Á. ÄÉÄÁÃÌÅÍÏ ÊÅÉ ÌÅ ÍÏ. Δημοσθένους: «Ὑπέρ τῆς Ροδίων ἐλευθερίας» Παράγραφοι 17 18

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Á. ÄÉÄÁÃÌÅÍÏ ÊÅÉ ÌÅ ÍÏ. Δημοσθένους: «Ὑπέρ τῆς Ροδίων ἐλευθερίας» Παράγραφοι 17 18"

Οὐρβανός Μαρκόπουλος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 2 ï Ä É Á Ã Ù Í É Ó Ì Á Á. ÄÉÄÁÃÌÅÍÏ ÊÅÉ ÌÅ ÍÏ Δημοσθένους: «Ὑπέρ τῆς Ροδίων ἐλευθερίας» Παράγραφοι ÊÅÉ ÌÅ ÍÏ [ ] Ὑπέρ τίνων οὖν ἐστίν; Πρός μέν τούς δήμους ἤ περί τῶν ἰδίων ἐγκλημάτων, οὐ δυνηθέντων δημοσίᾳ διαλύσασθαι ταῦτα, ἤ περί γῆς μέρους ἤ ὃρων ἤ φιλονικίας ἤ τῆς ἡγεμονίας. Πρός δέ τάς ὀλιγαρχίας ὑπέρ μέν τούτων οὐδενός, ὑπέρ δέ τῆς πολιτείας καί τῆς ἐλευθερίας ὥστ ἔγωγ οὐκ ἄν ὀκνήσιμ εἰπεῖν μᾶλλον ἡγεῖσθαι συμφέρειν δημοκρατουμένους τούς Ἓλληνας ἅπαντας πολεμεῖν ὑμῖν ἤ ὀλιγαρχουμένους φίλους εἶναι. Πρός μέν γάρ ἐλευθέρους ὄντας οὐ χαλεπῶς ἄν εἰρήνην ὑμᾶς ποιήσασθσαι νομίζω, ὁπότε βουληθείητε, πρός δ ὀλιγαρχουμένους οὐδέ τήν φιλίαν ἀσφαλῆ νομίζω. Οὐ γάρ ἔσθ ὃπως ὀλίγοι πολλοῖς καί ζητοῦντες ἄρχειν τοῖς μετ ἰσηγορίας ζῆν ᾑρημένοις εὖνοι γένοιντ ἄν. ÐÁÑÁÔÇÑÇÓÅÉÓ 1. Να μεταφράσετε το χωρίο: «ὥστ ἔγωγ γένοιντ ἄν» 2. Να παρουσιάσετε το επιχείρημα του ρήτορα που στηρίζεται στη διαίρεση των πολέμων και να το αξιολογήσετε. (Ìï íü äåò 15) 3. Να εντοπίσετε τα στοιχεία της έντεχνης πίστης που χρησιμοποιεί ο Δημοσθένης στο δοθέν χωρίο. (Ìï íü äåò 15) 4. Τι γνωρίζετε για τη δωρική εξάπολη και το συνοικισμό; 5. Να βρεθούν από το πρωτότυπο κείμενο τύποι που να είναι ετυμολογικά συγγενείς των παρακάτω λέξεων: κάλεσμα, μοίρα, καθηγητής, φαρέτρα, αγορά, αφαίρεση, διανόηση. Á Ð Á Í Ô Ç Ó Å É Ó 2 ï õ Ä É Á Ã Ù Í É Ó Ì Á Ô Ï Ó 1. Επομένως, εγώ τουλάχιστον δεν θα δίσταζα να πω ότι νομίζω πως περισσότερο συμφέρει να πολεμούν εσάς όλοι οι Έλληνες έχοντας δημοκρατικό πολίτευμα, παρά να είναι φίλοι σας έχοντας ολιγαρχικό καθεστώς. Γιατί με όσους είναι ελεύθεροι νομίζω ότι εύκολα εσείς θα κάνατε ειρήνη, όποτε θελήσετε, ενώ με όσους έχουν ολιγαρχικό καθεστώς ούτε τη φιλία θεωρώ ασφαλή / βέβαιη, γιατί με κανέναν τρόπο δεν θα μπορούσαν να είναι ευνοϊκοί οι ολιγαρχικοί απέναντι στους δημοκρατικούς και όσοι επιδιώκουν να εξουσιάζουν απέναντι σ αυτούς που έχουν επιλέξει να ζουν με ισονομία. 14

ταῦτα, ἤ περί γῆς μέρους ἤ ὃρων ἤ φιλονικίας ἤ τῆς ἡγεμονίας.

2 ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Â ËÕÊÅÉÏÕ 2. Το βασικό επιχείρημα υπέρ των Ροδίων, που αναπτύσσεται στις παραγράφους λαμβάνεται από το «κεφάλαιο» του συμφέροντος. Ο ρήτορας προσπαθεί να αποδείξει ότι τους Αθηναίους συμφέρει η κατάλυση της Ροδιακής ολιγαρχίας, αφού ένα τέτοιο καθεστώς είναι εξ ορισμού επιβλαβές. Η συλλογιστική πορεία, που ο Δημοσθένης ακολουθεί, ξεκινά με τη διαίρεση των πολέμων που διεξήγαγε η Αθήνα ενάντια σε δημοκρατικές πόλεις και ολιγαρχικές. Έτσι, ενώ οι πόλεμοι με τα δημοκρατικά καθεστώτα κατά τον ρήτορα γίνονται για θέματα εσωτερικών διενέξεων ή για εδαφικές κτήσεις ή για τα σύνορα ενός κράτους ή για λόγους καθαρά ανταγωνισμού και απόκτησης της ηγεμονίας, στους πολέμους με τα ολιγαρχικά καθεστώτα διακυβεύεται το ίδιο το πολίτευμα και η ελευθερία. Επομένως, υποστηρίζει ο Δημοσθένης, είναι προτιμότερο για την Αθήνα να έχει όλους τους Έλληνες εχθρούς, καθώς όμως αυτοί θα έχουν δημοκρατικά πολιτεύματα, παρά να τους έχει φίλους ενώ ζουν σε καθεστώς ολιγαρχίας. Την άποψή του αυτή στηρίζει λέγοντας ότι με πολίτες ελεύθερους μπορούν να συνάψουν, όποτε θέλουν, ειρήνη, ενώ με όσους έχουν ολιγαρχία «οὐδέ τήν φιλίαν ἀσφαλῆ». Ως εξήγηση αναφέρει ότι ποτέ δεν μπορούν οι ολιγαρχικοί να δουν με φιλικά αισθήματα τους δημοκρατικούς. Όσοι δηλαδή επιδιώκουν να εξουσιάζουν δεν μπορούν να είναι φιλικοί προς όσους προτιμούν να ζουν σε καθεστώς ισότητας. Η αντίθεση, λοιπόν, δημοκρατίας και ολιγαρχίας σύμφωνα με το Δημοσθένη δεν είναι μόνο ποσοτική, ούτε έχει να κάνει με εξωτερικές διαφορές μόνον των δύο πολιτευμάτων, αλλά και ποιοτική, εφόσον αφορά ασυμβίβαστες μεταξύ τους νοοτροπίες. Η «διχοτομική» διαίρεση των πολέμων μας κάνει εντύπωση δεδομένου ότι η συνήθης διάκριση των πολέμων στην αρχαιότητα ήταν «πρός Ἕλληνας καί βαρβάρους». Η παραπάνω διάκριση φαίνεται να μειονεκτεί και να είναι δευτερεύουσα (εφόσον πρόκειται στην πραγματικότητα για εμφύλιες συρράξεις) σε σχέση με τον πιο σοβαρό εξωτερικό κίνδυνο. Με την κάθετη εξάλλου διάκριση των αιτίων που προκαλούν τους πολέμους «πρός ὀλιγαρχίας καί πρός δημοκρατίας», ο Δημοσθένης επιδιώκει να υποβαθμίσει τα αίτια των συγκρούσεων ανάμεσα στις δημοκρατικές πόλεις. Κατά παρόμοιο τρόπο, όταν αμέσως πιο κάτω ο ρήτορας θα δηλώσει ότι είναι προτιμότερο να έχει η Αθήνα εχθρούς της όλους τους Έλληνες, φτάνει να είναι δημοκράτες, παρά να τους έχει φίλους αν είναι ολιγαρχικοί, η επιχειρηματολογία του Δημοσθένη αγγίζει δημαγωγικές μεθόδους που στηρίζονται στην υπερβολή και τα ρητορικά πυροτεχνήματα. 3. Στο δοθέν χωρίο μπορούμε να εντοπίσουμε αρκετά σημεία έντεχνης πίστης. Αρχίζοντας με την ηθοποιία, παρατηρούμε α) ήθος ομιλητή: Ο Δημοσθένης προσπαθεί να τονίσει την ιδεολογική του ταυτότητα δείχνοντας τα δημοκρατικά του φρονήματα (ὑπέρ μέν τούτων οὐδενός, συμφέρειν δημοκρατουμένους... ἤ ὀλιγαρχουμένους φίλους εἶναι) και εκφράζοντας τις επιφυλάξεις του και την αποστροφή του προς το ολιγαρχικό καθεστώς (οὐδέ τήν φιλίαν ἀσφαλῆ). Διακατέχεται από γνήσιο πάθος για τη δημοκρατία, την οποία 15

Η συλλογιστική πορεία, που ο Δημοσθένης ακολουθεί, ξεκινά με τη διαίρεση των πολέμων που διεξήγαγε η Αθήνα ενάντια σε δημοκρατικές πόλεις και ολιγαρχικές.

3 υπηρέτησε με απαράμιλλη συνέπεια σε όλη του τη ζωή, β) ήθος ακροατηρίου: ο ρήτορας προσπαθεί να κολακέψει τους Αθηναίους τονίζοντας το δημοκρατικό τους φρόνημα. γ) ήθος αντιπάλων: ο Δημοσθένης επικρίνει τους ολιγαρχικούς στηλιτεύοντας τη συμπεριφορά τους (οὐ γάρ ἔσθ ὃπως ὀλίγοι πολλοῖς καί ζητοῦντες ἄρχειν γένοιντ ἄν, προς δε ὀλιγαρχουμένους οὐδέ τήν φιλίαν ἀσφαλῆ). Ακολούθως ευδιάκριτη είναι και η παθοποιία: Ο ρήτορας κινδυνολογεί και προσπαθεί να φοβίσει τους Αθηναίους σχετικά με την επικράτηση των ολιγαρχικών καθεστώτων αλλά και να μεταγγίσει στις ψυχές των ακροατών το πάθος του για τη δημοκρατία και την απέχθειά του για την ολιγαρχία. 4. Μετά τον Τληπόλεμο δημιουργούνται τρεις Δωρικές πόλεις κράτη, η Λίνδος, η Ιαλυσός και η Κάμιρος, οι οποίες μαζί με την Κω, την Κνίδο και την Αλικαρνασσό ίδρυσαν τη «Δωρική Εξάπολη» με θρησκευτικό κέντρο το ιερό του Απόλλωνος στο Τριόπιο ακρωτήριο της Κνίδου. Έμποροι και ναυτικοί, κυρίως οι Ρόδιοι, προσχώρησαν μετά τα Μηδικά, καίτοι Δωριείς, στην Α Αθηναϊκή συμμαχία (478/77 π.χ) στην οποία παρέμειναν μέχρι το 412 π.χ., οπότε αποστάτησαν παρά την αντίδραση των δημοκρατικών. Στην κίνηση αυτή πρωτοστάτησε μια άλλη μεγάλη Ροδιακή προσωπικότητα πανελληνίου κύρους, ο γιος του Ολυμπιονίκη Διαγόρα, Δωριεύς, ο οποίος επίσης είχε αναδειχθεί πολλές φορές Ολυμπιονίκης, Πυθιονίκης, Νεμεονίκης και Ισθμιονίκης! Ο Δωριεύς, σπουδαίος στρατιωτικός και πολιτικός, όσο και αθλητής, πέτυχε τη συνένωση («συνοικισμό») των τριών πόλεων κρατών σε μια μεγάλη πόλη, με μία βουλή. Τη νέα πόλη έκτισαν εκεί, όπου ευρίσκεται σήμερα η πόλη της Ρόδου. 5. ἐγκλημάτων, μέρους, ἡγεῖσθαι, συμφέρειν, ἰσηγορίας, ᾑρημένοις, εὖνοι. EðéìÝëåéá: Μανωλάκη Αγγελική Â. ÁÄÉÄÁKÔÏ ÊÅÉÌÅÍÏ Ὅταν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, λόγοι γίγνωνται περί ὧν Φίλιππος πράττει καί βιάζεται παρά τήν εἰρήνην, ἀεί τούς ὑπέρ ἡμῶν λόγους καί δικαίους καί φιλανθρώπους ὁρῶ φαινομένους καί λέγειν μέν ἅπαντας ἀεί τά δέοντα δοκοῦντας τούς κατηγοροῦντας Φιλίππου, γιγνόμενον δ οὐδέν, ὡς ἔπος εἰπεῖν, τῶν δεόντων, οὐδ ὧν ἕνεκα ταῦτ ἀκούειν ἄξιον. Ἀλλ εἰς τοῦτ ἤδη προηγμένα τυγχάνει πάντα τά πράγματα τῇ πόλει, ὥσθ ὅσῳ τις ἄν μᾶλλον καί φανερώτερον ἐξελέγχῃ Φίλιππον καί τήν πρός ὑμᾶς εἰρήνην παραβαίνοντα καί πᾶσι τοῖς Ἕλλησιν ἐπιβουλεύοντα, τοσούτῳ τό τί χρή ποιεῖν συμβουλεῦσαι χαλεπώτερον εἶναι. βιάζομαι: βιαιοπραγώ ἐξελέγχω: αποδεικνύω (Δημοσθένης, Κατά Φιλίππου, 1-2) 16

4 ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Â ËÕÊÅÉÏÕ ÐÁÑÁÔÇÑÇÓÅÉÓ 1. Να μεταφραστεί στη νέα ελληνική γλώσσα το παραπάνω απόσπασμα. (Ìï íü äåò 20) 2. α. Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται των παρακάτω ρημάτων και ρηματικών τύπων (στη φωνή που βρίσκονται): πράττει: απαρέμφατο αορίστου. βιάζεται: γ πληθυντικό πρόσωπο Οριστικής παρακειμένου. φαινομένους: β ενικό πρόσωπο Προστακτικής παρακειμένου. ὁρῶ: β ενικό πρόσωπο Προστακτικής αορίστου β τυγχάνει: γ ενικό πρόσωπο Οριστικής μέλλοντα. παραβαίνοντα: β ενικό πρόσωπο Προστακτικής αορίστου β. β. Να γραφεί ο τύπος που ζητείται: μᾶλλον: o θετικός βαθμός στον ίδιο τύπο. ἔπος: δοτική πληθυντικού. πᾶσι: αιτιατική ενικού. Ἕλλησι: κλητική ενικού. 3. α. Να αναγνωριστούν συντακτικώς οι τύποι: φιλανθρώπους, λέγειν, ὡς ἔπος εἰπεῖν, ἀκούειν, προηγμένα, τοῖς Ἕλλησι β. Να γίνει χαρακτηρισμός, να δικαιολογηθεί η εκφορά και να δηλωθεί η συντακτική θέση της πρώτης και της τελευταίας δευτερεύουσας πρότασης του κειμένου. Á Ð Á Í Ô Ç Ó Å É Ó 2 ï õ Ä É Á Ã Ù Í É Ó Ì Á Ô Ï Ó 1. Όταν, άνδρες Αθηναίοι, γίνεται λόγος για όσα ο Φίλιππος πράττει και βιαιοπραγεί παρά την ειρήνη, παρατηρώ διαρκώς ότι οι λόγοι (που εκφωνούνται) για χάρη μας φαίνονται και δίκαιοι και φιλάνθρωποι και ότι όλοι αυτοί που κατηγορούν το Φίλιππο δίνουν από τη μια την εντύπωση ότι λένε πάντα αυτά που πρέπει, από την άλλη τίποτα δεν γίνεται απ όσα πρέπει, για να μιλήσω έτσι, ούτε (κάτι από εκείνα) για τα οποία αξίζει να ακούει κανείς αυτά. Αλλά σε τέτοιο σημείο συμβαίνει να έχει φτάσει όλη η κατάσταση για την πόλη, ώστε όσο περισσότερο κάποιος και πιο φανερά αποδεικνύει ότι ο Φίλιππος και παραβαίνει την μεταξύ σας ειρήνη και σχεδιάζει κακό για όλους τους Έλληνες, τόσο πιο δύσκολο είναι το να συμβουλεύσει (κανείς) τι πρέπει να κάνετε. 17

βιάζεται: γ πληθυντικό πρόσωπο Οριστικής παρακειμένου. φαινομένους: β ενικό πρόσωπο Προστακτικής παρακειμένου.

5 2. α. πρᾶξαι βεβιασμένοι εἰσίν πέφανσο ἰδέ τεύξεται παράβηθι β. μάλα ἔπεσιν πάντα (ὦ) Ἕλλην 3. α. φιλανθρώπους: κατηγορούμενο στο υποκ. «τούς λόγους» μέσω της μετοχής «φαινομένους». λέγειν: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο στη μετοχή «δοκοῦντας». ὡς ἔπος εἰπεῖν: απόλυτο απαρέμφατο. ἀκούειν: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση «ἄξιον (ἐστί)». προηγμένα: κατηγορηματική μετοχή (από το «τυγχάνει»), συνημμένη στο υποκ. του ρήματος «τά πράγματα». τοῖς Ἕλλησι: αντικείμενο στη μετοχή «ἐπιβουλεύοντα». β. «ὅταν...γίγνωνται»: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονικο-υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας «ὁρῶ». Εκφέρεται με υποτακτική (γίγνωνται) που δηλώνει αόριστη επανάληψη στο παρόν και το μέλλον γιατί λανθάνει υποθετικός λόγος (απόδοση το ρήμα της κύριας «ὁρῶ»). γ. «τί χρή ποιεῖν»: δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας ως αντικείμενο στο έναρθρο απαρέμφατο «τό συμβουλεῦσαι». Ως πρόταση κρίσεως εκφέρεται με Οριστική γιατί δηλώνει το πραγματικό. EðéìÝëåéá: ÐéôóïãéÜííç Βασιλική 18

προηγμένα: κατηγορηματική μετοχή (από το «τυγχάνει»), συνημμένη στο υποκ. του ρήματος «τά πράγματα». τοῖς Ἕλλησι: αντικείμενο στη μετοχή «ἐπιβουλεύοντα». β. «ὅταν.

Σχετικά έγγραφα

Á. ÄÉÄÁÃÌÅÍÏ ÊÅÉ ÌÅ ÍÏ. ηµοσθένους «Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας» Παράγραφοι 17 18

Á. ÄÉÄÁÃÌÅÍÏ ÊÅÉ ÌÅ ÍÏ. ηµοσθένους «Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας» Παράγραφοι 17 18 sel 8-18 arxaia:sel 18-39.qxd 30/3/2007 9:57 Page 14 2 ï Ä É Á Ã Ù Í É Ó Ì Á Á. ÄÉÄÁÃÌÅÍÏ ÊÅÉ ÌÅ ÍÏ ηµοσθένους «Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας» Παράγραφοι 17 18 ÊÅÉ ÌÅ ÍÏ [ ]Ὑπέρ τίνων οὖν ἐστίν; Πρός μέν