ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Τρίτη 24 Ιουλίου 2012

Transcript

1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Τρίτη 24 Ιουλίου ) Ακόμη, εξασφάλιζε τροφές διαφορετικές για το κάθε γένος, δηλαδή σε άλλα χορτάρι από τη γη, σε άλλα καρπούς δέντρων και σε άλλα ρίζες σε μερικά, ωστόσο, επέτρεψε να είναι τροφή τους η σάρκα άλλων ζώων και σ αυτά έδωσε την ιδιότητα να γεννούν λίγους απογόνους, ενώ σ εκείνα που τρώγονταν από αυτά έδωσε την ιδιότητα να γεννούν πολλούς απογόνους, εξασφαλίζοντας σωτηρία για το γένος τους. Επειδή, λοιπόν, ο Επιμηθέας δεν ήταν και πολύ σοφός, ξόδεψε χωρίς να το καταλάβει τις ιδιότητες στα άλογα όντα του απέμενε μάλιστα χωρίς εφόδια ακόμη το γένος των ανθρώπων και βρισκόταν σε αμηχανία τι να κάνει. Κι ενώ αυτός βρισκόταν σε αμηχανία, έρχεται ο Προμηθέας για να επιθεωρήσει τη μοιρασιά και βλέπει τα άλλα ζώα ότι ήταν εφοδιασμένα με όλα τα κατάλληλα μέσα, τον άνθρωπο όμως γυμνό και ξυπόλητο και χωρίς στρωσίδια και χωρίς όπλα και στο μεταξύ έφτανε πια και η καθορισμένη από τη μοίρα μέρα, κατά την οποία έπρεπε και ο άνθρωπος να βγει από τη γη στο φως. 2) Ο Πρωταγόρας αφηγείται τον ανθρωπολογικό μύθο του Προμηθέα για να αποδείξει στο Σωκράτη ότι η πολιτική αρετή είναι διδακτή. Πιο συγκεκριμένα λοιπόν, αφού οι θεοί έπλασαν σε ένα πρώτο στάδιο τα ζώα στο εσωτερικό της γης, στη συνέχεια, αναθέτουν τον εφοδιασμό τους με τις απαραίτητες ιδιότητες στους δύο Τιτάνες, τον Προμηθέα και τον Επιμηθέα. Αποφασιστική για την εξέλιξη του μύθου στάθηκε η επιθυμία του Επιμηθέα να αναλάβει ο ίδιος το έργο της κατανομής ιδιοτήτων. Παρατηρείται λοιπόν, μια αντιστροφή ρόλων, καθώς ο Προμηθέας είναι αυτός που πρέπει να προνοήσει, να σκεφτεί τα είδη και το ρόλο τους και να προχωρήσει στο σωστό μοίρασμα και ο Επιμηθέας να κρίνει εκ των υστέρων. Παρ όλα αυτά ο Επιμηθέας ανέλαβε να μοιράσει εφόδια στα ζώα και στον άνθρωπο κάτι για το οποίο δεν είναι ούτε προορισμένος, ούτε ικανός και ο Προμηθέας την τελική επιθεώρηση. Αφού τα δύο αδέρφια άλλαξαν ρόλους, παρακολουθούμε την κατανομή εφοδίων στα ζώα. Έτσι, ο Επιμηθέας κατά τη διανομή των δυνάμεωνικανοτήτων στα ζώα παρέχει αρχικά απαραίτητα μέσα προφύλαξης από τους εχθρούς δηλαδή τα υπόλοιπα ζώα («Νέμων δὲ...ἀϊστωθείη») Σε άλλα,

2 λοιπόν,έδωσε σωματική δύναμη και σε άλλα, που ήταν αδύναμα, ταχύτητα. Σε άλλα διένειμε όπλα, (όπως νύχια και δόντια,) ενώ σε άλλα μικρό σώμα, και ως όπλα για να αντιμετωπίζουν τους κινδύνους, μοίρασε φτερά ή υπόγεια κατοικία. Τέλος,σε άλλα έδωσε μεγάλο σώμα, και ως όπλο για να αντιμετωπίζουν τους κινδύνους, θα χρησίμευε η μεγάλη σωματική διάπλαση. Στη συνέχεια εξασφαλίζει μέσα προστασίας από την εναλλαγή των εποχών και τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες που προέρχονται από τον Δία ( «ἐπειδὴ δὲ αὐτοῖς... καὶ ἀναίμοις.»). Μοιράζει, λοιπόν, σε άλλα πλούσιο τρίχωμα, σε άλλα γερό δέρμα, και σε άλλα γερό δέρμα χωρίς αίμα. Ακόμα φροντίζει για την εξασφάλιση τροφής («Τοὐντεῦθεν... ἄλλων βοράν») μοιράζοντας διαφορετικά είδη τροφής σε κάθε ζωικό είδος, για να μην εξαντληθούν συγκεκριμένα είδη διατροφής. Έτσι, έδωσε τη δυνατότητα στα φυτοφάγα ζώα να καταναλώνουν χόρτα, καρπούς δέντρων ή ρίζες ενώ στα σαρκοφάγα ζώα να τρώνε τις σάρκες άλλων ζώων. Τέλος εξισορροπεί τις αντίρροπες δυνάμεις στη φύση με σκοπό τη διαιώνιση των ειδών «καὶ τοῖς μὲν ὀλιγογονίαν... τῷ γένει πορίζων.» επιτρέποντας ολιγογονία στα σαρκοφάγα ζώα, δηλαδή μικρή γονιμότητα, και πολυγονία, δηλαδή μεγάλη γονιμότητα, σε όσα γίνονται βορά άλλων ζώων. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι στη φύση ισχύει ο νόμος της αναπλήρωσης, σύμφωνα με τον οποίο μια αδυναμία αναπληρώνεται από μια ικανότητα. Έτσι, προκύπτει ότι ο Πρωταγόρας εξηγεί τελεολογικά αυτό τον νόμο, εξηγεί δηλαδή τις ιδιότητες και τις ικανότητες ανάλογα με τον σκοπό που υπηρετούν και τη λειτουργία που επιτελούν. Συγκεκριμένα η ταχύτητα αντισταθμίζει την αδυναμία, τα φτερά ή η υπόγεια κατοικία αντισταθμίζουν το μικρό σωματικό μέγεθος, όσα ζώα έχουν δύναμη, δεν χρειάζονται ταχύτητα, όσα έχουν μεγάλο σωματικό μέγεθος, σώζονται χάρη σ αυτό. Τα όπλα αντισταθμίζουν την έλλειψη δύναμης και ταχύτητας, για να αντιμετωπίζουν τις μεταβολές του καιρού, εφοδιάζονται με πυκνό τρίχωμα και γερό δέρμα, σε αυτά που γίνονται βορά άλλων ζώων δίνεται η δυνατότητα να γεννούν πολλούς απογόνους. Όσα τρέφονται με άλλα ζώα, γεννούν λίγους απογόνους, ενώ δίνονται διαφορετικά είδη τροφής σε κάθε είδος ζώου, για να μην εξαντληθούν συγκεκριμένα είδη διατροφής. Όσον αφορά, λοιπόν, τα ζώα η μοιρασιά που έκανε ο Επιμηθέας ήταν σοφή, αφού πέτυχε την αντισταθμιστική, σύμμετρη και ισόρροπη κατανομή εφοδίων για τη διαιώνιση όλων των ειδών. Ο Επιμηθέας έκανε τη διανομή του εξοπλισμού και των εφοδίων στα ζώα έχοντας ως στόχο τόσο την εξασφάλιση της επιβίωσης και τη διαιώνιση του είδους όσο και την ισορροπία του οικοσυστήματος μέσα από την εξισορρόπηση των αντίρροπων δυνάμεων που λειτουργούν στο εσωτερικό του. («εἰς σωτηρίαν.», «καὶ τἆλλα οὕτως ἐπανισῶν ἔνεμεν,», «εὐλάβειαν ἔχων μή τι γένος ἀϊστωθείη»)

3 Παρότι, όμως, πέτυχε στο έργο του εφοδιασμού των ζώων, λόγω απρονοησίας, εξάντλησε όλα τα εφόδια στα ζώα και άφησε τον άνθρωπο εντελώς αβοήθητο και ανυπεράσπιστο. 3) Όπως αναφέρεται στο μύθο, ο Επιμηθέας βρίσκεται σε αδιέξοδο (ἠπόρει, ἀποροῦντι), καθώς άφησε χωρίς εφόδια το ανθρώπινο γένος. Ο Προμηθέας αναλαμβάνει να επιθεωρήσει το έργο του αδελφού του και αντιλαμβάνεται τότε ότι ο άνθρωπος, ενώ πλησίαζε η καθορισμένη ημέρα που θα έβγαινε από τη γη στο φως παρουσίαζε ατέλειες που τον άφηναν εκτεθειμένο στη δύναμη των ζώων και τον καθιστούν ευάλωτο απέναντί τους και ήταν ένα ον χωρίς δυνατότητα αυτό-υπεράσπισης. Ο άνθρωπος λοιπόν, σύμφωνα με το μύθο απέμεινε γυμνός, καθώς το σώμα του δεν προστατευόταν ούτε με σκληρό δέρμα, ούτε με πυκνό τρίχωμα, άστρωτος, αφού δε διέθετε κατάλληλο δέρμα ή τρίχωμα που θα χρησίμευε ως στρωσίδι για τον ύπνο, ήταν ανυπόδητος, πράγμα που δυσκόλευε τη μετακίνησή του και άοπλος, καθώς δε διέθετε κανένα φυσικό όπλο που θα του επέτρεπε να αμυνθεί απέναντι στα υπόλοιπα ζώα («γυμνόν τε καὶ ἀνυπόδητον καὶ ἄστρωτον καὶ ἄοπλον»). Όταν ο Προμηθέας αντιλήφθηκε το αδιέξοδο στο οποίο κατέληξε το έργο του Επιμηθέα, ο φιλεύσπλαχνος και φιλάνθρωπος Τιτάνας δραστηριοποιήθηκε και παρενέβη αμεσα, αφού αποφάσισε να μπει κρυφά στο εργαστήρι της Αθηνάς και του Ηφαίστου και να κλέψει την «ἔντεχνον σοφίαν» και τη φωτιά που, (μαζί με το εφόδιο του λόγου που ήδη διέθετε ο άνθρωπος), θα τον βοηθούσαν στην επιβίωση και εξέλιξή του. Όσον αφορά, λοιπόν, την «ἔντεχνον σοφίαν» πρέπει να σχολιαστεί ότι το επίθετο «ἔντεχνος» υποδηλώνει αυτόν που είναι μέσα στα όρια της τέχνης, τον έμπειρο, τον επιδέξιο. Στη φράση «ἔντεχνος σοφία», η λέξη «σοφία» υποδηλώνει τη σοφία που εμπεριέχει την τέχνη, τη σοφία που συμπορεύεται με την τέχνη, τις τεχνικές γνώσεις. Αρχικά η έννοια της σοφίας έχει κυρίως να κάνει με τη δεξιότητα και την εμπειρία σε κάποια τέχνη, την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική, τη μεταλλουργία, την ιατρική, κ.τ.λ.. Επομένως, o προσδιορισμός «ἔντεχνος» επιτρέπει εδώ στον Πρωταγόρα να διευκρινίσει πως αυτού του είδους τη σοφία εννοεί και όχι αυτή που συνδέουμε με τη γνώση των επιστημών και τη φιλοσοφία. Με τον όρο αυτό υποδηλώνονται οι τεχνικές γνώσεις, η τεχνογνωσία, η τεχνική ικανότητα. Αποτελεί το θεμέλιο του ανθρώπινου πολιτισμού, της πνευματικής ανάπτυξης και της οργανωμένης κοινωνικής συμβίωσης. Η φωτιά, το πῦρ από την άλλη, είναι η πρώτη μεγάλη πηγή ενέργειας που έμαθε να μεταχειρίζεται ο άνθρωπος. Η φωτιά εδώ δικαιολογημένα έχει τοποθετηθεί στη βάση όλων των τεχνολογικών προόδων που πέτυχε από τότε. Η αδιάσπαστη σύνδεση της τεχνολογικής και πνευματικής δραστηριότητας εκφράζεται στην αρμονική συνύπαρξη των δυο θεών, δηλαδή του Ηφαίστου και της Αθηνάς.

4 Τα δώρα του Προμηθέα, λοιπόν, η έντεχνος σοφία και η φωτιά, έδωσαν στον άνθρωπο τη δυνατότητα όχι απλώς να επιβιώσει αλλά και να διαφοροποιηθεί από τα άλλα όντα, θέτοντας τις βάσεις για το τεχνικό πολιτισμό, την πρόοδο, την εξέλιξη και τη δημιουργία ανώτερης μορφής ζωής. Συμπερασματικά η φωτιά και οι τεχνικές γνώσεις κατέστησαν τον άνθρωπο κυρίαρχο της φύσης παρά την αρχική αδυναμία του. 4) Σελίδα 50: «Ο Πλάτωνας περιγράφει κυρίως τους τρεις παρόντες...απόψεις του αντιπάλου του.» 5) απονομή: Νέμων επισύναψη : προσῆπτεν, δώρο: διδοὺς ηνίοχος: ἔχων περιδέραιο: δὲρμασιν συνδετήρας: ὑποδῶν αλήθεια: ἔλαθεν μελωδία: ἐμμελῶς ένδεια: ἔδει ευγενής: γένος

5 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤ/ΝΣΗΣ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Τρίτη 24 Ιουλίου 2012 Αἰσχίνου κατά Κτησιφῶντος Την προετοιμασία βλέπετε, άνδρες Αθηναίοι, και την πολιτική οργάνωση πόσο μεγάλη έχει γίνει, και (βλέπετε) τις παρακλήσεις στη λαϊκή συνέλευση, που χρησιμοποιούν μερικοί για να μη γίνονται τα δίκαια και τα νόμιμα στην πόλη εγώ όμως έχω έλθει έχοντας εμπιστοσύνη πρώτα στους θεούς, έπειτα στους νόμους και σε σας, επειδή νομίζω ότι καμιά προετοιμασία δεν ισχύει για σας περισσότερο απ τους νόμους και τα δίκαια. Επιθυμούσα λοιπόν, άνδρες Αθηναίοι, και η βουλή των πεντακοσίων και οι συνελεύσεις του λαού να διευθύνονται ορθά από τους προϊσταμένους (τους), και να ισχύουν οι νόμοι, που νομοθέτησε ο Σόλωνας για την ευπρέπεια (πειθαρχία) των ρητόρων, για να ήταν δυνατό πρώτα πρώτα στον γεροντότατο από τους πολίτες, όπως ακριβώς οι νόμοι ορίζουν, αφού ανεβεί στο βήμα με σύνεση χωρίς θόρυβο και (χωρίς) ταραχή να συμβουλεύει από την πείρα του τα άριστα για την πόλη, ύστερα πια να διατυπώνει τη γνώμη του και εκείνος που θέλει από τους άλλους πολίτες για το καθένα ζήτημα χωριστά και για κάθε επιμέρους ζήτημα σύμφωνα με την ηλικία του γιατί έτσι μου φαίνεται ότι και η πόλη θα κυβερνιόταν άριστα, και οι δίκες θα γίνονταν πάρα πολύ λίγες. 2. Εν.: Παρατ.: Μελλ.: Αορ.: Παρακ.: Υπερσ.: προστάττουσι ἀποφαίνεσθαι προσέταττον - προστάξουσι(ν) ἀποφανεῖσθαι, ἀποφανήσεσθαι προσέταξαν ἀποφήνασθαι, ἀποφανθῆναι, ναι, ἀποφανῆναι προστετάχασι(ν) ἀποπεφάνθαι, ἀποπεφηνέναι προσετετάχεσαν - Εν.: γίγνεσθαι Παρατ.: - Μελλ.: γενήσεσθαι Αορ.: γενέσθαι

6 Παρακ.: γεγενῆσθαι, γεγονέναι 3. Ενικός Αριθμός Γεν.: τῆς παρασκευῆς τοῦνόμου πολίτου Δοτ.: τῇ παρασκευῇ τῷ νόμῳ πολίτῃ Αιτ.: τήν παρασκευήν τόν νόμον πολίτην Πληθυντικός Αριθμός Γεν.: τῶν παρασκευῶν τῶν νόμων πολιτῶν Δοτ.: ταῖς παρασκευαῖς τοῖς νόμοις πολίταις Αιτ.: τάς παρασκευάς τούς νόμους πολίτας 4. ἡγούμενος: αιτιολογική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος παρασκευήν: υποκείμενο στο ἰσχύειν και α όρος σύγκρισης τῆς τῶν ῥητόρων: επιθετικός προσδιορισμός στο εὐκοσμίας τῶν πολιτῶν (τῷ πρεσβυτάτῳ): γενική διαιρετική στο τῷ πρεσβυτάτῳ ἀποφαίνεσθαι: υποκείμενο στο ἐξῆν, τελικό απαρέμφατο μοι (δοκεῖ): δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου