Measuring patient satisfaction for health care services provided by a pediatric clinic-research

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Θέμα πτυχιακής εργασίας: Μέτρηση ικανοποίησης των ασθενών για την παρεχόμενη φροντίδα υγείας σε παιδιατρική κλινική Ερευνητική Measuring patient satisfaction for health care services provided by a pediatric clinic-research Σπουδαστής: ΣΚΑΡΤΟΥΛΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ- ΑΕΜ: 324 Επιβλέπουσα: κα. Βεντούρη Σαραντούλα ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ 2014

2 Η παρούσα πτυχιακή εργασία εγκρίνεται για παρουσίαση Υπογραφή ΒΕΝΤΟΥΡΗ ΣΑΡΑΝΤΟΥΛΑ

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 9 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Η ΨΥΧΟΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΓΧΟΣ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΓΧΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Η ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ Η ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ Η ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΑΙ Η ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Είδος της έρευνας Δειγματοληψία Διαμόρφωση ερωτηματολογίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Α. Περιγραφή των δημογραφικών χαρακτηριστικών Β. Γενικά γύρω από το νοσοκομείο Γ. Πληροφορίες φροντίδας Δ. Γενική ικανοποίηση γονέων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ... 92

4 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΛΙΣΤΑ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1 Κλίμακα εκτίμησης του πόνου με πρόσωπα για παιδιά ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1 Εκδηλώσεις άγχους αποχωρισμού σε μικρά παιδιά Πίνακας 2 Διακήρυξη Δικαιωμάτων για Παιδιά και Εφήβους... 27

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εκτίμηση της ποιότητας της παρεχόμενης νοσηλευτικής φροντίδας των παιδιατρικών ασθενών που νοσηλεύονται στις παιδιατρικές κλινικές στηρίζεται στην ικανοποίηση της οικογένειας τους. Βασικός σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η εκτίμηση του βαθμού ικανοποίησης των γονέων από την παρεχόμενη φροντίδα υγείας στα νοσηλευόμενα παιδιά τους σε παιδιατρικές κλινικές. Για την επίτευξη αυτού του στόχου έγινε μια μελέτη με τη χρήση ερωτηματολογίου. Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 100 γονείς, τα παιδιά των οποίων νοσηλεύονταν από 3 έως 8 μέρες ως επί των πλείστον στη παιδιατρική και παιδοχειρουργική κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου από 18 Ιανουαρίου μέχρι 8 Μαρτίου του 2014, το ερωτηματολόγιο περιείχε 35 ερωτήσεις, οι οποίες ήταν ομαδοποιημένες σε τέσσερις κατηγορίες και αφορούσαν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά γονέων και παιδιών, πληροφορίες γενικά γύρω από το νοσοκομείο, πληροφορίες φροντίδας και γενική ικανοποίηση γονέων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι γονείς γενικά, έμειναν περισσότερο ικανοποιημένοι από την συμπεριφορά του προσωπικού και την παρεχόμενη νοσηλευτική φροντίδα και λιγότερο για την ενημέρωση που δέχονταν για την κατάσταση της υγείας του παιδιού τους, παρά αυτά, από τα σχόλια των γονέων το πρόβλημα του νοσοκομείου διαπιστώνεται η έλλειψη προσωπικού. Συμπερασματικά, οι γονείς εμφανίστηκαν ικανοποιημένοι από την νοσηλεία και τη φροντίδα που δέχτηκε το παιδί τους στο νοσοκομείο, επισημαίνοντας προβλήματα που αφορούν τόσο την έλλειψη προσωπικού, όσο και την έλλειψη συνεργασίας και συμμετοχής τους στη φροντίδα υγείας του παιδιού τους. Λέξεις κλειδιά : νοσηλεία, φροντίδα, ικανοποίηση, υγεία

6 ABSTRACT The evaluation of the quality of the administered nursing care of children who are under treatment in pediatric clinics is based and relied on the satisfaction of their families. The aim of this research is the evaluation of how satisfied the parents are by the nursing care services that the pediatric clinic provides to their children. For the achievement of this aim a questionnaire survey was carried out. The sample of the research was based on 100 parents whose children were under treatment from 3 to 8 days mainly in the Pediatric Clinic and in the Pediatric Surgery Clinic of Papageorgiou General Hospital of Thessaloniki from 8th January to 8th March The questionnaire consisted of 35 questions grouped in 4 categories as regards the demographic characteristics of the parents and their children, general information about the hospital as well as information about the nursing care and the parents contentment. According to the results, the parents were satisfied by the staff s behaviour and the provided nursing care. However, they were disatisfied by the lack of information provided for their children s health condition. Therefore, parents comments revealed that the problem was the shortage of staff. On the whole, parents were gratified by the nursing care pointing out the problem owing to the shortage of staff, as well as the lack of cooperation and collaboration in the caring of their children. Key-words: nursing care, care, satisfaction, health

7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η νοσηλευτική φροντίδα, κατά γενική ομολογία διαπερνά όλες τις παρεχόμενες υπηρεσίες σε ένα νοσοκομείο. Επομένως, η ικανοποίηση των ασθενών από την νοσηλευτική φροντίδα αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα που καθορίζει την γενική ικανοποίηση τους από την φροντίδα που παρέχεται στο νοσοκομείο. Όσο υψηλότερη ποιοτικά είναι η παρεχόμενη νοσηλευτική φροντίδα στους παιδιατρικούς ασθενείς, τόσο υψηλότερα είναι τα ποσοστά ικανοποίησης των οικογενειών τους. Συνεπώς, βασικός στόχος της παρούσας έρευνας είναι η εκτίμηση του βαθμού ικανοποίησης των γονέων από την παρεχόμενη φροντίδα υγείας που δέχονται τα νοσηλευόμενα παιδιά τους. 7

8 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες, τόσο στην επιβλέπουσα καθηγήτρια μου, την κυρία Βεντούρη Σαραντούλα, όσο και στο νοσηλευτικό προσωπικό της Παιδιατρικής και Παιδοχειρουργικής κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου, για τις πολύτιμες γνώσεις και συμβουλές, καθώς και για την απρόσκοπτη υποστήριξη και καθοδήγηση που μου παρείχαν καθ όλη την διάρκεια της εργασίας, δίνοντας μου την δυνατότητα να ολοκληρώσω επιτυχώς την παρούσα πτυχιακή εργασία. 8

9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια, η ποιότητα στη παροχή υπηρεσιών υγείας αποτελεί προτεραιότητα της υγειονομικής πολιτικής. Η ικανοποίηση των ασθενών από την παρεχόμενη φροντίδα υγείας αποτελεί πλέον το σημαντικότερο παράγοντα που καθορίζει τη γενική ικανοποίηση τους από την φροντίδα που παρέχεται στο νοσοκομείο. Έτσι λοιπόν, η ικανοποίηση των ασθενών από την ποιότητα της παρεχόμενης νοσοκομειακής περίθαλψης αποτελεί τον κεντρικότερο αφετηριακό άξονα για τα προγράμματα διασφάλισης και βελτίωσης της ποιότητας φροντίδας. Άρα όσο καλύτερη είναι η παροχή ποιοτικής φροντίδας, τόσο υψηλότερα είναι τα ποσοστά ικανοποίησης των ασθενών. Η εισαγωγή του παιδιού στο νοσοκομείο αποτελεί τραυματική εμπειρία τόσο για το ίδιο το παιδί, όσο και για τους γονείς του, οι οποίοι ανησυχούν για την κατάσταση της υγείας του παιδιού τους, μια λογική αντίδραση, η οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο στα θεμελιώδη και βαθιά ριζωμένα συναισθήματα, όπως η απέραντη αγάπη και στοργή που νιώθουν για αυτό. Μελέτες έχουν δείξει ότι η παρουσία των γονέων κατά τη διάρκεια νοσηλείας του παιδιού τους συμβάλει στη μείωση αρνητικών αντιδράσεων στη συμπεριφορά τους και βοηθάει το παιδί να μην φοβάται, να έχει οικία πρόσωπα κοντά του που θα του συμπαρασταθούν σε μια δύσκολη στιγμή και θα το κάνουν να νιώσει άνετα στο ξένο περιβάλλον. Άλλωστε, κανένας γονέας δεν αφήνει μόνο το παιδί του σε μια δύσκολη κατάσταση, όπως είναι η νοσηλεία του στο νοσοκομείο. Επιπρόσθετα, η συμμετοχή και η συνεργασία των γονέων στη φροντίδα του νοσηλευόμενου παιδιού τους συμβάλει στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης και βελτιώνει την επικοινωνία με το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και την ικανοποίηση από την παρεχόμενη φροντίδα, καθώς, στη περίπτωση των νοσηλευόμενων παιδιών η εκτίμηση της ποιότητας της παρεχόμενης φροντίδας στηρίζεται στην ικανοποίηση των γονέων οι οποίοι αντιλαμβάνονται με διαφορετικό τρόπο την παρεχόμενη φροντίδα από το νοσηλευτικό προσωπικό. (Μάτζιου et al. 2006) 9

10 Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η διαδικασία εισαγωγής του παιδιού στο νοσοκομείο και η ξενάγηση του στους χώρους της κλινικής καθώς και η γνωριμία με το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και συγκεκριμένα γίνεται αναφορά για το ρόλο και το χαρακτήρα που πρέπει να έχει ο παιδιατρικός νοσηλευτής όπου κύριος στόχος του είναι η ασφάλεια, η υγεία και η προώθηση των δικαιωμάτων των παιδιών. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι επιπτώσεις της νοσηλείας στην ψυχολογική κατάσταση του παιδιού καθώς και οι αγχογόνοι παράγοντες που επηρεάζουν τόσο το νοσηλευόμενο παιδί, όσο και την οικογένεια του αφού αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ικανοποίησης από την παρεχόμενη φροντίδα. Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στη προετοιμασία του παιδιού στο χώρο του νοσοκομείου καθώς και η συμβουλευτική νοσηλευτική και υποστήριξη της οικογένειας και η αντιμετώπιση της απώλειας ελέγχου στα παιδιά, δίνοντας έμφαση στο παιδότοπο της κλινικής καθώς βοηθάει τα παιδιά να νιώσουν πιο άνετα και ασφαλή στο ξένο και τρομακτικό περιβάλλον του νοσοκομείου. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η νοσηλευτική διεργασία που αποτελεί τη μέθοδο αναγνώρισης και επίλυσης προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο νοσηλευτής Επίσης, γίνεται αναφορά για τη αφυδάτωση ως μια από τις πιο συχνές αιτίες εισαγωγής ενός παιδιού στο νοσοκομείο, αλλά και για τον πόνο που είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα και απαιτείται άμεση αντιμετώπιση ιδιαίτερα στα παιδιά. Επίσης, αναφέρεται η μη φαρμακευτική αντιμετώπιση και νοσηλευτική φροντίδα αυτού. Επιπλέον, περιλαμβάνει νοσηλευτικές παρεμβάσεις και μέτρα φροντίδας καθώς και ενημέρωση για την μετέπειτα φροντίδα του παιδιού στο σπίτι από την οικογένεια. Τέλος, παρουσιάζεται το ερευνητικό μέρος της εργασίας όπου επισυνάπτεται το ερευνητικό πρωτόκολλο και το ερωτηματολόγιο για την διεξαγωγή της έρευνας, η μεθοδολογία, η συζήτηση και τα συμπεράσματα της έρευνας κατά πόσο και αν έμειναν ικανοποιημένοι οι γονείς από τη παρεχόμενη νοσηλευτική φροντίδα που δέχτηκαν τα παιδιά τους και για την ανάδειξη τυχόν προβλημάτων που χρήζουν βελτίωσης. 10

11 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 11

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Η φυσιολογική ανάπτυξη του παιδικού οργανισμού περιλαμβάνει και την ωρίμανση του αμυντικού συστήματος, της ανοσίας. Δυστυχώς όμως, το «χτίσιμο» της ανοσίας απαιτεί νόσηση. Έχει υπολογιστεί ότι κάθε παιδί νοσεί περίπου 90 φορές μέχρι την ηλικία των 10 ετών. Τις περισσότερες φορές, οι αρρώστιες των παιδιών είναι απλές ιώσεις που χρειάζονται συνήθως υπομονή, υποστήριξη και αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις επιβάλλεται θεραπεία ή και ακόμα εισαγωγή στο νοσοκομείο. Οι εισαγωγές των παιδιών στο νοσοκομείο είναι συχνότερες από αυτές των ενηλίκων αλλά βραχύτερες. Η έκβαση είναι σχεδόν πάντα η πλήρης ίαση, αντίθετα από ότι συμβαίνει με τους ενήλικές όπου έχουμε νοσήματα φθοράς που δεν θεραπεύονται πλήρως. Ωστόσο, ένα παιδί μπορεί να εισαχθεί στο νοσοκομείο για απλές θεραπευτικές παρεμβάσεις που όμως δεν μπορούν να παρασχεθούν αλλού. Μια από τις πιο συχνές αιτίες εισαγωγής και νοσηλείας ενός παιδιού στο νοσοκομείο είναι η αφυδάτωση. Για ένα βρέφος αρκεί ένα 24ωρο με πυρετό και μειωμένη σίτιση για να αφυδατωθεί. Τα μεγαλύτερα παιδιά αφυδατώνονται δυσκολότερα αλλά δυστυχώς, σπάνια μπορούν να ενυδατωθούν αποτελεσματικά με την χορήγηση υγρών και ηλεκτρολυτών από το στόμα (peros). Η ενδοφλέβια χορήγηση υγρών αποτελεί ίσως μια από τις μεγαλύτερες προσφορές της σύγχρονης παιδιατρικής. Δυστυχώς υποτιμάται συχνά η αξία της πρόσβασης που έχουν τα παιδιά σε τέτοιου είδους θεραπευτικές παρεμβάσεις αφού αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι στην Ινδία πεθαίνουν περίπου 5 εκατομμύρια παιδιά από αφυδάτωση κάθε χρόνο, επειδή δεν τους χορηγήθηκαν υγρά ενδοφλεβίως. 12

13 1.2 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ Η παιδιατρική νοσηλευτική ή η νοσηλευτική υγείας των παιδιών είναι η νοσηλευτική φροντίδα που ειδικεύεται στα βρέφη, στα παιδιά και τους έφηβους. Ένας νοσηλευτής, ο οποίος ειδικεύεται και εργάζεται πάνω στο τομέα αυτό ονομάζεται παιδιατρικός νοσηλευτής. Ο κύριος στόχος του είναι να προστατεύει να προωθεί τα δικαιώματα, την υγεία και την ασφάλεια των παιδιών, να παρέχει ειδικές υπηρεσίες φροντίδας και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των παιδιών και των οικογενειών τους στο νοσοκομείο και όχι μόνο. Για να αναγνωρίσει τις ανάγκες των παιδιών στα διάφορα στάδια ανάπτυξης, καθώς και τις σωματικές, ψυχικές και κοινωνικές ανάγκες, χρειάζεται να έχει ειδικές γνώσεις και δεξιότητες για να ικανοποιήσει αυτές τις απαιτήσεις και να προστατεύσει την περαιτέρω ανάπτυξη. Οι παιδιατρικοί νοσηλευτές συμμετέχουν καθ όλη την διάρκεια ανάπτυξης και εξέλιξης της οικογένειας και του παιδιού. Οι λειτουργίες και τα καθήκοντα τους ποικίλουν, ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο, την εμπειρία και το ενδιαφέρον πάνω στο γνωστικό αντικείμενο και τους επαγγελματικούς στόχους. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως οι παιδιατρικοί ασθενείς με τους γονείς τους έχουν τα δικά τους μοναδικά περιβάλλοντα, έτσι και ο κάθε νοσηλευτής έχει τους δικούς του κατασταλτικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη σχέση νοσηλευτή ασθενούς. Παρά το γεγονός, ότι οι παιδιατρικοί νοσηλευτές είναι υπεύθυνοι για τον εαυτό τους, το επάγγελμα και τον θεσμό της απασχόλησης, οπουδήποτε και να εξασκούν το επάγγελμα τους, πρωταρχική τους ευθύνη είναι η ευημερία και η προαγωγή υγείας του παιδιού και της οικογένειας. (Χρούσος 2008) Η δημιουργία θεραπευτικής σχέσεις αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την παροχή υψηλής ποιότητας νοσηλευτικής φροντίδας. Οι παιδιατρικοί νοσηλευτές θα πρέπει να έχουν μια ουσιαστική σχέση με το παιδί και την οικογένεια του, να περνούν επιπρόσθετη ώρα μαζί τους συλλέγοντας περισσότερες πληροφορίες για το νοσηλευτικό ιστορικό, αλλά παρ όλα αυτά, να μην μπλέκουν το συναίσθημα και να αναγνωρίζουν τις δικές τους ανάγκες και να διατηρούν μια επαγγελματική απόσταση. Σε μια θεραπευτική σχέση υπάρχουν σαφή όρια που διαχωρίζουν το έργο του νοσηλευτή από το παιδί και την οικογένεια καθώς τίθενται με επαγγελματικό σκοπό και προωθούν τον έλεγχο της οικογένειας στη φροντίδα υγείας του παιδιού τους. 13

14 Ο παιδιατρικός νοσηλευτής πρέπει να δουλεύει με τα μέλη της οικογένειας, να αναγνωρίζει τις ανάγκες και να σχεδιάζει παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Να επιβεβαιώσει ότι οι γονείς αναγνωρίζουν τις διαθέσιμες υπηρεσίες υγείας, ότι είναι ενημερωμένοι για την κατάσταση της υγείας του παιδιού τους, σχετικά με την διάγνωση και τα προβλεπόμενα βήματα για την θεραπεία και τις ακόλουθες διαδικασίες, ώστε με αυτό τον τρόπο, ο νοσηλευτής ως σύμβουλος να βοηθήσει το παιδί και την οικογένεια στη λήψη συνειδητών αποφάσεων και ενεργειών που αποσκοπούν στη προαγωγή της υγείας του παιδιού. (Rellman & Καφετζής 2010) ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Η διακήρυξη των δικαιωμάτων του παιδιού 1 παρέχει κατευθυντήριες οδηγίες για τις νοσηλευτικές παρεμβάσεις, ώστε κάθε παιδί να λαμβάνει την βέλτιστή φροντίδα υγείας. Ο παιδιατρικός νοσηλευτής χρησιμοποιεί αυτή τη γνώση για να πετύχει την καλύτερη δυνατή φυσική και συναισθηματική υγεία του παιδιού και κατ επέκταση και της οικογένειας του. Επομένως, όλα τα παιδιά χρειάζονται : Να μην αντιμετωπίζουν διακρίσεις, αλλά να αντιμετωπίζονται όλα κατά τον ίδιο τρόπο Να αναπτύσσονται σωματικά και ψυχικά με ελευθερία και αξιοπρέπεια Να έχουν όνομα και εθνικότητα Να έχουν επαρκή τροφή, στέγη, ψυχαγωγία και άμεση παρέμβαση σε ιατρικές υπηρεσίες Να λαμβάνουν ειδική φροντίδα και θεραπεία, άμα πρόκειται για παιδιά με ειδικές ανάγκες Να λαμβάνουν αγάπη, κατανόηση και ουσιαστική ασφάλεια Να λαμβάνουν εκπαίδευση και να αναπτύσσουν τις ικανότητες τους Να είναι τα πρώτα που θα λάβουν προστασία σε μια καταστροφή Να προστατεύονται από την σκληρότητα, την αμέλεια και την εκμετάλλευση Να μεγαλώνουν μέσα σε ένα πνεύμα φιλίας μεταξύ των ανθρώπων 1 Η συγκεκριμένη, αναφέρεται στη διακήρυξη των δικαιωμάτων του παιδιού των Ηνωμένων Πολιτειών 14

15 Ο παιδιατρικός νοσηλευτής πρέπει να δείχνει κυρίως ενδιαφέρον, στοργή, συμπόνια, ευαισθησία και συναισθηματική ταύτιση με το παιδί και την οικογένεια για να πετύχει την καλύτερη φυσική και ψυχική υγεία του παιδιού. Σε συνδυασμό με την θεραπευτική σχέση οι γονείς λαμβάνουν αυτό το ενδιαφέρον ως ένα σημάδι καλύτερης ποιότητας νοσηλευτικής φροντίδας. (Χαϊδοπούλου 2012) Οι γονείς θεωρούν την ιδανική νοσηλευτική φροντίδα ως σημαντικό στοιχείο για την ανάπτυξη θετικής σχέσης. Επομένως, περιγράφουν ως «ιδανική» φροντίδα τις ενέργειες του νοσηλευτή που περιλαμβάνουν την αναγνώριση της γονικής παρουσίας, την ανησυχία του γονέα για την κατάσταση της υγείας του παιδιού του, το να κάνουν τους γονείς να νοιώθουν άνετα στο περιβάλλον του νοσοκομείου, την ακρόαση και την επικοινωνία μαζί τους για την λήψη νοσηλευτικού ιστορικού, την συμμετοχή του γονέα στη νοσηλευτική φροντίδα του παιδιού του, το να δείχνουν ενδιαφέρον, να ανησυχούν για την ευημερία τους, να δείχνουν στοργή και ευαισθησία για το γονιό και το παιδί και να παρέχουν εξατομικευμένη φροντίδα. (Κυρίτση 2011) Δουλεύοντας με τα παιδιά, ο παιδιατρικός νοσηλευτής πρέπει να συμπεριλάβει και τα μέλη της οικογένεια στο σχέδιο φροντίδας του. Η συμμετοχή της οικογένειας στην επεμβατική διεργασία και φροντίδα του παιδιού, καθώς και η ικανότητα επικοινωνίας είναι ουσιώδης και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάρρωση του παιδιού. Οι νοσηλευτές μπορούν να παρέμβουν στα θέματα που προβληματίζουν και ανησυχούν την οικογένεια, ώστε να βοηθήσουν τα μέλη αυτής να προετοιμαστούν και να ανταπεξέλθουν στις αλλαγές που θα προκύψουν. Η επιτυχημένη αντιμετώπιση των παιδιατρικών περιστατικών βασίζεται σε ένα δίκτυο πολυσυστηματικής φροντίδας με όλους τους επαγγελματίες να συνεργάζονται άψογα μεταξύ τους ως συντονισμένη ομάδα. Οι παιδίατροι, οι παιδιατρικοί νοσηλευτές και οι παιδοψυχολόγοι αποτελούν σημαντικά μέλη αυτής της ομάδας. Αν αυτή η συνοχή διαρραγεί, κυρίως σε πολύπλοκα θέματα όπως είναι η προστασία του παιδιού, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι καταστροφικές για το ίδιο το παιδί, την οικογένεια και τους επαγγελματίες υγείας που εμπλέκονται. 15

16 Επομένως, οι παιδιατρικοί νοσηλευτές πρέπει να είναι υπεύθυνοι για το σχεδιασμό και το συντονισμό της φροντίδας των παιδιών από άλλους νοσηλευτές, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί επαρκώς η παροχή πληροφοριών στους γονείς και να υπάρχει ένας σύνδεσμος με όλο το προσωπικό της κλινικής που εμπλέκεται στο σχεδιασμό της ημερομηνίας εξόδου του παιδιού από το νοσοκομείο και τις οδηγίες μετά την έξοδό του. (Καραχάλιος & Μαραθευτής 2001) ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Η νοσηλεία για τα παιδιά αποτελεί μια μοναδική, δυσάρεστη και τρομακτική εμπειρία. Επιβάλλει τον αποχωρισμό του παιδιού από τους γονείς του και το οικογενειακό και φιλικό του περιβάλλον και το υποχρεώνει να ζήσει σε ένα ξένο και συχνά παράξενο περιβάλλον, με άγνωστους ανθρώπους, γιατρούς και νοσηλευτές και να υφίσταται πολλές άβολες και φοβογόνες διαγνωστικές και θεραπευτικές διαδικασίες. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ικανότητα του παιδιού να προσαρμογή στη νοσηλεία και τον τρόπο λειτουργίας της παιδιατρικής κλινικής, εξαρτώνται από την ηλικία του, το μορφωτικό του επίπεδο, την σωματική και πνευματική του ωριμότητα σύμφωνα με το αναπτυξιακό του στάδιο, την προηγούμενη σχέση του με τους γονείς του και την ικανότητα της οικογένειας να ανταπεξέλθουν σε κάθε είδους προβλήματα που θέτει η ασθένεια και η νοσηλεία του παιδιού τους, το είδος της ασθένειας και των ιατρονοσηλευτικών παρεμβάσεων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της. Οι βραχυπρόθεσμές νοσηλείες, μέχρι και μια εβδομάδα, θεωρείται ότι συνήθως δεν προκαλούν στα παιδιά ψυχολογικές επιπλοκές που να έχουν μόνιμα αρνητικά αποτελέσματα στην ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού. 16

17 2.2 Η ΨΥΧΟΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ Η φυσική ασθένεια στη παιδική ηλικία εκθέτει την οικογένεια, άλλα και το ίδιο το παιδί σε διαφορετικού βαθμού stress. Το γεγονός αυτό μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικές επιδράσεις στην φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού. Βέβαια η σοβαρότητα των επιδράσεων αυτών εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία και τα εγγενή χαρακτηριστικά του παιδιού, το στάδιο της ανάπτυξης του, την οικονομικοκοινωνική κατάσταση που βρίσκεται η οικογένεια, από την σοβαρότητα της ασθένειας, τις προηγούμενες εμπειρίες του παιδιού, συμπεριλαμβανομένων αυτών από παρόμοιές ή διαφορετικές ασθένειες και τέλος το είδος των αμυντικών μηχανισμών που λαμβάνουν μέρος κατά την διάρκεια της ασθένειας. Η ικανότητα του παιδιού να ανταπεξέλθει με επιτυχία στο οξύ stress εξαρτάται από την παρουσία προηγούμενων εμπειριών και την ικανότητα των γονέων για κατανόηση και συμπαράσταση. Τα άμεσα συμπτώματα της σωματικής ασθένειας περιλαμβάνουν πόνο δυσφορία, ανορεξία, διαταραχές ύπνου, κακουχία, αδυναμία και ευερεθιστότητα, περιορισμός των δραστηριοτήτων και παραμονή στο κρεβάτι. Επίσης, στα παιδιά προσχολικής ηλικίας με ήπιας βαρύτητας σωματική ασθένεια παρατηρείται υπερένταση, υπερκινητικότητα και ανησυχία. Ειδικότερα, η σωματική ασθένεια αλλάζει τον τρόπο που το παιδί αντιλαμβάνεται τα εσωτερικά του ερεθίσματα και αντιμετωπίζει τις απαιτήσεις της εξωτερικής πραγματικότητας. Συνήθως το παιδί κατακλύζεται από φόβο. Γι αυτό το λόγο, χρειάζεται να αναπτύξει νέους τρόπους ώστε να μπορέσει να προσαρμοστεί στην κατάσταση της ασθένειας. Τα δυσάρεστα συναισθήματα και οι αλλαγές στη καθημερινότητα του εξαιτίας της ασθένειας συμβάλουν στην ανάπτυξη αρνητικών ψυχολογικών φαινομένων, τα οποία, αναπτύσσονται βαθμιαία κατά την πορεία της ασθένειας και παίρνουν την μορφή της απόσυρσης και της παλινδρόμησης. Η παλινδρόμηση είναι μια παγκόσμια, κοινή ψυχολογική και συμπεριφορική αντίδραση στη σωματική ασθένεια ανεξάρτητα της ηλικίας. (Gottman & Χατζηχρήστου 2011) 17

18 2.3 ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΓΧΟΣ ΣΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ Η εμφάνιση της νόσου ενός παιδιού, η εισαγωγή και η νοσηλεία του στο νοσοκομείο είναι μια κατάσταση που προκαλεί μια ανησυχία και επηρεάζει αρνητικά τους γονείς δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο μια γενικότερη αναστάτωση σε όλα μέλη της οικογένειας. Τα θέματα που απασχολούν τους γονείς του νοσηλευόμενου παιδιού είναι το αίσθημα απελπισίας και στεναχώριας για την κατάσταση της υγείας του παιδιού τους, η αμφισβήτηση των ικανοτήτων του προσωπικού, η άρνηση και έπειτα η αποδοχή της πραγματικότητας της εμφάνισης της νόσου και της νοσηλείας, η ανάγκη για συνεχή ενημέρωση και πληροφόρηση για την έκβαση της νόσου, η αντιμετώπιση του φόβου και της αβεβαιότητας, όπως επίσης και η αναζήτηση επιβεβαίωσης από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό που φροντίζει το παιδί. Το νοσηλευτικό προσωπικό πρέπει να συμπονετικό και να εκφράζει ενδιαφέρον για το παιδί με κύριο στόχο τη φροντίδα και την ασφάλεια του. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τις αντιδράσεις των γονέων στο νόσημα του απιδιού τους είναι: Επικινδυνότητα για το παιδί Προηγούμενη εμπειρία με νοσηλεία Διαθέσιμα συστήματα υποστήριξης Ιατρικές διαδικασίες διάγνωσης και περίθαλψης Προηγούμενες ικανότητες αντιμετώπισης Πολιτισμικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις Πρότυπο επικοινωνίας μεταξύ των μελών της οικογένειας Επιπλέον πιέσεις στο οικογενειακό σύστημα (Κυρίτση 2011) 18

19 2.4 ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΓΧΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Η νόσηση και η νοσηλεία αποτελούν την πρώτη τραυματική περίοδο με την οποία τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα. Τα παιδιά είναι μια ιδιαίτερη ευάλωτη ομάδα λόγω ότι το αρχικά, το άγχος προκαλεί μια αλλαγή στη κατάσταση της υγείας και της καθημερινότητας τους και έπειτα, σαν παιδιά που είναι διαθέτουν περιορισμένο αριθμό μηχανισμών άμυνας και αντιμετώπισης για να αντεπεξέλθουν στα γεγονότα που προκαλούν άγχος. Στους κυριότερους παράγοντες άγχους κατά την νοσηλεία περιλαμβάνονται ο αποχωρισμός, η απώλεια ελέγχου, ο σωματικός τραυματισμός και ο πόνος. Οι αντιδράσεις των παιδιών από αυτές τις κρίσιμές καταστάσεις επηρεάζονται από την αναπτυξιακή τους ηλικία, από προηγούμενες εμπειρίες που έχουν από νοσήματα, τη σοβαρότητα της ασθένειας καθώς και από το διαθέσιμο σύστημα υποστήριξης. Ο κυριότερος παράγοντας άγχους από την βρεφική έως και την παιδική ηλικία είναι ο αποχωρισμός από την οικογένεια. Το άγχος του αποχωρισμού αποτελεί το μεγαλύτερο στρες που προκαλεί η νοσηλεία στην παιδική ηλικία. Στη φάση διαμαρτυρίας, στον αποχωρισμό των γονιών τα παιδιά αντιδρούν επιθετικά και κλαίνε λόγω της απουσίας τους. Στη φάση απογοήτευσης, το κλάμα σταματά και επέρχεται η κατάθλιψη, όπου το παιδί αποστασιοποιείται από όλες τις ανάγκες και δραστηριότητες και τέλος, στη φάση αποσύνδεσης, όπου το παιδί αποσυνδέεται από το γονέα και έχει προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον και στην έκβαση της ασθένειας (Πίνακας 1). ΦΑΣΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΦΑΣΗ ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗΣ ΦΑΣΗ ΑΠΟΣΥΝΔΕΣΗΣ Κλάμα Φωνές Αναζήτηση των γονέων Αποφυγή και απόρριψη επαφής με ξένους Αδράνεια Απομάκρυνση από τους άλλους Απώλεια ενδιαφέροντος κατάθλιψη Ενδιαφέρον για το περιβάλλον Αλληλεπιδρά με τους ξένους Χαρούμενη συμπεριφορά Πίνακας 1 Εκδηλώσεις άγχους αποχωρισμού σε μικρά παιδιά Πηγή: (Gottman & Χατζηχρήστου 2011) 19

20 Αν αποφευχθεί ο αποχωρισμός, τα παιδιά έχουν την ικανότητα να ανταπεξέλθουν σε οποιαδήποτε άλλη πίεση και επίπονη παρέμβαση. Τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας νιώθουν περισσότερο ασφαλή από ότι τα νήπια λόγω της αναπτυξιακής ωριμότητας, μπορούν να μείνουν μικρά διαστήματα χωρίς τους γονείς τους και μπορούν πιο εύκολα να αναπτύξουν και να εμπιστευτούν άλλους σημαντικούς ενήλικες στο χώρο της κλινικής. Ωστόσο, η έκβαση μιας νόσου καθιστά τα παιδιά λιγότερο ικανά τα αντιμετωπίσουν τον αποχωρισμό. Η αντίδραση τους είναι διαφορετική από εκείνη των νηπίων. Επομένως, τα παιδιά ενδεχομένως να εκφράσουν το άγχος αποχωρισμού σιωπηλά, με άρνηση, σιγανό κλάμα, δυσκολία στον ύπνο, απάθεια, ανυπομονησία για την επιστροφή της οικογένειας του. Το νοσηλευτικό προσωπικό πρέπει να δείχνει ευαισθησία σε αυτά τα λιγότερα εμφανή σημεία άγχους του αποχωρισμού ώστε να μπορέσει να παρέμβει καταλλήλως. (Αναγνωστόπουλος & Παπαγεωργίου- Βασιλοπούλου 2010) Ένας από τους μεγαλύτερους φόβους κατά την διάρκεια νοσηλείας ακόμα και στα παιδιά μέσης και ύστερης σχολικής ηλικίας αποτελεί ο αποχωρισμός από τους γονείς και τους φίλους. Λόγω του νοσήματος και της νοσηλείας αυξάνεται η ανάγκη για ασφάλεια και καθοδήγηση από τους γονείς. Αυτό παρατηρείται περισσότερο στα μικρά παιδιά σχολικής ηλικίας καθώς η απομάκρυνση από οικογενειακό περιβάλλον είναι περιορισμένη και ακόμα αγωνίζονται να προσαρμοστούν στο σχολικό περιβάλλον. Τα παιδιά ύστερης ηλικίας αντιδρούν περισσότερο λόγω του αποχωρισμού από τις συνηθισμένες δραστηριότητες με τους φίλους τους παρά με την απουσία των γονιών. Πολλές φορές εκφράζουν συναισθήματα μοναξιάς, ανίας, απομόνωσης και κατάθλιψη, αντιδράσεις που είναι πιθανόν να παρατηρηθούν ως αποτέλεσμα του αποχωρισμού, παρά λόγω ανησυχίας για το νόσημα, την θεραπεία και το χώρο του νοσοκομείου. Βέβαια, τα παιδιά σχολικής ηλικίας και οι έφηβοι πολλές φορές έχουν ανάγκη και επιθυμούν την καθοδήγηση και την υποστήριξη από τους γονείς ή από άλλους ενήλικες, ωστόσο όμως δεν είναι σε θέση να το εκφράσουν και αυτό οφείλεται στη σημασία που έχει για αυτούς η ανεξαρτησία και διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια, διότι φοβούνται να μην θεωρηθούν αδύναμοι, μικροί και εξαρτώμενοι. 20

21 Στην περίπτωση των εφήβων, ο αποχωρισμός από το σπίτι και τους γονείς και η προσαρμογή στο χώρο του νοσοκομείου μπορεί να επιφέρει ποικίλα συναισθήματα, από δυσκολία στην αντιμετώπιση μέχρι και ευχάριστη υποδοχή του γεγονότος. Παρόλα αυτά όμως η απώλεια επαφής με τους φίλους ενδέχεται να αποτελέσει σοβαρή συναισθηματική απειλή. Κατά τον παροδικό αποχωρισμό από το φιλικό περιβάλλον, οι άρρωστοι έφηβοι μπορεί να ωφεληθούν από την επικοινωνία με τους άλλους έφηβους που νοσηλεύονται. (Μάτζιου- Μεγαπάνου 2012) Ένας τρόπος που μπορεί να μειώσει τα αρνητικά συναισθήματα και τον φόβο των παιδιών είναι η προετοιμασία για την νοσηλεία. Η προετοιμασία των παιδιών για την εμπειρία του νοσοκομείου και στις διαδικασίες στις οποίες θα υποβληθούν βασίζεται στη αρχή ότι ο φόβος για το άγνωστο ξεπερνά το φόβο για κάτι που είναι γνωστό. Οπότε, τα παιδιά γνωρίζοντας τι τους περιμένει, θα είναι σε θέση να εστιάσουν την προσοχή τους στην επίλυση άλλων αναπόφευκτων πιέσεων που επιφέρει η νοσηλεία. Η διαδικασία της προετοιμασίας ποικίλει, μπορεί να είναι εξεζητημένη, με επισκέψεις, παιχνίδι και παρομοίωση της κατάστασης ώστε με αυτό τον τρόπο να γίνει πιο ευχάριστο και κατανοητό στο παιδί. Επίσης, μπορεί να γίνει με βιβλία, ταινίες αλλά μπορεί και να περιοριστεί σε μια σύντομη περιγραφή των θεμάτων που ενέχει μια διαμονή στο νοσοκομείο. Ανεξάρτητα, από τον τρόπο προετοιμασίας τα παιδιά, ακόμα και εκείνα που έχουν νοσηλευτεί στο παρελθόν ωφελούνται από μια περιγραφή του περιβάλλοντος και των διαδικασιών που ακολουθούνται στο νοσηλευτικό ίδρυμα. Η προετοιμασία των παιδιών την ημέρα της εισαγωγής στο νοσοκομείο εξαρτάται από το είδος των συμβουλών που τους έχουν παρασχεθεί πριν την νοσηλεία. Εάν έχουν προετοιμαστεί με βάση κάποιο πρωτόκολλο συνήθως γνωρίζουν ακριβώς τι τους περιμένει. Ωστόσο, η παροχή συμβουλών πριν τη νοσηλεία δεν καλύπτει πάντα την ανάγκη για υποστήριξη κατά την διάρκεια διαφόρων παρεμβάσεων όπως είναι η αιμοληψία ή η κλινική εξέταση. Επιπρόσθετα, η αφαίρεση των ενδυμάτων των παιδιών για παράδειγμα, πριν ακόμα προσαρμοστούν και νιώσουν άνετα στο νέο τους περιβάλλον μπορεί να τα αναστατώσει και έτσι αυτή η πρόκληση άγχους και φόβου κατά την εισαγωγή να επιφέρει αρνητικές επιδράσεις στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης μεταξύ αυτών και των νοσηλευτών. 21

22 Επομένως, η βοήθεια από τους νοσηλευτές κατά την διαδικασία της εισαγωγής είναι σημαντική καθώς ο νοσηλευτής μπορεί να εκμεταλλευτεί αυτό το χρόνο και να καταλάβει αν το παιδί γνωρίζει τις παρεμβάσεις που θα ακολουθήσουν. Βέβαια, το ιδανικότερο θα ήταν να υπάρχει κάποιος ειδικός παιδιατρικός νοσηλευτής ώστε η φροντίδα να είναι εξατομικευμένη και να μπορεί να αντικαθιστά τα άλλα άτομα υποστήριξης του παιδιού. (Μάτζιου- Μεγαπάνου 2012) Το κυριότερο νοσηλευτικό στόχο αποτελεί η αποφυγή του αποχωρισμού, ιδιαίτερα σε παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών. Αισιόδοξο είναι το γεγονός ότι πλέον πολλά νοσοκομεία δεν θεωρούν τους γονείς «επισκέπτες» και θέλουν την παρουσία τους καθ όλη την διάρκεια νοσηλείας του παιδιού. Πολλά νοσηλευτικά ιδρύματα έχουν αναπτύξει συστήματα οικογενειοκεντρικής φροντίδας, αναγνωρίζοντας έτσι το σημαντικό ρόλο που παρέχει η οικογένεια στη ζωή του παιδιού και θεωρεί την οικογένεια αναπόσπαστό κομμάτι στη φροντίδα του παιδιού και στην εμπειρία του νοσήματος. Έτσι λοιπόν, τα μέλη της οικογένειας αποτελούν μέρος της νοσηλευτικής φροντίδας του παιδιού. Ωστόσο, δεν επιτρέπουν όλα τα νοσοκομεία τέτοιου είδους παροχές και επίσης το πρόγραμμα των γονέων μπορεί να μην τους επιτρέπει να βρίσκονται συνεχώς με το παιδί τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να εφαρμοστούν μέθοδοι που να ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις του αποχωρισμού. Το νοσηλευτικό προσωπικό πρέπει να κατανοεί τις συμπεριφορές του παιδιού σχετικά με τον αποχωρισμό. Πρέπει να επιτρέπει στο παιδί να κλάψει γιατί αποτελεί αναμενόμενο μέρος της διαδικασίας. Ακόμα και αν το παιδί δεν δέχεται τους ξένους ακόμη και τότε οι νοσηλευτές πρέπει να τους παρέχουν υποστήριξη και την ύψιστη ασφάλεια με την παρουσία τους. Ως παρουσία ορίζεται η παραμονή κοντά στο παιδί για κάποιο χρονικό διάστημα ενώ παράλληλα υπάρχει επικοινωνία με ήρεμο τόνο φωνής κατάλληλες λέξεις, επαφή με τα μάτια και άγγιγμα που υποδηλώνει συμπόνια, ενδιαφέρον και κατανόηση. (Κυρίτση 2011) 22

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Όταν ένα παιδί εισάγεται στο νοσοκομείο, το νοσηλευτικό προσωπικό ακολουθεί κάποιες συγκεκριμένες διαδικασίες. Ο παιδιατρικός νοσηλευτής συστήνετε στο παιδί και την οικογένεια, παίρνει νοσηλευτικό ιστορικό από τους γονείς, τους ξεναγεί στους παιδιατρικούς θαλάμους και στη μονάδα η οποία αποτελείται από τον παιδότοπο, τα γραφεία του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και άλλους χώρους. Τους συστήνει στα υπόλοιπα άτομα του δωματίου, απαραίτητη είναι η τοποθέτηση ταυτότητας ασθενούς στο πόδι ή το χέρι του παιδιού και τους ενημερώνει για τους κανόνες λειτουργίας της κλινικής. Μια σημαντική απόφαση αποτελεί η επιλογή του δωματίου. Οι βασικοί παράμετροι για μια τέτοια επιλογή είναι η ηλικία, το φύλο και η φύση της ασθένειας. Δεν υπάρχουν απόλυτοί κανόνες που να καθορίζουν την σωστή επιλογή δωματίου, αλλά γενικά η τοποθέτηση παιδιών της ίδιας ηλικιακής ομάδας και με παρόμοιο τύπο ασθένειας στον ίδιο χώρο συμβάλει θετικά στην ψυχολογική κατάσταση του παιδιού και στην καλύτερη έκβαση της ασθένειας. Η ομαδοποίηση ανάλογα με την ηλικία είναι ιδιαιτέρως σημαντική για τους έφηβους. Οι έφηβοι θα πρέπει να βρίσκονται μαζί με άλλα άτομα της ίδιας ηλικίας και να μην πιέζονται να καταλύσουν σε παιδιατρικούς θαλάμους που είναι σχεδιασμένοι για βρέφη και μικρά παιδιά. Πολλά νοσοκομεία προσπαθούν να έχουν τους έφηβους σε δική τους μονάδα ή σε ένα χωριστό συγκεκριμένο τομέα της παιδιατρικής όταν αυτό είναι εφικτό. Τα περισσότερα νοσοκομεία δέχονται τις επισκέψεις των γονέων οποιαδήποτε στιγμή, οπότε, πολλά από αυτά παρέχουν κάποιο κάθισμα ή κρεβάτι για τουλάχιστον ένα άτομο ανά παιδί, δυνατότητα πρόσβασης σε μαγειρικές εγκαταστάσεις και άλλα προνόμια ώστε να δημιουργήσουν μια φιλόξενη ατμόσφαιρα για τους γονείς. (Κυρίτση 2011) 23

24 3.2 Η ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Μια από τις πιο σημαντικές νοσηλευτικές παρεμβάσεις είναι η παροχή πληροφοριών σχετικά με την φύση και την έκβαση της ασθένειας, τις συναισθηματικές αντιδράσεις του παιδιού και της οικογένειας στο νόσημα και την νοσηλεία. Η ενημέρωση των γονέων αναφορικά για τις φυσιολογικές και αναμενόμενες συμπεριφορές και αντιδράσεις του παιδιού μπορεί να ελαττώσει το άγχος τους κατά την νοσηλεία του παιδιού ώστε να δείξουν ανοχή και υποστήριξη όταν έρχονται αντιμέτωποι με αυτές τις αντιδράσεις. Επίσης, οι γονείς πρέπει να έχουν γνώση των επιπτώσεων της ασθένειας, να ενημερώσουν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και να επικοινωνήσουν με όλους για τους μεθόδους αντιμετώπισης των αρνητικών αλλαγών. Θα πρέπει να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα παιδιά τους, με τον τρόπο που το έκαναν πριν από την νοσηλεία. Όταν τα παιδιά που νοσούν γνωρίζουν ότι οι γονείς τους περιμένουν από εκείνα συγκεκριμένες συμπεριφορές νιώθουν πιο σίγουρα για την αποκατάσταση της υγείας τους. Η υποστήριξη, ως δράση, περιλαμβάνει την πρόθεση να παραμείνει κάποιος κοντά στους γονείς με κύριο στόχο να γίνει αποδέκτης των λεκτικών και μη μηνυμάτων τους. Πολλές φορές, το νοσηλευτικό προσωπικό δεν υποστηρίζει άμεσα τους γονείς, για παράδειγμα, ο νοσηλευτής μπορεί να παραμείνει κοντά στο παιδί για ένα χρονικό διάστημα για να του παρέχει ασφάλεια και συντροφιά ώστε να μπορέσουν οι γονείς να έχουν λίγο χρόνο μόνοι τους ή να συζητήσουν με την οικογένεια. Επειδή, πολλές φορές τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και οι συγγενείς δεν ξέρουν πώς να βοηθήσουν τους γονείς, οι νοσηλευτές είναι σε θέση να προτείνουν τρόπους όπως φύλαξη των παιδιών, πλύσιμο ρούχων και προετοιμασία γευμάτων, μεταφορά των άλλων παιδιών της οικογένειας στο σχολείο, δίνοντας με αυτό τον τρόπο το κίνητρό στα άτομα αυτά να ελαφρύνουν το φορτίο των γονιών του νοσηλευόμενου παιδιού. Συνήθως, οι γονείς φοβούνται να εκφράσουν τα πραγματικά τους συναισθήματα για την κατάσταση της υγείας του παιδιού τους, διότι υποθέτουν ότι ο υπόλοιπος κόσμος θα τους χαρακτηρίσει αρνητικά. 24

25 Εάν τους δοθεί η ευκαιρία, εκφράζουν συναισθήματα όπως απώλεια ελέγχου, θυμό, ανησυχία, φόβο, ενοχές για το παιδί τους που νοσεί. Επομένως, οι νοσηλευτές βοηθώντας τους γονείς να αναγνωρίσουν αυτά τα συναισθήματα και τονίζοντας ότι είναι φυσιολογικά, αναμενόμενα και υγιείς αντιδράσεις στο άγχος, να ελαττώσουν το έντονο συναισθηματικό φορτίο τους. Η αποτροπή ή η ελαχιστοποίηση του αποχωρισμού αποτελεί ένα πολύ σημαντικό νοσηλευτικό στόχο για το παιδί που νοσηλεύεται, αλλά η διατήρηση της επαφής και της συνεργασίας των γονέων στη φροντίδα του παιδιού τους είναι επίσης ωφέλιμη για την οικογένεια. Μια από τις καλύτερες προσεγγίσεις είναι η παρότρυνση των γονέων να παραμείνουν μαζί με το παιδί και να συμμετέχουν στην φροντίδα του, όταν αυτό είναι εφικτό συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο κι αυτοί στην αποκατάσταση της υγεία του. Βασική προϋπόθεση, αποτελεί η θετική συμπεριφορά του προσωπικό προς τους γονείς, η οποία βοηθά στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που ενθαρρύνει τους γονείς να μείνουν μαζί με το παιδί τους. Επομένως, όταν οι γονείς συμπεριλαμβάνονται στο σχεδιασμό της φροντίδας και νιώθουν ότι συνεισφέρουν στην αποκατάσταση της υγείας του, τότε είναι πιο θετικοί στην απόφαση να παραμείνουν κοντά στο παιδί τους και με αυτό τον τρόπο να αποφευχθούν οι επιπτώσεις του αποχωρισμού. Ωστόσο, το νοσηλευτικό προσωπικό πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμο για να βοηθήσει και να ξεκουράσει τις οικογένειες και πιθανόν οι νοσηλευτές να πρέπει να εργαστούν περισσότερο για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους και να μπορέσουν οι γονείς να επωφεληθούν από την βοήθεια τους. (Κυρίτση 2011) 25

26 3.2.1 Η ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ Ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν το ποσοστό άγχους που βιώνει ένα παιδί λόγω νοσηλείας είναι το μέγεθος της απώλειας ελέγχου που αυξάνει την αίσθηση της απειλής και μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα των παιδιών να αντεπεξέλθουν στις διάφορες καταστάσεις νοσηλείας. Το αίσθημα απώλειας ελέγχου είναι αποτέλεσμα του περιορισμού, της αλλαγής των καθημερινών δραστηριοτήτων και της αναγκαστικής εξάρτησης. Παρόλο, που κάποια από αυτά δεν είναι εφικτό να αποφευχθούν, τα περισσότερα μπορεί να περιοριστούν με την νοσηλευτική φροντίδα, παρέχοντας προαγωγή της ελευθερίας κινήσεων. Μερικές φορές, η ακινησία πιθανώς να είναι απαραίτητη για την διεξαγωγή νοσηλευτικών παρεμβάσεων όπως η διατήρηση ενδοφλέβιας γραμμής ή αιμοληψίας, παρόλα αυτά όμως, ο φυσικός περιορισμός μπορεί να αποφευχθεί εάν οι νοσηλευτές μπορέσουν να συνεργαστούν με τα παιδιά και τους γονείς τους. Για την διατήρηση των καθημερινών δραστηριοτήτων του παιδιού, το νοσηλευτικό προσωπικό μαζί με το παιδί και τους γονείς σχεδιάζουν ένα καθημερινό πρόγραμμα και καταγράφουν τις ώρες και τις δραστηριότητες που θα επιθυμεί το παιδί καθώς μια μη επιθυμητή αλλαγή του καθημερινού προγράμματος και η έλλειψη δραστηριοτήτων θα αποτελέσουν ιδιαίτερα αγχογόνες καταστάσεις για το παιδί ενώ είναι πιθανόν να αυξήσουν και το άγχος του αποχωρισμού. Ο ρόλος του ασθενούς χαρακτηρίζεται από εξάρτηση και συναισθηματική έλλειψη ελέγχου στα μεγαλύτερα παιδιά. Οι νοσηλευτές θα πρέπει να εστιάζουν στο σεβασμό της ατομικότητας και στις ευκαιρίες για λήψη αποφάσεων ώστε να ενδυναμώσουν τον παιδιατρικό, κυρίως έφηβο ασθενή για να μην νιώθει απειλούμενος από την αίσθηση απώλειας ελέγχου. Για να μπορέσουν τα παιδιά να ανακτήσουν τον έλεγχο θα πρέπει να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους και την ικανότητα τους να αυτοεξυπηρετούνται σε τέτοιο βαθμό που να είναι δυνατό με λίγη ή και καθόλου βοήθεια. 26

27 Η απώλεια ελέγχου μπορεί να επέλθει όταν ο ασθενής αισθάνεται ότι δεν έχει τον απόλυτο έλεγχο και δεν μπορεί να επέμβει στο πεπρωμένο του. Ωστόσο, τα μεγαλύτερα παιδιά επειδή διακατέχονται και από μια ψευδαίσθηση ότι έχουν υπερβολική δύναμη, νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο όταν γνωρίζουν τι πρέπει να περιμένουν διότι κατά αυτό τον τρόπο το στοιχείο του φόβου για το άγνωστο μειώνεται. Η προετοιμασία και η ενημέρωση βοηθάει στην ελάττωση του στρες και στην αύξηση της κατανόησης. Επομένως, η ενημέρωση των παιδιών και των γονέων για τα δικαιώματα τους ενώ νοσηλεύονται, βοηθάει στην καλύτερη κατανόηση από μέρους τους και είναι δυνατό να τους ανακουφίσει από το αίσθημα της αδυναμίας που τους διακατέχει (Πίνακας 2). Τα νοσοκομεία που παρέχουν υπηρεσίες σε παιδιά θα πρέπει να διατηρούν πολιτικές αναφορικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις αυτών και των γονέων τους. (Ντελιδάκη 2000) Είναι δεδομένο ότι παρατηρείται μια αύξηση στα νοσηλευτικά ιδρύματα και στους οργανισμούς που συντάσσουν κάποια διακήρυξη δικαιωμάτων η οποία είτε αναρτάται στο νοσοκομείο, είτε χορηγείται κατά την εισαγωγή των παιδιών στη παιδιατρική κλινική. 1. Σεβασμός και προσωπική αξιοπρέπεια 2. Φροντίδα που υποστηρίζει το παιδί και την οικογένεια του 3. Πληροφόρηση που γίνεται κατανοητή 4. Συναισθηματική υποστήριξη και ποιοτική φροντίδα 5. Δυνατότητα επιλογών και λήψης αποφάσεων 6. Φροντίδα που σέβεται την ανάγκη για ανάπτυξη, παιχνίδι και μάθηση Πίνακας 2 Διακήρυξη Δικαιωμάτων για Παιδιά και Εφήβους Πηγή: (Μάτζιου- Μεγαπάνου 2012) 27

28 3.3 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Θα πρέπει να παρέχονται παιδότοποι και εκπαιδευτικό έργο. Ειδικά άτομα που ασχολούνται με τα παιχνίδια θα πρέπει να αποτελέσουν μέρος της ομάδας των θαλάμων νοσηλείας επειδή μπορεί να βοηθήσουν τα παιδιά να κατανοήσουν την ασθένεια τους και να την αντιμετωπίσουν μέσω του παιχνιδιού. Επομένως, το παιχνίδι αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές πλευρές της ζωής του παιδιού και ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία στη διαχείριση του άγχους και του φόβου. Λόγω του ότι η ασθένεια και η νοσηλεία αποτελεί μια κρίσιμη περίοδο στη ζωή του παιδιού που περιλαμβάνει έντονο στρες, τα παιδιά έχουν την ανάγκη να εξωτερικεύσουν αυτά τα συναισθήματα για να τα αντιμετωπίσουν. Το παιχνίδι είναι απαραίτητο για τη νοητική, συναισθηματική και κοινωνική ευημερία του παιδιού. Ο παιδότοπος γίνεται ένας ιερός χώρος μέσα σε ένα τρομακτικό περιβάλλον όπως είναι το νοσοκομείο όπου τα παιδιά αποστασιοποιούνται από την ασθένεια, τη νοσηλεία και το σχετικό άγχος. Η συμμετοχή στο παιχνίδι δίνει στα παιδιά την αίσθηση του ελέγχου, τα οποία στο περιβάλλον του νοσοκομείου δεν έχουν ουσιαστικά λόγο στις αποφάσεις. Έτσι λοιπόν, το παιχνίδι και οι άλλες δραστηριότητες έκφρασης προσφέρουν στο παιδί την ευκαιρία που χρειάζεται να για να πάρει εκείνο τις αποφάσεις που θέλει για τον εαυτό του. Ακόμα και αν ένα παιδί αποφασίσει να μην συμμετέχει σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα οι νοσηλευτές του έχουν δώσει με αυτό τον τρόπο την δυνατότητα επιλογής. Οι γονείς των παιδιών που νοσηλεύονται ρωτούν συχνα το νοσηλευτικό προσωπικό σχετικά με τους τύπους των παιχνιδιών που είναι προτιμότερο να φέρουν στα παιδιά τους. Παρόλο, που οι γονείς θέλουν να παίρνουν νέα παιχνίδια στα παιδιά τους πολλές φορές είναι καλύτερα να περιμένουν κάποιο διάστημα, ειδικά στη περίπτωση μικρών παιδιών καθώς, αυτά χρειάζονται την άνεση και τη οικειότητα που νιώθουν με τα γνωστά σε εκείνα αντικείμενα. Αυτά τα αντικείμενα είναι ο δεσμός τους με το σπίτι και τον κόσμο έξω από το νοσοκομείο. Επίσης, θα πρέπει να εξετάζεται η ασφάλεια όλων των παιχνιδιών που φέρουν οι οικογένειες στο νοσοκομείο. (Μάτζιου- Μεγαπάνου 2012) 28

29 Οι λειτουργίες του παιχνιδιού στο Νοσοκομείο προσφέρουν στα νοσηλευόμενα παιδιά : Διασκέδαση και χαλάρωση Βοηθά τα παιδιά να νιώσουν πιο ασφαλή και άνετα στο ξένο χώρο του νοσοκομείου Μειώνει το άγχος του αποχωρισμού από την οικογένεια και το αίσθημα της νοσταλγίας του σπιτιού Αποτελεί μέσο απελευθέρωσης και έκφρασης συναισθημάτων Προάγει την διαδραστικότητα και την ανάπτυξη θετικών συμπεριφορών προς τους άλλους Παρέχει διέξοδο για την έκφραση δημιουργικών ιδεών και ενδιαφερόντων με την βοήθεια ειδικών που ασχολούνται με το παιχνίδι Αποτελεί μέσο εκπλήρωσης θεραπευτικών στόχων Δίνει ενεργό ρόλο στο παιδί και του παρέχει την ευκαιρία για επιλογή και έλεγχο (Κυρίτση 2011) ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ Η νοσηλευτική διεργασία αποτελεί μια μέθοδο αναγνώρισης και επίλυσης των προβλημάτων που περιγράφει τι πραγματικά κάνει ο νοσηλευτής. Η αξιολόγηση, η διάγνωση ( αναγνώριση του προβλήματος), ο σχεδιασμός, η εφαρμογή και η εκτίμηση αποτελούν το μοντέλο των πέντε βημάτων που είναι αποδεκτό ως νοσηλευτική διεργασία. Το δεύτερο βήμα της νοσηλευτικής διεργασίας δηλαδή, η διάγνωση, είναι η ονομασία του προβλήματος του παιδιού και της οικογένειας του Η εκτίμηση είναι μια διαδικασία που υπάρχει σε όλες τις φάσεις επίλυσης ενός προβλήματος και αποτελεί το θεμέλιο για την λήψη μιας απόφασης. Για να παρέχει μια κατανοητή και ακριβή εκτίμηση ο νοσηλευτής πρέπει να έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο, πολλαπλά νοσηλευτικά προσόντα για να μπορέσει να συλλέξει πληροφορίες και να πάρει ένα καλό νοσηλευτικό ιστορικό από τον ίδιο τον ασθενή και το οικογενειακό του περιβάλλον. 29

30 Το δεύτερο βήμα της νοσηλευτικής διεργασίας είναι η αναγνώριση του προβλήματος και η νοσηλευτική διάγνωση. Σε αυτό το σημείο, ο νοσηλευτής πρέπει να πάρει αποφάσεις για δεδομένα που έχει συγκεντρώσει και στη συνέχεια τα κατηγοριοποιεί, ώστε να επέλθει στην επίλυση του προβλήματος. Οι νοσηλευτικές διαγνώσεις παρέχουν τη βάση για τη διαλογή των νοσηλευτικών παρεμβάσεων ώστε να επιτευχθούν αποτελέσματα για να οποία υπεύθυνοι είναι οι νοσηλευτές. Κάποια παιδιά έχουν δυνητικό πρόβλημα υγείας, το οποίο αποτελεί κατάσταση κινδύνου και απαιτεί νοσηλευτική παρέμβαση για επίλυση του προβλήματος. Τα δυνητικά προβλήματα μπορεί να εκδηλωθούν από την παρουσία παραγόντων κινδύνου που οδηγούν το παιδί και την οικογένεια σε ένα δυσλειτουργικό σχήμα υγείας. Η νοσηλευτική παρέμβαση αποσκοπεί στην μείωση των παραγόντων. Όταν έχουν αναγνωριστεί οι νοσηλευτικές διαγνώσεις, ο νοσηλευτής αναπτύσσει ένα σχέδιο φροντίδας και θέτει τα αποτελέσματα και τους στόχους του. Το αποτέλεσμα είναι η αναμενόμενη αλλαγή στην κατάσταση της υγείας του παιδιατρικού ασθενή, στην κλινική του εικόνα, στη συμπεριφορά του μετά την έναρξη των νοσηλευτικών παρεμβάσεων. Η μετατροπή των νοσηλευτικών παρεμβάσεων σε μια επιθυμητή κατάσταση υγείας αποτελεί τον απώτερο σκοπό του νοσηλευτή. Η φάση της εφαρμογής αρχίζει όταν ο νοσηλευτής θέτει σε εφαρμογή τις παρεμβάσεις επιστρέφοντας στην παρατήρηση και επικοινωνία με τον ασθενή ώστε να εκτιμηθούν τα αποτελέσματα της παρέμβασης. Επιπρόσθετα, καθ όλη τη διάρκεια της νοσηλευτικής διεργασίας πρέπει να εκτιμάται η κατάσταση της υγείας του ασθενούς ώστε η διεργασία να αποτελεί δυναμική επίλυση του προβλήματος και επίσης, φυσικά να εξασφαλίζεται η σωματική ασφάλεια και η ψυχολογική κατάσταση του ασθενούς. Η αξιολόγηση αποτελεί το τελευταίο βήμα της νοσηλευτικές διεργασίας όπου ο νοσηλευτής επιλέγει και αναλύει τα δεδομένα για να προσδιοριστεί αν έχει επέλθει το αναμενόμενο αποτέλεσμα, άμα πάρθηκαν οι κατάλληλες νοσηλευτικές παρεμβάσεις, αν το σχέδιο φροντίδας χρειάζεται κάποια τροποποίηση ή αν πρέπει να ληφθούν και κάποιες άλλες εναλλακτικές προτάσεις. 30

31 Αν και η καταγραφή δεν αποτελεί βήμα της νοσηλευτικής διεργασίας ωστόσο, είναι σημαντική για την εκτίμηση, αφού εφαρμόζεται καλύτερα με γραπτές ενδείξεις της εξέλιξης σε σχέση με τα αποτελέσματα. Στο φάκελο του ασθενούς πρέπει να υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις οι οποίες συγκαταλέγονται στο πλαίσιο των κατευθυντηρίων οδηγιών νοσηλευτικής φροντίδας. Η προσοχή στη φροντίδα υγείας του ασθενούς εστιάζεται στην έκβαση της κατάστασης του, η οποία εκτιμάται όχι μόνο όταν πάρει εξιτήριο από το νοσοκομείο, αλλά και μετέπειτα. Ο νοσηλευτής πρέπει να επιβεβαιώσει ότι έχουν επέλθει τα αναμενόμενα αποτελέσματα και ότι υπάρχει επαρκείς φροντίδα ώστε ο ασθενής να επιλύσει υπάρχοντα ή μελλοντικά προβλήματα. (Taylor et al. 2009) 4.2 Η ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ Νεογνά και μικρά βρέφη με πυρετό σχεδόν πάντα πρέπει να εισάγονται στο νοσοκομείο για ένα ολοκληρωμένο έλεγχο και θεραπεία. Τα μικρά βρέφη δεν έχουν αντοχές και αποθέματα ύδατος και ηλεκτρολυτών. (Arvanitakis & Karagiozoglou 1997) Η αφυδάτωση αποτελεί μια κοινή διαταραχή της ισορροπίας των υγρών του σώματος σε βρέφη και μικρά παιδιά και συμβαίνει κάθε φορά που η συνολική απώλεια υγρών ξεπερνά την συνολική πρόσληψη, ανεξάρτητα με την αιτία. Αφυδάτωση μπορεί να συμβεί σε αρκετές παθήσεις που προκαλούνε υπερβολικές απώλειες μέσω του δέρματος και του αναπνευστικού συστήματος, μέσω αυξημένης νεφρικής απέκκρισης και του γαστρεντερικού συστήματος. Βέβαια, στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα παθολογικών απωλειών, όπως συμβαίνει με τον έμετο και την διάρροια, όταν η από του στόματος πρόσληψη αποκαθιστά μερικώς μόνο, τις μεγάλες απώλειες. Σε σύγκριση με τα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενήλικες, τα βρέφη και τα μικρά παιδιά έχουν μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό και είναι πιο ευαίσθητα σε μεταβολές της ισορροπίας υγρών και ηλεκτρολυτών. Τα βρέφη παρουσιάζουν μεγαλύτερη πρόσληψη και αποβολή υγρών σχετικά με το μέγεθος τους. Οι διαταραχές ισορροπίας υγρών και ηλεκτρολυτών επέρχεται πολύ συχνότερα και πολύ ταχύτερα και τα βρέφη καθώς και τα μικρά παιδιά προσαρμόζονται λιγότερο εύκολα σε αυτές τις διαταραχές. (Dworkin 1990) 31

32 Οι απώλειες υγρών ποικίλουν με την ηλικία και διακρίνονται σε παθολογικές μέσω των ούρων και των κοπράνων. Περίπου, τα 2/3 της ακούσιας απώλειας υγρών συμβαίνουν μέσω του δέρματος, ενώ το υπόλοιπο 1/3 μέσω του αναπνευστικού συστήματος. Η ζέστη και η υγρασία, η θερμοκρασία του σώματος και ο αναπνευστικός ρυθμός επηρεάζουν την ακούσια απώλεια υγρών. Τα βρέφη και τα παιδιά έχουν μεγαλύτερη τάση να εμφανίζουν υψηλό πυρετό απ ότι οι ενήλικες. (Κασίμος. Δ 1998) Κλινικά χαρακτηριστικά αφυδάτωσης σε βρέφη και παιδιά : Στεγνοί βλεννογόνοι Ελαττωμένη σπαργή δέρματος Αιφνίδια απώλεια βάρους Ταχυκαρδία - ταχύπνοια Ελαττωμένο επίπεδο συνείδησης Εισέχουσα πηγή της κεφαλής στα βρέφη Παρατεταμένος χρόνος επαναπλήρωσης τροχοειδών ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ Οι νοσηλευτικές παρατηρήσεις και οι παρεμβάσεις κρίνονται απαραίτητες για την αναγνώριση και την θεραπευτική αντιμετώπιση της αφυδάτωσης. Πολλές όπως και διαφορετικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν απώλεια υγρών στα βρέφη και στα παιδιά και οι αλλαγές αυτές μπορεί να επέλθουν γρήγορα. Μια πολύ σημαντική ευθύνη του παιδιατρικού νοσηλευτή αποτελεί η συνεχής παρατήρηση για σημεία αφυδάτωσης. Η νοσηλευτική αξιολόγηση πρέπει να ξεκινά με την παρατήρηση γενικά της εμφάνισης και να προχωρά σε πιο ειδικές παρατηρήσεις. Καταστάσεις όπου μπορεί να αναπτυχθεί ταχύτατα αφυδάτωση αποτελεί η διάρροια, ο έμετος, η εφίδρωση, η πυρετική κίνηση, διαταραχές όπως ο διαβήτης, οι νεφροπάθειες, και οι καρδιακές ανωμαλίες, η λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων - όπως διουρητικά και στεροειδή και τα τραύματα - όπως μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις, εγκαύματα και άλλοι εκτεταμένοι τραυματισμοί. 32

33 Οι ακριβείς μετρήσεις της πρόσληψης και απέκκρισης υγρών είναι ζωτικής σημασίας στην αξιολόγηση και καταγραφή της αφυδάτωσης. Αυτές περιλαμβάνουν από του στόματος και παρεντερικές προσλήψεις και απώλειες από τα ούρα, τα κόπρανα, τον έμετο, τις αναρροφήσεις, τον ιδρώτα και τις εκκρίσεις από τις πληγές. (Μάτζιου- Μεγαπάνου 2012) Επιπρόσθετα της πρόσληψης και απέκκρισης υγρών, οι παρακάτω παρατηρήσεις βοηθούν στην νοσηλευτική αξιολόγηση της αφυδάτωσης : Λήψη ζωτικών σημείων ( θερμοκρασία, σφύξεις, αναπνοές κορεσμός οξυγόνου και αρτηριακή πίεση - mmhg Έλεγχος δέρματος ( χρώμα, θερμοκρασία, σπαργή, επαναπλήρωση τριχοειδών) Βλεννογόνοι Βάρος σώματος ( μειωμένο ανάλογα και τον βαθμό αφυδάτωσης) Ζυγωματικά - βρέφη ( μαλακά ή φυσιολογικά) Αισθητηριακές διαταραχές - παρουσία δίψας (Κυρίτση 2011) 4.3 Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ Ο πόνος συχνά συνδέεται με φόβο, ανησυχία και άγχος. Αποτελεί ένα δυσάρεστο και επίπονο συναίσθημα που μπορεί εύκολα να υποεκτιμηθεί από τα παιδιά. Η ικανότητα των παιδιών να περιγράψουν τον πόνο που βιώνουν εκείνη την χρονική στιγμή μεταβάλλεται συνεχώς καθώς μεγαλώνουν και ωριμάζουν γνωστικά και λεκτικά. Ειδικότερα, ο πόνος θα πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα όλων των επαγγελματιών υγείας, να προλαμβάνεται και να κατευνάζεται ή τουλάχιστον να είναι ο ελάχιστος δυνατός. Ο πόνος που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να οδηγήσει σε ψυχολογικά, ψυχοκοινωνικά και συμπεριφορικά προβλήματα. Κατηγοριοποιείται σε οξύ και χρόνιο. (Κυρίτση 2011) 33

34 Ο οξύ πόνος μπορεί να οφείλεται σε : Ιστικές βλάβες ( έγκαυμα ή τραύμα) Νοσήματα (δρεπανοκυτταρική αναιμία) Ιατρονοσηλευτική παρέμβαση (εξετάσεις αιμοληψία ) Χειρουργείο Ο χρόνιος πόνος μπορεί να οφείλεται σε : Κακοήθη νοσήματα Ιδιοπαθή νεανική αρθρίτιδα ( νεανική χρόνια αρθρίτιδα) Υποτροπιάζον κοιλιακό άλγος ή κεφαλαλγία Τα μεγαλύτερα παιδιά βρίσκονται σε θέση να περιγράψουν την βαρύτητα και τη φύση του πόνου που νιώθουν. Στα παιδιά μικρότερης ηλικίας η αξιολόγηση και η εκτίμηση του πόνου είναι δυσκολότερη. Σε αυτές τις περιπτώσεις λαμβάνονται υπόψη οι παρατηρήσεις και οι εντυπώσεις των γονέων, οι οποίοι συνήθως εκφράζουν ένα βαθμό υπερβολής για την κατάσταση της υγείας του παιδιού τους στις συζητήσεις με το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό για τη συλλογή ιστορικού. Στα νεότερα παιδιά λοιπόν, έχει σχεδιαστεί ένας αριθμός εργαλείων αυτό-αναφερόμενων μετρήσεων για παιδιά ηλικίας άνω των 3 ετών. (Κανακούδη- Τσακαλίδου & Κατζος 2007) Η ικανότητα διάκρισης των βαθμίδων του πόνου στις εκφράσεις του προσώπου, η οποία αποτελεί τρεις κλίμακες σε μια : εκφράσεις του προσώπου, αριθμοί και λέξεις εμφανίζεται από την ηλικία των 3 χρονών και αποτελεί μέτρο έντασης και επίδρασης του πόνου. Αποτελείται από έξι (0-5) σκιαγραφημένα πρόσωπα στη σειρά, με το χαμογελαστό πρόσωπο να υποδηλώνει την απουσία πόνου ενώ το κλαμένο πρόσωπο να υποδηλώνει το χειρότερο πόνο (Εικόνα 1). Επιπλέον, χρησιμοποιείται και η αριθμητική κλίμακα κυρίως για παιδιά ηλικίας 5 με 6 ετών, η οποία αποτελείται από μια ευθεία γραμμή με ίσα χωρίσματα κατά μήκος της γραμμής με μονάδες ( 0-10 ), όπου 0 υποδηλώνει την απουσία πόνου, 5 τον μέτριο πόνο και 10 το χειρότερο πόνο. 34

35 Εικόνα 1 Κλίμακα εκτίμησης του πόνου με πρόσωπα για παιδιά Πηγή: (Χρούσος 2008) ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Κατά την διάρκεια απλών ιατρονοσηλευτικών παρεμβάσεων όπως λήψη αίματος για εργαστηριακό έλεγχο ή εισαγωγή ενδοφλέβιου καθετήρα ο πόνος μπορεί να ανακουφιστεί μέσω εξήγησης της διαδικασίας και παρότρυνση του παιδιού να την κάνει στο παιδικό του κουκλάκι, τεχνικών απόσπασης της προσοχής με κάποιο παιχνίδι, διάβασμα παραμυθιού ή υπολογιστή, παρουσία του γονέα κατά την διάρκεια της επέμβασης, εφαρμογή τοπικού αναισθητικού ενώ σε σοβαρές και επώδυνες περιπτώσεις όπως βρογχοσκόπησης ή χειρουργικής επέμβασης συνιστάται η χορήγηση γενικής αναισθησίας. Μετά την χειρουργική επέμβαση, για την αντιμετώπιση του μετεγχειρητικού πόνου συνίσταται η χορήγηση τοπικής διήθησης του τραύματος με αναισθητικό, αποκλεισμό νεύρων και μετεγχειρητικής χορήγησης αναλγητικών όπως παρακεταμόλη, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα ( ΑSAIDS ) και ισχυρά όπως μορφίνη η οποία χορηγείται υπό νοσηλευτική επίβλεψη σε κατάλληλη δόση πάντα σε παιδιά με φυσιολογικό κέντρο αναπνοής. Επιπλέον, ενδοφλέβια χορήγηση μορφίνης συνίσταται σε μεγαλύτερα παιδιά από ένα σύστημα αυτοπαροχής από τον ίδιο τον παιδιατρικό ασθενή ενώ σε μικρότερα παιδιά ένα σύστημα ελεγχόμενο από τον νοσηλευτή. (Latour et al. 2009) 35

36 4.3.2 ΜΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ Η εφαρμογή μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων αποσκοπεί, για να συμπληρώσει και όχι να αντικαταστήσει τη φαρμακευτική τεχνική. Η έκφραση ανησυχίας του νοσηλευτή σχετικά με τις αναφορές για το πόνο που βιώνει το παιδί και η άμεση και κατάλληλη παρέμβαση αναζητώντας αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης του πόνου, συμβάλει θετικά στη σχέση νοσηλευτή και γονέων δημιουργώντας ένα ευχάριστο κλίμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας με κοινό στόχο την ασφάλεια και ανακούφιση του παιδιατρικού ασθενή. Η παρουσία της οικογένειας στις μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις βοηθάει το παιδί να ηρεμίσει έχοντας κοντά του αγαπημένα πρόσωπα και κατά αυτό τον τρόπο προωθείται και η δυνατότητα εκμάθησης αυτών των παρεμβάσεων στους γονείς και η βοήθεια του παιδιού τους μέσω αυτών για μελλοντική χρήση. Ο παιδιατρικός νοσηλευτής πρέπει να εξηγεί βήμα προς βήμα, με απλά λόγια την διαδικασία που θα ακολουθήσει γιατί το άγνωστο τρομάζει ακόμα περισσότερο το παιδί. Επομένως η λεκτική επικοινωνία πρέπει να είναι λιτή, κατανοητή προς το παιδί αποφεύγοντας «την καλλιέργεια της ιδέας του πόνου» κατά την διάρκεια νοσηλευτικής παρέμβασης όπως για παράδειγμα αντί για «Αυτό θα πονέσει» μπορεί να πει «Αυτό, μερικές φορές είναι σαν να σπρώχνει ή να τσιμπάει Πες μου τι θα κάνει σε εσένα..?» Η απόσπαση προσοχής, η χαλάρωση, οι κατευθυνόμενες εικόνες και η δερματική επαφή, παρέχουν μεθόδους μίμησης που μπορεί να βοηθήσουν στο περιορισμό της αντίληψης του πόνου από το παιδί, να κάνουν το πόνο πιο ανεκτό εφόσον δεν θα επικεντρώνεται σε αυτόν, να μειώσουν την ανησυχία με επακόλουθο, να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των αναλγητικών καθώς και ο περιορισμός της απαιτούμενης δόσης. Επιπλέον, οι παραπάνω τεχνικές περιορίζουν την αίσθηση του πόνου, αντίθετα μάλιστα, αυξάνουν την άνεση και παρακινούν το παιδί για ύπνο και ξεκούραση. 36

37 Ένας τρόπος ανακούφισης είναι η σωστή τοποθέτηση θέσης που βοηθάει το παιδί να χαλαρώσει και να ανακουφιστεί από το πόνο με τη τοποθέτηση μαξιλαριού κάτω από τον αυχένα και τα γόνατα. Ο παιδιατρικός νοσηλευτής μπορεί να ζητήσει κυρίως από μεγαλύτερα παιδιά να αναπολήσουν και να εστιάσουν την προσοχή τους σε ευχάριστα γεγονότα κατά την διάρκεια του επίπονου χρονικού διαστήματος, να διδάξει στα παιδιά θετικές σκέψεις σε περίπτωση που πονάνε όπως «Σύντομα θα νιώθω καλύτερα..», καθώς και προσδιορισμό θετικών γεγονότων σχετικά με επίπονα ερεθίσματα, δηλαδή, περιορισμό του χρόνου όπως «Δεν θα διαρκέσει πολύ» Σχετικά με την συμπεριφορική συμμόρφωση αυτό που εφαρμόζεται συνήθως σε παιδιά πάνω των 4 με 5 ετών είναι η επιβράβευση μετά από μια επίπονη νοσηλευτική παρέμβαση όπως αυτοκόλλητα κινουμένων σχεδίων, κάποιο παιχνίδι (π.χ. μπαλόνι), μια ζωγραφιά πάνω στο χέρι του παιδιού ως ένδειξη επιβράβευσης από τον νοσηλευτή για την καλή συμπεριφορά που είχε κατά την διάρκεια του νοσηλευτικού έργου. (Χαϊδοπούλου 2012) 4.4 Η ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΑΙ Η ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ Σχεδόν σε κάθε νοσηλεία είναι απαραίτητη κάποιου είδους προετοιμασία για την έξοδο από το νοσοκομείο. Συνήθως, αυτό περιλαμβάνει την εκπαίδευση της οικογένειας και των μελών της για την συνέχεια της φροντίδας στο σπίτι. Τα άτομα του νοσηλευτικού προσωπικού είναι συνήθως εκείνα τα οποία θα ξεκινήσουν και θα διεκπεραιώσουν την διαδικασία της εξόδου από το νοσοκομείο. Η συνεργασία τους με τους υπόλοιπους επαγγελματίες υγείας της κλινικής, στη φάση του σχεδιασμού και της εφαρμογής βοηθά στην εξασφάλιση της κατάλληλης φροντίδας μετά το εξιτήριο. Όλες οι οικογένειες χρειάζεται να έχουν σαφείς και γραπτές οδηγίες σχετικά με την φροντίδα κατ οίκον, με τηλεφωνικούς αριθμούς για παροχή βοήθειας πριν φύγουν από το νοσοκομείο. Επίσης, η επικοινωνία μεταξύ των νοσηλευτών που διεξάγουν τις διαδικασίες εξιτηρίου και εκείνων της κατ οίκον φροντίδας είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση για το παιδί και την οικογένεια. 37

38 Εφόσον, η οικογένεια διαπιστωθεί ότι είναι σε θέση να εκτελέσει και να εφαρμόσει επιτυχώς τις διαδικασίες, τότε αναλαμβάνει την ευθύνη της φροντίδας του παιδιού. Όταν είναι δυνατό, η οικογένεια θα πρέπει να περνά από μια φάση μετάβασης ή δοκιμής όπου θα αναλαμβάνει αποκλειστικά τη φροντίδα του παιδιού υπό την επίβλεψη του προσωπικού. Αυτή η μετάβαση αποτελεί μια περίοδο ασφαλούς πρακτικής για την οικογένεια,, κατά την οποία υπάρχει ανά πάσα στιγμή η βοήθεια από τους επαγγελματίες υγείας και επίσης είναι εξαιρετικά χρήσιμοι όταν η οικογένεια κατοικεί μακριά από το νοσοκομείο. Σε πολλές περιπτώσεις, οι γονείς το μόνο που χρειάζονται είναι κάποιες απλές γραπτές οδηγίες και πληροφορίες για την συνέχεια της φροντίδας. Ωστόσο, η δύσκολη φροντίδα που αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν πολλές οικογένειες, σε συνδυασμό και με άλλους αγχογόνους παράγοντες που βιώνουν, καθιστά απαραίτητη τη συνεχή βοήθεια από ειδικούς και μετά την έξοδο τους από το νοσηλευτικό ίδρυμα. Οι επισκέψεις του νοσηλευτικού προσωπικού και τα κέντρα φροντίδας κατ οίκον, οι υπηρεσίες φροντίδας, οι κοινωνικοί λειτουργοί και άλλοι κοινωνικοί φορείς μπορούν να αποτελέσουν τις κατάλληλες υπηρεσίες για την βοήθεια της οικογένειας. (Κασίμος. Δ 1997) 38

39 ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 39

40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 1.1 Είδος της έρευνας Αφού καθορίστηκε επακριβώς το θέμα το οποίο θα παρουσιαζόταν στην παρούσα πτυχιακή μελέτη στη συνέχεια δόθηκε βάση στη συλλογή δεδομένων. Οι απαραίτητες πληροφορίες συγκεντρώθηκαν με δύο βασικούς τρόπους συλλογής δεδομένων, τη συλλογή δευτερογενών στοιχείων και τη συλλογή πρωτογενών στοιχείων. Δευτερογενή στοιχεία ονομάζονται εκείνα τα οποία έχουν ήδη συλλεγεί και τα οποία έχουν συγκεντρωθεί για την επίλυση κάποιου άλλου προβλήματος, με διαφορετικό δείγμα και διαφορετική μεθοδολογία. Η σύγκριση όμως των κοινών ή και των διαφορετικών σημείων είναι σημαντική για τη διαμόρφωση σφαιρικής αντίληψης επί του θέματος. Τα δευτερογενή στοιχεία συλλέχθηκαν με τη βοήθεια βιβλιογραφικής έρευνας και βασίζονται κυρίως στο άρθρο των J. M. Latour, Johannes B. Van Goudoever et al Perceptions of parents on satisfaction with care in the pediatric intensive care unit: the EMPATHIC study (2009) για το οποίο επίσης είχε χρησιμοποιηθεί ερωτηματολόγιο, και στο άρθρο των Μάτζιου Βασιλική et al, «Πώς οι γονείς αξιολογούν τη φροντίδα υγείας στα νοσηλευόμενα παιδία τους» (2006). Πρωτογενή στοιχεία είναι εκείνα που συγκεντρώνονται για την επίλυση συγκεκριμένου θέματος, και συγκεκριμένα εδώ για το θέμα που απασχολεί την παρούσα πτυχιακή μελέτη. Ως αποτέλεσμα, διαμορφώθηκε το ερωτηματολόγιο που αποτέλεσε το ερευνητικό εργαλείο της παρούσας πτυχιακής μελέτης για τη διεξαγωγή της ποσοτικής πρωτογενούς έρευνας (το ερωτηματολόγιο παρατίθεται στο Παράρτημα). Ποσοτική έρευνα είναι η συστηματική συλλογή πληροφοριών από ερωτώμενους με σκοπό την κατανόηση ή την πρόβλεψη της συμπεριφοράς του τμήματος που μας ενδιαφέρει. Η μέθοδος συμπλήρωσης ερωτηματολογίου που επιλέχθηκε ήταν με προσωπική συνέντευξη. 40

41 1.2 Δειγματοληψία Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε βασίστηκε στο ερωτηματολόγιο της μελέτης των J. M. Latour et al που αναφέρθηκε στην παράγραφο 1.1. Πρόκειται για ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις κλειστού τύπου (εκτός της τελευταίας ερώτησης), κάτι το οποίο διευκολύνει τους ερωτώμενους και διασφαλίζει τις απαντήσεις στην ίδια ακριβώς ερώτηση. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με προσωπικές συνεντεύξεις σε γονείς με νοσηλευόμενο παιδί στην παιδιατρική και παιδοχειρουργική κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου, την περίοδο 18 Ιανουαρίου 2013 έως 8 Μαρτίου Στην έρευνα έλαβαν συνολικά μέρος 100 γονείς, εκ των οποίων οι 60 στην παιδιατρική κλινική και οι 40 στην παιδοχειρουργική κλινική. 1.3 Διαμόρφωση ερωτηματολογίου Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει τέσσερις βασικές ενότητες: Α. Δημογραφικά χαρακτηριστικά γονέων και παιδιών Β. Γενικά γύρω από το νοσοκομείο Γ. Πληροφορίες φροντίδας Δ. Γενική ικανοποίηση γονέων 41

42 Συνολικά το ερωτηματολόγιο απαρτίζεται από 35 ερωτήσεις. Η Α ενότητα Δημογραφικά χαρακτηριστικά γονέων και παιδιών περιλαμβάνει 9 ερωτήσεις σχετικά με την κλινική νοσηλείας, το φύλο και την ηλικία γονέα και παιδιού, την εθνικότητα, το επάγγελμα, την κατοικία και την εκπαίδευση του γονέα και την κατάσταση της υγείας του παιδιού. Η Β ενότητα Γενικά γύρω από το νοσοκομείο περιλαμβάνει 5 ερωτήσεις γύρω από τη λειτουργία του νοσοκομείου. Η Γ ενότητα Πληροφορίες φροντίδας περιλαμβάνει 7 ερωτήσεις σχετικά με την ενημέρωση του γονέα γύρω από την κατάσταση της υγείας του παιδιού και τις ιατρικές παρεμβάσεις για τη θεραπεία του. Τέλος, η Δ ενότητα Γενική ικανοποίηση γονέων περιλαμβάνει 14 ερωτήσεις γύρω από τη συμπεριφορά του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, στην παροχή φροντίδας και στη δομή του νοσοκομείου. Και στις τέσσερις ενότητες υπήρχαν ερωτήσεις κατάταξης, πολλαπλής επιλογής και διχοτομικές. Οι ερωτήσεις κατάταξης απαρτίζονται από κλίμακες, είτε αυτές εκφράζονται αριθμητικά (από το 1 έως το 10) είτε με βαθμούς αξιολόγησης όπως για παράδειγμα «Άριστη, πολύ καλή, καλή, μέτρια, κακή». Οι ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής παρέχουν στον ερωτώμενο τη δυνατότητα να επιλέξει μεταξύ πολλών προεπιλεγμένων απαντήσεων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η απάντηση που μπορούσε να δοθεί ήταν μόνο μία, υπήρχαν ωστόσο και δύο ερωτήσεις όπου μπορούσαν να δοθούν περισσότερες από μία απαντήσεις. Οι διχοτομικές ερωτήσεις επιτρέπουν στον ερωτώμενο να επιλέξει μόνο μία από δύο δυνατές απαντήσεις. Τέλος, η τελευταία ερώτηση ήταν ανοιχτού τύπου για καταγραφή εμπειριών ή/και προτάσεων από την παραμονή στο νοσοκομείο. Τα ερωτηματολόγια όπως είναι φυσικό ήταν ανώνυμα και οι απαντήσεις απολύτως εμπιστευτικές. Μετά την ολοκλήρωση της έρευνας ακολούθησε η καταγραφή των στοιχείων και η στατιστική επεξεργασία τους, για την οποία χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα SPSS, έκδοση 22.0 για Windows. 42

43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Α. Περιγραφή των δημογραφικών χαρακτηριστικών 2.1 Φύλο γονέων Το μέγεθος του δείγματος ανήλθε σε 100 άτομα, 60 από την παιδιατρική κλινική και 40 από την παιδοχειρουργική κλινική. Τα αποτελέσματα φαίνονται στον πίνακα: Μητέρα Πατέρας Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε μια αρκετά μεγάλη διαφορά, τόσο ανά κλινική, όσο και συνολικά, όπου οι μητέρες αποτελούν το 68% του δείγματος ενώ οι πατέρες 32%. ` Διάγραμμα 2.1 Φύλο ερωτηθέντων γονέων 43

44 2. 2 Ηλικία γονέα Τα αποτελέσματα φαίνονται στον πίνακα: < >51 Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι οι περισσότεροι γονείς, τόσο ανά κλινική όσο και συνολικά είναι μεταξύ 31 και 40 ετών (61% συνολικά), με δεύτερη ηλικιακή κατηγορία την (συνολικά 30%). Λιγότεροι γονείς είναι μεταξύ 18 και 30 (6%) ενώ οι λιγότεροι είναι στη μεγαλύτερη ηλικιακή κατηγορία, άνω των 51 (3%) και κανένας γονέας δεν καταγράφηκε μικρότερος/η των 17. Η συντριπτική πλειοψηφία των γονέων δηλαδή είναι μεταξύ 31 και 50 ετών (91%). Διάγραμμα 2.2 Ηλικία γονέα 44

45 2.3 Επάγγελμα γονέα Τα αποτελέσματα φαίνονται στον πίνακα: Οικιακά Δημόσιος Ιδιωτικός Άνεργος/η Άλλο Υπάλληλος Υπάλληλος Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι η πλειονότητα των γονέων που ρωτήθηκαν στην παιδιατρική κλινική ήταν δημόσιοι υπάλληλοι (38.3%) ενώ στην παιδοχειρουργική ασχολούνταν με τα οικιακά (30%). Συνολικά, με τα οικιακά ασχολούνται το 20%, δημόσιοι υπάλληλοι είναι το 34% (και άρα πλειονότητα), ιδιωτικοί το 27%, άνεργοι/ες το 18% και το 1% της κατηγορίας «άλλο» ήταν συνταξιούχος. Διάγραμμα 2.3 Επάγγελμα γονέων 45

46 2. 4 Εθνικότητα γονέων Τα αποτελέσματα φαίνονται στον πίνακα: Ελληνική Άλλο Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι τόσο ανά κλινική όσο και συνολικά η συντριπτική πλειοψηφία των γονέων είναι Έλληνες/ίδες (90%), ενώ 10% είναι γονείς άλλων εθνικοτήτων, εκ των οποίων το 5% αυτοπροσδιορίζεται ως βουλγαρικής καταγωγής, το 4% μουσουλμανικής και 1% ρωσικής. Διάγραμμα 2.4 Εθνικότητα 46

47 2.5 Κατοικία Τα αποτελέσματα φαίνονται στον πίνακα: Πόλη Χωριό Προάστιο Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων ζουν σε χωριό, τόσο ανά κλινική όσο και συνολικά (54%), ενώ το 41% ζει σε πόλη. Μόλις το 5% των γονέων ζει σε προάστιο πόλης. Διάγραμμα 2.5 Κατοικία 47

48 2.6 Εκπαίδευση Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Διδακτορικ ό Μεταπτυχιακ ό ΑΕΙ -ΤΕΙ Λύκει ο Γυμνάσι ο Δημοτικ ό Παιδιατρικ ή ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων γονέων σχεδόν οι μισοί, τόσο στην παιδιατρική (48.3%) όσο και στην παιδοχειρουργική (47.5%) είναι απόφοιτοι Λυκείου. Συνολικά, 29% είναι απόφοιτοι ΑΕΙ-ΤΕΙ, 48% απόφοιτοι λυκείου, 18% απόφοιτοι γυμνασίου και 5% απόφοιτοι δημοτικού. Η πλειοψηφία των γονέων ωστόσο (77%) έχουν φοιτήσει πέραν της βασικής εκπαίδευσης. Διάγραμμα 2.6 Εκπαίδευση 48

49 2.7 Φύλο νοσηλευόμενου παιδιού Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Αγόρι Κορίτσι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι στην πλειοψηφία τους τα παιδιά που νοσηλεύτηκαν, τόσο ανά κλινική όσο και συνολικά είναι αγόρια (63%) ενώ τα κορίτσια αποτελούν το 37%. Διάγραμμα 2.7 Φύλο νοσηλευόμενου παιδιού 49

50 2.8 Ηλικία νοσηλευόμενου παιδιού Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: < <14 Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι η πλειοψηφία των παιδιών που νοσηλεύτηκαν στην παιδιατρική κλινική ήταν 1-5 ετών, ενώ στην παιδοχειρουργική ήταν 6-10 ετών. Τα συνολικά ποσοστά έχουν ως εξής: παιδιά μικρότερα του ενός έτους 18%, 1-5 ετών 32%, 6-10 ετών 36% (σχεδόν δηλαδή ίδιο ποσοστό με τα παιδιά 1-5 ετών) και έως 14 ετών 14%. Η πλειοψηφία δηλαδή των παιδιών είναι μεταξύ 1 και 10 ετών (68%). Κατηγοριοποιώντας τα δεδομένα σε κλάσεις [0,1), [1,6), [6-11), [11,14) προκύπτει ότι η μέση ηλικία των παιδιών που νοσηλεύτηκαν είναι 5.3 ετών. Διάγραμμα 2.8 Ηλικία νοσηλευόμενου παιδιού 50

51 2.9 Αξιολόγηση του επιπέδου της κατάστασης της υγείας του γονέα Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Παιδιατρική ΠΔΧΙ όπου 1=κακή κατάσταση και το 10=άριστη. Παρατηρούμε ότι η απόλυτη πλειοψηφία των γονέων θεωρεί ότι έχει υγεία αρκετά καλή έως άριστη. Η πλειοψηφία των γονέων αξιολογεί της υγεία της ως πολύ καλή (54%), ως πάρα πολύ καλή το 37%, ως αρκετά καλή το 7% και άριστη το 2%. Είναι αξιοσημείωτο ότι η συντριπτική πλειοψηφία αξιολογεί την υγεία της ως πολύ καλή ή πάρα πολύ καλή (91%). Ο μέσος όρος της κατάστασης της υγείας των συμμετεχόντων στην έρευνα ήταν 8.34 (με τυπική απόκλιση ). Διάγραμμα 2.9 Επίπεδο κατάστασης της υγείας των γονέων 51

52 Β. Γενικά γύρω από το νοσοκομείο 2.10 Ενημέρωση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των γονέων για τη χρήση των υπηρεσιών υγείας Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι ενώ ένα ποσοστό 66.7 θεωρεί ότι έλαβε την αντίστοιχη ενημέρωση στην παιδιατρική κλινική, στην παιδοχειρουργική το ποσοστό αυτό είναι μόλις 6.75%. Αλλά και συνολικά, το ποσοστό των γονέων που εκτιμούν ότι δεν έλαβαν την αντίστοιχη ενημέρωση είναι 57% έναντι του 43% που θεωρεί ότι την έλαβε. Διάγραμμα 2.10: Ενημέρωση των γονέων για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους για τη χρήση των υπηρεσιών υγείας 52

53 2.11 Ενημέρωση για τους κανόνες λειτουργίας του τμήματος Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Η πλειοψηφία των γονέων τόσο ανά κλινική (95% παιδιατρική, 80% παιδοχειρουργική) θεωρούν ότι έλαβαν ενημέρωση για τους κανόνες του τμήματος. Συνολικά λοιπόν, το 89% έλαβε ενημέρωση για τους κανόνες, ενώ το 11% όχι. Διάγραμμα 2.11 Ενημέρωση των γονέων για τους κανόνες λειτουργίας του τμήματος 53

54 2.12 Ικανοποίηση από την τήρηση των κανόνων κοινής ησυχίας της κλινικής Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι η πλειοψηφία των γονέων δεν είναι ευχαριστημένη ανά κλινική με την τήρηση των κανόνων κοινής ησυχίας (55% παιδιατρική, 67.5% παιδοχειρουργική). Συνολικά λοιπόν ικανοποιημένο είναι το 40% των γονέων, ενώ μη ικανοποιημένο το 60%. Διάγραμμα 2.12 Ικανοποίηση των γονέων από την τήρηση τον κανόνων κοινής ησυχίας της κλινικής 54

55 2.13 Ικανοποίηση από το ωράριο του επισκεπτηρίου Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία, με ποσοστό 99%, είναι ικανοποιημένη από το ωράριο του επισκεπτηρίου. Διάγραμμα 2.13 Ικανοποίηση των γονέων από το ωράριο του επισκεπτηρίου 55

56 2.14 Ικανοποίηση από την καθαριότητα των χώρων της κλινικής Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία ανά κλινική (88.3 παιδιατρική, 97.5%) είναι ικανοποιημένη από την καθαριότητα. Έτσι συνολικά, το 92% των γονέων είναι ικανοποιημένο έναντι 8% που δεν είναι. κλινικής Διάγραμμα 2.14 Ικανοποίηση γονέων από την καθαριότητα των χώρων της 56

57 Γ. Πληροφορίες φροντίδας 2.15 Ερώτηση για αλλεργία τροφική ή φαρμακευτική Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι η απόλυτη πλειοψηφία (100%) ρωτήθηκε από το νοσοκομείο κατά την εισαγωγή για πιθανή τροφική ή φαρμακευτική αλλεργία του παιδιού. Διάγραμμα 2.15 Ερώτηση γονέων για πιθανή τροφική/φαρμακευτική αλλεργία παιδιού κατά την εισαγωγή στο νοσοκομείο 57

58 2.16 Αξιολόγηση του επιπέδου της κατάστασης του παιδιού Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Παιδιατρική ΠΔΧΙ όπου 1=κακή και 10=άριστη. Παρατηρούμε ότι η απόλυτη πλειοψηφία των γονέων θεωρεί την υγεία του παιδιού από καλή έως άριστη. Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η υγεία του παιδιού είναι πολύ καλή (71%), με 16% να την αξιολογεί ως αρκετά καλή, 10% πάρα πολύ καλή, 1% άριστη και 2% καλή. Ο μέσος όρος προκύπτει 7.92 (με τυπικά απόκλιση ), δηλαδή κατά μέσο όρο είναι η κατάσταση της υγείας είναι πολύ καλή. Διάγραμμα 2.16 Αξιολόγηση του επιπέδου της κατάστασης της υγείας του παιδιού από τους γονείς 58

59 2.17 Αξιολόγηση του επιπέδου ενημέρωσης για την ασθένεια Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Πολύ ικανοποιητικό Αρκετά ικανοποιητικό Μέτρια ικανοποιητικό Μη ικανοποιητικό Παιδιατρική ΠΔΧΙ Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν υπήρχε γονέας που να έμεινε δυσαρεστημένος από την ενημέρωση που λάμβανε για την ασθένεια του παιδιού, ενώ οι περισσότεροι (56%) βρήκαν την ενημέρωση αρκετά ικανοποιητική (ωστόσο στην παιδοχειρουργική το επίπεδο της ενημέρωσης είναι σχεδόν μοιρασμένο στο αρκετά ικανοποιητικό και το μέτρια ικανοποιητικό). Ακολουθούν: μέτρια ικανοποιητικό (42%), πολύ ικανοποιητικό (2%). Διάγραμμα 2.17 Αξιολόγηση του επιπέδου ενημέρωσης που λήφθηκε για την ασθένεια του παιδιού 59

60 2.18 Συνεχής ενημέρωση από το προσωπικό για την υγεία του παιδιού Τα αποτελέσματα φαίνονται στον πίνακα παρακάτω: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Στη συντριπτική τους πλειοψηφία τόσο ανά κλινική όσο και συνολικά (89%) οι γονείς θεωρούν πως είχαν συνεχή ενημέρωση από το προσωπικό για την κατάσταση της υγείας του παιδιού, έναντι 11%. Διάγραμμα 2.18 Συνεχής ενημέρωση των γονέων από το προσωπικό για την κατάσταση της υγείας του παιδιού 60

61 2.19 Ειδικότητες των επαγγελματιών υγείας που παρείχαν ενημέρωση στους γονείς σχετικά με την πορεία της νόσου του παιδιού Ιατρό Νοσηλευτή/τρια Προϊσταμένη Παιδιατρική ΠΔΧΙ Διάγραμμα 2.19 Επαγγελματίες υγείας που παρείχαν ενημέρωση στους γονείς 61

62 2.20 Ενημέρωση για τις παρεμβάσεις και τις διαδικασίες θεραπείας Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι το 88.3% της παιδιατρικής κλινικής όπως και το 80% των γονιών της παιδοχειρουργικής κλινικής θεωρούν ότι δε λάμβαναν ενημέρωση γύρω από τις παρεμβάσεις και τις διαδικασίες θεραπείας. Η συντριπτική λοιπόν πλειοψηφία (85%) θεωρεί ότι δε λάμβανε την αντίστοιχη ενημέρωση, έναντι 15% που θεωρούσε ότι ενημερωνόταν. Διάγραμμα 2.20 Ενημέρωση των γονέων για τις παρεμβάσεις και τις διαδικασίες της θεραπείας 62

63 2.21 Ενημέρωση για τις συνέπειες των παρεμβάσεων Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι σε ποσοστό 91.7% στην παιδιατρική κλινική και σε 95% στην παιδοχειρουργική, οι γονείς θεωρούν πως δε λάμβαναν ενημέρωση γύρω από τις συνέπειες των παρεμβάσεων στο παιδί. Συνεπώς η συντριπτική πλειοψηφία δε θεωρούσε ότι λάμβανε την αντίστοιχη ενημέρωση (93%), έναντι του 7% που θεωρούσε ότι ενημερωνόταν. παιδί Διάγραμμα 1.21 Ενημέρωση των γονέων για τις συνέπειες των παρεμβάσεων στο 63

64 Περισσότερη ενημέρωση Στην ερώτηση πού θα επιθυμούσαν περισσότερη ενημέρωση οι γονείς, όπου μπορούσαν να επιλεγούν πάνω από μία απαντήσεις, τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Θεραπεία Παρέμβαση Διαδικασίες Παρενέργειες/συνέπειες Παιδιατρική ΠΔΧΙ Διάγραμμα 2.21ii Επιθυμία για περισσότερη ενημέρωση 64

65 Δ. Γενική ικανοποίηση γονέων 2.22 Αξιολόγηση της ενημέρωσης κατά την επίσκεψη των γιατρών Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Άριστη Πολύ καλή Καλή Μέτρια Κακή Παιδιατρική ΠΔΧΙ Αξίζει να σημειώσουμε ότι δεν υπάρχει μέτρια ή κακή άποψη των γονιών για την ενημέρωση που λάμβαναν για την υγεία του παιδιού κατά τη διάρκεια επίσκεψης των γιατρών στο δωμάτιο νοσηλείας (αλλά ούτε και άριστη). Συγκριτικά, η πλειοψηφία τόσο στην παιδιατρική (56.7%, με ένα ποσοστό όμως 43.3% αξιολόγησης ως πολύ καλή) όσο και στην παιδοχειρουργική (82.5%) έλαβε καλή ενημέρωση. Διάγραμμα 2.22 Αξιολόγηση της ενημέρωσης που λαμβανόταν για την υγεία του παιδιού από το ιατρικό προσωπικό 65

66 2.23 Αξιολόγηση της φροντίδας υγείας Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Άριστη Πολύ Καλή Μέτρια Κακή καλή Παιδιατρική ΠΔΧΙ Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι δεν υπάρχει μέτρια ή κακή άποψη των γονιών για την παρεχόμενη φροντίδα υγείας από το νοσηλευτικό προσωπικό (αλλά ούτε και άριστη). Στην παιδιατρική κλινική, η εκτίμηση μοιράζεται σχεδόν εξ ημισείας σε πολύ καλή (46.7%) και καλή (53.3%), ενώ στην παιδοχειρουργική κλινική η διαφορά είναι πολύ μεγαλύτερη: πολύ καλή 15%, καλή 85%. Συνολικά τα ποσοστά διαμορφώνονται ως: 34% πολύ καλή, 66% καλή. Διάγραμμα 2.23 νοσηλευτικό προσωπικό Αξιολόγηση της φροντίδας υγείας που δεχόταν το παιδί από το 66

67 2.24 Αξιολόγηση της ποιότητας του περιβάλλοντος Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Άριστη Πολύ Καλή Μέτρια Κακή καλή Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι δεν καταγράφεται μέτρια ή κακή άποψη για το περιβάλλον, καταγράφονται ωστόσο θετικότερα αποτελέσματα για την παιδιατρική κλινική. Πράγματι, στην παιδιατρική 38.3% αξιολογούν την ποιότητα του περιβάλλοντος ως πολύ καλή έναντι 15% στην παιδοχειρουργική. Τα αποτελέσματα συγκεντρωτικά διαμορφώνονται σε 29% αξιολόγηση ως πολύ καλή, 71% αξιολόγηση ως καλή. Διάγραμμα 2.24 Αξιολόγηση της ποιότητας του περιβάλλοντος 67

68 2.25 Καλή αντιμετώπιση από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Είναι σημαντικό να παρατηρήσουμε ότι σε απόλυτη πλειοψηφία οι γονείς θεωρούν ότι αντιμετωπίστηκαν καλά από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Διάγραμμα 2.25 Ερώτηση σχετικά με την καλή αντιμετώπιση από το προσωπικό 68

69 2.26 Λήψη βοήθειας και φροντίδας για τον πόνο Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Σε απόλυτη πλειοψηφία για την παιδοχειρουργική κλινική και συντριπτική πλειοψηφία (96.7%) οι γονείς θεώρησαν άμεση τη λήψη βοήθειας και φροντίδας για τον πόνο. Συνολικά, το 98% έλαβε άμεσα βοήθεια, έναντι του 2%. Διάγραμμα 2.26 Άμεση λήψη βοήθειας και φροντίδας για τον πόνο 69

70 2.27 Ανάθεση εργασίας από το νοσηλευτικό προσωπικό Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Είναι αξιοσημείωτο ότι σε απόλυτη πλειοψηφία οι γονείς συμφωνούν ότι δεν τους ανατέθηκε εργασία που θα έπρεπε να κάνει νοσηλευτής/τρια. Διάγραμμα 2.27 Ανάθεση εργασίας προς τους γονείς από το νοσηλευτικό προσωπικό 70

71 2.28 Αίσθημα ανασφάλειας στην περίπτωση που το παιδί μείνει μόνο του κάποιες ώρες Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι γονείς σε απόλυτη πλειοψηφία αισθάνονται ανασφαλείς αν πρέπει το παιδί τους να μείνει μόνο του κάποιες ώρες. Διάγραμμα 2.28 Αίσθημα ανασφάλειας στην περίπτωση που το παιδί μείνει μόνο του κάποιες ώρες 71

72 2.29 Στελέχωση της κλινικής με νοσηλευτικό προσωπικό Επαρκής Μη επαρκής Παιδιατρική ΠΔΧΙ Στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι γονείς εκτιμούν ότι το νοσηλευτικό προσωπικό δεν είναι επαρκές σε καμία από τις δύο κλινικές (παιδιατρική 93.3%, παιδοχειρουργική 95%). Συνολικά, το 94% των γονιών κρίνει ανεπαρκή τη στελέχωση σε νοσηλευτές/τριες, έναντι 6% που την κρίνει επαρκή. Διάγραμμα 2.29 Στελέχωση της κλινικής με νοσηλευτικό προσωπικό 72

73 2.30 Στελέχωση της κλινικής με ιατρικό προσωπικό Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι ενώ στην παιδιατρική κλινική οι γνώμες σχεδόν διχάζονται, στην παιδοχειρουργική κλινική η πλειοψηφία (57.5%) θεωρεί ότι το ιατρικό προσωπικό είναι επαρκές στην κλινική. Συνολικά τα ποσοστά διαμορφώνονται σε 54% επαρκές, 46% μη επαρκές. Διάγραμμα 2.30 Στελέχωση της κλινικής με ιατρικό προσωπικό 73

74 3.31 Αξιολόγηση του παρόντος επιπέδου της υγείας του παιδιού Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι οι γονείς αξιολογούν την κατάσταση των παιδιών τους από καλή ως πάρα πολύ καλή. Η πλειοψηφία (68%) την αξιολογεί ως πολύ καλή ενώ αμέσως μετά (23%) ως καλή. 6% την αξιολογούν ως πάρα πολύ καλή ενώ 3% ως καλή. Η μέση τιμή προκύπτει 7.77 (με τυπική απόκλιση ), δηλαδή κατά μέσο όρο η υγεία των παιδιών είναι πολύ καλή. Διάγραμμα 2.31 Αξιολόγηση του παρόντος επιπέδου της κατάστασης της υγείας του παιδιού 74

75 2.32 Ημέρες νοσηλείας Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι οι ημέρες νοσηλείας κυμαίνονται ανάμεσα σε 3 έως 8 ημέρες. Παρατηρούμε επιπλέον ότι ανά κλινική οι μέρες νοσηλείας διαφοροποιούνται. Πράγματι, ο μέσος όρος των ημερών νοσηλείας στην παιδιατρική είναι 5.97 ημέρες (με τυπική απόκλιση ) ενώ αντίθετα στην παιδοχειρουργική είναι 3.8 ημέρες (με τυπική απόκλιση ), σχεδόν δηλαδή 2 μέρες λιγότερες. Συνολικά, ο μέσος όρος ημερών παραμονής των παιδιών στο νοσοκομείο είναι 5.1 ημέρες (με τυπική απόκλιση ), ενώ τα ποσοστά διαμορφώνονται ως εξής: 3 ημέρες 16%, 4 ημέρες 19%, 5 ημέρες 29%, 6 ημέρες 14%, 7 ημέρες 19% και τέλος 8 ημέρες 3%. Διάγραμμα 2.32 Ημέρες νοσηλείας 75

76 2.33 Γραπτές οδηγίες κατά την έξοδο Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι κατά απόλυτη πλειοψηφία οι γονείς έλαβαν γραπτές οδηγίες για τη μετέπειτα φροντίδα του παιδιού τους κατά την έξοδό τους από το νοσοκομείο. έξοδο Διάγραμμα 2.33 Παροχή γραπτών οδηγίες για φροντίδα του παιδιού μετά την 76

77 2.34 Ικανοποίηση από τη γραμματειακή υποστήριξη της κλινικής Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Ναι Όχι Παιδιατρική ΠΔΧΙ Παρατηρούμε ότι κατά απόλυτη πλειοψηφία οι γονείς έμειναν ικανοποιημένοι από τη γραμματειακή υποστήριξη της κλινικής. Διάγραμμα 2.34 Ικανοποίηση από τη γραμματειακή υποστήριξη της κλινικής 77

78 2.35 Καταγραφή εμπειριών και προτάσεων Ικανοποίηση από Χρειάζεται Ικανοποιημέν Αναπάντητ φροντίδα/συμπεριφορ περισσότερ ο το ίδιο το ο ερώτημα ά προσωπικού ο προσωπικό παιδί Παιδιατρικ ή ΠΔΧΙ Το παραπάνω ερώτημα ήταν το μοναδικό ανοιχτό του ερωτηματολογίου. Στην πλειοψηφία (74%) των περιπτώσεων έμεινε αναπάντητο ενώ το 24% των γονέων δήλωσε ικανοποιημένο από τη φροντίδα και τη συμπεριφορά του προσωπικού. 1%, προερχόμενο από την παιδιατρική κλινική, σημείωσε ότι χρειάζεται περισσότερο προσωπικό, ενώ 1% από την ίδια κλινική σημείωσε ότι έμεινε ικανοποιημένο το ίδιο το παιδί. Διάγραμμα 2.35 Καταγραφή εμπειριών ή/και προτάσεων προς την κλινική 78