ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ"

Transcript

1 ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ 1. Ανάγνωση από τον καθηγητή ή ακρόαση 2. Αναπόληση Ελεύθερες εντυπώσεις 3. Συγκινησιακά στοιχεία 4. Περιεχόμενα Θεματική (υποβολή καίριων ερωτημάτων από τον καθηγητή) 5. Ερμηνεία Εμβάθυνση Επεξεργασία στίχων / ενοτήτων 6. Συνολική θεώρηση του ΟΛΟΥ Σχήμα: ΟΛΟ ΜΕΡΟΣ ΟΛΟ Η επεξεργασία γίνεται πάντα με συνεχείς παραπομπές στο κείμενο στίχων / χωρίων από το μαθητή). (ανάγνωση ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - Β ΛΥΚΕΙΟΥ 1

2 Επίλογος 1 Τεύκρος Ανθίας ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Αλήτη! Απόψε είν η βραδιά τόσο καλή, τόσο καλή. Μπορείς να πας να κοιμηθείς σ ένα παγκάκι αλήτη! Πλάτυνε η σκέψη τη ζωή τόσο πολύ, τόσο πολύ, πο κανε ο άνθρωπος τη γη κι όλο το σύμπαν σπίτι. Δεν έχεις δάκρυα να θρηνείς, ούτε κουράγιο να πονείς, ούτε κραυγές υστερικές να βγάνεις πέρα ως πέρα. Είσ ένα κύμα σιωπηλό μιας τρικυμίας παντοτεινής, Που γαληνεύει ανήσυχα στην ήσυχη εσπέρα. Κι όταν θα βρεις το λυτρωμό σ ένα παγκάκι ξαπλωμένος, Και θα σιγήσει ο σίφουνας κι η θύελλα της ζωής σου, Αλήτη, δε θα πεις ποτέ πως ήσουν κουρασμένος, Απ τον αγώνα το σκληρό της άρρυθμης ψυχής σου. Αλήτη! Απόψε είν η βραδιά τόσο καλή, τόσο καλή. Μπορείς να πας να κοιμηθείς σ ένα παγκάκι αλήτη! Πλάτυνε η σκέψη τη ζωή τόσο πολύ, τόσο πολύ, πο κανε ο άνθρωπος τη γη κι όλο το σύμπαν σπίτι. 1 Το ποίημα είναι το τελευταίο της ποιητικής συλλογής του Τ. Ανθία «Τα σφυρίγματα του αλήτη», που εκδόθηκε το ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - Β ΛΥΚΕΙΟΥ 2

3 Διδακτικοί στόχοι: Οι μαθητές: Να γνωρίσουν ένα βασικό μοτίβο της ποίησης του Τεύκρου Ανθία, τον αλητισμό, ως έκφραση αμφισβήτησης του κατεστημένου. Να διακρίνουν πόσο σκληρή εμπειρία είναι η ζωή στο περιθώριο γι αυτόν που τη ζει. Να έρθουν σ επαφή με την αδρή λυρική φωνή του Τεύκρου Ανθία, όπως ακούγεται μέσα από το ποίημα «Επίλογος». Μέσα: Σχολικό εγχειρίδιο (Διδακτικό εγχειρίδιο (Α.Κ.Λ. για το Λύκειο, Μέρος Β, ΥΑΠ 2008, σελ. 15) Πίνακας Φυλλάδιο με παράλληλο κείμενο Μεθοδολογία διδασκαλίας: Διαλογική μαιευτική διερευνητική. Πορεία διδασκαλίας: Δίνεται ως αφόρμηση το σκίτσο του Δ. Αρβανίτη που ακολουθεί και οι μαθητές καλούνται να σχολιάσουν ό,τι απεικονίζει καθώς και τις πιθανές προεκτάσεις του. ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - Β ΛΥΚΕΙΟΥ 3

4 Ακολουθεί η ανάγνωση του ποιήματος. Ο καθηγητής αφήνει τους μαθητές να το μελετήσουν. Έπειτα τους ζητά να εντοπίσουν τον ποιητικό ήρωα και να προσδιορίσουν το «ποιόν» του, όπως αυτό διαγράφεται μέσα από τους στίχους του ποιήματος. Σχολιάζουν επίσης τη χρήση του β προσώπου από τον ποιητή. Η προσφώνηση (Αλήτη!) προσδιορίζει εξαρχής το ποιητικό υποκείμενο. Ήρωας του ποιήματος δεν είναι ο παραδοσιακός λεβέντης, ούτε καν ο καθημερινός άνθρωπος. Είναι ένας αντισυμβατικός τύπος, ένας καταφρονεμένος του περιθωρίου, ένας αλήτης. Η επιλογή θα ήταν ίσως παράδοξη για άλλον ποιητή, για τον Ανθία όμως που έζησε τρία περίπου χρόνια αλητείας στην Αθήνα και γεύτηκε τόσο την ελευθερία όσο και τις πίκρες μιας τέτοιας ζωής, είναι αναμενόμενη. Η χρήση β προσώπου (Μπορείς ) υποβάλλει την ψυχική εγγύτητα του ποιητή προς τον ήρωά του. Στη συνέχεια εντοπίζουν στο ποίημα στοιχεία της αλήτικης ζωής και σχολιάζουν ποια γεύση αφήνουν στον ήρωά του. Από τα στοιχεία που συνθέτουν τη ζωή των ανθρώπων του περιθωρίου εδώ κυριαρχεί το παγκάκι όπου μπορούν να «φιλοξενηθούν» τα βράδια. Σε χώρους ανοιχτούς, χωρίς προστασία ή φροντίδα, το παγκάκι γίνεται για λίγο ένα «σπιτικό» χωρίς θαλπωρή, ανοιχτό στο σύμπαν όπως και η ίδια η ψυχή του αλήτη (Πλάτυνε η σκέψη τη ζωή σπίτι). Η ελευθερία από κάθε είδους δεσμεύσεις συνεπάγεται ωστόσο ένα τίμημα σκληρό: μοναξιά και μιζέρια που συντρίβουν επαναληπτικά την ευαίσθητη ψυχή, τόσο που δεν έχει πια κουράγιο να εκδηλώνει τον πόνο της με δάκρυα ή κραυγές. Η πίκρα παραμένει ανεκδήλωτη (Είσ ένα κύμα σιωπηλό στην ήσυχη εσπέρα) υπονομεύοντας περισσότερο τη ζωτικότητα ενός οργανισμού ήδη εξασθενημένου. Εντοπίζουν και σχολιάζουν τη σχέση της πρώτης στροφής με τις υπόλοιπες του ποιήματος. Αν διαβάσει κανείς μόνο την πρώτη στροφή σχηματίζει την εντύπωση ότι η απεριόριστη και αδέσμευτη (μποέμικη 2 ) ζωή του αλήτη προβάλλεται ως ιδανική αφού φαίνεται ότι 2 Η γαλλική λέξη «Μποέμ» αρχικά σήμαινε την καταγωγή από τη Βοημία, δηλαδή Βοημός. Συνεκδοχικά δηλώνει αυτόν που κάνει ζωή τσιγγάνου, χωρίς τη φροντίδα και τη σκέψη της επαύριον. Η ονομασία αυτή ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - Β ΛΥΚΕΙΟΥ 4

5 απελευθερώνει τον άνθρωπο και τη σκέψη του. Οι δύο επόμενες στροφές όμως αναιρούν αυτή την εντύπωση γιατί αποκαλύπτουν πόσο μοναχική και σκληρή είναι αυτή η ζωή. Έτσι, όταν η πρώτη στροφή στο τέλος του ποιήματος επαναλαμβάνεται, το νόημά της εισπράττεται διαφορετικά. Υπό το βάρος των προηγούμενων στίχων στο νόημά της λανθάνει πλέον η πικρία και οι στροφή αποκτά σαρκαστική απόχρωση. Ο ποιητής αποκαθηλώνει, διαψεύδει την ειδυλλιακή εικόνα που πιθανόν να δημιούργησαν οι πρώτοι στίχοι του για τη ζωή αυτή. Σχολιάζουν τη μοίρα που περιμένει τελικά τον αλήτη καθώς και τον τίτλο του ποιήματος. Μια τέτοια ζωή δεν μπορεί παρά να οδηγηθεί σύντομα στο τέλος της. Το τέλος αυτό μπορεί να ισοδυναμεί με λύτρωση, με ανάπαυση από μια ζωή θυελλώδη και σκληρή (Κι όταν θα βρεις το λυτρωμό ζωής σου). Προδικασμένη από την αρχή η μοίρα του αλήτη, ούτε και στο τέλος θα του δώσει την ευκαιρία να εκφράσει οποιοδήποτε παράπονο (δε θα πεις ψυχής σου). Ο τίτλος του ποιήματος επομένως δίνει και το στίγμα του περιεχομένου του. Πρόκειται για τον επίλογο, για το τέλος της ζωής ενός αλήτη, που βίωσε τόσο την ανεμελιά όσο και κυρίως τη σκληρότητα της αλήτικης ζωής. Διαβάζουν το ποίημα του Αρ. Ρεμπώ και σχολιάζουν πού αυτό συναντάται με τον Επίλογο του Τεύκρου Ανθία. Το ποίημα του Ρεμπώ συναντάται μ εκείνο του Ανθία στο μοτίβο του αλητισμού, το οποίο χειρίζεται με παρόμοιο τρόπο. Αφενός δείχνει την ανεμελιά και την αίσθηση της ελευθερίας που απολαμβάνει ο αλήτης (Τραβούσα έρωτες, κοντορεβυθούλης σκιές) και αφετέρου δείχνει πόσο δύσκολη και σκληρή είναι παράλληλα η αλήτικη ζωή (Το μόνο παντελόνι μου μια τόση τρύπα είχε!, Για λύρες πάνω στην καρδιά!). Διερευνούν την τεχνική του ποιήματος. χρησιμοποιήθηκε από τους Γάλλους προκειμένου να χαρακτηρίσουν έτσι τους Παρισινούς λογοτέχνες και καλλιτέχνες για την ατημέλητη εμφάνισή τους και κυρίως για τον ανέμελο τρόπο της σκέψης και της ζωής τους, που αντιστρατεύονταν τα στενά όρια του βίου των πολιτών με τις καθημερινές ανάγκες και υποχρεώσεις. Την εποχή του Μεσοπολέμου, οπότε και κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή του Τεύκρου Ανθία, σε ορισμένους καλλιτεχνικούς και λογοτεχνικούς κύκλους υπήρχε η πεποίθηση ότι ένας τέτοιος ανθρώπινος τύπος μπορούσε να παίξει καταλυτικό ρόλο με την αρνητική του στάση απέναντι στο κοινωνικό σύστημα. ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - Β ΛΥΚΕΙΟΥ 5

6 Από την άποψη της μορφής το ποίημα ανήκει στην παραδοσιακή ποίηση. Αποτελείται από τέσσερις τετράστιχες στροφές με πλεχτή ομοιοκαταληξία (πονείς παντοτεινής, πέραεσπέρα). Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι η χρήση της επανάληψης αλλά και ο λεπτός λυρισμός που επιτυγχάνεται με τη δυναμική της μεταφοράς (π.χ. Είσ ένα κύμα σιωπηλό μιας τρικυμίας παντοτεινής). Χαρακτηριστική είναι επίσης η κυκλική δομή του ποιήματος αρχίζει και τελειώνει με την ίδια ακριβώς στροφή τεχνική που ο Ανθίας επαναλαμβάνει και σε άλλα ποιήματα της ίδιας συλλογής. Σχολιάζουν τι νομίζουν ότι αντιπροσωπεύουν ο ήρωας του ποιήματος και ο τρόπος ζωής του. Ο αλήτης και ο αντισυμβατικός τρόπος ζωής του αντιπροσωπεύουν τη διαμαρτυρία του ευαίσθητου ανθρώπου απέναντι σ ένα κοινωνικό σύστημα που το χαρακτηρίζει η αναλγησία και η υποκρισία απέναντι στα κοινωνικά προβλήματα. Παρά το ότι μια τέτοια διαμαρτυρία δεν έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα, δεν παρουσιάζεται ως αδιέξοδη, γιατί δε στοχεύει στην ανατροπή αλλά στην ευαισθητοποίηση. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης οι μαθητές παρακινούνται διαρκώς να εκφράζονται σε συνεχή λόγο. Ασκήσεις για το σπίτι (επιλογή): 1. Επισκεφτείτε την παρακάτω ιστοσελίδα και διαβάστε το άρθρο που φιλοξενεί. Γράψτε έναν δικό σας «Επίλογο» πεζό ή ποιητικό με αφορμή την είδηση που διαβάσατε Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα που ακολουθεί και εντοπίστε τα σκίτσα στ-οργής για τους άστεγους που φιλοξενεί. Επιλέξτε ένα απ αυτά και γράψτε ένα μικρό κείμενο σχολιάζοντάς το Η ερώτηση 4 του ΑΚΛ (σ. 16). ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - Β ΛΥΚΕΙΟΥ 6

7 Παράλληλο κείμενο Τραβούσα πέρα, μες στις τρύπιες τσέπες οι γροθιές μου, το πανωφόρι γίνονταν κι αυτό ιδανικό βάδιζα κάτω από τον ουρανό, Ω μούσα,κι ήμουν ο μπιστικός σου. Κι ώ, πόσους ονειρεύτηκα εξαίσιους έρωτες. Το μόνο παντελόνι μου μια τόση τρύπα είχε! - κοντορεβιθούλης ρέμβαζα,και ξεκούκιζα στο διάβα μου ρίμες. Κι είχα για χάνι την Άρκτο τη Μεγάλη, -Τ αστέρια μου, ψηλά,πόσο γλυκά πού θρόιζαν! Και τ άκουγα,και καθόμουν στων δρόμων τα χαντάκια, τα όμορφα του Σεπτέμβρη βράδια, κι ένιωθα τις σταγόνες της δροσιάς στο κούτελο, λες κι ήτανε κρασί βαρβάτο. Ριμάροντας μες σε φανταστικές σκιές, Για λύρες, τα λάστιχα τραβούσα Των πληγιασμένων παπουτσιών με το ένα πόδι πάνω στην καρδιά! ARTHUR RIMBAUD, Φαντασία ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - Β ΛΥΚΕΙΟΥ 7

8 Βιογραφικό σημείωμα Ο Τεύκρος Ανθίας γεννήθηκε το 1903 στην Κοντέα Αμμοχώστου και το πραγματικό του όνομα ήταν Ανδρέας Παύλου. Το 1922 πήρε το δίπλωμα του δασκάλου από το ιεροδιδασκαλείο της Λάρνακας. Τότε εκδίδει μια ποιητική συλλογή με τίτλο «Λουλούδια της αγάπης». Την ποιητική του πορεία την ξεκίνησε ως ποιητάρης, από παιδί ακόμα. Μέχρι το 1918 είχε εκδώσει ήδη 8 «ποιητάρικες φυλλάδες». Εργάστηκε ως δάσκαλος τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα όπου μετοίκησε το 1924 και υπηρέτησε στην επαρχία. Το 1926 θα πάει στην Αθήνα. Τα τρία χρόνια που θα ζήσει εκεί, είναι χρόνια μποέμικης αλητείας, γεμάτα σκληρές εμπειρίες. Η περιπλάνηση, η μοναξιά, η δυστυχία και η πείνα, θα αποτυπωθούν ανάγλυφα στη συλλογή «Τα Σφυρίγματα του Αλήτη», που εκδίδεται το Στη συλλογή αυτή παρουσιάζεται εμφανώς επηρεασμένος από την ποίηση του Βάρναλη. Το 1930 επιστρέφει στην Κύπρο και το 1931, λόγω της συμμετοχής του στο κίνημα των Οκτωβριανών συλλαμβάνεται από τις αγγλικές Αρχές και εκτοπίζεται στο χωριό Ανδρολύκου. Την ίδια περίοδο εντάσσεται οριστικά στις τάξεις του κινήματος της Αριστεράς και η ποίησή του στο εξής στρατεύεται ενάντια σε κάθε μορφής αδικία. Το 1934 εκδίδει τη συλλογή «Διψασμένοι στην Άβυσσο» και το 1939 τη συλλογή του «Άνοδος». Το 1943 κάνει μια προσπάθεια να επιστρέψει στο κλίμα της συλλογής «Τα Σφυρίγματα του Αλήτη», γεγονός που καθίσταται φανερό στον τίτλο της νέας συλλογής, που εκδίδει με τίτλο «Τα σφυρίγματα του Ερημίτη». Χρησιμοποιώντας διάφορα ψευδώνυμα εκτός από το Τεύκρος Ανθίας δημοσιεύει εκτός από ποίηση και θεατρικά έργα, καθώς και πεζά και παιδική λογοτεχνία, ενώ παράλληλα ασχολείται και με λαογραφικές έρευνες. Το 1948 εγκαθίσταται στο Λονδίνο και ασχολείται ενεργά με τη δημοσιογραφία, ενασχόληση που είχε ξεκινήσει όταν επέστρεψε στην Κύπρο. Επιστρέφει στο νησί το 1955 κι ενώ έχει ήδη αρχίσει ο απελευθερωτικός αγώνας. Συλλαμβάνεται από τους Άγγλους και φυλακίζεται. Το 1957 αναχωρεί και πάλι για το Λονδίνο, συνεχίζει την ποιητική του παραγωγή μέχρι το 1968 που πεθαίνει. ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - Β ΛΥΚΕΙΟΥ 8

9 Για την ποίηση του Τεύκρου Ανθία "Νομίζω πως ο Ανθίας κατατάσσεται με ποιητές σαν τον Μπρεχτ, που βλέπουν τη δημιουργία τους σαν "όπλο" - προσφορά στον αγώνα και τη μορφή της εξαρτημένη από το θέμα και το στόχο της. Ο Ανθίας ήταν πρωτοπόρος στη μορφή που διάλεξε. Ήταν πρωτοπόρο πνεύμα - και πνευματικά και επαναστατικά. Δε φοβόταν την πάλη με τα καθιερωμένα, δε φοβόταν τη φτώχεια. Ήταν αφοσιωμένος πάντοτε στο καλύτερο αύριο. Αγαπούσε την οικογένειά του, τους φίλους του, την τέχνη, τον αγώνα. Ήταν διανοούμενος, αλλά πάντα άνθρωπος του λαού. Γι' αυτό και η ποίησή του μιλά και στον απλό αγρότη και στο διανοούμενο. " Φλόρα Ανθία "Με την πικρή, σαρκαστική όσο και επαναστατημένη αυτή ποιητική συλλογή, που γνώρισε αλλεπάλληλες εκδόσεις, εισβάλλει ο "αλητισμός" στη νεοελληνική λογοτεχνία, όχι κατά το γαλλικό πρότυπο, αλλά σαν αυθόρμητη ιλαροτραγική ενατένιση της ζωής και προέκταση της δυστυχίας ενός βασανισμένου ανθρώπου, που ζητεί στη ζωή τη θέση που δικαιούται." Δ. Τσάκωνας "Από ιδιοσυγκρασία έρεπε σε εκτεταμένες συνθέσεις για να περικλείσει τα ποιητικά οράματά του και τις μαρξιστικές ιδέες για αταξική κοινωνία. Τον συνέθλιβε όμως η συναίσθηση μιας επικαιρικής κοινωνικής οφειλής... Όταν όμως ο ποιητής επιβάλλεται στο υλικό του, καταθέτει ένα λυρικό λόγο, του οποίου ο κοινωνικός χαρακτήρας προβάλλει μια κριτική και μαχητική στάση, απόρροια του επαναστατικού ουμανισμού του." Λεύκιος Ζαφειρίου ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ - Β ΛΥΚΕΙΟΥ 9

ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ τεύχος 99-100

ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ τεύχος 99-100 Μια φιλολογική ματιά σε δυο έργα του Νίκου Ψημμένου (ένα κείμενο ποιητικό, αλλά και με έντονο φιλοσοφικό και πολιτικό στην ευρύτερη έννοιά του χαρακτήρα, και δυο σχετικά με αυτό δοκίμια) Θεοδώρα Ζωγράφου-Βώρου,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. Ένα τραγούδι για τον Ριμαχό

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. Ένα τραγούδι για τον Ριμαχό Ένα τραγούδι για τον Ριμαχό Παντελής Μηχανικός Εισαγωγικά: Η μορφή του Ριμαχό εμφανίστηκε στην κυπριακή λογοτεχνία το 1973 ως δημιούργημα του ποιητή Κυριάκου Χαραλαμπίδη, ο οποίος στη συλλογή του Το αγγείο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ. Μη τυπική εκπαίδευση για την καταπολέμηση των διακρίσεων σε παιδιά σχολικής ηλικίας

ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ. Μη τυπική εκπαίδευση για την καταπολέμηση των διακρίσεων σε παιδιά σχολικής ηλικίας Πρόγραμμα Ίρις - Καταπολεμώντας τα στερεότυπα και τις διακρίσεις: Δράσεις για τη συμμετοχή, την ένταξη και την εκπαίδευση Μη τυπική εκπαίδευση για την καταπολέμηση των διακρίσεων σε παιδιά σχολικής ηλικίας

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. κοινωνική μάθηση ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. κοινωνική μάθηση ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ κοινωνική μάθηση ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ κοινωνική μάθηση ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

«Ερωφίλη» Κρητική Λογοτεχνία

«Ερωφίλη» Κρητική Λογοτεχνία ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΟΡΤΑΤΣΗΣ (19ος αιώνας) «Ερωφίλη» Κρητική Λογοτεχνία I Κρητική λογοτεχνία Η παρουσία του νησιού στη νεοελληνική λογοτεχνία αρχίζει με τα δημοτικά τραγούδια. Τα θέματα των δημοτικών τραγουδιών

Διαβάστε περισσότερα

Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), Νοέμβριος 2014

Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), Νοέμβριος 2014 Το παρόν εγχειρίδιο αποτελεί συλλογή αποσπασμάτων από εκδόσεις διεθνών, περιφερειακών και εθνικών φορέων και οργανισμών, που έχουν διατεθεί στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες για τους σκοπούς

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ο Λύκειο Καισαριανής

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ο Λύκειο Καισαριανής ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ο Λύκειο Καισαριανής ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩ ΑΝΝΟΥ, Σελίδες: Σ η μ ε ι ώ σ ε ι ς Οι επιδράσεις στο έργο του: Ο Ιωάννου επηρεάζεται στο έργο του από τον Ν. Πεντζίκη, τον Φ. Κόντογλου, τον Κ.

Διαβάστε περισσότερα

Παπαγιαννοπούλου Τζένη υπ. Σχολικών Δραστηριοτήτων Διεύθυνση Β/θμιας Εκπ/σης Ν.Φθιώτιδας

Παπαγιαννοπούλου Τζένη υπ. Σχολικών Δραστηριοτήτων Διεύθυνση Β/θμιας Εκπ/σης Ν.Φθιώτιδας Η δημιουργία του project «Σχολικός εκφοβισμός» είναι μια σύνθεση εκπαιδευτικών υλικών που έχουν χρησιμοποιηθεί και δοκιμαστεί χρόνια στα σχολεία, όπως το «Στηρίζομαι στα πόδια μου», «Συζητήσεις εφήβων»,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ ΖΟΟΜ ΣΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ ΖΟΟΜ ΣΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ ΖΟΟΜ ΣΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ 1 15 ΕΦΗΒΟΙ ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ Οι «ρεπόρτερς» του εκπαιδευτικού προγράμματος Zoom στο Παρασκήνιο της Στέγης αναζήτησαν τον Κ.Π Καβάφη παντού. Στα ποιήματα και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Π3.1.2 Ανάπτυξη μεθοδολογίας για τη διδασκαλία των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων στο μάθημα της ελληνικής γλώσσας με τη δημιουργική αξιοποίηση της επιστήμης και των εργαλείων ΤΠΕ ΜΕΡΟΣ ΙΙ Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Περάσματα. Ένα παιχνίδι ευαισθητοποίησης για τη ζωή των προσφύγων

Περάσματα. Ένα παιχνίδι ευαισθητοποίησης για τη ζωή των προσφύγων Περάσματα Ένα παιχνίδι ευαισθητοποίησης για τη ζωή των προσφύγων Περάσματα ενα παιχνιδι ευαισθητοποιησης για τη ζωη των προσφυγων Δημιουργήθηκε από τους Chantal Barthélémy-Ruiz, Benoît Carpier και Nadia

Διαβάστε περισσότερα

Η ΤΝΣΑΞΗ ΣΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η ΤΝΣΑΞΗ ΣΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 1 Άρης Ιωαννίδης Σχεδιασμός εξωφύλλου: schooltime.gr 2 3 4 Περίληψη γραπτού Λόγου Σι είναι η περίληψη; Είναι η συνοπτική και περιεκτική απόδοση, σε συνεχή λόγο, ενός κειμένου. Είναι ένα νέο κείμενο, που,

Διαβάστε περισσότερα

Σκελετολογία: Μια συζήτηση με τον Μανώλη Μπαμπούση

Σκελετολογία: Μια συζήτηση με τον Μανώλη Μπαμπούση Σκελετολογία: Μια συζήτηση με τον Μανώλη Μπαμπούση Χριστόφορος Μαρίνος: Η δουλειά σου έχει έναν έντονα καταγγελτικό χαρακτήρα. Αυτό γίνεται φανερό τόσο από τα φωτογραφικά έργα που περιλαμβάνονται στην

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. Θεσσαλονίκη

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. Θεσσαλονίκη ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ οδηγός για τις εξετάσεις πιστοποίησης της ελληνομάθειας Θεσσαλονίκη Επιστημονική επιτροπή πιστοποίησης ελληνομάθειας: Σ. Ευσταθιάδης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ (Α Τµήµα) Η ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΟΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΣ Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο Στην Αθήνα σήµερα, 3 Σεπτεµβρίου 2005, ηµέρα Σάββατο και ώρα 09.00', στην Αίθουσα Γερουσίας του Μεγάρου της Βουλής, συνεδρίασε

Διαβάστε περισσότερα

Ανατομία της επικοινωνίας μεταξύ νηπιαγωγών και γονέων: Μελέτη περίπτωσης

Ανατομία της επικοινωνίας μεταξύ νηπιαγωγών και γονέων: Μελέτη περίπτωσης Ανατομία της επικοινωνίας μεταξύ νηπιαγωγών και γονέων: Μελέτη περίπτωσης Παπούλα Παναγιώτα Πανεπιστήμιο Λευκωσίας & Θεοφιλίδης Χρήστος Πανεπιστήμιο Λευκωσίας Περίληψη Το σχολείο και η οικογένεια είναι

Διαβάστε περισσότερα

5. Κάθε δικαίωµα που έχουµε γεννά και µια υποχρέωση. Αντιστοιχίστε τις κάρτες των δικαιωµάτων µε τις κάρτες των υποχρεώσεων.

5. Κάθε δικαίωµα που έχουµε γεννά και µια υποχρέωση. Αντιστοιχίστε τις κάρτες των δικαιωµάτων µε τις κάρτες των υποχρεώσεων. 3. ιαφορετικοί άνθρωποι έχουν διαφορετικές ανάγκες; Παρατηρήστε τις εικόνες. Ποιες διαφορές έχουν τα παιδιά ; Είµαι ο Γιάννης, είµαι 10 χρονών και ζω στην Ελλάδα. Είµαι ο Οµάν, είµαι 11 χρονών και ζω στην

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣ ΟΥΛΕΨΟΥΜΕ ΜΑΖΙ η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα

ΑΣ ΟΥΛΕΨΟΥΜΕ ΜΑΖΙ η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑΣ ΑΣ ΟΥΛΕΨΟΥΜΕ ΜΑΖΙ η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ ΠΗΛΙΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2007 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΕΘΟΔΟΣ, Ο ΕΑΥΤΟΣ ΜΑΣ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ: Προς μία ερμηνεία του πλατωνικού εὖ πράττειν

Η ΜΕΘΟΔΟΣ, Ο ΕΑΥΤΟΣ ΜΑΣ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ: Προς μία ερμηνεία του πλατωνικού εὖ πράττειν Η ΜΕΘΟΔΟΣ, Ο ΕΑΥΤΟΣ ΜΑΣ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ: Προς μία ερμηνεία του πλατωνικού εὖ πράττειν ΓΙΑΝΝΗ ΑΛΤΑΝΔΡΑΣΟ Α.Μ.: 10 ΒΕΡΟΛΙΝΟ 2012 1 ΕΤΦΑΡΙΣΙΕ ΚΑΙ ΜΝΕΙΕ Οφείλω να ευχαριστήσω τον γιατρό μου, Ανδρέα Πολυχρονόπουλο,

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματική σταδιοδρομία σε μία επιχείρηση Σ. Αλεξανδράκη, M.Sc. Στέλεχος Φαρμακευτικής Εταιρείας

Επαγγελματική σταδιοδρομία σε μία επιχείρηση Σ. Αλεξανδράκη, M.Sc. Στέλεχος Φαρμακευτικής Εταιρείας Επαγγελματική σταδιοδρομία σε μία επιχείρηση Σ. Αλεξανδράκη, M.Sc. Στέλεχος Φαρμακευτικής Εταιρείας Επαγγελματική σταδιοδρομία σε μία επιχείρηση Εισαγωγικά: Θα ήθελα να αρχίσω ζητώντας σας μία σχετική

Διαβάστε περισσότερα

«Οι μη λεκτικές επικοινωνιακές δεξιότητες των νοσηλευτών και η εφαρμογή τους στους ασθενείς»

«Οι μη λεκτικές επικοινωνιακές δεξιότητες των νοσηλευτών και η εφαρμογή τους στους ασθενείς» ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ Ε.Υ.Π. ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή Εργασία: «Οι μη λεκτικές επικοινωνιακές δεξιότητες των νοσηλευτών και η εφαρμογή τους στους ασθενείς» Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Ε. Παπαγιαννοπούλου Φοιτήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

Αφροδίτη Βακάλη: «Σε όλες τις εποχές ο δρόμος της συγγραφής ήταν και είναι μοναχικός»

Αφροδίτη Βακάλη: «Σε όλες τις εποχές ο δρόμος της συγγραφής ήταν και είναι μοναχικός» Αφροδίτη Βακάλη: «Σε όλες τις εποχές ο δρόμος της συγγραφής ήταν και είναι μοναχικός» Η Αφροδίτη Βακάλη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1965 και είναι εκπαιδευτικός. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

έκδοση του Ιδρύματος το 2009. 2

έκδοση του Ιδρύματος το 2009. 2 Τα Μετέωρα Βήματα του Προσανατολισμού στην εποχή της Αβεβαιότητας: Συνέπειες για το ΕΠΑ.Λ 1 Χρυσούλα Κοσμίδου-Hardy Σύμβουλος του Π.Ι, Πρόεδρος του Τομέα Σ.Ε.Π. 2 1. Εισαγωγικά Ήταν όλα κάποτε αλλιώς στο

Διαβάστε περισσότερα

Copyright British Council

Copyright British Council ΜΑΘΗΤΕΣ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ Connecting Classrooms ΜΑΘΗΤΕΣ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ Το εγχειρίδιο αυτό δημιουργήθηκε για να παρέχει ιδέες, έμπνευση και πρακτική βοήθεια σε εκπαιδευτικούς που σχεδιάζουν καινοτόμα προγράμματα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΝ ΦΟΒΟΜΟΥΝ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ-ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

ΔΕΝ ΦΟΒΟΜΟΥΝ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ-ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΔΕΝ ΦΟΒΟΜΟΥΝ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ-ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Copyright 2013 A.N. Triantafyllou Smashwords Edition Διαβάστε επίσης: Επισκέπτης (https://www.smashwords.com/books/view/336379) Ξενοδοχείο

Διαβάστε περισσότερα

Μετάφραση / Επιμέλεια. Συχνές Ερωτήσεις. για τις Μαθησιακές Δυσκολίες. Μετάφραση από www.ld.org

Μετάφραση / Επιμέλεια. Συχνές Ερωτήσεις. για τις Μαθησιακές Δυσκολίες. Μετάφραση από www.ld.org Μετάφραση / Επιμέλεια Συχνές Ερωτήσεις για τις Μαθησιακές Δυσκολίες Μετάφραση από www.ld.org Συχνές Ερωτήσεις για τις Μαθησιακές Δυσκολίες Από την Αλίκη Κασσωτάκη Λογοπεδικός /Επιστημονική Συντονίστρια

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΛΕΧΘΗΚΑΝ ΟΙ ΠΙΟ ΚΑΤΩ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1. Ο ΒΑΣΙΛΗΣ

ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΛΕΧΘΗΚΑΝ ΟΙ ΠΙΟ ΚΑΤΩ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1. Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΛΕΧΘΗΚΑΝ ΟΙ ΠΙΟ ΚΑΤΩ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1. Ο ΒΑΣΙΛΗΣ Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας βοσκός που τον έλεγαν Βασίλη. Ζούσε σε μια μικρή φάρμα με τη γυναίκα του και την κόρη του. Μια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΔΟΥΛΕΥΩ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤO ΜΟΥ»

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΔΟΥΛΕΥΩ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤO ΜΟΥ» ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΔΟΥΛΕΥΩ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤO ΜΟΥ» Aπόσπασμα από το σεμινάριο «Συνάντηση με τον εαυτό μας» του Ερμή του Τρισμέγιστου που γίνεται στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη (βλέπε τις ανακοινώσεις των Σεμιναρίων στην

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών

Εφαρμοσμένη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αιγαίου Μιχάλης Σκουμιός Εφαρμοσμένη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Σημειώσεις Ρόδος 2012 Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ανάπτυξη της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών ως αυτόνομης επιστημονικής περιοχής διεθνώς,

Διαβάστε περισσότερα