ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΙΣΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΑΚΕ-ΕΕ. Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής

Transcript

1 ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΙΣΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΑΚΕ-ΕΕ Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής 23 Νοεμβρίου 2004 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την εγγραφή στον προϋπολογισμό του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης Εισηγητές: David Matongo (Ζάμπια) και Thierry Cornillet PR\ doc APP/3686/ΑΝΑΘ.

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ...3 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ...4 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ...9 APP/3686/ΑΝΑΘ. 2/14 PR\ doc

3 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ PR\ doc 3/14 APP/3686/ΑΝΑΘ.

4 Η Συνέλευση Ίσης Εκπροσώπησης ΑΚΕ-ΕΕ, ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ - κατά τη σύνοδό της στη Χάγη από τις 22 έως τις 25 Νοεμβρίου 2004, - έχοντας υπόψη το άρθρο 17, παράγραφος 1, του Κανονισμού της, - έχοντας υπόψη τη Συμφωνία Συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΚ, και πιο συγκεκριμένα το χρηματοδοτικό πρωτόκολλο του Παραρτήματος Ι, τις διαδικασίες εφαρμογής και διαχείρισης του Παραρτήματος ΙV, που υπογράφηκε στο Κοτονού στις 23 Ιουνίου και ετέθη σε ισχύ την 1η Απριλίου 2003, - έχοντας υπόψη την Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο "Προς την πλήρη ένταξη της συνεργασίας με τις χώρες ΑΚΕ στον προϋπολογισμό της ΕΕ" (CΟΜ(2003)590), - έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Οικονομικής Ανάπτυξης, Οικονομικών και Εμπορίου σχετικά με την χρήση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (ΑΚΕ- ΕΕ/3602/03/τελ.) (ΕΕ C 26 της ), - έχοντας υπόψη την έκθεση της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (A5-0143/2004) σχετικά με την εγγραφή στον προϋπολογισμό του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης, Α. υπενθυμίζοντας ότι, από την έγκρισή του το 1957, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ) παραμένει ακόμα το κύριο χρηματοδοτικό όργανο της συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ) και λειτουργεί με βάση τις εθελοντικές συνεισφορές των κρατών μελών, Β. επισημαίνοντας ότι οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέλαβαν δεσμεύσεις όσον αφορά οικονομικούς στόχους και τη συμβολή της ΕΚ στη δημόσια αναπτυξιακή βοήθεια (ΔΑΒ) στο Συμβούλιο της Βαρκελώνης και στην Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών με θέμα τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης που διεξήχθη στο Μοντερέι το 2002, Γ. εξαιρώντας το σημαντικό ρόλο της οικονομικής βοήθειας που παρέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την ανάπτυξη των χωρών ΑΚΕ, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, πράγμα που καθιστά αναγκαία την ενίσχυση της συνεργασίας για την αναπτυξιακή βοήθεια στο πλαίσιο του ΕΤΑ, Δ. χαιρετίζοντας την πρωτοφανή πρόοδο που επιτελέσθηκε το 2003 στην εφαρμογή της συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΚ όσον αφορά τις δεσμεύσεις και τις εκταμιεύσεις, Ε. λαμβάνοντας υπόψη το νέο ρόλο που ανατίθεται στους εθνικούς και περιφερειακούς 1 ΕΕ L 317 της , σελ. 3. APP/3686/ΑΝΑΘ. 4/14 PR\ doc

5 διατάκτες στο πλαίσιο της συμφωνίας του Κοτονού και τα προσόντα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της εκτέλεσης όλων των καθηκόντων και ευθυνών τους, ιδίως τη βελτίωση της διαχείρισης της βοήθειας που χρηματοδοτείται από το ΕΤΑ, ΣΤ. επισημαίνοντας ότι το θέμα της ένταξης του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό τίθεται σε μια εποχή ριζικών μεταβολών στην εταιρική σχέση ΑΚΕ-ΕΕ, όπως αποδείχθηκε στις διαπραγματεύσεις για τις συμφωνίες οικονομικής εταιρικότητας (ΣΟΕ), πράγμα που αποτελεί επίσης μια ευκαιρία για περαιτέρω εδραίωση των στόχων και των αρχών της χρηματοδότησης της αναπτυξιακής συνεργασίας, Ζ. τονίζοντας για μια ακόμη φορά το ρόλο και τις ευθύνες των εθνικών και περιφερειακών διατακτών στη διαχείριση και την εκτέλεση των σχεδίων και προγραμμάτων, Η. εκφράζοντας την ανησυχία του για τις προοπτικές μιας ένταξης στον προϋπολογισμό και τον αντίκτυπό της στις αρχές και τα βασικά στοιχεία της συνεργασίας για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, ιδίως την συνδιαχείριση, την προβλεψιμότητα των πόρων και την ευελιξία στην χρησιμοποίησή τους, Θ. υπενθυμίζοντας ότι η διεύρυνση της Ένωσης σε 25 κράτη μέλη θα οδηγήσει στην θέσπιση μιας νέας κλείδας κατανομής της οικονομικής βοήθειας με βάση τις εθελοντικές συνεισφορές των κρατών εάν παραμείνουμε στο σημερινό σύστημα πενταετούς χρηματοδοτικού πρωτοκόλλου, Ι. επισημαίνοντας ότι μέχρι σήμερα οι 25 χώρες δεν συμφώνησαν γι' αυτή τη νέα κλείδα κατανομής και ότι κάθε καθυστέρηση προκαλεί εμπλοκή στις πηγές χρηματοδότησης, ΙΑ. ΙΒ. ΙΓ. ΙΔ. υπενθυμίζοντας ότι το κύριο όφελος της εγγραφής του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό, δηλαδή η ενσωμάτωσή του στον γενικό προϋπολογισμό, οδηγεί εκ των πραγμάτων στην εφαρμογή της κλείδας κατανομής που ήδη γνωρίζουν τα 25 κράτη χωρίς να χρειάζεται να διεξαχθούν μακρές και ενδεχομένως ατελέσφορες συζητήσεις για μια ad hoc κλείδα κατανομής για το 10ο ΕΤΑ, υπογραμμίζοντας ότι ελλείψει συμφωνίας επί αυτής της νέας κλείδας ad hoc, δεν θα υπάρξει καθόλου ή στην καλύτερη περίπτωση πολύ καθυστερημένο "10ο ΕΤΑ", πράγμα που θα τροχοπεδήσει φυσικά την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας εταιρικής σχέσης, ενώ είναι αναγκαίο να εξασφαλισθεί η συνέχεια της χρηματοδότησης από το ΕΤΑ, επιμένοντας στο γεγονός ότι η εγγραφή του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό δεν αποτελεί ούτε πανάκεια που θα λύσει όλα τα προβλήματα, αλλά ούτε και εμπόδιο στο να λειτουργήσει πρόσφορα η εταιρική σχέση ΑΚΕ ΕΕ, θεωρώντας ότι στην ανακοίνωσή της της 8ης Οκτωβρίου 2003 (COM(2003)590), η Επιτροπή έδωσε κάποια στοιχεία απάντησης, αλλά οφείλει να απαντήσει πιο συγκεκριμένα σε πολλά από τα ερωτήματα της πλευράς ΑΚΕ, σχετικά με τα αρνητικά αποτελέσματα της αρχής του ενιαυσίου του προϋπολογισμού για το θέμα της δυνατότητας οργάνωσης πολυετών χρηματοδοτήσεων, η εγγύηση των οποίων PR\ doc 5/14 APP/3686/ΑΝΑΘ.

6 εξαρτάται από την ΚΣΙΕ, ΙΕ. ΙΣΤ. ΙΖ. ΙΗ. ΙΘ. πληροφορώντας ότι στο δημοσιονομικό κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν τα πρακτικά μέσα για να οργανωθεί και να εξασφαλισθεί η λειτουργία ενός ειδικά προσανατολισμένου ταμείου, επαναλαμβάνοντας ότι το υψηλό επίπεδο συμμετοχής της πλευράς ΑΚΕ στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τον προγραμματισμό και την εκτέλεση του ΕΤΑ οδηγεί σε μια στενότερη εταιρική σχέση μεταξύ διατακτών και αποδεκτών και σε καλύτερη απορρόφηση και εφαρμογή των προγραμμάτων εκ μέρους των χωρών ΑΚΕ, επαναλαμβάνοντας επίσης ότι η ανάγκη διατήρησης και ενίσχυσης του κεκτημένου της εταιρικής σχέσης, ιδίως των αρχών της ιδιοκτησίας και της συμμετοχής που θεσπίστηκαν με τη συμφωνία του Κοτονού, αποτελούν στοιχεία κλειδιά για μια στρατηγική προς εξάλειψη της φτώχειας, επαναλαμβάνοντας ότι η εξασφάλιση των πόρων, η απορρόφηση των προγραμμάτων ανάπτυξης από τις χώρες ΑΚΕ, η συνέχεια του πνεύματος της εταιρικής σχέσης, είναι πολιτικά προβλήματα που η ενσωμάτωση στον προϋπολογισμό ούτε τα επιλύει ούτε τα θέτει υπό αίρεση, αναγνωρίζοντας ότι οι πολιτικές αρχές πρέπει να απαντήσουν στα θεμιτά ερωτήματα των χωρών ΑΚΕ που αφορούν ιδίως τη συνδιαχείριση της βοήθειας, τα αποτελέσματα της "απόδοσης" που παρήγαγε ήδη το 9ο ΕΤΑ και η προβλεψιμότητα και η βιωσιμότητα των πόρων, Κ. υπενθυμίζοντας με επιμονή ότι δεν είναι παράλογο να τίθενται ερωτήματα για μια μεταρρύθμιση του ΕΤΑ, 40 χρόνια μετά τη δημιουργία του, και ότι μέχρι σήμερα τα προβλήματα που συνδέονται με την ταχύτητα εκταμίευσης και συγχρόνως με την συσσώρευση των μη απορροφηθεισών πιστώσεων (11 δισ. ευρώ) δεν έχουν λυθεί με το σημερινό σύστημα, 1. δηλώνει ότι αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην άσκηση μιας ειδικής και αναγνωρίσιμης πολιτικής αναπτυξιακής βοήθειας στραμμένης προς τους δικαιούχους, εκ μέρους της ΕΕ προς τις χώρες ΑΚΕ, η οποία πρέπει να συνοδεύεται από μακρόπνοη και εγγυημένη προικοδότηση 2. ζητεί επίμονα η εταιρική σχέση ΑΚΕ-ΕΕ να διατηρήσει τον ειδικό χαρακτήρα της και τον εταιρικό της προσανατολισμό συμβάλλοντας έτσι στην επιδίωξη του κοινού στόχου της απάλειψης της φτώχειας και τους στόχους που έθεσε της Χιλιετίας για την ανάπτυξη 3. καλεί επίμονα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους υπευθύνους των χωρών ΑΚΕ να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια για να εξασφαλίσει διάρκεια και να βελτιώσει τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν το 2003 όσον αφορά την εφαρμογή της οικονομικής συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΕ, αξιοποιώντας τη νέα προσέγγιση όσον αφορά τον προγραμματισμό και την αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων και των αποφάσεων APP/3686/ΑΝΑΘ. 6/14 PR\ doc

7 4. επαναλαμβάνει την ανησυχία του για το γεγονός ότι ενώ η ΕΕ είναι ο σημαντικότερος εταίρος των χωρών ΑΚΕ στην ανάπτυξη, οι διοικητικές και διαδικαστικές καθυστερήσεις και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν αμφότερες οι πλευρές και που καθιστούν αργή τη ροή των πόρων των ΕΤΑ και δύσκολη την πρόσβαση σε αυτούς, πρέπει να υπερκεραστούν ή να αμβλυνθούν ανεξάρτητα από την ενσωμάτωση στον προϋπολογισμό 5. επιβεβαιώνει ότι το διαθέσιμο για την Ομάδα ΑΚΕ οικονομικό ποσόν θα πρέπει να συνίσταται σε ποσό το οποίο θα επαρκεί για την κάλυψη των στόχων της Συμφωνίας του Κοτονού ανεξάρτητα από το αν θα διατεθεί μέσω ενός 10ου ΕΤΑ ή μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού 6. καλεί την ΕΕ να αναλάβει δέσμευση ότι θα υπάρξουν εξαιρέσεις από τις δημοσιονομικές ρυθμίσεις περί κοινοτικού προϋπολογισμού, ώστε να ληφθούν υπόψη οι ανησυχίες της ομάδας χωρών ΑΚΕ και να ενισχυθούν η εταιρική σχέση, η "προσαρμογή"και η προβλεψιμότητα των διαρθρωτικών ταμείων 7. υπενθυμίζει ότι κάθε απόφαση που αφορά την εγγραφή του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό πρέπει να συνάδει με τις δεσμεύσεις της ΕΕ που αποσκοπούν στην αύξηση του μέσου επιπέδου της ΕΑΒ σε 0,39% μέχρι το 2006 σε σχέση με το μέσο επίπεδο του 0,33% το 2002 και που αναλήφθηκαν κατά το Συμβούλιο της Βαρκελώνης καθώς και κατά την Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την χρηματοδότηση της ανάπτυξης που έγινε στο Μοντερέι το καλεί επίμονα τα κράτη μέλη της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αποστούν από τη λήψη αποφάσεων που θα απέφεραν αποτελέσματα αντίθετα με τους στόχους της συμφωνίας του Κοτονού 9. τονίζει την ανάγκη επισήμανσης των ανησυχιών που εξέφρασαν οι "λιγότερο παραγωγικές" χώρες ΑΚΕ, οι οποίες θεωρούν ότι η ένταξη του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό θα μπορούσε να επιφέρει μείωση των πόρων που τους διατίθενται και ζητεί από την Επιτροπή να εξηγήσει με ποιο τρόπο προτίθεται να εξασφαλίσει ότι δεν θα θιγούν τα συμφέροντα αυτών των χωρών 10. επαναλαμβάνει τις ανησυχίες των χωρών ΑΚΕ για τις επιπτώσεις της αρχής του ενιαυσίου που εφαρμόζεται στον κοινοτικό προϋπολογισμό 11. ζητεί να υποβάλουν το συντομότερο δυνατό η γραμματεία ΑΚΕ-ΕΕ ένα κοινό σημείωμα για τις θέσεις του Συμβουλίου Υπουργών ΑΚΕ που να επιτρέπει την εξέταση της εμβέλειας της εγγραφής του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον προϋπολογισμό και της αρχής του ενιαυσίου του προϋπολογισμού με γνώμονα τον αντίκτυπό του στα στοιχεία κλειδιά της συνεργασίας για την χρηματοδότηση της ανάπτυξης, ιδίως όσον αφορά: - τη συνδιαχείριση της βοήθειας, - την προβλεψιμότητα και την βιωσιμότητα των πόρων - το επίπεδο των πιστώσεων που θα εγγραφούν στον προϋπολογισμό, - την ευελιξία στη χρήση των πόρων, PR\ doc 7/14 APP/3686/ΑΝΑΘ.

8 - την κατανομή των πόρων, - τον ρόλο και τις ευθύνες των εθνικών και περιφερειακών διατακτών, - τον ρόλο και τις ευθύνες της Επιτροπής ΑΚΕ-ΕΚ της συνεργασίας για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, - την ταχεία εκταμίευση των πιστώσεων, - τα αποτελέσματα της επαλήθευσης της απόδοσης 12. επιμένει στην ανάγκη να εξασφαλισθούν δεσμεύσεις για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση της ανάπτυξης για τις χώρες ΑΚΕ και να εξασφαλισθεί επίσης ότι καμία από τις χώρες ΑΚΕ δεν θα πρέπει να βρεθεί σε θέση δυσχερέστερη ύστερα από οποιεσδήποτε αλλαγές που θα επέλθουν στο σύστημα χρηματοδότησης 13. επαναλαμβάνει τη σημασία της προβλεψιμότητας των πόρων που παρέχει το σημερινό ΕΤΑ διευκολύνοντας το μακροπρόθεσμο προγραμματισμό στις χώρες ΑΚΕ και στην οποία η Συνέλευση είναι ιδιαίτερα προσηλωμένη 14. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη ΑΚΕ να δημιουργήσουν το ενδεδειγμένο πλαίσιο για ευρείες διαβουλεύσεις με σκοπό την αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων καθενός από τα δύο συστήματα (εγγραφή και μη εγγραφή του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό) 15. επαναλαμβάνει την ανάγκη, στο πλαίσιο κάθε διαδικασίας συναπόφασης για έναν μελλοντικό κανονισμό του ΕΤΑ, να διαφυλαχθούν οι αρχές της "εταιρικής σχέσης" και της "προσαρμογής" των αναπτυξιακών προγραμμάτων εκ μέρους των χωρών ΑΚΕ, καθώς και να συμμετέχουν σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν την εκτέλεση των πιστώσεων 16. μέσα στο ίδιο πνεύμα, θεωρεί αναγκαίο, στην περίπτωση που ενσωματωθεί τελικώς το ΕΤΑ στον κοινοτικό προϋπολογισμό, να συμμετέχει στενότερα στη διαδικασία έγκρισης του προϋπολογισμού της ΕΕ, ώστε να παρέχει έγκυρα στοιχεία στην αρμόδια επί του προϋπολογισμού αρχή της ΕΕ σχετικά με τα δημοσιονομικά ζητήματα που αφορούν τις χώρες ΑΚΕ 17. εισηγείται, παράλληλα με τις συζητήσεις για την ενσωμάτωση του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό, να διατεθεί ένα 10ο ΕΤΑ στις χώρες ΑΚΕ ώστε να τους επιτρέψει να συνεχίσουν την επιδίωξη των στόχων της συμφωνίας συνεργασίας, το οποίο να χρηματοδοτηθεί βάσει της ίδιας κλείδας κατανομής με αυτήν που εφαρμόζεται για το γενικό προϋπολογισμό 18. επιμένει στην ανάγκη να διατηρηθεί η ειδική περιφερειακή και εθνική κατανομή και η μεταφορά πόρων του ΕΤΑ προς άλλους παγκόσμιους στόχους για την ανάπτυξη να γίνει μόνο ύστερα από διαβούλευση με τους εταίρους ΑΚΕ 19. αναθέτει στους Συμπροέδρους της να διαβιβάσουν το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο ΑΚΕ-ΕΕ και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. APP/3686/ΑΝΑΘ. 8/14 PR\ doc

9 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Ι. Ιστορικό Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ) αποτελεί σήμερα το κυριότερο ευρωπαϊκό κοινοτικό μηχανισμό για την επιδότηση της ανάπτυξης των χωρών ΑΚΕ. Χαρακτηρίζεται πάντοτε από την ιδιαιτερότητα της διαχείρισης του από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτός του πλαισίου του γενικού προϋπολογισμού της. Μη ανήκοντας στο γενικό προϋπολογισμό, χρηματοδοτείται από τα κράτη μέλη και υπόκειται σε ειδικούς δημοσιονομικούς κανόνες και διέπεται από ειδικές εκτελεστικές διατάξεις. Χρηματοδοτείται από εθελοντικές συνεισφορές των κρατών μελών της ΕΕ και αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης (5ετές χρηματοδοτικό πρωτόκολλο) χωριστής από αυτήν της συμφωνίας εταιρικής σχέσης. Αυτή η φόρμουλα πρέπει να επιβεβαιώνεται σε κάθε ανανέωση των χρηματοδοτικών πρωτοκόλλων που έχουν πενταετή διάρκεια. Ο στόχος είναι να ενσωματωθεί πλήρως η χρηματοδότηση της συνεργασίας ΕΕ-ΑΚΕ στο καθεστώς του γενικού προϋπολογισμού ώστε να αποφευχθούν συζητήσεις και παζαρέματα. Εδώ και πολλά χρόνια τα ευρωπαϊκά όργανα συζητούν την εγγραφή του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό χωρίς ωστόσο να επιτευχθεί ομοφωνία. Η ενσωμάτωση του ΕΤΑ τίθεται ως ιδιαίτερο στοιχείο αλλά μιας και μόνης κοινοτικής πολιτικής, της συνεργασίας για την ανάπτυξη. Ανταποκρίνεται στον προβληματισμό της ΚΣΙΕ για τη σε μεγαλύτερο βαθμό συμμετοχή της στην διαχείριση του δημοσίου χρήματος που διέρχεται από το ΕΤΑ, στη μέριμνα να αποφύγουν τα κράτη μέλη μια ιδιαίτερη πολιτική συζήτηση για τον καθορισμό της ειδικής κλείδας κατανομής για τα ΕΤΑ και μπορούν τα κράτη ΑΚΕ να εγγυηθούν τη βιωσιμότητα, τη διάρκεια και την προβλεψιμότητα των πόρων ΕΤΑ. Σήμερα, βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη ύστερα από αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που θεωρεί ότι στερείται κάθε επιρροής όσον αφορά την έγκριση των πιστώσεων του ΕΤΑ και στηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με αποτέλεσμα να αποκτά πλέον προσέγγιση ταυτόχρονα πολιτική και θεσμική. Τον Οκτώβριο του 2003, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση προς το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο με σκοπό την πλήρη ένταξη της συνεργασίας με τις χώρες ΑΚΕ στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Κατ' εφαρμογή του άρθρου 12 της συμφωνίας του Κοτονού, το κείμενο κοινοποιήθηκε στην ομάδα ΑΚΕ για να μπορέσει αυτή να προβεί στις παρατηρήσεις της και να δρομολογήσει τις αναγκαίες διαβουλεύσεις. PR\ doc 9/14 APP/3686/ΑΝΑΘ.

10 Το παρόν επεξηγηματικό σημείωμα αποσκοπεί στην απαρίθμηση των σημαντικότερων στοιχείων της συνεργασίας για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, τα οποία θα μπορούσαν να επηρεασθούν αρνητικά, καθώς και τα πλεονεκτήματα που θα απέφερε η εγγραφή στον προϋπολογισμό. ΙΙ. Πλαίσιο α) Από πλευράς ΕΕ Η προσπάθεια να ενταχθεί σύντομα στον προϋπολογισμό το ΕΤΑ εντάσσεται σε ένα πολιτικό και θεσμικό πλαίσιο που σηματοδοτείται από τη βούληση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να εξασφαλίσει αποτελεσματικό έλεγχο πάνω στις εξωτερικές ενισχύσεις της Κοινότητας, από τη βούληση της Επιτροπής να αυξήσει τις διαχειριστικές της αρμοδιότητες και από τον τρόπο με τον οποίο το Συμβούλιο προσπαθεί εδώ και μερικά χρόνια να ελέγξει καλύτερα τις δράσεις της Επιτροπής στο εξωτερικό της Ένωσης. Το πλαίσιο αυτό οριοθετείται επίσης από: - τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε 25 μέλη και την ανάγκη να εγγράψει την ενίσχυση προς τις χώρες ΑΚΕ στις δημοσιονομικές προβλέψεις λαμβάνοντας υπόψη την ένταξη νέων κρατών μελών, - την εξέλιξη της πολιτικής αναπτυξιακής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που καλείται εφεξής να ενταχθεί στο ευρύτερο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, - την αναζήτηση μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας στη χρησιμοποίηση των πόρων που διατίθενται για την αναπτυξιακή βοήθεια. β) από πλευράς ΑΚΕ Οι τρέχουσες συζητήσεις για τις προοπτικές της ένταξης του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό συμπίπτουν με την περίοδο που η ομάδα ΑΚΕ έχει να αντιμετωπίσει πολυάριθμες προκλήσεις οι οποίες θα έχουν αντίκτυπο στο περιεχόμενο της εταιρικής σχέσης. Πρόκειται κυρίως: - για τις ενδιάμεσες αναθεωρήσεις στο μέσο της περιόδου το 2004 και το τέλος της περιόδου το 2006, - για την βελτίωση της δυνατότητας απορρόφησης των πόρων, - για την αναθεώρηση ορισμένων διατάξεων και παραρτημάτων της συμφωνίας του Κοτονού, - για την ανάγκη να διατεθεί υπέρ των χωρών ΑΚΕ ένα 10ο ΕΤΑ για να τους επιτρέψει να επιτύχουν τους στόχους της συμφωνίας του Κοτονού, - για τις διαπραγματεύσεις των Συμφωνιών Οικονομικής Εταιρικότητας (ΣΟΕ) και τις χρηματοδοτικές ανάγκες που θα προκύψουν. ΙΙΙ. Εμβέλεια της ένταξης του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό APP/3686/ΑΝΑΘ. 10/14 PR\ doc

11 Η εμβέλεια της εγγραφής του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό πρέπει να αξιολογηθεί με γνώμονα τον αντίκτυπό της στα στοιχεία-κλειδιά της συνεργασίας για την αναπτυξιακή βοήθεια καθώς και με γνώμονα τις επιπτώσεις των αλλαγών που θα προκύψουν, ιδίως τον αντίκτυπο στην μείωση της φτώχειας που τέθηκε ως κύριος στόχος της συμφωνίας του Κοτονού και της κοινοτικής αναπτυξιακής πολιτικής. Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή "θεωρεί ότι είναι πολιτικά ευκταίο και σκόπιμο να διευθετηθεί το χρηματοδοτικό πλαίσιο της βοήθειας που παρέχει η Επιτροπή στις χώρες ΑΚΕ καθώς και στις υπερπόντιες χώρες και διαμερίσματα. Η αλλαγή αυτή θα θέσει τέλος στο σύστημα των διαδοχικών ΕΤΑ και θα έχει το πλεονέκτημα να συμπεριλάβει το σύνολο της χρηματοδότησης της συνεργασίας ΕΕ-ΑΚΕ στο καθεστώς του γενικού προϋπολογισμού, δηλαδή στον ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ και στο μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό του, τις δημοσιονομικές προβλέψεις. Τα γεγονότα του 2004 παρέχουν την ιδανική ευκαιρία για αυτή την ενσωμάτωση". Προκύπτει σαφώς ότι η κυριότερη αλλαγή που θα επιφέρει η εγγραφή στον προϋπολογισμό θα είναι ο ενιαύσιος χαρακτήρας που θα περιορίσει αισθητά το περιθώριο ελιγμών και την ευελιξία που προσφέρει η σημερινή διάρθρωση εφαρμογής των ΕΤΑ. Πράγματι, οι πόροι που δεν θα απορροφούνται ή οι οποίοι δεν θα αποτελούν αντικείμενο αναλήψεων υποχρεώσεων, υπάρχει φόβος ότι θα χάνονται για τις διάφορες χώρες, ενώ με το σημερινό σύστημα του ΕΤΑ οι πιστώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς μέσα στη χώρα. Εάν εφαρμοσθεί, η ετήσια διαχείριση του προϋπολογισμού θα έχει μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα να επιβραβεύει τις παραγωγικές χώρες με τον ίδιο τρόπο που αυτό προβλέπεται στο πλαίσιο των ανασκοπήσεων στο μέσο και στο τέλος των περιόδων. Τέλος, ελλοχεύει ο κίνδυνος να εκτραπούν οι πόροι προς άλλους στόχους για να καλυφθούν οι υποχρεώσεις που έχει αναλάβει σε διεθνές επίπεδο η Επιτροπή και η Κοινότητα. Για το λόγο αυτό, ο αντίκτυπος θα πρέπει να αξιολογηθεί με βάση τα παρακάτω στοιχείακλειδιά της εταιρικής σχέσης: α) η συνδιαχείριση της βοήθειας Η συνδιαχείριση είναι μία από τις ιδιοτυπίες της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ που υπαγορεύει μια κατανομή των ευθυνών μεταξύ των εκτελεστικών φορέων (κύριος διατάκτης, εθνικοί και περιφερειακοί διατάκτες και επικεφαλής της αντιπροσωπείας). Συνεπάγεται επίσης η λήψη κοινών αποφάσεων, δημιουργώντας έτσι μια συνέργια στο πλαίσιο της διαδικασίας λήψης των αποφάσεων. Η συνδιαχείριση αποτελεί επίσης ένα στοιχείο-κλειδί της λειτουργίας της Επιτροπής ΑΚΕ- ΕΚ για τη συνεργασία στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, της οποίας οι αποφάσεις, τόσο οι οικονομικές όσο και οι εκτελεστικές, λαμβάνονται από κοινού. Τέλος, επιτρέπει αξιολογήσεις και την αναζήτηση κοινών λύσεων στα προβλήματα που αντιμετωπίζονται κατά την εφαρμογή. PR\ doc 11/14 APP/3686/ΑΝΑΘ.

12 Υπάρχει κίνδυνος η ένταξη του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό να αλλοιώσει αυτή τη δομή. Πράγματι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει όλο και περισσότερο την τάση να εξασφαλίζει στον εαυτό της μεγαλύτερο πεδίο ελιγμών όσον αφορά τη διαχείριση της βοήθειας με το σκεπτικό ότι εάν μπορούσε να λαμβάνει μόνη της τις αποφάσεις χρηματοδότησης, θα είχαν μεγαλύτερη διορατικότητα και περισσότερο δυναμισμό στην εκτέλεσή τους. Μπορεί να υποστηρίξει κανείς εύλογα ότι η ένταξη στον προϋπολογισμό θα είναι μία καλή ευκαιρία για να υποβαθμιστούν ο ρόλος και οι αρμοδιότητες των εκτελεστικών οργάνων από πλευράς ΑΚΕ και θα έχει επίσης αντίκτυπο στο πεδίο εφαρμογής των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής ΑΚΕ-ΕΚ για τη συνεργασία στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης. β) η προβλεψιμότητα των πόρων Το άρθρο 56, παράγραφος Γ της συμφωνίας εταιρικής σχέσης διαλαμβάνει ότι "στη συνεργασία λαμβάνεται υπόψη η σπουδαιότητα της προβλεψιμότητας και της εξασφάλισης των πόρων που διατίθενται με πολύ ευέλικτες διαδικασίες και σε τακτική βάση". Η προβλεψιμότητα της βοήθειας αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τον προγραμματισμό των σχεδίων και των προγραμμάτων και για τη μακρόπνοη εφαρμογή τους μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Πολλοί έγκυροι αναλυτές συμφωνούν ότι με το ετήσιο χαρακτήρα του προϋπολογισμού που αποτελεί σοβαρό κίνδυνο της εγγραφής του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό, οι μη χρησιμοποιούμενες πιστώσεις στο τέλος κάθε χρήσης θα ακυρώνονται. Αυτός ο κίνδυνος θα είναι δυνατό να απαλυνθεί με τη συστηματική χρήση των πολυετών σχεδίων χρηματοδότησης. Κατά συνέπεια, η ένταξη του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό θα επιφέρει στην πράξη περιορισμό της βεβαιότητας ότι οι πόροι θα διοχετεύονται με σίγουρο και μακρόπνοο τρόπο στις χώρες ΑΚΕ και ότι αντιθέτως θα αυξηθεί η χρησιμοποίησή τους σε άλλες κοινοτικές προτεραιότητες παγκόσμιας κλίμακας. γ) η κατανομή των πόρων Στη συμφωνία του Κοτονού οι μηχανισμοί του ΕΤΑ συνενώθηκαν και εξορθολογιστικάν. Το σύνολο των διαθέσιμων πόρων διοχετεύονται μέσω τριών ήτοι: - της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, - της περιφερειακής συνεργασίας και, - της ευκολίας των επενδύσεων Στο πακέτο των πόρων που διατίθεται για την περιφερειακή συνεργασία παραμένει μία πρόβλεψη για την συνεργασία εντός ΑΚΕ της οποίας η ιδιοτυπία είναι η επικουρικότητα. Η τομεακή κατανομή των πόρων για την συνεργασία εντός ΑΚΕ αποτελεί το αντικείμενο κοινής απόφασης ΑΚΕ-ΕΕ και η εκτέλεσή τους απαιτεί την έγκριση της Επιτροπής APP/3686/ΑΝΑΘ. 12/14 PR\ doc

13 Πρέσβεων ΑΚΕ στις περισσότερες των περιπτώσεων. Με την ένταξη στον προϋπολογισμό, η ιδιοτυπία αυτού του πακέτου πιστώσεων και του τρόπου χρησιμοποίησής τους μπορεί να υποστεί ουσιαστικές τροποποιήσεις. δ) η βελτίωση των εκταμιεύσεων Η Επιτροπή της ΕΕ θέτει την ένταξη του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό μέσα σε μια λογική επιτάχυνσης των εκταμιεύσεων που θα αποφέρει σε μεγάλο βαθμό τη δημοσιονομική στήριξη και τη χρηματοδότηση των δεσμεύσεων και των πρωτοβουλιών που ανέλαβε σε διεθνές επίπεδο. Με άλλα λόγια, υπάρχει κίνδυνος να επιδιωχθεί η αύξηση του όγκου των εκταμιεύσεων σε βάρος της ποιότητας κατά την υλοποίηση των σχεδίων και προγραμμάτων και να αποβεί σε βάρος της επίτευξης του κυρίως στόχου της εταιρικής σχέσης ΑΚΕ-ΕΕ που είναι η απάλειψη της φτώχειας. Είναι πολύ δύσκολο να προσεγγιστεί το ζήτημα του αργού ρυθμού των εκταμιεύσεων χωρίς να γίνει ουσιαστική αξιολόγηση των εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων στα κράτη ΑΚΕ που αποτέλεσαν τροχοπέδη για αποτελεσματική και λυσιτελή εκτέλεση των πόρων. Δεν υπάρχει πρόδηλη σύνδεση μεταξύ της ένταξης στον προϋπολογισμό και της ταχύτητας και του όγκου των εκταμιεύσεων. Αυτό επιβεβαιώνεται για παράδειγμα από τα πρωτοφανή αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν κατά την εφαρμογή της συνεργασίας το Η Συμφωνία του Κοτονού επέφερε βελτιώσεις που στη σημερινή φάση της εφαρμογής τους δεν προσφέρουν αρκετά μετρήσιμα στοιχεία για να εκτιμηθεί η καταλληλότητά τους όσον αφορά την επίτευξη του στόχου μιας ταχείας και απλουστευμένης εφαρμογής. ΙV. τα πλεονεκτήματα της εγγραφής στον προϋπολογισμό - Θα επιτρέψει να αποκομισθούν οφέλη αποτελεσματικότητας στις δικαιούχες χώρες που λαμβάνουν σήμερα πόρους από την Κοινότητα δυνάμει διαφορετικών κανόνων. Η ενοποίηση των διαδικασιών θα επιφέρει επίσης σημαντικά πλεονεκτήματα για τη συνέπεια της διαχείρισης - Η αποτελεσματικότητα της κοινοτικής βοήθειας προς τις χώρες ΑΚΕ θα βελτιωθεί χάρις στην δημοσιονομική πειθαρχία και τους πιο ευέλικτους μηχανισμούς νέας διάθεσης των πόρων - Οι πιστώσεις θα διατίθενται γρήγορα χωρίς να χρειάζεται να αναμένεται η επικύρωση ενός χρηματοδοτικού πρωτοκόλλου από 25 (ή περισσότερα) κράτη μέλη της ΕΕ και από τα δύο τρίτα των χωρών ΑΚΕ - Η εγγραφή στον προϋπολογισμό προσφέρει την ευκαιρία να εκσυγχρονισθούν οι σχέσεις μεταξύ ΑΚΕ και ΕΕ Πολύ χρήσιμο θα ήταν για τους συναδέλφους να διαβάσουν την ανακοίνωση της 8ης PR\ doc 13/14 APP/3686/ΑΝΑΘ.

14 Οκτωβρίου 2003 της Επιτροπής με θέμα: Προς την πλήρη ενσωμάτωση της συνεργασίας με τις χώρες ΑΚΕ στον προϋπολογισμό της ΕΕ, η οποία απαντά σε μεγάλο βαθμό στα ερωτήματά τους. V. Συμπέρασμα Η Επιτροπή Οικονομικής Ανάπτυξης, Οικονομικών και Εμπορίου θεωρεί ότι πρέπει να εξετασθεί σε μεγαλύτερο βάθος η εξέταση της προτεινόμενης εγγραφής του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό και να συγκριθούν τα πλεονεκτήματα με τα μειονεκτήματα και ιδίως με το πρόβλημα της αρχής του ετήσιου χαρακτήρα του προϋπολογισμού τη στιγμή που τα αναπτυξιακά σχέδια και προγράμματα στηρίζονται σε μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προβλέψεις. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ταχθεί σαφώς υπέρ της ενσωμάτωσης εν τούτοις, και προκειμένου να μείνουμε πιστοί στο πνεύμα της εταιρικότητας που ενδιαφέρει τα κράτη ΑΚΕ, δεν πρέπει να υπάρξει μια άποψη ΑΚΕ περί ενσωμάτωσης και μια άποψη ΕΚ. Δεν μπορεί παρά να υπάρξει μια κοινή θεώρηση, μεταξύ δύο ίσων εταίρων, εχόντων επίγνωση των πολιτικών προβλημάτων που θα μπορούσαν να τεθούν εξαιτίας αυτής της 'τεχνικής' λύσης. Υπό αυτή την έννοια, θα ήταν σκόπιμο να υποβληθεί το συντομότερο δυνατό στην ΚΣΙΕ κοινό σημείωμα ΑΚΕ-ΕΕ επί αυτού του θέματος στο οποίο θα συνοψίζονται οι απόψεις του Συμβουλίου Υπουργών ΑΚΕ, του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ και της Επιτροπής, και το οποίο θα επέτρεπε να εξετασθεί η εμβέλεια της εγγραφής στον προϋπολογισμό και της αρχής του ενιαυσίου του προϋπολογισμού σε συνάρτηση με τις επιπτώσεις της στα στοιχεία κλειδιά της συνεργασίας για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης και ειδικότερα στα εξής: - η συνδιαχείριση της βοήθειας, - η προβλεψιμότητα και η διάρκεια των πόρων, - το επίπεδο των πιστώσεων που θα εγγραφούν στον προϋπολογισμό, - η ευελιξία στη χρησιμοποίηση των πόρων, - η κατανομή των πόρων, - ο ρόλος και η ευθύνη των εθνικών και περιφερειακών διατακτών, - ο ρόλος και οι αρμοδιότητες της Επιτροπής ΑΚΕ-ΕΚ συνεργασίας για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, - η ταχεία εκταμίευση των πιστώσεων. Υπενθυμίζεται ότι, τόσο για λόγους σεβασμού του ισομερούς πνεύματος που χαρακτηρίζει την ΚΣΙΕ όσο και για να ικανοποιηθεί η απαίτηση για ομοφωνία των κρατών της ΕΕ, μόνον η λύση της συναίνεσης μπορεί να εφαρμοσθεί. APP/3686/ΑΝΑΘ. 14/14 PR\ doc