ΓΝΩΣΤΟ. Α1.α. 1. Λάθος 2. Σωστό 3. Σωστό 4. Λάθος 5. Σωστό

Transcript

1 ΓΝΩΣΤΟ Α1.α. 1. Λάθος 2. Σωστό 3. Σωστό 4. Λάθος 5. Σωστό Α1.β. 1. Ἐπιμηθεύς ἒλαθεν ἁυτόν καταναλώσας τας δυνάμεις εἰς τα ἂλογα λοιπόν δή ἀκόσμητον ἒτι αὐτῷ ἦν τό ἀνθρώπων γένος 2. Ἒρχεται Προμηθεύς ἐπισκεψόμενος τήν νομήν 3. Ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεύς ἣντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὓροι 4. Τῷ δε Προμηθεῖ εἰς μέν τήν ἀκρόπολιν τήν τοῦ Διός οἲκησιν οὐκέτι ἐνεχώρει εἰσελθεῖν 5. Καί ἐκ τούτου εὐπορία μέν ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται Β1. Ο Επιμηθεύς ήταν Τιτάνας, γιος του Ιαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης. Το όνομα του είναι σύνθετο από τις λέξεις ἐπί+μῆδος, δηλώνει αυτόν που πρώτα κάνει την ενέργεια και στη συνέχεια τη σκέφτεται, ερχόμενος αντιμέτωπος με τις συνέπειες της. Είναι «ἁμαρτίνοος» ή «ὀψίνοος». Αναλαμβάνει να διανείμει μόνος του τις ιδιότητες στα όντα, γεγονός σημαντικό για την οικονομία του μύθου. Μοιράζει λοιπόν με βάση τους κανόνες της φυσικής νομοτέλειας όλες τις δυνάμεις στα ζώα και αφήνει τον άνθρωπο ανυπεράσπιστο και αβοήθητο. Θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε αστόχαστο, επιπόλαιο, απερίσκεπτο, παρορμητικό: «οὐ πάνυ τι σοφός ὤν». Παρουσιάζεται λόγω απρονοησίας να εξαντλεί όλα τα εφόδια στα ζώα «ἒλαθεν αὑτόν καταναλώσας τας δυνάμεις εἰς τα ἂλογα» και να αφήνει

2 βιολογικά ανερμάτιστο τον άνθρωπο «λοιπόν δή ἀκόσμητον ἒτι, ἦν αὐτῷ τό ἀνθρώπων γένος». Ο Τιτάνας αναπόδραστα βρίσκεται, μπροστά σε ένα δραματικό αδιέξοδο: «ἠπόρει», «ἀποροῦντι». Ο ανθρώπινος βιολογικός εξοπλισμός δεν επαρκεί για την επιβίωση του ανθρώπου καθώς αυτός βρίσκεται: γυμνός, ἀνυπόδητος, ἄστρωτος, ἄοπλος και επομένως είναι αναπόφευκτη η σωτήρια παρέμβαση του Προμηθέα. Β2. Ο Προμηθέας αναλαμβάνει να επιθεωρήσει το έργο του Επιμηθέα και βρίσκει τον άνθρωπο βιολογικά αδύναμο σε σχέση με τα άλλα όντα. Αποφασίζει να παρέμβει κλέβοντας την «ἔντεχνον σοφία σὺν πυρί» από το εργαστήρι της Αθηνάς και του Ηφαίστου και δίνοντάς την στον άνθρωπο. «Ἔντεχνος σοφία σὺν πυρί» (Πρβλ. σχόλιο σχολικού βιβλίου) Ο Πρωταγόρας δίνει έμφαση όχι μόνο στη λογική αλλά και στην κατασκευαστική ικανότητα του ανθρώπου. Ο άνθρωπος εξελίσσει τον εαυτό του και δημιουργεί τον κόσμο του. Η πορεία από το εσωτερικό της γης στο φως συνιστά μια ανοδική πορεία από τις εξαρτήσεις της βιολογικής ύπαρξης στην αυτονομία του νοήμονος όντος, της αυτοπροσδιοριζόμενης ύπαρξης: «περί τόν βίον σοφίαν». Η κλοπή φαίνεται να γίνεται εύκολα: «λαθών εἰσέρχεται» καθώς η ἔντεχνος σοφία δε φυλάσσεται. Η αξία της είναι μεγάλη γιατί ο άνθρωπος αποκτά γνώσεις που του επιτρέπουν να αναπτύξει πολιτισμό, να επιβληθεί σε μια φύση εχθρική, να γίνει homo faber και να κατασκευάσει όσα βιολογικά του έλειπαν («εὐπορία τοῦ βίου γίγνεται»). Το δώρο της τεχνογνωσίας είναι ευεργετικό αλλά κατώτερο από την πολιτική τέχνη. Η πολιτική τέχνη φυλάσσεται καλά στην ακρόπολη του Δία από τους φύλακες Κράτος και Βία: «ἦν γάρ παρά τῷ Διί». Πρόκειται για υψηλότερο και καλύτερο δώρο, είναι η ανώτερη κατάκτηση, η οποία στον μύθο χαρακτηρίζει την κοινότητα των θεών και όχι των ανθρώπων, αποτελεί στοιχείο εξουσίας του Δία απέναντι

3 στους άλλους θεούς και τον κόσμο. Οι φύλακες συμβολίζουν τη δυσκολία κατάκτησης της πολιτικής τέχνης, της επίπονης προσπάθειας του ανθρώπου για την πολιτική οργάνωση: «πρὸς δὲ φοβεραί ἦσαν». Η παρουσία των θεών στον μύθο φανερώνει την παρουσία της φύσης μέσα στην κοινωνία. Επομένως η κατάκτηση της τεχνικής ικανότητας και της λογικής από τον άνθρωπο μετά την τιτανική πράξη κλοπής συμβαίνει σε ένα προκοινωνικό στάδιο, δείχνει τις δυνατότητες ανάπτυξης του ανθρώπινου πνεύματος και εξασφαλίζει την επιβίωση, ενώ η πολιτική τέχνη ήταν ακόμα απρόσιτη και κατακτήθηκε αργότερα από τον άνθρωπο, όταν κάτω από την πικρή πείρα της ανάγκης ανέπτυξε ηθική συνείδηση και δημιούργησε πόλεις που του εξασφάλισαν τη διαβίωση. Β3. α. Σωστό β. Σωστό γ. Λάθος δ. Σωστό ε. Λάθος Β4. εἰμαρμένη: μερίδιο ἐξιέναι: εισιτήριο ἔσχε: σχήμα κλέπτει: κλεψύδρα λαθών: λήθη Β5. Ο Προμηθέας ήταν Τιτάνας, γιος του Ιαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης. Το όνομα του σύνθετο από τις λέξεις πρό + μῆτις φανερώνει αυτόν που σκέφτεται πριν κάνει κάτι, σταθμίζει τις συνέπειες και ύστερα προβαίνει σε πράξεις. Αποκαλείται σοφώτατος των Τιτάνων, «αἰολόμητις» βοηθός του Δία. Είναι προνοητικός, διορατικός, σώφρων, συνετός. Στον

4 μύθο παρουσιάζεται ως θεός, ευεργέτης του ανθρώπου «ἥντινα σωτηρίαν εὕροι τῷ ἀνθρώπῳ», ανθρωπιστής, εύστροφος, μεγαλόψυχος, παράτολμος «λαθών εἰσέρχεται κλέψας» και δόλιος που τολμά να αντισταθεί στις αυθαίρετες αποφάσεις του Δία και να συμβάλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού «ἐυπορία ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται» ακόμα και αν αυτή η πράξη οδηγεί σε σκληρή τιμωρία «κλοπῆς δίκην μετῆλθεν». Ο Πρωταγόρας υιοθετεί την αισχύλεια αισιόδοξη θεώρηση για την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους. Στο απόσπασμα από τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου παρουσιάζεται εξίσου η σημαντική και ευεργετική δραστηριότητα του Προμηθέα για το ανθρώπινο γένος. Εδώ πιο ενεργά φαίνεται ο Προμηθέας να είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη κάθε τέχνης ξεχωριστά: της ιατρικής, μαντικής, οιωνοσκοπίας, εξόρυξης του ορυκτού πλούτου. Ο ίδιος ο Προμηθέας διατυπώνει την άποψη πως κάθε τεχνολογικό επίτευγμα του ανθρώπινου πολιτισμού είναι δικό του δώρο. Για τον Αισχύλο ο Προμηθέας είναι ένας μεγάλος ευεργέτης της ανθρωπότητας. Η φωτιά την οποία ο Τιτάνας χαρίζει στους ανθρώπους, είναι και εδώ το στοιχείο που επιτρέπει στον άνθρωπο να μπει στην ιστορία και τον πολιτισμό. Είναι όμως κυρίως, το στοιχείο που επιτρέπει την εξέλιξη της γλώσσας και της γραφής, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, την ανάπτυξη της τέχνης και της σκέψης. Ο Πρωταγόρας κρατά προφανώς την αισχύλεια θεώρηση και την αισχύλεια αισιοδοξία. Αν όμως ο Αισχύλος είναι ένας τραγικός ποιητής με βαθύτατες φιλοσοφικές ανησυχίες, ο Πρωταγόρας είναι ένας φιλόσοφος με έντονους «κοινωνιολογικούς» προβληματισμούς. Είναι λοιπόν φυσικό οι προβληματισμοί αυτοί να εκφράζονται και να υπογραμμίζονται με ιδιαίτερη έμφαση στη δική του εκδοχή του προμηθεϊκού μύθου. Έτσι, ο Πρωταγόρας τονίζει κυρίως την ανάπτυξη της κοινωνικής οργάνωσης και τη βάζει στο κέντρο της μυθικής του αφήγησης.

5 ΑΓΝΩΣΤΟ Γ1. Και εγώ είμαι αφενός ένας απλός άνθρωπος, γνωρίζω όμως ότι κατ αρχάς είναι προτιμότερο να μάθει κανείς το σωστό με βάση την ίδια του τη φύση και δευτερευόντως να διδαχθεί από όσους γνωρίζουν αληθινά κάτι σωστό περισσότερο παρά από όσους κατέχουν την τέχνη της εξαπάτησης. Ίσως λοιπόν τα λόγια μου δε μοιάζουν με των σοφιστών. Δεν επιδιώκω άλλωστε αυτό. Γ2. Ο Ξενοφών επικρίνει την επίδραση των σοφιστών στους νέους και συγκεκριμένα την επιρροή τους στην απόκτηση αρετής. Δεν υπάρχει άνθρωπος που έγινε ενάρετος λόγω των σοφιστών. Τα συγγράμματά τους δεν ωθούν στην αρετή αλλά αντίθετα προβάλλουν ανούσια θέματα και προωθούν τους νέους σε απολαύσεις χωρίς περιεχόμενο. Προσφέρουν κακή εκπαίδευση και ξοδεύουν τον χρόνο των νέων από άλλα χρήσιμα πράγματα. Έχουν εξεζητημένο ύφος χωρίς τα διδάγματά τους να είναι αξιοποιήσιμα για την απόκτηση της αρετής. Δεν έχουν ουσιαστικές γνώσεις και κρύβονται πίσω από εντυπωσιακούς λόγους χωρίς περιεχόμενο. Γ3.α. ἄνδρα: ἄνδρας ὃντινα: οὓστινας γράμματα: γράμμα ὧν: οὗ Γ3.β. ἑωράκαμεν: ἴδωμεν ἐποίησαν: ποιήσωσι παρέχονται: παράσχωσι

6 Γ4.α. Το είδος του υποθετικού λόγου είναι απλή σκέψη του λέγοντος γιατί έχουμε υπόθεση: εἰ ἔχοιεν = εἰ + ευκτική και απόδοση: οὐκ ἄν παιδεύσειε = δυνητική ευκτική Το προσδοκώμενο δηλώνεται ως εξής: Υ: ἐάν ἔχωσι Α: οὐ παιδεύσει Γ4.β. Έχουμε παθητική σύνταξη γιατί το ρήμα γέγραπται είναι συντελικού χρόνου και το ποιητικό αίτιο αὐτοῖς δηλώνεται με δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου. Έχουμε αττική σύνταξη γιατί το υποκείμενο του ρήματος πολλά είναι ουδετέρου γένους πληθυντικού αριθμού και το ρήμα τίθεται σε γ ενικό πρόσωπο. Η σύνταξη με έμφαση στο πρόσωπο που ενεργεί θα ήταν: Αὐτοί οἱ σοφισταί πολλά γεγράφασι.