Ρίγανη Αχλαδοκάστρου: Το ισχυρότερο Φάρμακο της Φύσης Γρηγοροπούλου Ιωάννα Χημικός & Τεχνολόγος Τροφίμων

Transcript

1 Ρίγανη Αχλαδοκάστρου: Το ισχυρότερο Φάρμακο της Φύσης Γρηγοροπούλου Ιωάννα Χημικός & Τεχνολόγος Τροφίμων Αγαπητοί φίλοι του χωριού μας και συγχωριανοί, ο τόπος μας είναι ευλογημένος, γιατί σ αυτό τον τόπο, της Ορεινής Ναυπακτίας, ευδοκιμεί το Ισχυρότερο Φάρμακο της Φύσης, η Ρίγανη Αχλαδοκάστρου. Με γεύση τόσο έντονη που μουδιάζει την άκρη της γλώσσας, όταν είναι φρέσκια, η ορεινή ρίγανη Αχλαδοκάστρου, με τα λευκά άνθη, αποτελεί μια από τις καλύτερες ποικιλίες ρίγανης όχι μόνο της Ελλάδος αλλά και παγκοσμίως! Σήμερα, τιμώντας αυτό το Ελιξίριο της Φύσης, τη Ρίγανη Αχλαδοκάστρου, μας δίνεται η ευκαιρία, όλοι μαζί να ξαναθυμηθούμε, να ξαναγνωρίσουμε κάποια πράγματα για τη Ρίγανη Αχλαδοκάστρου και φυσικά να γιορτάσουμε, ή καλύτερα, να χαρούμε και να λαμπρύνουμε αυτή τη μέρα, όπως άλλωστε παραπέμπει και η αρχαία προέλευση της λέξης Ρίγανη, που σημαίνει: το φυτό που λαμπρύνει το βουνό. Ας λαμπρύνουμε λοιπόν κι εμείς τη σημερινή βραδιά. Και ας γνωρίσουμε καταρχήν ποιά είναι η ρίγανη του Αχλαδοκάστρου: Η δικιά μας ρίγανη, η Ρίγανη Αχλαδοκάστρου, είναι ένας θάμνος κοντός και φρυγανώδης, με κορμό ξυλώδη, κλαδιά λεπτά που σχηματίζουν λευκά άνθη στις άκρες, τα φύλλα έχουν σχήμα ωοειδές, είναι χνουδωτά και πρασινοσταχτιά, σύμφωνα με τους βοτανολόγους ανήκει στο Ελληνικό είδος Ορίγανον Ηρακλεώτικον, την καλύτερη ποικιλία παγκοσμίως. Το ερώτημα που γεννιέται λοιπόν είναι, μα αφού αυτό το είδος φυτρώνει και σε άλλα μέρη της Ελλάδος γιατί άραγε ο τόπος μας παράγει αρίστης ποιότητος ρίγανη; Η ρίγανη αγαπητοί φίλοι, ευδοκιμεί στα ανεμοδαρμένα βουνά, όπως αυτό το βουνό που βρισκόμαστε σήμερα εδώ μαζεμένοι. Από τη μια, η ρίγανη αγαπάει υπερβολικά τον ήλιο και από την άλλη αντέχει ακόμα και σε χαμηλές θερμοκρασίες ως τους μείον 25 βαθμούς κελσίου. Μεγάλο υψόμετρο και εδάφη φτωχά, ξερικά, άγονα, πετρώδη που στραγγίζουν γρήγορα το νερό της βροχής, με πλούσια ηλιοφάνεια όπως του τόπου μας, είναι οι βασικότεροι παράγοντες για τη παραγωγή αρίστης ποιότητας ρίγανης. Μικρή μεν παραγωγή άλλα άριστο τελικό προϊόν. Να λοιπόν γιατί το Αχλαδόκαστρο παράγει ποιοτική ρίγανη, γιατί ακριβώς διαθέτει και την καλύτερη ποικιλία και τις ιδανικές συνθήκες.

2 Ποιό όμως είναι το χαρακτηριστικό που προσδιορίζει την ποιότητα της ρίγανης; Η ξηρή ρίγανη περιέχει ένα αιθέριο έλαιο, το οριγανέλαιο. Το ποσοστό του οριγανέλαιου που περιέχει η ξηρή ρίγανη, που σε αυτό οφείλεται το χαρακτηριστικό της άρωμα, αλλά και η πολύ σημαντική θεραπευτική της δράση, είναι αυτό που χαρακτηρίζει την ποιότητα της ρίγανης. Ανάλογα με την περιοχή της Ελλάδος που αναπτύσσεται το φυτό, το ποσοστό του οριγανέλαιου κυμαίνεται μεταξύ 3 και 5%, αλλά στις ορεινές άνυδρες περιοχές όπως στο Αχλαδόκαστρο, που υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες μπορεί να φτάσει και πάνω από 7% και αυτό συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα. Η Ελληνική ρίγανη πλεονεκτεί σε σχέση με την Ισπανική και την Τουρκική στο ότι περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα οριγανέλαιου, που μπορεί να βγάλει ως και 82 λίτρα οριγανέλαιου στον 1 τόνο ξηρού βάρους ρίγανης. Υπάρχουν μικρά μυστικά που επηρεάζουν την ποιότητα της ρίγανης; Φυσικά και υπάρχουν. Γιατί, εκτός από την ποικιλία και τις συνθήκες ανάπτυξης της ρίγανης - που όπως είδαμε στο Αχλαδόκαστρο, έχουμε και τα δύο, δηλαδή και εξαιρετική ποικιλία και κατάλληλες συνθήκες - σύμφωνα με τους επιστήμονες της σημαντικό ρόλο στην ποιότητα παίζουν: Τεχνολογίας Τροφίμων πολύ ο τρόπος συλλογής της ρίγανης η ξήρανση της ρίγανης το τρίψιμο της ρίγανης και τέλος ο τρόπος αποθήκευση της. Ας δούμε λοιπόν ένα προς ένα μερικά μικρά και χρήσιμα μυστικά, κυρίως για τους νεότερους, που ίσως θέλουν να ασχοληθούν επαγγελματικά με τη συλλογή, επεξεργασία και διάθεση της άγριας οικολογικής ρίγανης: Σε ότι αφορά τη συλλογή της ρίγανης: Στο ίδιο βουνό δεν έχουμε παντού την ίδια ποιότητα ρίγανης. Αποφεύγουμε π.χ. να μαζέψουμε ρίγανη από εύφορο έδαφος ή σκιερό με Δυτικό προσανατολισμό, αντίθετα προτιμούμε σημεία με πολλές πέτρες, ξερικά και με ελάχιστη βλάστηση, που τα βλέπει πολύ ο ήλιος. Αγαπητοί φίλοι, όσο περισσότερο «κουράζεται» το φυτό της ρίγανης στην ανάπτυξη του, δηλαδή όσο λιγότερο νερό βρίσκει, τόσο πιο πλούσιο σε οριγανέλαιο γίνεται.

3 Κάτι άλλο που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι, επειδή με τη παραμονή του φυτού κάτω από τον ισχυρό ήλιο όλο το Καλοκαίρι μέχρι το Φθινόπωρο μειώνεται η περιεκτικότητά του σε πολύτιμα συστατικά, η καλύτερη ποιότητα ρίγανης συλλέγεται το Καλοκαίρι την εποχή της ανθοφορίας και όχι το Φθινόπωρο. Η Ρίγανη μπαίνει σε ανθοφορία στα μέσα Ιουνίου και διαρκεί 15 μέρες περίπου. Φυσικά, την ημέρα που θα αποφασίσουμε να συλλέξουμε, θα πρέπει αυτή να είναι μια ξηρή μέρα, με ήλιο, ώστε να μην έχουν υγρασία τα φύλλα της. Γιατί η υγρασία στα φύλλα έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα της ρίγανης. Η ξήρανση της ρίγανης: Αν θέλουμε να έχουμε ένα ζωντανό σκούρο πράσινο χρώμα στη ξηρή ρίγανη, μετά τη συλλογή, την καθαρίζουμε από τα κίτρινα φυλλαράκια, την κάνουμε μικρά ματσάκια, όχι πολύ παχιά, περίπου 4 με 5 εκατοστά, τα δένουμε χαμηλά στη βάση τους και τα κρεμάμε, σε σκιερό μέρος να ξηραθούν. Ποτέ δεν πρέπει να αποξεραίνουμε στον ήλιο ή στο φούρνο γιατί τότε καταστρέφονται τα πολύτιμα συστατικά και το πλούσιο άρωμα του οριγανέλαιου, ενώ και το χρώμα παύει να είναι ζωηρό πράσινο και μαυρίζει. Αυτός είναι ένας λόγος που συχνά η ρίγανη του εμπορίου δεν έχει ούτε πλούσιο άρωμα, ούτε ζωντανό πράσινο χρώμα, καθώς για να επιταχύνουν την ξήρανση της ρίγανης χρησιμοποιούνται φούρνοι ξήρανσης ή αφήνεται η ρίγανη στον ήλιο. Το τρίψιμο της ρίγανης: Μετά την ξήρανση τρίβουμε με το χέρι τα φιλαράκια και τους ανθούς και απευθείας κοσκινίζουμε. Ποτέ δεν αλέθουμε με ηλεκτρικό μίξερ. Το ηλεκτρικό μίξερ κατά το άλεσμα, με την έντονη μηχανική τριβή που δημιουργεί, αναπτύσσει υψηλή θερμοκρασία που καταστρέφει το οριγανέλαιο. Επίσης, τόσο με το μίξερ όσο και κάποια βιομηχανικά κόσκινα που χρησιμοποιούνται για τη μαζική παραγωγή, σπάζουν και ξερά κλαράκια που τελικά νοθεύουν τη ξηρή ρίγανη. Ο τρόπος αποθήκευσης: Τόσο το φως όσο και η υψηλή θερμοκρασία καταστρέφουν τα συστατικά της ρίγανης. Έτσι, μόλις τρίψουμε τη ρίγανη, την αποθηκεύουμε αμέσως σε γυάλινο βάζο κατά προτίμηση σκουρόχρωμο και την φυλάσσουμε σε σκοτεινό και δροσερό μέρος. Κατ αυτό τον τρόπο η ρίγανη μπορεί να διατηρηθεί χωρίς να χάσει το πλούσιο άρωμα της ως και δύο χρόνια.

4 Όταν λοιπόν αγαπητοί φίλοι, αυτά τα μικρά μυστικά τηρηθούν, τότε να είστε βέβαιοι, πως κάθε φορά που ανοίγετε το βάζο για να προσθέσετε ρίγανη στο φαγητό σας, χρησιμοποιείτε την καλύτερη ρίγανη του κόσμου, με όλες τις ευεργετικές ιδιότητες που έχει αυτό το θεραπευτικό βότανο. Πόσο όμως ισχυρό θεραπευτικό βότανο είναι η ρίγανη; Ήδη από την αρχαιότητα οι Έλληνες γνώριζαν τη θεραπευτική αξία των βοτάνων. Ο Ιπποκράτης υποδείκνυε τα βότανα σε ένα πλήθος παθήσεων. Οι αρχαίοι Έλληνες θεραπευτικά τη ρίγανη με διάφορους τρόπους: χρησιμοποιούσαν 1. Ως αφέψημα: αναπνευστικές παθήσεις και κρυολογήματα κατά των δηλητηριάσεων για τους κολικούς, για γυναικολογικά προβλήματα, κ.α. 2. Εξωτερικά με τη μορφή διαφόρων επιθεμάτων: για οφθαλμολογικά προβλήματα πρηξίματα και στραβολαίμιασμα, και βέβαια γνώριζαν τις αντισηπτικές ιδιότητες που είχε στις πληγές. Έκτοτε, αυτές οι ιδιότητες της ρίγανης, κληρονομήθηκαν από γενιά σε γενιά και οι Ρωμαίοι τη χρησιμοποιούσαν ως αντισηπτικό, συντηρητικό και σε λάδι για μασάζ. Τον 16 ο αιώνα έγινε δημοφιλής και θεωρήθηκε ένα από τα καλύτερα φάρμακα για τη πανούκλα. Πολύ αργότερα ανακάλυψαν τις θεραπευτικές της ιδιότητες και τη χορηγούσαν για τη φαγούρα και τις δερματικές παθήσεις σε θεραπευτικά λουτρά. Αγαπητοί φίλοι, οι αρχαίες θεραπείες με βάση τη ρίγανη, στις μέρες μας πλέον επιβεβαιώνονται παγκοσμίως, από ερευνητικές ομάδες όλων των ειδικοτήτων Χημικών, Φαρμακολόγων, Βιολόγων, Βοτανολόγων και φυσικά Γιατρών. Οι έρευνες τεκμηριώνουν με απόλυτη σαφήνεια το ένα και μοναδικό γεγονός: Το γεγονός ότι η ρίγανη δεν είναι απλά μόνο ένα θεραπευτικό βότανο, αλλά αποτελεί ίσως το ισχυρότερο Φάρμακο της Φύσης.

5 Ενδεικτικά θα σας αναφέρω δύο επιστημονικές δημοσιεύσεις για τη ρίγανη που, τεκμηριώνουν το γεγονός αυτό: Η πρώτη είναι αυτή του καθηγητή της Οργανικής Χημείας του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, κ. Αναστάσιου Βάρβογλη, που στο βιβλίο του με τον ενδιαφέροντα τίτλο «Η Χημεία στο πιάτο», αναφέρει: «Ειδικά η ρίγανη περιέχει το ροσμαρινικό οξύ, με ισχυρότατο αντιοξειδωτικό χαρακτήρα. Σε ένα από τα πειράματα μας διαπιστώθηκε ότι καταστέλλει την παραγωγή των καρκινογόνων ουσιών, σε ποσοστό 95%» και ο καθηγητής συνεχίζει: «Σήμερα θεωρείται από τις πλέον αξιόλογες αντικαρκινικές ουσίες που απαντούν στις τροφές». Παρόμοιες είναι και οι διαπιστώσεις της δεύτερης έρευνας, της καθηγήτριας φαρμακολογίας Σουπρίγια Μπαβαντεκάρ, που δημοσιεύεται από την Ένωση Αμερικανικών Εταιρειών Πειραματικής Βιολογίας. Αυτή τη φορά μιλά για μια άλλη πάλι ουσία που περιέχει η ρίγανη, την καρβακρόλη, και τη δυνατότητα που έχει αυτή η ουσία να σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα οδηγώντας τα σε ένα είδος αυτοκτονίας. Σε αυτές λοιπόν τις δύο έρευνες, αναφέρονται οι ευεργετικές επιδράσεις για δύο μόνο συστατικά της ρίγανης. Πραγματικά θα χρειαζόμασταν ένα πολυήμερο επιστημονικό συνέδριο για να αναφέρουμε τις ευεργετικές επιδράσεις που παρέχουν οι περίπου, προσέξτε, 32 διαφορετικές φαρμακευτικές ουσίες της ρίγανης. Σήμερα τα συστατικά της ρίγανης χρησιμοποιούνται ευρέως στην Φαρμακευτική Χημεία και την επίσημη Ιατρική, καθώς στα συστατικά της αποδίδονται πάνω από 20 διαφορετικές φαρμακευτικές δράσεις με σημαντικότερες τις εξής: Αντικαρκινική δράση Αντιαθηροσκληροτική Αντιβακτηριδιακή Αντισηπτική Αντιφλεγμονώδης Εντεροχαλαρωτική δράση Αντιρευματική Αντιαιμορραγική Αντιαλτσχάιμερ

6 Και βέβαια, σε όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και την υψηλή διατροφική αξία που προσφέρει η ρίγανη, καθώς είναι πλούσια πηγή βιταμίνης C και σιδήρου. Έχει 12 φορές περισσότερο αντιοξειδωτική δράση από το πορτοκάλι, 30 από την πατάτα και 42 από το μήλο. Η ρίγανη ως συστατικό στη μαγειρική τέχνη Τελικά όμως, η ρίγανη είναι περισσότερο φημισμένη ανάμεσα μας ως ένα υπέροχο καρύκευμα. Και καθώς η ρίγανη Αχλαδοκάστρου, σήμερα αποτελεί το ιδιαίτερο συστατικό των εδεσμάτων που θα γευτούμε στη συνέχεια, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε για τη συμβολή της ρίγανης στη μαγειρική τέχνη. Τον συνδυασμό μάλιστα της ρίγανης με το παρθένο ελαιόλαδο, δεν θα ήταν υπερβολή να τον χαρακτηρίσουμε ως «βόμβα γεύσης και υγείας». Σε επίπεδο γαστρονομίας, η βασική ιδιότητα της ρίγανης είναι η εξαιρετική ικανότητά της να ανοίγει την όρεξη. Στην Ελληνική μυθολογία η Αφροδίτη ήταν η πρώτη που φύτεψε τη ρίγανη στον κήπο της. Για το λόγο αυτό, η ρίγανη είναι ένα από τα μπαχαρικά που θεωρούνται «Δώρα της Αφροδίτης», που εκτός από τη γεύση στο φαγητό, με το άρωμά της έχει τη δύναμη να αρταίνει τη ψυχή, να ανοίγει την όρεξη και μαζί να ξυπνά την επιθυμία για ζωή. Σήμερα, η ρίγανη, ως αρωματικό βότανο, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποξηραμένη ή φρέσκια, βρίσκεται στην κορυφή της «μεσογειακής μαγειρικής τέχνης». Είναι το βασικό καρύκευμα των χωρών της Μεσογείου και βασικό συστατικό της Ελληνικής, αλλά και της Ιταλικής κουζίνας, όπου μάλιστα στην Ιταλία ονομάζεται «μπαχαρικό της πίτσας». Στην Ελλάδα η λαδορίγανη, είναι ευρέως γνωστή στο σερβίρισμα της φέτας, στα ψητά φούρνου και σχάρας. Η ρίγανη ταιριάζει σχεδόν παντού σε σαλάτες, ομελέτες, πατάτες, όσπρια και κυρίως σε φαγητά που περιέχουν ντομάτα. Για παράδειγμα κανένας μας δεν μπορεί να φανταστεί Ελληνική χωριάτικη σαλάτα χωρίς ρίγανη. Αποτελεί δε, ίσως το ιδανικότερο συνοδευτικό του ψημένου κρέατος, καθώς οι φυτικές της ίνες μειώνουν τη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια στο αίμα, εξισορροπώντας έτσι τις τυχόν βλάβες από την κρεοφαγία. Μάλιστα έχει την ικανότητα να δεσμεύει και βλαβερές ουσίες από δημιουργούνται από το ψήσιμο στα κάρβουνα. Και επειδή η ρίγανη διευκολύνει και τη πέψη, πιστεύω όλοι μας θα έχουμε περισσότερη διάθεση για το χορό που θα ακολουθήσει μετά το γεύμα. Νομίζω πως η ρίγανη και οι μυρωδιές τριγύρω ήδη μας έχουν ανοίξει την όρεξη και δεν θα μακρηγορήσω άλλο.

7 Αγαπητοί φίλοι, κάνοντας χρήση της επαγγελματικής μου ειδικότητας, ως Χημικός αλλά και Τεχνολόγος τροφίμων, σας διαβεβαιώνω πως αυτό το ταπεινό βότανο, η ρίγανη, εάν ήταν ένα σπάνιο φυτό, προσέξτε, θα ήταν το ακριβότερο φάρμακο που θα πουλούσαν τα φαρμακεία και οι φαμακοβιομηχανίες στον κόσμο, ενώ στα super market θα βρίσκατε τη ρίγανη να πουλιέται πανάκριβα στο ράφι δίπλα στο μαύρο χαβιάρι. Αυτό το βράδυ λοιπόν, οι άνθρωποι που βρισκόμαστε σε αυτή τη γιορτή, πρέπει να αισθανόμαστε λίγο περισσότερο τυχεροί από όλους τους άλλους, γιατί έχουμε τη χαρά να λαμπρύνουμε το φαγητό μας, τη γεύση μας, τη ζωή μας και την υγεία μας, με αυτό το πολύτιμο αγαθό που πλουσιοπάροχα έδωσε ο θεός να φυτρώνει σ αυτά τα ευλογημένα βουνά του τόπου μας, τη ρίγανη Αχλαδοκάστρου. Σας ευχαριστώ όλους για τη προσοχή σας και ιδιαιτέρως το σύζυγό μου για την επιστημονική του βοήθεια. Καλή σας διασκέδαση.