προσθήκη / ή /, 2) A: αιθίνιο, Ε: αιθανόνη, Θ: 2-βουτανόλη, 3) 1-βουτανόλη 0,45, 2- βουτανόλη 0,15 ] ΘΕΜΑ Δ Σε πέντε δοχεία περιέχονται τα επόμενα διαλύματα: διάλυμα 0,1 (Y1) διάλυμα 0,1 (Y2) διάλυμα 0,1 (Y3) διάλυμα 0,1 (Y4) διάλυμα 0,1 (Y5) Δ1. Nα βρείτε ποιο διάλυμα περιέχεται σε κάθε δοχείο με βάση τα δεδομένα του παρακάτω πίνακα Δοχείο ph Δ2. Το κυριότερο όξινο συστατικό του ξινισμένου γάλακτος είναι το γαλακτικό οξύ α. Για την ογκομέτρηση 10 του ξινισμένου γάλακτος απαιτούνται 5 διαλύματος 0,1. Να υπολογίσετε τη συγκέντρωση του γαλακτικού οξέος στο ξινισμένο γάλα (κανένα άλλο συστατικό του γάλακτος δεν αντιδρά με ). β. Να προτείνετε από μία εργαστηριακή δοκιμασία για την ανίχνευση της καρβοξυλομάδας και της υδροξυλομάδας του γαλακτικού οξέος. (Να γράψετε τις σχετικές χημικές εξισώσεις). Δ3. Με ποια αναλογία όγκων πρέπει να αναμείξουμε το διάλυμα Υ4 ( ) με το διάλυμα Υ5 ( ), ώστε να προκύψει ρυθμιστικό διάλυμα (Υ6) με = 9. Δ4. Σε ίσους όγκους των διαλυμάτων Υ2 ( 0,1 ) Υ4 ( 0,1 ) Υ6 ( / ) προστίθεται νερό όγκου,, αντίστοιχα, ώστε να μεταβληθεί το τους κατά μία μονάδα. Να διατάξετε κατά αύξουσα σειρά τις τιμές,, και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. Δίνονται = 10 και = 25. [Απάντηση: 1) Υ3-Υ5-Υ1-Υ2-Υ4, 2) α) 0,05, β) επίδραση άλατος, επίδραση /, 3) 1/2, 4) ] ΘΕΜΑ Α ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013 Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

6 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 6 Α1. Πολυμερισμό 1,4 δίνει η ένωση: α. = β. = = γ. = = δ. Α2. H ένωση που δίνει την αλογονοφορμική αντίδραση, αλλά δεν ανάγει το αντιδραστήριο Tollens, είναι: α. β. γ. = δ. Α3. Ποια από τις επόμενες δομές, στη θεμελιώδη κατάσταση, δεν είναι σωστή: α. : β. : γ. : δ. : Α4. Ποια από τις επόμενες εξισώσεις παριστάνει την ενέργεια 2 ου ιοντισμού του μαγνησίου: α. + β. + γ. + 2 δ. + 2 A5. Να αναφέρετε με βάση τους ορισμούς: α. τρεις διαφορές μεταξύ της βάσης κατά Arrhenius και της βάσης κατά Brönsted-Lowry. β. δύο διαφορές μεταξύ της ηλεκτρολυτικής διάστασης και του ιοντισμού των ηλεκτρολυτών. ΘΕΜΑ Β Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Το καθαρό στους 80 είναι όξινο. β. Το, σε υδατικό διάλυμα, είναι αμφιπρωτική ουσία. γ. Σε υδατικό διάλυμα θερμοκρασίας 25, το συζυγές οξύ της ( = 10 ) είναι ισχυρό οξύ. δ. Το στοιχείο που έχει ημισυμπληρωμένη την 4 υποστιβάδα, ανήκει στη 15 η ομάδα. ε. Στην αντίδραση: ενώ ο 2 ανάγεται. 1 = Να αιτιολογήσετε όλες τις απαντήσεις σας. 2 + ο 1 οξειδώνεται Β2. α. Πόσα στοιχεία έχει η 2 η περίοδος του περιοδικού πίνακα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. β. Σε ποιο τομέα, ποια περίοδο και ποια ομάδα ανήκει το στοιχείο με ατομικό αριθμό = 27; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. ΘEΜΑ Γ Γ1. Σε πέντε γυάλινες φιάλες περιέχονται 5 άκυκλες οργανικές ενώσεις Α, Β, Γ, Δ, Ε, από τις

7 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 7 οποίες δύο είναι κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα, δύο είναι κορεσμένες μονοσθενείς αλδεΰδες και μία είναι κορεσμένη μονοσθενής αλκοόλη. Για τις ενώσεις αυτές δίνονται οι εξής πληροφορίες: Η ένωση Α διασπά το ανθρακικό νάτριο και επίσης αποχρωματίζει διάλυμα /. Η ένωση Β ανάγει το αντιδραστήριο Fehling και δίνει οργανικό προϊόν, το οποίο αποχρωματίζει το διάλυμα /. Η ένωση Γ αντιδρά με + και δίνει ίζημα, ενώ όταν οξειδωθεί πλήρως με διάλυμα / δίνει την ένωση Δ. Η ένωση Ε ανάγει το αντιδραστήριο Tollens, ενώ, όταν αντιδρά με +, δίνει ίζημα. α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε. β. Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των εξής αντιδράσεων: i. της Β με το αντιδραστήριο Fehling ii. της Γ με + iii. της Ε με το αντιδραστήριο Tollens iv. της Γ με / προς ένωση Δ. Γ2. Κορεσμένη οργανική ένωση Χ κατά την οξείδωσή της δίνει ένωση Ψ, η οποία με επίδραση δίνει ένωση Φ. Η ένωση Φ με υδρόλυση σε όξινο περιβάλλον δίνει την ένωση: Η ένωση Χ με δίνει οργανική ένωση Λ, η οποία, αντιδρώντας με σε απόλυτο αιθέρα, δίνει ένωση Μ. Η ένωση Μ, όταν αντιδράσει με την ένωση Ψ, δίνει ένωση Θ, η οποία με υδρόλυση δίνει οργανική ένωση Σ. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Χ, Ψ, Φ, Λ, Μ, Θ, Σ. Γ3. Υδατικό διάλυμα όγκου που περιέχει και, χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη. Το 1 ο μέρος απαιτεί για την πλήρη εξουδετέρωσή του 100 διαλύματος 0,2. Το 2 ο μέρος απαιτεί για την πλήρη οξείδωσή του 200 διαλύματος 0,2 παρουσία. Να βρεθούν οι ποσότητες ( ) των συστατικών του αρχικού διαλύματος. [Απάντηση: 1) Α: μεθανικό οξύ, Β: μεθανάλη, Γ: αιθανόλη, Δ: αιθανικό οξύ, Ε:αιθανάλη, 2) Χ: 2-βουτανόλη, Ψ: βουτανόνη, 3) 0,2 mol, 0,04 mol ] ΘΕΜΑ Δ Διαθέτουμε τα υδατικά διαλύματα: Διάλυμα Α: 0,2 ( = 10 ) Διάλυμα Β: 0,2 Διάλυμα Γ: 0,2 Δ1. Nα υπολογιστεί το του διαλύματος, που προκύπτει με ανάμειξη 50 διαλύματος A με 50 διαλύματος Β. Δ2. 50 διαλύματος Α αναμειγνύονται με 100 διαλύματος B και το διάλυμα που προκύπτει αραιώνεται με μέχρι όγκου 1, οπότε προκύπτει διάλυμα Δ. Να υπολογιστεί το του διαλύματος Δ. Δ3. Προσθέτουμε 0,15 στερεού σε διάλυμα, που προκύπτει με ανάμειξη 500 διαλύματος A με 500 L διαλύματος Γ, οπότε προκύπτει διάλυμα Ε. Να υπολογιστεί το του διαλύματος Ε. Δ4. Οι καμπύλες (1) και (2) παριστάνουν τις καμπύλες ογκομέτρησης ίσων όγκων διαλύματος A και ενός διαλύματος οξέος με πρότυπο διάλυμα 0,2.

8 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 8 α. Ποια καμπύλη αντιστοιχεί στο και ποια στο ; β. Να υπολογιστεί η τιμή του οξέος. γ. Να υπολογιστεί το στο Ισοδύναμο Σημείο κατά την ογκομέτρηση του. Δίνεται ότι: Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία = 25 = 10 Κατά την προσθήκη στερεού σε διάλυμα, ο όγκος του διαλύματος δε μεταβάλλεται. Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. [Απάντηση: 1) 9, 2) 12, 3) 5, 4) 10, 8,5 ] ΘΕΜΑ Α ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2012 Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Α1. O τομέας του περιοδικού πίνακα περιλαμβάνει: α. 2 ομάδες β. 4 ομάδες γ. 6 ομάδες δ. 10 ομάδες Α2. Από τα επόμενα οξέα ισχυρό σε υδατικό διάλυμα είναι το: α. β. γ. δ. A3. Η αντίδραση + ό = + + αποτελεί παράδειγμα: α. εφαρμογής του κανόνα του Markovnikov β. εφαρμογής του κανόνα του Saytzev γ. αντίδρασης προσθήκης δ. αντίδρασης υποκατάστασης Α4. Η ένωση = έχει: α. 9 και 4 δεσμούς β. 5 και 2 δεσμούς γ. 13 και 3 δεσμούς

9 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 9 δ. 11 και 5 δεσμούς A5. Να διατυπώσετε: α. την Απαγορευτική Αρχή του Pauli. β. τον ορισμό των δεικτών (οξέων-βάσεων). ΘΕΜΑ Β Β1. Δίνονται τα στοιχεία:,,. α. Ποιο από τα στοιχεία αυτά έχει περισσότερα μονήρη ηλεκτρόνια στη θεμελιώδη κατάσταση; β. Να γράψετε τον ηλεκτρονιακό τύπο Lewis της ένωσης. Β2. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Ένα ηλεκτρόνιο σθένους του ατόμου 34 Se στη θεμελιώδη κατάσταση μπορεί να βρίσκεται σε ατομικό τροχιακό με τους εξής κβαντικούς αριθμούς: = 4, = 1, = 0. β. Οι πρώτες ενέργειες ιοντισμού τεσσάρων διαδοχικών στοιχείων του Περιοδικού Πίνακα (σε / ), είναι 1314, 1681, 2081, 496 αντίστοιχα. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να είναι τα τρία τελευταία στοιχεία μιας περιόδου και το πρώτο στοιχείο της επόμενης περιόδου. γ. Σε υδατικό διάλυμα 0,1, η = 0,2 στους 25. δ. Σε διάλυμα ασθενούς μονοπρωτικής βάσης Β, προσθέτουμε στερεό, χωρίς μεταβολή όγκου. Ο βαθμός ιοντισμού της βάσης Β θα αυξηθεί. Να αιτιολογήσετε όλες τις απαντήσεις σας. Β3. Σε τέσσερα δοχεία περιέχεται κάθε μια από τις ενώσεις: βουτανάλη, βουτανόνη, βουτανικό οξύ, 2-βουτανόλη. Αν στηριχτούμε στις διαφορετικές χημικές ιδιότητες των παραπάνω ενώσεων, πώς μπορούμε να βρούμε ποια ένωση περιέχεται σε κάθε δοχείο; Να γράψετε τα αντιδραστήρια και τις παρατηρήσεις στις οποίες στηριχτήκατε για να κάνετε τη διάκριση (δεν απαιτείται η γραφή χημικών εξισώσεων). ΘEΜΑ Γ Γ1. Ένωση Α ( ) κατά τη θέρμανσή της με δίνει δύο οργανικές ενώσεις Β και Γ. Η ένωση Γ, με διάλυμα οξινισμένο με, δίνει την οργανική ένωση Δ. Η ένωση Δ με και δίνει τις οργανικές ενώσεις Β και Ε. Να γραφούν: α. οι χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων. β. οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε. Γ2. Ορισμένη ποσότητα αιθανόλης οξειδώνεται με διάλυμα 0,1 οξινισμένου με. Από το σύνολο της ποσότητας της αλκοόλης, ένα μέρος μετατρέπεται σε οργανική ένωση Α και όλη η υπόλοιπη ποσότητα μετατρέπεται σε οργανική ένωση Β. Η ένωση Α, κατά την αντίδραση της με αντιδραστήριο Fehling, δίνει 28,6 ιζήματος. Η ένωση Β απαιτεί για πλήρη εξουδετέρωση 200 διαλύματος 1. Να βρεθεί ο όγκος, σε, του διαλύματος που απαιτήθηκε για την οξείδωση ( = 63,5, = 16). [Απάντηση: 1β) Α:αιθανικός ισιπροπυλεστέρας, Β:αιθανικό νάτριο, Γ:2-προπανόλη, Δ:προπανόνη, Ε:χλωροφόρμιο, 2) 2 ] ΘΕΜΑ Δ Διαθέτουμε τα υδατικά διαλύματα: Διάλυμα Y 1 : ασθενές μονοπρωτικό οξύ 0,1

10 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 10 Διάλυμα Y 2 : 0,1 Δ1. Αναμειγνύουμε 20 διαλύματος Y 1 με 10 διαλύματος Y 2, οπότε προκύπτει διάλυμα Y 3 με = 4. Να υπολογιστεί η σταθερά ιοντισμού του. Δ2. Σε 18 διαλύματος Y 1 προσθέτουμε 22 διαλύματος Y 2 και προκύπτει διάλυμα Y 4. Να υπολογιστεί το του διαλύματος Y4. Δ3. Υδατικό διάλυμα ασθενούς μονοπρωτικού οξέος όγκου 60 (διάλυμα Y 5 ) ογκομετρείται με το διάλυμα Y 2. Βρίσκουμε πειραματικά ότι, όταν προσθέσουμε 20 L διαλύματος Y 2 στο διάλυμα Y 5, προκύπτει διάλυμα με = 4, ενώ, όταν προσθέσουμε 50 διαλύματος Y 2 στο διάλυμα Y 5, προκύπτει διάλυμα με = 5. Να βρεθούν: α) η σταθερά ιοντισμού του οξέος β) το στο ισοδύναμο σημείο της πιο πάνω ογκομέτρησης. Δίνεται ότι: Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία = 25 = 10 Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. [Απάντηση: 1) 10, 2) 12, 3α) 5 10, 3β) 8,5 ] ΘΕΜΑ Α ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011 Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Α1. Το στοιχείο που περιέχει στη θεμελιώδη κατάσταση τρία ηλεκτρόνια στην 2 υποστιβάδα έχει ατομικό αριθμό: α. 5 β. 7 γ. 9 δ. 15 Α2. Από τα παρακάτω ανιόντα, ισχυρότερη βάση κατά Brönsted-Lowry είναι: α. β. γ. δ. Α3. Από τα παρακάτω διαλύματα, μεγαλύτερη ρυθμιστική ικανότητα έχει: α. 0,1 0,1 β. 0,01 0,01 γ. 0,5 0,5 δ. 1,0 1,0 Α4. Ο δεσμός μεταξύ του 2 ου και του 3 ου ατόμου άνθρακα στην ένωση = δημιουργείται με επικάλυψη υβριδικών τροχιακών: α. β. γ. δ. A5. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη α. Οι τομείς s και p του περιοδικού πίνακα περιέχουν 2 και 6 ομάδες αντίστοιχα.

11 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 11 β. Ο αριθμός τροχιακών σε μία υποστιβάδα, με αζιμουθιακό κβαντικό αριθμό l δίνεται από τον τύπο: 2l + 1. γ. Το υδατικού διαλύματος συγκέντρωσης 10 είναι 6. δ. δ. Κατά την προσθήκη στο προπίνιο, προκύπτει ως κύριο προϊόν το 1,2- διχλωροπροπάνιο. ε. ε. Κατά την προσθήκη σε αιθανόλη, παρατηρείται έκλυση αερίου. ΘΕΜΑ Β Β1. Δίνονται τα άτομα/ιόντα:,,,. α. Να γράψετε τις ηλεκτρονιακές δομές τους (κατανομή ηλεκτρονίων σε υποστιβάδες). β. Να γράψετε τον αριθμό των μονήρων ηλεκτρονίων που περιέχει καθένα από τα άτομα/ιόντα:,,. Β2. Να αιτιολογήσετε τις επόμενες προτάσεις: α. Η 1 η ενέργεια ιοντισμού του είναι μεγαλύτερη από την 1 η ενέργεια ιοντισμού του. β. Η αντίδραση: + +, είναι μετατοπισμένη προς τα δεξιά. γ. Κατά την αραίωση ρυθμιστικού διαλύματος σε σχετικά μικρά όρια, το H του διατηρείται πρακτικά σταθερό. δ. Τo στο ισοδύναμο σημείο, κατά την ογκομέτρηση διαλύματος με πρότυπο διάλυμα, είναι μικρότερο του 7. ε. Κατά την προσθήκη σε καρβονυλική ένωση και στη συνέχεια υδρόλυση του προϊόντος, προκύπτει 2-υδροξυοξύ. Β3. Κάθε μία από τις ενώσεις: =,, = και, περιέχεται αντίστοιχα σε τέσσερις διαφορετικές φιάλες. Πώς θα ταυτοποιήσετε την ένωση που περιέχεται σε κάθε φιάλη, αν διαθέτετε μόνο τα εξής αντιδραστήρια: α. αντιδραστήριο Fehling, β. διάλυμα παρουσία, γ. όξινο διάλυμα. Να γράψετε τις παρατηρήσεις στις οποίες στηριχτήκατε για να κάνετε τις παραπάνω ταυτοποιήσεις. ΘEΜΑ Γ Γ1. Δίνονται οι παρακάτω χημικές μετατροπές:

12 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 12 Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Θ. Γ2. Διαθέτουμε ομογενές μείγμα δύο αλκοολών του τύπου. Το μείγμα χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη. i. Το 1 ο μέρος αντιδρά με περίσσεια διαλύματος + και δίνει 78,8 κίτρινου ιζήματος. ii. Το 2 ο μέρος απαιτεί για την πλήρη οξείδωσή του 3,2 διαλύματος 0,1 παρουσία. Να βρεθούν τα των συστατικών του αρχικού μείγματος. Δίνεται: = 394. [Απάντηση: 1) Α:2-προπανόλη, Β:2-προπανόνη, Δ:ισοπροπυλο-ιωδίδιο Θ:2,3-διμεθυλο-2- βουτανόλη, 2) 0,4 και 0,6 ] ΘΕΜΑ Δ Διαθέτουμε υδατικά διαλύματα 0,1 (διάλυμα A) και 1 (διάλυμα B). Δ1. Να υπολογιστεί το του διαλύματος Α. Δ2. Πόσα πρέπει να προσθέσουμε σε 10 του διαλύματος Α, για να μεταβληθεί το του κατά μία μονάδα; Δ3. Πόσα διαλύματος 0,01 πρέπει να προσθέσουμε σε 10 διαλύματος Α, για να προκύψει ρυθμιστικό διάλυμα με = 5; Δ4. 10 του διαλύματος Α αναμειγνύονται με 40 του διαλύματος Β και προκύπτουν 50 διαλύματος Γ. Να υπολογιστεί το του διαλύματος Γ. Δίνεται ότι: Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία = 25, = 10, = 10, = 10 Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. [Απάντηση: 1) 9, 2) 990, 3) 50, 4) 9 ] ΘΕΜΑ Α ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2010 Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Α1. Η ηλεκτρονιακή δομή, στη θεμελιώδη κατάσταση, της εξωτερικής στιβάδας του είναι: α. β. γ. δ. Α2. Ο σχηματισμός του διπλού δεσμού μεταξύ δύο ατόμων άνθρακα δημιουργείται με επικάλυψη: α. και τροχιακών. β. και τροχιακών. γ. και τροχιακών. δ. και τροχιακών. Α3. Το συζυγές οξύ του είναι:

13 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 13 α. β. γ. δ. Α4. Ποια από τις επόμενες ουσίες, όταν διαλυθεί στο νερό, δεν αλλάζει το του; α. β. γ. l δ. A5. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη α. Τα s τροχιακά έχουν σφαιρική συμμετρία. β. Το οξειδώνεται από το με την παρουσία. γ. Για την ογκομέτρηση ισχυρού οξέος με ισχυρή βάση, κατάλληλος δείκτης είναι αυτός με = 2. δ. δ. Το ph υδατικού διαλύματος 0,1 είναι 1. ε. ε. Με πολυμερισμό της ένωσης 1,3-βουταδιένιο προκύπτει το πολυμερές ΘΕΜΑ Β Β1. Δίνονται τα στοιχεία,,. α. Να γράψετε τις ηλεκτρονιακές δομές τους (κατανομή ηλεκτρονίων σε υποστιβάδες). β. Να βρεθεί η περίοδος και η ομάδα του περιοδικού πίνακα στην οποία ανήκει το καθένα από τα στοιχεία αυτά. Β2. Να αιτιολογήσετε τις επόμενες προτάσεις: α. Η 2 η ενέργεια ιοντισμού ενός ατόμου είναι πάντα μεγαλύτερη από την 1 η ενέργεια ιοντισμού του. β. Το του καθαρού νερού στους 80 είναι μικρότερο του 7. γ. Σε κάθε τροχιακό δεν μπορούμε να έχουμε περισσότερα από 2 ηλεκτρόνια. δ. Σε μια περίοδο του περιοδικού πίνακα, η ατομική ακτίνα ελαττώνεται από αριστερά προς τα δεξιά. ε. Τα αντιδραστήρια Grignard παρασκευάζονται σε απόλυτο αιθέρα. Β3. Κάθε μία από τις ενώσεις: πεντάνιο, 1-πεντένιο και 1-πεντίνιο, περιέχεται αντίστοιχα σε τρεις διαφορετικές φιάλες. Πώς θα ταυτοποιήσετε το περιεχόμενο κάθε φιάλης; Να γραφούν οι αντίστοιχες χημικές εξισώσεις. ΘEΜΑ Γ Γ1. Δίνονται οι παρακάτω χημικές μετατροπές:

14 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 14 Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Λ, Μ, Ν. Γ2. Ισομοριακό μείγμα τριών καρβονυλικών ενώσεων του τύπου, με επίδραση αντιδραστηρίου Fehling, δίνει 2,86 ιζήματος ( ). Να βρεθούν τα mol των συστατικών του μείγματος. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες του = 63,5 και του = 16. [Απάντηση: 1) Ε:αιθανικός ισοπροπυλεστέρας, Ν:2,3-διμεθυλο-2-βουτανόλη, 2) 0,01 ] ΘΕΜΑ Δ Διαθέτουμε υδατικά διαλύματα 0,1 (διάλυμα Υ 1 ) και 0,2 (διάλυμα Υ 2 ). Δ1. Να βρεθεί πόσα πρέπει να προστεθούν σε 100 διαλύματος Υ 1, ώστε να τριπλασιαστεί ο βαθμός ιοντισμού του ; Δ2. Σε 100 διαλύματος Y 2 προσθέτουμε 100 διαλύματος 0,1, οπότε προκύπτει διάλυμα Υ 3. Να βρεθεί το του διαλύματος Υ 3. Δ3. Σε 100 διαλύματος Y 2 προσθέτουμε 100 διαλύματος 0,2, οπότε προκύπτει διάλυμα Υ 4. Να βρεθεί το του διαλύματος Υ 4. Δ4. Να βρεθεί πόσα διαλύματος 0,1 πρέπει να προστεθούν σε 101 του διαλύματος Υ 2, ώστε να προκύψει διάλυμα Υ 5 με = 7. Δίνεται ότι: Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία = 25, = 10, = 10. Κατά την ανάμειξη των διαλυμάτων δεν προκύπτει μεταβολή των όγκων των διαλυμάτων. Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. [Απάντηση: 1) 800, 2) 5, 3) 9, 4) 200 ] ΘΕΜΑ 1 ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009

15 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 15 Για τις ερωτήσεις να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1.1 Από τα παρακάτω υδατικά διαλύματα είναι ρυθμιστικό διάλυμα το: α. 0,1 0,1 β. 0,1 0,1 γ. 0,1 0,1 δ. 0,1 0,1 1.2 Το ατομικό τροχιακό, στο οποίο βρίσκεται το ηλεκτρόνιο ενός ατόμου υδρογόνου, καθορίζεται από τους κβαντικούς αριθμούς: α. και β. και γ., και δ.,, και 1.3 Δίνεται η ένωση 1 2 προκύπτει με επικάλυψη: α. ενός και ενός τροχιακού β. ενός και ενός τροχιακού γ. ενός και ενός τροχιακού δ. ενός και ενός τροχιακού =. Ο δεσμός μεταξύ των ατόμων 2 3 και 1.4 Κατά την προσθήκη του αντιδραστηρίου Grignard στην καρβονυλική ένωση προκύπτει οργανική ένωση με την υδρόλυση της οποίας παράγεται η αλκοόλη: α. β. γ. δ. 1.5 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιο σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Ο προσδιορισμός του τελικού σημείου της ογκομέτρησης υδατικού διαλύματος με υδατικό διάλυμα γίνεται με δείκτη που έχει = 5. β. Η τιμή της σταθεράς ιοντισμού του νερού αυξάνεται με την αύξηση της θερμοκρασίας.

16 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 16 γ. Μπορούμε να διακρίνουμε μία αλκοόλη από ένα αιθέρα με επίδραση μεταλλικού. δ. Η τιμή της ενέργειας πρώτου ιοντισμού αυξάνεται από πάνω προς τα κάτω σε μια ομάδα του περιοδικού πίνακα. ε. Ο αζιμουθιακός κβαντικός αριθμός καθορίζει το σχήμα του τροχιακού. ΘΕΜΑ Δίνονται τα στοιχεία,, και με ατομικούς αριθμούς 1, 8, 11 και 16 αντίστοιχα. α. Να γράψετε τις ηλεκτρονιακές δομές (στιβάδες, υποστιβάδες) των ατόμων, και στη θεμελιώδη κατάσταση. β. Να γράψετε τον ηλεκτρονιακό τύπο κατά Lewis της ένωσης. 2.2 Δίνεται ο πίνακας: Οξύ Συζυγής βάση α. Να μεταφέρετε στο τετράδιο σας τον πίνακα συμπληρώνοντας κατάλληλα τις τιμές των συζυγών βάσεων. Δίνεται ότι η θερμοκρασία είναι 25, όπου = 10. β. Με βάση τον πίνακα να προβλέψετε προς ποια κατεύθυνση είναι μετατοπισμένη η παρακάτω ισορροπία: + + Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας. 2.3 Να μεταφέρετε στο τετράδιο σας σωστά συμπληρωμένες (προϊόντα και συντελεστές) τις παρακάτω χημικές εξισώσεις: ΘΕΜΑ 3 Δίνονται οι παρακάτω χημικές μετατροπές:

17 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 17 Δίνεται ότι το αλκύλιο της ένωσης Α είναι το ίδιο με το αλκύλιο της ένωσης Γ. 3.1 Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ, Α, Ε, Ζ, Θ, Κ και Α. 3.2 Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις (αντιδρώντα, προϊόντα, συντελεστές) των παρακάτω μετατροπών: α. Επίδραση αμμωνιακού διαλύματος στην Α. β. Επίδραση διαλύματος παρουσία στη Α, χωρίς διάσπαση της ανθρακικής αλυσίδας. 3.3 Να υπολογίσετε το μέγιστο όγκο διαλύματος σε 0,4 που μπορεί να αποχρωματιστεί από 0,1 της ένωσης Α. [Απάντηση: 1) Α: μεθυλο-1-βουτένιο, Λ:2-προπανόλη, 3) 500 ] ΘΕΜΑ 4 Υδατικό διάλυμα Δ 1 περιέχει συγκέντρωσης 0, του Δ 1 αραιώνονται με νερού και προκύπτει διάλυμα Δ 2. Το του Δ 2 μεταβλήθηκε κατά 1 μονάδα σε σχέση με του Δ 1. Να υπολογίσετε τον όγκο του νερού που προστέθηκε. 2. Σε 100 του Δ 1 προστίθενται 0,4 στερεού, χωρίς να μεταβάλλεται ο όγκος του διαλύματος, και το διάλυμα που προκύπτει αραιώνεται μέχρι τελικού όγκου 1 (διάλυμα Δ 3 ). Να υπολογίσετε: α. Το βαθμό ιοντισμού της στο Δ 3. β. Το του Δ Στο διάλυμα Δ 3 προστίθενται 0,02 χωρίς να μεταβάλλεται ο όγκος του διαλύματος και προκύπτει διάλυμα Δ 4. Να υπολογίσετε το του Δ 4. Δίνονται: Η σταθερά ιοντισμού της : = 10, η σχετική μοριακή μάζα του : = 40. Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία = 25, όπου = 10. Για τη λύση του προβλήματος να χρησιμοποιηθούν οι γνωστές προσεγγίσεις. [Απάντηση: 1) 9,9, 2α) 10, 2β) 12, 3) 5,5] ΘΕΜΑ 1ο ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008 Για τις ερωτήσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση- 1.1 Το ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας του ( = 11) στη θεμελιώδη του κατάσταση μπορεί να έχει την εξής τετράδα κβαντικών αριθμών: α. 3, 1, 0, +½. β. 3, 0, 0, +½. γ. 3, 1, 1, +½. δ. 3, 1, 1, +½. 1.2 Στο μόριο του = υπάρχουν: α. 6 και 2 δεσμοί. β. 6 και 3 δεσμοί. γ. 7 και 2 δεσμοί. δ. 7 και 3 δεσμοί. 1.3 Με την επίδραση ενός αντιδραστηρίου Grignard ( ) σε προπανόνη ( ) και υδρόλυση του προϊόντος προσθήκης προκύπτει: α. πρωτοταγής αλκοόλη. β. δευτεροταγής αλκοόλη. γ. τριτοταγής αλκοόλη.

18 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 18 δ. καρβοξυλικό οξύ. 1.4 Στις παρακάτω αντιδράσεις το ανιόν συμπεριφέρεται ως: α. οξύ. β. αμφιπρωτική ουσία. γ. βάση. δ. πρωτονιοδότης. 1.5 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Το πολυμερές = προέρχεται από πολυμερισμό της ένωσης =. β. Ο δεσμός είναι ισχυρότερος του δεσμού, διότι στην περίπτωση του δεσμού επιτυγχάνεται μεγαλύτερη επικάλυψη τροχιακών από την περίπτωση του δεσμού. γ. Αν προστεθεί 1 και 1 σε νερό, προκύπτει διάλυμα με = 7 στους 25. δ. Η δεύτερη ενέργεια ιοντισμού ενός ατόμου έχει μεγαλύτερη τιμή από την πρώτη ενέργεια ιοντισμού του ιδίου ατόμου. ε. Από την αντίδραση της μεθανάλης ( ) με το κατάλληλο αντιδραστήριο Grignard μπορεί να προκύψει η μεθανόλη ( 3 ). ΘΕΜΑ 2 ο 2.1 Δίνονται τα στοιχεία Α και Β με ατομικούς αριθμούς 15 και 17 αντίστοιχα. α. Να γράψετε τις ηλεκτρονιακές δομές (στιβάδες, υποστιβάδες) των στοιχείων αυτών στη θεμελιώδη κατάσταση. β. Να γράψετε τον ηλεκτρονιακό τύπο κατά Lewis της ένωσης. γ. Ποιο από τα δύο στοιχεία Α και Β έχει τη μεγαλύτερη ατομική ακτίνα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. 2.2 Υδατικό διάλυμα όγκου (διάλυμα 1 ) αραιώνεται με νερό και προκύπτει διάλυμα όγκου 2 (διάλυμα 2 ). α. Να χαρακτηρίσετε την παρακάτω πρόταση ως σωστή ή λανθασμένη: Η συγκέντρωση των ιόντων στο διάλυμα 2 είναι διπλάσια από τη συγκέντρωση των ιόντων ΟΗ - στο διάλυμα 1. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Η θερμοκρασία παραμένει σταθερή και ισχύουν οι γνωστές προσεγγίσεις. β. Στο διάλυμα 1 προστίθεται μικρή ποσότητα στερεού υδροξειδίου του νατρίου ( ) χωρίς μεταβολή όγκου και προκύπτει διάλυμα 3. Να χαρακτηρίσετε την παρακάτω πρόταση ως σωστή ή λανθασμένη: Η συγκέντρωση των ιόντων στο διάλυμα 3 είναι μεγαλύτερη από τη συγκέντρωση των ιόντων στο διάλυμα 1. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Η θερμοκρασία παραμένει σταθερή. 2.3 Σε τέσσερα δοχεία 1, 2, 3 και 4 περιέχονται οι ενώσεις αιθανόλη ( ), αιθανάλη ( ), προπανόνη ( ) και αιθανικό οξύ ( ). Σε κάθε δοχείο περιέχεται μία μόνο ένωση. Να προσδιορίσετε ποια ένωση περιέχεται στο κάθε δοχείο, αν γνωρίζετε ότι: α. Οι ενώσεις που περιέχονται στα δοχεία 2 και 4 αντιδρούν με. β. Η ένωση που περιέχεται στο δοχείο 2 αντιδρά με.

19 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 19 γ. Η ένωση που περιέχεται στο δοχείο 1 αντιδρά με αμμωνιακό διάλυμα νιτρικού αργύρου (αντιδραστήριο Tollens). Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Δεν απαιτείται η αναγραφή χημικών εξισώσεων. ΘEΜΑ 3 ο Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών μετατροπών: 3.1 Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, B, Γ,, Ε, Ζ και Θ. 3.2 Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις (αντιδρώντα, προϊόντα, συντελεστές) των παρακάτω χημικών αντιδράσεων: Κορεσμένη μονοσθενής αλκοόλη (Λ) με Μ.Τ. αντιδρά με διάλυμα παρουσία. α. Να γράψετε τον Συντακτικό Τύπο της αλκοόλης Λ και την χημική εξίσωση της αντίδρασης της Λ με το διάλυμα παρουσία. β. 0,3 της ένωσης Λ προστίθενται σε διάλυμα 0,2 οξινισμένου με. Να γράψετε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης που πραγματοποιείται και να υπολογίσετε τον όγκο του διαλύματος που απαιτείται για την πλήρη οξείδωση της ένωσης Λ. [Απάντηση: 1) Ζ: 2-προπανόλη, Γ: οξικό νάτριο, 3α) 2-βουτανόλη, 3β) 0,5 ] ΘΕΜΑ 4 ο Υδατικό διάλυμα ( 1 ) όγκου 1600 περιέχει 0,04 άλατος ασθενούς μονοπρωτικού οξέος. Στο διάλυμα 1 προστίθενται 448 αερίου υδροχλωρίου ( ) μετρημένα σε STP, χωρίς μεταβολή του όγκου του διαλύματος και προκύπτει διάλυμα 2 με = Να υπολογίσετε: α. τη σταθερά ιοντισμού του οξέος. β. τη συγκέντρωση των ιόντων στο διάλυμα Στο διάλυμα 2 προστίθενται 400 διαλύματος συγκέντρωσης 2,5 10 και προκύπτει διάλυμα 3. Να υπολογίσετε τη συγκέντρωση των ιόντων στο διάλυμα 3. Δίνεται ότι όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία 25, όπου = 10. Τα αριθμητικά δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. [Απάντηση: 1α) 10, 1β) 2 10, 2) 10 ]

20 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 20 ΘΕΜΑ 1 ο ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 Για τις ερωτήσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Πόσα ηλεκτρόνια στη θεμελιώδη κατάσταση του στοιχείου έχουν μαγνητικό κβαντικό αριθμό l = 1 ; α. 6. β. 8. γ. 4. δ H ηλεκτρονιακή δομή του στη θεμελιώδη κατάσταση είναι α β γ δ Ποια από τις παρακάτω ενώσεις έχει τους περισσότερους δεσμούς; α. = =. β.. γ. =. δ Ποιο από τα παρακάτω ζεύγη αποτελεί συζυγές ζεύγος οξέος βάσης κατά Brönsted - Lowry; α.. β.. γ.. δ Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Σύμφωνα με την κβαντομηχανική, τα ηλεκτρόνια κινούνται σε κυκλικές τροχιές γύρω από τον πυρήνα του ατόμου. β. Διάλυμα που περιέχει σε ίσες συγκεντρώσεις και είναι ρυθμιστικό. γ. Στο μόριο του αιθυλενίου, τα δύο άτομα συνδέονται μεταξύ τους με ένα δεσμό του τύπου και ένα δεσμό. δ. Ισοδύναμο σημείο είναι το σημείο της ογκομέτρησης όπου έχει αντιδράσει πλήρως η ουσία (στοιχειομετρικά) με ορισμένη ποσότητα του πρότυπου διαλύματος. ε. Κατά την αντίδραση προπινίου με περίσσεια, προκύπτει ως κύριο προϊόν το 1,2 διχλωροπροπάνιο. ΘΕΜΑ 2 ο 2.1. α. Πόσα στοιχεία στη θεμελιώδη κατάσταση έχουν τρία μονήρη ηλεκτρόνια στη στιβάδα Μ και ποιοι είναι οι ατομικοί τους αριθμοί; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. β. Ένα από τα στοιχεία αυτά ανήκει στον τομέα του περιοδικού πίνακα. Ποιος είναι ο ατομικός αριθμός του στοιχείου που ανήκει στην ίδια ομάδα με αυτό και έχει μεγαλύτερη ενέργεια πρώτου ιοντισμού ( ); Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

21 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού α. Να γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους κατά Lewis των παρακάτω ενώσεων:,,. Δίνονται:,,,,. β. Διάλυμα και διάλυμα 3 έχουν το ίδιο. Ίσοι όγκοι των δύο αυτών διαλυμάτων εξουδετερώνονται πλήρως με το ίδιο διάλυμα. Σε ποια από τις δύο εξουδετερώσεις καταναλώθηκε μεγαλύτερη ποσότητα διαλύματος ; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας σωστά συμπληρωμένες (προϊόντα και συντελεστές) τις παρακάτω χημικές εξισώσεις: ό α. = = β. + ό, ύ ϊό γ. + δ. + ΘEΜΑ 3 ο 3.1. Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών μετατροπών: α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων, Α, B, Γ, Δ, Ε, Ζ και Θ. β. Να γράψετε αναλυτικά τα στάδια της αντίδρασης της ένωσης Ζ με το αλκαλικό διάλυμα Αλκίνιο ( ) με επίδραση υδατικού διαλύματος παράγει τελικά ένωση, η οποία με αμμωνιακό διάλυμα σχηματίζει κάτοπτρο. Να βρεθεί ο συντακτικός τύπος του αλκινίου. 2,6 του αλκινίου αυτού αντιδρούν με περίσσεια αμμωνιακού διαλύματος. Να υπολογιστεί η μάζα του ιζήματος που θα σχηματιστεί. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες: = 12, = 1, = 63,5.

22 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 22 [Απάντηση: 1α) μεθυλο-μαγνησιο-χλωρίδιο, οξικός αιθυλεστέρας, αιθανόλη, οξικό νάτριο, οξικό οξύ, αιθανάλη, 2-προπανόλη, αιθυλοχλωρίδιο, 2) 15,1 ] ΘΕΜΑ 4 ο Διαθέτουμε δύο υδατικά διαλύματα, τα Δ 1 και Δ 2. Το διάλυμα Δ 1 έχει συγκέντρωση 1 και = 12. Για το διάλυμα Δ 2 ισχύει η σχέση = α. Να υπολογίσετε την της. β. Να υπολογίσετε τη συγκέντρωση της στο διάλυμα Δ Όγκος του διαλύματος Δ 1 αναμιγνύεται με όγκο του διαλύματος Δ 2 και προκύπτει διάλυμα Δ 3 με = 11,5. α. Να υπολογίσετε την αναλογία όγκων /. β. Να υπολογίσετε τις συγκεντρώσεις όλων των ιόντων που υπάρχουν στο διάλυμα Δ Να υπολογίσετε τα αερίου που πρέπει να προστεθούν σε 100 του διαλύματος Δ 1 (χωρίς μεταβολή όγκου του διαλύματος) ώστε να προκύψει διάλυμα με = 5. Δίνεται ότι όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία 25, όπου = 10. Για τη λύση του προβλήματος να χρησιμοποιηθούν οι γνωστές προσεγγίσεις. [Απάντηση: 1α) 10, 1β) 10, 2α) 1: 10, 2β) 10,, 10,, 10,, 3) 0,1 ] ΘΕΜΑ 1ο ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2006 Για τις ερωτήσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Ο αριθμός των τροχιακών σε μια υποστιβάδα είναι α. 1. β. 3. γ. 5 δ Στη θεμελιώδη κατάσταση όλα τα ηλεκτρόνια σθένους ενός στοιχείου ανήκουν στην 3 υποστιβάδα. Το στοιχείο αυτό μπορεί να έχει ατομικό αριθμό α. 8. β. 10. γ. 12. δ Με το αντιδρά α. η αιθανόλη. β. το αιθανικό οξύ. γ. το προπένιο. δ. το προπίνιο Το συζυγές οξύ της βάσης είναι α. β. γ. δ.

23 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Ιοντισμός μιας ομοιοπολικής ένωσης είναι η αντίδραση των μορίων αυτής με τα μόρια του διαλύτη προς σχηματισμό ιόντων. β. Ο αριθμός των ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας ενός στοιχείου καθορίζει τον αριθμό της περιόδου, στην οποία ανήκει το στοιχείο. γ. Τα μέταλλα έχουν σχετικά υψηλές τιμές ενέργειας ιοντισμού. δ. Οι δεσμοί είναι ασθενέστεροι των δεσμών. ε. Κατά την αλογόνωση του μεθανίου παρουσία διάχυτου φωτός λαμβάνεται μίγμα προϊόντων. ΘΕΜΑ 2ο 2.1. Δίνονται τα στοιχεία,, με ατομικούς αριθμούς 1, 7, 8 αντίστοιχα. Να γράψετε: α. Τις ηλεκτρονιακές δομές (στιβάδες, υποστιβάδες) των ατόμων και στη θεμελιώδη κατάσταση. β. Τον ηλεκτρονιακό τύπο κατά Lewis του νιτρώδους οξέος ( ) Να χαρακτηρίσετε κάθε μία από τις παρακάτω προτάσεις ως σωστή ή λανθασμένη. α. Σε διάλυμα η προσθήκη στερεού, χωρίς μεταβολή όγκου και θερμοκρασίας, έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της συγκέντρωσης των ιόντων του διαλύματος. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. β. Το στοιχείο έχει μικρότερη ατομική ακτίνα από το στοιχείο. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας σωστά συμπληρωμένες (προϊόντα και συντελεστές) τις παρακάτω χημικές εξισώσεις: ΘEΜΑ 3ο Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών μετατροπών:

24 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 24 α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, B, Γ,, Ε, Ζ, Θ, Κ και Λ. β. Να προτείνετε μια χημική δοκιμασία (αντίδραση), που να επιτρέπει τη διάκριση μεταξύ των ενώσεων και Ε, και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας (δεν απαιτείται η αναγραφή χημικών εξισώσεων). γ. 0,2 της οργανικής ένωσης Κ διαβιβάζονται σε 0,5 διαλύματος σε συγκέντρωσης 1,2. Να εξετάσετε αν θα αποχρωματιστεί το διάλυμα του. [Απάντηση: α) Α:1-χλωροπροπάνιο, Β: προπένιο, Γ: πολυπροπυλένιο, Δ: 1-προπανόλη, Ε: 2- προπανόλη,ζ:βουτανικό οξύ, Θ:1,2-διβρωμο-προπάνιο, Κ:προπίνιο, Λ:μεθυλο-νατριοακετυλίδιο, γ) όχι ] ΘΕΜΑ 4ο Υδατικό διάλυμα 1 περιέχει ασθενές οξύ. 50 του διαλύματος 1 ογκομετρούνται με πρότυπο διάλυμα 2 συγκέντρωσης 0,2.Στο παρακάτω σχήμα δίνεται η καμπύλη της ογκομέτρησης. Για την πλήρη εξουδετέρωση του ΗΑ απαιτούνται 50 ml του διαλύματος Να υπολογίσετε τη συγκέντρωση του οξέος στο διάλυμα α. Στο σημείο Β της καμπύλης ογκομέτρησης έχουν προστεθεί 25 του προτύπου διαλύματος 2 και το του διαλύματος που προκύπτει είναι 5. Να υπολογίσετε τη σταθερά ιοντισμού του οξέος. β. Να υπολογίσετε το του διαλύματος στο ισοδύναμο σημείο Υδατικό διάλυμα 3 ασθενούς οξέος 0,1 έχει = 2,5. Ποιο από τα δύο οξέα, είναι το ισχυρότερο; Δίνονται: Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία = 25, όπου = 10. Τα αριθμητικά δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. [Απάντηση: 1) 0,2, 2α) 10, 2β) 9, 3) το ] ΘΕΜΑ 1ο ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2005 Για τις ερωτήσεις να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

25 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού Ο μέγιστος αριθμός των ηλεκτρονίων που είναι δυνατόν να υπάρχουν σε ένα τροχιακό, είναι: α. 2. β. 14. γ. 10. δ Ποια από τις παρακάτω ηλεκτρονιακές δομές αποδίδει τη δομή ατόμου στοιχείου του τομέα στη θεμελιώδη κατάσταση; α β γ δ Ποιο από τα παρακάτω αποτελεί συζυγές ζεύγος οξέος-βάσης, κατά Brönsted- Lowry; α. /. β. /. γ. /. δ. / Στο μόριο του = = υπάρχουν: α. 8 και 3 δεσμοί. β. 9 και 2 δεσμοί. γ. 10 και 1 δεσμοί. δ. 8 και 2 δεσμοί Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιο σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Ο κβαντικός αριθμός του spin δεν συμμετέχει στη διαμόρφωση της τιμής της ενέργειας του ηλεκτρονίου, ούτε στον καθορισμό του τροχιακού. β. Κατά την επικάλυψη p-p ατομικών τροχιακών προκύπτουν πάντοτε π δεσμοί. γ. Κατά τον υβριδισμό ενός και ενός ατομικού τροχιακού προκύπτουν δυο υβριδικά τροχιακά. δ. Όσο και αν αραιωθεί ένα ρυθμιστικό διάλυμα, το του παραμένει σταθερό. ε. Το τροχιακό 1 και το τροχιακό 2 έχουν ίδιο σχήμα και ίδια ενέργεια. ΘΕΜΑ 2ο 2.1. Δίνονται τα στοιχεία και. α. Ποιες είναι οι ηλεκτρονιακές δομές των στοιχείων αυτών στη θεμελιώδη κατάσταση; β. Ποιο από τα δυο αυτά στοιχεία έχει τη μικρότερη ενέργεια πρώτου ιοντισμού; Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας. γ. Να γραφούν οι ηλεκτρονιακές δομές των ιόντων και Δίνονται τρία υδατικά διαλύματα ασθενούς οξέος : Δ 1 συγκέντρωσης και θερμοκρασίας 25, Δ 2 συγκέντρωσης ( ) και θερμοκρασίας 25 και Δ 3 συγκέντρωσης = και θερμοκρασίας 45. Ο βαθμός ιοντισμού του οξέος στα παραπάνω διαλύματα είναι αντίστοιχα, και όπου σε κάθε περίπτωση ο βαθμός ιοντισμού είναι μικρότερος από 0,1. α. Σε ποιο από τα παραπάνω διαλύματα η σταθερά ιοντισμού του οξέος έχει τη μεγαλύτερη τιμή; Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας. β. Για τους βαθμούς ιοντισμού ισχύει: 1).

26 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 26 2). 3). 4). Να επιλέξετε τη σωστή από τις παραπάνω σχέσεις. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας Από τις παρακάτω ενώσεις: Βουτάνιο, 1-Βουτίνιο, 1-Βουτένιο =, 2-Βουτένιο = α. ποιες μπορούν να αποχρωματίσουν διάλυμα / ; β. ποια αντιδρά με αμμωνιακό διάλυμα χλωριούχου χαλκού I ( / ); Να γράψετε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης. γ. ποια δίνει, με προσθήκη, ένα μόνο προϊόν; ΘΕΜΑ 3ο Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών μετατροπών: α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Θ, Κ και Λ. β. Ποιες από τις οργανικές ενώσεις Β, Λ, Ζ έχουν, κατά Brönsted-Lowry, ιδιότητες οξέων και ποιες έχουν ιδιότητες βάσεων; γ. 0,5 της οργανικής ένωσης Β προστίθενται σε 500 διαλύματος 0,1 οξινισμένου με. Να γράψετε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης που πραγματοποιείται, και να εξετάσετε αν θα αποχρωματισθεί το διάλυμα του. [Απάντηση: α) Α:προπένιο, Γ: προπανόνη, Κ: προπάνιο, Λ: 2-μεθυλο-προπυλαμίνη,Ζ: μεθυλοπροπανικό οξύ γ) ναι ] ΘΕΜΑ 4o Υδατικό διάλυμα (Δ 1 ) όγκου 600 περιέχει 13,8 κορεσμένου μονοκαρβοξυλικοΰ οξέος (, όπου =, 0). Ο βαθμός ιοντισμού του οξέος στο διάλυμα είναι = 2 10 και το διάλυμα έχει = α. Να υπολογίσετε τη σταθερά ιοντισμού του οξέος. β. Να βρείτε τον συντακτικό τύπο του οξέος Στο διάλυμα Δ 1 προστίθενται 750 υδατικού διαλύματος 0,4. Το διάλυμα που προκύπτει, αραιώνεται σε τελικό όγκο 1,5 (διάλυμα Δ 2 ). Να υπολογίσετε το του διαλύματος Δ Στο διάλυμα Δ 2 προστίθενται 0,15, χωρίς μεταβολή του όγκου του διαλύματος και προκύπτει διάλυμα Δ 3. Να υπολογίσετε τη συγκέντρωση των ιόντων και που περιέχονται στο διάλυμα Δ 3.

27 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 27 Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε = 25, όπου = 10. Δίνονται οι σχετικές ατομικές μάζες : 12, : 1, : 16. Για τη λύση του προβλήματος να χρησιμοποιηθούν οι γνωστές προσεγγίσεις. [Απάντηση: α) 2 10, β) μεθανικό οξύ, 2) 8,5, 3) 2 10, 0,1 ] ΘΕΜΑ 1ο ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2004 Για τις ερωτήσεις να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση Τι είδους τροχιακό περιγράφεται από τους κβαντικούς αριθμούς = 3 και l = 2; α. 3 β. 3 γ. 3 δ Ποια από τις παρακάτω ηλεκτρονιακές δομές αντιστοιχεί σε διεγερμένη κατάσταση του ατόμου του φθορίου ( ); α β γ δ Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αντιδρά με αλκοολικό διάλυμα ; α. β. γ. δ. l 1.4. Σε αραιό υδατικό διάλυμα όγκου με βαθμό ιοντισμού ( 0,1) προσθέτουμε νερό σε σταθερή θερμοκρασία, μέχρι ο τελικός όγκος του διαλύματος να γίνει 4. Ο βαθμός ιοντισμού ( 0,1) της στο αραιωμένο διάλυμα είναι: α. = 2 β. = 4 γ. = δ. = 1.5. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιο σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη "Σωστό", αν η πρόταση είναι σωστή, η "Λάθος", αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Ο μαγνητικός κβαντικός αριθμός l καθορίζει το μέγεθος του ηλεκτρονιακού νέφους. β. Στο τα δυο άτομα του άνθρακα συνδέονται μεταξύ τους με ένα και δυο δεσμούς. γ. Με την προσθήκη στερεού l σε υδατικό διάλυμα, με σταθερή θερμοκρασία και χωρίς μεταβολή όγκου, η τιμή του του διαλύματος αυξάνεται. δ. Από τα κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα ( ) μόνο το μεθανικό οξύ ( ) παρουσιάζει αναγωγικές ιδιότητες. ε. Στοιχείο που βρίσκεται στη θεμελιώδη κατάσταση και έχει ηλεκτρονιακή δομή 1 2 2, ανήκει στην ομάδα 13 (IIΙΑ) του Περιοδικού Πίνακα. ΘΕΜΑ 2ο

28 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού Δίνονται τα χημικά στοιχεία και l. α. Ποιες είναι οι ηλεκτρονιακές δομές των παραπάνω στοιχείων στη θεμελιώδη κατάσταση; β. Ποιο από τα δυο αυτά στοιχεία έχει τη μικρότερη ατομική ακτίνα; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας Διαθέτουμε τις οργανικές ενώσεις προπανικό οξύ ( ), προπανάλη ( ) και 1-βουτίνιο ( ) καθώς και τα αντιδραστήρια: αμμωνιακό διάλυμα χλωριούχου χαλκού I ( l/ ), όξινο ανθρακικό νάτριο ( ), φελίγγειο υγρό ( / ). Να γράψετε στο τετράδιο σας: α. για καθεμιά από τις παραπάνω οργανικές ενώσεις το αντιδραστήριο με το οποίο αντιδρά. β. σωστά συμπληρωμένες (σώματα και συντελεστές) τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων που θα πραγματοποιηθούν, όταν η καθεμιά οργανική ένωση αντιδράσει με το αντιδραστήριο που επιλέξατε Διαθέτουμε τα υδατικά διαλύματα Δ 1, Δ 2 και Δ 3 τα οποία περιέχουν l, a και l αντίστοιχα. Τα διαλύματα αυτά βρίσκονται σε θερμοκρασία 25 και έχουν την ίδια συγκέντρωση. α. Να κατατάξετε τα παραπάνω διαλύματα κατά σειρά αυξανόμενης τιμής. β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. ΘΕΜΑ 3 Δίνεται το διάγραμμα των παρακάτω χημικών μετατροπών: α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Θ και Κ. β. Να γράψετε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης πλήρους οξείδωσης της οργανικής ένωσης Β σε με διάλυμα οξινισμένου με ( / ). Πόσα διαλύματος 0,1 οξινισμένου με απαιτούνται για την παραγωγή 0,02 από την ένωση Β; Η παραπάνω αντίδραση θεωρείται μονόδρομη και ποσοτική. [Απάντηση: α) Α: προπανικός προπυλεστέρας, Ε: αιθανάλη, Ζ: 2-πεντανόλη, β) 160 ]

29 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 29 ΘΕΜΑ 4 Σε δυο διαφορετικά δοχεία περιέχονται τα υδατικά διαλύματα Δ 1 : 0,1 και Δ 2 : 0,01. Να υπολογίσετε: α. το καθενός από τα παραπάνω διαλύματα. β. το του διαλύματος Δ 3 που προκύπτει από την ανάμιξη ίσων όγκων από τα διαλύματα Δ 1 και Δ 2. γ. την αναλογία όγκων με την οποία πρέπει να αναμίξουμε το διάλυμα Δ 1 με διάλυμα 0,2, έτσι ώστε να προκύψει διάλυμα Δ 4 το οποίο να έχει ίσο με 4. Δίνεται ότι όλα τα διαλύματα βρίσκονται στους 25 και = 10, = 10. Να γίνουν όλες οι προσεγγίσεις που επιτρέπονται από τα αριθμητικά δεδομένα του προβλήματος. [Απάντηση: α) 3 και 8,5, β) 4, γ) 22: 1 ] ΘΕΜΑ 1ο ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2003 Για τις ερωτήσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1.1 Με προσθήκη νερού δεν μεταβάλλεται το υδατικού διαλύματος: α. β. γ. δ. *1.2 Ποια από τις παρακάτω ενώσεις δεν αντιδρά με ; α. β. γ. δ Στο ιόν ο αριθμός των ηλεκτρονίων στην υποστιβάδα και στη θεμελιώδη κατάσταση είναι: α. 2 β. 5 γ. 3 δ Ποια από τις παρακάτω τετράδες κβαντικών αριθμών (,,, ) δεν είναι επιτρεπτή για ένα ηλεκτρόνιο σε ένα άτομο; α. (4, 2, 2,+1/2) β. (4, 1, 0,-1/2) γ. (4, 2, 3,+1/2) δ. (4, 3, 2,-1/2) 1.5. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη «Σωστό» αν η πρόταση είναι σωστή ή «Λάθος» αν η πρόταση είναι λανθασμένη, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση. α. Τα καρβοξυλικά οξέα διασπούν τα ανθρακικά άλατα. β. Στην αντίδραση = + το ανάγεται. γ. Ο κβαντικός αριθμός του spin ( ) συμμετέχει στη διαμόρφωση της τιμής της ενέργειας του ηλεκτρονίου.

30 Θέματα Πανελλαδικών Εξετάσεων Χημείας Γ Λυκείου Προσανατολισμού 30 δ. Για το άτομο του οξυγόνου ( ), στη θεμελιώδη κατάσταση, η κατανομή των ηλεκτρονίων είναι:. ε. Στοιχεία μετάπτωσης είναι τα στοιχεία που καταλαμβάνουν τον τομέα του περιοδικού πίνακα. ΘΕΜΑ 2ο 2.1 Δίνονται οι σταθερές ιοντισμού: =, = και =. Οι σταθερές και τα διαλύματα αναφέρονται στους º. α. Να προβλέψετε προς ποια κατεύθυνση είναι μετατοπισμένη η ισορροπία: + + Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. β. Να προβλέψετε αν υδατικό διάλυμα του άλατος είναι όξινο, βασικό ή ουδέτερο, γράφοντας τις αντιδράσεις των ιόντων του άλατος με το νερό. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. 2.2 Δίνεται ο παρακάτω πίνακας: Ενέργειες ιοντισμού ( / ) + =, + =, + =, α. Να εξηγήσετε γιατί ισχύει η διάταξη για τις ενέργειες ιοντισμού. β. Να εξηγήσετε γιατί η ενέργεια πρώτου ιοντισμού του είναι μεγαλύτερη από την ενέργεια πρώτου ιοντισμού του ΘEΜΑ 3ο. Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα χημικών μετατροπών: α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των οργανικών ενώσεων Α, B, Γ, Δ, Ε, Ζ και Θ. β. Ποιες από τις ενώσεις του διαγράμματος, εκτός από την Ε, δίνουν επίσης την αλογονοφορμική αντίδραση; γ. Ποια από τις οργανικές ενώσεις του διαγράμματος αντιδρά με και ποια ανάγει το αντιδραστήριο Fehling (φελίγγειο υγρό); Να γραφούν οι αντίστοιχες χημικές εξισώσεις. [Απάντηση: α) 2-βουτίνιο, 2-βουτένιο, 2-βουτανόλη, βουτανόνη, αιθανάλη, αιθυλο-μαγνήσιοαλογονίδιο,μεθανικό νάτριο, β) Γ & Δ, γ) Γ, Ε ] ΘΕΜΑ 4ο