Η Εκκλησία της Ελλάδος στα χρόνια της δικτατορίας

Transcript

1 24 Απριλίου 2018 Η Εκκλησία Ελλάδος στα χρόνια δικτατορίας / Επιρότητα

2 Παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη το βιβλίο του θεολόγου καθηγητή Χάρη Ανδρεόπουλου «Η Εκκλησία κατά τη δικτατορία Ιστορική νομοκανονική προσέγγιση», σε εκδήλωση εφημερίδας «Χριστιανική»

3 στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ. Η εφημερίδα «Χριστιανική», σε συνεργασία με τις εκδόσεις «Επίκεντρο», διοργανώνει ανοικτή εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη με θέμα «Η Εκκλησία στα χρόνια δικτατορίας » στο πλαίσιο οποίας θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου του Χαράλαμπου Μ. Ανδρεόπουλου, θεολόγου καθηγητή, Δρος Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ, «Η Εκκλησία κατά τη δικτατορία Ιστορική νομοκανονική προσέγγιση» το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» (σειρά «Ιστορία Κοινωνία») Θεσσαλονίκης. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την 25η Απριλίου 2018, ημέρα Τετάρτη ώρα 7 μ.μ. στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ (Α αμφιθέατρο, 2ος όροφος).

4 Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι:

5 Ανδρέας Νανάκης, Μητροπολί Αρκαλοχωρίου, καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ Μανώλης Μηλιαράκης, Φυσικός, επίτιμος Πρόεδρος «Χριστιανικής Δημοκρατίας» Κλήμης Πυρουνάκης, Θεολόγος, συντονιστής Δικτύου Στήριξης Φυλακισμένων Αποφυλακισμένων Γυικών Ανδρέας Αργυρόπουλος, Θεολόγος καθηγητής, M.Th., Δ/ντής Γυμσίου, ο συγγραφέας. Θα ακολουθήσουν ελεύθερες παρεμβάσεις διάλογος. Την εκδήλωση θα συντονίσει ο Μανώλης Τασόγλου, μέλος Κ.Ε. «Χριστιανικής Δημοκρατίας». ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Λίγα λόγια για το βιβλίο (σημείωμα του εκδοτικού οίκου): «Σε μια από τις πλέον σκοτεινές δυσερμήνευτες περιόδους σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας αφέρεται το παρόν βιβλίο που έρχεται ρίξει φώς στις σχέσεις διοικούσας Εκκλησίας Πολιτείας περιόδου , όπως αυτές διαμορφώθηκαν υπό το κράτος εγκαθιδρυθείσας την 21η Απριλίου 1967 επτάχρονης δικτατορίας. Με ενδελεχή έρευ πηγών βιβλιογραφίας ο Χάρης Ανδρεόπουλος πραγματεύεται το πρόβλημα, εξετάζοντας αλύοντας ζητήματα εν λόγω περιόδου που αφορούσαν την νομοκανονική αυτοσυνειδησία Εκκλησίας τον βαθύ τραυματισμό (σήμερα συνταγματικά κατοχυρωμένης) αυτοδιοικήσεώς από σωρεία παρεμβάσεων δικτατορίας στα εσωτερικά, που αποσκοπούσαν στον έλεγχο εκκλησιαστικής διοικήσεως ώστε υπηρετηθούν οι ιδεολογικές σκοπιμότητες του καθεστώτος. Προσεγγίζοντας το όλο ζήτημα επί τη βάσει ιστορικών νομοκανονικών κριτηρίων, ο συγγραφέας αδεικνύει, αξιολογεί ερμηνεύει τις ποικίλες διαστάσεις προεκτάσεις που είχε η προβληματική αυτή σχέση στη διοίκηση στη ζωή ελλαδικής Εκκλησίας καθ όλη τη διάρκεια Επταετίας σε αμφότερες τις φάσεις, ήτοι τόσο επί Γ. Παπαδοπούλου ( αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου Κοτσώνη, Μάϊος Δεκέμβριος 1973) όσο επί Δ. Ιωαννίδη ( αρχιεπισκοπείας Σεραφείμ Τίκα, Ιανουάριος 1974 Ιούλιος 1974). Ως ιδιαίτερης σημασίας ζητήματα αντιμετωπίζονται το θέμα διαταραχθείσας κατά το διάστημα πρώ φάσης δικτατορίας ( )

6 νομοκανονικής σχέσης ελλαδικής Εκκλησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο το θέμα των δώδεκα εκπτώτων «ιερωνυμικών» λεγομένων Μητροπολιτών που δημιουργήθηκε στη δεύτερη φάση δικτατορίας (Νοέμβριος 1973 Ιούλιος 1974). Στο βιβλίο παρουσιάζονται, επίσης, αλύονται οι πολιτικές με τις οποίες στα πρώτα κρίσιμα χρόνια μεταπολίτευσης, επί πρωθυπουργίας Κων/νου Καραμανλή ( ), αντιμετωπίσθηκε εξομαλύνθηκε η κρίση στην Εκκλησία, αλλά θεμελιώθηκε ο εκδημοκρατισμός με σειρά συνταγματικών διατάξεων νομοθετημάτων που ρύθμισαν θετικά τόσο την εσωτερική λειτουργία, όσο τις σχέσεις με την Πολιτεία. Μία σημαντική μελέτη που βοηθά στην εξέταση, κατανόηση ανάδειξη των αιτίων των διαδικασιών μέσω των οποίων η Εκκλησία Ελλάδος επηρεάσθηκε, συμμετείχε, έδρασε επέδρασε στις πολιτικές εξελίξεις υπό το κράτος επτάχρονης δικτατορίας ». (Από την αφορά στο οπισθόφυλλο στην ιστοσελίδα των Εκδόσεων Επίκεντρο ). * Το βιβλίο προλογίζει ο ομ. Καθηγητής Εκκλησιαστικού Δικαίου Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννης Μ. Κονιδάρης, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, ότι «..έως σήμερα, έχουν γραφεί πολλά από πολλούς για όψεις ζητήματα περιόδου αυτής. Το πρώτον όμως επιχειρείται με την παρούσα διατριβή η συνολική συστηματική περιγραφή αποτίμηση περιόδου αυτής. Η άρτια λεπτολόγος συγκέντρωση του υλικού, η αλυτική εκδίπλωσή του, η παρουσίαση όλων των έως σήμερα εξενεχθεισών απόψεων επιμέρους ζητημάτων η κριτική θεώρησή τους, με οξυδέρκεια ευθυκρισία, αποτελούν έ εγχείρημα το οποίο απαιτεί μεγάλη επιμέλεια, άριστη γνώση του πλήθους των πηγών βιβλιογραφίας, εδραία επιστημονική κατάρτιση αντικειμενική κρίση. Τα προαπαιτούμε αυτά πληροί η συγγραφή του κ. Ανδρεόπουλου έτσι, ώστε η μετά χείρας διατριβή όχι μόνο αποτελεί έ έργο-σταθμό για την εκκλησιαστική ιστορία, αλλά εφαλτήριο για περαιτέρω αζητήσεις σε συφείς κλάδους, όπως το εκκλησιαστικό δίο ή/ η πολιτική ιστορία του τόπου μας» (από τον Πρόλογο του βιβλίου ). ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ Για το βιβλίο έχουν γράψει: «Το βιβλίο αυτό απευθύνεται πέρα από τον νομικό, τον ιστορικό, τον θεολόγο, τον κληρικό, τον ερευνητή τον κάθε ειδικώς ( όχι μόνο) ενδιαφερόμενο περί τα θέματα αυτά, εξάπαντος εξόχως στον Nεοέλλη δη τον ορθόδοξο χριστιανό, που θέλει εγκύψει στα δύσκολα σκανδαλώδη αυτά προβλήματα

7 εκκλησιαστικής μας ιστορίας χωρίς φόβο πάθος, με ωριμότητα πνευματική νηφαλιότητα, προκειμένου πατήσει πιο γερά στα πόδια πίστεώς του, μακριά από φατισμούς, μονομέρειες ημιμάθειες ή ωραιοποιήσεις πραγματικότητας ( ) Η παράθεση ανάλυση των πηγών είι τω όντι εξονυχιστική. Κείνο που έχει επίσης ιδιαίτερο ενδιαφέρον είι, πέρα από τον βασικό ιστορικό κορμό του πονήματος, η πλούσια παράθεση σχολίων υποσημειώσεων, οι οποίες αποκαλύπτουν την καθημερινότητα τα «πάθη» των εκκλησιαστικών πολιτικών προσωπικοτήτων που εξετάζονται στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο», (Κώστας Νούσης, φιλόλογος θεολόγος (Μ.Τh.) καθηγητής συγγραφέας, στο επίσημο περιοδικό Εκκλησίας Ελλάδος ΘΕΟΛΟΓΙΑ, τομ. 88, τχ. 2/2017 στο Αmen.gr, ). «Η ενδιαφέρουσα, εστιασμένη στην εποχή δικτατορίας, μελέτη του Χαράλαμπου Ανδρεόπουλου προσφέρει τη δυτότητα στον αγνώστη προβληματιστεί για μια από τις πλέον σκοτεινές δυσερμήνευτες περιόδους σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας. Με τη βαθύτατη γνώση των γεγονότων οχληρής εκείνης περιόδου, των περίπλοκων διοικητικών ζητημάτων εν γένει εκκλησιαστικής πραγματικότητας, ο συγγραφέας αποκαλύπτει αλυτικά μια σωρεία απροκάλυπτων παρεμβάσεων του δικτατορικού καθεστώτος στα εσωτερικά Εκκλησίας που αποσκοπούσαν στον έλεγχό κατά συνέπεια στην πρόσβαση στη μεγάλη κοινωνική επιρροή, προκειμένου χρησιμοποιηθεί για την προώθηση των ιδεολογικών σκοπιμοτήτων απεχθούς δικτατορίας. Μέσα από μια απολύτως τεκμηριωμένη μελέτη, ο συγγραφέας ερευνά διατυπώνει τους προβληματισμούς τα συμπεράσματά του που σχετίζονται με τη φυσιογνωμία σύγχρονης Εκκλησίας, αδεικνύοντας την παθογένεια αλλά την υποκριτική ροσκοπική μεταβολή των πεποιθήσεων ιερωμένων λαϊκών ανάλογα με τη συγκυρία» (Ξενοφών Μπρουντζάκης, δημοσιογράφος συγγραφέας, εφημερίδα «Το Ποντίκι», ). «Ο Χαράλαμπος Ανδρεόπουλος, θεολόγος καθηγητής, μας παρουσιάζει μια εξαιρετικά παραστατική εικό των γεγονότων που ταλάνισαν την Εκκλησία την εποχή δικτατορίας ( ) Είι φανερό ότι τον συγγραφέα βασάνισαν επί μακρόν θέματα που σχετίζονται με τη φυσιογνωμία σύγχρονης Εκκλησίας την ροσκοπική μεταβολή των πεποιθήσεων ιερωμένων λαϊκών ανάλογα με τη συγκυρία. Όλα αυτά παρουσιάζονται τεκμηριωμέ με άπειρες σημειώσεις, παραπομπές, κανονισμούς του εκκλησιαστικού δικαίου ιστορικές αφορές από έ πλήθος πηγών που καθιστούν τη μελέτη του πραγματικά πρωτοποριακή» (Απόστολος Σπυράκης, καθηγητής συγγραφέας, στην ιστοσελίδα βιβλίου τέχνης Diastixo.gr, ).

8 «Η προκείμενη πραγματεία αποτελεί μία πρωτότυπη εργασία δεδομένου ότι δεν διστάζει καταπιαστεί με έ θέμα που πενήντα χρόνια μετά εξακολουθεί αποτελεί «σημείον αντιλεγόμενον» παρουσιάζεται συνήθως μονομερώς ανεπαρκώς προκειμένου εξωραϊστούν ή καταδικαστούν πρόσωπα, καταστάσεις ενέργειες περιόδου αυτής. Ο συγγραφέας με την εργή λεπτομερή από νομοκανονικής θεολογικής πλευράς ανάπτυξη του υλικού του αφενός μεν δεν διεκδικεί δάφνες απόλυ αποκλειστικής αλήθειας, αφετέρου δε προσφέρει εφαλτήριο περαιτέρω αζητήσεων για όποιον επιθυμεί εμβαθύνει με μεθοδικότητα επιστημονική συνέπεια, όπως ο ίδιος πράττει, σε μία περίοδο νεότερης εκκλησιαστικής πολιτικής ιστορίας μας η οποία αφήνει, όσο μάλιστα παρέρχεται ο χρόνος, πολλά περιθώρια ακόμη για αποκωδικοποιηθούν προβληθούν πτυχές, που έως σήμερα παραμένουν ανέγγιχτες» (Γεώργιος Κ. Ιατρού, δικηγόρος, Δρ. Εκκλησιαστικού Δικαίου στην Επιθεώρηση Εκκλησιαστικού Κανονικού Δικαίου «ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΑ» (τχ. 2/2017) στην εφημερίδα «Ελευθερία» Λαρίσης, «.ο συγγραφέας περιγράφει το εύρος των παρεμβάσεων που υπέστη η Εκκλησία από το καθεστώς Επταετίας με αντικειμενική ματιά, με εξονυχιστική παράθεση πηγών, χωρίς διάθεση «ουδετεροποίησης» ή αντιθέτως πρόθεση «δίκης» πολλώ δε μάλλον «καταδίκης» εκπροσώπων θεσμικής Εκκλησίας για τις πράξεις ή τις παραλείψεις τους. Το ζητούμενο για τον συγγραφέα είι η ιστορική αλήθεια η οποία φωτίζεται αποτιμάται από την ίδια την παράδοσης Εκκλησίας. Στο πλαίσιο αυτό ο συγγραφέας κρίνει τις κανονικές εκτροπές ( τα έκτροπα) τόσο κατά την πρώτη περίοδο δικτατορίας, επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου Κοτσώνη, όσο κατά την δεύτερη επί αρχιεπισκοπείας Σεραφείμ Τίκα, με κριτήρια θεολογικά εκκλησιολογικά» (Φωτεινή Οικονόμου, καθηγήτρια θεολόγος [M.Th.] συγγραφέας, στο περιοδικό «Σύξη», τχ. 145, Μαρτίου 2018) Αξίζει σημειωθεί ότι το βιβλίο συγκαταλέχθηκε από την τρέχουσα ακαδημαϊκή χρονιά ( ) στην κατηγορία των επιστημονικών συγγραμμάτων (υπηρεσία διαχείρισης συγγραμμάτων «ΕΥΔΟΞΟΣ») ως εγχειρίδιο διδασκαλίας σε ΑΕΙ (στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών / Τμήμα Ιερατικών Σπουδών, ανάμεσα στα επιλεγόμε συγγράμματα για το μάθημα του 4ου εαρινού εξαμήνου «Εκκλησιαστική Ιστορία Ελλάδος» ). * Ο Χαράλαμπος (Χάρης) Ανδρεόπουλος γεννήθηκε ζει με την οικογένειά του στη Λάρισα. Υπηρετεί στη Β/θμια εκπαίδευση ως θεολόγος καθηγητής. Είι διδάκτωρ Εκκλησιαστικής Εκκλησιαστικού Ιστορίας Κανονικού του Δικαίου. Α.Π.Θ. Τα μέλος ερευνητικά του Εταιρείας ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη θεμάτων σύγχρονης πολιτικής εκκλησιαστικής ιστοριογραφίας. Αρθρογραφεί στην «Ελευθερία» Λαρίσης, στο «Amen.gr» στο

9 προσωπικό του ιστολόγιο.