Έκθεση για τις ιεθνείς Θρησκευτικές Ελευθερίες 2007 Εκδόθηκε από το Γραφείο ηµοκρατίας, Ανθρωπίνων ικαιωµάτων και Εργασίας

Transcript

1 Ελλάδα Έκθεση για τις ιεθνείς Θρησκευτικές Ελευθερίες 2007 Εκδόθηκε από το Γραφείο ηµοκρατίας, Ανθρωπίνων ικαιωµάτων και Εργασίας Το Σύνταγµα αναγνωρίζει την Ανατολική Ορθόδοξη του Χριστού Εκκλησία (Ελληνορθόδοξη Εκκλησία) ως την επικρατούσα θρησκεία, αλλά προβλέπει επίσης ότι όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωµα να πιστεύουν σε όποια θρησκεία θέλουν. Ωστόσο, αν και η Ελληνική Κυβέρνηση γενικώς σέβεται το δικαίωµα αυτό, µη Ορθόδοξες οµάδες µερικές φορές αντιµετωπίζουν διοικητικά προβλήµατα ή νοµικούς περιορισµούς στην άσκηση του θρησκευτικού τους δικαιώµατος. Το Σύνταγµα και ο νόµος απαγορεύουν τον προσηλυτισµό και προβλέπουν ότι καµία τελετή λατρείας δεν µπορεί να διαταράσσει τη δηµόσια τάξη ή να προσβάλλει τα χρηστά ήθη. Οι βελτιώσεις στο σεβασµό των θρησκευτικών ελευθεριών από την Κυβέρνηση συνεχίστηκαν κατά το χρονικό διάστηµα που καλύπτει η έκθεση αυτή. Οι βελτιώσεις περιλαµβάνουν τη νοµοθεσία που ψηφίστηκε το 2006 και επιτρέπει την αποτέφρωση των νεκρών (παρότι δεν έχουν κατασκευαστεί ακόµα εγκαταστάσεις αποτέφρωσης) και κατήργησε το νόµο που απαιτούσε διαβούλευση µε τους τοπικούς Ελληνορθόδοξους µητροπολίτες ως προϋπόθεση για την έκδοση αδειών για ευκτήριους οίκους άλλων θρησκειών. Παρατηρήθηκαν κάποιες κοινωνικές διακρίσεις µε βάση τη θρησκεία. Ορισµένοι µη Ορθόδοξοι πολίτες διατύπωσαν παράπονα ότι αντιµετωπίστηκαν µε καχυποψία από συµπολίτες τους ή τους ελέχθη ότι δεν ήταν γνήσιοι Έλληνες όταν αποκάλυψαν τη θρησκεία τους. Η Αµερικανική Κυβέρνηση συζητά θέµατα θρησκευτικής ελευθερίας µε την Ελληνική Κυβέρνηση στο γενικό πλαίσιο της πολιτικής της για την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Κεφάλαιο 1 ο. ηµογραφικά Στοιχεία των Θρησκειών Η χώρα έχει έκταση τ.χµ. και πληθυσµό 10,9 εκατοµµύρια. Η κυβέρνηση δεν τηρεί στατιστικά στοιχεία για τις θρησκευτικές οµάδες. Περίπου 97% των πολιτών αυτοπροσδιορίζονται ως Ελληνορθόδοξοι. Το υπόλοιπο 3% του πληθυσµού αποτελείται από Ορθόδοξους Παλαιοηµερολογίτες, Μουσουλµάνους, Μάρτυρες του Ιεχωβά, Ρωµαιοκαθολικούς, Προτεστάντες, οπαδούς της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ηµερών (Μορµόνοι), Σαϊεντολόγους, Εβραίους, Μπαχάι, µέλη του Χάρε Κρίσνα, και οπαδούς αρχαίων ελληνικών πολυθεϊστικών θρησκειών. εν υπάρχει επίσηµη ή ανεπίσηµη εκτίµηση ως προς τον αριθµό των άθεων. Η πλειονότητα των κατοίκων µη ελληνικής υπηκοότητας και των µεταναστών δεν είναι Ορθόδοξοι. Οι µεγαλύτερες οµάδες περιλαµβάνουν µη θρησκευόµενους, µουσουλµάνους και ρωµαιοκαθολικούς, και διαµένουν κυρίως στην Αθήνα.

2 Στη χώρα δραστηριοποιούνται ξένες ιεραποστολικές οµάδες. Κεφάλαιο 2 ο. Κατάσταση Θρησκευτικών Ελευθεριών Νοµικό Πλαίσιο/ Πολιτική ως προς τις Θρησκείες Το Σύνταγµα αναγνωρίζει την Ανατολική Ορθόδοξη του Χριστού Εκκλησία (Ελληνορθόδοξη Εκκλησία) ως την επικρατούσα θρησκεία, αλλά προβλέπει επίσης ότι όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωµα να πιστεύουν σε όποια θρησκεία θέλουν. Ωστόσο, αν και η Ελληνική Κυβέρνηση γενικώς σέβεται το δικαίωµα αυτό, µη Ορθόδοξες οµάδες µερικές φορές αντιµετωπίζουν διοικητικά προβλήµατα ή νοµικούς περιορισµούς στην άσκηση του θρησκευτικού τους δικαιώµατος. Το Σύνταγµα και ο νόµος απαγορεύουν τον προσηλυτισµό και προβλέπουν ότι καµία τελετή λατρείας δεν µπορεί να διαταράσσει τη δηµόσια τάξη ή να προσβάλλει τα χρηστά ήθη. Η Κυβέρνηση παρέχει οικονοµική υποστήριξη στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Για παράδειγµα, η κυβέρνηση καταβάλλει τους µισθούς και τα έξοδα θρησκευτικής εκπαίδευσης του κλήρου και χρηµατοδοτεί τη συντήρηση κτιρίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η κυβέρνηση καλύπτει επίσης τους µισθούς και ορισµένα έξοδα των τριών επίσηµων µουσουλµάνων θρησκευτικών ηγετών (µουφτήδες και αναπληρωτές µουφτήδες) στη Θράκη, και παρέχει ένα µικρό µηνιαίο επίδοµα στους ιµάµηδες στη Θράκη. Το Μάιο του 2006, εκπρόσωποι του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συµβουλίου Ελλάδος διαµαρτυρήθηκαν επίσηµα µε δηµόσιες δηλώσεις, δελτία τύπου και εκκλήσεις προς στην κυβέρνηση για το γεγονός ότι η κυβέρνηση πληρώνει τους µισθούς των θρησκευτικών ηγετών της Ελληνορθόδοξης εκκλησίας και των Μουσουλµάνων αλλά όχι τους µισθούς των Εβραίων ραβίνων. Η Εβραϊκή Κοινότητα ανέφερε ότι έχει ζητήσει ίση µεταχείριση στο θέµα αυτό από την κυβέρνηση. Κυβερνητικοί αξιωµατούχοι δήλωσαν ότι δεν έχουν λάβει επίσηµο αίτηµα για το θέµα αυτό. Η Ορθόδοξη Εκκλησία, η Εβραϊκή θρησκεία και το Ισλάµ είναι οι µόνες θρησκευτικές οµάδες που θεωρούνται «νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου». Άλλες θρησκείες θεωρούνται «νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου». Η βασική διαφορά είναι ότι οι θρησκείες εκτός από την Ορθόδοξη Εκκλησία, την Εβραϊκή θρησκεία και το Ισλάµ διέπονται από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα για εταιρείες, όσον αφορά τη δηµιουργία «ευκτήριων οίκων». Για παράδειγµα, οι θρησκείες αυτές δεν µπορούν να είναι κάτοχοι ακίνητης περιουσίας ως θρησκευτικά πρόσωπα. Η περιουσία πρέπει να ανήκει σε ένα νοµικό πρόσωπο που δηµιουργείται ειδικά για το σκοπό αυτό και όχι στην ίδια την εκκλησία. Άλλες θρησκευτικές κοινότητες αντιµετωπίζουν επιπλέον νοµικά και διοικητικά εµπόδια επειδή δεν µπορούν να λειτουργήσουν ως νοµικά πρόσωπα. Οι Σαϊεντολόγοι και οι οπαδοί των αρχαίων ελληνικών πολυθεϊστικών θρησκειών ασκούν την πίστη τους µέσα από διάφορες εγγεγραµµένες µη κερδοσκοπικές οργανώσεις αστικού δικαίου. Οι Μπαχάι και άλλα δόγµατα έχουν εκφράσει την επιθυµία τους να λειτουργούν σε νοµικό πλαίσιο ως νόµιµα αναγνωρισµένες θρησκείες, και όχι ως «σύλλογοι». Μέλη θρησκευτικών οµάδων οι οποίες έχουν καταγραφεί ως πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου διότι δεν έχουν αναγνωριστεί ως νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου

3 δεν µπορούν να εκπροσωπούνται στο δικαστήριο ως θρησκείες, και εποµένως δεν µπορούν να κληροδοτούν ή να κληρονοµούν περιουσία ως θρησκείες. Ο νόµος αναγνωρίζει ως νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου τις ρωµαιοκαθολικές εκκλησίες και τους σχετικούς φορείς που ιδρύθηκαν πριν από το Η κυβέρνηση αναγνωρίζει το Κανονικό ίκαιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, τόσο όσον αφορά θέµατα εκκλησιαστικής διοίκησης όσο και σε θέµατα αστικού δικαίου, όπως ο γάµος. Η Καθολική Εκκλησία διεκδικεί ανεπιτυχώς αναγνώριση του Κανονικού της ικαίου από το Έχει επίσης διεκδικήσει ανεπιτυχώς τη διεξαγωγή νοµικών διαδικασιών για την αναγνώριση των θρησκευτικών της ιδρυµάτων που συστάθηκαν µετά το Τον Απρίλιο του 2006, το ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων όρισε επιτροπή για να διερευνήσει το θέµα και να προτείνει νοµοθετική ρύθµιση για το πρόβληµα αυτό µε την Καθολική Εκκλησία. Η επιτροπή συνήλθε το 2007 αλλά ως τώρα δεν έχει δώσει αποτελέσµατα. εν υπάρχει επίσηµος µηχανισµός που να προβλέπει διαδικασία αναγνώρισης κάποιας θρησκείας ως «γνωστής» θρησκείας. Η αναγνώριση δίνεται έµµεσα καταθέτοντας αίτηση και λαµβάνοντας άδεια «ευκτήριου οίκου» από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. Ηγετικά στελέχη ορισµένων µη Ορθόδοξων θρησκευτικών οµάδων ισχυρίζονται ότι όλοι οι φόροι που καταβάλλουν ως θρησκευτικά ιδρύµατα συνιστούν διάκριση, δεδοµένου ότι η κυβέρνηση επιχορηγεί την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ οι άλλες οµάδες είναι αυτοχρηµατοδοτούµενες. Η φορολογική νοµοθεσία προβλέπει την σταδιακή κατάργηση έως το 2007 του φόρου για εισοδήµατα από ακίνητη περιουσία των Ελληνορθόδοξων εκκλησιών και ιδρυµάτων. εν είναι σαφές αν αυτή η νοµοθεσία µπορεί να εφαρµοστεί και για τις άλλες θρησκευτικές οµάδες. Ο νόµος προβλέπει εναλλακτικές µορφές υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας για τους αντιρρησίες συνείδησης για θρησκευτικούς και ιδεολογικούς λόγους. Οι αντιρρησίες συνείδησης µπορούν, αντί για την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, να εργάζονται σε κρατικά νοσοκοµεία ή υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης και δηµόσιες υπηρεσίες για διάστηµα διπλάσιο της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας και µειωµένο κατά ένα µήνα, συνήθως είκοσι τρεις µήνες. Οµάδες αντιρρησιών συνείδησης και η ιεθνής Αµνηστία χαρακτήρισαν γενικά τη νοµοθεσία για τους αντιρρησίες συνείδησης ως ένα θετικό βήµα, αλλά θεωρούν ότι η µεγαλύτερη διάρκεια της εναλλακτικής στρατιωτικής θητείας υπέχει θέση τιµωρίας. Ανέφεραν επίσης ότι η άνιση διαχείριση του συστήµατος εναλλακτικής στρατιωτικής θητείας σε µερικές περιπτώσεις είχε ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία άσχηµων συνθηκών εργασίας, και εξέφρασαν την άποψη ότι θα ήταν προτιµότερο να τεθεί η εναλλακτική θητεία υπό τη διοίκηση ενός πολιτικού φορέα και όχι υπό το Υπουργείο Άµυνας. Η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία για «επαναπατριζόµενους» πολίτες, δηλαδή όσους παλιννόστησαν από το τέως ανατολικό µπλοκ και είναι ελληνικής καταγωγής, είναι τρεις µήνες, ενώ είναι πέντε µήνες για επαναπατριζόµενους αντιρρησίες συνείδησης. Επαναπατρισθέντες αντιρρησίες συνείδησης που έχουν υπηρετήσει στο παρελθόν

4 στρατιωτική θητεία στη χώρα προέλευσής τους και γίνονται αργότερα αντιρρησίες συνείδησης δεν δικαιούνται εναλλακτικής θητείας και έχουν προσφύγει στα δικαστήρια. Όσοι γίνονται αντιρρησίες συνείδησης αφού υπηρετήσουν τη στρατιωτική θητεία τους και τοποθετηθούν στη λίστα έφεδρων στρατεύσιµων δεν αναγνωρίζονται ως αντιρρησίες, επειδή δεν υπάρχει νοµική πρόβλεψη που να καλύπτει όσους αλλάζουν θρησκεία µετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής θητείας τους. Αρκετές τέτοιες υποθέσεις αντιρρησιών συνείδησης εκκρεµούσαν στο Συµβούλιο της Επικρατείας, αλλά αποσύρθηκαν µετά από µια αλλαγή στο νόµο που εξαιρούσε από τη στρατολόγηση άτοµα ηλικίας άνω των 35 ετών. Η διδασκαλία της Ορθόδοξης θρησκείας στα δηµόσια σχολεία πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης είναι υποχρεωτική για όλους τους Ορθόδοξους µαθητές. Οι µη Ορθόδοξοι µαθητές εξαιρούνται από αυτή την υποχρέωση. Ωστόσο, τα σχολεία δεν προσφέρουν εναλλακτική εποπτεία για τα παιδιά που εξαιρούνται από το µάθηµα των θρησκευτικών. Ορισµένες φορές τα παιδιά αυτά παρακολουθούν το µάθηµα διδασκαλίας της Ορθόδοξης πίστης. Μέλη της Μουσουλµανικής κοινότητας στην Αθήνα προωθούν την ιδέα της διδασκαλίας της ισλαµικής θρησκείας για τα παιδιά τους. Η Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 δίνει στους Μουσουλµάνους της Θράκης το δικαίωµα να έχουν κοινωνικούς και φιλανθρωπικούς οργανισµούς, γνωστούς ως «βακούφια» και επιτρέπει στους µουφτήδες να παρέχουν θρησκευτικές υπηρεσίες νοµικής ισχύος (βάσει του ισλαµικού νόµου της Σαρίας) στον τοµέα του οικογενειακού δικαίου, και το δικαίωµα της εκπαίδευσης την τουρκική γλώσσα. Η Θράκη έχει µη θρησκευτικά τουρκόγλωσσα-δίγλωσσα σχολεία και δύο Κορανικά σχολεία χρηµατοδοτούµενα από την πολιτεία. Ειδικό καθεστώς ποσόστωσης υπάρχει για τους Μουσουλµάνους µειονοτικούς µαθητές όσον αφορά την εισαγωγή τους σε τεχνικά εκπαιδευτικά ιδρύµατα και πανεπιστήµια, σύµφωνα µε το οποίο 0,5% των θέσεων της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης διατίθεται ετησίως σε αυτούς. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι Μουσουλµάνοι που βρίσκονται εκτός Θράκης δεν καλύπτονται από τη Συνθήκη της Λωζάννης και κατά συνέπεια δεν µπορούν να έχουν τα δικαιώµατα που προβλέπει η Συνθήκη αυτή. Μουσουλµάνοι γονείς παραπονούνται ότι εκατοντάδες τουρκόφωνα παιδιά στην περιοχή της Αθήνας που φοιτούν σε σχολεία ελληνικής γλώσσας δεν διδάσκονται την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα, µε αποτέλεσµα να περιορίζεται η ικανότητά τους να επιτύχουν σε ένα σχολικό σύστηµα που βασίζεται στην ελληνική γλώσσα. Υπάρχει ένα πολυπολιτισµικό «πιλοτικό» δηµοτικό σχολείο στην Αθήνα, στην περιοχή Γκάζι, το οποίο ανήκει στο δηµόσιο σχολικό σύστηµα, και προσφέρει ενισχυτική διδασκαλία για την ελληνική γλώσσα. Το σχολείο χρηµατοδοτείται από το σχολικό σύστηµα και έχει την υποστήριξη ενός προγράµµατος του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Οι καθηγητές του ειδικεύονται στη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας σε µη ελληνόφωνα παιδιά. Η κυβέρνηση αναγνωρίζει τη Σαρία (το Μουσουλµανικό θρησκευτικό δίκαιο) ως το δίκαιο που διέπει οικογενειακά και αστικά θέµατα των Μουσουλµάνων που κατοικούν στη Θράκη. Τα Πρωτοδικεία της Θράκης επικυρώνουν κατά σύστηµα τις αποφάσεις των µουφτήδων, οι οποίοι έχουν δικαστική εξουσία σε αστικά και οικογενειακά ζητήµατα. Η

5 Εθνική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα, ως αυτόνοµο σώµα που αποτελεί συµβουλευτικό όργανο της κυβέρνησης για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, έχει εκφράσει την άποψη ότι η Κυβέρνηση θα πρέπει να περιορίσει τις εξουσίες των µουφτήδων στα θρησκευτικά τους καθήκοντα, και θα πρέπει να πάψει να αναγνωρίζει τη Σαρία ως το δίκαιο που διέπει τους Μουσουλµάνους, γιατί αυτό το δίκαιο µπορεί να περιορίζει τα αστικά δικαιώµατα των Μουσουλµάνων Ελλήνων πολιτών. Το 2005 ο Ύπατος Αρµοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα εξέφρασε την ανησυχία του σχετικά µε τα εµπόδια που αντιµετωπίζουν οι Μουσουλµάνες γυναίκες στη Θράκη λόγω της Σαρίας. Το Μάρτιο του 2006 ο Αρµοστής για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα του Συµβουλίου της Ευρώπης και ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για θέµατα Θρησκείας ή Πίστης ανέφεραν ότι πληροφορήθηκαν για περιπτώσεις γάµων ανηλίκων και γάµων µέσω πληρεξουσίου. Μουσουλµάνες ακτιβίστριες ισχυρίστηκαν ότι καθώς όλες οι Μουσουλµάνες στη Θράκη παντρεύονται βάσει της Σαρίας, υποχρεούνται να εξασφαλίζουν τη συγκατάθεση του µουφτή για να πάρουν διαζύγιο. Οι αποφάσεις του µουφτή σε αιτήσεις διαζυγίου βασίζονται σε ερµηνείες της Σαρίας οι οποίες δεν υφίστανται σε γραπτή µορφή και εποµένως δεν µπορούν να εφεσιβληθούν από τους διαδίκους στο διαζύγιο. Τα Ελληνικά δικαστήρια επικυρώνουν χωρίς έλεγχο τις περισσότερες αποφάσεις του µουφτή σχετικά µε υποθέσεις διαζυγίων. Περιορισµοί στις Θρησκευτικές Ελευθερίες Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων απέρριψε το 2000 την αίτηση της Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας για αναγνώρισή της ως θρησκείας και για έκδοση άδειας ευκτήριου οίκου, ισχυριζόµενο ότι η Σαϊεντολογία «δεν είναι θρησκεία». Στη συνέχεια οι Σαϊεντολόγοι εγγράφηκαν ως µη κερδοσκοπικός οργανισµός γιατί ο νοµικός σύµβουλος της οµάδας γνωµάτευσε ότι η κυβέρνηση δεν θα αναγνώριζε τη Σαϊεντολογία ως θρησκεία. Οι Σαϊεντολόγοι δεν έχουν καταφέρει να ιδρύσουν έναν ευκτήριο οίκο. Οπαδοί της αρχαίας ελληνικής πολυθεϊστικής παράδοσης υπέβαλαν επίσης αιτήσεις, τα τελευταία τρία χρόνια, για άδεια ευκτήριου οίκου. Στο παρελθόν, το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων δεν είχε απαντήσει στις αιτήσεις παρά την παραίνεση του Συνηγόρου του Πολίτη για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα προς το Υπουργείο να απαντήσει στις αιτήσεις. Το Σεπτέµβριο του 2006, το Υπουργείο απάντησε σε µία από αυτές τις οµάδες, δηλώνοντας ότι «θα καθυστερούσε την επίσηµη απάντησή του λόγω της σοβαρότητας και ιδιαιτερότητας του ζητήµατος.». Εκκρεµούν πέντε αιτήσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά για άδεια ευκτήριου οίκου από το Το εκέµβριο του 2006 απέστειλαν επιστολή διαµαρτυρίας στο Συνήγορο του Πολίτη αλλά δεν έλαβαν απάντηση µέχρι το τέλος της περιόδου που καλύπτει αυτή η έκθεση. Μέλη της κοινότητας των Μαρτύρων του Ιεχωβά αναφέρουν ότι δύο Ελληνορθόδοξοι Μητροπολίτες έχουν προσφύγει σε τοπικό δικαστήριο ζητώντας να ανακληθούν οι άδειες για ευκτήριους οίκους στους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Σύµφωνα µε τις αναφορές, το θέµα εκκρεµεί στα δικαστήρια. Αναφέρεται επίσης ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά υπέβαλαν άλλες τρεις αιτήσεις για χορήγηση αδειών για «Αίθουσες Βασιλείας» το εν έχουν λάβει απάντηση και η έγκριση της κατασκευής βρίσκεται ακόµα σε εκκρεµότητα.

6 Μειονοτικές θρησκευτικές οµάδες ζήτησαν από την Κυβέρνηση να καταργήσει τους νόµους που ρυθµίζουν τη χορήγηση άδειας για ευκτήριους οίκους, η οποία είναι απαραίτητη προκειµένου να λειτουργήσουν χώροι λατρείας. Οι κατά τόπους αστυνοµικές αρχές έχουν τη δυνατότητα να προσάγουν µειονοτικές εκκλησίες στο δικαστήριο, αν αυτές λειτουργούν ή ανεγείρουν οίκους λατρείας χωρίς άδεια. Στην πράξη, αυτό συµβαίνει σπάνια. Το Νοέµβριο του 2006, ο Νικόδηµος Τσαρκνιάς, πρώην Ελληνορθόδοξος ιερέας που τώρα είναι ιερέας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Μακεδονίας, υπέβαλε έφεση κατά της ποινής του στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο Ανθρωπίνων ικαιωµάτων (ECHR). Τον Μάιο του 2004, ο Τσαρκνιάς καταδικάστηκε σε τρίµηνη φυλάκιση, ποινή για την οποία έλαβε αναστολή από το Πρωτοδικείο Αριδαίας, µε την κατηγορία της σύστασης και λειτουργίας ευκτήριου οίκου χωρίς άδεια, επειδή έκανε λειτουργίες στη Μακεδονική γλώσσα χωρίς να έχει άδεια ευκτήριου οίκου. Η καταδίκη του Τσαρκνιά δεν µπορούσε να εφεσιβληθεί περαιτέρω στη χώρα. Η υπόθεση εκκρεµούσε στο ECHR στο τέλος της περιόδου που καλύπτει αυτή η έκθεση.. Εκπρόσωποι αρκετών θρησκευτικών δογµάτων ανέφεραν δυσκολίες στη διεκπεραίωση διοικητικών θεµάτων µε τις αρχές. ικαιώµατα και νοµικά προνόµια που παρέχονται στην Ελληνορθόδοξη Εκκλησία δεν παρέχονται αυτοµάτως σε άλλες αναγνωρισµένες θρησκείες. Σε αντίθεση, η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία έχει θεσµοθετηµένους δεσµούς µεταξύ της εκκλησιαστικής ιεραρχίας και του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων για διοικητικά θέµατα. Αν και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αναγνωρίζονται ως «γνωστή» θρησκεία, τα µέλη της εξακολούθησαν να υφίστανται παρενοχλήσεις από αξιωµατούχους κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει η έκθεση, συνήθως υπό τη µορφή αυθαίρετων ελέγχων ταυτότητας (αν και εκπρόσωποι των Μαρτύρων του Ιεχωβά αναφέρουν ότι αυτό το πρόβληµα έχει µετριαστεί σηµαντικά) και αντίδραση από τοπικές αρχές στην ανέγερση οίκων λατρείας. Το εκέµβριο του 2006 το Ανώτατο ιοικητικό ικαστήριο απέρριψε ως τεχνικά ανυπόστατη την έφεση των Μαρτύρων του Ιεχωβά σχετικά µε την κλίµακα φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας στην οποία βρίσκονται τα επίσηµα αναγνωρισµένα κεντρικά γραφεία τους. Κατά συνέπεια, η υπόθεση θα εκδικαστεί από άλλα διοικητικά δικαστήρια. Όταν η περιοχή µπήκε στο σχέδιο πόλεως, η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία εξαιρέθηκε από τούς σχετικούς φόρους. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά ισχυρίστηκαν ότι έπρεπε να εξαιρεθούν και αυτοί. Μη Ορθόδοξοι πολίτες ισχυρίστηκαν ότι αντιµετωπίζουν εµπόδια επαγγελµατικής ανέλιξης στις Ένοπλες υνάµεις, την Αστυνοµία, το Πυροσβεστικό Σώµα, και το ηµόσιο λόγω των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων. Στις Ένοπλες υνάµεις γενικώς µόνο µέλη της Ελληνορθόδοξης πίστης γίνονται αξιωµατικοί, γεγονός που υποχρεώνει µέλη άλλων δογµάτων που επιθυµούν να εξελιχθούν επαγγελµατικά να δηλώνουν ότι είναι Ορθόδοξοι. Μικρός αριθµός Μουσουλµάνων στρατιωτικών έχουν προαχθεί στο βαθµό του εφέδρου αξιωµατικού. Υπήρξαν αναφορές σύµφωνα µε τις οποίες ασκήθηκε πίεση σε Ελληνορθόδοξους στρατιωτικούς να µην παντρεύονται µη Ορθόδοξους ή να

7 µην τελούν µη Ορθόδοξο θρησκευτικό γάµο, εάν ήθελαν να µην παραλειφθούν κατά τις διαδικασίες προαγωγής στο στρατό. Οι Μουσουλµάνοι πολίτες της Θράκης υποεκπροσωπούνται στην απασχόληση στο δηµόσιο τοµέα και στις δηµόσιες επιχειρήσεις και εταιρείες. Αν και αυτό οφείλεται µερικώς στο χαµηλότερο µορφωτικό επίπεδο της συγκεκριµένης οµάδας υποψηφίων και την ελλιπή γνώση της ελληνικής γλώσσας, µειονοτικοί ακτιβιστές ισχυρίζονται ότι το φαινόµενο οφείλεται στην έλλειψη διαφάνειας στις διαδικασίες πρόσληψης στο δηµόσιο τοµέα και τις ενδηµικές διακρίσεις. Οι Μουσουλµάνοι ισχυρίστηκαν ότι προσλαµβάνονται κατά κύριο λόγο σε χαµηλόβαθµες θέσεις. Ένα µέλος της Μουσουλµανικής κοινότητας της Θράκης κατέχει µία έδρα στο Κοινοβούλιο. Στην Ξάνθη και την Κοµοτηνή, Μουσουλµάνοι κατέχουν έδρες στα νοµαρχιακά και κοινοτικά συµβούλια και έχουν εκλεγεί δήµαρχοι. Οι δηµοτικές αρχές στην Θράκη προσέλαβαν Μουσουλµάνους ως συνδέσµους µε το κοινό στα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών και προσέφεραν µαθήµατα διδασκαλίας της τουρκικής γλώσσας σε άλλους δηµοσίους υπαλλήλους. Τον Ιανουάριο του 2007, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα καθιέρωνε ένα σύστηµα για την πλήρωση του 0,5% των θέσεων δηµοσίων υπαλλήλων µε Μουσουλµάνους. Η κυβέρνηση δεν είχε ακόµα εφαρµόσει αυτό το σύστηµα µέχρι το τέλος της περιόδου που καλύπτει αυτή η έκθεση. Η αυξανόµενη Μουσουλµανική κοινότητα στην Αθήνα δεν έχει ακόµα επίσηµο τέµενος και θρησκευτικό λειτουργό που να µπορεί να ιερουργεί σε θρησκευτικές τελετές, συµπεριλαµβανοµένων των κηδειών. Μέλη της Μουσουλµανικής κοινότητας χρησιµοποίησαν τους επίσηµους µουφτήδες της Θράκης για θρησκευτικές τελετές. Μουσουλµάνοι από την Αθήνα και άλλες πόλεις ταξίδεψαν στη Θράκη ή στο εξωτερικό για να τελέσουν γάµους, και ορισµένοι µετέφεραν τους νεκρούς τους στη Θράκη ή στο εξωτερικό για θρησκευτική κηδεία. Όσοι δεν είχαν την οικονοµική δυνατότητα να ταξιδέψουν στη Θράκη ήταν υποχρεωµένοι να δεχτούν θρησκευτικές τελετές από µη αναγνωρισµένους µουφτήδες. Τα λείψανα όσων ενταφιάζονται σε ελληνικά κοιµητήρια υπόκεινται σε εκταφή τρία χρόνια µετά την κηδεία λόγω περιορισµένου χώρου στα ελληνικά νεκροταφεία, ιδιαίτερα στην περιοχή της Αττικής. Οι δηµοτικές αρχές είναι αρµόδιες για την τήρηση αυτής της πρακτικής. Η πρακτική αυτή δηµιουργεί πρόβληµα στους Μουσουλµάνους, καθώς ο Ισλαµικός νόµος δεν επιτρέπει την εκταφή των λειψάνων. Επίσης, η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία αντιτίθεται στην αποτέφρωση των νεκρών. Ο ήµαρχος της Αθήνας έδωσε εντολή στο κεντρικό κοιµητήριο της Αθήνας να οικοδοµήσει µια εγκατάσταση αποτέφρωσης. Η κατασκευή δεν είχε ξεκινήσει µέσα στην περίοδο που καλύπτει αυτή η έκθεση. Μολονότι το Κοινοβούλιο ενέκρινε νοµοσχέδιο το 2000 που επιτρέπει την ανέγερση του πρώτου Ισλαµικού πολιτιστικού κέντρου και τεµένους σε ένα προάστιο της Αθήνας, η ανοικοδόµηση δεν είχε ξεκινήσει µέχρι το τέλος της περιόδου που καλύπτει αυτή η έκθεση. Τον Οκτώβριο του 2006 η κυβέρνηση ψήφισε νόµο που προβλέπει την ίδρυση τεµένους (χωρίς πολιτιστικό κέντρο) στην κεντρική περιοχή του Βοτανικού, ενώ η αρχική τοποθεσία που είχε επιλεγεί ήταν σε ένα αποµακρυσµένο προάστιο της Αττικής. Τα ηγετικά µέλη της τοπικής Μουσουλµανικής κοινότητας εξέφρασαν ικανοποίηση για τη νέα τοποθεσία.

8 ιαφορές παρέµειναν εντός της Μουσουλµανικής µειονότητας και µεταξύ τµηµάτων της µειονότητας και της Ελληνικής κυβέρνησης ως προς τον τρόπο επιλογής των µουφτήδων. Σύµφωνα µε την υφιστάµενη νοµοθεσία, η κυβέρνηση διορίζει δύο µουφτήδες και έναν βοηθό µουφτή, που είναι όλοι κάτοικοι Θράκης. Η κυβέρνηση προτάσσει το επιχείρηµα ότι πρέπει να διορίζει τους µουφτήδες, όπως είθισται και στις µουσουλµανικές χώρες, διότι, εκτός από θρησκευτικά καθήκοντα, έχουν και δικαστικές αρµοδιότητες ως προς την εφαρµογή του Μουσουλµανικού θρησκευτικού δικαίου, για τις οποίες µισθοδοτούνται από το κράτος. Η κυβέρνηση έχει διαβουλεύσεις µε µία επιτροπή Μουσουλµάνων επιφανών πολιτών, η οποία προτείνει υποψήφιους µουφτήδες 10ετούς θητείας. Μέλη της Μουσουλµανικής κοινότητας εξέφρασαν αντίθεση ως προς το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν ήταν νοµικά υποχρεωµένη να ακολουθήσει τις συστάσεις της επιτροπής για την επιλογή των µουφτήδων. Ωστόσο, η κυβέρνηση ακολουθεί τις συστάσεις παρά την απουσία νοµικής υποχρέωσης. Επιπλέον, αν και ορισµένοι Μουσουλµάνοι αποδέχονται τη δικαιοδοσία των δύο διορισµένων από την κυβέρνηση µουφτήδων, άλλοι Μουσουλµάνοι έχουν «εκλέξει» δύο µουφτήδες για τις κοινότητές τους µε το επιχείρηµα ότι η κυβέρνηση µιας µη µουσουλµανικής χώρας δεν µπορεί να διορίζει µουφτήδες. Η κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει αυτούς τους «εκλεγµένους» µουφτήδες, και οι µουφτήδες δεν έχουν το δικαίωµα να ιερουργούν σε θρησκευτικές τελετές µε αστικές εξουσίες όπως γάµους, διαζύγια ή αποφάσεις για δικαιώµατα κληρονοµιάς. Σε αρκετές περιπτώσεις, δικαστήρια έχουν ασκήσει δίωξη κατά εκλεγµένων µουφτήδων µε την κατηγορία της αντιποίησης αρχής του επίσηµου (διορισµένου) µουφτή. Τον Ιούλιο του 2006, το Ευρωπαϊκό ικαστήριο Ανθρωπίνων ικαιωµάτων αποφάσισε ότι αυτές οι διώξεις είχαν παραβιάσει τα δικαιώµατα του εκλεγµένου µουφτή της Ξάνθης, ο οποίος απεβίωσε το Σεπτέµβριο του Στις 31 εκεµβρίου 2006, ένας αριθµός ανδρών Μουσουλµάνων της Θράκης διεξήγαγαν εκλογές για την αντικατάσταση του θανόντος µουφτή της Ξάνθης. Αυτή η διαδικασία επικρίθηκε από ορισµένους οι οποίοι ανέφεραν ότι µόνο ένας µικρός αριθµός ανδρών ψήφισε και ότι δεν επιτράπηκε στις γυναίκες να ψηφίσουν. Μια µερίδα της Μουσουλµανικής µειονότητας εξακολούθησε να πιέζει την κυβέρνηση να επιτρέψει την απευθείας εκλογή των µουφτήδων. Η αντιπαράθεση µεταξύ της Μουσουλµανικής κοινότητας και της κυβέρνησης συνεχίστηκε ως προς τη διαχείριση και αυτοδιοίκηση των «βακουφίων», ιδιαίτερα σε σχέση µε το διορισµό από την κυβέρνηση των µελών των διαχειριστικών επιτροπών που διοικούν τα βακούφια, και το βαθµό και τον τύπο διοικητικού ελέγχου. Σε απάντηση στις ενστάσεις µερικών Μουσουλµάνων ότι ο διορισµός από την κυβέρνηση των µελών των διαχειριστικών επιτροπών αποδυναµώνει την οικονοµική αυτονοµία των βακουφίων και παραβιάζει τους όρους της Συνθήκης της Λωζάννης του 1923, ένα Προεδρικό ιάταγµα του 1996 έθεσε τα βακούφια υπό τη διοίκηση µιας προσωρινής εποπτικής επιτροπής διορισµένης από την κυβέρνηση για τρία χρόνια, µέχρι να επιλυθεί οριστικά το υφιστάµενο πρόβληµα. Η θητεία της προσωρινής επιτροπής ανανεώνεται κάθε δύο χρόνια µε προεδρικό διάταγµα.

9 Στο παρελθόν, Μουσουλµάνοι ακτιβιστές εξέφρασαν διαµαρτυρίες για το γεγονός ότι η κυβέρνηση επιβάλλει τακτικά φόρους στα βακούφια, παρόλο το γεγονός ότι θεωρητικά αποτελούν ιδρύµατα εξαιρούµενα της φορολογίας. Το Μάρτιο του 2007, η κυβέρνηση ψήφισε νόµο για την παραγραφή όλων των φόρων στα βακούφια ύψους περίπου 6,5 εκατοµµυρίων Ευρώ και την κατάργηση µελλοντικής φορολόγησης των βακουφίων. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε τον Ιανουάριο ότι θα επιτρέψει την εκλογή διοικητικών συµβουλίων από την κοινότητα. εν διεξήχθησαν εκλογές κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει αυτή η έκθεση. Μέλη δογµάτων που διατηρούν ιεραποστολικές αποστολές ανέφεραν ότι αντιµετωπίζουν δυσκολίες µε τη µορφή παρενόχλησης και προσαγωγής σε αστυνοµικά τµήµατα, εξαιτίας του νόµου που απαγορεύει τον προσηλυτισµό, αλλά σηµειώνουν ότι επήλθε βελτίωση στον τοµέα αυτό κατά την περίοδο που καλύπτει η παρούσα έκθεση. Εκπρόσωποι δογµάτων µε ιεραποστολικές αποστολές εξέφρασαν ανησυχία επειδή η νοµοθεσία περί απαγόρευσης του προσηλυτισµού συνεχίζει να είναι σε ισχύ, αν και η συγκεκριµένη νοµοθεσία δεν αποτελεί σοβαρό εµπόδιο στις δραστηριότητές τους. Αναφέρθηκαν σποραδικές προσωποκρατήσεις από τις αστυνοµικές αρχές Μορµόνων και Μαρτύρων του Ιεχωβά για εξακρίβωση στοιχείων. Σε όλες τις περιπτώσεις, τα άτοµα αφέθηκαν ελεύθερα µετά από µία ή µερικές ώρες. Και οι δύο οµάδες αναφέρουν ότι ο αριθµός τέτοιων περιστατικών έχει µειωθεί δραµατικά τα τελευταία χρόνια. Μερικά σχολικά βιβλία συνέχισαν να περιέχουν αρνητικές αναφορές για τη Ρωµαιοκαθολική θρησκεία, την Εβραϊκή θρησκεία, τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, και την αρχαία πολυθεϊστική ελληνική παράδοση. Ο Συνήγορος του Πολίτη απέστειλε επιστολή στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων εκφράζοντας την ελπίδα ότι το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (η αρµόδια αρχή για τα σχολικά βιβλία) θα προχωρήσει στις απαραίτητες αναθεωρήσεις των επίµαχων κεφαλαίων στις νέες εκδόσεις των σχολικών βιβλίων. Τον Οκτώβριο του 2006, ο Συνήγορος του Πολίτη απέστειλε νέα επιστολή στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων ζητώντας να ενηµερωθεί για την έκβαση των συστάσεών του. Η ενδο-ορθόδοξη δογµατική διαµάχη µεταξύ της Μονής Εσφιγµένου του Αγίου Όρους και του Οικουµενικού Πατριαρχείου που είναι η διοικητική αρχή για την περιοχή σύµφωνα µε τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους του 1924, συνεχίστηκε στη διάρκεια της περιόδου αναφοράς. Η Μονή Εσφιγµένου είναι µοναστήρι Παλαιοηµερολογιτών σταµάτησε να αναγνωρίζει την εξουσία του Πατριαρχείου το Σύµφωνα µε τον Πολιτικό ιοικητή του Αγίου Όρους, η αναγνώριση και µνηµόνευση του Οικουµενικού Πατριαρχείου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη και παρουσία στο Άγιο Όρος. Ως αποτέλεσµα, το Οικουµενικό Πατριαρχείο υπέβαλε αίτηση έξωσης των µοναχών, η οποία εγκρίθηκε µεν µε απόφαση του Αρείου Πάγου το 2003, αλλά δεν εκτελέστηκε ποτέ. Οι µοναχοί εφεσίβαλαν την απόφαση αλλά τον Μάρτιο του 2005 το Συµβούλιο της Επικρατείας αρνήθηκε να εκδώσει απόφαση για την έφεση, ισχυριζόµενο ότι δεν είχε δικαιοδοσία µε βάση το Σύνταγµα να εκφέρει άποψη επί της εκκλησιαστικής και διοικητικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου στο Άγιο Όρος. Προς το τέλος του 2005 η Αγία Κοινότητα που διοικεί το Άγιο Όρος διόρισε ένα καινούργιο µοναστικό τάγµα στη Μονή Εσφιγµένου, αναγνωρισθέν από το Πατριαρχείο,

10 προκειµένου να αντικαταστήσει το υπάρχον τάγµα. Τον Οκτώβριο του 2006, δικαστήριο της Θεσσαλονίκης καταδίκασε εννέα µοναχούς της Μονής Εσφιγµένου για διατάραξη κοινής ησυχίας και παράνοµη κατάληψη του µοναστηριού, σε ποινή δύο ετών µε αναστολή για τον κάθε µοναχό. Στα τέλη του 2006 επτά µοναχοί τραυµατίστηκαν σε συγκρούσεις µεταξύ των δύο µοναστικών ταγµάτων στην προσπάθεια ελέγχου των γραφείων της Μονής Εσφιγµένου. Η αστυνοµία δεν επενέβη. Στο τέλος της περιόδου που καλύπτει η παρούσα έκθεση, οι µοναχοί της Μονής Εσφιγµένου συνέχιζαν να καταλαµβάνουν το µοναστήρι αν και έχουν χάσει τη νοµική πρόσβαση σε περιουσιακά στοιχεία και τραπεζικούς λογαριασµούς της Μονής. Υποστηρικτές των µοναχών ισχυρίζονται ότι την ηµέρα της εορτής της Μονής το Μάιο του 2007, το Λιµενικό δεν επέτρεψε σε προσκυνητές που είχαν αγοράσει εισιτήρια µε το πλοίο να παραβρεθούν στη γιορτή στο µοναστήρι. Ο Πολιτικός ιοικητής δήλωσε ότι δεν χορηγείται άδεια σε επισκέπτες να επισκεφθούν το µοναστήρι γιατί η παρουσία των εναποµεινάντων µοναχών είναι αντικανονική σύµφωνα µε το νόµο και το εκκλησιαστικό δίκαιο. Υποστηρικτές των µοναχών ισχυρίζονται ότι η κυβέρνηση εφαρµόζει εµπάργκο κατά απαίτηση του Πατριάρχη της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας. Μοναχοί διατείνονται ότι η κυβέρνηση δεν έχει επιτρέπει την παράδοηση τροφίµων και φαρµάκων στο µοναστήρι και επισκέψεις ιατρικού προσωπικού και προσκυνητών. Στελέχη της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας και του γραφείου του Πολιτικού ιοικητή του Αγίου Όρου απέρριψαν κατηγορηµατικά αυτές τις καταγγελίες και επικαλέστηκαν τα καθηµερινά δροµολόγια πλοίων που µεταφέρουν τρόφιµα και φάρµακα στο µοναστήρι καθώς και σε άλλες τοποθεσίες του Αγίου Όρους. εν υπάρχουν αναφορές για ύπαρξη φυλακισµένων ή κρατουµένων για θρησκευτικούς λόγους, πέρα από τα προβλήµατα της προσωρινής κράτησης από τις αστυνοµικές αρχές που αντιµετωπίζουν Μορµόνοι και Μάρτυρες του Ιεχωβά. Παραβιάσεις Θρησκευτικής Ελευθερίας Οι περισσότεροι µη Ορθόδοξοι εκκλησιαστικοί ηγέτες ανέφεραν ότι οι πιστοί τους (µη ιεραπόστολοι) δεν αντιµετωπίζουν θρησκευτικές διακρίσεις. Η Αστυνοµία όµως υποβάλλει περιστασιακά σε κράτηση στα αστυνοµικά τµήµατα Μορµόνους ιεραπόστολους (κυρίως πολίτες χωρών εκτός ΕΕ που βρίσκονται σε µακρόχρονη διαδικασία απόκτησης άδειας παραµονής) συνήθως κατόπιν παραπόνων ότι επιδίδονται σε προσηλυτισµό. Τον Οκτώβριο του 2006 η Αστυνοµία συνέλαβε και κράτησε Μορµόνους ιεραπόστολους στη Θεσσαλονίκη για δύο ώρες και έπειτα τους άφησε ελεύθερους χωρίς να υποβληθούν µηνύσεις εναντίον τους. Μάρτυρες του Ιεχωβά ανέφεραν περίπου 30 περιστατικά κράτησης µελών τους από την Αστυνοµία ως ύποπτων προσηλυτισµού στη διάρκεια της περιόδου που καλύπτει αυτή η έκθεση. Μορµόνοι και Μάρτυρες του Ιεχωβά αναφέρουν ότι η σχέση τους µε την Αστυνοµία έχει βελτιωθεί κατά την περίοδο αναφοράς λόγω της εκπαίδευσης και των οδηγιών που έλαβαν οι αστυνοµικοί, και της εκπαίδευσης που έλαβαν οι ιεραπόστολοι να αποφεύγουν την παραβίαση των νόµων κατά του προσηλυτισµού. Αναγκαστική Αλλαγή Θρησκευτικής Πίστης

11 εν υπήρξαν καταγγελίες περιστατικών αναγκαστικής αλλαγής θρησκείας, που να περιλαµβάνουν και Αµερικανούς ανήλικους πολίτες που είχαν απαχθεί ή παράνοµα αποµακρυνθεί από τις Ηνωµένες Πολιτείες, ή καταγγελίες άρνησης να επιτραπεί η επιστροφή πολιτών µε τέτοια προβλήµατα στις ΗΠΑ. Αντισηµιτισµός Υπήρξαν αρκετά περιστατικά αντισηµιτικών άρθρων ή γελοιογραφιών στα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενάντια στο Ρατσισµό και τη Μισαλλοδοξία (ECRI), το Κέντρο Βίζενταλ, η Συµµαχία κατά της υσφήµισης, και το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συµφωνιών του Ελσίνκι άσκησαν κριτική στον ελληνικό τύπο για αντισηµιτικά άρθρα και γελοιογραφίες αρκετές φορές µέσα στο Για παράδειγµα, στις 16 Αυγούστου 2006, η Ελευθεροτυπία, η δεύτερη µεγαλύτερη ηµερήσια εφηµερίδα, δηµοσίευσε µια γελοιογραφία που απεικόνιζε έναν Ισραηλινό στρατιώτη να προσεύχεται µε ένα όπλο που πυροβολούσε σβάστικες. Υποψήφιοι του πολιτικού κόµµατος Λ.Α.Ο.Σ. έκαναν αντισηµιτικές δηλώσεις στη διάρκεια της εκστρατείας για τις δηµοτικές εκλογές το φθινόπωρο του Η εβδοµαδιαία εφηµερίδα A1 του κόµµατος δηµοσίευσε έντονα αντισηµιτικά άρθρα κατηγορώντας τους Ισραηλινούς για γενοκτονία κατά του λαού του Λιβάνου. Ένα κύριο άρθρο τον Ιούλιο του 2006 δήλωνε ότι αντισηµιτικές αναφορές καθώς και συγκρίσεις µε το Ολοκαύτωµα ήταν κοινές στον τύπο στη διάρκεια της σύγκρουσης µεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου τον Ιούλιο και Αύγουστο, ενώ µερικά από τα µεγαλύτερα µέσα µαζικής ενηµέρωσης προέβαλαν την εικόνα του Ισραήλ ως «ναζιστικού κράτους». Από την άλλη πλευρά, οι µαχητές της Χεζµπολά παρουσιάζονταν συχνά ως «µαχητές της ελευθερίας» και «αντιστασιακές οµάδες». Υπήρξαν αναφορές για βανδαλισµούς Εβραϊκών µνηµείων. Το µνηµείο του Ολοκαυτώµατος στη Θεσσαλονίκη βεβηλώθηκε στη διάρκεια αντιπολεµικής διαδήλωσης τον Αύγουστο του 2006 και βάνδαλοι κατέστρεψαν τις πινακίδες στην πλατεία Εβραίων Μαρτύρων. Το Μάρτιο του 2007 εµφανίστηκαν σβάστικες σε ένα κοιµητήριο στα Ιωάννινα. Το Φεβρουάριο του 2007 ζωγραφίστηκαν σβάστικες σε µια συναγωγή στη Βέροια που δεν χρησιµοποiείται πλέον, και τον Αύγουστο του 2006 στη ράµα σε ένα Εβραϊκό µνηµείο. Η κυβέρνηση καταδίκασε τους βανδαλισµούς. Η αστυνοµία δεν µπόρεσε να βρει τους δράστες. Αρκετές φορές στη διάρκεια του έτους, εξτρεµιστικές ακροδεξιές οµάδες ζωγράφισαν αντισηµιτικά γκράφιτι µαζί µε τα σύµβολα και τις ονοµασίες των οργανώσεών τους σε πολλές τοποθεσίες, περιλαµβανοµένων των εθνικών οδών Αθηνών-Κορίνθου και Αθηνών-Τρίπολης, καθώς και σε άλλα δηµόσια κτίσµατα. Αντίθετα µε προηγούµενα έτη, οι αρχές καθάρισαν τα αντισηµιτικά γκράφιτι το Το Φεβρουάριο του 2006, ο Εισαγγελέας κατέθεσε µήνυση εναντίον της πολιτικής παράταξης «Χρυσή Αυγή» για την καταστροφή της όψης δηµόσιας περιουσίας και την αναγραφή αντισηµιτικών γκράφιτι τα τελευταία χρόνια βάσει καταγγελιών µιας ελληνικής ΜΚΟ, του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συµφωνιών του Ελσίνκι. Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συµβούλιο Ελλάδος και το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συµφωνιών του Ελσίνκι υπέβαλαν καταθέσεις.

12 Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συµβούλιο Ελλάδος και το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συµφωνιών του Ελσίνκι συνέχισαν να διαµαρτύρονται για αναφορές στην Πασχαλινή παράδοση της καύσης ενός οµοιώµατος του Ιούδα σε φυσικό µέγεθος, που αποκαλείται ενίοτε ως «κάψιµο του Εβραίου», από κρατικές υπηρεσίες όπως το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο Εθνικός Οργανισµός Τουρισµού και η Αγροτουριστική. Η Εβραϊκή Κοινότητα και το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συµφωνιών του Ελσίνκι ισχυρίστηκαν ότι αυτό το έθιµο διαιωνίζει το µίσος και το φανατισµό εναντίον των Εβραίων. Η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία και το Κέντρο Βίζενταλ υπέβαλαν επίσηµες γραπτές διαµαρτυρίες για το έθιµο αυτό. Η Εβραϊκή Κοινότητα διαµαρτυρήθηκε επίσης κατά των αντισηµιτικών χωρίων της λειτουργίας της Μεγάλης Εβδοµάδας. Η Εβραϊκή Κοινότητα ανέφερε ότι βρίσκεται σε διάλογο µε την Ορθόδοξη Εκκλησία για την αφαίρεση αυτών των χωρίων. εν υπήρξε πρόοδος στις διαπραγµατεύσεις µεταξύ της Εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης και της κυβέρνησης για την ανεύρεση αποδεκτής αποζηµίωσης για το κοιµητήριο της κοινότητας, το οποίο απαλλοτριώθηκε χωρίς αποζηµίωση µετά την καταστροφή του από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώµατος το Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο, ένα δηµόσιο ίδρυµα, οικοδοµήθηκε αργότερα στο χώρο του κοιµητηρίου. Αµερικανοεβραϊκές ΜΚΟ έχουν εκφράσει ανησυχία ότι η κατασκευή µετρό και άλλων εγκαταστάσεων στην περιοχή µπορεί να διαταράξει το Εβραϊκό κοιµητήριο. Η Εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης δέχεται διαβεβαιώσεις από τις τοπικές αρχές ότι η κατασκευή του έργου δεν θα περάσει τα σύνορα του κοιµητηρίου. Η Εβραϊκή Κοινότητα συνεργάζεται µε το Πανεπιστήµιο µε στόχο τη δέουσα µνηµόνευση της Εβραϊκής κληρονοµιάς του χώρου, και για να εξασφαλίσει ότι µελλοντικές οικοδοµικές εργασίες στο Πανεπιστήµιο δεν θα διαταράξουν το κοιµητήριο. Οι υπεύθυνοι των σηµερινών έργων κατασκευής διατείνονται ότι οι εκσκαφές και η κατασκευή δηµόσιων έργων υλοποιούνται υπό τη στενή επίβλεψη αρχαιολόγων και άλλων ειδικών για τη διασφάλιση της προστασίας του χώρου. Η Εβραϊκή κοινότητα ανέφερε ότι δεν γινόταν σωστή συντήρηση ουσιαστικά σε κανένα δηµόσιο Εβραϊκό κοιµητήριο σε όλη τη χώρα (π.χ., κόψιµο του γρασιδιού, επισκευή των φραχτών και πότισµα των φυτών), αν και απαιτείται η συντήρηση βάσει του ελληνικού νόµου. Η κυβέρνηση συνδιοργάνωσε εκδηλώσεις µνήµης στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη τον Ιανουάριο του 2007 την Ηµέρα Μνήµης του Ολοκαυτώµατος. Η Πρόεδρος της Βουλής εκφώνησε κεντρική οµιλία σε µια εκδήλωση που διοργάνωσε το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συµβούλιο Ελλάδος στην κεντρική συναγωγή των Αθηνών. Σε µια άλλη τελετή στην οποία παρέστη ο ήµαρχος Αθηνών και αρκετοί υψηλόβαθµοι κυβερνητικοί αξιωµατούχοι, το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συµβούλιο Ελλάδος έκανε τα αποκαλυπτήρια αναµνηστικής πλακέτας στο άγαλµα του Ορθόδοξου Αρχιεπισκόπου αµασκηνού την περίοδο της Κατοχής για να τον τιµήσει για τις προσπάθειές του να διασώσει Εβραίους της Ελλάδας. Το Υπουργείο Παιδείας διένειµε έντυπο υλικό στα σχολεία σχετικά µε την ιστορία του Ολοκαυτώµατος για να αναγνωσθεί σε όλα τα σχολεία την Ηµέρα Μνήµης του Ολοκαυτώµατος, και εδωσε πληροφορίες στα σχολεία σχετικά µε εκπαιδευτικά σεµινάρια που παρέχει το Εβραϊκό Μουσείο Αθηνών. Ηγετικά µέλη της Εβραϊκής κοινότητας επέκριναν το γεγονός ότι η Αθήνα παραµένει η µόνη Ευρωπαϊκή πόλη που υπήρξε υπό Γερµανική κατοχή και δεν έχει µνηµείο για το Ολοκαύτωµα.

13 Βελτιώσεις και Θετικές Εξελίξεις σχετικά µε τις Θρησκευτικές Ελευθερίες Τον Ιανουάριο του 2007 η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα προσλάβει 240 ιµάµηδες στη Θράκη και θα καταβάλει τους µισθούς τους, θα εφαρµόσει ένα σύστηµα πλήρωσης του 0,5% των θέσεων δηµοσίων υπαλλήλων µε Μουσουλµάνους, και θα παραγράψει τους φόρους στα µουσουλµανικά φιλανθρωπικά ιδρύµατα. Αυτές οι πολιτικές δεν είχαν εφαρµοστεί µέχρι το τέλος της περιόδου που καλύπτει η παρούσα έκθεση. Κατόπιν παραίνεσης του Συνηγόρου του Πολίτη για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα, τον Ιούλιο του 2006 το Υπουργείο Παιδείας έθεσε τέλος στην πρακτική του να επιτρέπει σε Ορθόδοξους ιερείς να εξοµολογούν µαθητές µέσα σε δηµοσία σχολεία. Τον Ιούνιο του 2006 το Κοινοβούλιο τροποποίησε προϋπάρχοντα νόµο και κατήργησε την πρακτική σύµφωνα µε την οποία το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων ζητούσε τη γνώµη τοπικού µητροπολίτη της Ελληνορθόδοξης εκκλησίας προκειµένου να δώσει άδεια ευκτήριου οίκου σε µη Ορθόδοξες θρησκείες. Μη Ορθόδοξες θρησκείες είχαν αποδοκιµάσει αυτή την πρακτική. Κεφάλαιο 3 ο. Κοινωνικές Παραβιάσεις και ιακρίσεις Υπήρξαν µερικές αναφορές κοινωνικών διακρίσεων. Η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία ασκεί σηµαντική κοινωνική, πολιτική και οικονοµική επιρροή και έχει στην ιδιοκτησία της σηµαντική, αλλά ακαθόριστου µεγέθους, ακίνητη περιουσία. Πολλοί Έλληνες θεωρούν ότι ένας Έλληνας είναι και απαραίτητα Χριστιανός Ορθόδοξος. Μερικοί µη Ορθόδοξοι πολίτες εξέφρασαν παράπονα ότι αντιµετωπίζονται µε καχυποψία ή τους λέγεται ότι δεν είναι πραγµατικοί Έλληνες όταν αποκαλύπτουν τη θρησκευτική τους ταυτότητα. Μέλη µειονοτικών θρησκευτικών δογµάτων ανέφεραν περιστατικά κοινωνικών διακρίσεων, όπως ότι τοπικοί Ορθόδοξοι µητροπολίτες προειδοποιούν τους πιστούς της ενορίας τους να µην επισκέπτονται κληρικούς ή µέλη µειονοτικών θρησκευτικών κοινοτήτων, και ζητούν από την αστυνοµία να συλλαµβάνει ιεραπόστολους για προσηλυτισµό. Παρόλα αυτά, µε εξαίρεση τον αυξανόµενο Μουσουλµανικό πληθυσµό, τα περισσότερα µέλη µειονοτικών θρησκευτικών οµάδων θεωρούν ότι είναι ικανοποιητικά ενσωµατωµένα στην κοινωνία. εν υπάρχει συχνή επίσηµα οργανωµένη συνεργασία µεταξύ των διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων. Ηγετικά στελέχη της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας έχουν υποστηρίξει δηµοσίως την ανέγερση τεµένους στην Αθήνα, αλλά αντιτίθενται στην ίδρυση µουσουλµανικού πολιτιστικού κέντρου. Τα ηγετικά στελέχη ανησυχούν για την πιθανότητα δηµιουργίας εστίας του ριζοσπαστικού Ισλάµ στο κέντρο της πόλης. Τα σχέδια για το νέο τέµενος που έχουν εγκριθεί από την κυβέρνηση δεν περιλαµβάνουν σχέδια για τη δηµιουργία πολιτιστικού κέντρου. Η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία προσέφερε στη Μουσουλµανική κοινότητα στην Αθήνα ένα οικόπεδο για την εγκατάσταση Μουσουλµανικού

14 κοιµητηρίου. Κατά τη σύνταξη της έκθεσης αυτής, δεν είχε πραγµατοποιηθεί ακόµα η µεταβίβαση του οικοπέδου. Τον Ιούλιο εγκαινιάστηκε ένα µεγάλο ανεπίσηµο τέµενος στην περιοχή του Μοσχάτου και λειτουργεί χωρίς άδεια ευκτήριου οίκου. Αναφέρεται ότι ένας Σαουδάραβας επιχειρηµατίας χρηµατοδότησε την αναµόρφωση ενός παλιού εργοστασίου για χρήση ως τέµενος. Το εκέµβριο του 2006, οπαδοί του Χάρε Κρίσνα ανέφεραν ότι για δεύτερη φορά µέλη της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας βρίσκονταν έξω από µια αίθουσα όπου γιόρταζαν ένα φεστιβάλ και διένειµαν φυλλάδια προσβλητικά του δόγµατος Χάρε Κρίσνα. Στις 20 Φεβρουαρίου 2007, βάνδαλοι έριξαν τρεις βόµβες µολότοφ σε µια Αίθουσα Βασιλείας των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο Μενίδι. εν αναφέρθηκαν ζηµιές. Η αστυνοµία διερεύνησε το περιστατικό αλλά δεν βρήκε τους δράστες. Ορισµένες µη Ορθόδοξες θρησκευτικές κοινότητες αντιµετωπίζουν δυσκολίες στην επικοινωνία τους µε λειτουργούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ισχυρίζονται ότι η στάση της Ορθόδοξης Εκκλησίας προς τα θρησκεύµατά τους έχει συντελέσει στην άνοδο της έλλειψης κοινωνικής ανοχής προς τα θρησκεύµατα αυτά. Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει εκδώσει κατάλογο µε θρησκευτικές οµάδες, ο οποίος περιλαµβάνει τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, ευαγγελικούς Προτεστάντες, Σαϊεντολόγους, Μορµόνους, Μπαχάι και άλλους, τους οποίους θεωρεί ιερόσυλους. Λειτουργοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας δηλώνουν ότι αρνούνται να κάνουν διάλογο µε θρησκευτικές οµάδες τις οποίες θεωρούν επιβλαβείς για τους Ορθόδοξους πιστούς, και συστήνουν στους Έλληνες Ορθόδοξους να αποφεύγουν τις επαφές µε µέλη αυτών των θρησκευµάτων. Κεφάλαιο 4 ο. Κυβερνητική Πολιτική των ΗΠΑ Η αµερικανική κυβέρνηση συζητά θέµατα θρησκευτικής ελευθερίας µε την ελληνική κυβέρνηση στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής της να προωθεί τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Αξιωµατούχοι της Πρεσβείας έχουν συναντήσεις µε αξιωµατούχους των Υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων αρµόδιους σε θρησκευτικά θέµατα. Ο Πρέσβης και άλλοι εκπρόσωποι της Πρεσβείας είχαν συζητήσεις σχετικά µε τις θρησκευτικές ελευθερίες µε ανώτερους κυβερνητικούς αξιωµατούχους και θρησκευτικούς ηγέτες. Η αµερικανική Πρεσβεία επίσης συζητά συχνά θέµατα που άπτονται των θρησκευτικών ελευθεριών µε άλλους κυβερνητικούς αξιωµατούχους όπως δηµάρχους, περιφερειακές αρχές και µέλη του Κοινοβουλίου. Αξιωµατούχοι της Πρεσβείας και του Γενικού Προξενείου της Θεσσαλονίκης έχουν τακτικές συναντήσεις µε εκπροσώπους διαφόρων θρησκευτικών οµάδων και εξετάζουν διαµαρτυρίες για θρησκευτικές διακρίσεις που τίθενται υπόψη τους. Ο Πρέσβης και ο Επιτετραµµένος της Πρεσβείας παρέστησαν σε εκδηλώσεις µνήµης για το Ολοκαύτωµα στην Αθήνα και ο Γενικός Πρόξενος παρέστη σε εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη. Αξιωµατούχοι της Πρεσβείας συνέχισαν να παρακολουθούν τις εξελίξεις στο θέµα της αποζηµίωσης για τις περιουσίες Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Η

15 Αµερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα, το Γενικό Προξενείο στη Θεσσαλονίκη και το Αµερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών στην Ουάσινγκτον έχουν συνεργαστεί στενά µε τις ελληνικές εθνικές και τοπικές αρχές καθώς και µε την Εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης και µε ΜΚΟ µε στόχο τη διασφάλιση της προστασίας των λειψάνων στο Εβραϊκό κοιµητήριο της Θεσσαλονίκης. Η Πρεσβεία, το Προξενείο και το Υπουργείο Εξωτερικών έχουν υποστηρίξει την Εβραϊκή κοινότητα στις προσπάθειές της να εξασφαλίσει τη δέσµευση του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου, δηµόσιου ιδρύµατος που έχει οικοδοµηθεί πάνω από το απαλλοτριωθέν κοιµητήριο, ότι µελλοντικά έργα κατασκευής στο Πανεπιστήµιο θα υλοποιηθούν µε τη δέουσα επίβλεψη και γνώση της κοινότητας και ότι θα τιµήσει το Πανεπιστήµιο την ιστορία και εβραϊκή κληρονοµιά του χώρου σύµφωνα µε τις επιθυµίες της κοινότητας. Η Αµερικανική Πρεσβεία παρακολουθεί στενά θέµατα που έχουν σχέση µε την έκδοση βίζας για θρησκευτικούς λειτουργούς καθώς και θέµατα σχετικά µε τον φόρο περιουσίας θρησκευτικών οµάδων. Η Πρεσβεία και το Γενικό Προξενείο προωθούν και στηρίζουν πρωτοβουλίες σχετικές µε τις θρησκευτικές ελευθερίες. Η Πρεσβεία και το Γενικό Προξενείο προωθούν τις επισκέψεις Μουσουλµάνων τοπικών ηγετών και τη γνωριµία τους µε αντίστοιχους φορείς στην Αµερική µέσω του προγράµµατος ιεθνών Επισκεπτών. Ο Πρέσβης και αξιωµατούχοι της Πρεσβείας επισκέπτονται συχνά τοποθεσίες θρησκευτικού ενδιαφέροντος σε όλη τη χώρα και έχουν συναντήσεις µε εκπροσώπους όλων των θρησκειών µε σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών και την παροχή βοήθειας.