ΜΕΛΕΤΗ Φ/Β ΕΚΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ Ευαγγελία Τζιμενάκη

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗ Φ/Β ΕΚΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ Ευαγγελία Τζιμενάκη Επιβλέπουσα καθηγήτρια :Αποστολίδου Ελένη

2

3 Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1 ο :... 7 Είδη Φωτοβολταϊκών συστημάτων Κατηγορίες Φωτοβολταϊκών Συστημάτων με βάση τη σύνδεση τους με το Δίκτυο Απομονωμένα Φωτοβολταϊκά Συστήματα Φωτοβολταϊκά Συστήματα Συνδεδεμένα στο δίκτυο Κατηγορίες Φωτοβολταϊκών Συστημάτων με βάση την εγκατεστημένη ισχύ Μικρά Συστήματα Αυτόνομα Συστήματα Συνδεδεμένα Κατανεμημένα Συστήματα Συνδεδεμένα Κεντρικού Σταθμού Συστήματα Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή εγκατάσταση Η συγκρότηση του συστήματος Σύστημα Παραγωγής Ενέργειας Σύστημα ρύθμισης και ελέγχου φόρτισης Σύστημα Αποθήκευσης Ενέργειας Σύστημα Μετατροπής Ισχύος Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό πλαίσιο Στόχος του νομοθετικού πλαισίου Άδεια Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας... 24

4 3.3 Άδεια Εγκατάστασης Άδεια λειτουργίας Επιδιωκόμενη Αναλογία Εγκατεστημένης Ισχύος Τιμολόγηση Ηλεκτρικής Ενέργειας από Φωτοβολταικές Εγκαταστάσεις Κεφάλαιο 4 ο : Αδειοδότηση Νέο Επενδυτικό Περιβάλλον Οικιακά Συστήματα ως 10kWp Μικρές εφαρμογές έως 10kWp σε στέγες επιχειρήσεων Μικρές εφαρμογές έως 10kWp σε στέγες κτιρίων του Δημοσίου και μη κερδοσκοπικών οργανισμών Εμπορικές-βιομηχανικές στέγες Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί επί εδάφους Κεφάλαιο 5 ο : Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα Δυνατότητα εφαρμογής στην Ελλάδα Ισχύουσα Κατάσταση στην Αγορά Εφαρμογές Φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Ελλάδα Κεφάλαιο 6 ο : Οικονομοτεχνική Μελέτη Εισαγωγή Οικονομική Αξιολόγηση επένδυσης Παράδειγμα οικονομικής αξιολόγησης αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος Κοστολόγηση έργου... 51

5 Κεφάλαιο 7 ο: Περιβαλλοντικά και Οικονομικά Οφέλη Εισαγωγή Πλεονεκτήματα Φωτοβολταϊκών Συστημάτων Μειονεκτήματα Φωτοβολταϊκών Συστημάτων Βιβλιογραφία Παράρτημα Α... 65

6 Εικόνες Εικόνα 1. Τοποθέτηση διόδων παράκαμψη στο κιβώτιο συνδέσεων του Φωτοβολταϊκού πλαισίου Εικόνα 2. Παράλληλος ελεγκτής φόρτισης Εικόνα 3.Ελεγκτής Φόρτισης σειράς Εικόνα 4. Παράδειγμα σύνδεσης Φωτοβολταϊκού Πλαισίου και ηλεκτρικού συσσωρευτή Εικόνα 5. Γεωπληροφοριακός Χάρτης των εγκατεστημένων Φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Ελλάδα Εικόνα 6. Τρόποι ενσωμάτωσης των Φωτοβολταϊκών πλαισίων σε κτίρια Εικόνα 7. Βλάστηση σε Φωτοβολταϊκά πάρκα... 61

7 Διαγράμματα Διάγραμμα 1. Παράδειγμα γενικού διαγράμματος ενός Αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος Διάγραμμα 2. Παράδειγμα του γενικού διαγράμματος ενός αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος Διάγραμμα 3. Εγκατεστημένη ισχύς σε ποσοστά από Φωτοβολταϊκά συστήματα μέχρι το Διάγραμμα 4. Εγκατεστημένη ισχύς σε ποσοστά από Φωτοβολταϊκά συστήματα μετά το Διάγραμμα 5. Κάλυψη της μεσημεριανής αιχμής της κατανάλωσης από Φωτοβολταϊκά συστήματα Διάγραμμα 6. Παραγωγή Φωτοβολταϊκής ενέργειας και εποχική ζήτηση Διάγραμμα 7. Περιβαλλοντική αποτίμηση διαφόρων ενεργειακών τεχνολογιών

8 Πίνακες Πίνακας 1. Παράδειγμα της διαμόρφωσης του κόστους ενός αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος Πίνακας 2. Όρια εγκατεστημένης ισχύος (MW) ανά τεχνολογία Α.Π.Ε. και κατηγορία παραγωγου Πίνακας 3. Τιμολόγηση της Ηλεκτρικής Ενέργειας που παράγεται από φωτοβολταικούς σταθμούς Πίνακας 4. Στάδιο Αδειοδοτικής διαδικασίας Φωτοβολταϊκών έργων ανά περιφέρεια Πίνακας 5. Κόστος αγοράς και διάρκεια ζωής των τμημάτων του Φωτοβολταϊκού συστήματος Πίνακας 6.Κατανομή κόστους Φωτοβολταϊκών συστημάτων Πίνακας 7. Συγκριτικός πίνακας Φωτοβολταϊκών τεχνολογιών Πίνακας 8. Αποφυγή Εκλυόμενων ρύπων από την παραγωγή μιας ηλιακής κιλοβατώρας

9 Κεφάλαιο 1 ο : Είδη Φωτοβολταϊκών Συστημάτων Κεφάλαιο 1 ο : Είδη Φωτοβολταϊκών συστημάτων Κατηγορίες Φωτοβολταϊκών Συστημάτων με βάση τη σύνδεση τους με το Δίκτυο. Τα Φωτοβολταϊκά συστήματα διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τα απομονωμένα και τα διασυνδεδεμένα στο δίκτυο. Με τον όρο «δίκτυο» εννοούμε το διακρατικό, εθνικό ή τοπικό δίκτυο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικές πηγές. Οι δύο παραπάνω κατηγορίες διακρίνονται σε υπό κατηγορίες τις οποίες θα αναλύσουμε και θα μελετήσουμε παρακάτω Απομονωμένα Φωτοβολταϊκά Συστήματα Τα απομονωμένα Φωτοβολταϊκά συστήματα είναι τα συστήματα που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια χωρίς να είναι συνδεδεμένα στο ηλεκτρικό δίκτυο. Τα απομονωμένα δίκτυα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες τα αυτόνομα και τα υβριδικά Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά Συστήματα Τα αυτόνομα Φωτοβολταϊκά συστήματα (Autonomous PV systems) είναι τα συστήματα στα οποία η απαιτούμενη ηλεκτρική ενέργεια καλύπτεται αποκλειστικά από τη Φωτοβολταϊκή συστοιχία και μπορεί να είναι συνεχούς (DC) ή εναλλασσόμενης (AC) τάσεως. Τα συστήματα αυτά διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες ανάλογα με το αν αποθηκεύουν ή όχι ενέργεια. Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά Συστήματα χωρίς αποθήκευση Όσο η Φωτοβολταϊκή συστοιχία δέχεται την ηλιακή ακτινοβολία η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια αποδίδεται απ ευθείας στην κατανάλωση 1 Όλες οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο παρόν κεφάλαιο αντλήθηκαν από το σύγγραμμα Φωτοβολταϊκές Εγκαταστάσεις, ΠΕΤΣΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ, Εκδόσεις «ΤeΚΔΟΤΙΚΗ», 2007, Αθήνα

10 Κεφάλαιο 1 ο : Είδη Φωτοβολταϊκών Συστημάτων χωρίς να αποθηκεύεται σε ηλεκτρικούς συσσωρευτές. Τα συστήματα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε άντληση νερού για άρδευση καλλιεργειών, που δεν απαιτούν τακτική λειτουργία του συστήματος, όπως τα ελαιόδεντρα και τα εσπεριδοειδή. Ένα τέτοιο σύστημα έχει χαμηλό κόστος, ωστόσο δε μπορεί να λειτουργήσει σε περιόδους που δεν υπάρχει ηλιοφάνεια, δεν έχει τη δυνατότητα αυτονομίας έστω και για μία ημέρα και επιβάλλεται η χρήση ρυθμιστή ισχύος. Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά Συστήματα με αποθήκευση Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιείται για την απ ευθείας τροφοδοσία της κατανάλωσης και η ενέργεια που περισσεύει αποθηκεύεται σε ηλεκτρικούς συσσωρευτές, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της νύχτας ή σε περιόδους συννεφιάς. Ένα τέτοιο σύστημα περιλαμβάνει υποχρεωτικά ελεγκτή φόρτισης του συσσωρευτή και σχεδιάζεται με πρόβλεψη ορισμένων ημερών αυτονομίας. Σε περίπτωση που η κατανάλωση περιλαμβάνει συσκευές που λειτουργούν με εναλλασσόμενη τάση θα πρέπει στην εγκατάσταση να προστεθεί ένας μετατροπέας τάσεως DC-AC. Τέτοια συστήματα χρησιμοποιούνται για τον φωτισμό τον δρόμων, σε αρχαιολογικούς χώρους, σε εξοχικές κατοικίες κτλ Υβριδικά Φωτοβολταϊκά Συστήματα Υβριδικά είναι τα απομονωμένα συστήματα, στα οποία η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια προέρχεται από συνδυασμό της Φωτοβολταϊκής συστοιχίας με άλλες βοηθητικές πηγές ηλεκτρικής ενέργειας. Οι βοηθητικές πηγές μπορεί να είναι ανανεώσιμες ή συμβατικές πηγές. Στις περισσότερες περιπτώσεις προβλέπεται η χρήση συσσωρευτή για την αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ ένας μεταγωγικός πίνακας αυτοματισμού καθορίζει την πηγή από την οποία θα φορτιστεί ο συσσωρευτής και θα τροφοδοτηθούν οι συσκευές της εγκατάστασης Φωτοβολταϊκά Συστήματα Συνδεδεμένα στο δίκτυο Τα Φωτοβολταϊκά συστήματα συνδεδεμένα στο δίκτυο είναι εκείνα τα συστήματα που συνδέονται απ ευθείας με το ηλεκτρικό δίκτυο, το οποίο αποτελεί γι αυτά μια μεγάλη «δεξαμενή» ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι κατανοητό βέβαια ότι στην περίπτωση αυτή δεν χρίζει απαραίτητη η χρήση αφενός μεν του ηλεκτρικού συσσωρευτή, αφετέρου δε του ελεγκτή φόρτισης. Και σε αυτή όμως την περίπτωση επιβάλλεται η χρήση μετατροπέα τάσεως DC-AC. Επιπλέον, προβλέπεται η χρήση διπλού μετρητή στα κατανεμημένα συστήματα για την καταμέτρηση τόσο της εισερχόμενης όσο και της εξερχόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα συνδεδεμένα Φωτοβολταϊκά συστήματα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: κεντρικού σταθμού και κατανεμημένα.

11 Κεφάλαιο 1 ο : Είδη Φωτοβολταϊκών Συστημάτων Συνδεδεμένα Φωτοβολταϊκά Συστήματα κεντρικού σταθμού Τα συνδεδεμένα Φωτοβολταϊκά συστήματα κεντρικού σταθμού (Grid connected centralised PV systems) είναι συστήματα που συνιστούν κεντρικούς Φωτοβολταϊκούς σταθμούς μεγάλης ισχύος των οποίων η παραγόμενη ενέργεια διοχετεύεται στο κεντρικό δίκτυο Συνδεδεμένα κατανεμημένα Φωτοβολταϊκά συστήματα Τα συνδεδεμένα κατανεμημένα Φωτοβολταϊκά συστήματα (Grid connected distributed PV systems) διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, σε αυτά που χρησιμοποιούν το δίκτυο ως βοηθητική πηγή και σε αυτά που λειτουργούν σε συνεχή αλληλεπίδραση με το δίκτυο. Συνδεδεμένα κατανεμημένα Φωτοβολταϊκά συστήματα με βοηθητική πηγή το δίκτυο (Grid back-up PV systems). Ο σχεδιασμός του γίνεται έτσι ώστε το σύστημα να καλύπτει κατά μέσο όρο τις μηνιαίες ενεργειακές απαιτήσεις της εγκατάστασης, ενώ το δίκτυο καλύπτει μία έκτακτη ζήτηση ή κάποια αστοχία του Φωτοβολταϊκού συστήματος. Συνδεδεμένα κατανεμημένα Φωτοβολταϊκά συστήματα με αμφίδρομη λειτουργία (Grid interactive PV systems) Το σύστημα σχεδιάζεται για να καλύπτει τις ετήσιες ενεργειακές απαιτήσεις της εγκατάστασης κατά μέσο όρο. Η περίσσεια ενέργεια αποδίδεται ή πωλείται στο δίκτυο. Ωστόσο σε περίπτωση που το Φωτοβολταϊκό σύστημα δε μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της κατανάλωσης, παίρνει την απαιτούμενη ενέργεια από το δίκτυο. Ένα κατανεμημένο σύστημα έχει το μισό κόστος σε σύγκριση με ένα αυτόνομο ή υβριδικό, γιατί δεν περιλαμβάνει ηλεκτρικό συσσωρευτή, ελεγκτή φόρτισης και βοηθητική πηγή. Βάση του Νόμου 3468/2006 που ίσχυε μέχρι πρόσφατα γινόταν κατανοητό, ότι λόγω της διαφοράς τιμής μεταξύ της παραγόμενης Φωτοβολταϊκής ηλεκτρικής ενέργειας και της ηλεκτρικής ενέργειας από το δίκτυο της ΔΕΗ, η πλέον συμφέρουσα οικονομική επιλογή ήταν η πώληση όλης της παραγόμενης Φωτοβολταϊκής ηλεκτρικής ενέργειας στη ΔΕΗ και η αγορά όλης της καταναλισκόμενης από αυτή.

12 Κεφάλαιο 1 ο : Είδη Φωτοβολταϊκών Συστημάτων 1.2 Κατηγορίες Φωτοβολταϊκών Συστημάτων με βάση την εγκατεστημένη ισχύ Τα Φωτοβολταϊκά συστήματα με κριτήριο την εγκατεστημένη ισχύ διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: Μικρά Συστήματα Αυτόνομα Συστήματα Συνδεδεμένα Κατανεμημένα Συστήματα Συνδεδεμένα Κεντρικού Σταθμού Οι κατηγορίες θα αναλυθούν παρακάτω Μικρά Συστήματα Τα μικρά συστήματα έχουν εγκατεστημένη ισχύ της τάξεως 1mW p -100W p. Χρησιμοποιούνται σε καταναλωτικά προϊόντα, όπως φορητοί υπολογιστές, ρολόγια, παιχνίδια, ραδιόφωνα, φακοί, σε τροχόσπιτα, σκάφη αναψυχής, ψύξη, εξωτερικό φωτισμό κήπων κτλ Αυτόνομα Συστήματα Τα αυτόνομα συστήματα έχουν εγκατεστημένη ισχύ της τάξεως kW p. Τα συστήματα αυτά χρησιμοποιούνται για ηλεκτροδότηση κατοικιών και ιερών μονών, αφαλάτωση- άντληση- καθαρισμό νερού, αγροτικές εφαρμογές, σε συστήματα σηματοδότησης οδικής κυκλοφορίας και ναυτιλίας, σε συστήματα τηλεπικοινωνιών, σε συστήματα εξωτερικού φωτισμού δρόμων, αλσυλλίων, αρχαιολογικών χώρων, αεροδρομίων κτλ Συνδεδεμένα Κατανεμημένα Συστήματα Τα συνδεδεμένα κατανεμημένα Φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν εγκατεστημένη ισχύ της τάξεως kW p. Τα συστήματα αυτά αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας αγοράς και χρησιμοποιούνται για ηλεκτροδότηση δρόμων και κτιρίων.

13 Κεφάλαιο 1 ο : Είδη Φωτοβολταϊκών Συστημάτων Συνδεδεμένα Κεντρικού Σταθμού Συστήματα Τα συνδεδεμένα κεντρικού σταθμού Φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν εγκατεστημένη ισχύ μεγαλύτερη από 50kW p. Τα συστήματα αυτά είναι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

14 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή εγκατάσταση 2.1 Η συγκρότηση του συστήματος Η συνηθέστερη, αλλά και ίσως η πληρέστερη, εφαρμογή της Φωτοβολταϊκής τεχνολογίας είναι η κατασκευή αυτόνομων Φωτοβολταϊκών (φ/β) συστημάτων. Δηλαδή εγκαταστάσεων που λειτουργούν αυτοδύναμα για την τροφοδότηση καθορισμένων καταναλώσεων, χωρίς να συνδέονται με μεγάλα κεντρικά ηλεκτρικά δίκτυα διανομής, από τα οποία θα μπορούσαν να αντλούν, συμπληρωματική ηλεκτρική ενέργεια ή να στέλνουν την ενδεχόμενη περίσσεια της παραγόμενης Φωτοβολταϊκής ηλεκτρικής ενέργειας. Διάγραμμα 1. Παράδειγμα γενικού διαγράμματος ενός Αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος 2. Το βασικό συστατικό ενός αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος, όπως άλλωστε κάθε Φωτοβολταϊκής εγκατάστασης, είναι η Φωτοβολταϊκή γεννήτρια, στους ηλιακούς συλλέκτες της οποίας γίνεται η μετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρική ενέργεια. Συνήθως, όπως δείχνει το διάγραμμα 1, το σύστημα περιλαμβάνει επίσης, ανάλογα με το είδος της κατανάλωσης και το βαθμό της απαιτούμενης αξιοπιστίας, συσσωρευτές για την αποθήκευση της περίσσειας της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να χρησιμοποιηθεί όταν η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας είναι ανεπαρκής ή ανύπαρκτη, διατάξεις για τη ρύθμιση και τη μετατροπή της τάσης και τη ρύθμιση της ισχύος της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να αυξηθεί η απόδοση του συστήματος, άλλες διατάξεις 2 Κ. ΚΑΓΚΑΡΑΚΗΣ, Φωτοβολταϊκή Τεχνολογία, Εκδόσεις «ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ», 1992, Αθήνα.

15 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση προστασίας και ελέγχου και, συχνά, μια βοηθητική γεννήτρια, συνήθως ένα ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος που να λειτουργεί με καύση βενζίνης ή πετρελαίου ντίζελ, για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστάσεων (συντήρηση ή βλάβη του συστήματος, τροφοδότηση πρόσθετων φορτίων, επικουρική λειτουργία σε απρόβλεπτα μεγάλες περιοχές χαμηλής ηλιακής ακτινοβολίας κλπ.). Διάγραμμα 2. Παράδειγμα του γενικού διαγράμματος ενός αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος 3 Στο διάγραμμα 2 απεικονίζονται οι γραμμές ισχύος ( ) που μεταφέρουν την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια, οι γραμμές των διατάξεων ελέγχου (------) και οι γραμμές καταγραφής και συγκέντρωσης των διαφόρων τεχνικών δεδομένων ( ), σχετικό με τη λειτουργία του συστήματος. Ο συμπληρωματικός εξοπλισμός των Φωτοβολταϊκών συστημάτων, πέρα από τη Φωτοβολταϊκή γεννήτρια, ονομάζεται συνήθως ΒΟS, από τα αρχικά της αγγλικής έκφρασης «Balance Of the System» (υπόλοιπα του συστήματος). Στον Πίνακα 1 δείχνεται πώς περίπου συμβάλουν τα διάφορα μέρη που συγκροτούν ένα αυτόνομο Φωτοβολταϊκό σύστημα, στη συνολική διαμόρφωση του κόστους του. Δεν αναγράφονται οι δαπάνες για την αγορά και τη διαμόρφωση της απαιτούμενης εδαφικής έκτασης, και για την οικοδόμηση του κτιρίου τοποθέτησης των 3 Κ. ΚΑΓΚΑΡΑΚΗΣ, Φωτοβολταϊκή Τεχνολογία, Εκδόσεις «ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ», 1992, Αθήνα.

16 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση συσσωρευτών κλπ., καθώς και τα διάφορα μεταφορικά, εργατικά και χρηματοοικονομικά έξοδα, διότι κυμαίνονται πολύ, ανάλογα με την περίπτωση. Επίσης, δεν αναφέρεται η δαπάνη για την εκτέλεση της μελέτης. Πίνακας 1. Παράδειγμα της διαμόρφωσης του κόστους ενός αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος 4. Σύμφωνα με τους κανονισμούς που ισχύουν, η αμοιβή για την προμελέτη, με τον προκαταρκτικό σχεδιασμό και την εκτίμηση του κόστους της εγκατάστασης, είναι περίπου το 1.75% μέχρι 2.5% της συνολικής δαπάνης, ανάλογα και με το τελικό ύψος της. Ένα πρόσθετο ποσοστό περίπου 2.4% προβλέπεται για την αμοιβή της πλήρους μελέτης και του ελέγχου των προσφορών για την κατασκευή του έργου. 2.2 Σύστημα Παραγωγής Ενέργειας Το σύστημα παραγωγής ενέργειας αποτελείται από τη Φωτοβολταϊκή γεννήτρια. Οι Φωτοβολταϊκές γεννήτριες ή τα Φωτοβολταϊκά πλαίσια στηρίζονται σε μια από τις πλέον γνωστές τεχνολογίες άμεσης μετατροπής της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρική ενέργεια. Τα βασικά πλεονεκτήματα των Φωτοβολταϊκών διατάξεων είναι η απουσία κινούμενων τμημάτων και η ενεργειακή τους αυτονομία. Για το λόγο αυτό θεωρούνται ως η πλέον αποτελεσματική λύση για την κάλυψη ηλεκτρικών φορτίων σε απομονωμένες και δυσπρόσιτες περιοχές. Ανάμεσα στα πλεονεκτήματα των 4 Κ. ΚΑΓΚΑΡΑΚΗΣ, Φωτοβολταϊκή Τεχνολογία, Εκδόσεις «ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ», 1992, Αθήνα.

17 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων συγκαταλέγεται η μεγάλη διάρκεια ωφέλιμης ζωής τους (πλησιάζει ή και υπερβαίνει τα τριάντα έτη), η χαμηλή αναλογία βάρους ανά αποδιδόμενη μονάδα ισχύος (kg/w), οι περιορισμένες απαιτήσεις συντήρησης και τέλος το γεγονός ότι δεν επιβαρύνουν σημαντικά το περιβάλλον. Η τεχνολογία των Φωτοβολταϊκών χρησιμοποιήθηκε αρχικά λόγω περιορισμένου βάρους, για την παραγωγή ενέργειας σε διαστημικές εφαρμογές στη δεκαετία του 60. Αργότερα δοκιμάστηκε με επιτυχία και σε άλλους τομείς, ιδιαίτερα για την κάλυψη ηλεκτρικών αναγκών σε απομονωμένες περιοχές με μικρή εγκατεστημένη ισχύ, όπου η κατασκευή ηλεκτρικού δικτύου είναι δαπανηρή. Οι δυνατότητες εφαρμογής στην Ελλάδα των Φωτοβολταϊκών συστημάτων είναι πάρα πολλές κυρίως στην νησιωτική περιοχή. Εδώ και αρκετά χρόνια αρκετοί φάροι ηλεκτροδοτούνται μέσω φ/β διατάξεων και συστημάτων αποθήκευσης με μπαταρίες. Επίσης, η ΔΕΗ έχει εγκαταστήσει αρκετές μονάδες Φωτοβολταϊκών σε περιοχές με λίγους κατοίκους για την ηλεκτροδότηση τους. Το Φωτοβολταϊκό πλαίσιο (PV module) αποτελείται από πολλά Φωτοβολταϊκά στοιχεία συνδεδεμένα σε σειρά, συνιστώντας μία εύχρηστη σε μέγεθος μονάδα. Η σύνδεση των Φωτοβολταϊκών στοιχείων που συνιστούν το Φωτοβολταϊκό πλαίσιο γίνεται με τη σύνδεση του θετικού ηλεκτροδίου του ενός στοιχείου με το αρνητικό ηλεκτρόδιο του άλλου. Αν σε ένα Φωτοβολταϊκό πλαίσιο συνδεθούν σε σειρά Φωτοβολταϊκά στοιχεία με διαφορετικό ρεύμα βραχυκύκλωσης, τότε το στοιχείο με το μικρότερο ρεύμα βραχυκύκλωσης επιβάλλει στο πλαίσιο το δικό του ρεύμα. Το Φωτοβολταϊκό πλαίσιο έχει τη δυνατότητα να συνδέεται με ηλεκτρικό συσσωρευτή ονομαστική τάσεως 12V, προκειμένου να επιτυγχάνεται η αποθήκευση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα περισσότερα Φωτοβολταϊκά πλαίσια του εμπορίου για ηλεκτρικό συσσωρευτή ονομαστικής τάσεως 12V περιλαμβάνουν Φωτοβολταϊκά στοιχεία, ανάλογα με την ακριβή τάση και θερμοκρασία του στοιχείου. Ωστόσο, θα πρέπει να το τονιστεί ότι η τάση ενός Φωτοβολταϊκού στοιχείου από πυρίτιο μειώνεται αν είναι κρυσταλλικό κατά 2-2.5mV/ o C, ενώ αν είναι άμορφο κατά mV/ o C. Για εγκατάσταση με ηλεκτρικό συσσωρευτή 24V χρησιμοποιούνται Φωτοβολταϊκά πλαίσια με διπλάσιο αριθμό Φωτοβολταϊκών στοιχείων. Κλείνοντας, θα πρέπει να αναφέρουμε δύο πολύ σοβαρά προβλήματα που μπορεί να καταστρέψουν το Φωτοβολταϊκό πλαίσιο. Πρόκειται για το φαινόμενο γνωστό ως «κατάσταση θερμικής κηλίδας» (hot spot), δηλαδή την υγρασία και την υπερθέρμανση. Όπως προφανές, η απόλυτη στεγανοποίηση ενός Φωτοβολταϊκού πλαισίου είναι δύσκολη έως και ακατόρθωτη. Επομένως, όσοι υδρατμοί εισέρχονται στο πλαίσιο συμπυκνώνονται σε νερό. Οι κατασκευαστές για την απομάκρυνση του νερού προβλέπουν μία οπή στον πίνακα συνδέσεων, την οποία καλύπτουν με σίτα για να αποτρέπουν την είσοδο μικρών ζώων. Εκτός όμως από την υγρασία, το Φωτοβολταϊκό πλαίσιο κινδυνεύει και από την υπερθέρμανση. Τα Φωτοβολταϊκά στοιχεία του Φωτοβολταϊκού πλαισίου που δε δέχονται την ηλιακή ακτινοβολία δεν παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα. Όπως όμως

18 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση αναφέρθηκε και παραπάνω το Φωτοβολταϊκό στοιχείο με το μικρότερο ρεύμα βραχυκύκλωσης επιβάλλει το δικό του ρεύμα στο Φωτοβολταϊκό πλαίσιο. Άρα σύμφωνα με τα παραπάνω το Φωτοβολταϊκό στοιχείο που δε παράγει ρεύμα θα επιβάλλει σχεδόν μηδενικό ρεύμα στο Φωτοβολταϊκό πλαίσιο. Παράλληλα όμως το ίδιο Φωτοβολταϊκό στοιχείο δέχεται το άθροισμα των τάσεων όλων των άλλων στοιχείων ανάστροφα και αρχίζει και υπερθερμαίνεται. Έτσι καταστρέφεται το συγκεκριμένο στοιχείο, αλλά μπορεί να προκαλέσει ακόμα και πυρκαγιά σε περίπτωση που το πλαίσιο συνδέεται με ηλεκτρικό συσσωρευτή 24 V, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των αυτόνομων Φωτοβολταϊκών συστημάτων. Σε αυτή την περίπτωση προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφαλής λειτουργία του συστήματος συνδέεται παράλληλα μία δίοδος παράκαμψης σε κάθε ομάδα Φωτοβολταϊκών στοιχείων. Με αυτόν τον τρόπο αφενός αποφεύγεται η υπερθέρμανση, αφετέρου δε εξασφαλίζεται η λειτουργία του πλαισίου ακόμα και αν το Φωτοβολταϊκό στοιχείο καταστραφεί. Εικόνα 1. Τοποθέτηση διόδων παράκαμψη στο κιβώτιο συνδέσεων του Φωτοβολταϊκού πλαισίου Σύστημα ρύθμισης και ελέγχου φόρτισης Η καλή λειτουργία και η αυξημένη απόδοση των Φωτοβολταϊκών συστημάτων απαιτεί τη χρήση κατάλληλων ηλεκτρονικών διατάξεων. Οι διατάξεις αυτές στόχο έχουν να βελτιώσουν τη μεταφορά της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας ώστε αυτή να γίνεται με οικονομικότερο τρόπο και να προστατεύουν τον ηλεκτρικό συσσωρευτή από υπερφόρτιση ή υπερεκφόρτιση. 5 ΠΕΤΣΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ, Φωτοβολταϊκές Εγκαταστάσεις, Εκδόσεις «ΤeΚΔΟΤΙΚΗ», 2007, Αθήνα.

19 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση Το σύστημα ρύθμισης και ελέγχου αποτελείται από τέτοιες διατάξεις, οι οποίες ονομάζονται ελεγκτές φόρτισης. Ο ελεγκτής φόρτισης είναι η ηλεκτρονική διάταξη που ελέγχει τη διαδικασία φόρτισης και εκφόρτισης του συσσωρευτή και έχει δύο δυνατότητες, αφενός απομονώνει την πηγή ηλεκτρικής ενέργειας στην περίπτωση της υπερφόρτισης και αφετέρου, απομονώνει το συσσωρευτή από την κατανάλωση στην περίπτωση υπερεκφόρτισης. Ο ελεγκτής φόρτισης ενεργοποιείται όταν η τάση στα άκρα του συσσωρευτή ξεπεράσει συγκεκριμένα όρια τάσεως, τα οποία είναι τα 2.5V/στοιχείο κατά τη φόρτιση και τα 1.8V/στοιχείο κατά την εκφόρτιση. Ο ελεγκτής διακρίνεται σε δύο τύπους: Παράλληλος ελεγκτής φόρτισης Ελεγκτής φόρτισης σειράς. Ο παράλληλος ελεγκτής φόρτισης χρησιμοποιείται στην περίπτωση που η μοναδική πηγή ρεύματος είναι το Φωτοβολταϊκό σύστημα. Ο παράλληλος ελεγκτής φόρτισης μπορεί να είναι γραμμικός, δηλαδή η αντίσταση του ελεγχόμενου στοιχείου να μεταβάλλεται γραμμικά ώστε η τάση φόρτισης να παραμένει σταθερή, ή διακοπτικός, δηλαδή η διάταξη να λειτουργεί ως διακόπτης. Εικόνα 2. Παράλληλος ελεγκτής φόρτισης 6 Ο ελεγκτής φόρτισης σειράς μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το ελεγχόμενο στοιχείο περιλαμβάνει δύο διακόπτες και συνδέεται σε σειρά με μια πηγή συνεχούς ρεύματος. Ο ένας διακόπτης διακόπτη το ρεύμα από την πηγή προς το συσσωρευτή όταν η τάση φόρτισης ξεπεράσει το καθορισμένο όριο, ενώ ο δεύτερος διακόπτης ενεργοποιείται συγχρόνως και εισάγει στην έξοδο του συστήματος ένα στοιχείο, στο 6 ΠΕΤΣΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ, Φωτοβολταϊκές Εγκαταστάσεις, Εκδόσεις «ΤeΚΔΟΤΙΚΗ», 2007, Αθήνα

20 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση οποίο συσσωρεύεται η πλεονάζουσα ενέργεια που δε μπορεί να απορροφηθεί από τον ηλεκτρικό συσσωρευτή. Εικόνα 3.Ελεγκτής Φόρτισης σειράς 7. Για την επιλογή του ελεγκτή φόρτισης λαμβάνουμε υπόψη την ονομαστική τάση, το ρεύμα εισόδου και ρεύμα εξόδου. Ο ελεγκτής φόρτισης θα πρέπει να έχει τάση ίση με την ονομαστική τάση του ηλεκτρικού συσσωρευτή και θα πρέπει να μπορεί να δεχτεί το μέγιστο ρεύμα που παράγεται από τη Φωτοβολταϊκή συστοιχία. Για παράλληλο ελεγκτή φόρτισης το μέγιστο ρεύμα εισόδου πρέπει να είναι ίσο με το γινόμενο 1.5 επί το ρεύμα βραχυκύκλωσης της Φωτοβολταϊκής συστοιχίας και για ελεγκτή φόρτισης σειράς θα πρέπει να είναι ίσο με το γινόμενο 1.5 επί το ρεύμα της Φωτοβολταϊκής συστοιχίας στο σημείο μέγιστης ισχύος. Τέλος, πρέπει να μπορεί να δώσει το μέγιστο ρεύμα στα φορτία κατανάλωσης που λειτουργούν ταυτόχρονα, άρα να έχει ρεύμα εξόδου τουλάχιστον ίσο με το ρεύμα αυτό. 2.4 Σύστημα Αποθήκευσης Ενέργειας Κατά το σχεδιασμό ενός συστήματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας τίθεται πολλές φορές ο προβληματισμός της εγκατάστασης ή όχι κάποιας αποθηκευτικής διάταξης ενέργειας, ο οποίος γίνεται περισσότερο έντονος στη περίπτωση ενός αυτόνομου συστήματος. Ειδικότερα στα αυτόνομα ηλεκτροπαραγωγικά συστήματα που γίνεται χρήση ήπιων μορφών ενέργειας, η χρησιμοποίηση αποθηκευτικών διατάξεων ενέργειας είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση της αξιοπιστίας του συστήματος. Έτσι στην περίπτωση ενός αυτόνομου Φωτοβολταϊκού σταθμού 7 Πηγή: ΠΕΤΣΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ, Φωτοβολταϊκές Εγκαταστάσεις, Εκδόσεις «ΤeΚΔΟΤΙΚΗ», 2007, Αθήνα

21 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση επιβάλλεται η παράλληλη εγκατάσταση μιας αποθηκευτικής διάταξης ώστε να παρέχεται πάντοτε επαρκής ηλεκτρική ενέργεια για την ικανοποίηση της ζήτησης στα χρονικά διαστήματα που δεν υπάρχει αντίστοιχη ηλιακή ενέργεια. Η ποσότητα της περίσσειας ηλεκτρικής ενέργειας που πρέπει να προνοείται να αποθηκεύεται εξαρτάται από τις τοπικές συνθήκες και απαιτήσεις, τις αιχμές της κατανάλωσης και το βαθμό αξιοπιστίας που θα πρέπει να παρουσιάζει το σύστημα, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ή όχι άλλων βοηθητικών ενεργειακών πηγών. Οι ηλεκτρικοί συσσωρευτές είναι σήμερα η πιο διαδεδομένη διάταξη αποθήκευσης ενέργειας συνεχούς ρεύματος. Ειδικότερα, η περίσσεια της ηλεκτρικής ενέργειας του συστήματος διοχέτευσης, με αποτέλεσμα η ηλεκτρική ενέργεια να μετατρέπεται σε χημική. Έτσι στην περίπτωση ζήτησης ενέργειας από το φορτίο, λαμβάνει χώρα η αντίστροφη διεργασία με συνέπεια την ανάκτηση της αποθηκευμένης περίσσειας του ηλεκτρικού ρεύματος με μια απόδοση της τάξης του 85%. Το μεγάλο πλεονέκτημα των συσσωρευτών είναι η εύκολη εγκατάσταση τους, η ευρύτατη κυκλοφορία τους στο εμπόριο σε διάφορες χωρητικότητες και με κόστος ιδιαίτερα χαμηλό σε σχέση βέβαια με τα προηγούμενα αποθηκευτικά συστήματα που αναφέραμε. Ο πλέον διαδεδομένος τύπος συσσωρευτή είναι σήμερα ο μόλυβδος / οξέος (Pd /acid), ενώ σε αρκετές εφαρμογές χρησιμοποιείται και ο τύπος νικελίου / καδμίου ( Νι/ Cd ). Τα ηλεκτρικά χαρακτηριστικά ενός συσσωρευτή είναι η ονομαστική τάση, η οποία εκφράζεται με την έννοια της ηλεκτρεγερτικής δύναμης (ΗΕΔ) Ε και μετριέται σε V και η ονομαστική χωρητικότητα C ενός συσσωρευτή που είναι το ηλεκτρικό φορτίο, το οποίο μπορεί να αποθηκευτεί στο εσωτερικό του με τη μορφή χημικής ενέργειας και μετριέται σε Ah. Η μέγιστη ηλεκτρική ενέργεια Ε Β που αποθηκεύεται στο συσσωρευτή δίνεται από τη σχέση: E C V [Wh] B B όπου, C είναι η ονομαστική χωρητικότητα και V B είναι η ονομαστική τάση του συσσωρευτή. Η ονομαστική χωρητικότητα C ενός συσσωρευτή μειώνεται όσο αυξάνουν οι κύκλοι λειτουργίας Ν Κ, δηλαδή ο αριθμός των διαδοχικών φορτίσεων και εκφορτίσεων του συσσωρευτή. Το ποσό της αποθηκευμένης ηλεκτρικής ενέργειας, που προσφέρεται από το συσσωρευτή σε κάθε εκφόρτιση, ονομάζεται βάθος εκφορτισης β εκ. Το γινόμενο του βάθους εκφόρτισης επί τους κύκλους λειτουργίας παραμένει σταθερό. Η επιλογή του βάθους εκφόρτισης συνδέεται με τον αριθμό των ημερών αυτονομίας του συστήματος. Έτσι, προκύπτει ότι:

22 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση Αν το βάθος εκφόρτισης παίρνει τιμή ίση με 0.4 τότε το Φωτοβολταϊκό σύστημα εξασφαλίζει αυτόνομη λειτουργία 1-3 ημέρες. Αν το βάθος εκφόρτισης παίρνει τιμή ίση με 0.6 τότε το Φωτοβολταϊκό σύστημα εξασφαλίζει αυτόνομη λειτουργία 4-6 ημέρες. Αν το βάθος εκφόρτισης παίρνει τιμή ίση με 0.8 τότε το Φωτοβολταϊκό σύστημα εξασφαλίζει αυτόνομη λειτουργία 7-10 ημέρες. Το βάθος εκφόρτισης παίρνει τιμή για θερμοκρασίες περιβάλλοντος μικρότερες του 0 ο C. Η ονομαστική χωρητικότητα μειώνεται με την αύξηση των κύκλων λειτουργίας και για σταθερό βάθος εκφόρτισης. Υφίστανται δηλαδή γήρανση, η οποία εκφράζεται μέσω του συντελεστή γήρανσης (σ γβ =0.8). Επιπλέον, ο χρόνος ζωής του συσσωρευτή επηρεάζεται και από τη θερμοκρασία λειτουργίας. Οι υψηλές θερμοκρασίες μειώνουν σημαντικά τον χρόνο ζωής του συσσωρευτή λόγω της αύξησης της αυτοεκφόρτισής του. Αυτοεκφόρτιση είναι η εκφόρτιση του συσσωρευτή ακόμη και αν δεν είναι συνδεδεμένος με κάποιο φορτίο. Αντίθετα, οι χαμηλές θερμοκρασίες περιορίζουν σημαντικά τη χωρητικότητα του συσσωρευτή. Σε ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες υπάρχει κίνδυνος παγώματος του ηλεκτρολύτη και κατ επέκταση η καταστροφή του συσσωρευτή. Κρίνεται αναγκαία η σωστή ρύθμιση του βάθους εκφόρτισης μέσω του ελεγκτή φόρτισης. Τέλος, η ήπια φόρτιση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη διατήρηση του συσσωρευτή σε καλή κατάσταση. Όσο μεγαλύτερη είναι η περίοδος φόρτισης έως το ανώτατο όριο φόρτισης ενός στοιχείου, τόσο μεγαλύτερη είναι η χωρητικότητα C του συσσωρευτή.

23 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση Εικόνα 4. Παράδειγμα σύνδεσης Φωτοβολταϊκού Πλαισίου και ηλεκτρικού συσσωρευτή Σύστημα Μετατροπής Ισχύος Οι μετατροπείς τάσεως (converters) είναι ηλεκτρονικές διατάξεις, που προσαρμόζουν την τάση του συστήματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην τάση του συστήματος αποθήκευσης. Με τον τρόπο αυτό γίνεται πλήρης εκμετάλλευση της παραγόμενης από το Φωτοβολταϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας. Οι μετατροπείς τάσεως διακρίνονται σε τρείς κατηγορίες: Μετατροπέας συνεχούς τάσεως σε συνεχή τάση (converter DC-DC). Μετατροπέας συνεχούς τάσεως σε εναλλασσόμενη (inverter). Μετατροπέας εναλλασσόμενης τάσεως σε συνεχή (converter AC-DC) 8 ΠΕΤΣΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ, Φωτοβολταϊκές Εγκαταστάσεις, Εκδόσεις «ΤeΚΔΟΤΙΚΗ», 2007, Αθήνα

24 Κεφάλαιο 2 ο : Αυτόνομη Φωτοβολταϊκή Εγκατάσταση Ο μετατροπέας συνεχούς τάσεως σε συνεχή, όπως δηλώνει και το όνομά του, μετατρέπει την συνεχή τάση σε συνεχή τάση μικρότερης ή μεγαλύτερης τιμής. Η τιμή της τάσης καθορίζεται από τις απαιτήσεις του συστήματος αποθήκευσης, καθώς επίσης και από τις απώλειες μεταφοράς αφού οι τελευταίες θα πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο κατά τη μεταφορά ενέργειας από το χώρο παραγωγής στο χώρο αποθήκευσης. Οι μετατροπείς τάσεως DC-DC προσαρμόζουν την τάση της Φωτοβολταϊκής συστοιχίας στην τάση του ηλεκτρικού συσσωρευτή, ενώ παράλληλα τον προστατεύει από συνθήκες υπέρτασης. Οι μετατροπείς τάσεως που ανήκουν στην κατηγορία αυτή έχουν τη δυνατότητα σύνδεσης με μία ηλεκτρονική διάταξη που ονομάζεται ρυθμιστής ισχύος. Ο ρυθμιστής ισχύος επιβάλλει την προσαρμογή του σημείου λειτουργίας του συστήματος στο σημείο μέγιστης τάσης. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι ένα Φωτοβολταϊκό σύστημα με ηλεκτρικό συσσωρευτή λειτουργεί πολύ κοντά στο σημείο μέγιστης ισχύος κατά τη διάρκεια του αποδοτικότερου μέρους της ημέρας, οπότε δεν απαιτείται η χρήση ρυθμιστή ισχύος. Ο μετατροπέας συνεχούς τάσεως σε εναλλασσόμενη μετατρέπει τη συνεχή τάση σε εναλλασσόμενη και χρησιμοποιείται όταν διαθέτουμε πηγή συνεχούς ηλεκτρικής τάσεως, ενώ η κατανάλωση περιλαμβάνει συσκευές εναλλασσόμενης τάσεως, όπως παραδείγματος χάρη συμβαίνει στα Φωτοβολταϊκά συστήματα οικιακής χρήσεως. Κατά τη λειτουργία του μετατροπέα παράγεται μεγάλο πλήθος αρμονικών υψηλής συχνότητας, το επιβάλλει τη χρήση ειδικών ηλεκτρικών φίλτρων για τον περιορισμό τους. Σε κάθε Φωτοβολταϊκό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, η ΔΕΗ απαιτεί την ύπαρξη προστασίας απόζευξης μέσω διατάξεων του μετατροπέα τάσεως DC-AC, έτσι ώστε ο σταθμός να αποσυνδέεται σε περίπτωση έλλειψης τάσεως από το δίκτυο της ΔΕΗ ή όταν η τάση αποκλίνει από τα όρια +15%- +20% επί της ονομαστικής τάσης(220v) ή η συχνότητα αποκλίνει από το ±0.5Hz της ονομαστικής τιμής (50Hz). Σε περίπτωση υπέρβασης των ορίων αυτών, ο μετατροπέας τίθεται εκτός λειτουργίας σε 0.5s και η επανάζευξή του γίνεται μετά από 3min.

25 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό πλαίσιο 3.1 Στόχος του νομοθετικού πλαισίου Με τις διατάξεις του Ν.3468/2006 (ΦΕΚ Α 129), αφ ενός μεταφέρεται στο ελληνικό δίκαιο η Οδηγία 2001/77/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Σεπτεμβρίου 2001 για την «προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας» (EΕ L 283) και αφ ετέρου προωθείται, κατά προτεραιότητα, στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με κανόνες και αρχές, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και μονάδες Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ). Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι οι μη ορυκτές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική ενέργεια, η ηλιακή ενέργεια, η ενέργεια κυμάτων, η παλιρροϊκή ενέργεια, η βιομάζα, τα αέρια που εκλύονται από χώρους υγειονομικής ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού, τα βιοαέρια, η γεωθερμική ενέργεια, η υδραυλική ενέργεια που αξιοποιείται από υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Συμπαραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) είναι η συμπαραγωγή που εξασφαλίζει εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας σε ποσοστό τουλάχιστον 10 %, σε σχέση με τη θερμική και ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στο πλαίσιο διακριτών διαδικασιών, καθώς και η παραγωγή από Μονάδες Συμπαραγωγής Μικρής και Πολύ Μικρής Κλίμακας που εξασφαλίζει εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας, ανεξάρτητα από το ποσοστό της εξοικονόμησης. Ο υπολογισμός της εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας, όπου αυτός απαιτείται, γίνεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στην περίπτωση β του Παραρτήματος ΙΙΙ της Οδηγίας 2004/8/ΕΚ (ΕΕ L 52). Αυτόνομος Παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ είναι ο παραγωγός που παράγει ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ και του οποίου ο σταθμός δεν είναι συνδεδεμένος με το Σύστημα ή το Δίκτυο. Αυτοπαραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ είναι ο παραγωγός που παράγει ηλεκτρική ενέργεια από μονάδες ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ, κυρίως για δική του χρήση και διοχετεύει τυχόν πλεόνασμα της ενέργειας αυτής στο Σύστημα ή στο Δίκτυο. Η προστασία του κλίματος αποτελεί περιβαλλοντική και ενεργειακή προτεραιότητα υψίστης σημασίας για τη χώρα, γι αυτό και προωθήθηκε η

26 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε με εθνικούς στόχους έως το έτος 2020, σύμφωνα με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ (ΕΕL, 140/2009): Συμμετοχή της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 20%. Συμμετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό τουλάχιστον 40%. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, που εκδίδεται μέσα σε τρεις μήνες από τη δημοσίευση του παρόντος, καθορίζεται η επιδιωκόμενη αναλογία εγκατεστημένης ισχύος και η κατανομή της στο χρόνο μεταξύ των διαφόρων τεχνολογιών Α.Π.Ε., οι κατηγορίες παραγωγών, η κατανομή μεταξύ αυτών, οι λόγοι αναθεώρησής της, καθώς και οι λόγοι και η διαδικασία για τυχόν αναγκαία αναστολή της αδειοδοτικής διαδικασίας και άρση αυτής. Ως εγκατεστημένη ισχύς θεωρείται το σύνολο της ισχύος των σταθμών παραγωγής σε κανονική και δοκιμαστική λειτουργία. Η απόφαση αυτή αναθεωρείται ανά διετία ή και νωρίτερα, εάν συντρέχουν σημαντικοί λόγοι που σχετίζονται με την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ. Συμμετοχή της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη σε ποσοστό τουλάχιστον 20%. Συμμετοχή της ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας στις μεταφορές σε ποσοστό τουλάχιστον 10%. 3.2 Άδεια Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας Η άδεια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ χορηγείται με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ). Αιτήσεις για χορήγηση άδειας παραγωγής υποβάλλονται στη ΡΑΕ από την πρώτη έως και την δεκάτη ημέρα των μηνών Μαρτίου, Ιουνίου, Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου (κύκλος υποβολής αιτήσεων). Η ΡΑΕ, πριν εκδώσει την απόφασή της, μπορεί να συνεργάζεται με το Διαχειριστή του Συστήματος ή του Δικτύου ή των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών για τον καθορισμό του τρόπου και του σημείου σύνδεσης του σταθμού με το Σύστημα ή το Δίκτυο. Ο καθορισμός αυτός γίνεται μέσα σε είκοσι (20) ημέρες από την ημερομηνία υποβολής του ερωτήματος της ΡΑΕ προς τον Διαχειριστή. Η ΡΑΕ αποφασίζει για τη χορήγηση ή μη άδειας παραγωγής μέσα σε δύο (2) μήνες από την υποβολή της αίτησης, εφόσον ο φάκελος είναι πλήρης, άλλως από τη συμπλήρωσή του. Η απόφαση αναρτάται στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ και κοινοποιείται στον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με επιμέλειά της και δημοσιεύεται σε μία ημερήσια εφημερίδα πανελλαδικής κυκλοφορίας με μέριμνα του δικαιούχου. Ο Υπουργός ελέγχει αυτεπαγγέλτως τη νομιμότητά της μέσα σε είκοσι (20) ημέρες από την περιέλευσή της σε αυτόν. Μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από την ανάρτηση στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ της απόφασης της όποιος έχει έννομο συμφέρον μπορεί να

27 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο ασκήσει προσφυγή κατ αυτής για έλεγχο της νομιμότητάς της. Ο Υπουργός αποφαίνεται επί της προσφυγής μέσα σε είκοσι (20) ημέρες από την κατάθεσή της στο Υπουργείο. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αυτή τεκμαίρεται η απόρριψη της προσφυγής. Μέχρι να ολοκληρωθεί ο έλεγχος νομιμότητας αναστέλλεται η διαδικασία αδειοδότησης. Μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου νομιμότητας, η απόφαση της ΡΑΕ καταχωρείται στο μητρώο που τηρεί η Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Επενδυτών για έργα ΑΠΕ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Η άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία: α) τον κάτοχό της, Παραγωγό ή Αυτοπαραγωγό, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, β) τον τόπο εγκατάστασης του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, γ) την Εγκατεστημένη Ισχύ και τη Μέγιστη Ισχύ Παραγωγής, δ) τη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία ή τη μορφή ΑΠΕ, ε) τη διάρκεια ισχύος της και στ) το ή τα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, που εξασφαλίζουν τη χρηματοδότηση του έργου. Η άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ χορηγείται για χρονικό διάστημα μέχρι είκοσι πέντε (25) έτη και μπορεί να ανανεώνεται μέχρι ίσο χρόνο και παύει να ισχύει εάν μέσα σε τριάντα (30) μήνες από τη χορήγησή της δεν εκδοθεί άδεια εγκατάστασης. Στο χρονικό διάστημα των τριάντα (30) μηνών δεν υπολογίζονται τόσο ο χρόνος αναστολής με δικαστική απόφαση της άδειας παραγωγής ή άλλης άδειας ή έγκρισης που απαιτείται για τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης, όσο και ο χρόνος καθυστέρησης που οφείλεται σε πράξεις ή παραλείψεις των αρμόδιων υπηρεσιών ή σε άλλους αντικειμενικούς λόγους που δεν αφορούν τον κάτοχο της άδειας παραγωγής. Επιπλέον, η άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να τροποποιείται από τη ΡΑΕ εφόσον μεταβληθούν τα στοιχεία που περιλαμβάνει. Δεν απαιτείται τροποποίηση της άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στις εξής περιπτώσεις: i. Αν η εγκατεστημένη Ισχύς ή η Μέγιστη Ισχύς Παραγωγής σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που συνδέεται με το Σύστημα ή το Δίκτυο, αυξηθεί μέχρι δέκα τοις εκατό (10%) συνολικά σε σχέση με την αρχική άδεια, εφόσον δεν επέρχεται μεταβολή του γηπέδου άλλη εκτός από τη μείωση του εμβαδού του. Οι διατάξεις αυτές δεν εφαρμόζονται σε σταθμούς που εντάσσονται σε ειδικό πρόγραμμα, καθώς και σε περιοχές με κορεσμένα δίκτυα. ii. Αν μεταβληθεί η κατοικία ή η έδρα του Αδειούχου. iii. Αν μειωθεί η Εγκατεστημένη Ισχύς ή η Μέγιστη Ισχύς Παραγωγής σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που συνδέεται με το Σύστημα ή το Δίκτυο, εφόσον από τη μείωση δεν επέρχεται μεταβολή του γηπέδου άλλη εκτός από τη μείωση του εμβαδού του. Αν συντρέχει οποιαδήποτε από τις παραπάνω περιπτώσεις, ο κάτοχος της άδειας παραγωγής υποχρεούται να το γνωστοποιήσει αμελλητί στη ΡΑΕ και τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με γραπτή δήλωσή του. Η Γραμματεία της ΡΑΕ εκδίδει σχετική βεβαίωση μέσα σε προθεσμία δέκα (10) ημερών από την υποβολή της δήλωσης, την οποία κοινοποιεί στην Υπηρεσία

28 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο Εξυπηρέτησης Επενδυτών για έργα ΑΠΕ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και αναρτά στην ιστοσελίδα της ή δημοσιοποιεί με οποιονδήποτε άλλο πρόσφορο τρόπο. Αν ο κάτοχος της άδειας παραλείψει την ενημέρωση αυτή, επιβάλλονται σε βάρος του οι κυρώσεις. Ο κάτοχος άδειας παραγωγής μπορεί, μετά από σχετική απόφαση της ΡΑΕ, να μεταβιβάζει την άδειά του σε άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, κάτω από προϋποθέσεις. Η μεταβίβαση δεν συνιστά λόγο παράτασης της προθεσμίας των τριάντα (30) μηνών. Επιπλέον, η χορήγηση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ δεν απαλλάσσει τον κάτοχό της από την υποχρέωση να λάβει άλλες άδειες ή εγκρίσεις που προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία, όπως η έγκριση περιβαλλοντικών όρων και οι άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας. Η χορήγηση άδειας παραγωγής αποτελεί προϋπόθεση της υποβολής αιτήματος για τη χορήγηση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ). Πριν από τη χορήγηση της άδειας παραγωγής, οι αρμόδιες υπηρεσίες οφείλουν να εξετάζουν αιτήσεις ενδιαφερομένων για την έκδοση γνωμοδοτήσεων σχετικών με την εγκατάσταση σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που απαιτούνται στο πλαίσιο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Σε περίπτωση αλληλοεπικάλυψης αιτήσεων για χορήγηση άδειας παραγωγής σε σταθμούς ΑΠΕ σε ορισμένη περιοχή ή σε περίπτωση που η ΡΑΕ χρειάζεται να προβεί σε συγκριτική αξιολόγηση αιτήσεων λόγω των ρυθμίσεων του χωροταξικού σχεδιασμού ή και λόγω περιορισμένης ικανότητας του δικτύου, προτεραιότητα στη λήψη της άδειας έχουν οι αιτήσεις που υποβάλλονται από νομικά πρόσωπα στα οποία μετέχουν οι ΟΤΑ, στα όρια των οποίων χωροθετείται ο σταθμός, με ποσοστό συμμετοχής που δεν μπορεί να είναι μικρότερο από 33%. Για τη διενέργεια αξιολόγησης πρέπει οι συγκρινόμενες αιτήσεις να έχουν υποβληθεί σε χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τις δέκα (10) ημέρες από την υποβολή της πρώτης από αυτές. Κατά τη διαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων για χορήγηση άδειας παραγωγής, καθώς και του έλεγχου τήρησης των όρων που περιλαμβάνονται στην άδεια αυτή, η Ρ.Α.Ε. μπορεί να συνεργάζεται με το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), στο πλαίσιο σχετικής συμφωνίας για την παροχή υπηρεσιών τεχνικού συμβούλου υπό την εποπτεία και τις οδηγίες της. Το ίδιο Νομοθετικό πλαίσιο ωστόσο προβλέπει και περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν απαιτείται η χορήγηση σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή άλλης διαπιστωτικής απόφασης για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ. Τέτοιες περιπτώσεις είναι γεωθερμικοί σταθμοί με εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ μικρότερη ή ίση του μισού (0,5) MW, σταθμοί βιομάζας, βιοαερίου και βιοκαυσίμων με εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ μικρότερη ή ίση του ενός (1) MW, Φωτοβολταϊκοί ή ηλιοθερμικοί σταθμοί με εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ μικρότερη ή ίση του ενός (1) MWp, αιολικές εγκαταστάσεις με εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ μικρότερη ή ίση των εκατό (100) kw, σταθμοί ΣΗΘΥΑ με εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ μικρότερη ή ίση του ενός (1) MWe, σταθμοί από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ με εγκατεστημένη ισχύ έως πέντε (5) ΜWe, που εγκαθίστανται από εκπαιδευτικούς ή ερευνητικούς φορείς του δημόσιου ή

29 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο ιδιωτικού τομέα, για όσο χρόνο οι σταθμοί αυτοί λειτουργούν αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς ή ερευνητικούς σκοπούς, καθώς και σταθμοί που εγκαθίστανται από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), για όσο χρόνο οι σταθμοί αυτοί λειτουργούν για τη διενέργεια πιστοποιήσεων ή μετρήσεων, αυτόνομοι σταθμοί από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ οι οποίοι δε συνδέονται στο Σύστημα ή στο Δίκτυο, με εγκατεστημένη ισχύ μικρότερη ή ίση των πέντε (5) MWe, χωρίς δυνατότητα τροποποίησης της αυτόνομης λειτουργίας τους- τα πρόσωπα που έχουν την ευθύνη της λειτουργίας των σταθμών της περίπτωσης αυτής, υποχρεούνται, πριν εγκαταστήσουν τους σταθμούς, να ενημερώνουν τον αρμόδιο Διαχειριστή για τη θέση, την ισχύ και την τεχνολογία των σταθμών αυτών- και λοιποί σταθμοί με εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ μικρότερη ή ίση των πενήντα (50) kw. Ο αρμόδιος Διαχειριστής ενημερώνει, στο τέλος κάθε ημερολογιακού διμήνου, την Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Επενδυτών για έργα Α.Π.Ε. του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και τη ΡΑΕ για τη σύνδεση των σταθμών της προηγούμενης παραγράφου και αναρτά τα σχετικά στοιχεία στην ιστοσελίδα του. Επιπλέον, υποχρεούται, ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου, να προβαίνει στις αναγκαίες ενέργειες για τη σύνδεση των σταθμών με το Σύστημα ή το Διασυνδεδεμένο Δίκτυο ή το Δίκτυο των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών, εκτός αν συντρέχουν τεκμηριωμένοι τεχνικοί λόγοι που δικαιολογούν την άρνηση της σύνδεσης, σύμφωνα με όσα ορίζονται στους αντίστοιχους Κώδικες Διαχείρισης, ή υφίσταται κορεσμός των δικτύων. Κατά τη διαδικασία αυτή τηρείται σειρά προτεραιότητας των αιτήσεων που υποβάλλονται, οι οποίες δημοσιοποιούνται με ευθύνη του αρμόδιου Διαχειριστή στον διαδικτυακό του τόπο και ενημερώνονται σχετικά η Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Επενδυτών για έργα ΑΠΕ του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και η ΡΑΕ. Για τη χορήγηση της άδειας παραγωγής, την τροποποίηση ή την ανάκλησή της, όπως προαναφέρθηκε, υποβάλλεται αίτηση στη ΡΑΕ, η οποία συνοδεύεται από όλα τα έγγραφα που ορίζονται στο παρόν νομοθετικό πλαίσιο. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται τα στοιχεία της αίτησης και της απόφασης της ΡΑΕ, καθώς και τα στοιχεία αυτών τα οποία δημοσιοποιούνται με επιμέλεια της ΡΑΕ στην ιστοσελίδα της ή με οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο τρόπο. Η ΡΑΕ τηρεί Ειδικό Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ. Στο Mητρώο αυτό καταχωρούνται τα στοιχεία των αδειών, οι πράξεις εξαίρεσης από την υποχρέωση λήψης των αδειών αυτών, η μεταβίβασή τους, οι τροποποιήσεις τους, καθώς και κάθε άλλη μεταβολή των στοιχείων των αδειών για την οποία δεν απαιτείται τροποποίησή τους. Το περιεχόμενο του Mητρώου γνωστοποιείται από τη ΡΑΕ στους αρμόδιους Διαχειριστές και στον Υπουργό Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, στο τέλος κάθε διμήνου, με ηλεκτρονικό ή άλλο πρόσφορο τρόπο. Κάθε μεταβολή των στοιχείων αυτών γνωστοποιείται από τον αδειούχο στη ΡΑΕ και τον Υπουργό Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, χωρίς υπαίτια καθυστέρηση. Στις περιπτώσεις που οι μεταβολές των στοιχείων οι οποίες καταχωρούνται στο Ειδικό Μητρώο δε συνεπάγονται τροποποίηση των αδειών παραγωγής, η ΡΑΕ εκδίδει σχετική βεβαίωση. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, που εκδίδεται μετά από γνώμη της Ρ.Α.Ε. και δημοσιεύεται

30 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εγκρίνεται ο Κανονισμός Αδειών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Η Ρ.Α.Ε. μπορεί, με απόφασή της, να καθορίζει τις λεπτομέρειες που αφορούν τεχνικά ζητήματα και ειδικότερα θέματα σχετικά με τη μέθοδο και τη διαδικασία αξιολόγησης των υποβαλλόμενων αιτήσεων για χορήγηση άδειας παραγωγής. 3.3 Άδεια Εγκατάστασης Οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ, καθώς και κάθε έργο που συνδέεται με την κατασκευή και τη λειτουργία τους, συμπεριλαμβανομένων των έργων οδοποιίας πρόσβασης και των έργων σύνδεσής τους με το Σύστημα ή το Δίκτυο, επιτρέπεται να εγκαθίστανται και να λειτουργούν σε γήπεδο ή σε χώρο, επί των οποίων ο αιτών έχει το δικαίωμα νόμιμης χρήσης, σε δάση ή δασικές εκτάσεις, εφόσον έχει επιτραπεί, επ αυτών, η εκτέλεση έργων, σε αιγιαλό, παραλία, θάλασσα ή σε πυθμένα της, εφόσον έχει παραχωρηθεί το δικαίωμα χρήσης τους. Για την εγκατάσταση ή επέκταση σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ, απαιτείται σχετική άδεια. Η άδεια αυτή χορηγείται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, εντός των ορίων της οποίας εγκαθίσταται ο σταθμός, για όλα τα έργα για τα οποία αρμόδιος για την περιβαλλοντική αδειοδότηση είναι ο Νομάρχης ή ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.1650/1986, όπως ισχύει, και τις κανονιστικές πράξεις που εκδίδονται κατ' εξουσιοδότησή του. Η άδεια εγκατάστασης χορηγείται μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) εργάσιμων ημερών από την ολοκλήρωση της διαδικασίας ελέγχου των δικαιολογητικών. Ο έλεγχος αυτός πρέπει σε κάθε περίπτωση να έχει ολοκληρωθεί μέσα σε τριάντα (30) εργάσιμες ημέρες από την κατάθεση της σχετικής αίτησης. Αν η άδεια δεν εκδοθεί μέσα στο ανωτέρω χρονικό διάστημα, ο αρμόδιος Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας υποχρεούται να εκδώσει διαπιστωτική πράξη με ειδική αιτιολογία για την αδυναμία έκδοσής της. Η πράξη αυτή με ολόκληρο τον σχετικό φάκελο διαβιβάζεται στον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ο οποίος αποφασίζει για την έκδοση ή μη της άδειας εγκατάστασης μέσα σε τριάντα (30) ημέρες από την παραλαβή των ανωτέρω εγγράφων. Για την έκδοση των αδειών εγκατάστασης μπορεί να παρέχεται από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) στον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής γραμματειακή, τεχνική, επιστημονική υποστήριξη αντί αμοιβής, η οποία καθορίζεται με απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Η άδεια εγκατάστασης σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ, για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των οποίων αρμόδιος είναι ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και οι κατά περίπτωση συναρμόδιοι Υπουργοί, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 1650/1986 και τις

31 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο κανονιστικές αποφάσεις που εκδίδονται κατ' εξουσιοδότησή του, εκδίδεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Η άδεια χορηγείται μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) εργάσιμων ημερών από την ολοκλήρωση της διαδικασίας ελέγχου των δικαιολογητικών η οποία ολοκληρώνεται μέσα σε τριάντα (30) εργάσιμες ημέρες από την κατάθεση της σχετικής αίτησης. Μετά την έκδοση της άδειας παραγωγής από τη ΡΑΕ ο ενδιαφερόμενος, προκειμένου να του χορηγηθεί άδεια εγκατάστασης, ζητά ταυτόχρονα την έκδοση: α) Προσφοράς Σύνδεσης από τον αρμόδιο Διαχειριστή, β) Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ), και γ) Άδειας Επέμβασης σε δάσος ή δασική έκταση, εφόσον απαιτείται, ή γενικά των αναγκαίων αδειών για την απόκτηση του δικαιώματος χρήσης της θέσης εγκατάστασης του έργου. Ο αρμόδιος Διαχειριστής με απόφασή του χορηγεί μέσα σε τέσσερις (4) μήνες την Προσφορά Σύνδεσης που ζητήθηκε, η οποία οριστικοποιείται και καθίσταται δεσμευτική είτε με την έκδοση της απόφασης ΕΠΟ για τον σταθμό ΑΠΕ είτε αν δεν απαιτείται απόφαση ΕΠΟ, με τη βεβαίωση από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή της οικείας Περιφέρειας ότι ο σταθμός ΑΠΕ απαλλάσσεται από την υποχρέωση αυτή. Η Προσφορά Σύνδεσης ισχύει για τέσσερα (4) έτη από την οριστικοποίησή της και δεσμεύει το Διαχειριστή και το δικαιούχο. Αφού καταστεί δεσμευτική η Προσφορά Σύνδεσης, ο δικαιούχος ενεργεί: για τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης, τη σύναψη της Σύμβασης Σύνδεσης και της Σύμβασης Πώλησης, τη χορήγηση αδειών, πρωτοκόλλων ή άλλων εγκρίσεων που τυχόν απαιτούνται και την τροποποίηση της απόφασης ΕΠΟ ως προς τα έργα σύνδεσης, εφόσον απαιτείται. Για την έκδοση απόφασης ΕΠΟ των έργων από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ υποβάλλεται πλήρης φάκελος και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) στην αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αρχή, η οποία εξετάζει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τα προτεινόμενα μέτρα πρόληψης και αποκατάστασης, μεριμνά για την τήρηση των διαδικασιών δημοσιοποίησης και αποφαίνεται για τη χορήγηση ή μη απόφασης ΕΠΟ μέσα σε (4) μήνες από τον χρόνο που ο φάκελος θεωρήθηκε πλήρης. Η απόφαση ΕΠΟ για την εγκατάσταση σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ ισχύει για δέκα (10) έτη και μπορεί να ανανεώνεται, με αίτηση που υποβάλλεται υποχρεωτικά έξι (6) μήνες πριν από τη λήξη της, για μία ή περισσότερες φορές, μέχρι ίσο χρόνο κάθε φορά. Μέχρι την έκδοση της απόφασης ανανέωσης εξακολουθούν να ισχύουν οι προηγούμενοι περιβαλλοντικοί όροι. Μετά το πέρας της λειτουργίας του σταθμού ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ, ο φορέας του σταθμού υποχρεούται να αποξηλώσει τους υπερκείμενους του εδάφους εξοπλισμούς και να αποκαταστήσει κατά το δυνατό τις επεμβάσεις. Περίληψη της άδειας εγκατάστασης αναρτάται στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης Επενδυτών για έργα ΑΠΕ και δημοσιεύεται με ευθύνη του δικαιούχου της, σε μία τουλάχιστον ημερήσια εφημερίδα πανελλαδικής κυκλοφορίας και σε μία τοπική εφημερίδα της Περιφέρειας, στα όρια της οποίας πρόκειται να εγκατασταθεί ο σταθμός. Η άδεια εγκατάστασης ισχύει για δύο (2) έτη και μπορεί να παρατείνεται.

32 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο 3.4 Άδεια λειτουργίας Για τη λειτουργία των σταθμών που προβλέπονται απαιτείται άδεια λειτουργίας. Η άδεια αυτή χορηγείται με απόφαση του οργάνου που είναι αρμόδιο για τη χορήγηση της άδειας εγκατάστασης, μετά από αίτηση του ενδιαφερομένου και έλεγχο από κλιμάκιο των αρμοδίων Υπηρεσιών της τήρησης των τεχνικών όρων εγκατάστασης στη δοκιμαστική λειτουργία του σταθμού καθώς και έλεγχο της διασφάλισης των αναγκαίων λειτουργικών και τεχνικών χαρακτηριστικών του εξοπλισμού του, που μπορεί να διενεργείται και από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ). Η άδεια λειτουργίας χορηγείται μέσα σε αποκλειστική προθεσμία είκοσι (20) ημερών από την ολοκλήρωση των ανωτέρω ελέγχων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Η άδεια λειτουργίας σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ ισχύει για είκοσι (20) τουλάχιστον έτη και μπορεί να ανανεώνεται μέχρι ίσο χρονικό διάστημα. Κατά τη διάρκεια του χρόνου ισχύος της άδειας λειτουργίας δεν απαλλάσσεται ο δικαιούχος από την υποχρέωση της έκδοσης ή ανανέωσης της ισχύος άλλων αδειών που απαιτούνται από σχετικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. Αν μεταβιβασθεί ο σταθμός, ο νέος δικαιούχος υποκαθίσταται, έναντι του Διαχειριστή του Συστήματος ή του Δικτύου, στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του δικαιοπαρόχου του και ταυτόχρονα μεταβιβάζεται και η άδεια παραγωγής, μετά από απόφαση της ΡΑΕ. Οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ που εξαιρούνται από την υποχρέωση άδειας παραγωγής απαλλάσσονται και από την υποχρέωση να λάβουν άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας. Αντίθετα, υποχρεούνται στην τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Φωτοβολταϊκοί σταθμοί και ανεμογεννήτριες που εγκαθίστανται σε κτίρια ή και άλλες δομικές κατασκευές ή εντός οργανωμένων υποδοχέων βιομηχανικών δραστηριοτήτων, εξαιρούνται, από την υποχρέωση έκδοσης απόφασης ΕΠΟ. Ομοίως εξαιρούνται από την υποχρέωση έκδοσης απόφασης ΕΠΟ οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. που εγκαθίστανται σε γήπεδα, εφόσον η εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύς τους δεν υπερβαίνει τα 0.5 MW για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής από γεωθερμία, 0.5 MW για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με χρήση βιομάζας, βιοαερίου και βιοκαυσίμων, 0.5 MW για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής από Φωτοβολταϊκά ή ηλιοθερμικά και 20 kw για αιολικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Για τις ανωτέρω περιπτώσεις απαιτείται η χορήγηση βεβαίωσης απαλλαγής εντός αποκλειστικής προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή της οικείας Περιφέρειας, μετά την άπρακτη παρέλευση της οποίας θεωρείται αυτή χορηγηθείσα. Για τη χορήγηση της βεβαίωσης εξετάζεται μόνο η εγκατεστημένη ισχύς του σταθμού και ότι ο χώρος εγκατάστασης. Κατ εξαίρεση, υπόκεινται σε διαδικασία ΕΠΟ σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ με εγκατεστημένη ισχύ μικρότερη ή ίση προς τα

33 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο ανωτέρω όρια εφόσον: εγκαθίστανται σε γήπεδα που βρίσκονται σε οριοθετημένες περιοχές του δικτύου Natura 2000 ή σε παράκτιες ζώνες που απέχουν λιγότερο από εκατό (100) μέτρα από την οριογραμμή του αιγιαλού εκτός βραχονησίδων, ή γειτνιάζουν, σε απόσταση μικρότερη των εκατόν πενήντα (150) μέτρων, με σταθμό ΑΠΕ της ίδιας τεχνολογίας που είναι εγκατεστημένος σε άλλο γήπεδο και έχει εκδοθεί γι αυτόν άδεια παραγωγής ή απόφαση ΕΠΟ ή προσφορά σύνδεσης, η δε συνολική ισχύς των σταθμών υπερβαίνει τα παραπάνω καθοριζόμενα όρια. Η Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Επενδυτών για έργα ΑΠΕ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής τηρεί μητρώο αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ με χρήση ΑΠΕ και το Μητρώο αυτό αναρτάται στην ειδική ιστοσελίδα της Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης Επενδυτών για έργα ΑΠΕ και ενημερώνεται σε μηνιαία βάση. Στο Μητρώο καταχωρούνται οι άδειες παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας, καθώς και οι περιπτώσεις εξαίρεσης από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ρυθμίζονται ο τρόπος οργάνωσης, τήρησης και ενημέρωσης του μητρώου και κάθε άλλο σχετικό θέμα. Στις συμβάσεις σύνδεσης που συνάπτει ο αρμόδιος Διαχειριστής με τους φορείς σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ που εξαιρούνται από τη λήψη άδειας παραγωγής καθορίζεται προθεσμία σύνδεσης στο Σύστημα ή Δίκτυο, η οποία είναι αποκλειστική, και ορίζεται εγγύηση ή ποινική ρήτρα που καταπίπτει αν ο φορέας δεν υλοποιήσει τη σύνδεση εντός της καθορισθείσας προθεσμίας. Πιθανά έσοδα από την κατάπτωση των εγγυήσεων ή ποινικών ρητρών αποτελούν πόρο του ειδικού λογαριασμού, κατά το άρθρο 40 του ν. 2773/1999, που διαχειρίζεται ο Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΣΜΗΕ ΑΕ) στον οποίο και αποδίδονται. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής καθορίζονται οι ειδικότερες διαδικασίες για την έκδοση των αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας που προβλέπονται στο παρόν άρθρο, τα δικαιολογητικά και η διαδικασία υποβολής τους και κάθε άλλο σχετικό θέμα. 3.5 Επιδιωκόμενη Αναλογία Εγκατεστημένης Ισχύος Η επιδιωκώμενη αναλογία εγκατεστημένης ισχύος ανα τεχνολογία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση Αριθ. A.Y./Φ1/οικ και κατηγορία παραγωγού και η κατανομή της στο χρόνο καθορίζονται στον ακόλουθο πίνακα, με χρονικό ορίζοντα τα έτη 2014 και 2020:

34 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο Πίνακας 2. Όρια εγκατεστημένης ισχύος (MW) ανά τεχνολογία Α.Π.Ε. και κατηγορία παραγωγου. Τύπος ΑΠΕ Υδροηλεκτρικά Μικρά (0-15MW) Μεγαλα (>15MW) Φωτοβολταικά Λοιπές εγκαταστάσεις Ηλιοθερμικά Αιολικά (περιλαμβανομένων θαλάσσιων) Βιομάζα Τα όρια εγκατεστημένης ισχύος του παραπάνω πίνακα αναθεωρούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν.3468/2006, η οποία προστέθηκε με το άρθρο 1 του ν.3851/2010. Ως εγκατεστημένη ισχύς θεωρείται το σύνολο της ισχύος των σταθμών παραγωγής σε κανονική και δοκιμαστική λειτουργία. 3.6 Τιμολόγηση Ηλεκτρικής Ενέργειας από Φωτοβολταικές Εγκαταστάσεις Η τιμολόγηση της Ηλεκτρικής Ενέργειας που παράγεται από φωτοβολταικούς σταθμούς, σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση Αριθ. A.Y./Φ1/οικ που τίθεται σε ισχύ από 30 Απριλίου 2013, γίνεται με βάση τα στοιχεία του ακόλουθου πίνακα σε /MWh: Πίνακας 3. Τιμολόγηση της Ηλεκτρικής Ενέργειας που παράγεται από φωτοβολταικούς σταθμούς Χρονολογία Διασυνδεδεμένο Μη Διασυνδεδεμένο >100kW <100kW Ανεξαρτήτου ισχύος 2013 Φεβρουάριος 95,00 120,00 100, Αύγουστος 95,00 120,00 100, Φεβρουάριος 90,00 115,00 95, Αύγουστος 90,00 115,00 95,00 Για κάθε έτος ν από το 2015 και μετά 1,1xμΟΤΣν 1 1,2xμΟΤΣ ν 1 1,1xμΟΤΣ ν 1 Οπου μοτσν 1: Μέση Οριακή Τιμή Συστήματος κατά το προηγούμενο έτος ν 1.

35 Κεφάλαιο 3 ο : Νομοθετικό Πλαίσιο

36 Κεφάλαιο 4 ο : Αδειοδότηση Κεφάλαιο 4 ο : Αδειοδότηση 4.1 Νέο Επενδυτικό Περιβάλλον Στο παρακάτω κεφάλαιο γίνεται μια σύνοψη των αδειοδοτικών σταδίων και καταγράφονται ορισμένα κομβικά σημεία της διαδικασίας αδειοδότησης. Στα μέσα του 2010, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα νέο νόμο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Ν. 3851/2010, ΦΕΚ 85Α, ), ο οποίος επιφέρει σημαντικές αλλαγές σε ότι αφορά στην αδειοδότηση των Φωτοβολταϊκών συστημάτων. Ακολούθησαν μια σειρά από υπουργικές αποφάσεις, οι οποίες τροποποίησαν παλαιότερες ρυθμίσεις κυρίως πολεοδομικού χαρακτήρα, διαμορφώνοντας ένα εντελώς νέο επενδυτικό τοπίο. Ορίζεται, ως εθνικός στόχος, η κάλυψη με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) του 40% τουλάχιστον της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ως το 2020, ενώ για τα Φωτοβολταϊκά συστήματα ο στόχος ανέρχεται στα 1.500MWp ως το 2014 και στα 2200MWp ως το Από την ισχύ αυτή, τα 750 MWp έχει αποφασιστεί ότι θα δοθούν στους κατ επάγγελμα αγρότες (500 MWp ως το 2014 και 750 MWp συνολικά ως το 2020) και τα υπόλοιπα θα κατανεμηθούν σε όλους τους άλλους επενδυτές (1.000 MWp ως το 2014 και MWp συνολικά ως το 2020). Ο οικιακός τομέας δεν περιλαμβάνεται πρακτικά στα όρια αυτά και μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς περιορισμούς Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο στόχος αυτός, μπορεί να μεταβάλλεται ανά διετία ή και νωρίτερα αν αυτό κριθεί σκόπιμο. Οι επενδύσεις σε Φωτοβολταϊκά συστήματα δεν επιδοτούνται πλέον ως προς το αρχικό κόστος εγκατάστασης και διασύνδεσης και ως εκ τούτου ο δυνητικός επενδυτής θα πρέπει προτού εκκινήσει τη διαδικασία αδειοδότησης να έχει διερευνήσει το κόστος της επένδυσης και τη δυνατότητα χρηματοδότησης είτε από το τραπεζικό σύστημα είτε από μόνος του. Στην παρούσα φάση διακρίνονται οι εξής κατηγορίες αδειοδότησης ανάλογα με την θέση εγκατάστασης και την ισχύ ενός Φωτοβολταϊκού συστήματος. Οικιακά Συστήματα ως 10kWp. Μικρές εφαρμογές έως 10 kwp σε στέγες επιχειρήσεων Μικρές εφαρμογές έως 10 kwp σε στέγες κτιρίων του Δημοσίου και μη κερδοσκοπικών οργανισμών Εμπορικές-βιομηχανικές στέγες

37 Κεφάλαιο 4 ο : Αδειοδότηση Φωτοβολταϊκοί σταθμοί επί εδάφους 4.2 Οικιακά Συστήματα ως 10kWp Ένα νέο πρόγραμμα τίθεται σε ισχύ από την 1 η Ιουλίου 2009 και αφορά στην εγκατάσταση μικρών Φωτοβολταϊκών συστημάτων στον οικιακό-κτιριακό τομέα. Το πρόγραμμα αυτό μπορεί να μη επιδοτεί το αρχικό κόστος εγκατάστασης και διασύνδεσης, αλλά δίνει κίνητρα με τη μορφή ενίσχυσης της παραγόμενης ηλιακής κιλοβατώρας. Έτσι, ο οικιακός καταναλωτής κάνει απόσβεση του εγκατεστημένου συστήματος και έχει ένα λογικό κέρδος. Το πρόγραμμα αυτό αφορά οικιακούς καταναλωτές ή πολύ μικρές επιχειρήσεις που επιθυμούν να εγκαταστήσουν Φωτοβολταϊκά ισχύος έως 10kWp σε δώμα ή στέγη νομίμως υφισταμένου κτιρίου, συμπεριλαμβανομένων στεγάστρων βεραντών, προσόψεων και σκιάστρων, καθώς και βοηθητικών χώρων του κτιρίου, όπως αποθήκες και χώροι στάθμευσης. Για να ενταχθούν στο πρόγραμμα, θα πρέπει να έχουν στην κυριότητά τους το χώρο στον οποίο εγκαθίσταται το Φωτοβολταϊκό σύστημα. Ως «κατοικία» στο πλαίσιο του Προγράμματος εννοείται το κτίριο της μόνιμης διαμονής του ενδιαφερόμενου. Μπορεί επιπλέον να εγκατασταθεί Φωτοβολταϊκό σύστημα (στο πλαίσιο του Προγράμματος) και στην εξοχική κατοικία. Το πρόγραμμα αφορά σε ήδη υπάρχουσες κτιριακές εγκαταστάσεις και όχι σε κατασκευές που πρόκειται να υλοποιηθούν. Αίτηση για εγκατάσταση Φωτοβολταϊκού συστήματος το οποίο θα εντάσσεται στο Πρόγραμμα, μπορεί να γίνει μόνο από τον επικαρπωτή του κτιρίου, όπως ορίζεται από το Αστικό Δίκαιο. Στην περίπτωση μεταβολής στο πρόσωπο του κυρίου του Φωτοβολταϊκού συστήματος λόγω μεταβίβασης της ιδιοκτησία του κτιρίου στο οποίο ανήκει αυτό, ο νέος ιδιοκτήτης επιβαρύνεται με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Σύμβαση Συμψηφισμού. Σύμφωνα με τους όρους του Προγράμματος τα Φωτοβολταϊκά πλαίσια τοποθετούνται σε σταθερά και συγκεκριμένα σημεία των κτιρίων. Στις πέργκολες ως κατασκευές στήριξης των φυτών και μόνο και στις τέντες ως μη σταθερές κατασκευές, δεν επιτρέπεται η επικάλυψη από οποιοδήποτε υλικό μόνιμο ή προσωρινό (σχετική εγκύκλιος ΥΠΕΧΩΔΕ 54435/ΕΓΚ.39/1998). Για τις πολυκατοικίες θα πρέπει να πληρούνται οι παρακάτω όροι. Είτε να συμφωνήσουν εγγράφως οι υπόλοιποι ιδιοκτήτες, είτε το Φωτοβολταϊκό σύστημα να εγκατασταθεί εξ ονόματος όλων των ιδιοκτητών (τους οποίους στην περίπτωση αυτή εκπροσωπεί ο διαχειριστής). Σε κάθε πολυκατοικία μπορεί να μπει ένα μόνο σύστημα. Αν οι κύριοι της ταράτσας θέλουν να την παραχωρήσουν σε κάποιο άλλο ιδιοκτήτη του κτιρίου που δεν έχει δικαιώματα στην ταράτσα, μπορούν να το κάνουν. Αν το σύστημα μπει σε στέγαστρο βεράντας διαμερίσματος, προφανώς μπορούν να μπουν περισσότερα του ενός Φωτοβολταϊκά συστήματα σε μια πολυκατοικία.

38 Κεφάλαιο 4 ο : Αδειοδότηση Μια ιδιαίτερα σημαντική ρύθμιση είναι ότι ο οικιακός παραγωγός ηλιακού ηλεκτρισμού απαλλάσσεται από το φορολογικές υποχρεώσεις για τη διάθεση της ενέργειας στο δίκτυο. Με άλλα λόγια, τα όποια έσοδα έχει ο οικιακός μικροπαραγωγός από την πώληση της ενέργειας δε φορολογούνται. Για την εγκατάσταση οικιακών Φωτοβολταϊκών συστημάτων, δεν απαιτείται πλέον καμία άδεια (με εξαίρεση διατηρητέα κτίρια και παραδοσιακούς οικισμούς όπου απαιτείται η έγκριση της Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου- ΕΠΑΕ). Απλώς γνωστοποιεί κανείς την έναρξη εργασιών στη ΔΕΗ όταν καταθέτει εκεί φάκελο για σύνδεση του συστήματος με το δίκτυο. 4.3 Μικρές εφαρμογές έως 10kWp σε στέγες επιχειρήσεων Ένα πρόγραμμα για την εγκατάσταση μικρών Φωτοβολταϊκών συστημάτων στον κτιριακό τομέα τέθηκε σε εφαρμογή την 1 η Ιουλίου 2009, παρέχοντας τα ίδια κίνητρα με αυτά που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη παράγραφο στους οικιακούς καταναλωτές. Το πρόγραμμα παρέχει στις πολύ μικρές επιχειρήσεις το δικαίωμα εγκατάστασης Φωτοβολταϊκά ισχύος ως 10kWp σε δώμα ή σε στέγη νομίμως υφισταμένου κτιρίου, συμπεριλαμβανομένων στεγάστρων βεραντών, προσόψεων και σκιάστρων, καθώς και βοηθητικών χώρων του κτιρίου, όπως αποθήκες και χώροι στάθμευσης. Για να ενταχθούν στο πρόγραμμα, θα πρέπει να έχουν στην κυριότητά τους το χώρο στον οποίο εγκαθίσταται το Φωτοβολταϊκό σύστημα, ενώ ως πολύ μικρή επιχείρηση ορίζεται η επιχείρηση που απασχολεί έως 10 άτομα και έχει κύκλο εργασιών και σύνολο ενεργητικού έως 2 εκατ. ετησίως. Η επιχείρηση επιπλέον, δε πρέπει να έχει πάρει κάποια άλλη επιδότηση για Φωτοβολταϊκό σύστημα από εθνικά ή κοινοτικά προγράμματα. Τα έσοδα της επιχείρησης που μπορεί να προκύψουν από την πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από το Φωτοβολταϊκό σύστημα δε φορολογούνται, υπό την προϋπόθεση ότι τα κέρδη εμφανίζονται σε ειδικό λογαριασμό αφορολόγητου αποθεματικού. Σε περίπτωση διανομής ή κεφαλαιοποίησης τους ισχύει η τρέχουσα φορολογία για τα κέρδη που διανέμονται. Για την εγκατάσταση ενός Φωτοβολταϊκού συστήματος μέγιστης ισχύος 10kWp σε κτίρια, δεν απαιτείται πλέον καμία άδεια με εξαίρεση διατηρητέα κτίρια και παραδοσιακούς οικισμούς όπου απαιτείται η έγκριση της Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ). Ωστόσο, η εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών συστημάτων ισχύος μεγαλύτερης των 10kWp σε εμπορικές και βιομηχανικές στέγες υπάγεται σε άλλους κανόνες και διατάξεις και ισχύουν διαφορετικά κίνητρα. Σύμφωνα με τις διατάξεις του Προγράμματος, η μικρή ισχύς των Φωτοβολταϊκών συστημάτων εξασφαλίζει ότι η παραγόμενη ενέργεια αντιστοιχεί σε αυτή που απαιτείται για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του κυρίου του Φωτοβολταϊκού συστήματος. Πρόθεση δηλαδή του Προγράμματος είναι οι

39 Κεφάλαιο 4 ο : Αδειοδότηση ενδιαφερόμενοι (κύριοι των κτιρίων) με απλές σχετικά διαδικασίες, να μπορούν να παράγουν με ευνοϊκούς όρους την ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για την λειτουργία των κατοικιών που διαμένουν ή πολύ μικρών επιχειρήσεων που διαθέτουν. Κατά συνέπεια το Φωτοβολταϊκό σύστημα επιτρέπεται να τοποθετηθεί από τον κύριο του κτιρίου αν στεγάζει σε αυτό την πολύ μικρή επιχείρησή του. Η τοποθέτηση Φωτοβολταϊκού συστήματος από τον ιδιοκτήτη, επιτρέπεται ακόμη και στην περίπτωση που μια πολύ μικρή επιχείρηση στεγάζεται σε ιδιόκτητο κτίριο επί οικοπέδου το οποίο έχει μισθώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό συμβαίνει διότι τα οφέλη του προγράμματος καρπώνονται από τον κύριο του συγκεκριμένου κτιρίου, δηλαδή το κύριο της μικρής επιχείρησης. 4.4 Μικρές εφαρμογές έως 10kWp σε στέγες κτιρίων του Δημοσίου και μη κερδοσκοπικών οργανισμών Τα κίνητρα και οι όροι που ισχύουν για τους οικιακούς συστήματα και για τις εφαρμογές Φωτοβολταϊκών συστημάτων ισχύος έως 10kWp σε στέγες μικρών επιχειρήσεων, ισχύουν και για κτίρια που στεγάζονται Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) ή Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.) μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, τα οποία έχουν στην κυριότητά τους το χώρο στον οποίο πρόκειται να εγκατασταθεί το Φωτοβολταϊκό σύστημα. Το δικαίωμα εγκατάστασης του Φωτοβολταϊκού συστήματος σε κτίριο ιδιοκτησίας Νομικού Προσώπου Δημόσιου Δικαίου παρέχεται στο διαχειριστή με την συναίνεση του κυρίου του κτιρίου. Για εγκατάσταση Φωτοβολταϊκού συστήματος με ισχύ μεγαλύτερη από 10kWp η διαδικασία που ακολουθείται είναι διαφορετική. Στην περίπτωση αυτή, η εγκατάσταση αντιμετωπίζεται ως μια επιχειρηματική δραστηριότητα του συγκεκριμένου οργανισμού και ισχύουν τα κίνητρα και οι όροι που ισχύουν και για τους υπόλοιπους επιχειρηματίες. 4.5 Εμπορικές-βιομηχανικές στέγες Η εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών συστημάτων κάθε ισχύος σε δώμα ή σε στέγη νομίμως υφιστάμενου κτιρίου, συμπεριλαμβανομένων στεγάστρων βεραντών, προσόψεων και σκιάστρων, καθώς και βοηθητικών χώρων του κτιρίου, όπως αποθήκες και χώροι στάθμευσης επιτρέπεται σύμφωνα με τον Νόμο 3851/2010 και την Υπουργική Απόφαση 36720/ (ΦΕΚ 376/ ). Σύμφωνα με τον προαναφερθέντα Νόμο, συστήματα όπως τα παραπάνω δεν απαιτούν περιβαλλοντική αδειοδότηση και στην περίπτωση που αυτά τα συστήματα έχουν ισχύ έως 1MWp δεν απαιτείται και άδεια παραγωγής ή άλλη διαπιστωτική απόφαση. Όταν όμως η ισχύς τους είναι μεγαλύτερη από 1MWp απαιτείται άδεια παραγωγής από τη ΡΑΕ, άδεια εγκατάστασης και άδεια λειτουργίας που εκδίδονται από την αρμόδια Περιφέρεια. Πιο συγκεκριμένα, για συστήματα με ισχύ από 10kWp έως 100kWp απαιτούνται η προσφορά σύνδεσης με

40 Κεφάλαιο 4 ο : Αδειοδότηση τη ΔΕΗ και η υπογραφή σύμβασης αγοραπωλησίας με το ΔΕΣΜΗΕ, ενώ για συστήματα από 100kWp έως 1.000kWp (1MWp) απαιτείται έγκριση εργασιών δόμησης κλίμακας από την Πολεοδομία, η προσφορά όρων σύνδεσης από τη ΔΕΗ και η υπογραφή της σύμβασης αγοραπωλησίας με το ΔΕΣΜΗΕ. Για συστήματα με ισχύ μεγαλύτερη από 1MWp απαιτείται η έκδοση άδειας παραγωγής από τη ΡΑΕ και η έκδοση άδειας εγκατάστασης από την Περιφέρεια. Στη συνέχεια, απαιτείται έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας από την Πολεοδομία, προσφορά όρων σύνδεσης από τη ΔΕΗ, υπογραφή της σύμβασης αγοραπωλησίας με τον ΔΕΣΜΗΕ και τελικά έκδοση άδειας λειτουργίας από την Περιφέρεια. Οι παραπάνω διαδικασίες ισχύουν μόνο για το ηπειρωτικό δίκτυο. Για τα αυτόνομα νησιωτικά δίκτυα θεωρούνται κορεσμένα και ισχύουν κατά διαστήματα ειδικές ρυθμίσεις γι αυτά. Σε κάθε περίπτωση πάντως, στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, τα συστήματα πρέπει να έχουν ισχύ μικρότερη των 100kWp. 4.6 Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί επί εδάφους Στην περίπτωση των Φωτοβολταϊκών σταθμών επί εδάφους, όπως και στην προηγούμενη περίπτωση, οι διαδικασίες αδειοδότησης είναι λίγο πιο σύνθετες. Παρακάτω αναλύονται οι διαδικασίες αδειοδότησης των συστημάτων ανάλογα με την ισχύ. Για συστήματα με ισχύ έως 500kWp απαιτείται αρχικά βεβαίωση απαλλαγής από Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ), η οποία χορηγείται από την Περιφέρεια. Από τη βεβαίωση αυτή εξαιρούνται τα έργα που λαμβάνουν χώρα εντός οργανωμένων υποδοχέων βιομηχανικών δραστηριοτήτων. Αφού εξασφαλιστεί η παραπάνω βεβαίωση, απαιτείται η έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας από την Πολεοδομία, η προσφορά όρων σύνδεσης από τη ΔΕΗ και η υπογραφή της σύμβασης αγοραπωλησίας με το ΔΕΣΜΗΕ. Για συστήματα με ισχύ από 500kWp έως 1000 kwp (1MWp) απαιτείται η Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) η οποία χορηγείται από την Περιφέρεια. Από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται τα έργα που λαμβάνουν χώρα εντός οργανωμένων υποδοχέων βιομηχανικών δραστηριοτήτων. Στη συνέχεια, απαιτείται η έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας από την Πολεοδομία, η προσφορά όρων σύνδεσης από τη ΔΕΗ και η υπογραφή της σύμβασης αγοραπωλησίας με το ΔΕΣΜΗΕ. Για συστήματα με ισχύ μεγαλύτερη από 1MWp απαιτείται η έκδοση άδειας παραγωγής από τη ΡΑΕ και στη συνέχεια η άδεια εγκατάστασης από την Περιφέρεια. Για την έκδοση της άδειας εγκατάστασης απαραίτητη προϋπόθεση είναι η Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ). Αφού εξασφαλιστούν τα παραπάνω, ακολουθεί η έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας από την Πολεοδομία, η

41 Κεφάλαιο 4 ο : Αδειοδότηση προσφορά όρων σύνδεσης από τη ΔΕΗ, η υπογραφή της σύμβασης αγοραπωλησίας με το ΔΕΣΜΗΕ και η έκδοση άδειας λειτουργίας από την Περιφέρεια.

42 Κεφάλαιο 5 ο : Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα Κεφάλαιο 5 ο : Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα 5.1 Δυνατότητα εφαρμογής στην Ελλάδα Η χώρα μας παρουσιάζει αξιοσημείωτες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και εφαρμογή Φωτοβολταϊκών συστημάτων κυρίως λόγω των υψηλών επιπέδων ηλιοφάνειας καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Τα Φωτοβολταϊκά συστήματα σήμερα αποτελούν μια οικονομικά ελκυστική και αξιόπιστη επιλογή για την παροχή ενέργειας, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί από μια πληθώρα εφαρμογών, ακόμα και κάτω από εξαιρετικά δύσκολες περιβαλλοντικές συνθήκες. Η παραγωγή ενέργειας από Φωτοβολταϊκά συστήματα λόγω της φύσης της συμβάλλει στην τουριστική ανάπτυξη ιδιαίτερα στα νησιά, όπου κύρια πηγή ενέργειας είναι το πετρέλαιο, το οποίο αφενός έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής, αφετέρου δε έχει υψηλό κόστος μεταφοράς. Τα βασικά πλεονεκτήματα που προσφέρουν τα Φωτοβολταϊκά συστήματα έναντι άλλων μεθόδων παραγωγής ενέργειας, όπως η μη απαίτηση καύσιμης ύλης, η υψηλή ανθεκτικότητα και αξιοπιστία, καθώς και η ικανότητά τους να λειτουργούν για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς συντήρηση, τα καθιστά τη βέλτιστη οικονομικά λύση για όλους τους τύπους εφαρμογών που είναι απομακρυσμένες από το δίκτυο ηλεκτρισμού. Ένα τέτοιο παράδειγμα εφαρμογής ηλεκτροδότησης μέσω Φωτοβολταϊκού συστήματος, αποτελεί η αυτόνομη ηλεκτροδότηση κατοικιών και οικισμών που η σύνδεση τους με το δίκτυο της ΔΕΗ είναι ανέφικτη ή οικονομικά ασύμφορη. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι το 2007 η εγκατεστημένη ισχύς από αυτόνομα Φωτοβολταϊκά συστήματα υπερτερούσε κατά πολύ έναντι αυτής που προερχόταν από διασυνδεδεμένα στο δίκτυο Φωτοβολταϊκά συστήματα, μια εικόνα όμως που μετά το 2007 αντιστρέφεται.

43 Κεφάλαιο 5 ο : Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα Διάγραμμα 3. Εγκατεστημένη ισχύς σε ποσοστά από Φωτοβολταϊκά συστήματα μέχρι το Διάγραμμα 4. Εγκατεστημένη ισχύς σε ποσοστά από Φωτοβολταϊκά συστήματα μετά το Με την τεχνολογία αυτή μπορούμε να παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια χωρίς να καταναλώνουμε συμβατικά καύσιμα. Εκμεταλλευόμαστε μόνο την, ανανεώσιμη, ηλιακή ακτινοβολία που άφθονα και δωρεάν μας παρέχεται. 9 Πηγή: ΣΕΦ 10 Πηγή: ΣΕΦ

44 Κεφάλαιο 5 ο : Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα 5.2 Ισχύουσα Κατάσταση στην Αγορά Το τελευταίο δωδεκάμηνο παρατηρήθηκε πτώση τιμών της τάξεως του 48% και κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης των Φωτοβολταϊκών συστημάτων. Μήπως αποτελεί πλέον μια κερδοφόρα επένδυση; Τα Φωτοβολταϊκά συστήματα αποτελούν τον τελευταίο χρόνο ίσως, τη μόνη διέξοδο στον επενδυτικό χώρο της Ελλάδος. Σε αυτό συμβάλλει η συνεχής μείωση τιμών των Φωτοβολταϊκών συλλεκτών σε συνδυασμό με τις εγγυημένες τιμές, που παρά τις προγραμματισμένες μειώσεις παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα. Το τελευταίο δωδεκάμηνο παρατηρήθηκε πτώση τιμών της τάξεως του 48% και κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης. Σε αυτό συνέβαλε αισθητά η επιθετική πορεία της Κίνας στο παγκόσμιο εμπόριο Φωτοβολταϊκών. Η Κινέζικη βιομηχανία, όσον αφορά στον κλάδο των Φωτοβολταϊκών, έχει κάνει πολύ δυναμική είσοδο και ήδη προκαλεί πολύ μεγάλο ανταγωνισμό, τόσο στην παγκόσμια, όσο και στην εγχώρια αγορά με άμεσο αποτέλεσμα την κατακόρυφη πτώση των τιμών των πλαισίων. Αυτό έχει προκαλέσει μεγάλο πλήγμα στους Ευρωπαίους και Αμερικανούς κατασκευαστές που, στην προσπάθεια τους να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί, μειώνουν συνεχώς τις τιμές ελαττώνοντας επικίνδυνα το επίπεδο κέρδους τους. Πρέπει να επισημάνουμε ότι, αυτή τη στιγμή όλοι οι κατασκευαστές καταγράφουν ζημίες εκατομμυρίων ευρώ, κάτι που, αν μη τι άλλο, δεν είναι υγιές για το κλάδο. Μεγάλοι κατασκευαστές του χώρου με τεχνογνωσία και παράδοση 10ετιών έχοντας άριστα προϊόντα, αναγγέλλουν αναστολή ή ακόμη και παύση των εργασιών τους στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τις ζημίες. Αναλύσεις δείχνουν ότι, αυτή η πτωτική τάση θα συνεχιστεί με ρυθμό μείωσης 7% ετησίως. Από αυτόν τον αγώνα δρόμου νικητές θα βγουν μόνο οι ανταγωνιστικές εταιρείες που διαθέτουν μέγεθος, εμπειρία, τεχνογνωσία, ποιότητα και υποδομές και θα στηρίζονται από παγκόσμια ισχυρούς ομίλους. 5.3 Εφαρμογές Φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Ελλάδα Τα αυτόνομα Φωτοβολταϊκά συστήματα αποτελούν επιλογή για πολλούς ιδιώτες επενδυτές, αλλά και για το δημόσιο τομέα στην Ελλάδα. Μερικά από τα πιο σημαντικά έργα που έχουν πραγματοποιηθεί αφορούν στην ηλεκτροδότηση οικιών, ξενοδοχειακών μονάδων, μοναστηριών, κοινοτικών εγκαταστάσεων, στάσεων λεωφορείων, τηλεφωνικών θαλάμων, αναμεταδοτών κινητής τηλεφωνίας, ηλεκτροδότηση σταθμών ελέγχου του φυσικού αερίου-δεπα, ηλεκτροδότηση απομονωμένων περιοχών και νήσων σε συνεργασία με την ΔΕΗ-ΔΕΜΕ, Φ/Β συστήματα για την Υπηρεσία Φάρων-Πολεμικό Ναυτικό, αυτόνομες Φ/Β μονάδες για ηλεκτροδότηση Ελικοδρομίων-ΥΠΑ, ηλεκτροδότηση μετρητικών σταθμών - Υπουργείο Γεωργίας, Φ/Β εκπαιδευτικά συστήματα σε ιδρύματα όλης της χώρας.

45 Κεφάλαιο 5 ο : Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα Πιο συγκεκριμένα, η ηλεκτροδότηση της νήσου Στρογγύλης Καστελορίζου. Πρόκειται για Αυτόνομο Φωτοβολταϊκό σταθμό που ολοκληρώθηκε σε 2 φάσεις. Εξυπηρετεί τις βασικές και τηλεπικοινωνιακές ανάγκες της δεκαμελούς ομάδας των στρατιωτών της νήσου. Η ηλεκτροδότηση του αστεροσκοπείου του Ι.Τ.Ε (Πανεπιστήμιο Κρήτης, τμήμα Φυσικής) στη θέση Σκίνακας Ψηλορείτης, νομός Ηρακλείου. Το έργο εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενέργειας, υποπρόγραμμα 3, μέτρο 3.2. Πρόκειται για Αυτόνομο Φωτοβολταϊκό σταθμό ισχύος 9 KW, ο οποίος καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες των εγκαταστάσεων του αστεροσκοπείου. Το έργο σχεδιάστηκε - υλοποιήθηκε κάνοντας χρήση εξοπλισμού του γερμανικού οίκου SIEMENS και άλλων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο χώρο των ΑΠΕ. Στα πλαίσια του Προγράμματος ΠΑΒΕΤ 2000, Μέτρο 4.3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα» του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, πραγματοποιήθηκε η ανάπτυξη μικρού συστήματος αντίστροφης όσμωσης θαλασσινού νερού τροφοδοτούμενο με ηλιακή και αιολική ενέργεια. Το έργο με τίτλο «Σχεδίαση και Ανάπτυξη Αυτόνομου Συστήματος Αφαλάτωσης με Φωτοβολταϊκά και Ανεμογεννήτρια». Το σύστημα έχει εγκατασταθεί σε χώρο του ΚΑΠΕ στο Λαύριο. Ένας από τους βασικούς στόχους του έργου είναι η μελέτη διαφόρων παραμέτρων λειτουργίας με σκοπό την βελτιστοποίηση του συστήματος, την πλήρη εκμετάλλευση των ΑΠΕ και την μέγιστη εφικτή παραγωγή πόσιμου νερού. Το έργο με «Ηλεκτροφωτισμός στάσεων λεωφορείων» στην Αττική, στόχος του οποίου είναι η δωρεάν παροχή ηλεκτρικού ρεύματος από τον ήλιο, μέσω των Φωτοβολταϊκών συστημάτων Siemens σε στάσεις λεωφορείων. Επιτυγχάνεται με αυτόν τον τρόπο για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο ηλεκτροφωτισμός των στάσεων εξυπηρετώντας βασικές ανάγκες του επιβατικού κοινού. Η ηλεκτροδότηση Μονής με Φωτοβολταϊκά συστήματα στην περιοχή Κουδουμάς της Κρήτης. Το σύστημα μελετήθηκε για να καλύπτει πλήρως τις ανάγκες της Μονής με στοιχεία κατανάλωσης : κατά τη διάρκεια του χειμώνα : Wh κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού : Wh Η επιλογή του παραπάνω έγινε με βάση τα εξής κριτήρια: Σπονδυλωτή δομή του συστήματος παραγωγής και αποθήκευσης της ενέργειας με πλήρη δυνατότητα επεκτασιμότητας του, οποιαδήποτε στιγμή μετά την αρχική εγκατάσταση και πλήρης κάλυψη των ενεργειακών αναγκών με ταυτόχρονα μέγιστη αξιοπιστία και τρόπο όσο το δυνατόν φιλικότερο προς το περιβάλλον. Τα Φωτοβολταϊκά συστήματα που υπάρχουν στην Ελλάδα σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα του Αυγούστου 2013 που ανακοινώθηκαν από την Ρυθμιστική Αρχή Ελλάδας καταγράφονται στο Παράρτημα Α, ενώ παρακάτω παρουσιάζεται με κόκκινο χρώμα ο Γεωπληροφοριακός Χάρτης των εγκατεστημένων Φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Ελλάδα.

46 Κεφάλαιο 5 ο : Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα Εικόνα 5. Γεωπληροφοριακός Χάρτης των εγκατεστημένων Φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Ελλάδα 11. Τα παραπάνω Φωτοβολταϊκά συστήματα καθώς και αυτά που πρόκειται να εγκατασταθούν συνοπτικά και ανά περιοχή παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα. 11 Πηγή: ΡΑΕ

47 Κεφάλαιο 5 ο : Αυτόνομα Φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα Πίνακας 4. Στάδιο Αδειοδοτικής διαδικασίας Φωτοβολταϊκών έργων περιφέρεια 12. ανά Περιφέρεια Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Με Άδεια Λειτουργίας 13 Πλήθος Σύνολο Ισχύος (MW) Με Άδεια Εγκατάστασης Πλήθος Σύνολο Ισχύος (MW) Πλήθος Με ΕΠΟ Σύνολο Ισχύος (MW) Με Άδεια Παραγωγής 14 Πλήθος Σύνολο Ισχύος (MW) Αιτήσεις σε Αξιολόγηση 15 Πλήθος Σύνολο Ισχύος (MW) Αττική Βόρειο Αιγαίο Δυτική Ελλάδα Δυτική Μακεδονία Ήπειρος Θεσσαλία Κεντρική Μακεδονία Κρήτη Νότιο Αιγαίο Πελοπόννησος Στερεά Ελλάδα Πηγή: ΡΑΕ 13 Στις ανωτέρω Άδειες Λειτουργίας συμπεριλαμβάνονται και τα έργα ΑΠΕ της ενιαίας Άδειας Παραγωγής της ΔΕΗ ΑΕ (ΦΕΚ 92/ ) 14 Συμπεριλαμβάνουν τα έργα με Άδεια Εγκατάστασης και Άδεια Λειτουργίας, λαμβάνεται υπόψη η ισχύς της Άδειας Λειτουργίας - Άδειας Εγκατάστασης 15 Δεν συμπεριλαμβάνονται άδειες παραγωγής, αιτήσεις απορριφθείσες από Υπουργείο, αιτήσεις με αρνητική απόφαση ΡΑΕ, ανακλήσεις αδειών παραγωγής, απαράδεκτες - μη πλήρεις αιτήσεις καθώς και αυτές που έχουν αποσυρθεί από τους αιτούντες

48 Κεφάλαιο 6 ο : Οικονομικοτεχνική Μελέτη Κεφάλαιο 6 ο : Οικονομοτεχνική Μελέτη Εισαγωγή Αφού γίνει η ανάλυση των τεχνικών χαρακτηριστικών, ανάλυση της περιοχής και καταγραφή των ενεργειακών αναγκών, ακολουθεί η οικονομοτεχνική μελέτη της εγκατάστασης. Η μελέτη αυτή είναι ο συγκερασμός των παραπάνω τεχνικών απαιτήσεων, της οικονομικής δυνατότητας καθώς και των πιθανών επιδοτήσεων. Σκοπός είναι τελικά να επιτευχθεί η βέλτιστη τεχνική και οικονομική λύση. Μια οικονομοτεχνική μελέτη απαρτίζεται από δύο τμήματα, την κοστολόγηση του έργου αλλά ταυτόχρονα και από την οικονομική αξιολόγηση της επένδυσης μέσα στην οποία περιλαμβάνεται και η απόσβεση του έργου. Τα δύο αυτά διαφορετικά τμήματα της μελέτης περιγράφονται παρακάτω αναλυτικά. 6.2 Οικονομική Αξιολόγηση επένδυσης Η οικονομική αξιολόγηση ενός Φωτοβολταϊκού συστήματος πραγματοποιείται υπολογίζοντας κάποιους συντελεστές. Η πρώτη έννοια που εισάγεται στην οικονομική αξιολόγηση είναι το αποπληθωρισμένο επιτόκιο, το οποίο υπολογίζεται από την παρακάτω σχέση: d i r 100 % 1 i (Σχέση 4.1) Στην Σχέση 4.1 το d είναι το τρέχον επιτόκιο και το i είναι ο πληθωρισμός. Το αποπληθωρισμένο επιτόκιο, υπολογίζεται προκειμένου να χρησιμοποιηθεί στον προσδιορισμό του συντελεστή προεξόφλησης. Ο συντελεστής προεξόφλησης εκφράζει τη διαχρονική μείωση της αξίας του χρήματος και είναι συνάρτηση του αποπληθωρισμού επιτοκίου (r) και του αριθμού έτους (ν) από την αρχή της 16 Όλες οι πληροφορίες του παρόντος κεφαλαίου αντλήθηκαν από το σύγγραμμα «Φωτοβολταϊκές Εγκαταστάσεις», Σταμάτης Δ. Πέρδιος Εκδόσεις «ΤeΚΔΟΤΙΚΗ», 2007, Αθήνα

49 Κεφάλαιο 6 ο : Οικονομικοτεχνική Μελέτη επένδυσης κατά το οποίο θα αντικατασταθεί ένα τμήμα του συστήματος. Η σχέση που μας δίνει το συντελεστή προεξόφλησης είναι: 1 1 r ( Σχέση 4.2) Στη Σχέση 4.2 αν, για παράδειγμα, ο συσσωρευτής αντικατασταθεί σε πέντε χρόνια τότε το ν=5. Γνωρίζοντας πλέον το συντελεστή προεξόφλησης μπορεί να γίνει ένας προσδιορισμός του ολικού κόστους αντικατάστασης τμημάτων του συστήματος. Το κόστος αυτό προσδιορίζεται από τη Σχέση 4.3: KA KT E i i i (Σχέση 4.3) Το ΚΤ i εκφράζει το σημερινό κόστος, δηλαδή το κόστος που πρόκειται να έχει το τμήμα που θα αντικατασταθεί μετά από χρόνο ν έτη. Άλλος ένας συντελεστής που έχει εξέχουσα σημασία στην οικονομική αξιολόγηση της επένδυσης είναι ο παράγοντας ανάκτησης κεφαλαίου. Με τον παράγοντα ανάκτησης κεφαλαίου γίνεται η αναγωγή του ολικού ετήσιου κόστους συντήρησης και λειτουργίας του συστήματος, το οποίο είναι σταθερό για κάθε έτος, σε παρούσα αξία. Ο συντελεστής ανάκτησης κεφαλαίου είναι συνάρτηση του αποπληθωρισμένου επιτοκίου (r) και της διάρκειας ζωής του συστήματος (z), συνήθως έτη και δίνεται από τη σχέση: r 1 1 r z (Σχέση 4.4) Ο συντελεστής ανάκτησης κεφαλαίου όπως προαναφέρθηκε, συμβάλλει στον υπολογισμό του ολικού κόστους συντήρησης και λειτουργίας σε παρούσα αξία. Ο παραπάνω υπολογισμός γίνεται μέσω της Σχέσης 4.5: ώ (Σχέση 4.5) Στην παραπάνω σχέση το ΚΣΛ Ε εκφράζει το ετήσιο ολικό κόστος συντήρησης και λειτουργίας. Αφού έχουν αποσαφηνιστεί οι πιο σημαντικές έννοιες που υπεισέρχονται στην οικονομική αξιολόγηση του Φωτοβολταϊκού συστήματος, είναι εύκολο πλέον να υπολογιστεί το κόστος κύκλου ζωής της επένδυσης, το ετήσιο οικονομικό όφελος και η καθαρή παρούσα αξία της επένδυσης. Επιπλέον, μπορεί να προσδιοριστεί η

50 Κεφάλαιο 6 ο : Οικονομικοτεχνική Μελέτη έντοκη περίοδος αποπληρωμής και το κόστος της παραγόμενης ενέργειας. Όλα τα προαναφερθέντα μεγέθη παρουσιάζονται αναλυτικά παρακάτω. Το κόστος κύκλου ζωής της επένδυσης (ΚΚΖ) επηρεάζεται από το αρχικό κόστος του συστήματος (ΑΚ), δηλαδή το κόστος αγοράς και εγκατάστασης, το ολικό κόστος αντικατάστασης τμημάτων του συστήματος (ΚΑ), το ολικό κόστος συντήρησης και λειτουργίας του συστήματος (ΚΣΛ) και την απομένουσα αξία του συστήματος στο τέλος της διάρκειας ζωής του (ΑΑ). Η απομένουσα αξία είναι συνήθως το 10-20% του αρχικού κόστους της επένδυσης (ΑΑ=10-20% ΑΚ). Η σχέση που συνδέει τα παραπάνω μεγέθη και δίνει τελικά το κόστος του κύκλου ζωής της επένδυσης είναι: KKZ AK KA ώ (Σχέση 4.6) Για τον υπολογισμό του ετήσιου οικονομικού οφέλους κρίνεται σκόπιμη η αναφορά στον όρο άμεσο και έμμεσο ετήσιο οικονομικό όφελος, διότι είναι το άθροισμα αυτών των δύο μεγεθών. Το άμεσο ετήσιο οικονομικό όφελος είναι ένας οικονομικός που εξαρτάται από την περίοδο ετήσιας αξιοποίησης του συστήματος (Π), το κόστος αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από τη ΔΕΗ (C*) και από την ημερήσια ηλεκτρική ενέργεια κατανάλωσης που καλύπτεται από το σύστημα (Ε Κ ) και δίνεται από τη σχέση:. Αντίστοιχα το έμμεσο είναι ίσο με το AEO C * E ώ / έ K 0.5 του άμεσου ετήσιου οικονομικού οφέλους, δηλαδή ΕΕΟ 0.5ΑΕΟ. Το έμμεσο οικονομικό όφελος οφείλεται αφενός στον περιορισμό της οικολογικής επιβάρυνσης λόγω χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, αφετέρου δε στη μείωση των πρόσθετων κοινωνικών δαπανών που προκαλεί η χρήση των συμβατικών πηγών ενέργειας. Άρα επιστρέφοντας στον αρχικό ορισμό το ετήσιο οικονομικό όφελος θα δίνεται από τη Σχέση: EO AEO EEO ώ / έ (Σχέση 4.7) Η καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ) της επένδυσης είναι το συνολικό όφελοςκέρδος, που επιφέρει στον επενδυτή το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη τη διάρκεια της ζωής του έργου και υπολογίζεται ως εξής: z EO ώ (Σχέση 4.8) Η καθαρή παρούσα αξία της επένδυσης μπορεί να πάρει και θετικές και αρνητικές τιμές. Η έντοκη περίοδος αποπληρωμής είναι το έτος εκείνο κατά το οποίο η καθαρή παρούσα αξία της επένδυσης γίνεται θετική και είναι το έτος που η επένδυση χαρακτηρίζεται βιώσιμη. Η έντοκη περίοδος είναι μια λογαριθμική συνάρτηση του αποπληθωρισμένου επιτοκίου (r), του αρχικού κόστους του συστήματος (ΑΚ), του ετήσιου οικονομικού οφέλους (ΕΟ) και της διάρκειας ζωής του συστήματος (z). Πιο συγκεκριμένα δίνεται από τη σχέση:

51 Κεφάλαιο 6 ο : Οικονομικοτεχνική Μελέτη r AK n 1 z EO έ n 1 r (Σχέση 4.9) Τέλος, ο υπολογισμός του κόστους της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας εξαρτάται από το κόστος του κύκλου ζωής της επένδυσης (ΚΚΖ), τον παράγοντα ανάκτησης κεφαλαίου (ΠΑΚ) και από την ετήσια παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια και δίνεται από τη παρακάτω σχέση: C E KKZ ώ / kwh (Σχέση 4.10) Όλοι οι παραπάνω παράγοντες διαμορφώνουν την οικονομική αξιολόγηση της επένδυσης. Για την πλήρη κατανόηση των παραπάνω δίνεται ένα παράδειγμα οικονομικής αξιολόγησης ενός αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος Παράδειγμα οικονομικής αξιολόγησης αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος Στην παράγραφο αυτή θα γίνει η αξιολόγηση της επένδυσης ενός αυτόνομου Φωτοβολταϊκού συστήματος με αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο χρησιμοποιείται σε αλσύλλιο. Το παράδειγμα αυτό είναι υπεραπλουστευμένο παρόλα αυτά παρουσιάζεται για την καλύτερη κατανόηση των παραπάνω από τον αναγνώστη. Για την πραγματοποίηση της αξιολόγησης θεωρείται δεδομένο ότι το κόστος των Φωτοβολταϊκών πλαισίων ΚΦΒ=1500, το κόστος του ηλεκτρικού συσσωρευτή ΚΗΣ=790, το κόστος εγκατάστασης συστήματος ΚΕ=240, το κόστος ετήσιας συντήρησης και λειτουργίας ΚΣΛ Ε =50 και το κόστος αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από τη ΔΕΗ C*=0.12 /kwh. Επιπλέον δίνεται η ηλεκτρική ισχύς του λαμπτήρα Ρ λ =40W και χρόνος λειτουργίας του λαμπτήρα Τ=12h. Τέλος, ο πληθωρισμός λαμβάνεται στο 3% (i=3%), το τρέχον επιτόκιο στο 6% (d=6%) και η διάρκεια ζωής του συστήματος z=20έτη. επιτόκιο Από τα παραπάνω μεγέθη υπολογίζεται από τη Σχέση 4.1 το αποπληθωρισμένο d i r % 1 i Από τη Σχέση 4.2 υπολογίζεται ο συντελεστής προεξόφλησης, με δεδομένο ότι η πρώτη αντικατάσταση κάποιου τμήματος της εγκατάστασης θα γίνει τον έκτο χρόνο από την αρχή της επένδυσης (ν=6), r Το ολικό κόστος αντικατάστασης με δεδομένο ότι το μόνο τμήμα του συστήματος που θα αντικατασταθεί είναι ο συσσωρευτής στην περίοδο των 20 ετών για λόγους απλότητας δίνεται από τη

52 Κεφάλαιο 6 ο : Οικονομικοτεχνική Μελέτη Σχέση 4.3 KA KT KT K i i i. Ο παράγοντας ανάκτησης κεφαλαίου είναι από τη Σχέση 4.4 είναι ίσος με r z r Με τη γνώση των παραπάνω προχωρούμε πλέον στον υπολογισμό των κοστών. Το ολικό κόστος συντήρησης και λειτουργίας σε παρούσα αξία είναι από τη Σχέση 4.5. Το κόστος επένδυσης δίνεται από τη Σχέση 4.6 στην οποία το αρχικό κόστος επένδυσης είναι το άθροισμα του κόστους των Φωτοβολταϊκών πλαισίων, το κόστος του ηλεκτρικού συσσωρευτή και του κόστους εγκατάστασης, δηλαδή ΑΚ= ΚΦΒ + ΚΗΣ+ ΚΕ = =2500 και θεωρούμε ότι η απομένουσα αξία του συστήματος στο τέλους της εικοσαετίας είναι ίση με το 20% του αρχικού κόστους, δηλαδή ΑΑ= =500. Άρα το κόστος κύκλου ζωής του συστήματος είναι 500= KKZ AK KA = Στη συνέχεια, υπολογίζεται το ετήσιο οικονομικό όφελος του συστήματος, για το οποίο όπως έχει προαναφερθεί απαιτείται ο προσδιορισμός του άμεσου και του έμμεσου οικονομικού οφέλους. Για το άμεσο οικονομικό όφελος απαιτείται ο υπολογισμός της ημερήσιας ηλεκτρικής ενέργειας κατανάλωσης που καλύπτεται από το σύστημα, η οποία είναι ίση με Ε Κ = Ρ λ Τ= 40 12= 480Wh. Άρα, το άμεσο οικονομικό όφελος είναι ίσο /έτος. Επομένως, το έμμεσο οικονομικό όφελος που είναι ίσο με το 0.5 του άμεσου είναι ΕΕΟ= = /έτος. Τελικά, το ετήσιο οικονομικό όφελος είναι ΕΟ=ΑΕΟ+ΕΕΟ= = /έτος. AEO C * E Η καθαρή παρούσα αξία, από τη Σχέση 4.8, είναι z EO , ενώ η έντοκη περίοδος r AK n 1 1 z EO n αποπληρωμής (Σχέση 4.9) είναι 4.3 έτη, το n 1 r n K οποίο σημαίνει ότι η καθαρή παρούσα αξία θα είναι θετική μετά από 4.3 έτη, άρα και η επένδυση θα θεωρείται βιώσιμη μετά το πέρας του ίδιου χρονικού διαστήματος. Τέλος, για το κόστος της παραγόμενης ενέργειας από τη Σχέση 4.10 απαιτείται ο προσδιορισμός της ετήσιας ηλεκτρικής ενέργειας κατανάλωσης. Παραπάνω υπολογίστηκε η ημερήσια ηλεκτρική ενέργεια κατανάλωσης Ε Κ = 480Wh, επομένως η ετήσια θα είναι ίση με Ε Ε = 365 Ε Κ = = 175.2kWh. Άρα το κόστος παραγόμενης ενέργειας θα είναι KKZ CE /kwh.

53 Κεφάλαιο 6 ο : Οικονομικοτεχνική Μελέτη 6.3 Κοστολόγηση έργου Το κόστος των Φωτοβολταϊκών συστημάτων εκφράζεται συνήθως σε Ευρώ/W p (W p : Watt αιχμής) και η σημαντικότερη συνιστώσα του συνολικού κόστους είναι το κόστος των Φωτοβολταϊκών πλαισίων. Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος ενός συστήματος είναι δύο, αφενός το μέγεθος της εγκατεστημένης ισχύος αιχμής (P pσ ), αφετέρου δε το γεγονός αν το σύστημα είναι απομονωμένο ή διασυνδεδεμένο στο δίκτυο. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι το κόστος ανά W p μειώνεται με την αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος αιχμής και είναι χαμηλότερο στα συνδεδεμένα δίκτυα, διότι δεν απαιτείται η χρήση ελεγκτή φόρτισης και ηλεκτρικού συσσωρευτή. Μερικά παραδείγματα εταιριών παραγωγής Φωτοβολταϊκών πλαισίων είναι WIOSUN, SANYO, Sovello, VOLTEC, SOLAR WATT, KYOCERA, SCHOTT, SHARP, SUNTECH, YINGLI, REC, SOLYNDRA, MITSUBISHI, LG, BOSCH, ASOLA και ALEO. Αντίστοιχα, μετατροπέων τάσεως DC-AC (inverter) είναι COTEK, JFY, Kaco, Magnum Energy, MEAN WELL, NEDAP, Outback Power Systems, SMA, Steca GmbH, STUDER, TBS, VICTRON. Παρακάτω δίνονται με τη μορφή πίνακα ενδεικτικές τιμές για τα διάφορα τμήματα των Φωτοβολταϊκών συστημάτων. Πίνακας 5. Κόστος αγοράς και διάρκεια ζωής των τμημάτων του Φωτοβολταϊκού συστήματος. Φωτοβολταϊκή Συστοιχία Κόστος Αγοράς Για μικρά συστήματα (P pσ <500 kw p ): Ετήσια παραγωγή ανά περιοχή μέτριας ηλιοφάνειας (kwh/ kw p έτος) Διάρκεια (έτη) ζωής Ευρώ/ W p Για μεγάλα συστήματα: Ηλεκτρικός συσσωρευτής Ευρώ/ W p 100 Ευρώ/ kwh Στο παραπάνω κόστος θα πρέπει να συμπεριληφθεί και το κόστος των ηλεκτρονικών διατάξεων. Το κόστος αγοράς τους δίνεται από τη σχέση:

54 Κεφάλαιο 6 ο : Οικονομικοτεχνική Μελέτη K 0.15 [ ώ] (Σχέση 4.1) όπου Κ ΦΒ : το κόστος αγοράς της Φωτοβολταϊκής συστοιχίας. Ειδικά για το μετατροπέα τάσεως DC-AC (inverter) το κόστος αγοράς είναι 1 Ευρώ/ W p. Τέλος, στο συνολικό κόστος θα πρέπει περιληφθεί και το κόστος εγκατάστασης καθώς και το κόστος συντήρησης. Το κόστος εγκατάστασης είναι ίσο με K 0.15 [ ώ] και το κόστος συντήρησης K [ ώ]. Στον Πίνακα 3 δίνεται συνοπτικά σε ποσοστά η συμβολή του κάθε τμήματος στη διαμόρφωση του συνολικού κόστους των Φωτοβολταϊκών συστημάτων. Πίνακας 6.Κατανομή κόστους Φωτοβολταϊκών συστημάτων. 17 ΤΜΗΜΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΟΣΤΟΥΣ [%] ΑΠΟΜΟΝΩΜΕΝΟ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟ Φωτοβολταϊκή Συστοιχία Στηρίγματα από γαλβανισμένες σιδερογωνιές και ηλεκτρικές καλωδιώσεις 5 5 Φωτοβολταϊκής Συστοιχίας 18 Ηλεκτρικός Συσσωρευτής 15 - Ηλεκτρονικές Διατάξεις Ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος 14 - Εγκατάσταση Σύνολο Πηγή: ΠΕΤΣΙΟΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ, Φωτοβολταϊκές Εγκαταστάσεις, Εκδόσεις «ΤeΚΔΟΤΙΚΗ», 2007, Αθήνα 18 Κόστος: 0.3 /W p περίπου 19 Στα συνδεδεμένα συστήματα το 40% των εξόδων εγκατάστασης (4.4% του συνολικού κόστους) αφορούν έργα Πολιτικού Μηχανικού για τη διαμόρφωση του Φωτοβολταϊκού πεδίου (διαμόρφωση χώρου, σκυροδέτηση, κανάλια μεταφοράς ενέργειας κ.λ.π). Το κόστος αυτών των έργων είναι 0.25 /W p περίπου.

55 Κεφάλαιο 7 ο : Περιβαλλοντικά και Οικονομικά Οφέλη Κεφάλαιο 7 ο: Περιβαλλοντικά και Οικονομικά Οφέλη 7.1 Εισαγωγή Όταν τα Φωτοβολταϊκά πλαίσια εκτεθούν στην ηλιακή ακτινοβολία, μετατρέπουν ένα ποσοστό της τάξεως του 5-19% της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Το ποσοστό αυτό εξαρτάται από το είδος των Φωτοβολταϊκών πλαισίων, μονοκρυσταλλικά, πολυκρυσταλλικά, άμορφα, μικρομορφικά κτλ. Η επιλογή του είδους των Φωτοβολταϊκών είναι συνάρτηση των αναγκών, του διαθέσιμου χώρου ή ακόμα και της οικονομικής ευχέρειας του χρήστη. Στον Πίνακα 4 γίνεται σύγκριση μεταξύ των διαφορετικών τύπων Φωτοβολταϊκών. Πίνακας 7. Συγκριτικός πίνακας Φωτοβολταϊκών τεχνολογιών Πηγή: ΣΕΦ

56 Κεφάλαιο 7 ο : Περιβαλλοντικά και Οικονομικά Οφέλη 7.2 Πλεονεκτήματα Φωτοβολταϊκών Συστημάτων Όπως κάθε επένδυση έτσι και το Φωτοβολταϊκό σύστημα περικλείει μια πληθώρα πλεονεκτημάτων καθώς και μειονεκτήματα. Παρακάτω δίνονται αναλυτικά τόσο τα πλεονεκτήματα, όσο και τα μειονεκτήματα μιας τέτοιας εγκατάστασης. Από την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης ο άνθρωπος άρχισε μαζικά να χρησιμοποιεί τα ορυκτά καύσιμα ως μοχλό ανάπτυξης και βελτίωση των συνθηκών ζωής του. Όμως την τελευταία δεκαετία η ανθρωπότητα άρχισε να συνειδητοποιεί ότι η ανάπτυξη αυτή έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις, περιβαλλοντικό τίμημα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η τήξη των πάγων, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η εξαφάνιση περιοχών, η απώλεια της βιοποικιλότητας. Όλα αυτά οδήγησαν τη διεθνή κοινότητα στην ανάγκη ευρέσεως τρόπων μέσω των οποίων θα διασφαλιζόταν η ανάπτυξη, χωρίς όμως να επιβαρύνεται το περιβάλλον. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος έγιναν παγκόσμιες διασκέψεις στο Ρίο το 1992, ενώ το 1997 υπεγράφη το γνωστό σε όλους μας Πρωτόκολλο του Κιότο. Δυστυχώς όμως, οι μεγάλες αποφάσεις μένουν ακόμη στα χαρτιά, το δε Πρωτόκολλο του Κιότο αμφισβητείται πλέον ευθέως από αυτούς προς τους οποίους κυρίως απευθύνεται. Τα Φωτοβολταϊκά συστήματα συνεπάγονται σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον και την κοινωνία. Οφέλη για τον καταναλωτή, για τις αγορές ενέργειας και για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτά είναι: Μηδενικό κόστος καυσίμου, αφού ο ήλιος είναι μια ανανεώσιμη, καθαρή, ανεξάντλητη, ήπια και ελεύθερα διαθέσιμη ενεργειακή πηγή. Η ηλιακή ακτινοβολία δεν ελέγχεται από κανέναν και αποτελεί ένα ανεξάντλητο εγχώριο ενεργειακό πόρο, που παρέχει ανεξαρτησία, προβλεψιμότητα και ασφάλεια στην ενεργειακή τροφοδοσία. Τα Φωτοβολταϊκά συστήματα, τα οποία μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε ηλεκτρικό ρεύμα, θεωρούνται τα ιδανικά συστήματα ενεργειακής μετατροπής καθώς χρησιμοποιούν την πλέον διαθέσιμη πηγή ενέργειας στον πλανήτη και παράγουν ηλεκτρισμό, που αποτελεί την πιο χρήσιμη μορφή ενέργειας. Η μέθοδος κατασκευής των Φωτοβολταϊκών στοιχείων είναι εύκολη, ενώ παράλληλα αφθονούν οι πρώτες ύλες κατασκευής. Τα Φωτοβολταϊκά στοιχεία έχουν διάρκεια ζωής 25 χρόνια, ενώ η διάρκεια ζωής των ηλεκτρικών συσσωρευτών εξαρτάται από το βάθος εκφόρτισης και κυμαίνεται από 5-10 χρόνια. Δεν έχουν κινούμενα μέρη με αποτέλεσμα να μη χρειάζονται συνεχή επίβλεψη και συντήρηση. Μία επιθεώρηση ανά εξάμηνο επαρκεί.

57 Κεφάλαιο 7 ο : Περιβαλλοντικά και Οικονομικά Οφέλη Τα ηλιακά Φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν αθόρυβη λειτουργία, αξιοπιστία και δυνατότητα επέκτασης ανάλογα με τις ανάγκες. Έχουν μεγάλη απόδοση σε μεγάλο υψόμετρο λόγω της διαρκούς έκθεσης στο ήλιο. Η αποκατάσταση της βλάβης είναι εύκολη λόγω της κατασκευαστικής δομής του συστήματος. Λειτουργούν ανεξάρτητα από τα κεντρικά ηλεκτρικά δίκτυα διανομής. Τα Φωτοβολταϊκά συστήματα παρέχουν τον απόλυτο έλεγχο στον καταναλωτή και άμεση πρόσβαση στα στοιχεία που αφορούν την παραγόμενη και καταναλισκόμενη ενέργεια. Τον καθιστούν έτσι πιο προσεκτικό στον τρόπο που καταναλώνει την ενέργεια και συμβάλλουν μ αυτό τον τρόπο στην ορθολογική χρήση και εξοικονόμηση της ενέργειας. Δεδομένου ότι η παραγωγή και κατανάλωση του ηλιακού ηλεκτρισμού γίνονται τοπικά, αποφεύγονται οι σημαντικές απώλειες της μεταφοράς και διανομής του ηλεκτρισμού και κατ αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 10% σε σχέση με τη συμβατική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του δικτύου. Έχουν αρκετά μεγάλη αναλογία παρεχόμενης ισχύος σε σχέση με το βάρος του συστήματος (100 W/Kg), το οποίο αποτελεί πλεονέκτημα για τις διαστημικές εφαρμογές. Η μέγιστη παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από το Φωτοβολταϊκό σύστημα, συμπίπτει χρονικά με τις ημερήσιες αιχμές της ζήτησης σε ηλεκτρισμό ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες. Έτσι, τα Φωτοβολταϊκά συστήματα συμβάλλουν στην εξομάλυνση των αιχμών φορτίου, στην αποφυγή blackout και στη μείωση του συνολικού κόστους της ηλεκτροπαραγωγής, δεδομένου ότι η κάλυψη των αιχμών φορτίου είναι ιδιαίτερα δαπανηρή και κάθε blackout κοστίζει εκατομμύρια Ευρώ/ ώρα στην εθνική οικονομία. Μελέτες σε περιοχές με αντίστοιχες κλιματικές συνθήκες με την Ελλάδα έδειξαν ότι κάθε MW Φωτοβολταϊκής ενέργειας υποκαθιστά έως και 0,8 MW συμβατικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής τις καλοκαιρινές ώρες αιχμής. O μέσος συντελεστής εγγυημένης ισχύος (capacity credit) των Φωτοβολταϊκών σε ετήσια βάση είναι, για περιοχές σαν τη δική μας, 64% και ανέρχεται σε 80% τις καλοκαιρινές ώρες αιχμής. Το Διάγραμμα 5 δείχνει ότι η μεσημεριανή αιχμή της κατανάλωσης ενέργειας καλύπτεται από Φωτοβολταϊκά συστήματα.

58 Κεφάλαιο 7 ο : Περιβαλλοντικά και Οικονομικά Οφέλη Διάγραμμα 5. Κάλυψη της μεσημεριανής αιχμής της κατανάλωσης από Φωτοβολταϊκά συστήματα 21. Η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τα Φωτοβολταϊκά συστήματα ακολουθεί την εποχική ζήτηση σε ηλεκτρισμό, κάτι που φαίνεται και στο Διάγραμμα 6. Η βαθμιαία αύξηση των μικρών ηλεκτροπαραγωγών μπορεί να καλύψει αποτελεσματικά τη διαρκή αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία σε διαφορετική περίπτωση θα έπρεπε να καλυφθεί με μεγάλες επενδύσεις για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Η παραγωγή ηλεκτρισμού από μικρούς παραγωγούς μπορεί να περιορίσει επίσης την ανάγκη επενδύσεων σε νέες γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το κόστος μιας νέας γραμμής μεταφοράς είναι πολύ υψηλό, αν λάβουμε υπόψη μας πέρα από τον τεχνολογικό εξοπλισμό και θέματα που σχετίζονται με την εξάντληση των φυσικών πόρων και τις αλλαγές στις χρήσεις γης. Οι διάφοροι μικροί παραγωγοί «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν ιδανική λύση για τη μελλοντική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στις περιπτώσεις όπου αμφισβητείται η ασφάλεια της παροχής. 21 Πηγή:ΣΕΦ

59 Κεφάλαιο 7 ο : Περιβαλλοντικά και Οικονομικά Οφέλη Διάγραμμα 6. Παραγωγή Φωτοβολταϊκής ενέργειας και εποχική ζήτηση 22. Λόγω της ποικιλίας χρωμάτων, σχημάτων και μεγεθών των Φωτοβολταϊκών πλαισίων, αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δομικά υλικά. Αντικαθιστώντας άλλα δομικά υλικά συμβάλλουν στη μείωση του συνολικού κόστους της οικοδομής, ειδικά σε περιπτώσεις ηλιακών προσόψεων σε εμπορικά κτίρια. Σήμερα διατίθενται διαφανή Φωτοβολταϊκά πλαίσια, με θερμομονωτικές ιδιότητες αντίστοιχες με εκείνες των υαλοστασίων χαμηλού συντελεστή θερμικής ακτινοβολίας, τα οποία παράγουν ηλεκτρική ενέργεια και μειώνουν τις θερμικές απώλειες κατά 15-30%, σε σχέση με τα απλά συμβατικά υαλοστάσια. Τέλος, υπάρχουν Φωτοβολταϊκά πλαίσια διπλής όψεως, τα οποία όπως δηλώνει και το όνομά τους αξιοποιούν και τις δύο όψεις για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και είναι ιδανικά για κάθετη τοποθέτηση σε φράγματα ήχου και στηθαία. Στην Εικόνα 5 φαίνεται οι διάφοροι τρόποι ενσωμάτωσης των Φωτοβολταϊκών πλαισίων σε κτίρια. 22 Πηγή:ΣΕΦ