ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Transcript

1

2 ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

3 ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

4 ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Τη θεωρία της ύλης θα τη βρείτε: Βιβλίο μαθητή σελ. 92 και Βιβλίο Γραμματικής σελ. 149 Ακούω και μιλώ (σελ. 92) Για ποιο σκοπό γίνονται οι πόλεμοι σύμφωνα με το κείμενο 2; Συμπληρώστε τις παρακάτω πιθανές απαντήσεις: Οι πόλεμοι γίνονται για Οι πόλεμοι γίνονται για να Οι πόλεμοι έχουν στόχο Οι πόλεμοι γίνονται με σκοπό Ο Θουκυδίδης έζησε τον πόλεμο και διαπιστώνει (κείμενο 4) ότι οι άνθρωποι σε καιρό πολέμου συχνά διαστρέφουν το πραγματικό νόημα των λέξεων προκειμένου να για να με σκοπό να Αφού συμπληρώσετε τις απαντήσεις, να συζητήσετε τι δηλώνουν οι φράσεις που προσθέσατε. Ποιες από τις παραπάνω συμπληρώσεις αποτελούν δευτερεύουσες προτάσεις;

5 Διαπιστώνω ότι: ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (σελ. 92) Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να δηλώσουμε το σκοπό που οδηγεί σε μια ενέργεια. Ένας από τους τρόπους αυτούς είναι οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους συνδέσμους για να και να. Oι προτάσεις αυτές λέγονται τελικές (τέλος στα αρχαία ελληνικά σημαίνει σκοπός) και είναι επιρρηματικές. Βιβλίο Γραμματικής (σελ 149) Τελικές προτάσεις (ή προτάσεις του σκοπού) Τελικές προτάσεις (ή του σκοπού) ονομάζονται οι προτάσεις που εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους (για να, να) και δηλώνουν σκοπό. Οι τελικές προτάσεις έχουν άρνηση μη(ν) και εκφέρονται κανονικά με υποτακτική, π.χ. Έφυγε γρήγορα, για να φέρει το τετράδιό του. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν ο ομιλητής δηλώνει σκοπό ανεκπλήρωτο, οι τελικές προτάσεις εκφέρονται με παρατατικό, π.χ. Ήθελε να ήταν συντονιστής της συζήτησης, για να του έδινε τον λόγο.

6 Διάκριση των ΒΟΥΛΗΤΙΚΩΝ προτάσεων από τις ΤΕΛΙΚΕΣ προτάσεις

7 Διάκριση των ΒΟΥΛΗΤΙΚΩΝ προτάσεων από τις ΤΕΛΙΚΕΣ προτάσεις Βιβλίο Γραμματικής (σελ. 153) 2. Η λέξη να (σύνδεσμος και μόριο) χρησιμοποιείται πολύ συχνά στον λόγο και εισάγει προτάσεις οι οποίες λειτουργούν είτε ως αντικείμενο είτε ως υποκείμενο σε ρήματα και εκφράσεις που έχουν τη σημασία του θέλω (βουλητική), του μπορώ (δυνητική), του εμποδίζω (απαγορευτική), τουαισθάνομαι (αίσθησης) ή ακόμη του συνηθίζω, ξεχνώ, ορκίζομαι, βιάζομαι κτλ. Οι προτάσεις που εισάγονται με το να δεν έχουν πάντα βουλητική σημασία. Παρατηρήστε στα παρακάτω παραδείγματα το είδος των προτάσεων που εισάγονται με το να και τη σημασία που παίρνει το ρήμα της κύριας πρότασης κάθε φορά. α. Απαγορεύεται να καπνίζετε στις αίθουσες. β. Αδυνατούμε να εξηγήσουμε τη συμπεριφορά του. γ. Τρέχει να προλάβει το τρένο. δ. Να σας ενοχλήσω; ε. Να έρθετε αμέσως εδώ. στ. Συνέχεια του έδινε την ίδια συμβουλή, να προσέχει τους υποκριτές. ζ. Έχεις να κάνεις ακόμα πιο πολλά για την εκπαίδευση. Παρατηρούμε ότι στις φράσεις α και β οι προτάσεις που εισάγονται με το να είναι βουλητικές, ενώ στη φράση γ η πρόταση είναι τελική, στη δ κύρια ερωτηματική, στην ε κύρια προστακτική (ή επιθυμίας) και στη στ λειτουργεί ως επεξήγηση στο ουσιαστικό συμβουλή. Τέλος στη φράση ζ, η πρόταση που εισάγεται με το να δίνει στο ρήμα της κύριας πρότασης (έχεις) τη σημασία του «οφείλω», «μπορώ».

8 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

9 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Τη θεωρία της ύλης θα τη βρείτε: Βιβλίο μαθητή σελ και Βιβλίο Γραμματικής σελ. 148 Ακούω και μιλώ (σελ. 94) «περισσότεροι νεκροί επειδή πιο πολλούς»: Bρείτε το απόσπασμα στο κείμενο 3. Μελετήστε τις παρακάτω εκδοχές του: Οι περισσότεροι νεκροί οφείλονται στο ότι τα σύγχρονα όπλα σκοτώνουν πιο εύκολα πιο πολλούς. Υπάρχουν περισσότεροι νεκροί από τα σύγχρονα όπλα, που σκοτώνουν πιο εύκολα πιο πολλούς. Υπάρχουν περισσότεροι νεκροί, αφού τα σύγχρονα όπλα σκοτώνουν πιο εύκολα πιο πολλούς. Εφόσον τα σύγχρονα όπλα σκοτώνουν πιο εύκολα πιο πολλούς, υπάρχουν περισσότεροι νεκροί. Tο νόημα αλλάζει ή παραμένει το ίδιο; Όλες οι παραπάνω εκδοχές περιλαμβάνουν δύο στοιχεία: περισσότεροι νεκροί σύγχρονα όπλα Ποια σχέση συνδέει τα στοιχεία αυτά;

10 Διαβάζω και γράφω (σελ. 95) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (σελ. 95) «κάποιοι μπορούν να σκοτώνουν κάποιους άλλους, γιατί δεν τους αρέσει το χρώμα τους»: Bρείτε το απόσπασμα στο κείμενο 3 και προσπαθήστε να το μετασχηματίσετε με διάφορους τρόπους. Αν θέλετε, χρησιμοποιήστε τις λέξεις: εξαιτίας, επειδή, από, αφού, μια και, καθώς. Διαπιστώνω ότι: Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να δηλώσουμε την αιτία μιας κατάστασης. Ένας από τους τρόπους αυτούς είναι οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους συνδέσμους: γιατί, διότι, επειδή, καθώς, εφόσον, αφού, μια και. Μερικές φορές εισάγονται και με το που (π.χ. Λυπήθηκε που σκοτώθηκαν τόσοι άνθρωποι). Oι προτάσεις αυτές λέγονται αιτιολογικές και είναι επιρρηματικές. Βιβλίο Γραμματικής (σελ. 148) Αιτιολογικές ονομάζονται οι προτάσεις που εισάγονται με αιτιολογικούς συνδέσμους (γιατί, επειδή, αφού, τι [ποιητικό]) και με εκφράσεις που χρησιμοποιούνται ως αιτιολογικοί σύνδεσμοι (καθώς, που, μια και κτλ.) και δηλώνουν την αιτία. Οι αιτιολογικές προτάσεις έχουν άρνηση δε(ν) και εκφέρονται με απλή οριστική, με οριστική που δηλώνει δυνατότητα και οριστική που δηλώνει πιθανότητα, π.χ. Χάρηκα πολύ, επειδή έμαθα πως είσαι καλά. Bιάστηκα, γιατί θα ερχόσουν γρήγορα. Μη στενοχωριέσαι, γιατί θα είναι όλα εύκολα.

11 ANAΛYONTAΣ TO KEIMENO ΣTA ΣYΣTATIKA TOY (σελ ) Mαθαίνω ότι: Κάθε κείμενο μπορεί να αναλυθεί από τα γενικά στοιχεία του στα ειδικότερα. Έτσι μπορούμε κάθε φορά να εντοπίζουμε: το θεματικό πεδίο στο οποίο ανήκει το ειδικό θέμα στο οποίο αναφέρεται το επιμέρους ζήτημα που αναπτύσσει η κάθε παράγραφος τις προτάσεις, κύριες και δευτερεύουσες, που δίνουν τις λεπτομέρειες της κάθε παραγράφου τις λέξεις με τις οποίες διατυπώνονται οι ιδέες του συγγραφέα

12 Oμόηχες και παρώνυμες λέξεις (σελ ) Στο κείμενο 6 βρείτε τις λέξεις: Ίσως, πιο, γενιά, φανεί, μάτια, χάνει, με, ότι. Μέσα σ αυτό το κείμενο καθεμιά από τις λέξεις αυτές έχει μια συγκεκριμένη σημασία. Αν ακούσετε τις λέξεις αυτές μόνες τους, έξω από κείμενο, τι άλλο μπορεί να σημαίνουν; Διαπιστώνω ότι: Δύο λέξεις (με διαφορετική σημασία) μπορεί να έχουν την ίδια προφορά. Aυτές οι λέξεις λέγονται ομόηχες ή ομώνυμες. Π Ρ O Σ O Χ Η : Συχνά οι λέξεις αυτές έχουν και διαφορετική ορθογραφία. Π.χ. Έχουμε στην τάξη 25 παιδιά. Mας χρειάζεται ίσος αριθμός βιβλίων. Ίσως αυτά που έχουμε στην αποθήκη να μη φτάνουν. Zήτησε τη χείρα της χήρας. Υπάρχουν και λέξεις που μοιάζουν πολύ στην προφορά αλλά έχουν διαφορετικές σημασίες και συνήθως διαφορετική ορθογραφία. Αυτές τις λέξεις τις λέμε παρώνυμες. Π.χ. σφήκα σφίγγα, φτηνός φτενός Mερικές παρώνυμες λέξεις διαφέρουν μόνο ως προς τον τόνο. Aυτές τις λέμε τονικά παρώνυμα. Π.χ. ξέρω, ξερό (κείμενο 8) Ε Π O Μ Ε Ν Ω Σ : Για να γράψω σωστά μια λέξη, πρέπει να φέρω στο νου μου τη σημασία της.

13 Oμόηχες και παρώνυμες λέξεις (σελ ) 2. Στις φράσεις που ακολουθούν, συμπληρώστε τα κενά διαλέγοντας μία από τις ομόηχες ή ομώνυμες λέξεις που βρίσκονται στην πλαϊνή στήλη: Ξέχασα έχω βάλει το βιβλίο δανείστηκα από τη βιβλιοθήκη είναι το ψηλό βουνό της Ελλάδας; που πού πιο ποιο Μια γυναίκα. Μια κλωστή. ψιλή ψηλή Είναι ο καιρός να κλαδέψω το Η Ελλάδα έχει εύκρατο κλίμα κλήμα το παράθυρο. Ο Γιώργος προς τα θεωρητικά μαθήματα. κλείνει κλίνει Tα της πορτοκαλιάς. Η ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλλα φύλα μαλλιά φαγητά. λιτά λυτά

14 Oμόηχες και παρώνυμες λέξεις (σελ ) 3. Kάντε το ίδιο με τα παρώνυμα που ακολουθούν. Πείτε ποια από αυτά είναι τονικά παρώνυμα. O Γιάννης και με κάθε πρωί για το σχολείο. περνά παίρνει Mόλις αντίκρισα το τοπίο από την ομορφιά του. Tα βουνά της Hπείρου είναι στ αλήθεια μαγεύτηκα μαγευτικά Θα γίνει ψηφοφορία για να εκλεγεί ο νέος πρόεδρος. Στη γραμματική μιλήσαμε για την φράση. Eίναι μικρός ακόμα και δεν πάει Δεν έκαναν κανένα για τα αποτελέσματα των εκλογών. Tα ήταν οι αγώνες που γίνονταν στην..... Aκόμη ψάχνουν να βρουν σε ποιο μπορούν να κάνουν τον ετήσιο της τάξης τους. ονοματική ονομαστική σχόλιο σχολείο Oλυμπία Oλύμπια χώρο χορό

15 ΔPAΣTHPIOTHTEΣ ΠAPAΓΩΓHΣ ΛOΓOY (σελ. 103) Υποστηρίζεται ότι η εκπαίδευση μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην υπόθεση της ειρήνης. Με ποιους συγκεκριμένους τρόπους νομίζετε ότι μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Η εκπαίδευση, όπως τη γνωρίζετε, κάνει ό,τι είναι δυνατό για να ενισχύσει το πνεύμα της ειρήνης; Tι άλλο θα μπορούσε να κάνει; Γράψτε ένα κείμενο λέξεων που να αποτελέσει αφορμή για προβληματισμό και συζήτηση με τους καθηγητές και τους συμμαθητές σας. Xρησιμοποιήστε, ατομικά ή χωρισμένοι σε ομάδες, τα παρακάτω κριτήρια αξιολόγησης για να κρίνετε αν τα κείμενα που γράψατε οι ίδιοι ή και οι συμμαθητές σας: προβάλλουν συγκεκριμένες ιδέες και προτάσεις, οι ιδέες και οι προτάσεις αιτιολογούνται, αξιοποιείται ο εκφραστικός πλούτος της γλώσσας στην απόδοση των σημασιών της αιτίας και του σκοπού, αξιοποιείται το λεξιλόγιο το σχετικό με την ειρήνη και τον πόλεμο.