«ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΚΑΤΑ ΑΘΩΩΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ»

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ιπλωµατική εργασία «ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΚΑΤΑ ΑΘΩΩΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ» Επιβλέπων καθηγητής: κ. Λάµπρος Μαργαρίτης Εισηγητής: ηµήτριος Ν. Αποστόλου Θεσσαλονίκη Νοέµβριος 2013

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγικές παρατηρήσεις...3 Κυριότερες Συντοµογραφίες Η διάταξη του άρθρου 486 ΚΠ από το 1951 µέχρι σήµερα. Οι τροποποιήσεις και προσθήκες που έγιναν µέχρι την τελική της µορφή Η σύνδεση µε τη διάταξη του άρθρου 464 ΚΠ Εννοιολογικός προσδιορισµός των αθωωτικών αποφάσεων Το µεταβιβαστικό αποτέλεσµα της εισαγγελικής έφεσης και η παρουσία της πολιτικής αγωγής στο δεύτερο βαθµό δίκης Η υποχρέωση ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολογίας Η ρύθµιση του Ν. 2408/1996 και η προϊσχύουσα κατάσταση. Οι λόγοι που καθιέρωσαν την υποχρέωση στο νόµο Η ερµηνεία της παρ. 3 και η αντιµετώπιση της από τη θεωρία και τη νοµολογία Ζητήµατα διαχρονικού δικαίου Ειδικότερες θεµατικές Η εισαγγελική αρνητική κρίση περί της ασκήσεως του ενδίκου µέσου. Ο χαρακτήρας και το αιτιολογηµένο αυτής, ιδίως ως προς το αίτηµα της πολιτικής αγωγής Ανατροπή της αρχικής απορριπτικής του αιτήµατος της πολιτικής αγωγής εισαγγελικής απόφασης και άσκηση του ενδίκου µέσου. Τα ενδεχόµενα που εµφανίζονται στην πράξη και τα προβλήµατα που δηµιουργούνται...51 Αντί επιλόγου...59 Βιβλιογραφία-Αρθρογραφία

3 Εισαγωγικές παρατηρήσεις Η παρούσα διπλωµατική εργασία έχει αντικείµενο έρευνας την προβλεφθείσα δια του άρθρου 486 ΚΠ δυνατότητα του εισαγγελέα για άσκηση έφεσης κατά µιας πρωτοβάθµιας αθωωτικής απόφασης µέσα από πέντε κύριες θεµατικές ενότητες. Ειδικότερα, στην πρώτη ενότητα της εργασίας ερευνώνται η χρονική διαδροµή της διάταξης του άρθρου 486 ΚΠ, που καθιερώνει την πιο πάνω υποχρέωση, οι τροποποιήσεις που αυτή έχει υποστεί και οι προσθήκες που έχουν συντελεσθεί µέχρι να λάβει τη σηµερινή τελική της µορφή. Στην ίδια θεµατική ενότητα εξετάζονται ακόµη η δοµή της επίµαχης διάταξης, η σηµασία της αναφορικά µε τη θέση που έχει στον ΚΠ και η σύνδεση της µε τη διάταξη του άρθρου 464 ΚΠ. Στη δεύτερη ενότητα προσδιορίζονται εννοιολογικά οι αθωωτικές και καταδικαστικές αποφάσεις και καταγράφονται τα κρίσιµα στοιχεία για την αποσαφήνιση του περιεχοµένου τους. Επιπλέον παρουσιάζονται οι διαµορφωθείσες απόψεις σχετικά µε τη διάκριση των αθωωτικών αποφάσεων από αυτές που παύουν ή κηρύσσουν απαράδεκτη την ποινική δίωξη. Η τρίτη κατά σειρά θεµατική ενότητα ασχολείται µε το µεταβιβαστικό αποτέλεσµα της εισαγγελικής έφεσης του άρθρου 486 ΚΠ και την παρουσία της πολιτικής αγωγής στο δεύτερο βαθµό δίκης. Ειδικότερα, εδώ γίνεται λόγος κυρίως για το µέρος της προσβληθείσας πρωτοβάθµιας αθωωτικής απόφασης που µεταφέρεται στο δεύτερο βαθµό, τις συνέπειες ενδεχόµενης επιδίκασης από το δευτεροβάθµιο δικαστήριο στον πολιτικώς ενάγοντα των χρηµατικών του απαιτήσεων και τις προϋποθέσεις νόµιµης παράστασης της πολιτικής αγωγής στο δικαστήριο που εκδικάζει την εισαγγελική έφεση, για την υποστήριξη της ενοχής του κατηγορουµένου. Περαιτέρω, η υποχρέωση της ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολόγησης της εισαγγελικής έφεσης της παρ. 3 του άρθρου 486 ΚΠ αναλύεται µέσα από τρεις ειδικότερες υποενότητες στην τέταρτη κατά σειρά θεµατική ενότητα της εργασίας, στην πρώτη υποενότητα της οποίας παρουσιάζονται η επίµαχη ρύθµιση του Ν. 2408/1996, οι λόγοι που φαίνεται να καθιέρωσαν την υποχρέωση στο νόµο και η προϊσχύουσα επικρατούσα κατάσταση που οδηγούσε σε σωρεία αναιτιολόγητων 3

4 εισαγγελικών εφέσεων, ενώ στη δεύτερη υποενότητα αποσαφηνίζεται η ουσία της αιτιολογίας της παρ. 3 του πιο πάνω άρθρου σύµφωνα µε τη νοµολογία και περιγράφεται η στάση αυτής και της θεωρίας απέναντι στην επίµαχη διάταξη. Στην τρίτη υποενότητα τέλος, αναπτύσσονται ζητήµατα διαχρονικού δικαίου αναφορικά µε την υποχρέωση αιτιολόγησης της εισαγγελικής έφεσης. Η πέµπτη και τελευταία ενότητα της εργασίας πραγµατεύεται δύο ειδικότερα θέµατα, ήτοι το αιτιολογηµένο της εισαγγελικής αρνητικής κρίσης περί της ασκήσεως του ενδίκου µέσου της έφεσης κατά της αθωωτικής απόφασης, ιδίως σε συσχετισµό µε το αίτηµα της πολιτικής αγωγής προς τον εισαγγελέα για την επίτευξη της πιο πάνω ενέργειας και αυτό της ανατροπής της αρχικής απορριπτικής απόφασης του εισαγγελέα για την άσκηση του ενδίκου µέσου από άλλη απόφαση οµοιόβαθµου, κατώτερου ή ανώτερου του. 4

5 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ αδηµ. Αδηµοσίευτη Αναθ ικ Αναθεωρητικό ικαστήριο ΑΠ Άρειος Πάγος αρ. Άρθρο Αρµ Αρµενόπουλος ΑρχΝ Αρχείο Νοµολογίας βλ. Βλέπε Γνµδ Γνωµοδότηση ιατ ιάταξη εδ. Εδάφιο Ε Α Ευρωπαϊκό ικαστήριο ικαιωµάτων του Ανθρώπου ΕΕΝ Εφηµερίδα των Ελλήνων Νοµικών Εις Εισαγγελέας Εκδ. Εκδόσεις Επιθ. Πολ. Επιστ. Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήµης Επιµ. Επιµέλεια ΕΣ Α Ευρωπαϊκή Σύµβαση ικαιωµάτων του Ανθρώπου ΚΠ Κώδικας Ποινικής ικονοµίας ΜΟ Μικτό Ορκωτό ικαστήριο ΜΟΕ Μικτό Ορκωτό Εφετείο Ν. Νόµος ΝοµΒ Νοµικό Βήµα ΟλΑΠ Ολοµέλεια Αρείου Πάγου ό.π. Όπου παραπάνω ό.π.π. Όπου παραπάνω παραπέµπω παρ. Παράγραφος ΠΚ Ποινικός Κώδικας Ποιν ικ Ποινική ικαιοσύνη ΠοινΛογ Ποινικός Λόγος Πρ&ΛογΠΚ Πράξη & Λόγος του Ποινικού ικαίου πρβλ. Παρέβαλε ΠΧρ Ποινικά Χρονικά σελ. Σελίδα σηµ. Σηµείωση στοιχ. Στοιχείο Συντ. Σύνταγµα ΤοΣ Το Σύνταγµα Υπερ Υπεράσπιση 5

6 1. Η διάταξη του άρθρου 486 ΚΠ από το 1951 µέχρι σήµερα. Οι τροποποιήσεις και προσθήκες που έγιναν µέχρι την τελική της µορφή. Η διάταξη του άρθρου 486 ΚΠ εντάσσεται στο έκτο βιβλίο του ΚΠ, που έχει τον τίτλο «ένδικα µέσα» και προσδιορίζει τα είδη των ενδίκων µέσων καθώς και τους δικαιούχους, τις προϋποθέσεις, τον τρόπο και τις συνέπειες άσκησης αυτών, µε την ειδικότερη δε θεµατική των ενδίκων µέσων κατά αποφάσεων ποινικών δικαστηρίων ασχολείται το τρίτο τµήµα του πιο πάνω βιβλίου του ΚΠ, έχοντας ως εναρκτήρια διάταξη την επίµαχη. Με βάση την πιο πάνω θέση της διάταξης στον Κώδικα, θα µπορούσε ίσως να υποστηριχθεί πως ο νοµοθέτης δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στη δυνατότητα ανατροπής µιας αθωωτικής απόφασης στο δεύτερο βαθµό από τον κατηγορούµενο, τον πολιτικώς ενάγοντα και τον εισαγγελέα. Από την άλλη, οι ειδικότερες προϋποθέσεις που θεσπίζονται για την άσκηση του ενδίκου µέσου µαρτυρούν την πρόθεση του για λελογισµένη χρήση του. Πιο αναλυτικά, µε το άρθρο 486 ΚΠ καθορίζονται οι περιπτώσεις όπου ο κατηγορούµενος, ο πολιτικώς ενάγων και ο εισαγγελέας µπορούν να κάνουν χρήση του ενδίκου µέσου της έφεσης κατά µιας πρωτοβάθµιας αθωωτικής απόφασης και να την ανατρέψουν 1. 1 Το άρθρο 486 ΚΠ, ως έχει σήµερα, ορίζει στην πρώτη του παρ. ότι «έφεση κατά της αθωωτικής απόφασης του πταισµατοδικείου, του µονοµελούς και του τριµελούς πληµµελειοδικείου και του εφετείου για πληµµέληµα [άρθρα 111 παρ. 6 (ενν.7) και 116] µπορούν να ασκήσουν: α) ο κατηγορούµενος, µόνο αν αθωώθηκε για έµπρακτη µετάνοια ή µε αιτιολογία που, χωρίς να είναι αναγκαίο, θίγει την υπόληψη του β) ο πολιτικώς ενάγων και ο µηνυτής ή εκείνος που υπέβαλε την έγκληση, αν καταδικάστηκαν σε αποζηµίωση και στα έξοδα κατά το άρθρο 71 και µόνο γι αυτό το κεφάλαιο και γ) ο εισαγγελέας πληµµελειοδικών κατά των αποφάσεων των πταισµατοδικείων και των πληµµελειοδικείων (τριµελών και µονοµελών) και του δικαστηρίου των ανηλίκων όπου ασκεί τα καθήκοντα του, και ο εισαγγελέας εφετών κατά των αποφάσεων του εφετείου όπου ασκεί τα καθήκοντα του [άρθρα 111 παρ. 6 (ενν.7) και 116], και µέσα σε προθεσµία 10 ηµερών, κατά των αποφάσεων των πληµµελειοδικείων που υπάγονται γενικά στην περιφέρεια του». Σύµφωνα µε την δεύτερη παρ. του άρθρου «έφεση κατά της αθωωτικής απόφασης του µεικτού ορκωτού δικαστηρίου της περιφέρειας όπου ασκεί τα καθήκοντα του και του τριµελούς εφετείου για κακουργήµατα µπορεί να ασκήσει ο εισαγγελέας εφετών, εφόσον η απόφαση δεν είναι οµόφωνη και το µέλος ή τα µέλη που µειοψήφησαν είχαν τη γνώµη ότι ο κατηγορούµενος έπρεπε να κηρυχθεί ένοχος για πράξη που τιµωρείται σε βαθµό κακουργήµατος. Ο εισαγγελέας εφετών µπορεί να ασκήσει έφεση κατά της αθωωτικής απόφασης του µονοµελούς εφετείου (άρθρο 110)». Τέλος, η παρ. 3 του ίδιου πιο πάνω άρθρου επισηµαίνει πως «η άσκηση έφεσης από τον εισαγγελέα πρέπει να αιτιολογείται 6

7 Μελετώντας κανείς τη µορφή και τις διατυπώσεις του άρθρου, ήδη από θέσπιση του στον Κώδικα µέχρι και σήµερα, διαπιστώνει πως σε αντίθεση µε τον εισαγγελέα ως δικαιούχο άσκησης του ενδίκου µέσου, ουδέποτε υπήρξαν τροποποιήσεις και προσθήκες όσον αφορά τις προϋποθέσεις άσκησης της έφεσης από τον κατηγορούµενο και τον πολιτικώς ενάγοντα. Αντίθετα, οι δύο τελευταίοι µπορούσαν πάντοτε να προσβάλλουν την πρωτόδικη αθωωτική απόφαση υπό τις προϋποθέσεις που µπορούν και σήµερα να το κάνουν. Από την άλλη µεριά, σύµφωνα µε την αρχική µορφή του άρθρου 2, ο εισαγγελέας πληµµελειοδικών είχε τη δυνατότητα να προσβάλλει τις αθωωτικές αποφάσεις του πταισµατοδικείου 3, του µονοµελούς και τριµελούς πληµµελειοδικείου και του δικαστηρίου ανηλίκων 4 του τόπου ειδικά και εµπεριστατωµένα στη σχετική έκθεση (άρθρο 498), άλλως η έφεση απορρίπτεται ως απαράδεκτη». 2 Ο Κ. Σιφναίος (επιµ. Χ. Τούσης), Πανδέκτης της ισχυούσης Ποινικής ικονοµίας (Ν. 1493/1950), (1957), σελ. 1466, αναφέρει ότι «τα άρθρα Κ.Π.. ρυθµίζοντα τα της εφέσεως κατά αποφάσεων των ποινικών δικαστηρίων ελήφθησαν εκ των άρθρων Θ προϊσχυούσης Ποιν. ικ. και του άρθρου 5 του Νόµου 3998/1929 «περί εκδικάσεως πληµµεληµάτων τινών παρ ενός δικαστού κλπ.» ως αντικατεστάθησαν δια των αρ. 1 και 2 του Α.Ν. 2501/1940 «περί αντικαταστάσεως των περί εφέσεων διατάξεων της Ποιν. ικ.». 3 Αναφορικά µε τις αποφάσεις του πταισµατοδικείου, ήδη από την αρχική µορφή της επίµαχης διάταξης, είχε γίνει σαφές πως δεν υπήρχε για το δηµόσιο κατήγορο η δυνατότητα να τις ανατρέψει ασκώντας έφεση. Το αυτό ισχύει και για τον ειρηνοδίκη ή πταισµατοδίκη, για τις περιπτώσεις που οι τελευταίοι κατ άρθρο 27 ΚΠ ασκούν χρέη εισαγγελέα. Βλ. σχετικά Α. Μπουρόπουλο, Ερµηνεία του Κώδικα Ποινικής ικονοµίας (1957), σελ. 216, Κ. Σιφναίο, ό.π.π., σελ. 1469, Γ. Βαβαρέτο, Κώδιξ Ποινικής ικονοµίας (1973), σελ. 917,. Ντζιώρα, Σύστηµα της Ελληνικής Ποινικής ικονοµίας, σελ. 462 «ο δηµόσιος κατήγορος, του νόµου µη οµιλούντος ρητώς περί τούτου, δεν έχει δικαίωµα εφέσεως κατ αθωωτικής αποφάσεως του πταισµατοδικείου», Α. Κονταξή, Κώδικας Ποινικής ικονοµίας (2006), σελ Οι Α. Μπουρόπουλος, ό.π. (1957), σελ. 215 και. Ντζιώρας, ό.π., σελ. 462, υποστηρίζουν το δικαίωµα του εισαγγελέα εφετών να εκκαλεί τις αθωωτικές αποφάσεις των δικαστηρίων ανηλίκων της περιφέρειας του. Ειδικότερα ο πρώτος εξ αυτών τονίζει πως το πιο πάνω δικαίωµα προκύπτει από το άρθρο 490 ΚΠ, που χορηγεί στον εισαγγελέα εφετών το δικαίωµα ανατροπής των καταδικαστικών αποφάσεων των δικαστηρίων ανηλίκων και το άρθρο 486 γ, το οποίο χορηγεί σύµφωνα µε το συγγραφέα τα ίδια δικαιώµατα στους εισαγγελείς πληµµελειοδικών και εφετών. Την θέση αυτή του Μπουρόπουλου σχολιάζει ο. Ντζιώρας λέγοντας τα ακόλουθα: «Τι ρητέον όµως, ως προς τα αποφάσεις των δικαστηρίων ανηλίκων; Κατά τας απόψεις του Μπουρόπουλου, ως προκύπτει εκ του συνδυασµού των διατάξεων των άρθρων 490 και 486 γ, καίτοι δεν γίνεται, εν προκειµένω, ρητή µνεία, περί των δικαστηρίων ανηλίκων, κατ αντίθεσιν προς ότι ορίζει προηγουµένως ο νόµος δια τους εισαγγελείς πληµµελειοδικών εν άρθρω 486 γ, προσήκει επί του ερωτήµατος απάντηση καταφατική. Προς την άποψη ταύτη συµφωνούµε, µε µια όµως παρατήρηση. Ότι τούτο υπονοείται αναντιρρήτως εκ των εν γένει συµφραζοµένων εν άρθρω 486 στοιχ. γ και ότι ο νόµος, πάντως, εις 7

8 άσκησης των καθηκόντων του για πληµµέληµα, ενώ ο εισαγγελέας εφετών τις αποφάσεις του εφετείου 5, όπου ασκούσε τα καθήκοντα του και των πληµµελειοδικείων, που υπάγονταν γενικά στην περιφέρεια του, επίσης για πληµµέληµα 6, η δε αντίστοιχη προθεσµία άσκησης του ενδίκου µέσου, προκειµένου να κριθεί παραδεκτό το τελευταίο, ήταν πέντε ηµέρες από τη δηµοσίευση της αθωωτικής απόφασης 7. Στη συνέχεια, µε το αρ. 13 του AN 230/1967 («περί τροποποιήσεως διατάξεων του Ποινικού Κώδικος, του Κώδικος Ποινικής ικονοµίας και άλλων τινών νόµων») και την τροποποίηση της παρ. 1 του άρθρου 486 ΚΠ, η προθεσµία για την άσκηση της εισαγγελικής έφεσης κατά αθωωτικής απόφασης αυξήθηκε από πέντε σε δέκα ηµέρες από τη δηµοσίευση της τελευταίας και έτσι ο εισαγγελέας είχε πλέον µεγαλύτερο το σηµείο τούτο δεν παύει, ως µη έδει, να εµφανίζεται ασαφής πως». Για τη σχετική προβληµατική βλ. επίσης Λ. Μαργαρίτη, παρατηρήσεις στην ΤριµΕφΑθ 4279/1993, Υπερ 1995, σελ. 71, Α. Ζαχαριάδη, Εφαρµοσµένη Ποινική ικονοµία (2006), σελ Αναφορικά µε τα αυτόφωρα πληµµελήµατα που λαµβάνουν χώρα στο ακροατήριο του τριµελούς εφετείου κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης (άρθρο 116 ΚΠ ) και τα πληµµελήµατα που διαπράττονται από πρόσωπα ιδιάζουσας δωσιδικίας (άρθρο 111 παρ. 6 ΚΠ ). 6 Παρατηρείται ότι δεν προβλεπόταν η δυνατότητα ανατροπής αθωωτικής απόφασης για κακούργηµα, είτε η απόφαση εκδιδόταν από το πενταµελές εφετείο κακουργηµάτων, το λεγόµενο τότε κακουργιοδικείο, είτε από το µικτό ορκωτό δικαστήριο. Βλ. Α. Μπουρόπουλο, Ερµηνεία του Κώδικος Ποινικής ικονοµίας (1957), σελ Βλ. Ι. Ζησιάδη, Ποινική ικονοµία (1965), σελ. 545, ο οποίος σχετικά αναφέρει τα ακόλουθα: «Εν προκειµένω η προθεσµία για την άσκηση της έφεσης άρχεται από την επόµενη της δηµοσίευσης της απόφασης. Και είναι µεν αληθές, ότι στο άρθρο 473 ορίζεται ότι, εάν ο δικαιούµενος σε έφεση κατά της απόφασης δεν είναι παρών, η προθεσµία άρχεται από την επίδοση, η διάταξη όµως αυτή δεν αφορά τον εισαγγελέα εφετών, αλλά τους διαδίκους». ιαφορετική άποψη έχει ο Γ. Τράµπος, ΠΧρ 1964, σελ. 60, που θεωρεί ότι «εφόσον ο νόµος δεν λύει δια ρητής διάταξης το θέµα της ενάρξεως της προθεσµίας εις το άρθρο 486 εδ. γ ΚΠ, η προθεσµία αυτή δεν άρχεται δια τον εισαγγελέα εφετών από της δηµοσιεύσεως της αθωωτικής αποφάσεως, αλλά από της κοινοποιήσεως της αθωωτικής αποφάσεως εις τούτον». Ο συγγραφέας επισηµαίνοντας αρχικά ότι «όπου ο νόµος θέλει δια τον εισαγγελέα, ο οποίος δεν είναι παρών κατά την έκδοση του βουλεύµατος ή την απαγγελία της αποφάσεως, να αρχίσει τρέχουσα η προθεσµία ουχί από της κοινοποιήσεως, ως ορίζει το βασικόν και γενικόν άρθρον 473 του ΚΠ, το πράττει ρητώς», καταλήγει στη συνέχεια στη θέση ότι «η πενθήµερη προθεσµία ασκήσεως εφέσεως για τον απόντα στα πληµµελειοδικεία εισαγγελέα εφετών ξεκινά από την επίδοση της αθωωτικής απόφασης σε αυτόν», για δε την έννοια της επίδοσης ο συγγραφέας αναφέρει ότι «επιεικής κρίσης επιβάλλει, ώστε ως επίδοσις εις τον εισαγγελέα εφετών δια την προκειµένη περίπτωσιν να θεωρηθή η καθ οιονδήποτε τρόπον περιέλευσις εις γνώσιν του εισαγγελέως εφετών ότι απηγγέλθη απόφασις αθωωτική. Και τούτο δύναται να γίνη και δι αιτήσεως ακόµη του ενδιαφεροµένου προς τον εισαγγελέα εφετών πρωτοκολληµένης δια να γίνη έφεσις κατά της αθωωτικής αποφάσεως, οπότε άρχεται τρέχουσα η πενθήµερος προθεσµία προς άσκησιν εφέσεως». 8

9 χρονικό περιθώριο για την µελέτη της απόφασης και την προετοιµασία της έφεσης. Η εν λόγω ρύθµιση αφορούσε αποκλειστικά τον εισαγγελέα εφετών, ως δικαιούχο άσκησης του ενδίκου µέσου κατά της αθωωτικής απόφασης του πληµµελειοδικείου της περιφέρειας του 8 και δεν ίσχυε αδιακρίτως για όλες τις περιπτώσεις εισαγγελικής έφεσης κατά αθωωτικής απόφασης. Για τις τελευταίες αντίθετα, έβρισκε εφαρµογή η γενική διάταξη του άρθρου 473 ΚΠ, που τότε προέβλεπε για την άσκηση του ενδίκου µέσου πενθήµερη προθεσµία από τη δηµοσίευση της απόφασης. Μέχρι το τέλος του έτους 1979 οι πρωτοβάθµιες αθωωτικές αποφάσεις του µικτού ορκωτού δικαστηρίου και του εφετείου για κακούργηµα ήταν ανέκκλητες 9. Με το άρθρο 10 του Ν. 969/1979 προστέθηκε δεύτερη παράγραφος στη διάταξη του άρθρου 486, σύµφωνα µε την οποία «ο εισαγγελεύς εφετών, δύναται να ασκήση έφεσιν κατά της αθωωτικής αποφάσεως του µικτού ορκωτού δικαστηρίου και του πενταµελούς εφετείου της περιφέρειας του παρ ω διατελεί εφετείου, εντός προθεσµίας δέκα ηµερών από της δηµοσιεύσεως της αποφάσεως. Εάν η απόφασις ελήφθη παµψηφεί δεν χωρεί τοιαύτη έφεσις» Βλ.. Ντζιώρα, Σύστηµα της Ελληνικής Ποινικής ικονοµίας (1973), σελ. 462, ο οποίος σχολιάζει σχετικά: «φρονούµεν ότι ο εισαγγελέας εφετών προκειµένου, περί αποφάσεων του παρ ώ διατελεί εφετείου, ασκεί την έφεσιν του εντός της 5νθηµέρου γενικής προθεσµίας, προκειµένου όµως περί αποφάσεων των πληµµελειοδικείων (αδιακρίτως) της περιφέρειας του ασκεί ταύτην εντός 10ηµέρου». Βλ. ακόµη το απόσπασµα της εισηγητικής έκθεσης του Ν. 230/1967 σε Γ. Βαβαρέτο, Κώδιξ Ποινικής ικονοµίας (1973), σελ Στη σχετική έκθεση αναφέρεται ότι «η προθεσµία προς άσκησιν εφέσεως του Εισαγγελέως Εφετών κατά µεν αθωωτικής αποφάσεως των πληµµελειοδικείων της περιφέρειας του είναι πενθήµερος (άρθρο 473 Κ.Π..), κατά δε καταδικαστικής 10ήµερος (άρθρο 490 Κ.Π..). Η τοιαύτη ανοµοιότης δικαίου δεν δικαιολογείται. Η δικαιοσύνη και έννοµος τάξις ενδιαφέρεται δια την ορθότητα τόσον των καταδικαστικών, όσον και των αθωωτικών αποφάσεων. Αλλά εκτός τούτου η πενθήµερος προθεσµία εδείχθη εν τη πράξει όλως ανεπαρκής δια την σύνταξιν της αποφάσεως και των πρακτικών, δι ήν, ειρήσθω, το άρθρο 142 τάσσει 8ήµερον προθεσµίαν, την υποβολήν τούτων και της δικογραφίας εις τον εισαγγελέα εφετών υπό των εκτός της έδρας του γραµµατέων Πληµµελειοδικείων και την υπό τούτου µελέτην, προς σχηµατισµόν γνώµης δια την άσκησιν ή µη εφέσεως. Όθεν η τελευταία φράσις του άρθρου 486 γ «και των αποφάσεων εν γένει της περιφέρειας του» δέον να αντικατασταθή δια της φράσεως «και εντός προθεσµίας δέκα ηµερών των αποφάσεων των πληµµελειοδικείων εν γένει της περιφέρειας του». 9 Ως έναρξη ισχύος του Ν. 969/1979 («περί τροποποιήσεως και συµπληρώσεως των διατάξεων του Κώδικος Ποινικής ικονοµίας «περί µικτών ορκωτών δικαστηρίων και συναφών δικονοµικών διατάξεων») ορίστηκε η Βλ. Α. Κονταξή, Κώδιξ Ποινικής ικονοµίας (1982), σελ. 1214, Σ. Παπασπύρου, Τινά περί εφέσεως κατ αποφάσεων των µικτών ορκωτών δικαστηρίων και πενταµελών εφετείων, ΠΧρ 1980, σελ. 629, που αναφορικά µε τη 9

10 ρύθµιση τονίζει πως «πρόκειται περί καινοτοµίας του νοµοθέτου, παραπλήσιας µε τον υπό την προϊσχύσασα Ποιν. ικονοµίαν καθιερωθέντα θεσµόν επί του αµιγούς ορκωτού συστήµατος, της υπό του δικαστηρίου των συνέδρων κηρύξεως πεπλανηµένης της κατά πλειοψηφίαν ληφθείσης ετυµηγορίας των ενόρκων». Οµοίως και ο Λ. Μαργαρίτης, Ποινική ικονοµία-ένδικα Μέσα ΙΙΙ (2013), σελ. 62, ο οποίος αποδίδει στον ίδιο ιστορικό λόγο µε τον Σ. Παπασπύρου την επιλογή του νοµοθέτη να αποκλείσει τη δυνατότητα ανατροπής των αποφάσεων, που λήφθηκαν παµψηφεί, ήτοι στην αδυναµία ακυρώσεως της οµόφωνης αθωωτικής ετυµηγορίας των ενόρκων του παλαιού καθεστώτος. Ο συγγραφέας συµπεραίνει περαιτέρω πως η πιο πάνω αναφερθείσα ιστορική παράδοση, σε συνδυασµό µε την εκτίµηση ότι η αντίθετη προσέγγιση µόνο σε ταλαιπωρία του κατηγορουµένου και υπερφόρτωση της δικαστικής ύλης οδηγεί, στήριξαν τελικά τον αποκλεισµό της δυνατότητας ασκήσεως εφέσεως στη συγκεκριµένη ειδική περίπτωση. Ενδιαφέρον τέλος παρουσιάζει, παρά την έλλειψη οποιασδήποτε ρητής δικαιολογητικής αναφοράς στην Εισηγητική Έκθεση του Νόµου, η συζήτηση που διεξήχθη στη Βουλή κατά την ψήφιση του Ν. 969/1979 και την προσθήκη του τελευταίου εδαφίου της παρ.2 του αρ. 486 ΚΠ. Ως εκ τούτου η παράθεση του διαλόγου που έλαβε χώρα µεταξύ των Ευστάθιου Αλεξανδρή, Ελευθέριου Κιοσκλή και Γεώργιου Σταµάτη (Υπουργού ικαιοσύνης), βλ. Παπαγεωργίου Γ., ικαστήρια Κακουργηµάτων (1988), σελ. 315, κρίνεται αναγκαία. Ειδικότερα, κατά τη συζήτηση ειπώθηκαν τα ακόλουθα: «Ευστάθιος Αλεξανδρής. «Είχα πει προηγουµένως, δεν ξέρω αν αυτή τη στιγµή είναι σκόπιµο να σας το θίξω, ότι δεν είναι λογικό ο οποιοσδήποτε ικανός αν θέλετε και ευσυνείδητος εισαγγελεύς να έρχεται εις αντίθεσιν µ ένα πολυµελές δικαστήριο. Όταν δηλαδή το δικαστήριο κρίνει παµψηφεί, ότι αυτός είναι αθώος, νοµίζω ότι πρέπει να αποστερήσουµε τον εισαγγελέα της δυνατότητας να ασκεί έφεσιν. Θυµόσαστε όταν είχαµε το αµιγές; Μπορούσε µόνο ο εισαγγελεύς, όταν δεν ελαµβάνετο η απόφασις παµψηφεί να ασκήσει έφεση. Αυτό είναι καθιερωµένο. Και τούτο είναι παρόµοιο». Γεώργιος Σταµάτης (Υπ. ικαιοσύνης) «Εις κάθε περίπτωση εις την οποίαν δίδουµε το δικαίωµα εις τον εισαγγελέα να ασκήση έφεσιν εναντίον των αθωωτικών αποφάσεων, δεν υπάρχει ο περιορισµός αυτός. Ύστερα και από τις τροποποιήσεις αι οποίαι εγένοντο εις την ικονοµίαν, όπου εις την απόφασιν απαγγέλλεται και δια πόσων ψήφων ελήφθη- δηλαδή δια ψήφων δύο προς ένα- και όπου µπορεί να ελήφθη και παµψηφεί, πάλιν δηµιουργείται θέµα εις τας παµψηφεί λαµβανοµένας αποφάσεις αν θα πρέπει να δώσωµεν εις τον εισαγγελέα το δικαίωµα να ασκή έφεσιν ή όχι». Ελευθέριος Κιοσκλής. «Γι αυτό, κύριε Υπουργέ, και πρέπει, εκεί που λέτε ότι ο εισαγγελέας δύναται να ασκήσει έφεση κατά της αποφάσεως του µεικτού ορκωτού ή του 5µελούς Εφετείου, να προσθέσετε «εκτός εάν η απόφαση έχει ληφθεί παµψηφεί». Οπότε, τότε δεν θα έχει δικαίωµα εφέσεως ο εισαγγελέας. Γιατί αυτό θα είναι και για τους πολίτες µια ταλαιπωρία και για το δικαστήριο. Μια απόφαση που είναι τρανταχτά αθωωτική, τι λόγο έχει ο εισαγγελέας να την ξαναφέρει στο δικαστήριο; Πρέπει, λοιπόν, η Πολιτεία σ αυτήν την περίπτωση να αρκεσθεί στην αθωωτική απόφαση και να κλείσει η υπόθεση. Κατ αρχή, πιστεύω ότι δεν είναι υπόθεση του κατηγορουµένου, ούτε το ένδικο µέσο παρέχεται στον κατηγορούµενο, αλλά παρέχεται, για να ευρεθεί η αλήθεια. Όπως δίνεται το δικαίωµα στον κατηγορούµενο, να ασκήσει έφεση, έτσι πρέπει να δοθεί το δικαίωµα και στον εισαγγελέα, ο οποίος ενδεχοµένως να πιστεύει ότι το δικαστήριο έσφαλε και αθώωσε έναν ο οποίος πράγµατι ήταν ένοχος. Όταν, όµως, υπάρχει η παµψηφία της κρίσεως των δικαστηρίων, τότε η άσκηση της εφέσεως εκ µέρους του εισαγγελέα οδηγεί σε µια καταταλαιπώρηση του πολίτου και σε µια καταταλαιπώρηση της δικαιοσύνης. Πρέπει, λοιπόν, η αρχή η οποία υπήρχε στο παλιό ορκωτό σύστηµα, που όταν υπήρχε παµψηφία στην απόφαση των ενόρκων, δεν υπήρχε η δυνατότητα στον εισαγγελέα να ζητήσει την κήρυξη της αθωωτικής απόφασης «πεπλανηµένης», να εφαρµοσθεί και εδώ». Γεώργιος Σταµάτης (Υπ. ικαιοσύνης) «Κύριοι συνάδελφοι, θα κάνω δεκτή την πρόταση των κ.κ. 10

11 Με την τελευταία πιο πάνω προσθήκη του Ν. 969/1979 θεσπίστηκε το δικαίωµα ανατροπής της αθωωτικής απόφασης του µικτού ορκωτού δικαστηρίου και πενταµελούς εφετείου για κακούργηµα από τον εισαγγελέα εφετών, ρύθµιση που σύµφωνα µε τη θεωρία αποτέλεσε αναγκαίο οργανικό-συστηµατικό παράγωγο της αναγνωρίσεως δικαιώµατος εφέσεως εναντίον των καταδικαστικών αποφάσεων των ίδιων δικαστηρίων 11. Περαιτέρω, ήδη από την προσθήκη της διάταξης θεωρήθηκε ανεπίτρεπτη η αναλογική εφαρµογή της παρ. 1 του αρ. 486 ΚΠ στις περιπτώσεις ασκήσεως εφέσεως κατά των αποφάσεων της παρ. 2 του ίδιου άρθρου, δηλαδή κατέστη εξαρχής σαφές πως µε τη νέα ρύθµιση κανείς άλλος πέραν του εισαγγελέα εφετών δεν θα είχε το δικαίωµα να προσβάλλει τις αθωωτικές αποφάσεις του ΜΟ και του πενταµελούς εφετείου, είτε αυτός ήταν ο κατηγορούµενος, είτε ο πολιτικώς ενάγων, είτε ο εισαγγελέας πληµµελειοδικών 12. Τέλος, αναφορικά µε την προθεσµία υποβολής της εφέσεως της παρ. 2 σηµειώνεται πως ο εισαγγελέας εφετών µπορούσε να ασκήσει το ένδικο µέσο εντός δεκαηµέρου από τη δηµοσίευση της απόφασης, η ίδια δε προθεσµία ίσχυε και για τον εισαγγελέα εφετών της παρ. 1 του αρ. 486 στις περιπτώσεις που ο τελευταίος ασκούσε έφεση κατά αθωωτικής απόφασης του πληµµελειοδικείου της περιφέρειας του για πληµµέληµα. Για όλες τις άλλες περιπτώσεις εισαγγελικής έφεσης κατά αθωωτικής απόφασης συνέχισε να ισχύει τη χρονική στιγµή της προσθήκης της παρ. 2 η πενθήµερη προθεσµία του άρθρου 473 ΚΠ 13, κάτι που εντέλει άλλαξε µε το αρ. 6 παρ. 6 του Ν. 1653/1986, οπόταν καθιερώθηκε ενιαία για όλες τις συναδέλφων και θα δεχθώ, ότι εις πάσαν περίπτωσιν ο Εισαγγελεύς έχει δικαίωµα να ασκήσει έφεσιν, εκτός των αποφάσεων, αι οποίαι ελήφθησαν παµψηφεί»». 11 Βλ. Λ. Μαργαρίτη, ό.π.π., σελ «Εξ ετέρου, ενώ δια της παραγρ. 1 του άρθρ. 486 δίδεται δικαίωµα εφέσεως κατά των αθωωτικών αποφάσεων και εις έτερα πρόσωπα, παριστάµενον εισαγγελέα, πολ. ενάγοντα, εγκαλούντα ή µηνυτήν, καταδικασθέντα εις τα έξοδα και εις αυτόν τούτον τον κατηγορούµενον, τον απαλλαγέντα λόγω εµπράκτου µετάνοιας ή δι αιτιολογίας θίγουσης άνευ ανάγκης την υπόληψιν αυτού, εν τούτοις η εν λόγω διάταξις, έχουσα εφαρµογήν κατά των εκδιδόµενων αποφάσεων των αυτόθι κατονοµαζοµένων δικαστηρίων, δεν δύναται να επεκταθή και επί αθωωτικών αποφάσεων των εκδιδόµενων υπό των ΜΟ και Πεντ. Εφ.», Σ. Παπασπύρου, ό.π., σελ Βλ. επίσης Γ. Βαβαρέτο (1982), σελ. 1218, Α. Κονταξή, ό.π. (2006), σελ. 2953, Α. Παπαδαµάκη, Ποινική ικονοµία (2011), σελ. 580, ΑΠ 226/1986, όπου γίνεται δεκτό πως «δεν παρέχεται στον πολιτικώς ενάγοντα το ένδικο µέσο της εφέσεως κατ αποφάσεως του πενταµελούς εφετείου, δικάζοντος σε πρώτο βαθµό» και ΕφΠατρ 169/1991, Υπερ 1992, σελ Βλ. Γ. Βαβαρέτο, ό.π. (1982), σελ. 1216, Σ. Παπασπύρου, ό.π., σελ

12 περιπτώσεις εισαγγελικής έφεσης κατά αθωωτικής απόφασης η δεκαήµερη προθεσµία. Στη συνέχεια, µε το άρθρο 14 παρ. 2 του Ν. 1649/1986 («τροποποίηση διατάξεων του Κώδικα των ικηγόρων και άλλες διατάξεις») τροποποιήθηκε για πρώτη φορά η παρ. 2 του άρθρου 486, όταν το πρωτοβάθµιο έως τότε πενταµελές εφετείο αντικαταστάθηκε µε το τριµελές 14, ενώ µε το άρθρο 3 παρ. 9 του Ν. 2145/1993 καταργήθηκε το τελευταίο εδάφιο της ίδιας παραγράφου 15 και άνοιξε ο δρόµος για την ανατροπή των οµόφωνα αθωωτικών αποφάσεων του ΜΟ και του τριµελούς εφετείου από τον εισαγγελέα για περιορισµένο βέβαια χρονικό διάστηµα, ήτοι έως το 1996, οπότε η παρ. 2 τροποποιήθηκε εκ νέου µε το Ν. 2408/1996. Το έτος 1993 συγκροτήθηκε επιτροπή για την εκπόνηση σχεδίου νέου Κώδικα Ποινικής ικονοµίας, το οποίο σχέδιο παραδόθηκε την στον τότε Υπουργό ικαιοσύνης και προέβλεπε την κατάργηση του δικαιώµατος του εισαγγελέα εφετών να εκκαλεί τις αθωωτικές αποφάσεις των πληµµελειοδικείων και τις οµόφωνα αθωωτικές αποφάσεις του ΜΟ και του τριµελούς εφετείου της περιφέρειας άσκησης των καθηκόντων του Βλ. Α. Κονταξή, Κώδικας Ποινικής ικονοµίας (1989), σελ. 2116, «στα άρθρα 109, 322 παρ. 3, 448 παρ. 1, 486 παρ. 2, 489 παρ. 1 εδ. στ, 490 παρ. 2, 497 παρ. 6, όπως έχουν αντικατασταθεί ή προστεθεί µε διατάξεις του Ν. 969/1979, καθώς και σε κάθε άλλη διάταξη, όπου γίνεται λόγος για πενταµελές εφετείο, νοείται εφεξής το τριµελές εφετείο και, όπου γίνεται λόγος για επταµελές εφετείο, νοείται εφεξής το πενταµελές εφετείο». 15 Το εδ. β της παρ. 2 του αρ. 486 ΚΠ όριζε τα ακόλουθα: «Αν η απόφαση είναι οµόφωνη, τέτοια έφεση δεν επιτρέπεται». Σύµφωνα µε την εισηγ. έκθεση του νόµου σε Α. Κονταξή, Κώδικας Ποινικής ικονοµίας (1993), σελ. 2215, η κατάργηση της διάταξης οφείλεται στο ότι αυτή δεν µπορεί να δικαιολογείται πλέον, µετά την κατάργηση των πενταµελών εφετείων, στα οποία είχε πραγµατικά νόηµα ύπαρξης. 16 Το σχετικό άρθρο του σχεδίου είχε ως εξής: «Άρθρο 436. Έφεση κατά της αθωωτικής απόφασης.- 1. Έφεση κατά της αθωωτικής απόφασης του πταισµατοδικείου, του µονοµελούς και του τριµελούς πληµµελειοδικείου και του µικτού ορκωτού δικαστηρίου, όταν αυτό δικάζει πληµµελήµατα (άρθρο 28 περ. β ), µπορούν να ασκήσουν: α) ο κατηγορούµενος µόνο αν αθωώθηκε για έµπρακτη µετάνοια ή µε αιτιολογία που, χωρίς να είναι αναγκαίο θίγει την υπόληψη του και β) ο εισαγγελέας πληµµελειοδικών κατά των αποφάσεων των πταισµατοδικείων και των πληµµελειοδικείων (τριµελών και µονοµελών) και του δικαστηρίου ανηλίκων της περιφέρειας όπου ασκεί τα καθήκοντα του. 2. Ο εισαγγελέας εφετών µπορεί να ασκήσει έφεση κατά της αθωωτικής απόφασης του µικτού ορκωτού δικαστηρίου και του τριµελούς εφετείου της περιφέρειας που ασκεί τα καθήκοντα του. Αν η απόφαση είναι οµόφωνη, τέτοια έφεση δεν επιτρέπεται. Βλ. παράλληλα και τις 12

13 Σε κάθε περίπτωση, οι πιο σηµαντικές τροποποιήσεις και προσθήκες στη διάταξη επήλθαν λίγο αργότερα µε το Ν. 2408/1996 («τροποποίηση διατάξεων του Ποινικού Κώδικα, του Κώδικα Ποινικής ικονοµίας, του Κώδικα Βασικών Κανόνων για τη Μεταχείριση των κρατουµένων και άλλες διατάξεις»). Πιο συγκεκριµένα, µε το εδ. α και β της παρ. 19 του αρ. 2 του πιο πάνω νόµου αντικαταστάθηκε από τη µία η παρ. 2 του άρθρου και προστέθηκε από την άλλη νέα παράγραφος στο άρθρο, που καθιέρωνε την υποχρέωση του εισαγγελέα να αιτιολογεί ειδικά και εµπεριστατωµένα στη σχετική έκθεση την άσκηση του ενδίκου µέσου, ειδάλλως το τελευταίο θα απορρίπτονταν από το δευτεροβάθµιο δικαστήριο ως απαράδεκτο 18. Με τις τελευταίες ισχύουσες έως σήµερα πιο πάνω ρυθµίσεις του Ν. 2408/1996, οι οποίες επιδοκιµάστηκαν ανεπιφύλακτα από τµήµα της θεωρίας 19, µετετράπησαν οι προϋποθέσεις άσκησης της εισαγγελικής αντιδράσεις που είχε προκαλέσει τότε το σχέδιο του Κώδικα στην Ένωση Εισαγγελέων, Ι. Μανωλεδάκης, Το Σχέδιο του Νέου Κώδικα Ποινικής ικονοµίας, σελ Ειδικότερα το Σ της Ένωσης είχε αντιτείνει τα εξής: «εν συµφωνούµε µε τη ρύθµιση των άρθρων 436 και 440 του σχεδίου σύµφωνα µε τις οποίες καταργείται το δικαίωµα του Εισαγγελέα Εφετών να ασκεί έφεση κατά αποφάσεων των Πληµµελειοδικείων και επιπλέον να εξαρτάται το δικαίωµα άσκησης έφεσης κατά αθωωτικών αποφάσεων Μικτών Ορκωτών ικαστηρίων και Τριµελών Εφετείων από την ύπαρξη µειοψηφίας. εδοµένης της αδυναµίας του θύµατος να ασκήσει έφεση, θα πρέπει, ο Εισαγγελέας Εφετών, προς το συµφέρον της έννοµης τάξεως και γενικότερα της δικαιοσύνης, να έχει τη δυνατότητα να ασκεί έφεση κατά οποιασδήποτε αποφάσεως των δικαστηρίων Πρώτου βαθµού της Περιφέρειας του». 17 «Έφεση κατά της αθωωτικής απόφασης του µικτού ορκωτού δικαστηρίου της περιφέρειας όπου ασκεί τα καθήκοντα του και του τριµελούς εφετείου για κακουργήµατα µπορεί να ασκήσει ο εισαγγελέας εφετών, εφόσον η απόφαση δεν είναι οµόφωνη και το µέλος ή τα µέλη που µειοψήφησαν είχαν τη γνώµη ότι ο κατηγορούµενος έπρεπε να κηρυχθεί ένοχος για πράξη που τιµωρείται σε βαθµό κακουργήµατος». Βλ. και την εισηγητική έκθεση του νόµου για την προσθήκη, ΠΧρ ΜΣΤ, σελ. 750, όπου παρατηρείται ότι «µε τη διάταξη αυτή περιορίζεται το δικαίωµα του εισαγγελέα να ασκεί έφεση µόνο σε περιπτώσεις αθωωτικών αποφάσεων, που εκδόθηκαν κατά πλειοψηφία από µικτά ορκωτά δικαστήρια ή τριµελή εφετεία για κακουργήµατα και η γνώµη της µειοψηφίας αποκλίνει εντόνως σε βάρος του κατηγορουµένου». Στο σηµείο αυτό αξίζει να σηµειωθεί πως τις αποφάσεις του ΜΟ µπορεί να τις προσβάλλει µόνο ο εισαγγελέας εφετών της εφετειακής περιφέρειας του πιο πάνω δικαστηρίου και όχι ο εισαγγελέας πληµµελειοδικών της έδρας του ΜΟ. Βλ. σχετικά από τη θεωρία τους Ν. Ανδρουλάκη, Θεµελιώδεις έννοιες της ποινικής δίκης (2007), σελ. 488, Φ. Ανδρέου, Κώδικας Ποινικής ικονοµίας (2005), σελ Όπως ορθά σηµειώνει ο Λ. Μαργαρίτης, Ποινικό ίκαιο & Άρειος Πάγος (2008), σελ. 99, «στην εισηγητική έκθεση του Ν. 2408/1996 δεν αιτιολογείται ρητά η επιλογή της προσθήκης της συγκεκριµένης παραγράφου». 19 Για τις αλλαγές του Ν. 2408/1996 ο Λ. Μαργαρίτης, Οι δικονοµικού περιεχοµένου διατάξεις του ν. 2408/1996, Υπερ 1997, σελ. 537, είχε υπογραµµίσει 13

14 έφεσης κατά αθωωτικής απόφασης και έγινε σαφές πως καθίστανται πλέον ανέκκλητες τόσο οι οµόφωνες αθωωτικές αποφάσεις του µικτού ορκωτού δικαστηρίου και του τριµελούς εφετείου κακουργηµάτων, όσο και αυτές που, αν και δεν είναι οµόφωνες, υπάρχει µειοψηφία, η οποία έχει τη γνώµη ότι ο κατηγορούµενος πρέπει να κηρυχθεί ένοχος για πράξη που τιµωρείται σε βαθµό πληµµελήµατος ή αθώος άνευ αµφιβολιών 20. Τέλος, µε το άρθρο 33 παρ. 9 του Ν. 4055/2012 («για τη δίκαιη δίκη και την εύλογη διάρκεια αυτής») προστέθηκε στην παρ. 2 του άρθρου 486 νέο εδάφιο, µε το οποίο καθιερώθηκε η δυνατότητα του εισαγγελέα εφετών να εκκαλεί την αθωωτική απόφαση του µονοµελούς εφετείου 21, ρύθµιση που θεωρήθηκε ότι αποτέλεσε φυσική συνέπεια της νοµοθετικής καθιέρωσης του πιο πάνω δικαστηρίου Η σύνδεση µε τη διάταξη του άρθρου 464 ΚΠ. Το άρθρο 464 του ΚΠ σε αντίθεση µε το άρθρο 486, το οποίο προβλέπει το δικαίωµα του εισαγγελέα για άσκηση έφεσης κατά πρωτοβάθµιας αθωωτικής απόφασης και τις ειδικότερες γι αυτό προϋποθέσεις, συνιστά γενική διάταξη αντιµετωπίζουσα συνολικά το πως πρέπει αναντίρρητα να επιδοκιµαστούν. Ειδικότερα, αναφορικά µε την τροποποίηση της παρ. 2 του άρθρου 486 ΚΠ, είχε τονιστεί από τον συγγραφέα πως «το πολυπρόσωπο της συνθέσεως του µικτού ορκωτού δικαστηρίου και η αυξηµένη εµπειρία των δικαστών του τριµελούς εφετείου, σε συνδυασµό µε τον εξαιρετικό χαρακτήρα του εισαγγελικού δικαιώµατος, δικαιολογούν την ενεργοποίηση του τελευταίου µόνον όταν αντικείµενο της διχογνωµίας αποτελεί η τέλεση ή όχι µείζονος βαρύτητας πράξεων (κακουργήµατος)», ενώ για την προσθήκη της παρ. 3 είχε επισηµάνει πως «εξηγείται ως εύλογη απάντηση στις επισηµανθείσες καταχρήσεις, αλλά και δικαιολογείται από το γεγονός ότι η αναγνωριζόµενη στον εισαγγελέα δυνατότητα ασκήσεως ενδίκου µέσου είναι προσανατολισµένη στην ικανοποίηση του δηµοσίου συµφέροντος για έκδοση αντικειµενικά δίκαιης αποφάσεως, σε αντίθεση µε την αντίστοιχη δυνατότητα του κατηγορουµένου που έχει σηµείο αναφοράς περισσότερο υποκειµενικό µια και είναι διαποτισµένη µε εγγυητική φιλοσοφία». Αναλυτικότερα για τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 486 βλ. την τέταρτη ενότητα της διπλωµατικής εργασίας µε τίτλο «η υποχρέωση ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολογίας» και τις επιµέρους υποενότητες της. 20 Βλ. ΑΠ 19/2001, ΠοινΛογ 2001, σελ. 58, Α. Ζαχαριάδη, Εφαρµοσµένη Ποινική ικονοµία (2006), σελ Το νέο εδάφιο του άρθρου είχε ως εξής: «Ο εισαγγελέας εφετών µπορεί να ασκήσει έφεση κατά της αθωωτικής απόφασης του µονοµελούς εφετείου (άρθρο 110)». 22 Σχετικά µε την αρµοδιότητα του δικαστηρίου και τα όσα αναφέρει γι αυτό η αιτιολογική έκθεση του Ν. 4055/2012 βλ. Λ. Τσόγκα σε Λ. Μαργαρίτη, Κώδικας Ποινικής ικονοµίας (2012), σελ

15 δικαίωµα του εισαγγελέα για άσκηση ενδίκων µέσων κατά βουλευµάτων και αποφάσεων 23, σύµφωνα δε µε αυτό ο εισαγγελέας εφετών και ο εισαγγελέας πληµµελειοδικών, σε όσες περιπτώσεις ο νόµος τους χορηγεί ένδικο µέσο, µπορούν να το ασκήσουν οποιαδήποτε γνώµη ή πρόταση και αν προέβαλαν κατά τη συζήτηση, στην οποία εκδόθηκε η προσβαλλόµενη απόφαση ή το βούλευµα, είτε οι ίδιοι, είτε κατώτερος τους εκπρόσωπος της εισαγγελικής αρχής. Μάλιστα ο ανώτερος είναι δυνατόν να ασκήσει το ένδικο µέσο, έστω και αν ο κατώτερος αποδέχθηκε την απόφαση, δεν προσπάθησε δηλαδή να την ανατρέψει ασκώντας ένα ένδικο µέσο που του ανήκει, κατ αυτής. Περαιτέρω, γίνεται δεκτό πως σε όσες περιπτώσεις χορηγείται από το νόµο το ένδικο µέσο στον εισαγγελέα, χωρίς κάποιο ειδικότερο προσδιορισµό, ως τέτοιος νοείται ο εισαγγελέας του δικαστηρίου που εξέδωσε την απόφαση ή το βούλευµα που προσβάλλεται. Τούτο συµβαίνει διότι από την άλλη, όπου ο νόµος θέλησε να χορηγήσει το ένδικο µέσο και σε ανώτερο του εισαγγελέα, εκφράστηκε ρητώς, όπως για παράδειγµα στην περίπτωση του άρθρου 486 παρ. 1 εδ. γ ΚΠ, όπου το δικαίωµα για άσκηση έφεσης κατά της πρωτοβάθµιας αθωωτικής απόφασης του πληµµελειοδικείου χορηγείται από το νόµο και στον εισαγγελέα εφετών για αποφάσεις του πιο πάνω δικαστηρίου που υπάγονται στην περιφέρεια του 24. Σε ένα τέτοιο ενδεχόµενο, όπου το δικαίωµα για άσκηση του ενδίκου µέσου της έφεσης παρέχεται ρητά και στον εισαγγελέα εφετών, δίνεται η δυνατότητα στον τελευταίο να ασκήσει την έφεση δια του εισαγγελέα πληµµελειοδικών, στον οποίο δίνει τη σχετική παραγγελία. Ο δε εισαγγελέας πληµµελειοδικών εκφράζει σε τούτη την περίπτωση τη βούληση του εισαγγελέα εφετών και ασκεί το ένδικο µέσο στην προθεσµία που ο νόµος τάσσει για τον τελευταίο 25. Κατά τα άλλα, εάν οι δικαιούµενοι για την άσκηση του ενδίκου µέσου εισαγγελέας πληµµελειοδικών και εφετών ασκήσουν συγχρόνως έφεση, το αρµόδιο δικαστήριο οφείλει να 23 Βλ. Λ. Μαργαρίτη, Κώδικας Ποινικής ικονοµίας (2012), σελ. 1997, που τονίζει πως η προϊσχύσασα Ποινική ικονοµία δεν περιείχε τέτοια διάταξη. 24 Βλ. Α. Μπουρόπουλο, Ερµηνεία του Κώδικος Ποινικής ικονοµίας (1951), σελ. 530, Α. Κονταξή, Κώδικας Ποινικής ικονοµίας (2006), σελ. 2634, Λ. Μαργαρίτη, Κώδικας Ποινικής ικονοµίας (2012), σελ Βλ. Α. Κονταξή, Κώδικας Ποινικής ικονοµίας (2006), σελ. 2634, Γ. Βαβαρέτο, Κώδιξ Ποινικής ικονοµίας (1982), σελ

16 αποφανθεί και για τις δύο, εάν είναι διαφορετικοί και οι λόγοι των εφέσεων που προβάλλονται Εννοιολογικός προσδιορισµός των αθωωτικών αποφάσεων. Οι ειδικότερες προϋποθέσεις, που ο νοµοθέτης τάσσει στο άρθρο 486 για την άσκηση της εισαγγελικής έφεσης, βρίσκουν εφαρµογή µόνο στις περιπτώσεις που το πρωτοβάθµιο δικαστήριο αθωώνει τον κατηγορούµενο και όχι σε αυτές που τον κηρύσσει ένοχο και του επιβάλλει ποινή. Έτσι, στην περίπτωση των καταδικαστικών αποφάσεων δεν ισχύει ούτε ο περιορισµός της απαιτούµενης ειδικής µειοψηφίας της παρ. 2 του άρθρου 486 ΚΠ 27, προκειµένου να προσβληθεί η απόφαση του ΜΟ ή του τριµελούς εφετείου, ούτε αυτός της ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολογίας της εισαγγελικής έφεσης της παρ. 3 του ίδιου πιο πάνω άρθρου 28. Συνεπώς, καθοριστικό φαίνεται το γεγονός της αποσαφήνισης της έννοιας των αθωωτικών αποφάσεων και της διάκρισής τους τόσο από τις καταδικαστικές, όσο και από τις υπόλοιπες, για τις γίνεται λόγος στο νόµο. Σε κάθε περίπτωση επισηµαίνεται πως η διάταξη του άρθρου 486 είναι γενική και αφορά κάθε πρωτοβάθµια αθωωτική απόφαση ποινικού δικαστηρίου, ανεξαρτήτως του λόγου της αθωώσεως 29. Σύµφωνα µε τη θεωρία, δύο κρίσιµα χαρακτηριστικά της αθωωτικής απόφασης συνιστούν η οριστικότητα της και ο συσχετισµός της µε τις διατάξεις των άρθρων 370 περ. α και 310 παρ. 1 ΚΠ, τις οποίες έχει κανονιστικό υπόβαθρο 30. Περαιτέρω, κρίνονται ως αθωωτικές οι οριστικές 26 Βλ. Γ. Βαβαρέτο, ό.π., σελ Βλ. Σ. Παπασπύρου, Τρίτον συµπλήρωµα νοµολογίας επί της «εφέσεως κατά των αποφάσεων των ποινικών δικαστηρίων» (1991), σελ Βλ. Λ. Μαργαρίτη, Ποινική ικονοµία Ένδικα Μέσα (2013), σελ. 115, ΑΠ 919/2000, ΠΧρ 2001, σελ. 215, ΑΠ 1879/2001, Ποιν ικ 2002, σελ. 250, ΑΠ 1333/2006, ΠοινΛογ 2006, σελ Πρβλ. όµως την άποψη του Φ. Ανδρέου, Κώδικας Ποινικής ικονοµίας (2005), σελ. 1358, που υποστηρίζει πως «η άσκηση έφεσης από τον εισαγγελέα πληµµελειοδικών ή από τον εισαγγελέα εφετών, είτε αφορά αθωωτική είτε καταδικαστική απόφαση, πρέπει να αιτιολογείται ειδικά και εµπεριστατωµένα στη σχετική έκθεση, δηλαδή να αναφέρει µε σαφήνεια και πληρότητα τις νοµικές πληµµέλειες που αποδίδει στην προσβαλλόµενη απόφαση». 29 Βλ. Κ. Σιφναίο, ό.π., σελ. 1469, ο οποίος παραπέµπει στο άρθρο 202 της Γαλλικής Ποινικής ικονοµίας. 30 Βλ. Γ. Βαβαρέτο, ό.π. (1982), σελ. 1218, Λ. Μαργαρίτη, ό.π., σελ. 66, Α. Κονταξή, ό.π. (2006), σελ Για τον τελευταίο αθωωτική είναι η απόφαση µε 16

17 αποφάσεις, µε τις οποίες το δικαστήριο αποφαίνεται ότι ο κατηγορούµενος δεν τέλεσε την πράξη είτε κατά τα αντικειµενικά, είτε κατά τα υποκειµενικά της στοιχεία 31, αυτές που δεν κηρύσσουν τον κατηγορούµενο ένοχο τελεσθείσας αξιόποινης πράξης και δεν του επιβάλλουν ποινή 32, εκείνες µε βάση τις οποίες το δικαστήριο αποφαίνεται ότι δεν συντρέχουν, είτε οι ουσιαστικές, είτε οι δικονοµικές προϋποθέσεις τιµώρησης του κατηγορουµένου 33 καθώς και αυτές τέλος, που εκδίδει το δικαστήριο, όταν πείθεται ότι η πράξη, που φέρεται ότι διαπράχθηκε, δεν έλαβε χώρα ή δεν είναι αξιόποινη ή πως ο κατηγορούµενος δεν την τέλεσε ή ότι συντρέχει στη συγκεκριµένη περίπτωση λόγος άρσεως του αδίκου ή του καταλογισµού ή ότι έλαβε χώρα έµπρακτη µετάνοια 34 ή ότι λείπει ο την οποία κρίνεται ότι δεν συντρέχει περίπτωση καταδίκης του κατηγορουµένου για την ουσία της υπόθεσης. 31 Βλ. Μ. Μαργαρίτη, Ερµηνεία Κώδικα Ποινικής ικονοµίας (2008), σελ Βλ. Σ. Παπασπύρου, ό.π., σελ. 24. Έτσι και ο Ι. ασκαλόπουλος, Περί της «αµετακλήτου καταδικαστικής αποφάσεως» εν άρθρο 525 Κ.Π.., ΠΧρ 1962, σελ Βλ. Α. Παπαδαµάκη, Ποινική ικονοµία (2011), σελ Για το συγγραφέα οι δύο µόλις αναφερόµενες περιπτώσεις αθωωτικών αποφάσεων καταγράφονται στην πράξη, άλλοτε µε την εκτίµηση του δικαστηρίου περί αθωότητας του κατηγορουµένου και άλλοτε µε την αµφίβολης δικονοµικής ορθότητας διατύπωση του, ότι δεν πείσθηκε για την ενοχή του (αµφιβολίες για την ενοχή). 34 Τον αθωωτικό χαρακτήρα της απόφασης, που καίτοι κηρύσσει ένοχο τον κατηγορούµενο, δεν του επιβάλλει ποινή λόγω της έµπρακτης µετάνοιας του, επισηµαίνουν οι Ι. ασκαλόπουλος, ό.π., σελ. 65, Γ. Βαβαρέτο (1973), σελ. 917, Α. Κονταξής, ό.π. (2006), σελ. 2951, Λ. Μαργαρίτης, Ποινολογία (2005), σελ. 301, όπου σύµφωνα µε τον συγγραφέα «η κατά τη διάρκεια της προδικασίας διαπιστούµενη έµπρακτη µετάνοια έχει ως δικονοµική συνέπεια την έκδοση βουλεύµατος που αποφαίνεται ότι δεν πρέπει να γίνει κατηγορία και έτσι ισχύει για την έµπρακτη µετάνοια ότι και για τους λόγους άρσεως του αδίκου και του καταλογισµού, κατ ανάλογη εφαρµογή του άρθρου 310 παρ. 1α ΚΠ και όχι ότι ισχύει για τους υπόλοιπους λόγους εξαλείψεως του αξιοποίνου». Εξάλλου, κατά τον ίδιο, «η κατά τη διάρκεια της ακροαµατικής διαδικασίας διαπιστούµενη έµπρακτη µετάνοια έχει ως δικονοµική συνέπεια την έκδοση αθωωτικής απόφασης, λύση η οποία απορρέει έµµεσα, αλλά µε σαφήνεια, από τις διατάξεις των άρθρων 486 παρ. 1α και 506α ΚΠ, σύµφωνα µε τις οποίες ο κατηγορούµενος µπορεί να ασκήσει έφεση και αναίρεση εναντίον της αποφάσεως που τον αθωώνει λόγω έµπρακτης µετάνοιας». Από την άλλη, ο. Μπέης-Αντωνόπουλος, Επί της υπ αριθµ. 349 του 1950 ποινικής αποφάσεως, ΠΧρ 1951, σελ. 94, δέχεται πως είναι καταδικαστική και όχι αθωωτική η απόφαση ποινική δικαστηρίου, η οποία, ενώ αναγνωρίζει την ενοχή του κατηγορουµένου, δεν του επιβάλλει ποινή ένεκα συνδροµής οποιουδήποτε νόµιµου λόγου. Ο συγγραφέας ειδικότερα τονίζει τα ακόλουθα: «ιότι και η στενή γραµµατική ερµηνεία του άρθρου 508, απαιτούντος την καταδίκην του ψευδοµάρτυρος, ουδαµώς δικαιώνει την άποψιν του ΑΠ, καθόσον η απόφασις η δεχόµενη, ότι ετελέσθη το αξιόποινον πραγµατικόν γεγονός, κηρύσσουσα δ ένοχον τον κατηγορούµενον επί τούτω και µη επιβάλλουσα ποινήν λόγω πλήρους συγχύσεως, είναι απόφασις καταδικαστική και 17

18 απαιτούµενος εξωτερικός όρος του αξιοποίνου ή έστω αµφιβάλλει για την τέλεση της πράξεως από µέρους του κατηγορουµένου ή για τη συνδροµή λόγου άρσεως του αδίκου ή του καταλογισµού ή για την έµπρακτη µετάνοια 35. Τµήµα της θεωρίας µάλιστα έχει προχωρήσει σε διάκριση των αθωωτικών αποφάσεων σε δύο είδη, ήτοι τις αθωωτικές µε τη στενή έννοια αποφάσεις, όπου το δικαστήριο κρίνει ότι δεν τελέστηκε καν η αξιόποινη πράξη ή δεν τελέστηκε από τον κατηγορούµενο και τις αθωωτικές µε την ευρεία έννοια αποφάσεις, όπου το δικαστήριο κρίνει ότι η πράξη τελέστηκε, αλλά συντρέχει λόγος άρσεως του αδίκου ή αποκλεισµού ή άρσεως του καταλογισµού ή έµπρακτη µετάνοια ή αµφιβάλλει για τη συνδροµή ενός τέτοιου λόγου. Νοµολογιακά γίνεται δεκτή ως αθωωτική τόσο η απόφαση που δέχεται περίπτωση ελλείψεως αιτιώδους συνδέσµου της πράξης µε το αποτέλεσµα 36, όσο και αυτή που κάνει λόγο για αθώωση λόγω άρσεως του αδίκου 37 ή του καταλογισµού του υπαιτίου 38 ή συνδροµής έµπρακτης ουχί αθωωτική, τόσον ώστε και η πρακτική των δικαστηρίων τας τοιαύτας αποφάσεις συντάσσει επί καταδικαστικών εντύπων και ουχί επί αθωωτικών. Το κριτήριον της δικαστικής αποφάσεως, αν αυτή είναι καταδικαστική ή όχι, δεν κείται εν τη επιβολή ποινής, άλλα εν τη βεβαιώσει ή όχι του αν έλαβε χώραν το αξιόποινον πραγµατικόν γεγονός». Τη πιο πάνω θέση του Μπέη Αντωνόπουλου δεν αποδέχεται ο ασκαλόπουλος, ό.π., σελ. 66, που σηµειώνει πως τυχόν αποδοχή της θα δηµιουργήσει πολλά δυσεπίλυτα προβλήµατα. 35 Η αθώωση, λέει ο Α. Παπαδαµάκης, παρατηρήσεις σε Αναθ ικ 39/1997, Υπερ 1999, σελ. 133, είτε συνδέεται µε το γεγονός ότι το δικαστήριο πείσθηκε ότι ο κατηγορούµενος είναι αθώος της αποδιδόµενης σ αυτόν πράξης, είτε αναφέρεται απλώς στο ότι το δικαστήριο δεν πείσθηκε ότι είναι ένοχος. Περαιτέρω, για την έµπρακτη µετάνοια και την επίδραση της στο χαρακτήρα της δικαστικής απόφασης βλ. Κ. Σιφναίο, ό.π., σελ. 1467, Γ. Βαβαρέτο, Κώδιξ Ποινικής ικονοµίας (1973), σελ. 916, Α. Κονταξή, ό.π. (2006), σελ Σχετική η ΑΠ 740/2012, αδηµ. 37 Για περιπτώσεις συνδροµής λόγων που αποκλείουν τον άδικο χαρακτήρα της τελεσθείσας πράξης βλ. ενδεικτικά από τη νοµολογία τις ΠληµΘεσ 993/1981, ΠΧρ 1982, σελ. 186, ΑΠ 251/1980, ΝοµΒ 1980, σελ. 906, ΑΠ 516/1985, ΝοµΒ 1985, σελ. 704, ΑΠ 729/1985, ΝοµΒ 1985, σελ. 1075, ΑΠ 1866/1987, ΠΧρ 1988, σελ. 383, ΑΠ 963/1987, ΠΧρ 1987, σελ. 887, ΑΠ 761/1988, ΠΧρ 1989, σελ. 27, ΑΠ 75/1991, ΠΧρ 1991, σελ. 837, ΠληµΘεσ 761/1992, Αρµ 1992, σελ. 947, ΑΠ 2215/1992, ΠΧρ 1993, σελ. 52, ΠληµΚοζ 110/1993, Υπερ 1994, σελ. 910, ΠληµΣερ 186/1994, Αρµ 1995, σελ. 234, ΑΠ 1548/1994, ΑρχΝ 1995, σελ. 476, ΠληµΘεσ 175/1995, Υπερ 1995, σελ. 778, ΕφΑΘ 1455/1995, Υπερ 1996, σελ. 989, ΠληµΚαστ 13/1997, Αρµ 1997, σε. 1061, ΑΠ 1212/2002, ΠοινΛογ 2002, σελ. 1350, ΓνµδΕισΑΠ 8/2004, ΠοινΛογ 2004, σελ. 1460, ΜΟΕΘεσ 128/2004, Ποιν ικ 2005, σελ. 815, ιατεισεφαθ 624/2006, ΑρχΝ 2006, σελ. 810, ΕφΘεσ 747/2012, αδηµ. 18

19 µετάνοιας του τελευταίου 39. Τέλος, αθωωτική χαρακτηρίζεται και η δικαστική κρίση, που δεν επιβάλλει στον κατηγορούµενο ποινή λόγω προσωπικού λόγου απαλλαγής από αυτήν, ενώ όµως δέχεται πως αυτός τέλεσε την πράξη 40. Αντίθετα, ως καταδικαστική και άρα µη δυνάµενη να υπαχθεί στο πεδίο εφαρµογής του άρθρου 486 ΚΠ, παρά µόνο σε αυτό του άρθρου 489, κρίνεται κατά κύριο λόγο η απόφαση που αναγνωρίζει ενοχή και επιβάλλει ποινή 41. Ο καταδικαστικός χαρακτήρας κρίθηκε επίσης ότι 38 Βλ. σχετικά ΑΠ 1395/1980, ΠΧρ ΛΑ, σελ. 345, ΠληµΗλ 42/1981, ΠΧρ 1981, σελ. 497, ΠληµΜυτ 113/1982, Αρµ 1983, σελ. 253, ΑΠ 1763/1984, ΝοµΒ 1985, σελ. 165, ΑΠ 668/1988, ΠΧρ 1988, σελ. 752, ΕφΑθ 7085/1993, Υπερ 1994, σελ. 865, ΑΠ 696/1993, ΠΧρ 1993, σελ. 642, ΑΠ 1317/1995, ΝοµΒ 1996, σελ. 687, ΠληµΑθ 4397/1996, ΠΧρ 1997, σελ. 307, ΑΠ 581/1997, ΠΧρ 1998, σελ. 136, ΑΠ 1190/1997, ΠΧρ 1998, σελ. 450, ιατεισπρωτλαρ 691/2004, ικογραφία 2005, σελ. 410, ΕφΘεσ 1175/2004, Αρµ 2005, σελ. 603, ΑΠ 449/2010, Αρµ 2011, σελ. 641, ΑΠ 208/2012, Αρµ 2012, σελ Ενδεικτικά βλ.: ΑΠ 619/1985, ΝοµΒ 1985, σελ. 1065, ΑΠ 669/1995, ΠΧρ 1995, σελ. 1244, ΑΠ 474/2002, ΠοινΛογ 2002, σελ. 587, ΑΠ 1872/2010, αδηµ. Εκτός από τις πιο πάνω σηµαντική και η ΑΠ 216/1983, ΝοµΒ 1983, σελ. 415, που συνοψίζει τα όσα αναφέρθηκαν και έτσι «οσάκις υφίσταται λόγος αποκλείων το αξιόποινον της πράξεως, δηλαδή λόγος αποκλείων την ύπαρξιν συστατικού τινός στοιχείου της έννοιας του εγκλήµατος, ως αυτή ορίζεται υπό του άρθρου 14 παρ. 1 του ΠΚ, ήτοι την πράξιν, τον άδικον αυτής χαρακτήρα, τον καταλογισµόν αυτής εις τον πράξαντα ή τέλος προσωπικός λόγος απαλλαγής από της ποινής, τότε εις µεν την προδικασίαν εκδίδεται βούλευµα απαλλακτικόν, εις δε την κύριαν διαδικασίαν απόφασις αθωωτική», ενώ σε άλλο σηµείο της απόφασης τονίζεται επίσης πως «και η νοµολογία του ΑΠ δέχεται επί του ανωτέρου ζητήµατος, ότι η ούτω εκδιδοµένη απόφασις, ως µη επιβάλλουσα ποινή, είναι αθωωτική και εις την περίπτωσιν ακόµη κατά την οποίαν επιβάλλεται υπό ταύτης το κατ άρθρον 69 ΠΚ µέτρον ασφαλείας». 40 Βλ. Σ. Παπασπύρου, ό.π., σελ. 24, Ι. ασκαλόπουλο, ό.π., σελ. 65, Λ. Μαργαρίτης, Ποινολογία (2005), σελ. 440, που τονίζει πως θα πρέπει να χαρακτηριστεί αθωωτική η απόφαση που αναγνωρίζει λόγο δικαστικής άφεσης της ποινής, ενόψει του ότι ως καταδικαστική απόφαση θεωρείται εκείνη που και ενοχή αναγνωρίζει και ποινή επιβάλλει, Αναθ. ικ. 39/1997, Υπερ 1998, σελ. 129, η οποία αντιµετωπίζει περίπτωση δικαστικής άφεσης της ποινής, όπου το δικαστήριο κηρύσσει µεν ένοχο τον κατηγορούµενο, χωρίς να του επιβάλλει όµως ποινή. Τον αθωωτικό χαρακτήρα της απόφασης, µε την οποία επιβάλλεται το µέτρο ασφαλείας του άρθρου 69 του ΠΚ διακηρύσσει η ΜΟΕΘεσ 40/1982, Επιθ. Πολ. Επιστ. 1982, σελ Βλ. ενδεικτικά από τη νοµολογία τις ΑΠ 70/1973, ΠΧρ 1973, σελ. 373, ΑΠ 677/1973, ΠΧρ 1973, σελ. 726, ΑΠ 10/1974, ΠΧρ 1974, σελ. 343, ΑΠ 1154/1974, ΠΧρ 1977, σελ. 797, ΑΠ 1395/1980, ΠΧρ 1981, σελ. 345, ΑΠ 572/1985, ΠΧρ 1986, σελ. 41, ΑΠ 1589/1989, ΠΧρ 1990, σελ. 785, Πληµ ραµ 509/1989, Αρµ 1989, σελ. 793, ΑΠ 51/2003, Πρ&ΛογΠΚ 2003, σελ. 27, ΑΠ 119/2006, Ποιν ικ 2006, σελ. 811, ΑΠ 161/2006, αδηµ., ΑΠ 466/2007, ΠΧρ 2008, σελ. 328, ΑΠ 1224/2008, αδηµ., ΑΠ 292/2011, αδηµ., ΑΠ 214/2013, αδηµ. Βλ. ακόµη από τη σκοπιά της θεωρίας τον Ι. ασκαλόπουλο, ό.π., σελ. 65, ο οποίος επισηµαίνει πως καταδικαστική για τον κατηγορούµενο απόφαση συνιστά αυτή που τον κηρύσσει ένοχο για το αδίκηµα (πληµµέληµα ή κακούργηµα), το οποίο του αποδίδεται και εν συνεχεία καταγιγνώσκει ποινή. Περαιτέρω, κατά το 19

20 συντρέχει και στην περίπτωση, κατά την οποία µεταβάλλεται επιτρεπτά η κατηγορία, οπόταν δεν υπάρχουν δύο αποφάσεις, ήτοι µία αθωωτική και µία καταδικαστική, παρά µόνο µία καταδικαστική για το ίδιο υλικό γεγονός, ορθά χαρακτηριζόµενο νοµικά 42. Ενδιαφέρον παρουσιάζει τέλος το ζήτηµα του χαρακτήρα των αποφάσεων που παύουν οριστικά ή κηρύσσουν απαράδεκτη την ποινική δίωξη και κατ αποτέλεσµα της δυνατότητας που έχουν ο εισαγγελέας και οι διάδικοι να τις προσβάλλουν µε το ένδικο µέσο της έφεσης. Για τη συγκεκριµένη προβληµατική έχουν αναπτυχθεί, ήδη από παλαιότερα, δύο διαφορετικές απόψεις. Η πρώτη, απολύτως κρατούσα στη θεωρία 43 και τη συγγραφέα δεν µπορεί να αµφισβητηθεί πως υπό το κράτος του ελληνικού νόµου συνιστά στοιχείο της καταδικαστικής αποφάσεως κατ ανάγκη και η επιβολή ποινής στον ένοχο της πράξης. 42 Βλ. ΜΟΕ Πατρών 9/1999, ΠΧρ ΜΘ/1999, σελ. 364, Π. Καίσαρη, παρατ. εξ αφορµής της απόφασης, ικαίωµα ή µη εφέσεως επί µεταβολής κατηγορίας, ΠΧρ ΜΘ/1999, σελ Ενδιαφέρουσα και η ΕφΘεσ 3019/2003, Αρµ 2005, σελ. 1295, που απορρίπτει έφεση του εισαγγελέα πληµµελειοδικών, ασκηθείσα σύµφωνα µε το άρθρο 486 παρ. 1 εδ. γ ΚΠ, καθώς αυτή δεν στρέφεται σύµφωνα µε την κρίση του δευτεροβάθµιου δικαστηρίου κατά αθωωτικής απόφασης, αλλά κατά αθωωτικής διάταξης, χωριστής στο διατακτικό, «η οποία στερείται νοµικής και δικονοµικής αυτοτέλειας και υπόστασης, αποτελούσα τµήµα αιτιολογίας της καταδικαστικής απόφασης του δικαστηρίου στην κρίση του για την ενοχή και την καταδίκη του κατηγορουµένου». Βλ. τέλος τα όσα σηµειώνει για το ζήτηµα ο Λ. Μαργαρίτης, Ποινική ικονοµία (2013), σελ. 74, «στην περίπτωση της βελτιώσεως, µε τη µορφή της προσδόσεως διαφορετικού (ορθού) νοµικού χαρακτηρισµού της (ίδιας) πράξεως, τίθεται το ακόλουθο ερώτηµα: η εκδιδόµενη απόφαση περιέχει στο περί ενοχής σκέλος του διατακτικού µία διάταξη κηρύσσοντας ένοχο τον κατηγορούµενο της πράξεως µε τον ορθό νοµικό χαρακτηρισµό της, ή δύο διατάξεις; µια κηρύττουσα αθωότητα για την πράξη υπό τον παλαιό (εγκαταλειφθέντα ήδη) χαρακτηρισµό και µια κηρύσσουσα ενοχή υπό το νέο της χαρακτηρισµό; Σωστή, λογικά και δογµατικά είναι η εκδοχή που θέλει να περιέχει η απόφαση σε τούτη την περίπτωση µια και µόνο διάταξη, µε την οποία κηρύσσεται ένοχος ο κατηγορούµενος της πράξεως υπό τον (ορθό) νέο χαρακτηρισµό της και κατά την αναφορά αυτή πρόκειται για (γνήσια) καταδικαστική απόφαση: Η απόφαση δεν περιέχει και δεύτερη, απαλλακτική για την (ίδια) πράξη υπό τον (εγκαταλειφθέντα) παλαιό χαρακτηρισµό της διάταξη και κατά την αναφορά αυτή δεν πρόκειται και για αθωωτική απόφαση. Έτσι δυνατότητα εντάξεως της στο πεδίο εφαρµογής του άρθρου 486 ΚΠ δεν υφίσταται. Ουσιαστικά και δικονοµικά δεν νοείται ταυτόχρονα µε την ίδια απόφαση ενοχή και αθωότητα του κατηγορουµένου για µια και την ίδια πράξη». 43 Βλ. Σ. Παπασπύρου, ό.π., σελ. 49, «οµιλούν οθέν το άρθρο 486 περί «αθωωτικών αποφάσεων» εννοεί τας εν εδαφ. α του άρθρου 370 αναφερόµενας, δι ών το δικαστήριο «αποφαίνεται τελειωτικώς επί της κατηγορίας» και ουχί τας λοιπάς των εδαφ. β και γ», Α. Μπουρόπουλο, ό.π., σελ. 214, ο οποίος υπογραµµίζει πως δεν θεωρείται αθωωτική η απόφαση, η οποία παύει οριστικώς την ποινική δίωξη, ρητώς διαστελλόµενη στο άρθρο 370 εδ. β από την αθωωτική, για την οποία γίνεται λόγος στο εδάφιο α του ίδιου άρθρου. Επιπλέον, σύµφωνα µε τον ίδιο, διαστέλλεται αυτή από την αθωωτική στα άρθρα 506 και 504 παρ. 1, όπου ρητώς επιτρέπεται αίτηση αναίρεσης κατά της απόφασης που παύει οριστικά 20