Αντιοξειδωτικά και καρδιοπάθειες (θεωρητικά δεδομένα κλινικά ευρήματα)

Transcript

1 Αντιοξειδωτικά και καρδιοπάθειες (θεωρητικά δεδομένα κλινικά ευρήματα) DR ΑΛΕΞΙΑ ΣΤΑΥΡΑΤΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ, ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Θ. Γ.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ

2 Conflict of interest Nothing to declare

3

4 Πώς θα προσλάβετε περισσότερα αντιοξειδωτικά; Ποια είναι τα κυριότερα αντιοξειδωτικά και ποιες είναι οι πηγές τους; Πώς ο τρόπος μαγειρέματος επηρεάζει τα αντιοξειδωτικά των τροφίμων; Ποια είναι τα καλοκαιρινά εμπόδια στην αντιοδειδωτική μας πρόσληψη; Γλυκοπατάτα: Το φάρμακο της αντιγήρανσης, της καρδιάς, των νεύρων - Γεμάτη βιταμίνες & αντιοξειδωτικά Τα καρύδια: Ωφελούν την καρδία, τις αρτηρίες, βοηθούν εναντίον του διαβήτη και του καρκίνου Αβοκάντο: 8 λόγοι για να το βάλεις τώρα στη διατροφή σου

5

6 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Τα κύτταρα του ΚΑΑ συστήματος παράγουν συνεχώς δραστικές μορφές οξυγόνου (Reactive Oxygen Species, ROS), που είναι απαραίτητες για την κυτταρική ομοιόσταση και αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της αερόβιας ζωής Οι ROS είναι αποτέλεσμα του φυσιολογικού κυτταρικού μεταβολισμού Διατήρηση οξειδοαναγωγικής ισορροπίας Μηχανισμοί αντιμετώπισης των δραστικών μορφών Ο2 (αντιοξειδωτικά) ώστε να αποφευχθεί η οξείδωση βασικών συστατικών των κυττάρων Οξειδωτικό stress: η έλλειψη ισορροπίας ανάμεσα στην παραγωγή ROS και στις αντιοξειδωτικές άμυνες του κυττάρου, που οδηγεί σε οξειδωτική βλάβη της δομής του κυττάρου (λιπίδια, μεμβράνη, πρωτείνες, DNA)

7 ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ STRESS Παθολογικές καταστάσεις στις οποίες το οξειδωτικό stress διαδραματίζει σημαντικό ρόλο είναι : Αρτηριοσκλήρυνση Ισχαιμία επαναιμάτωση Φλεγμονώδεις παθήσεις (ρευματοειδής αρθρίτιδα, παγκρεατίτιδα κτλ) Νευρολογικές παθήσεις (ΑΕΕ, νόσος Parkinson, νόσος Alzheimer) Καρκίνος

8 ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ STRESS Το οξειδωτικό stress προάγει την αθηροσκλήρωση μέσω: Ενδοθηλιακή δυσλειτουργία Ενεργοποίηση φλεγμονής Ανοση αντίδραση Σχηματισμός θρόμβου Οξείδωση λιπιδίων

9 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ

10 ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ STRESS ΚΑΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ

11 ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ STRESS ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ

12 ΦΥΣΙΚΑ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ Ενζυμα: Καταλάση Δισμουτάση υπεροξειδίου Υπεροξειδάση της γλουταθειόνης Ενώσεις μικρού μοριακού βάρους Ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) Τοκοφερόλη (βιταμίνη Ε) Β-καροτένιο Ουβικινόνη (συνένζυμο Q10) Λιποικό οξύ Φλαβονοειδή

13 ΦΥΣΙΚΑ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ

14 ΦΥΣΙΚΑ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ Καροτενοειδή: λιποδιαλυτά αντιοξειδωτικά που υπάρχουν σε αφθονία στα κίτρινα πορτοκαλί φρούτα και λαχανικά καθώς επίσης και στα πράσινα φυλλοειδή λαχανικά Α και β-καροτένιο: Προβιταμίνη Α Ασκορβικό οξύ : βιταμίνη C, υδατοδιαλυτό αντιοξειδωτικό που δρα σαν δότης ηλεκτρονίων και μειώνει την οξείδωση. Βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις στα εσπεριδοειδή και σε άλλα φρούτα και λαχανικά όπως στα φυλλοεδή πράσινα, στις ντομάτες και στις πιπεριές Α-τοκοφερόλη (βιταμίνη Ε): οκτώ διαφορετικοί τύποι, λιποδιαλυτό αντιοξειδωτικό που μειώνει το οξειδωτικό stress δίνοντας ένα άτομο υδρογόνου. Βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις σε φυτικά έλαια, σε προιόντα ολικής άλεσης, σε ξηρούς καρπούς, σε σπόρους και σε πράσινα φυλλοειδή λαχανικά

15 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ Η κατανάλωση ακόμη και μαγειρεμένων λαχανικών και φρούτων είναι προτιμότερη από την ανεπάρκειά τους Η έκθεση των φυτοχημικών συστατικών, των βιταμινών, των μετάλλων και των ιχνοστοιχείων σε υψηλές θερμοκρασίες ή στο οξυγόνο του αέρα καταστρέφει μέρος αυτών Η ένταση της θερμότητας, η διάρκεια του μαγειρέματος και το νερό είναι τρεις παράγοντες που οδηγούν στην απώλεια των υδατοδιαλυτών βιταμινών, π.χ. βιταμίνη C, και άλλων στοιχείων όπως το κάλιο. Όμως με τη κατανάλωση μαγειρεμένων τροφών αυξάνεται η απορρόφηση αντιοξειδωτικών όπως το λυκοπένιο στις ντομάτες και η βήτα-καροτίνη στα καρότα

16 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ Φούρνος μικροκυμάτων: αποτελεί την καλύτερη μέθοδο διατήρησης των θρεπτικών συστατικών και αυτό γιατί η τροφή ψήνεται για λιγότερη ώρα και χωρίς τη χρήση νερού Βραστά στη κατσαρόλα :Το βράσιμο μπορεί να οδηγήσει έως και σε 70% απώλεια των θρεπτικών συστατικών, όπως η βιταμίνη C. Αυτό γίνεται είτε επειδή οι βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία διαλύονται και απομακρύνονται από το νερό είτε γιατί η υψηλή θερμοκρασία για πολύ ώρα τα καταστρέφει. Στον ατμό : το μαγείρεμα στον ατμό είχε τις λιγότερες απώλειες. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον στο μαγείρεμα με ατμό είναι ότι, τα γλυκοσινολικά, αντιοξειδωτικά με αντικαρκινικές ιδιότητες, δεν χάνονται καθόλου με αυτόν τον τρόπο παρασκευής. Στη σχάρα : δεν οδηγεί σε μεγάλη απώλεια θρεπτικών συστατικών όσον αφορά τα λαχανικά και σίγουρα τα κάνει πεντανόστιμα Σοτάρισμα : το λάδι βοηθάει την απορρόφηση ορισμένων λιποδιαλυτών βιταμινών ενώ η μικρή διάρκεια ψησίματος δεν οδηγεί σε τόση μεγάλη απώλεια θρεπτικών συστατικών όσο το βράσιμο. Στο φούρνο : Οι υψηλές θερμοκρασίες στο φούρνο και η μεγάλη διάρκεια μαγειρέματος οδηγούν σε απώλεια θρεπτικών συστατικών. Όμως επειδή δεν χρησιμοποιείται νερό η απώλειες αυτές είναι πολύ λιγότερες από το βράσιμο. Σύμφωνα με μία έρευνα οι βιταμίνες Β διατηρούνται πολύ καλά με το μαγείρεμα στο φούρνο

17 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑ Τελικά ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος μαγειρέματος; : Από ότι όλα δείχνουν στις καλύτερες μεθόδους αναδεικνύονται το μαγείρεμα στον ατμό, ο φούρνος μικροκυμάτων, ο φούρνος και το γκρίλ ενώ αντενδείκνυται το βράσιμο. Ασφαλώς κάθε μέθοδος έχει διαφορετική επίδραση σε κάθε διατροφικό στοιχείο Συμβουλές για γευστικές και θρεπτικές τροφές : Αν θέλετε να διατηρήσετε τη βιταμίνη D σε ένα λιπαρό ψάρι ή την Α στο συκώτι μη χρησιμοποιήσετε πολύ λάδι στο μαγείρεμα. 25% της βιταμίνης Β1 χάνεται κατά το ξέπλυμα του ρυζιού. Μην το ξεπλένετε εκτός και αν το λέει ρητά η συσκευασία. Οι τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C πρέπει να μαγειρεύονται με τη λιγότερη δυνατή ποσότητα νερού. Τα καρότα και οι πατάτες όταν μαγειρεύονται με τη φλούδα διατηρούν το 65% περίπου της βιταμίνης C. Μετά από μία μέρα στο ψυγείο τα λαχανικά χάνουν το 25% της βιταμίνης C, το 50% έπειτα από δύο. Χρησιμοποιείτε το ζουμί από το βράσιμο για σούπες, σάλτσες ή σαν χυμό λαχανικών.

18 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Πολλές μελέτες παρατήρησης έδειξαν ότι συγκεκριμμένες δίαιτες πλούσιες σε βιταμίνες και άλλα αντιοξειδωτικά θρεπτικά στοιχεία είχαν ευεργετικό αποτέλεσμα στις ΚΑΑ παθήσεις Τα επίπεδα του α- και β-καροτένιου βρέθηκαν μειωμένα στους καπνιστές και σχετίσθηκαν αντιστρόφως ανάλογα με την παρουσία καρωτιδικής αθηροσκλήρωσης Τα επίπεδα του ασκορβικού οξέος βρέθηκαν να είναι αντιστρόφως ανάλογα με τη στεφανιαία επασβέστωση (δείκτης αθηροσκλήρωσης) στη μελέτη CARDIA (2,637 υγιή άτομα, ετών) Δίαιτες πλούσιες σε αντιοξειδωτικές βιταμίνες (Α, C, β-καροτένιο) και φλαβονοειδή (αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες), που βρίσκονται σε φρούτα, λαχανικά, τσάι και κρασί, μειώνουν τα ΚΑΑ συμβάματα

19 ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ - ΚΑΡΟΤΕΝΟΕΙΔΗ Health Professionals Follow-up Study: υγιείς άνδρες επαγγελματίες υγείας, παρακολούθηση 4 χρόνια : μείωση των ΚΑΑ συμβαμάτων από το β-καροτένιο (p=0.02). Οι καπνιστές εμφάνισαν τη μεγαλύτερη μείωση κινδύνου σε σχέση με μη- ή πρώην-καπνιστές Nurses Health Study: νοσοκόμες, παρακολούθηση 12 χρόνια : αντίστροφη συσχέτιση ανάμεσα στα καροτενοειδή και στη ΣΝ National Health and Nutritional Examination Study (NHANES III): συμμετέχοντες, παρακολούθηση για 18 χρόνια : τα υψηλά επίπεδα α- και β-καροτένιου συσχετίσθηκαν με χαμηλότερη ΚΑΑ θνητότητα

20 ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΑΣΚΟΡΒΙΚΟ ΟΞΥ NHANES III and Eastern Finland Study: συσχέτιση ασκορβικού οξέος με μειωμένο κίνδυνο ΚΑΑ και στεφανιαίας νόσου ARIC trial and Rotterdam studies: προστατευτική δράση του ασκορβικού οξέος μόνο στις γυναίκες Health Professionals Follow-up Study, Nurses Health Study, and Women s Health Study : καμμία προστετευτική δράση σε ότι αφορά τη ΣΝ ούτε σε άνδρες ούτε σε γυναίκες

21 ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗ Ε The Nurses Health Study and the Iowa Women s Study: πρόσληψη βιταμίνης Ε είτε με διατροφή είτε με συμπληρώματα διατροφής είχε ως αποτέλεσμα μείωση κινδύνου ΚΑΑ νόσου κατά ~34% και ΚΑΑ θανάτου κατά ~58% Health Professionals Follow-up study: πρόσληψη 60 IU/day είχε ως αποτέλεσμα μείωση κατά ~40% κινδύνου ΚΑΑ νόσου σε σχέση με πρόσληψη <7.5 IU/day

22 ΠΡΩΙΜΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ The primary prevention Alpha-Tocopherol, Beta-Carotene Cancer Prevention (ATBC) study: μελέτησε την ΚΑΑ νόσο ως δευτερογενές καταληκτικό σημείο σε άνδρες καπνιστές που τυχαιοποιήθηκαν σε α-τοκοφερόλη, β-καροτένιο, συνδυασμό των δύο ή placebo και παρακολούθηση για 8 χρόνια: κανένα αντιοξειδωτικό δεν μείωσε την ΚΑΑ νόσο The Beta-Carotene and Retinol Efficacy Trial (CARET): κανένα αποτέλεσμα στην ΚΑΑ νόσο για β-καροτένιο και ρετινόλη (βιταμίνη Α) Vitamin E Atherosclerosis Prevention Study (VEAPS): κανένα αποτέλεσμα στην εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης στην καρωτίδα σε 3 χρόνια παρακολούθησης παρά το γεγονός ότι τα επίπεδα πλάσματος της βιταμίνης Ε αυξήθηκαν

23 ΠΡΩΙΜΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ The Cambridge Heart Antioxidant Study (CHAOS): ασθενείς με αγγειογραφικά αποδεδειγμένη ΣΝ, τυχαιοποιήθηκαν σε τοκοφερόλη (800 IU/day) ή placebo, παρακολούθηση για 510 μέρες : οι ασθενείς που έλαβαν τοκοφερόλη μείωσαν συνδυαστικό καταληκτικό σημείο ΚΑΑ θανάτου και μη θανατηφόρου ΕΜ (p=0.005), κυρίως λόγω μείωσης ΕΜ The Heart Outcomes Prevention Evaluation: υψηλού κινδύνου ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν σε τοκοφερόλη, ραμιπρίλη, συνδυασμό των δύο ή placebo : κανένα αποτέλεσμα της τοκοφερόλης MRC/BHF Heart Protection Study and the Women s Angiographic Vitamin and Estrogen (WAVE) trial : κανένα αποτέλεσμα της τοκοφερόλης

24 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ The Women s Health Study: άτομα τυχαιοποιήθηκαν σε α-τοκοφερόλη ή placebo και ασπιρίνη ή placebo, 10 χρόνια παρακολούθηση. Η χορήγηση α- τοκοφερόλης μείωσε την ΚΑΑ θνητότητα στις γυναίκες (p=0.03) αλλά δεν είχε αποτέλεσμα στα ΕΜ ή στα ΑΕΕ The Supplementation en Vitamine set Mineraux Antioxydants (SU.VI.MAX) study: ενήλικοι Γάλλοι τυχαιοποιήθηκαν σε ασκορβικό οξύ, σελήνιο, ψευδάργυρο, α-τοκοφερόλη και β-καροτέναιο ή placebo. Παρά το γεγονός ότι αυξήθηκαν τα επίπεδα πλάσματος αυτών των ουσιών δεν παρατηρήθηκε διαφορά στα ΚΑΑ νοσήματα σε παρακολούθηση 7,5 χρόνια The Women s Antioxidant Cardiovascular Study: γυναίκες, με ιστορικό ΚΑΑ νόσου ή >3 παράγοντες κινδύνου, καθημερινή πρόσληψη ασκορβικού οξέος και παρά ημέρα πρόσληψη αντιοξειδωτικού cocktail (α-τοκοφερόλη και β- καροτένιο), παρακολούθηση 9,4 χρόνια. Η θεραπεία με αντιοξειδωτικά δεν είχε αποτέλεσμα σε συνδυαστικό σημείο αποτελούμενο από ΚΑΑ θανάτους, ΕΜ, ΑΕΕ και επαναγγείωση. Σε υποανάλυση θετικό αποτέλεσμα σε όσες είχαν ήδη εγκατεστημένη ΚΑΑ νόσο σε σχέση με όσες δεν είχαν

25 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Υπομελέτη με 5.442γυναίκες που έλαβαν συνδυασμό φυλικού οξέος, βιταμίνης Β6 και βιταμίνης Β12 έναντι placebo, πρακολούθηση 7,3 χρόνια : καμμία διαφορά σε ΚΑΑ συμβάματα The Western Norway B Vitamin Intervention Trial : αρνητικά αποτελέσματα. The Supplementation with Folate, vitamin B6 and B12 and/or omega-3 fatty acids (SU.FOL.OM3) trial: αρνητικά αποτελέσματα The Physician s Health Study II: άνδρες, οι 754 με ιστορικό ΚΑΑ νόσου, πρόσληψη πολυβιταμινούχου σκευάσματος έναντι placebo, παρακολούθηση 11,2 χρόνια: καμμία επίδραση σε ΚΑΑ συμβάματα, ΕΜ, ΑΕΕ και θνητότητα

26 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Παρά τις πολλές μελέτες παρατήρησης που έδειξαν ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D αυξάνουν τον ΚΑΑ κίνδυνο, αρκετές τυχαιοποιημένες μελέτες χορήγησης συμπληρωμάτων βιταμίνης D δεν έδειξαν μείωση του ΚΑΑ κινδύνου Αρκετές μεγάλες τυχαιοποιημένες μελέτες για τη χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνης D είναι σε εξέλιξη Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν στοιχεία που να δικαιολογούν τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής με φυλικό, βιταμίνες E, C, D ή β- καροτένιο για μείωση ΚΑΑ συμβαμάτων

27 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

28 ΜΕΤΑΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ Στοιχεία από άτομα από 15 τυχαιοποιημένες μελέτες: οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα σε μείζονα ΚΑΑ συμβάματα Μεταανάλυση από 50 τυχαιοποιημένες μελέτες, άτομα : δεν παρατηρήθηκε μείωση σε μείζονα ΚΑΑ συμβάματα από τη χορήγηση βιταμινών/αντιοξειδωτικών (τόσο σε πρωτοπαθή όσο και σε δευτεροπαθή πρόληψη)

29 ΑΛΛΑ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ - ΔΙΑΤΡΟΦΗ Clinical trials of selenium supplementation for the primary prevention of cardiovascular disease: 12 τυχαιοποιημένες μελέτες, άτομα, : κανένα αποτέλεσμα σε ΚΑΑ θνητότητα ή ΚΑΑ συμβάματα Συνένζυμο Q10: λιποδιαλυτή ουσία που σχετίζεται με την παραγωγή ATP. Έχει αντιοξειδωτική δράση και προλαμβάνει την οξείδωση των λιπιδίων. Μεταανάλυση 12 μελετών, με 362 ασθενείς. Εδειξε απλά μείωση ΣΑΠ και ΔΑΠ. Χωρίς άλλα αποτελέσματα. Χρειάζονται περαιτέρω μελέτες Συνθετικά αντιοξειδωτικά συμπληρώματα: χωρίς όφελος επανεστίαση σε φυσικά αντιοξειδωτικά μέσω διατροφής (φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί) μελέτες διαιτολογίων

30 ΑΛΛΑ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ - ΔΙΑΤΡΟΦΗ PREvención con DIeta MEDiterránea (PREDIMED) study: πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη μελέτη για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων της Μεσογειακής Δίαιτας (ξηροί καρποί, ελαιόλαδο) στα ΚΑΑ συμβάματα σε άτομα χωρίς ΚΑΑ νόσο. Παρακολούθηση 4,8 χρόνια, 28-30% μείωση μείζονων ΚΑΑ συμβαμάτων στην ομάδα της Μεσογειακής Δίαιτας. Τα ευεργετικά αποτελέσματα αποδόθηκαν κυρίως σε μείωση του οξειδωτικού stress

31 ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ ΚΑΙ ΚΑΑ ΣΥΜΒΑΜΑΤΑ

32 ΛΟΓΟΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Antioxidant-related Incorrect antioxidant or combination of antioxidants Insufficient cofactors or reactants Off-target effects Synthetic vs. dietary sources Reductive stress (i.e. too much antioxidant capacity) Patient-related Age Baseline antioxidant capacity Diet Metabolism Comorbidities Medications Trial-related Patient selection not based on oxidant stress or antioxidant levels Dose-response not tested No measure to demonstrate that the antioxidants had an effect Relatively short duration follow-up

33 ΛΟΓΟΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες ήταν σε άτομα με εγκατεστημένη ΚΑΑ νόσο ή υψηλού κινδύνου για ΚΑΑ και παρακολούθηση για λίγα χρόνια, ενώ οι μελέτες παρατήρησης αφορούσαν υγιή άτομα και μεγάλη διάρκεια παρακολούθησης Επομένως η αναντιστοιχία στα ευρήματα θα μπορούσε να αποδοθεί, μερικώς τουλάχιστον, στη διαφορετική χρονική στιγμή παρέμβασης (π.χ, κάποιες βιταμίνες έχουν μεγαλύτερη αξία στα πρώιμα στάδια της νόσου) και στο χρόνο παρακολούθησης Πολλές ενώσεις ενώ έχουν δείξει αξιόλογη δράση in vitro, δεν είναι αποτελεσματικές in vivo, λόγω χαμηλής συγκέντρωσης ή δυσκολίας στόχευσης στο κατάλληλο κέντρο δράσης Απαιτούνται και άλλες ιδιότητες, εκτός των αντιοξειδωτικών, όπως να μπορούν να διαπερνούν τις κυτταρικές μεμβράνες και να έχουν την ικανότητα να συσωρεύονται στο κατάλληλο σημείο, την κατάλληλη στιγμή και στην κατάλληλη συγκέντρωση

34 ΛΟΓΟΙ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Οι αναντιστοιχίες ανάμεσα στις μελέτες παρατήρησης και στις μελέτες χορήγησης συμπληρωμάτων μπορεί επίσης να οφείλονται στο γεγονός ότι στις μελέτες παρατήρησης είχαν ρόλο και άλλοι παράγοντες (τρόπος ζωής) καθώς και άλλοι διατροφικοί παράγοντες μιας δίαιτας πλούσιας σε βιταμίνες Για παράδειγμα οι δίαιτες που είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά περιλαμβάνουν συνήθως φρούτα, λαχανικά, προιόντα ολικής άλεσης, ξηρούς καρπούς και σπόρους, δηλαδή στοιχεία που είναι πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες και αντικαθιστούν συνήθως το ανθιυγιεινό φαγητό Επομένως απομονώνοντας ένα ή δύο στοιχεία από αυτή τη διατροφή μπορεί να μην έχουμε το ίδιο καλό αποτέλεσμα σε σχέση με το σύνολο της δίαιτας

35 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το οξειδωτικό stress σχετίζεται σαφώς με την παθοφυσιολογία της αθηροσκλήρωσης και αποτελεί κοινό σημείο στον παθογενετικό μηχανισμό πολλών ΚΑΑ νοσημάτων Η ρύθμισή του αποτελεί μια ελκυστική θεραπευτική στρατηγική και επομένως τα αντιοξειδωτικά θα έπρεπε να μειώνουν τον κίνδυνο αθηροθρομβωτικής ΚΑΑ νόσου

36 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν στοιχεία που να στηρίζουν το όφελος από τη χορήγηση αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων διατροφής Εργαστηριακές έρευνες είναι σε εξέλιξη για να κατανοήσουμε καλύτερα το οξειδωτικό stress και να ανακαλύψουμε νέα αντιοξειδωτικά. Πιθανώς στο μέλλον να έχουμε νέες μελέτες με αντιοξειδωτικά Αυτό που είναι βέβαιο προς το παρόν είναι ότι το σύνολο των τροφών που είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά και ειδικά τα φρούτα και τα λαχανικά είναι καρδιοπροστατευτικά Με δεδομένα τα θετικά ευρήματα της Μεσογειακής Δίαιτας, οι παρεμβάσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την τροποποίηση της διατροφής

37