ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ. Κρατική ενίσχυση αριθ. SA (2012/N) Ελλάδα Επέκταση των εγκαταστάσεων τηλεθέρμανσης ευρύτερης περιοχής Αμυνταίου.

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, C(2012) 6358 final Θέμα: Κρατική ενίσχυση αριθ. SA (2012/N) Ελλάδα Επέκταση των εγκαταστάσεων τηλεθέρμανσης ευρύτερης περιοχής Αμυνταίου. Κύριε Υπουργέ, Είμαι στην ευχάριστη θέση να σας πληροφορήσω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέτασε τη σχεδιαζόμενη ενίσχυση προς τη Δημοτική Επιχείρηση Τηλεθέρμανσης Αμυνταίου (στο εξής: «ΔΕΤΕΠΑ») και αποφάσισε να μην εγείρει αντιρρήσεις γι αυτήν, με το σκεπτικό ότι το μέτρο συνιστά κρατική ενίσχυση η οποία κρίνεται συμβατή με την εσωτερική αγορά κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: «ΣΛΕΕ»). I. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ (1) Στις 10 Ιουλίου 2012, έπειτα από επαφές που προηγήθηκαν της κοινοποίησης, οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν το προαναφερόμενο μέτρο στην Επιτροπή κατ εφαρμογή του άρθρου 108 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ. II. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ (2) Στόχος της ενίσχυσης είναι η επέκταση της υφιστάμενης υποδομής τηλεθέρμανσης, χωρίς υλοποίηση κανενός είδους εγκατάστασης συμπαραγωγής, ώστε να καλύψει την αυξημένη ζήτηση των κατοίκων των περιοχών Αμυνταίου, Φιλώτα και Λεβαίας για τον συγκεκριμένο τύπο θέρμανσης, η οποία είναι φτηνότερη και περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον. II.1 Νομική βάση, σκοπός και περιγραφή Κύριο Δημήτρης Λ. Αβραμόπουλος Υπουργό Εξωτερικών Βασιλίσσης Σοφίας 5 Grèce Αθήνα Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique Europese Commissie, B-1049 Brussel België Τηλέφωνο: (0)

2 (3) Οι νομικές βάσεις του μέτρου στην εθνική νομοθεσία είναι οι εξής: Προεδρικό Διάταγμα 323/89, το οποίο, σε συνδυασμό με το Προεδρικό Διάταγμα 410/95, προβλέπει τη θέσπιση του «Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» 1, Νόμος 1069/80 περί κινήτρων δια την ίδρυσιν Επιχειρήσεων Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως, ο οποίος έχει τροποποιηθεί με τους νόμους 2218/94, 2839/00 και 3274/04, Νόμος 3463/2006 και Νόμος 3852/2010 «Σύσταση Συγκρότηση Αυτοδιοίκησης και Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης». Επιχειρησιακό πρόγραμμα «Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη » 2. (4) Το υπό εξέταση έργο, που εντάσσεται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, αφορά τον άξονα προτεραιότητας 1 του επιχειρησιακού προγράμματος («Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος & Αστικές Μεταφορές Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας») και συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής 3. (5) Γενικός στόχος του άξονα προτεραιότητας 1 είναι η συμβολή στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μέσω της υλοποίησης έργων εξοικονόμησης ενέργειας και της εκμετάλλευσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το έργο τηλεθέρμανσης Αμυνταίου συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων του άξονα προτεραιότητας 1 του επιχειρησιακού προγράμματος «Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη », υπό την έννοια ότι αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και να προαγάγει τη βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη, χάρη στη χρησιμοποίηση τοπικών ενεργειακών πόρων. (6) Η κοινοποίηση αφορά περιβαλλοντική ενίσχυση για υποδομή τηλεθέρμανσης χωρίς συμπαραγωγή. Το προς αξιολόγηση έργο αφορά την επέκταση των ακόλουθων εγκαταστάσεων: (α) Επαύξηση ικανότητας κεντρικού αντλιοστασίου Όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τον νόμο 3463/2006 «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» και τον νόμο 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης». Απόφαση Ε(2007) 5442 της 5ης Νοεμβρίου Ο συνολικός προϋπολογισμός για τη χρηματοδότηση του άξονα προτεραιότητας 1 ανέρχεται σε 440 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 272 εκατ. ευρώ χορηγούνται από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ (Ταμείο Συνοχής). Η εθνική συμμετοχή ανέρχεται σε 68 εκατ. ευρώ, και τα υπόλοιπα 100 εκατ. ευρώ προέρχονται από άλλες πηγές. 2

3 (β) (γ) (δ) Εγκατάσταση αποθήκευσης θερμότητας μείωση των εκπομπών CO κατά 3,45tn/έτος Εγκατάσταση υδραυλικού διαχωρισμού μείωσης πίεσης Φιλώτα Κατασκευή βρόγχου υδραυλικής εξισορρόπησης. (7) Επίσης, το έργο αφορά επέκταση εσωτερικών δικτύων τηλεθέρμανσης οικισμών Αμυνταίου, Φιλώτα και Λεβαίας, προμήθεια θερμικών υποσταθμών καταναλωτών και λοιπά υποστηρικτικά έργα. (8) Η τηλεθέρμανση ευρύτερης περιοχής Αμυνταίου που συμπεριλαμβάνει τους οικισμούς Αμυνταίου, Φιλώτα και Λεβαίας (του Δ. ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ), τέθηκε για πρώτη φορά σε λειτουργία το Η παροχή θερμικής ενέργειας γίνεται από τον ατμοηλεκτρικό σταθμό (εφεξής ΑΗΣ) Αμυνταίου της ΔΕΗ (εφεξής «ΔΕΗ»), μέσω υπόγειου προμονωμένου δικτύου, αποτελούμενου από αγωγό μεταφοράς μήκους διπλού αγωγού 10,0 Km περίπου, ένα κεντρικό αντλιοστάσιο μεταφοράς και διανομής ευρισκόμενο πλησίον του ΑΗΣ και από εσωτερικά δίκτυα τηλεθέρμανσης μήκους 37 Km, 26 Km και 10 Km αντίστοιχα στους 3 οικισμούς. (9) Η πρώτη φάση κατασκευής του έργου προέβλεπε, την εγκατάσταση του απαραίτητου εξοπλισμού, για τη λειτουργία της τηλεθέρμανσης σε θερμικά φορτία μέχρι 25MWth όση και η αρχική ικανότητα του ΑΗΣ, με την εγκατάσταση, σταδιακά, 1300 περίπου θερμικών υποσταθμών, με σταδιακή αύξηση της ικανότητας των κεντρικών εγκαταστάσεων, για την πλήρη κάλυψη των οικισμών, που αντιστοιχούν σε θερμικό φορτίο 34 MWth. (10) Η αύξηση της θερμικής ισχύος της εγκατάστασης από τα 25 MWth στα 34 MWth, που αποτελεί και τη μεσοπρόθεσμη πρόβλεψη, μπορεί να γίνει με την εγκατάσταση διάταξης αποθήκευσης θερμότητας (heat accumulators) στον χώρο του κύριου αντλιοστασίου της εγκατάστασης (στον ΑΗΣ), προεκτιμούμενης χωρητικότητας 1200 κ.μ. (11) Επίσης, για την αύξηση της παροχής κυκλοφορίας, πρέπει να τοποθετηθεί στο κεντρικό αντλιοστάσιο ο προβλεπόμενος επιπρόσθετος ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός, ώστε να αποκτήσει η εγκατάσταση την ικανότητα κυκλοφορίας θερμού νερού για τη διανομή θερμικής ισχύος 34 MWth. (12) Λόγω του ότι, με την αύξηση της αντλητικής ικανότητας του κεντρικού αντλιοστασίου προκύπτουν υψηλές πιέσεις στον οικισμό του Φιλώτα, θα εγκατασταθεί στον οικισμό του Φιλώτα σταθμός Υδραυλικού Διαχωρισμού του οικισμού. Για τον ίδιο σκοπό θα υλοποιηθούν και 2 βρόγχοι στην περιοχή των εργατικών κατοικιών του Αμυνταίου. (13) Τα δίκτυα διανομής στους τρεις οικισμούς θα είναι δισωλήνια σε ακτινική - δενδροειδή διάταξη, υπόγεια, αποτελούμενα από αγωγούς κατάλληλους για τη μεταφορά θερμού νερού, ονομαστικής πίεσης σχεδιασμού ΡΝ 16bar, σε ονομαστικές διαμέτρους από DN20mm έως και DN300mm. Πιο συγκεκριμένα θα αποτελούνται από χαλύβδινους αγωγούς προμονωμένους και εγκατεστημένους απ ευθείας στο έδαφος. 3

4 (14) Στα πλαίσια του έργου είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί και η προμήθεια των θερμικών υποσταθμών των καταναλωτών, μέσω των οποίων καθίσταται εφικτή η διασύνδεσή τους με το δίκτυο διανομής της τηλεθέρμανσης. Οι θερμικοί υποσταθμοί έμμεσου συστήματος των κτιρίων θα διαθέτουν εναλλάκτη τύπου πλακών (branzed plate heat exchanger) του οποίου το ένα ρεύμα συνδέεται στο δίκτυο της τηλεθέρμανσης (πρωτεύον κύκλωμα) και το άλλο στην εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης του κτιρίου (δευτερεύον κύκλωμα). Η ρύθμιση του αποδιδόμενου θερμικού φορτίου στο κτίριο θα γίνεται μέσω κατάλληλης ηλεκτροκίνητης βαλβίδας η οποία θα εντέλλεται από τον προγραμματιστή λειτουργίας του θερμικού υποσταθμού. (15) Η υλοποίηση του έργου θα ολοκληρωθεί εντός 3 ετών από την έναρξη των εργασιών. Το σύνολο των εκταμιεύσεων του έργου θα ολοκληρωθεί εντός του 2014, σύμφωνα με την ολοκλήρωση των εργασιών. (16) Ανάλυση εκταμιεύσεων ανά έτος για όλη την περίοδο κατασκευής του έργου παρατίθεται κατωτέρω 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΚΤΑΜΙΕΥΣΕΩΝ ΑΝΑ ΕΤΟΣ ΕΤΟΣ ΠΟΣΟ ( ) , , , ,33 ΣΥΝΟΛΟ (17) Οι ελληνικές αρχές υποστηρίζουν ότι το υπό εξέταση έργο αναμένεται να έχει σημαντικό περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο. (18) Σε ό,τι αφορά τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο, η υλοποίηση του έργου τηλεθέρμανσης (εφεξής «ΤΘ») (αρχικό και προτεινόμενο έργο) θα επιτρέψει τη μείωση του συνόλου των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά περίπου tn ετησίως. Το προτεινόμενο έργο θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά tn, πράγμα που σημαίνει μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 28,41% πριν από την υλοποίηση του έργου ΤΘ. 4 Ωστόσο, οι ελληνικές αρχές ανέφεραν ρητώς ότι η ενίσχυση δεν θα χορηγηθεί στη ΔΕΤΕΠΑ, και κατά συνέπεια δεν θα πραγματοποιηθούν πληρωμές, πριν από την έκδοση της απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την οποία εγκρίνεται η ενίσχυση. Ως εκ τούτου, η αρχική πληρωμή δεν θα πραγματοποιηθεί πριν από το τρίτο τρίμηνο του

5 (19) Η βελτίωση των εκπομπών λόγω της αντικατάστασης του πετρελαίου θέρμανσης έχει ως εξής: (α) (β) (γ) μείωση των εκπομπών CO2 κατά 18,95 tn/έτος μείωση των εκπομπών SO2 κατά 4,22tn /έτος μείωση των εκπομπών CO κατά 3,45tn /έτος (δ) μείωση των εκπομπών HC κατά 1,150tn /έτος και μείωση των εκπομπών σκόνης κατά 1,72tn /έτος (20) Η Ελλάδα υποστηρίζει επίσης ότι θα επιτευχθεί μείωση της ενεργειακής εξάρτησης όσον αφορά τα εισαγόμενα καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο), καθώς ο συγκεκριμένος σταθμός ηλεκτροπαραγωγής στηρίζεται σε συμπαραγωγή με βάση εγχώριο λιγνίτη. Άνω των ΤΟΕ/έτος (συνολικά) θα αντικατασταθούν στην ευρύτερη περιοχή Αμυνταίου, λόγω της ΤΘ. Το έργο συνεπάγεται εξοικονόμηση συναλλάγματος και τοπική αναδιανομή άνω των /έτος (συνολικά) σε αντίστοιχες δαπάνες πετρελαίου. (21) Σε ό,τι αφορά τον κοινωνικό αντίκτυπο, οι ελληνικές αρχές υποστηρίζουν ότι η ποιότητα ζωής του τοπικού πληθυσμού αναμένεται να ωφεληθεί από την αναβάθμιση των προτύπων ασφάλειας και ποιότητας που θα διέπουν την παροχή υπηρεσιών θέρμανσης στους πολίτες, καθώς και από τις νέες ευκαιρίες βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης. Φτηνότερη θέρμανση και ζεστό νερό για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής Αμυνταίου κατά 30 % - 50% σε σύγκριση με τις αντίστοιχες δαπάνες για πετρέλαιο λόγω του κοινωνικού κινήτρου και φύσης της επιχείρησης ΤΘ. Η ΔΕΤΕΠΑ παρέχει συμβατική μείωση του κόστους κατά 25% (Δημοτική Επιχείρηση Τηλεθέρμανσης Αμυνταίου) στους καταναλωτές. II.2 Προϋπολογισμός του έργου, είδος, ποσό και ένταση της ενίσχυσης (22) Το συνολικό κόστος της επένδυσης ανέρχεται σε και είναι εξ ολοκλήρου επιλέξιμο (εκτός του ΦΠΑ, που δεν είναι επιλέξιμος). (23) Η ανάλυση του συνολικού προϋπολογισμού έχει ως εξής: ΕΙΔΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Κόστος( ) Α. Επέκταση εγκαταστάσεων Β. Επέκταση εσωτερικών δικτύων τηλεθέρμανσης οικισμών Αμυνταίου, Φιλώτα και Λεβαίας Γ. Προμήθεια θερμικών υποσταθμών ,00 Δ. Επίβλεψη κατά την εκτέλεση ,28 Ε. Διελεύσεις ΟΣΕ-δίκτυα ΟΚΩ-Δαπάνες Αρχαιολογίας ,08 Ζ. Αναπροσαρμογή τιμών ,42 ΣΥΝΟΛΟ (24) Οι δαπάνες δικτύου και μηχανημάτων συνίστανται στα ακόλουθα στοιχεία: προμονωμένοι χαλύβδινοι σωλήνες, βαλβίδες, υδατοφράχτες, βαλβίδες 5

6 ασφαλείας, εναλλάκτες θερμότητας, αντλίες, κινητήρες, ηλεκτρολογικός εξοπλισμός, συστήματα ενοργάνωσης και αυτοματισμού, στόμια αποστράγγισης και εκκένωσης, εξαεριστικά, μονώσεις, όργανα μέτρησης, υποστάτες, ανταλλακτικά, θεμελιώσεις, εκσκαφές, εργασίες πολιτικού μηχανικού, αποκαταστάσεις. (25) Η χρηματοδότηση του έργου προβλέπεται να πραγματοποιηθεί ως εξής: Συμμετοχή ΕΕ: άμεση επιχορήγηση από το ΕΤΠΑ ύψους ,00 EUR Εθνική Συμμετοχή: άμεση επιχορήγηση από τον δημόσιο προϋπολογισμό ύψους ,00 EUR Ιδία Συμμετοχή: ,00 EUR από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (εφεξής «ΤΠΔ») με ετήσιο επιτόκιο 6,5%. (26) Δεν υφίσταται αντιπαράδειγμα αφού το συνολικό κόστος υλοποίησης του έργου είναι επιλέξιμο και αφορά εξ ολοκλήρου την περιβαλλοντική προστασία της περιοχής του Αμυνταίου. Δεν είναι δυνατό να προσδιορισθεί επένδυση αναφοράς ή αντιπαράδειγμα στη συγκεκριμένη περίπτωση, αφού το έργο αφορά υποδομή και όχι συμπαραγωγή. (27) Επιπλέον, δεν υπάρχουν άλλες βιώσιμες λύσεις, τεχνικά εφικτές για παροχή θέρμανσης με τον ίδιο περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι: Το εισαγόμενο πετρέλαιο θέρμανσης αποτελεί αποκλειστικά το εναλλακτικό καύσιμο για θέρμανση χώρου. Δεν χρησιμοποιούνται άλλες πηγές ενέργειας και καύσιμα στα πέριξ της Δυτικής Μακεδονίας. Δεν υπάρχουν δίκτυα φυσικού αερίου στα πέριξ της περιοχής. Δεν υπάρχει διαθέσιμη βιομάζα και δεν χρησιμοποιούνται ανανεώσιμες πηγές για παραγωγή ενέργειας θέρμανσης, Δεν είναι διαθέσιμες άλλες εγκαταστάσεις θέρμανσης στην περιοχή, ούτε από τη ΔΕΗ ή άλλους ιδιωτικούς φορείς, ούτε από δημόσιους οργανισμούς. Το δημοτικό συμφέρον για την τηλεθέρμανση παραμένει το μόνο βιώσιμο, περιβαλλοντικά εφαρμόσιμο σύστημα. (28) Σε ό,τι αφορά το δάνειο, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠ&Δ) είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου 5, υπάγεται στο Υπουργείο των Οικονομικών και αποστολή του είναι η εξυπηρέτηση του δημόσιου και κοινωνικού συμφέροντος. Στους στόχους του περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, με την παροχή χρηματοδοτικής και τεχνικής στήριξης σε δήμους και νομαρχίες, καθώς και στις επιχειρήσεις τους, όπως επίσης σε άλλα νομικά πρόσωπα και οργανισμούς που λειτουργούν βάσει του δημόσιου ή του ιδιωτικού δικαίου. Ως εκ τούτου, το δάνειο που προβλέπεται να 5 Πρόκειται για ανεξάρτητο φορέα χρηματοοικονομικής διαχείρισης με σκοπό την περιφερειακή ανάπτυξη, που ιδρύθηκε με τον νόμο 1608 του Συγκεκριμένα, χορηγεί δάνεια στην τοπική αυτοδιοίκηση (σε επίπεδο δήμων και νομαρχιών), σε δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και σε άλλου είδους δημοτικές επιχειρήσεις εκτός των ΔΕΥΑ. 6

7 χορηγηθεί από το ΤΠ&Δ είναι πιθανό να συνεπάγεται τη μεταβίβαση κρατικών πόρων 6. (29) Σχετικά με αυτό, οι ελληνικές αρχές αναφέρουν ότι το δάνειο των ,00 EUR προς χορήγηση στη ΔΕΤΕΠΑ από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ), πληροί τους κανονισμούς και τους όρους που επιβάλλει και εποπτεύει η Τράπεζα της Ελλάδας. Οι ελληνικές αρχές εξηγούν ότι η ΔΕΤΕΠΑ έχει επίσης ζητήσει δάνειο από ιδιωτική τράπεζα. Το επιτόκια που προσέφερε η Τράπεζα Πειραιώς για το ίδιο ποσό είναι 6,71% για περίοδο απόσβεσης 10 ετών. Το επιτόκιο είναι ίδιο με εκείνο του ΤΠΔ. (30) Επίσης, εξηγούν ότι οι εναλλακτικές λύσεις για τη χρηματοδότηση δημοτικών επενδύσεων είναι εν γένει περιορισμένες, ιδίως όσον αφορά επενδύσεις υποδομής, δεδομένου ότι οι ιδιωτικές τράπεζες δεν ενδιαφέρονται για εμπράγματες ασφάλειες επί σωληνώσεων ή άλλου εξοπλισμού που χρησιμοποιείται γι αυτόν τον τύπο έργων ως εκ τούτου, οι τράπεζες εν γένει δεν χορηγούν κονδύλια σε μικρά έργα υποδομής, όπως εκείνα του δικαιούχου. Η πολιτική στήριξης δήμων και δημοτικών επιχειρήσεων σχετικά με επενδύσεις υποδομής του ΤΠΔ έχει ως κύριο στόχο να αντισταθμίσει την απροθυμία της αγοράς. (31) Σχετικά με το θέμα αυτό, η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την αναθεώρηση της μεθόδου καθορισμού των επιτοκίων αναφοράς και προεξόφλησης, της 19ης Ιανουαρίου 2008, προβλέπει τον υπολογισμό του επιτοκίου αναφοράς το οποίο θα ίσχυε για ένα δάνειο με αποδέκτη τη ΔΕΤΕΠΑ, ούτως ώστε να εξακριβωθεί σε ποιο βαθμό το δάνειο εμπεριέχει ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης ως αποτέλεσμα της διαφοράς μεταξύ του επιτοκίου δανεισμού που χρεώνει το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα και του αντίστοιχου επιτοκίου το οποίο υπολογίζεται σύμφωνα με την προαναφερθείσα ανακοίνωση. (32) Οι ελληνικές αρχές αναφέρουν σχετικά ότι το δάνειο των ,00 EUR προς χορήγηση στη ΔΕΤΕΠΑ από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ), πληροί τους κανονισμούς και όρους που επιβάλλει και εποπτεύει η Τράπεζα της Ελλάδας. (33) Επί του προκειμένου, οι ελληνικές αρχές αναφέρονται σε μελέτη της επιτροπής της Βασιλείας για την εποπτεία του τραπεζικού τομέα σύμφωνα με την οποία «με την επιφύλαξη της διακριτικής μεταχείρισης των κρατών μελών, οι απαιτήσεις έναντι ορισμένων εγχώριων οντοτήτων του δημόσιου τομέα είναι επίσης δυνατό να λογίζονται ως απαιτήσεις έναντι του κράτους στην επικράτεια του οποίου εδρεύει η εκάστοτε οντότητα του δημόσιου τομέα». Η ΔΕΤΕΠΑ δεν έχει δική της πιστοληπτική διαβάθμιση διαφορετική από εκείνη του ελληνικού κράτους και ανήκει εξ ολοκλήρου στην τοπική αυτοδιοίκηση. Η πιστοληπτική διαβάθμιση του ελληνικού κράτους, επί του παρόντος, έχει αξιολογηθεί ως Ca από τη Moody s, CCC από τη Fitch και CC από τη Standard & Poor s. Κατά συνέπεια, με βάση την προαναφερθείσα ανακοίνωση, προκειμένου να καθοριστούν τα δανειακά περιθώρια σε μονάδες 6 Υπόθεση C-482/99, Γαλλία κατά Επιτροπής (Stardust Marine), Συλλογή 2002, σ. I 4397, σκέψεις

8 βάσης, η ΔΕΤΕΠΑ πρέπει να θεωρηθεί «Κακός/με οικονομικές δυσκολίες» δανειολήπτης. (34) Σε ό,τι αφορά την εξασφάλιση της αποπληρωμής του δανείου, οι ελληνικές αρχές επισημαίνουν επίσης ότι η συμφωνία δανεισμού προβλέπει την πλήρη εξασφάλιση της αποπληρωμής του δανείου και την καταβολή των σχετικών τόκων και εξόδων στη δανειοδότρια τράπεζα. (35) Με βάση το υποβληθέν επιχειρησιακό σχέδιο, το προβλεπόμενο ετήσιο κόστος των τόκων και αποσβέσεων αποτελεί ένα μικρό μόνο μέρος των αναμενόμενων ετήσιων εσόδων της ΔΕΤΕΠΑ, τα οποία έχουν συμβατικώς εκχωρηθεί στο ΤΠ&Δ για την εξασφάλιση του χορηγηθέντος δανείου. Επομένως, οι ελληνικές αρχές συμπεραίνουν ότι το δανειακό άνοιγμα (το οποίο θεωρείται ότι αντιστοιχεί στους ετήσιους τόκους και αποσβέσεις) έχει εξασφαλισθεί σε βαθμό μεγαλύτερο από τον αναγκαίο. (36) Με βάση τα προεκτεθέντα, οι ελληνικές αρχές συμπεραίνουν ότι οι εξασφαλίσεις του υπό εξέταση δανείου θα πρέπει να θεωρηθούν «υψηλές» με βάση την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την αναθεώρηση της μεθόδου καθορισμού των επιτοκίων αναφοράς και προεξόφλησης. (37) Κατά συνέπεια, σύμφωνα με την ίδια αυτή ανακοίνωση, το επιτόκιο που θα πρέπει να ληφθεί ως βάση για τον καθορισμό του ακαθάριστου ισοδύναμου επιχορήγησης είναι 6,07%, δηλαδή αντίστοιχο με το επιτόκιο που θα υπολογιζόταν τον Δεκέμβριο του 2008 για επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και συνδυάζουν υψηλή δανειοληπτική ικανότητα και υψηλή εξασφάλιση δανείων. (38) Βάσει αυτού του υπολογισμού το επιτόκιο που εφαρμόζεται στο εν λόγω δάνειο είναι υψηλότερο από το επιτόκιο (6,07%) που υπολογίζεται σύμφωνα με την ανωτέρω ανακοίνωση της Επιτροπής. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με την Ελλάδα, το δάνειο δεν εμπεριέχει στοιχεία ενίσχυσης. (39) Με γνώμονα τα προεκτεθέντα, το ποσό ενίσχυσης για το υπό εξέταση έργο συνίσταται σε άμεση επιχορήγηση ύψους ,00 EUR. (40) Η ένταση της ενίσχυσης ανέρχεται σε 74,64% της συνολικής ενημερωμένης δαπάνης του επιλέξιμου έργου. II.3 Δικαιούχος (41) Δικαιούχος είναι η Δημοτική Επιχείρηση Τηλεθέρμανσης Ευρύτερης Περιοχής Αμυνταίου (ΔΕΤΕΠΑ) η οποία συστήθηκε το 1997, βάσει του δημοτικού και κοινοτικού κώδικα (Προεδρικό Διάταγμα 410/95), ως διαδημοτική επιχείρηση. Ο Δήμος Αμυνταίου κατέχει το 100% της επιχείρησης και είναι αρμόδιος για τη διαχείρισή της. Όλα τα επί μέρους υποέργα και προμήθειες θα πραγματοποιούνται μέσω ανοιχτών, δημόσιων διαγωνισμών. (42) Το υπό εξέταση έργο ανατέθηκε στη ΔΕΤΕΠΑ μετά από ανοιχτή και διαφανή πρόσκληση υποβολής προσφορών από την υπηρεσία διαχείρισης του επιχειρησιακού προγράμματος «Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη », Άξονας προτεραιότητας Α1. Προστασία ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος - Ενίσχυση «πράσινων» μεταφορών - Αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής - 8

9 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τίτλος του έργου: «Επέκταση της υποδομής του δικτύου τηλεθέρμανσης της περιοχής του Αμυνταίου» (Αριθ. Πρωτ /Π5/ ). (43) Σχετικά με το θέμα αυτό, οι ελληνικές αρχές έχουν διευκρινίσει ότι, με βάση το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο το οποίο ίσχυε κατά τον χρόνο υποβολής της πρότασης για το έργο στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, η συγκρότηση, η εκμετάλλευση και η συντήρηση υποδομής τηλεθέρμανσης υπάγονται στις αρμοδιότητες των δημοτικών επιχειρήσεων. Αυτές οι τελευταίες έχουν μετατραπεί σε «οντότητες ειδικού σκοπού», οι οποίες είτε έχουν τη μορφή δημοτικών επιχειρήσεων που ασχολούνται αποκλειστικά με την τηλεθέρμανση είτε έχουν συγχωνευθεί με τις δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης 7. Για τον λόγο αυτό, η πρόσκληση υποβολής προτάσεων απευθυνόταν αποκλειστικά σε δημοτικές επιχειρήσεις και νομικά πρόσωπα του δημόσιου τομέα. II.4 Σώρευση και λοιπές πληροφορίες (44) Οι ελληνικές αρχές ανέφεραν ότι, με βάση τους κανονισμούς που διέπουν το ΕΤΠΑ και το εθνικό σύστημα διαχείρισης και ελέγχου συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, δεν επιτρέπεται σώρευση χρηματοδότησης προερχόμενης από δύο ή περισσότερες πηγές. (45) Οι ελληνικές αρχές δήλωσαν επίσης ότι όλα τα έργα θα υλοποιηθούν σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/17/ΕΚ και της οδηγίας 18/2004 της 31 ης Μαρτίου περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών, καθώς και του Προεδρικού Διατάγματος 59/2007, με την προκήρυξη ανοικτών διαγωνισμών υπό όρους ελεύθερου ανταγωνισμού, ούτως ώστε να εξασφαλισθεί το ελάχιστον δυνατό κόστος εκτέλεσης του όλου έργου. (46) Υπενθυμίζεται ότι οι ελληνικές αρχές θεωρούν ότι οι επιλέξιμες δαπάνες αφορούν αποκλειστικά την υποδομή τηλεθέρμανσης με σκοπό την προμήθεια και διανομή θερμικής ενέργειας η οποία παράγεται ήδη στη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής του Αμυνταίου, πράγμα που σημαίνει ότι αποκλείεται οποιαδήποτε δαπάνη που σχετίζεται με συμπαραγωγή ή με κάθε είδους παραγωγή θερμότητας σε κεντρικό επίπεδο, έναντι συμπεφωνημένου τιμήματος. (47) Οι ελληνικές αρχές διευκρίνισαν σχετικά ότι η ΔΕΤΕΠΑ θα είναι ο κύριος του νέου και του υφιστάμενου εξοπλισμού υποδομής θέρμανσης. Επίσης, η ΔΕΤΕΠΑ φέρει την ευθύνη για την κατασκευή, την εγκατάσταση, τη λειτουργία και τη συντήρηση όλων των εγκαταστάσεων και εξοπλισμού που σχετίζονται με την παροχή θέρμανσης στην ευρύτερη περιοχή του Αμυνταίου. 7 8 Ο νόμος 1069/80 περί κινήτρων δια την ίδρυσιν Επιχειρήσεων Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως, ο οποίος έχει τροποποιηθεί με τους νόμους 2218/94, 2839/00 και 3274/04, συμπεριλαμβάνει τα δίκτυα τηλεθέρμανσης και φυσικού αερίου στις δραστηριότητες που μπορούν να ασκούν οι δημοτικοί φορείς αυτού του τύπου. ΕΕ L 134 της , αντιστοίχως σ και σ

10 (48) Οι ελληνικές αρχές επιβεβαιώνουν ότι η ενίσχυση δεν θα χορηγηθεί στη ΔΕΤΕΠΑ και συνεπώς δεν θα πραγματοποιηθούν πληρωμές έως ότου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδώσει τη σχετική απόφαση έγκρισης. (49) Ο δικαιούχος εδρεύει σε ενισχυόμενη περιοχή σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ). II.5 Επιχειρήματα των ελληνικών αρχών σχετικά με το θέμα της συμβατότητας (50) Οι ελληνικές αρχές υποστηρίζουν ότι το προτεινόμενο έργο εξυπηρετεί έναν στόχο κοινού συμφέροντος, δηλαδή τον στόχο της προστασίας του περιβάλλοντος, και σχετίζεται συνολικά με τη συγκρότηση νέας υποδομής τηλεθέρμανσης, πράγμα που σημαίνει ότι οποιοδήποτε σχετικό στοιχείο κρατικής ενίσχυσης θα πρέπει να αξιολογηθεί αποκλειστικά και μόνο υπό το πρίσμα του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ. Επίσης, οι ελληνικές αρχές προσκόμισαν αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με το ότι το προτεινόμενο έργο περιλαμβάνει τμήματα υποδομής (π.χ. δίκτυο σωληνώσεων, εναλλάκτες θερμότητας, αντλίες και άλλου είδους εξοπλισμό), τα οποία θα πλαισιώσουν τις παραγωγικές εγκαταστάσεις της ΔΕΗ και δεν θα επηρεάζουν την παραγωγή ενέργειας. Ως εκ τούτου, οι ελληνικές αρχές υποστηρίζουν επίσης ότι επιλέξιμο είναι ολόκληρο το κόστος υλοποίησης του έργου, το οποίο σχετίζεται εξ ολοκλήρου με την προστασία του περιβάλλοντος. Κατά συνέπεια, δεν είναι δυνατό να προσδιορισθεί επένδυση αναφοράς ή αντιπαράδειγμα στη συγκεκριμένη περίπτωση. (51) Οι ελληνικές αρχές έχουν χορηγήσει ανάλυση κόστους-οφέλους σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του εγγράφου «Οδηγός για την ανάλυση κόστουςοφέλους των επενδυτικών σχεδίων», έργα που παράγουν έσοδα, (ΕΚ) αριθ. 1083/2006, που δημοσιεύθηκε στις 05/08/2009. Σύμφωνα με τη σελίδα 4, παράγραφος 2.2 «Κόστος επένδυσης», υπενθυμίζεται ότι σε περίπτωση που το έργο είναι μέρος υφιστάμενης υποδομής η οποία παράγει έσοδα, και είναι δύσκολο να διαχωριστούν τα έσοδα της νέας και της υφιστάμενης υποδομής, δύναται να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος των «Υπολειπόμενων παλαιών δαπανών». Με αυτή τη μέθοδο, λαμβάνονται υπόψη οι επενδυτικές δαπάνες τόσο της προτεινόμενης υποδομής όσο και της υφιστάμενης, κατ εκτίμηση του υπολοίπου. Επιπλέον, λαμβάνονται υπόψη τα συνολικά έσοδα ολόκληρου του έργου. Το προτεινόμενο έργο εμπίπτει στην ανωτέρω περίπτωση, αφού αφορά την επέκταση του υφιστάμενου συστήματος τηλεθέρμανσης και είναι δύσκολο να διαχωριστούν τα έσοδα του τελικού επεκταθέντος συστήματος τηλεθέρμανσης από εκείνα του υφιστάμενου. (52) Οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν λεπτομερή χρηματοοικονομική ανάλυση και ανάλυση κόστους-ωφέλειας, οι οποίες, κατά την άποψή τους, καταδεικνύουν ότι, χωρίς την υπό εξέταση επιχορήγηση, ένα τέτοιο έργο δεν θα ήταν βιώσιμο, εκτός αν γινόταν δεκτό ότι οι υπηρεσίες τηλεθέρμανσης θα παρέχονται σε σημαντικά υψηλότερες και απαράδεκτες από κοινωνική άποψη τιμές. Εξάλλου, με γνώμονα τις προαναφερθείσες αναλύσεις και την εξοικονόμηση πόρων που θα επιτευχθεί με τη διαδικασία υποβολής προτάσεων σε σύγκριση με το αρχικό επιχειρησιακό σχέδιο, οι ελληνικές αρχές θεωρούν επίσης ότι το ποσό της ενίσχυσης περιορίζεται στο ελάχιστο. Υποστηρίζουν ακόμη ότι επί του 10

11 παρόντος δεν προβλέπεται καμία άλλη στήριξη οιασδήποτε μορφής για την προώθηση των επενδύσεων στον τομέα της τηλεθέρμανσης. (53) Οι ελληνικές αρχές προβάλλουν επίσης το επιχείρημα ότι οι τελικοί δικαιούχοι είναι καταναλωτές, και δη ως επί το πλείστον οικίες, εμπορικά καταστήματα, καταστήματα παροχής υπηρεσιών και κτίρια δημόσιων υπηρεσιών (των τομέων της υγείας, της παιδείας και των δραστηριοτήτων αναψυχής) του οικιστικού συγκροτήματος του Αμυνταίου. Εξ αυτού συμπεραίνουν ότι ο αντίκτυπος για τον ανταγωνισμό είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Εν τέλει, οι ελληνικές αρχές θεωρούν ότι η υποδομή τηλεθέρμανσης έχει από τη φύση της τοπικό χαρακτήρα και ότι οι συνέπειες τυχόν κρατικής χρηματοδότησης σε μια τέτοια τοπική αγορά δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι θα επηρεάσουν αρνητικά το ενδοκοινοτικό εμπόριο, και υπενθυμίζουν παράλληλα ότι η ΔΕΤΕΠΑ είναι υποχρεωμένη να παρέχει πρόσβαση τρίτου σε κάθε ενδιαφερόμενη επιχείρηση. III. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ III.1 Ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ (54) Σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, ένα μέτρο στήριξης μιας επιχείρησης συνιστά κρατική ενίσχυση εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: το μέτρο (α) παρέχει οικονομικό πλεονέκτημα στον δικαιούχο (β) χρηματοδοτείται από το κράτος ή με κρατικά μέσα (γ) είναι επιλεκτικό (δ) επηρεάζει τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές και απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό εντός της ΕΕ. (55) Σε ό,τι αφορά τις τέσσερις προαναφερθείσες προϋποθέσεις: Το υπό εξέταση μέτρο συγχρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ και από τον κρατικό προϋπολογισμό. Τα κονδύλια από το ΕΤΠΑ χαρακτηρίζονται ως κρατικοί πόροι μόλις τεθούν υπό τον έλεγχο ενός κράτους μέλους 9. Το τελευταίο χορηγεί την ενίσχυση μέσω ανταγωνιστικής διαδικασίας υποβολής προσφορών, και ως εκ τούτου, η ενίσχυση θεωρείται ότι χορηγείται με την άμεση χρήση κρατικών πόρων 10 και μπορεί να καταλογισθεί στο κράτος 11 Το μέτρο έχει επιπλέον επιλεκτικό χαρακτήρα, δεδομένου ότι επελέγη ένας και μόνον δικαιούχος για να λάβει τους διαθέσιμους πόρους, μεταξύ περιορισμένου αριθμού επιλέξιμων οντοτήτων. Λαμβανομένου υπόψη ότι οι σχετικές αγορές είναι ανοικτές στον ανταγωνισμό και στις συναλλαγές εντός της ΕΕ, επί τη βάσει πάγιας Βλ., μεταξύ άλλων, την απόφαση της Επιτροπής N 157/2006 Ηνωμένο Βασίλειο, στη σκέψη 29. Πρβλ., μεταξύ άλλων, Preussen-Elektra, αυτόθι, σκέψη 58. Πρβλ., μεταξύ άλλων, την απόφαση του Δικαστηρίου, της 22ας Μαΐου 2002, για την υπόθεση C- 482/99 Γαλλία κατά Επιτροπής (Stardust Marine), Συλλογή 2002, I-4397, σκέψη

12 νομολογίας 12, το μέτρο είναι, επομένως, ικανό να επηρεάσει τις συναλλαγές εντός της ΕΕ και να νοθεύσει τον ανταγωνισμό στο εσωτερικό της ΕΕ. (56) Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι το κοινοποιηθέν μέτρο συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ. III.2 Νομιμότητα του μέτρου (57) Η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι ελληνικές αρχές δηλώνουν ότι δεν έθεσαν το κοινοποιηθέν μέτρο ενίσχυσης σε εφαρμογή πριν από τη χορήγηση έγκρισης από την Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 108 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ. III.3 Συμβατότητα κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ (58) Σύμφωνα με πάγια πρακτική η οποία στηρίζεται σε παρελθούσες υποθέσεις 13, και λαμβανομένων υπόψη των διατάξεων των κοινοτικών κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος 14, η Επιτροπή αποφάσισε να εξετάσει τη συμβατότητα της ενίσχυσης για υποδομή τηλεθέρμανσης απευθείας βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ. (59) Το προτεινόμενο έργο αφορά στο σύνολό του την επέκταση της υφιστάμενης υποδομής τηλεθέρμανσης της ευρύτερης περιοχής Αμυνταίου και οιοδήποτε ενεχόμενο στοιχείο κρατικής ενίσχυσης θα πρέπει να αξιολογηθεί αποκλειστικά δυνάμει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ, όπως προβλέπεται στην υποσημείωση 44 των κατευθυντηρίων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Το προτεινόμενο έργο δεν σχετίζεται με δημόσια χρηματοδότηση της διαδικασίας παραγωγής ενέργειας και εν γένει επενδύσεων που προβλέπονται στο τμήμα (120) και (121) των κατευθυντηρίων γραμμών σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. (60) Σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ, «οι ενισχύσεις για την προώθηση της αναπτύξεως ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων ή οικονομικών περιοχών, εφόσον δεν αλλοιώνουν τους όρους των συναλλαγών κατά τρόπο που θα αντέκειτο προς το κοινό συμφέρον» μπορούν να χαρακτηριστούν ως συμβιβάσιμες με την εσωτερική αγορά. Επί του προκειμένου, η Επιτροπή διερευνά κατά πόσον το μέτρο ενίσχυσης: α) αποβλέπει στην επίτευξη ενός σαφώς καθορισμένου στόχου κοινού συμφέροντος, 12 Πρβλ. π.χ. την απόφαση του Δικαστηρίου επί της υπόθεσης Philip Morris κατά Επιτροπής (υπόθεση 730/79, Συλλογή 1980, σ , σκέψη 11) και την απόφαση του Δικαστηρίου επί της υπόθεσης Air Liquide Industries κατά Ville de Seraing et Province de Liège (συνεκδικασθείσες υποθέσεις C 393/04 και C 41/05, Συλλογή 2006, σ I-05293). 13 Βλ. απόφαση της Επιτροπής SA.31091(2011/NN) Ελλάδα, SA (N 494/2010) Ιταλία, SA (N 584/2008) - Γαλλία, SA (N 485/2008) - Αυστρία 14 Βλ. την αιτιολογική σκέψη 67 και την υποσημείωση αριθ. 44 των κατευθυντήριων γραμμών για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις. 12

13 β) αποτελεί πρόσφορο μέσο για την επίτευξη του στόχου κοινού συμφέροντος, γ) είναι ικανό να λειτουργήσει ως κίνητρο (δηλαδή οδηγεί σε μεταβολή της συμπεριφοράς του δικαιούχου), δ) είναι αναλογικό (δηλαδή δεν προσπορίζει υπεραντιστάθμιση στον δικαιούχο), ε) στρεβλώνει τον ανταγωνισμό και επηρεάζει τις ενδοενωσιακές συναλλαγές σε περιορισμένο βαθμό, έτσι ώστε το συνολικό αποτέλεσμα που επέρχεται να είναι θετικό. III.3.1 Στόχος κοινού συμφέροντος (61) Ως στόχος κοινού συμφέροντος νοείται ένας στόχος για τον οποίον η ΕΕ έχει αναγνωρίσει ότι εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον των κρατών μελών. Οι ελληνικές αρχές ορίζουν ότι το υπό εξέταση καθεστώς αποβλέπει στην επίτευξη ενός σαφώς καθορισμένου στόχου κοινού συμφέροντος, ο οποίος συνίσταται στην προστασία του περιβάλλοντος. (62) Όπως υπενθυμίζεται στην απόφασή της στην υπόθεση SA (2011/N) 15, η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι ελληνικές αρχές έχουν αναφερθεί στην απόφαση C (2007) 5442, της 5ης Νοεμβρίου 2007, για τη θέσπιση του περιφερειακού επιχειρησιακού προγράμματος κατ εφαρμογή του στόχου «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» για την περίοδο Το πρόγραμμα αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, στη στήριξη έργων που οδηγούν στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μέσω της υλοποίησης έργων εξοικονόμησης ενέργειας. (63) Εξάλλου, η οδηγία 2009/28/ΕΚ 16, της 23ης Απριλίου 2009, καλεί τα κράτη μέλη να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις για την ανάπτυξη της τηλεθέρμανσης, ούτως ώστε να διευκολυνθεί η επίτευξη των εθνικών στόχων σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις μειώσεις εκπομπών ρύπων. Ειδικότερα, το άρθρο 13 παράγραφος 3 της προαναφερθείσας οδηγίας προβλέπει τα εξής: «Τα κράτη μέλη συνιστούν σε όλους τους φορείς, ιδίως τους τοπικούς και περιφερειακούς διοικητικούς φορείς να μεριμνούν για την εγκατάσταση εξοπλισμού και συστημάτων [ ] τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης κατά τον προγραμματισμό, τον σχεδιασμό, την κατασκευή και την ανακαίνιση βιομηχανικών ή οικιστικών περιοχών». (64) Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι η υποδομή τηλεθέρμανσης προάγει την αποτελεσματικότερη και φιλικότερη προς το περιβάλλον χρήση πρωτογενών πηγών ενέργειας, δεδομένου ότι οι κεντρικές εγκαταστάσεις που θα τροφοδοτούν το σύστημα θα πρέπει να πληρούν αυστηρότερες απαιτήσεις από αυτές που ισχύουν για τις αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις. Με τον τρόπο αυτό Υπόθεση SA (2011/N) Τηλεθέρμανση Πτολεμαΐδας: σύνδεση με τον σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Καρδιάς και επέκταση του δικτύου διανομής, απόφαση της ΕΕ L140 της , σ

14 εξασφαλίζεται καλύτερος έλεγχος των εκπομπών ρύπων (π.χ. σωματιδίων NOx και SOx) και βελτίωση της ποιότητας του αέρα στις οικείες αστικές περιοχές. (65) Συνεπώς, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το υπό εξέταση καθεστώς αποβλέπει στην επίτευξη ενός σαφώς καθορισμένου στόχου κοινού συμφέροντος, ο οποίος συνίσταται στην προστασία του περιβάλλοντος. III.3.2 Καταλληλότητα του μέσου (66) Ένα μέσο θεωρείται κατάλληλο εφόσον δεν υπάρχουν άλλες μέθοδοι οι οποίες να προκαλούν μικρότερες στρεβλώσεις και να οδηγούν στην επίτευξη των ίδιων αποτελεσμάτων. (67) Η Επιτροπή επισημαίνει ότι, με βάση την ελληνική νομοθεσία, οι υπηρεσίες τηλεθέρμανσης θα παρέχονται σε κοινωνικά αποδεκτές τιμές, πράγμα που σημαίνει ότι ο δικαιούχος δεν θα έχει την ευχέρεια να καθορίζει αυτόνομα τις τιμές σε επίπεδο το οποίο θα κάλυπτε το κόστος της επένδυσης συν μια δίκαιη αμοιβή για την εισφορά ιδίων κεφαλαίων εάν υποτεθεί ότι το έργο θα υλοποιείτο χωρίς κρατική ενίσχυση. Σχετικά με το θέμα αυτό, υπενθυμίζεται ότι η ΔΕΤΕΠΑ είναι υποχρεωμένη να παρέχει υπηρεσίες στους πελάτες σε τιμές κατά 30% χαμηλότερες από τις τιμές της συμβατικής θέρμανσης. Επομένως, η σχεδιαζόμενη ενίσχυση δεν αποτελεί το μοναδικό μέσο, αλλά εφαρμόζεται σε συνδυασμό με ρύθμιση των τιμών, προκειμένου να λειτουργήσει ως αντικίνητρο εις βάρος της χρήσης αποκεντρωμένων και λιγότερο φιλικών προς το περιβάλλον πηγών θέρμανσης. (68) Με βάση τα προεκτεθέντα πληροφοριακά στοιχεία, συνάγεται ότι δεν υπάρχει άλλο, λιγότερο στρεβλωτικό, μέσο για την επίτευξη των συγκεκριμένων στόχων. Επομένως, η σχεδιαζόμενη ενίσχυση συνιστά κατάλληλο μέσο για την επίτευξη της κατασκευής της νέας υποδομής τηλεθέρμανσης της πόλης του Αμυνταίου και για την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων από την άποψη της εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας και του περιορισμού των εκπομπών ρύπων. III.3.3 Χαρακτήρας κινήτρου και αναγκαιότητα της ενίσχυσης (69) Μια κρατική ενίσχυση είναι ικανή να λειτουργήσει ως κίνητρο εάν μεταβάλλει τη συμπεριφορά του δικαιούχου προς την κατεύθυνση της επίτευξης του στόχου κοινού συμφέροντος. (70) Πρώτον, η Επιτροπή θεωρεί ότι τα στοιχεία που έχουν υποβάλει οι ελληνικές αρχές αποδεικνύουν ότι η ΔΕΤΕΠΑ δεν άρχισε καμία δραστηριότητα πριν από την ανάλυση των κύριων χρηματοοικονομικών παραμέτρων του έργου και την ανάληψη σαφούς δέσμευσης από την κυβέρνηση να παράσχει στήριξη δυνάμει του περιφερειακού επιχειρησιακού προγράμματος. (71) Δεύτερον, σε συνάρτηση με πάγια πρακτική η οποία στηρίζεται σε παρελθούσες υποθέσεις, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι υπηρεσίες τηλεθέρμανσης δεν προσπορίζουν εν γένει ικανοποιητική απόδοση στις επιχειρήσεις οι οποίες επενδύουν σε υποδομή τηλεθέρμανσης, εξαιτίας του πολύ υψηλού κόστους της δημιουργίας δικτύου μεταφοράς και διανομής, για την κάλυψη του οποίου θα απαιτούντο σημαντικά άμεσα έσοδα. 14

15 (72) Επιπλέον, βάσει της ελληνικής νομοθεσίας, οι πάροχοι υπηρεσιών τηλεθέρμανσης είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν κοινωνικά αποδεκτές τιμές, πράγμα που σημαίνει ότι δεν ενσωματώνουν κατ ανάγκη στις τιμές όλα τα έξοδα που τους βαρύνουν. Σχετικά με το θέμα αυτό, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι αναλυτικοί υπολογισμοί της αποδοτικότητας τους οποίους έχουν υποβάλει οι ελληνικές αρχές συμβαδίζουν με τις συνήθεις πρακτικές της αγοράς και υποδηλώνουν ότι η υπό εξέταση επένδυση αφ εαυτής δεν είναι οικονομικά βιώσιμη 17. Συγκεκριμένα, ο συνολικός συντελεστής εσωτερικής απόδοσης (ΣΕΑ) του υπό εξέταση έργου, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης, είναι αρνητικός και ανέρχεται σε -5,57% ενώ η καθαρή παρούσα αξία υπολογίζεται με βάση προεξοφλητικό επιτόκιο 5%, το οποίο συμβαδίζει με το επιτόκιο που εφαρμόζεται για τα δάνεια προς τη ΔΕΤΕΠΑ, και είναι αρνητική. (73) Εξάλλου, με βάση το επιχειρησιακό σχέδιο, το έργο δεν θα οδηγήσει στη δημιουργία φορολογήσιμων εισοδημάτων κατά τη διάρκεια της εικοσιπενταετίας που λαμβάνεται ως βάση. Υπό τις δεδομένες συνθήκες, οποιοδήποτε τέτοιο έργο θα προσήλκυε μετά δυσκολίας το ενδιαφέρον ενός επενδυτή ελεύθερης αγοράς. (74) Επομένως, η Επιτροπή θεωρεί ότι, με γνώμονα την αποστολή του δικαιούχου και τους λειτουργικούς περιορισμούς στους οποίους υπόκειται, η ενίσχυση παρέχει στη ΔΕΤΕΠΑ το απαραίτητο κίνητρο για να επενδύσει στη συγκεκριμένη υποδομή. III.3.4 Αναλογικότητα (75) Ένα μέτρο κρατικής ενίσχυσης θεωρείται αναλογικό αν είναι σχεδιασμένο κατά τρόπον ώστε η ενίσχυση να περιορίζεται στο ελάχιστο και υπό την προϋπόθεση ότι οι δικαιούχοι επιλέγονται με βάση διαφανή και επί ίσοις όροις διαδικασία. (76) Η Επιτροπή παρατηρεί ότι η ενίσχυση χορηγήθηκε με βάση διαφανή και επί ίσοις όροις διαδικασία, η οποία ήταν ανοικτή σε όλες τις επιχειρήσεις οι οποίες έχουν το δικαίωμα βάσει της ελληνικής νομοθεσίας να παρέχουν υπηρεσίες υποδομής τηλεθέρμανσης (ήτοι δημοτικές επιχειρήσεις και νομικά πρόσωπα του δημόσιου τομέα), με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται σημαντική μείωση του συνολικού κόστους. (77) Όλα τα υποέργα θα υλοποιηθούν μέσω ανοιχτών δημόσιων διαγωνισμών, σύμφωνα με την οδηγία 18/2004 της 30ής Μαρτίου Οι διαγωνισμοί για την ανάθεση υποέργων θα είναι διαφανείς, στο πλαίσιο ανοιχτών δημόσιων διαγωνισμών, επί ίσοις όροις, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ για τους δημόσιους διαγωνισμούς σχετικά με δημόσια έργα κατασκευής και παροχών. Κατ αυτόν τον τρόπο, διασφαλίζεται ότι η επενδυτική δαπάνη και κατ ακολουθία η ένταση ενίσχυσης (ποσό) περιορίζονται στο ελάχιστο Οι ελληνικές αρχές εφάρμοσαν τον «Οδηγό για την ανάλυση κόστους-οφέλους επενδυτικών σχεδίων» Ιούλιος 2008, καθώς και το έγγραφο εργασίας αριθ. 4, «Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη μεθοδολογία για τη διενέργεια ανάλυσης κόστους-οφέλους» Ιούνιος 2006, το οποίο εξεδόθη από τη ΓΔ REGIO για την περίοδο ΕΕ L 134 της , σ

16 αναγκαίο. Επιπλέον, χωρίς την ενίσχυση, όπως αποδεικνύει σαφώς η ανάλυση κόστους-οφέλους, αυτό το έργο δεν θα ήταν εφικτό. (78) Όσον αφορά την επιλεξιμότητα των επενδυτικών δαπανών, η Επιτροπή επισημαίνει ότι τα στοιχεία κόστους που επιτρέπονται σύμφωνα με την αναλυτική κατάσταση που διαβίβασαν οι ελληνικές αρχές αναφέρονται μόνο στην αγορά εξοπλισμού υποδομής και τις σχετικές δραστηριότητες (όπως μηχανολογικές εργασίες, σχεδιασμός, εργασίες πολιτικού μηχανικού). (79) Επιπλέον, όσον αφορά το δάνειο που χορήγησε το ΤΠΔ, η Επιτροπή θεωρεί ότι το σκεπτικό και ο υπολογισμός που προέβαλαν οι ελληνικές αρχές πληροί τις διατάξεις της ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με την αναθεώρηση της μεθόδου καθορισμού των επιτοκίων αναφοράς και προεξόφλησης (2008 /C 14/02) 19. (80) Όπως αναφέρθηκε στην αιτιολογική σκέψη (29), οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν ως όριο αναφοράς δάνειο που χορήγησε η Τράπεζα Πειραιώς για το ίδιο ποσό με εκείνο του δανείου που χορηγήθηκε από το ΤΠΔ με επιτόκιο 6,71%. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η διαφορά των σχετικών επιτοκίων μεταξύ του ιδιωτικού δανείου και του δανείου του ΤΠΔ δεν είναι σημαντική (21 ποσοστιαίες μονάδες) και τείνει να επιβεβαιώσει ότι το δάνειο που χορήγησε το ΤΠΔ είναι όντως με όρους της αγοράς. (81) Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θεωρεί ότι το δάνειο του ΤΠΔ δεν εμπεριέχει στοιχεία ενίσχυσης. (82) Επίσης, η Επιτροπή επαλήθευσε ότι εάν το δάνειο με ευνοϊκούς όρους ήταν συγκρίσιμο με ένα δάνειο αναφοράς από την Τράπεζα Πειραιώς για το ίδιο ποσό με επιτόκιο 6,71%, το ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης που προκύπτει από τη διαφορά θα ανερχόταν σε 30,5 χιλιάδες EUR, πράγμα που δεν θα αλλοίωνε ουσιαστικά το ποσό ενίσχυσης και δεν θα είχε επιπτώσεις στην αξιολόγηση της αναλογικότητας της ενίσχυσης. (83) Σε ό,τι αφορά τις επιλέξιμες δαπάνες, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι, με βάση ομοίως τις προαναφερθείσες παρελθούσες υποθέσεις, είναι πιθανό να θεωρηθούν επιλέξιμες όλες οι επενδυτικές δαπάνες, δεδομένου ότι δεν είναι δυνατό να προσδιορισθεί μια τεχνικά συγκρίσιμη επένδυση η οποία να παρέχει χαμηλότερο βαθμό περιβαλλοντικής προστασίας, επειδή δεν ισχύουν εν προκειμένω υποχρεωτικά πρότυπα, εθνικά ή κοινοτικά, και δεν θα ήταν ρεαλιστικό να αναμένεται ότι μια επιχείρηση θα προέβαινε από μόνη της σε συγκρίσιμη κεντρική επένδυση χωρίς ενίσχυση. (84) Είναι επίσης σκόπιμο να επισημανθεί ότι, σε συνάρτηση με τους προαναφερόμενους υπολογισμούς αποδοτικότητας, η καθαρή παρούσα αξία που αναμένεται να επιτευχθεί με την ενίσχυση παραμένει αρνητική, και η ΔΕΤΕΠΑ μπορεί να θεωρηθεί ότι δέχεται να πραγματοποιήσει τη συγκεκριμένη επένδυση μόνον με βάση την κοινωνική αποστολή που της έχουν αναθέσει οι κεντρικές αρχές. Εξάγεται, συνεπώς, το συμπέρασμα ότι ο δικαιούχος δεν είναι πιθανό να 19 ΕΕ C14 της , σ

17 αποκομίσει υπερβολικά κέρδη από την κατασκευή και εκμετάλλευση του ενισχυόμενου έργου. (85) Σχετικά με το θέμα αυτό, λαμβάνοντας υπόψη τα πληροφοριακά στοιχεία που έχουν υποβάλει οι ελληνικές αρχές, η Επιτροπή θεωρεί ότι η υπό εξέταση ενίσχυση διασφαλίζει ότι το ύψος της θα περιορισθεί στο ελάχιστο. III.3.5 Στρέβλωση του ανταγωνισμού και επηρεασμός του ενδοενωσιακού εμπορίου (86) Ένα μέτρο κρατικής ενίσχυσης είναι συμβατό με την κοινή αγορά εφόσον δεν επηρεάζει τον ανταγωνισμό και το ενδοενωσιακό εμπόριο ή αν οι συνέπειες που προκύπτουν είναι περιορισμένες και ισορροπημένες σε σχέση με τον επιδιωκόμενο στόχο κοινού συμφέροντος. (87) Η Επιτροπή υπενθυμίζει καταρχάς ότι η ΔΕΤΕΠΑ γίνεται δεκτό ότι δραστηριοποιείται στον επιχειρηματικό κλάδο της αγοράς τηλεθέρμανσης, χωρίς ωστόσο να δραστηριοποιείται στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. (88) Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι ούτε η ΔΕΤΕΠΑ ούτε η ΔΕΗ θα αποκομίσουν κάποιο ουσιαστικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα από το υπό εξέταση έργο. Σχετικά με το θέμα αυτό, επισημαίνονται τα εξής: (α) Η ΔΕΤΕΠΑ δεν εισπράττει καμία αμοιβή με βάση τους όρους της αγοράς, όπως εξηγείται παραπάνω, λόγω κυρίως της υποχρέωσης την οποία υπέχει να παρέχει τη θερμική ενέργεια που αγοράζει από τη ΔΕΗ στους κατοίκους της πόλης του Αμυνταίου έναντι κοινωνικού τιμολογίου. (a) Η ΔΕΗ δεν είναι σε θέση να αντλήσει κανένα ουσιαστικό έμμεσο πλεονέκτημα ή δευτερογενές όφελος από την πρόσθετη υποδομή, και τούτο για τους εξής, μεταξύ άλλων, λόγους: - Η θερμική ενέργεια η οποία ανακτάται και χρησιμοποιείται εξ ολοκλήρου από τη ΔΕΤΕΠΑ θα πληρώνεται στη ΔΕΗ σε τιμή που δεν θα αποφέρει κέρδος. - Η ΔΕΗ δεν έχει την κυριότητα του νέου εξοπλισμού υποδομής τηλεθέρμανσης και ως εκ τούτου δεν μπορεί να τον πωλήσει στο μέλλον και να λάβει το αντίστοιχο κέρδος ή να τον χρησιμοποιήσει για οποιοδήποτε άλλο σκοπό μετά τη λήξη της συμφωνίας με τη ΔΕΤΕΠΑ. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει όφελος για τη ΔΕΗ που να συνδέεται με την υπολειμματική αξία της επένδυσης σε υποδομή τηλεθέρμανσης από τη ΔΕΤΕΠΑ. - Η ικανότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ δεν αυξάνεται από τη συγκεκριμένη επένδυση. Αντιθέτως, για τεχνικούς λόγους, η υφιστάμενη διαδικασία που χρησιμοποιείται για την παραγωγή θερμικής ενέργειας καταλήγει σε ελαφρά μείωση της ικανότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ. Επιπλέον, η ΔΕΗ δεν θα τύχει καμίας μείωσης όσον αφορά λειτουργικές δαπάνες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ως αποτέλεσμα των νέων εγκαταστάσεων τηλεθέρμανσης, διότι η κρατική χρηματοδότηση δεν απευθύνεται στην παραγωγή ενέργειας, αλλά μόνο στην επένδυση υποδομής για τηλεθέρμανση. 17

18 - Η ΔΕΗ δεν θα έχει κανένα κίνητρο να υλοποιήσει με δικές της δαπάνες και για δικό της όφελος το εν λόγω έργο διότι, σύμφωνα με την υποβληθείσα ανάλυση κόστους-οφέλους, δεν θα είναι σε θέση να πωλεί θερμική ενέργεια στους νέους πελάτες του Αμυνταίου σε ελκυστικές τιμές, εφόσον αυτοί οι πελάτες χρησιμοποιούν ήδη την ηλεκτρική ενέργεια που παρέχεται από τη ΔΕΗ. - Εξάλλου, η πρόσβαση τρίτων παραγωγών ενέργειας στην υποδομή διανομής θέρμανσης είναι ελεύθερη. Ως εκ τούτου, η ΔΕΗ και η ΔΕΤΕΠΑ δεν αποκτούν μονοπώλιο για τη χρήση της υποδομής διανομής θέρμανσης. (89) Εξάλλου, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η πρόσβαση τρίτων στην υποδομή τηλεθέρμανσης διασφαλίζεται για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να προμηθεύσουν θερμική ενέργεια στην εξυπηρετούμενη οικιστική περιοχή. (90) Θερμική ενέργεια θα χορηγείται σε επιπλέον 550 κτίρια ως αποτέλεσμα αυτής της χρηματοδοτούμενης από το κράτος νέας υποδομής. Αυτά τα κτίρια είναι κυρίως τοπικές οικίες και επίσης μικρά τοπικά εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής υπηρεσιών. Στην περιοχή του Αμυνταίου, με εξαίρεση τα τοπικά καταστήματα, δεν είναι εγκατεστημένη καμία επιχείρηση βιομηχανικής δραστηριότητας ή παροχής υπηρεσιών, προς την οποία να παρέχεται επιλεκτικό πλεονέκτημα υπό μορφή φτηνότερης θερμικής ενέργειας με την επέκταση της τηλεθέρμανσης, το οποίο θα μπορούσε να νοθεύσει τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές. (91) Επομένως, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η νόθευση του ανταγωνισμού είναι περιορισμένη και σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένη με βάση το κοινωνικό συμφέρον που αντιπροσωπεύει η παροχή υπηρεσιών τηλεθέρμανσης σε χαμηλές τιμές, καθώς επίσης με βάση τις ρυθμίσεις διασφάλισης που εφαρμόζουν οι ελληνικές αρχές (π.χ. μέθοδοι υπολογισμού της τιμής που χρεώνει η ΔΕΗ στη ΔΕΤΕΠΑ, πρόσβαση τρίτων, διεξαγωγή διαγωνισμού τόσο για την ανάθεση στη ΔΕΤΕΠΑ όσο και για την επακόλουθη εκτέλεση των έργων πολιτικού μηχανικού). (92) Εν τέλει, με βάση την πρακτική που προκύπτει από παρελθούσες υποθέσεις, η Επιτροπή θεωρεί ότι η μεταφορά θερμότητας είναι εξ ορισμού συνυφασμένη με τον τόπο στον οποίον βρίσκονται οι αναγκαίοι αγωγοί, πράγμα που σημαίνει ότι έχει τοπικό χαρακτήρα. Κατά συνέπεια, οι συνέπειες της χρηματοδότησης του υπό εξέταση έργου για τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών είναι εκ προοιμίου περιορισμένες. 18

19 III.3.6 Συμπέρασμα (93) Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θεωρεί ότι η υπό εξέταση ενίσχυση είναι δυνατό να εγκριθεί απευθείας δυνάμει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ. IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ (94) Με βάση το προεκτεθέν σκεπτικό, η Επιτροπή αποφάσισε να μην εγείρει αντιρρήσεις σε σχέση με το κοινοποιηθέν μέτρο λόγω του ότι η ενίσχυση πρέπει να θεωρηθεί συμβιβάσιμη με την κοινή αγορά κατά την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ και του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας για τον ΕΟΧ. Εάν η παρούσα επιστολή περιλαμβάνει απόρρητες πληροφορίες οι οποίες δεν πρέπει να αποκαλυφθούν σε τρίτους, παρακαλείσθε να ενημερώσετε την Επιτροπή εντός δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία παραλαβής της. Εάν η Επιτροπή δεν λάβει τέτοιο αιτιολογημένο αίτημα εντός αυτής της προθεσμίας, θα θεωρηθεί ότι συναινείτε στην κοινολόγηση σε τρίτους και στη δημοσίευση του πλήρους κειμένου της επιστολής στην πρωτότυπη γλώσσα σύνταξής της στον κάτωθι δικτυακό τόπο: Το αίτημά σας πρέπει να αποσταλεί με συστημένη επιστολή ή τηλεομοιοτυπία στη διεύθυνση/στον αριθμό τηλεομοιοτυπίας που ακολουθεί: European Commission Directorate-General for Competition State Aid Registry B-1049 Brussels Αριθ. φαξ: Με εκτίμηση, Για την Επιτροπή Joaquín ALMUNIA Αντιπρόεδρος 19