ΑΣ ΟΥΛΕΨΟΥΜΕ ΜΑΖΙ η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΣ ΟΥΛΕΨΟΥΜΕ ΜΑΖΙ η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα"

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑΣ ΑΣ ΟΥΛΕΨΟΥΜΕ ΜΑΖΙ η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ ΠΗΛΙΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2007

2 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΑΣ ΟΥΛΕΨΟΥΜΕ ΜΑΖΙ η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ ΠΗΛΙΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2007

3 Copyright 2007 Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ Τηλ.: , τηλ. και fax: Website: Συγγραφή-Επιμέλεια: Γραμματή Μακέλη ISBN: Δημιουργικό έκδοσης & παραγωγή: Το παρόν εγχειρίδιο εκδόθηκε στο πλαίσιο της πράξης 2.6.1α του Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. για τα «Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης», συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΚΤ) και το Ελληνικό Δημόσιο και εκδίδεται για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας και την υποστήριξη των εκπαιδευτικών που υλοποιούν παρόμοια προγράμματα στα Σχολεία τους. Για τους λόγους αυτούς διατίθεται δωρεάν σε εκπαιδευτικές μονάδες και σχολεία που επισκέπτονται το Κέντρο. Τα κείμενα και τα φύλλα εργασίας αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του Κ.Π.Ε. Μακρινίτσας και επιτρέπεται η με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγή τους για εκπαιδευτικούς σκοπούς, με αναφορά στην πηγή προέλευσης. Οι φωτογραφίες αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία των δημιουργών. Φορέας υλοποίησης έργου: Κοινότητα Μακρινίτσας

4 Περιεχόμενα Σελ. Πρόλογος... 4 Εισαγωγή... 5 Η ομάδα... 7 Το γεγονός, η συμπεριφορά, το συναίσθημα Το επίπεδο της συγκίνησης Το επίπεδο της γνώσης... 8 Το επίπεδο της συμπεριφοράς... 8 Τα στάδια της ομάδας Το στάδιο του προσανατολισμού των μελών... 8 Το στάδιο της σύγκρουσης των απόψεων... 8 Το στάδιο της σύνθεσης των απόψεων... 8 Το στάδιο της απόδοσης του έργου Οι ρόλοι μέσα στην ομάδα Ο ρόλος που υποστηρίζει τη διεκπεραίωση του έργου Ο ρόλος που υποστηρίζει την έκφραση των συναισθημάτων Ο ρόλος που υποστηρίζει την διατήρηση των σχέσεων Ο ρόλος που υποστηρίζει την αμφισβήτηση Ο ρόλος που αναζητά το «γιατί» της διαδικασίας Ο ρόλος του «αποδιοπομπαίου τράγου» Ο ρόλος του εκπαιδευτή-συντονιστή Οι κανόνες Ο εμψυχωτής Η οργάνωση της συνάντησης με την ομάδα Κλείνοντας Βιβλιογραφία... 15

5 ειτουργία της 4ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία Ας της δουλέψουμε ομάδας η δουλειά μαζίμε την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα Πρόλογος Στις μέρες μας σε όλους μας γίνεται λιγότερο ή περισσότερο κατανοητό, η μεγάλη καταστροφή που συντελείται από τον άνθρωπο στο περι βάλλον. Το κόστος που «πληρώνει» το περιβάλλον για το σύγχρονο τρόπο ζωής με τις απεριόριστες ανέσεις, την πολυτέλεια και τον άκρατο καταναλωτισμό, και μάλιστα για ένα μόνο κομμάτι του ανθρώπινου πληθυσμού, είναι μεγάλο. Οι πληγές που έχουν ανοίξει στο κορμί του πλανήτη μας είναι βαθιές και αμφίβολο αν κάποτε θα κλείσουν. Επιτακτική ανάγκη πλέον για το μέλλον αποτελεί η εφαρμογή μιας αειφόρου ανάπτυξης, μιας ανάπτυξης δηλαδή που θα ικανοποιεί τις ανάγκες του σημερινού ανθρώπου χωρίς να στερεί από τις επόμενες γενιές το δικαίωμα αυτό. Στην κατεύθυνση αυτή αποσκοπεί και η λειτουργία των Κέντρων Περιβαλ λοντικής Εκπαίδευσης της χώρας μας. Τα Προγράμματά τους, στην πλειοψηφία τους, στοχεύουν στην ανάπτυξη αισθήματος ευθύνης των αυριανών πολιτών με σκοπό την αλλαγή στάσεων ζωής, ώστε να ανακοπεί η ολισθηρή αυτή πορεία προς την ολοκληρωτική καταστροφή του περιβάλλοντος και τελικά του ίδιου του ανθρώπου. Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας, που λειτουργεί από το 1999, έχει δεχθεί μέχρι την ημερομηνία της έκδοσης αυτής, περίπου μαθητές στους οποίους οι εκπαιδευτικοί του Κέντρου προσπάθησαν, άλλες φορές με μεγαλύτερη επιτυχία άλλες όχι, να μεταδώσουν κάποιες από τις αρχές και τις αξίες που πρέπει να έχει ο αυριανός πολίτης ώστε να συνειδητοποιήσει την άσχημη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το περιβάλλον και να αναλάβει ενεργό δράση για την προστασία του. Η παρούσα έκδοση φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών εκείνων που ευαισθητοποιημένοι οι ίδιοι πάνω σε θέματα περιβάλλοντος, προσπαθούν μέσα από τη λειτουργία των Περιβαλλοντικών Ομάδων των σχολείων τους, να μεταλαμπαδεύσουν τις ευαισθησίες και τις ανησυχίες τους αυτές στους μαθητές τους. Στους εκπαιδευτικούς εκείνους που ξεπερνώντας τις όποιες δυσκολίες αναλαμβάνουν, εκτός από την τυπική κάλυψη μιας ύλης, την ουσιαστική εκπαίδευση ενός υπεύθυνου αυριανού πολίτη της χώρας. Κολτσιδόπουλος Ευριπίδης Βιολόγος, Υπεύθυνος του Κ.Π.Ε Μακρινίτσας

6 Ας δουλέψουμε μαζί η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδ 5 Εισαγωγή Τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.) από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας τους υποδέχονται ομάδες μαθητικού πληθυσμού. Στο μεγαλύτερο μέρος του ο πληθυσμός αυτός αποτελείται από ομάδες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε.) που ανήκουν είτε στην Πρωτοβάθμια είτε στη ευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Τα μέλη της Παιδαγωγικής Ομάδας του Κ.Π.Ε., εκπαιδευτικοί των δύο βαθμίδων της δημόσιας εκπαίδευσης, υλοποιούν μαζί με τα μέ λη των ομάδων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, μαθητές και εκπαιδευτικούς, προγράμματα Π.Ε. διάρκειας από μία έως τέσσερις ημέρες. Στα πολυήμερα προγράμματα συμπεριλαμβάνονται και οι μέρες του Σαββατοκύριακου. Στα προγράμματα αυτά τα μέλη των ομάδων σιτίζονται και διαμένουν σε χώρους του Κ.Π.Ε. ή σε ξενώνες σε μικρή απόσταση από το Κέντρο. Το Κ.Π.Ε. ανάμεσα στις εκπαιδευτικές του δράσεις έχει και την αρμοδιότητα να οργανώνει συναντήσεις εργασίας για μαθητικές ομάδες που μελετούν ένα κοινό θέμα Π.Ε. (π.χ. είναι μέλη του ίδιου θεματικού δικτύου Π.Ε.). Στην περίπτωση αυτή μαθητές- μέλη διαφορετικών ομάδων Π.Ε. συναντιούνται και δουλεύουν μαζί. Αρκετά Κ.Π.Ε. υλοποιούν προγράμματα Π.Ε. με ομάδες μαθητών ειδικών σχολείων, ομάδες μαθητών προσχολικής ηλικίας, που φοιτούν στο Νηπιαγωγείο, και ομάδες φοιτητών της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Μεγάλο μέρος της δουλειάς με ομάδα στα Κ.Π.Ε. αφορά στην οργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων για ομάδες εκπαιδευτικών. Εκπαιδευτικοί-συντονιστές ομάδων Π.Ε. στα σχολεία τους, παρακολουθούν θεωρητικές εισηγήσεις και βιωματικά εργαστήρια σχετικά με θέματα Π.Ε. Τα Κ.Π.Ε. υλοποιούν προγράμματα Π.Ε. και με ομάδες γενικού πληθυσμού: ομάδες από εργασιακούς χώρους, συλλόγους, ομάδες κατάρτισης, ομάδες επισκεπτών του τοπικού περιβάλλοντος. Τέλος τα μέλη της Παιδαγωγικής Ομάδας του Κ.Π.Ε. ως εκπαιδευτές-συντονιστές αυτών των ομάδων καλούνται να λειτουργήσουν περισσότερο ως ομάδα και λιγότερο ως σύλλογος διδασκόντων στην καθημερινή τους εργασία στο Κ.Π.Ε. Στο εγχειρίδιο αυτό θα ασχοληθούμε με την έννοια της ομάδας, το βίωμα, τα στάδια που περνάει μία ομάδα, τους ρόλους που εμφανίζονται στη διάρκεια της λειτουργίας της, τους κανόνες, την οργάνωση της συνάντησης με την ομάδα, τον εμψυχωτή. Κλείνοντας θα θέλαμε να επισημάνουμε το θέμα των σχέσεων των μελών σε μια ομάδα. Ως εκπαιδευτικοί έχουμε συναντήσει στην πορεία μας ομάδες τάξεων ή και μικρότερες ομά δες που αναλαμβάνουν να ολοκληρώσουν ένα έργο όπως να λύσουν μία άσκηση, να διατηρήσουν ένα χώρο καθαρό, να αναζητήσουν πληροφορίες για ένα συγκεκριμένο θέμα, να οργανώσουν ένα δρώμενο, να παρουσιάσουν μία θεατρική παράσταση κ.λπ. Απ την εμπειρία μας έχουμε αντιληφθεί πόσο σημαντικός παράγοντας για την υλοποίηση ή όχι ενός έργου αποτελεί το θετικό κλίμα ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας. Η δυναμική της ομάδας (αυτογνωσία των μελών, αλληλοσεβασμός, επικοινωνία, συνεργασία, διαφωνίες, συγκρούσεις, υποομάδες) αποτελεί την ουσιαστική της ταυτότητα. Το να δημιουργηθούν και να διατηρηθούν σχέσεις επικοινωνίας, συνεργασίας, αποδοχής του άλλου ανάμεσα στα μέλη αποτελεί το ίδιο πρωταρχικό μέλημα του εκπαιδευτή-συντονιστή της ομάδας όσο και η υλοποίηση του έργου της. Η μέχρι τώρα εμπειρία απ τις ομάδες που οι ίδιοι συμμετέχουμε, η προσωπική ματιά και αντίληψη για τον κόσμο γύρω μας, η αναζήτηση στη βιβλιογραφία θεμάτων σχετικών με την ομάδα, η συχνή συμμετοχή μας σε ομάδες βιωματικού χαρακτήρα μας στηρίζουν στο να προετοιμαζόμαστε έγκαιρα για την καθημερινή μας «δουλειά με ομάδα», να κοιτάζουμε με αγάπη το «διαφορετικό» και να είμαστε σε μόνιμη ετοιμότητα να «αλλάξουμε» το προγραμματισμένο σύμφωνα με τη φάση στην οποία βρίσκεται η ομάδα μας.

7 ειτουργία της 6ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία Ας της δουλέψουμε ομάδας η δουλειά μαζίμε την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα

8 Ας δουλέψουμε μαζί η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδ 7 Ας δουλέψουμε μαζί Η oμάδα Από τη στιγμή που γεννιόμαστε γινόμαστε μέλη, μιας ή και περισσότερων, ομάδων. Το νεογέννητο αποτελεί μέλος της οικογένειας. Αργότερα στο σχολείο μέλος τάξης. Στον ελεύθερο χρόνο, σαν ενήλικας, μέλος αθλητικών ή πολιτιστικών συλλόγων που καλύπτουν τα ενδιαφέροντά του ή συλλόγων με αναφορά στην καταγωγή, την εργασία κ.α. Όταν αναφερόμαστε στην ομάδα εννοούμε τα σχήματα που αποτελούνται από άτομα που μπορούν να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους, βρίσκονται στην ομάδα με κοινό σκοπό, ακολουθούν ίδιους κανόνες, αισθάνονται ότι είναι μέλη της. ηλαδή νιώθουν την αίσθηση «του ανήκειν». Όσο παραμένουμε σε μια ομάδα διαισθανόμαστε ότι με τα υπόλοιπα μέλη της βρισκόμαστε σε διαδικασία αλληλεπίδρασης. Οι σκέψεις, οι ιδέες, οι συμπεριφορές των μελών της ομάδας επηρεάζουν κάθε μέλος ξεχωριστά. Με τον ίδιο τρόπο οι προτάσεις ενός μέλους, ο χειρισμός συγκεκριμένων καταστάσεων, η γενικότερη στάση του μπορεί να επηρεάσουν τα μέλη μιας ομάδας. Σ αυτό το πλαίσιο αναπτύσσεται η ψυχολογία της ομάδας που αφορά τη διεργασία των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη της και ανάμεσα σε κάθε μέλος με το συντονιστή της ομάδας. Με τον όρο διεργασία εννοούμε τη σειρά των γεγονότων που εμφανίζονται και εξελίσσονται στη διάρκεια της πορείας μιας ομάδας (Πολέμη-Τοδούλου Μ., σ. 151). Σε χώρους που έχουν σχέση με την αναζήτηση της αυτογνωσίας όπως χώροι προσωπικής ανάπτυξης και ψυχοθεραπείας, με τις πωλήσεις όπως χώροι επιχειρήσεων, εκπαιδευτικοί χώροι τυπικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης γίνεται συστηματική δουλειά με ομάδα Στην εκπαίδευση η καθημερινή μας επικοινωνία περιλαμβάνει τις εκφράσεις «ομάδα μαθητών», «ομάδα εκπαιδευτικών», «ομάδα γονιών», «ομάδα επισκεπτών», «περιβαλλοντική ομάδα», «ομάδα αγωγής υγείας» κ.α. Το γεγονός, η συμπεριφορά, το συναίσθημα Κάθε άνθρωπος ζει τα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή του με το δικό του τρόπο. Η συμπεριφορά, οι σκέψεις, τα συναισθήματα αποτελούν προσωπική έκφραση. Από τη συμβίωση μας με τα άτομα στις ομάδες που συμμετέχουμε (οικογένεια, εργασία κλπ), έχουμε αντιληφθεί ότι όλοι οι άνθρωποι δεν ζούμε το ίδιο γεγονός με τον ίδιο τρόπο. Αλλά και το ίδιο άτομο μπορεί να ζήσει διαφορετικά το ίδιο γεγονός σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Αυτό το ονομάζουμε υποκειμενικότητα του βιώματος. Για να προσεγγίσουμε πιο εύκολα τον όρο διακρίνουμε στο βίωμα τρία επίπεδα (Γκιάστας Γ., σ. 145): Το επίπεδο της συγκίνησης Σχετίζεται με τα συναισθήματά μας κάθε φορά που ζούμε ένα γεγονός. εν το παρατηρούμε εύκολα. Συχνά λέμε «δεν μπορώ να το εκφράσω με λόγια». Η ένταση και ο τόνος της φωνής, οι εκφράσεις του προσώπου, η κίνηση του σώματος «μιλάνε» για τα συναισθήματά μας.

9 ειτουργία της 8ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία Ας της δουλέψουμε ομάδας η δουλειά μαζίμε την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα Το επίπεδο της γνώσης Σχετίζεται με τον τρόπο που εξηγούμε τα βιώματά μας μέσα από τη «φωνή της λογικής». Είναι η διανοητική επεξεργασία που κάνουμε σχετικά με το πώς αντιλαμβανόμαστε το γεγονός που μας συμβαίνει, τις σκέψεις που κάνουμε γι αυτό, τα λογικά συμπεράσματα που καταλήγουμε. Το επίπεδο της συμπεριφοράς Σχετίζεται με τη συμπεριφορά που δείχνουμε απέναντι σ αυτό που συμβαίνει. Αναγνωρίζεται εύκολα από τα άτομα που είναι αποδέκτες της συμπεριφοράς μας αλλά κι από τα άτομα που συμβαίνει να βρίσκονται κοντά μας τη συγκεκριμένη στιγμή. Τα στάδια της Ομάδας Kαθώς η ομάδα προχωράει προς την υλοποίηση του έργου της εξελίσσεται. Περνάει από διάφορες φάσεις (Γιώργας., σ. 22) ανάπτυξης ή οπισθοδρόμησης. Στη διαδρομή αυτή παρατηρούνται τα παρακάτω στάδια (Γκιάστας Γ., σ. 154): Το στάδιο του προσανατολισμού των μελών Αφορά το αρχικό διάστημα. Κάθε μέλος προσπαθεί να βρει σημεία επαφής με τους άλλους. Ενδέχεται να δημιουργηθούν αισθήματα απογοήτευσης. Κάθε μέλος έχει έλθει στην ομάδα με διαφορετικές προσδοκίες. Τα μέλη που έχουν αρνητική προδιάθεση δύσκολα αλλάζουν γνώμη. Απέναντι σ αυτή την κατάσταση τα άτομα προβάλλουν συνήθως δύο άμυνες: Κάποια μέλη μιλάνε συνεχώς ακόμη και για πράγματα άσχετα με την ομάδα. Άλλα μέλη προτιμούν ν αποτραβηχτούν και στην καλύτερη περίπτωση να επικοινωνήσουν με το διπλανό τους. Το στάδιο της σύγκρουσης των απόψεων Αναφέρεται στο χρονικό σημείο της ομάδας που εκδηλώνονται διαφωνίες που φθάνουν στη σύγκρουση. Τα μέλη δείχνουν να μη σέβονται ο ένας τον άλλο, διακόπτουν ή μιλούν ταυτόχρονα. Υπάρχει νευρικότητα και κάποιοι γίνονται επιθετικοί. Στο στάδιο αυτό είναι πιθανό να σχηματιστούν υποομάδες. Κάποια μέλη ή και υποομάδες μπορεί να φύγουν από την ομάδα. Ο εκπαιδευτής-συντονιστής χρειάζεται να αντέξει την πίεση που δημιουργεί κάθε μέλος προσπαθώντας να βρει τη θέση του στην ομάδα. Χρειάζεται να δείξει ότι κρατά ίσες αποστάσεις από τα μέλη μέσα από τη θέση ότι ο καθένας βλέπει τα θέματα από διαφορετική οπτική. Το στάδιο της σύνθεσης των απόψεων Μετά το στάδιο της σύγκρουσης αναπτύσσονται, ανάμεσα στα μέλη, παραδεκτοί, απ τους περισσότερους, τρόποι συμπεριφοράς που αφορούν φράσεις, αστεϊσμούς, το πώς απευθύνεται ο ένας στον άλλο. Ο ρόλος κάθε μέλους γίνεται αποδεκτός από τους περισσότερους. Συμφωνούν στον καταμερισμό του έργου. Ενδεχόμενες διαφωνίες έχουν μικρότερη ένταση και δε δημιουργούνται συχνά. Σταδιακά η ομάδα διαμορφώνει τη δική της νοοτροπία και αποκτά ομαδική κουλτούρα. Το κλίμα γίνεται περισσότερο φιλικό, τα μέλη αρχίζουν να επικοινωνούν μεταξύ τους και αυτό δημιουργεί ανάμεσά τους εμπιστοσύνη. Το στάδιο της απόδοσης του έργου Η ομάδα προχωράει προς την ολοκλήρωση του έργου της. Μετά το προηγούμενο στάδιο τα περισσότερα μέλη έχουν καλή διάθεση. Αν η ομάδα πετύχει το σκοπό της και ολοκληρώσει το έργο της αυτό δημιουργεί περισσότερο θετικά συναισθήματα για τη συμμετοχή τους στην ομάδα. Το θετικό κλίμα μπο-

10 Ας δουλέψουμε μαζί η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδ 9 ρεί να προκαλέσει ενθουσιασμό σε όλους. Στην περίπτωση που το έργο δεν ολοκληρώνεται ή κρίνεται από τα μέλη της μη ικανοποιητικό δημιουργείται κλίμα δυσφορίας και απογοήτευσης. Το συνηθέστερο στην περίπτωση αυτή είναι η απόδοση ευθυνών ανάμεσα στα μέλη. Αυτό μπορεί να αφορά και το συντονιστή. Η εμπειρία έχει δείξει ότι κάτι τέτοιο δε βοηθάει την ομάδα. Αντίθετα μπορεί να την οδηγήσει σε παλινδρόμηση σε προηγούμενο στάδιο συγκρούσεων. Ο εκπαιδευτής-συντονιστής στηρίζει τα μέλη να αποτιμήσουν το έργο που έχει παραχθεί έως εκείνη τη στιγμή και να εκτιμήσουν τις δυνατότητές τους ως ομάδα για τη συνέχεια. Καλείται να εμψυχώσει την ομάδα ενισχύοντας την πίστη τους στο έργο. Στην περίπτωση που ο ίδιος το κρίνει αναγκαίο χρειάζεται να ενισχυθεί και το ίδιο το έργο με μικρές μετατροπές και νέες προτάσεις των μελών. Στη σχετική βιβλιογραφία αναφέρονται δύο ακόμη στάδια: Το στάδιο της στασιμότητας. Η ομάδα παγιώνει ρόλους, σχέσεις και συμπε ριφορές και αρνείται κάθε τι καινούριο. Η επιθυμία για να διατηρηθούν τα πράγματα όπως έχουν μπορεί να είναι αρνητική για την εξέλιξη της ομάδας. Το στάδιο της λύσης της ομάδας. Το έργο ολοκληρώνεται και τα μέλη βιώνουν αισθήματα λύπης για τον αποχωρισμό τους. Αυτό αφορά τα περισσότερο ενεργά μέλη. Για τους περισσότερο επιφυλακτικούς ενδέχεται να υπερισχύει η χαρά της αποδέσμευσης από την ομάδα. Τα μέλη, στην τελευταία συνάντηση, έχουν την τάση να μιλάνε για την πορεία τους στην ομάδα. Κάποιοι άλλοι νιώθουν την ανάγκη να συναντηθούν εκτός του πλαισίου της ομάδας. Περιγράψαμε τα δύο τελευταία στάδια συνοπτικά γιατί προϋποθέτουν συνύπαρξη των μελών της ομάδας για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο απ ότι συμβαίνει στις ομάδες που δραστηριοποιούνται στο χώρο του Κ.Π.Ε. Θα πρέπει να διευκρινίσουμε πως τα παραπάνω στάδια δε διαχωρίζονται απόλυτα μεταξύ τους (Γκιάστας Γ., σ. 157). Ούτε συμβαίνουν στο ίδιο χρονικό διάστημα σε όλες τις ομάδες. Στοιχεία του ενός σταδίου μπορεί να εμφανιστούν ξα νά οποιαδήποτε στιγμή. Στην περίπτωση που η ομάδα φαίνεται να βρίσκεται στο στάδιο της απόδοσης ενδέχεται να ξεσπάσει σύγκρουση ή αντίθετα ο κοινός κώδικας επικοινωνίας να διαμορφώνεται από τις πρώτες στιγμές της συνάντησης των μελών. Οι ρόλοι μέσα στην ομάδα Η ομάδα στην πορεία που διανύει για την υλοποίηση του έργου της χρειάζεται να φροντίζει για τις ανάγκες των μελών της. Οι ανάγκες αυτές καλύπτονται από διαφορετικές λειτουργίες στη διεργασία της ομάδας. Οι πιο βασικές αφορούν: την ενθάρρυνση της αυτονομίας και της ιδιαιτερότητας, τη διατήρηση και τη συμμόρφωση, την υλοποίηση του έργου, την καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος και σχέσεων των μελών, την έκφραση συναισθημάτων, τη δημιουργία οικειότητας, την αλλαγή και προσαρμογή. Η καθεμιά απ αυτές τις λειτουργίες χρειάζεται φροντίδα για να είναι η ομάδα αποδοτική. Πέρα από τον εκπαιδευτή-συντονιστή της ομάδας κάθε μέλος αναλαμβάνει μερίδιο της ευθύνης για αυτή τη φροντίδα. Ωστόσο παρατηρείται σε όλες τις ομάδες να κατανέμονται οι ευθύνες και το «ηγείσθαι» για τις ξεχωριστές αυτές λειτουργίες ανάμεσα στα μέλη με τέτοιο τρόπο ώστε κάποιοι να αναλαμβάνουν περισσότερο από άλλους τη μία ευθύνη έναντι μιας άλλης (Πολέμη-Τοδούλου Μ., σ. 180). Με τον τρόπο αυτό διαμορφώνονται και προσδιορίζονται οι «ρόλοι» των μελών της ομάδας που περιγράφονται παρακάτω με το χαρακτηρισμό «ηγέτης» καθεμιάς από τις ξεχωριστές λειτουργίες της ομάδας. Οι ρόλοι που παρατηρούμε σε μια ομάδα δεν εμφανίζονται όλοι απαραίτητα σε οποιαδήποτε άλλη ομάδα (Γκιάστας Γ., σ.164). Ακόμη διαφέρει ο τρόπος και η ένταση της έκφρασή τους από ομάδα σε ομάδα.

11 10 Ας δουλέψουμε μαζί ειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα Οι ρόλοι αυτοί αναλαμβάνονται είτε από ένα άτομο είτε από μια υποομάδα. Για το λόγο αυτό καλούμαστε να τους δούμε ως ομαδικές λειτουργίες περισσότερο παρά ως τύπους ανθρώπων. Εστιάζουμε όχι στην ονομασία και στα εξωτερικά χαρακτηριστικά του ρόλου αλλά στη σημασία που έχει για την ομάδα (Γκιάστας Γ., σ.164) και τη λειτουργία της ομάδας που αποσκοπεί να υπηρετήσει. Οι ρόλοι που περιγράφουμε παρακάτω είναι εκείνοι που εμφανίζονται συχνότερα (Πολέμη-Τοδούλου Μ., σ. 180): Ο ρόλος που υποστηρίζει τη διεκπεραίωση του έργου Η αποτελεσματικότητα της ομάδας που αφορά τη διεκπεραίωση του έργου είναι σημαντικό στοιχείο για το πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις ανάμεσα στα μέλη. Επομένως αφορά την επιβίωσή της. Συνήθως το ρόλο του «ηγέτη του έργου» αναλαμβάνει ο εκπαιδευτής-συντονιστής. Τον βοηθάνε τα μέλη που η πρωταρχική τους έγνοια μέσα στην ομάδα αφορά το έργο. Γύρω από το ρόλο του «ηγέτη του έργου» αναπτύσσονται και άλλοι ρόλοι. Ο ρόλος του «ειδικού» που μπορεί να έχει γνώσεις σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. Ο ρόλος του «γραμματέα» που κρατάει σημειώσεις και υπενθυμίζει τη διαδικασία. Ο ρόλος του «βοηθού» που συμμετέχει στο συντονισμό. Ο ρόλος του «αξιολογητή» που τον ενδιαφέρει να τηρούνται οι συμφωνημένες, στην ομάδα, προδιαγραφές, η τήρηση του χρόνου κλπ. Ο «συνεχώς ερωτών» είναι ένας ρόλος που εμφανίζεται συχνά στις ομάδες. ιακόπτει σε συχνά διαστήματα, ζητά διευκρινίσεις και πληροφορίες που δεν είναι ουσιαστικές ή δεν αφορούν τη δεδομένη στιγμή. Με τον τρόπο του δίνει περισσότερο χρόνο στον εκπαιδευτή για να συνεχίσει την εισήγησή του. Ο ρόλος που υποστηρίζει την έκφραση των συναισθημάτων Η διαμόρφωση και η διατήρηση των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη είναι η δεύτερη σημαντική λειτουργία της ομάδας παράλληλα με τη διεκπεραίωση του έργου. Το ρόλο αναλαμβάνει συνήθως ο εκπαιδευτής. Υπάρχει η τάση ορισμένα μέλη ν αναλάβουν το ρόλο του «ηγέτη της ομάδας». Είναι ο ρόλος που φροντίζει για το ομαδικό πνεύμα και ενισχύει το «εμείς» της ομάδας. Μέσα από αυτόν εκφράζονται οι ανάγκες της ομάδας και υποστηρίζονται τα συμφέροντα των μελών, όπως να καθιερωθεί περισσότερος χρόνος για διάλειμμα ή να συζητηθούν προτάσεις των μελών που συνήθως είναι μειοψηφία. Ο ρόλος που υποστηρίζει την διατήρηση των σχέσεων ιευκολύνει την έκφραση των συναισθημάτων των μελών της. Είναι το άτομο που πρώτο θα στεναχωρεθεί ή θα δυσφορήσει για κάτι που αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη, μια καινούρια δραστηριότητα ή μια δυσκολία στην υλοποίηση του έργου. Συχνά η διαφωνία εκφράζεται με παράπονο ή γκρίνια. Άλλη μορφή του ίδιου ρόλου είναι του «γελωτοποιού». ημιουργεί με τον τρόπο του αστείες καταστάσεις παράγοντας γέλιο, τα μέλη της ομάδας ξεκουράζονται, χαλαρώνουν και πλησιάζουν το ένα το άλλο μετά από μια δυσκολία ή μία σύγκρουση. Ο ρόλος που υποστηρίζει την αμφισβήτηση Η ανάγκη των μελών για διαμόρφωση και έκφραση της δικής τους άποψης είναι κοινή στην πορεία όλων των ομάδων. Παράλληλα αναπτύσσεται η τάση για αντιπαράθεση με την άποψη των άλλων, αμφισβήτηση, ανεξαρτητοποίηση από τα δεδομένα του έργου ή των επιχειρημάτων του εκπαιδευτή-συντονιστή. Ο ρόλος που αναζητά το «γιατί» της διαδικασίας Είναι ο ρόλος που αναρωτιέται «ποιο είναι το νόημα αυτού που κάνουμε τώρα». Ο εκφραστής του ρόλου, συνήθως, διατηρεί το δικαίωμα να συμμετέχει ή όχι στις διαδικασίες της ομάδας, να εκφράζει ή όχι την άποψή του. Αν ζητηθεί η συμμετοχή του προσφέρει κάτι που έχει προσανατολισμό περισσότερο

12 Ας δουλέψουμε μαζί η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδ 11 ατομικό ή προσωπικό συγκριτικά με τα άλλα μέλη. Σε κάποιες ομάδες περιθωριοποιείται και αγνοείται, σε άλλες περιβάλλεται με ενδιαφέρον και αξιοποιούνται οι παρεμβάσεις του. Ο ρόλος του «αποδιοπομπαίου τράγου» «εν θέλουμε σε καμιά περίπτωση να είμαστε σαν αυτόν» (Γκιάστας Γ., σ. 166). Άλλος λιγότερο κι άλλος περισσότερο όλα τα μέλη της ομάδας τον κοροϊδεύουν και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο του φέρονται επιθετικά. Ο ρόλος αυτός εξυπηρετεί τη σκοπιμότητα να κρατά την ομάδα ενωμένη και να δίνει διέξοδο στην επιθετικότητα των μελών της, ώστε να αποφεύγονται οι μεταξύ τους συγκρούσεις. εν είναι απαραίτητο κάθε ομάδα να έχει αποδιοπομπαίο τράγο. Όταν ο ρόλος αυτός υφίσταται σημαίνει ότι η συνοχή της ομάδας δε θεωρείται δεδομένη και οι σχέσεις μεταξύ των μελών δεν είναι πάντα αρμονικές. Υπάρχει ακόμη αρκετό άγχος στην ομάδα που μετά το στάδιο της σύγκρουσης ζητά διαφορετική διέξοδο. Ο ρόλος του αποδιοπομπαίου τράγου εκτονώνει σημαντικό μέρος από τη συσσωρευμένη ένταση. Τι είναι εκείνο που κάνει το συγκεκριμένο μέλος να παραμένει σ αυτή τη θέση και πως νιώθει; Στις περιπτώσεις που ανακοινώνει ότι θα αποχωρήσει, κουρασμένος από την σκληρότητα και την επιθετικότητα των υπολοίπων μελών, η ομάδα προσπαθεί να τον εμποδίσει. Τα μέλη νιώθουν αισθήματα ενοχής για τη συμπεριφορά τους. Ο εκπαιδευτής-συντονιστής χρειάζεται να δείξει προσοχή στον τρόπο που θα στηρίξει τον αποδιοπομπαίο τράγο. Η κατάσταση αυτή παύει να υπάρχει μόνο όταν δοθεί άλλη διέξοδος στη άγχος και στην επιθετικότητα της ομάδας. Ο εκπαιδευτής-συντονιστής καλείται να δείξει διακριτικότητα ώστε: Ν αποφύγει να έρθει σε σύγκρουση με την ομάδα για να υποστηρίξει το συγκεκριμένο μέλος. Να δείξει με τη στάση του, στα υπόλοιπα μέλη, ότι μπορούν να ενσωματώσουν το αποδιοπομπαίο τράγο και στον ίδιο ότι μπορεί να επικοινωνήσει με τους υπόλοιπους. Ο ρόλος του εκπαιδευτή-συντονιστή Θεωρούμε αναγκαίο να τον διαφοροποιήσουμε από τους ρόλους που μελετήσαμε μέχρι τώρα. Ο ρόλος του στην ομάδα είναι θεσμικός και συνδέεται με το πλαίσιο, υλοποιεί το έργο και υποδέχεται την ομάδα (Γκιάστας Γ., σ. 169). Κρίνεται απαραίτητο να διατηρεί ίσες αποστάσεις από τα μέλη. Είναι θετικό για την εξέλιξη της ομάδας να διατηρεί φιλικό κλίμα αλληλοσεβασμού και συνεργασίας. Η επικοινωνία με τα μέλη του δίνει τη δυνατότητα να «ακούει» τα μηνύματα που του στέλνει η ομάδα λεκτικά ή μη λεκτικά. Συχνά ο εκπαιδευτής-συντονιστής αναρωτιέται για τα όρια του ρόλου του και τη σχέση του με τα μέλη της ομάδας. Αν χρειαστεί να υπερβεί το ρόλο αυτό πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά (Γκιάστας Γ., σ. 170): Το προς τα πού θα κατευθύνουμε αυτή την υπέρβαση. Τα συναισθήματα και την ανάγκη που μας ωθούν να κάνουμε υπέρβαση του ρόλου. Τον τρόπο που η υπέρβαση θα γίνει αντιληπτή από τα μέλη της ομάδας. Η υπέρβαση, κάποιες φορές, μπορεί να χρειάζεται να γίνει για να ξεπεραστεί μια δύσκολη κατάσταση. Σε γενικές γραμμές όμως είναι αναγκαίο να υπάρχει σταθερότητα και συνέπεια στο πλαίσιο του ρόλου. Οι ξαφνικές αλλαγές στη στάση και τη συμπεριφορά του εκπαιδευτή-συντονιστή δημιουργούν σύγχυση, ανησυχία, άγχος και συγκρούσεις ανάμεσα στα μέλη της ομάδας.

13 12 Ας δουλέψουμε μαζί ειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα Οι κανόνες Οι κανόνες που διαμορφώνουν και ρυθμίζουν τη δουλειά με την ομάδα ορίζονται από τις πρώτες στιγμές της συνάντησης των μελών. Στην περίπτωση που ο εκπαιδευτής-συντονιστής διαπιστώνει ότι η ομάδα αλλάζει φάση τότε κάποιοι κανόνες επαναδιαπραγματεύονται ή διαμορφώνονται καινούργιοι ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται η ομάδα. Τα ερωτήματα που αφορούν την κατανόηση των κανόνων σε μια ομάδα είναι τα εξής (Πολέμη- Τοδούλου Μ., σ. 168): Ποιοι είναι οι κανόνες; Πόσο επιτρέπεται στα μέλη να παραβιάζουν ή να αλλάζουν τους κανόνες; Είναι κανόνες που επιβάλλονται από το οργανωτικό πλαίσιο ή είναι κανόνες που θέτουν τα άμεσα ενδιαφερόμενα μέλη και ο εκπαιδευτής-συντονιστής; Είναι οι κανόνες σαφείς και κατανοητοί από όλους; Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα μέλη και στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τους κανόνες; Ο εμψυχωτής Ας υποθέσουμε ότι συμμετέχουμε σε μια άσκηση «καταιγισμού ιδεών». Ο εκπαιδευτής-συντονιστής της ομάδας μας ζητάει να πούμε το πρώτο πράγμα που σκεφτόμαστε σχετικά με τη λέξη «μάθηση». Είναι πιθανό οι περισσότερες απόψεις να αφορούν χαρακτηρισμούς όπως: «αναγκαίο κακό», «υποχρέωση», «δύσκολο», «κουραστικό». Στα μαθητικά μας χρόνια δαπανήσαμε αρκετό από το χρόνο μας στο να αναζητάμε τη μοναδική σωστή απάντηση. Οι στιγμές που νιώσαμε ότι μας ενθάρρυναν να δούμε τη διαδικασία της μάθησης σαν ιδιαίτερη εμπειρία δημιουργίας, χαράς και ικανοποίησης δεν ήταν αρκετές. Από την εμπειρία μας στην εργασία με ομάδα έχουμε διαπιστώσει ότι ο εκπαιδευτής-συντονιστής δε λειτουργεί στο πλαίσιο του παραδοσιακού εκπαιδευτικού που διδάσκει και μεταβιβάζει γνώσεις που οι εκπαιδευόμενοι προσπαθούν να αφομοιώσουν όπως ακριβώς είναι. Λειτουργεί σαν εμψυχωτής που εμπνέει, παρακινεί, συμβουλεύει τα μέλη της ομάδας και συντονίζει την προσπάθειά τους να συμμετέχουν στη διαδικασία της μάθησης μέσα από τις προσωπικές τους, ο καθένας, δεξιότητες (Πολέμη-Τοδούλου Μ., σ. 179). Ο Α. Κόκκος στην ανάλυση που κάνει για τον εκπαιδευτή ως εμψυχωτή στο βιβλίο «Εκπαίδευση Ενηλίκων», σ. 212, αναφέρει: «Εμψύχωση είναι η ανάπτυξη της δημιουργικής έκφρασης και των δεξιοτήτων μέσα από σχέσεις που βασίζονται στη συνεργατικότητα, την πρωτοβουλία και την αμοιβαία εμπιστοσύνη. Εμψύχωση είναι ακόμα η κινητοποίηση μιας ομάδας προς την κατεύθυνση ενός στόχου, η προσέγγιση του οποίου σηματοδοτεί την ενεργητική παρουσία της ομάδας στην κοινωνία». Μέσω της εμψύχωσης: Ποάγεται η ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητας των συμμετεχόντων. Ενθαρρύνεται μια καινούρια σχέση με τη διεργασία της μάθησης (ο εμψυχωτής δεν μεταδίδει γνώσεις, αλλά μέσα από μια ποικιλία παρεμβάσεων αξιοποιεί τους συμμετέχοντες με στόχο να προωθηθεί η μεταξύ τους αλληλεπίδραση και αν πραγματοποιηθούν κοινές επιδιώξεις). Ενθαρρύνεται μια καινούρια μέθοδος οργάνωσης / συντονισμού των δραστηριοτήτων των συμμετεχόντων (δεν παρέχονται «λύσεις», αλλά υποκινούνται οι ίδιοι να συμβάλουν στο σχεδιασμό των δραστηριοτήτων τους). Συνειδητοποιείται η θετική δυναμική μιας συλλογικής προσπάθειας και αξιοποιούνται όλες οι δυνάμεις και ικανότητες των συμμετεχόντων, καθώς και των κοινωνικών φορέων που τους περιβάλλουν.

14 Ας δουλέψουμε μαζί η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδ 13 Η οργάνωση της συνάντησης με την ομάδα Οι εκπαιδευτές-συντονιστές που εργάζονται με ομάδες συχνά αναζητούν την «ύλη» για το πώς θα σχεδιάσουν τη συνάντηση με την ομάδα και πως θα αντιμετωπίσουν θέματα επικοινωνίας που προκύπτουν. Στο σημείο αυτό πρέπει να πούμε πως στο θέμα της δουλειάς με ομάδα είναι δύσκολο να υπάρξουν «εκπαιδευτικά πακέτα» γιατί: Κάθε μέλος της ομάδας είναι μοναδική οντότητα όπως κάθε άτομο. Η στιγμή που τα μέλη της ομάδας συναντιούνται είναι μοναδική. εν υπήρξε στο παρελθόν με τις ίδιες προϋποθέσεις: άτομα, χώρος, χρόνος, εποχή, εκπαιδευτής, πλαίσιο. Η στιγμή που ο εκαπιδευτής-συντονιστής συναντά την ομάδα είναι μοναδική (πλαίσιο εργασίας, φάση της ομάδας, ψυχολογία εκπαιδευτή). Τα γεγονότα που συμβαίνουν και εξελίσσονται στη διεργασία της ομάδας είναι μοναδικά (εφόσον μοναδικά είναι τα άτομα, οι συμπεριφορές, τα συναισθήματα). Ο εκπαιδευτής της ομάδας, όπως κάθε άνθρωπος, είναι μοναδικός και ιδιαίτερος χαρακτήρας. Προσεγγίζει τα μέλη με προσλαμβάνουσες που έχει αποκτήσει από τη δική του συμμετοχή σε ομάδες: οικογένεια, σχολική τάξη, εργασιακό πλαίσιο, ομάδες δραστηριοτήτων. Η εμπειρία του γύρω από την έννοια της ομάδας αφορά: Τι έχει ο ίδιος καταγράψει μέσα του ότι είναι ομάδα. Αν επιθυμεί ο ίδιος να συμμετάσχει σε ομάδες. Αν έχει συμμετάσχει ή συμμετέχει σε ομάδες. Οι εμπειρίες από τη συμμετοχή του. Τα συναισθήματά του. Τα «δυνατά» και τα «αδύνατα» σημεία του ως μέλος μιας ομάδας. Η αντίληψή του για τον κόσμο. Η ματιά του για το «διαφορετικό». Στην προετοιμασία του για τη συνάντηση με την ομάδα ο εκπαιδευτής-συντονιστής έχει να σκεφθεί δύο θέματα: 1. Πως θα μετουσιώσει με θετικό τρόπο όλη τα παραπάνω στοιχεία που κουβαλάει ο ίδιος σε λόγο και δράση για το καλό της Ομάδας. 2. Το σχεδιασμό της συγκεκριμένης συνάντησης. Όπως αντιλαμβανόμαστε οι παραπάνω αναφορές δύσκολα μετασχηματίζονται σε σύντομο χρονικό διάστημα τουλάχιστον όσο διαρκεί η εργασία με την ομάδα. Για να γίνει αυτό χρειά ζεται χρόνος και εμπειρία. Ακόμη συχνή συμμετοχή του ίδιου του εκπαιδευτή ως μέ λος σε ομάδα, «αναγνώριση» των στοιχείων του που δεν τον βοηθάνε στη δουλειά με ομάδα. Ο σχεδιασμός και η προετοιμασία της συνάντησης συντελούν σε μεγάλο βαθμό στην επίτευξη ή όχι των στόχων. Προσεγγίζουμε πιο εύκολα τη διαδικασία προετοιμασίας αν σκεφθούμε ότι: Αφορά το ίδιο έναν έμπειρο και έναν λιγότερο έμπειρο εκπαιδευτή. Νιώθουμε περισσότερο έτοιμοι για τη συνάντηση με την ομάδα. Αισθανόμαστε περισσότερη ασφάλεια στο να αντιμετωπίσουμε γεγονότα που ενδέχεται να προκύψουν στην πορεία της εργασίας. Στον αντίποδα της προσεκτικής προετοιμασίας βρίσκεται η ευελιξία του εκπαιδευτή-συντονιστή να αλλάζει το προγραμματισμένο σύμφωνα με: Την αξιοποίηση του τυχαίου. Τη φάση που βρίσκεται η ομάδα.

15 14 Ας δουλέψουμε μαζί ειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα Υλικό που θα βοηθήσει στο σχεδιασμό μπορεί να προέλθει και από την «ταυτότητα» της ομάδας: Αριθμός μελών Ηλικία μελών Φύλο Χώρος προέλευσης Προηγούμενη εμπειρία από συμμετοχή σε ομάδα. Αντίστοιχες σκέψεις, πριν τη συνάντηση στην ομάδα κάνουν και τα μέλη: Τι θα μου ζητήσουν; Θα μπορέσω να ανταποκριθώ; Πως θα είναι η όλη διαδικασία; Στο σχεδιασμό του εκπαιδευτή η ομάδα καταγράφεται ως μία μικρογραφία του κόσμου μας: στη σύνθεσή της θα συναντήσει εγωκεντρικά, δειλά, αποστασιοποιημένα, συμμετοχικά άτομα με λιγότερο ή περισσότερο ανεπτυγμένη ατομικότητα ή συλλογικότητα. Το συμβόλαιο με την ομάδα γίνεται τα πρώτα λεπτά πριν ή μετά τις δραστηριότητες γνωριμίας. Την εισήγηση κάνει ο εκπαιδευτής και αφορά: Το σκοπό της ομάδας Τους ενδιάμεσους στόχους Τον τρόπο δουλειάς: μέσα στο χώρο του ΚΠΕ στο πεδίο επιστρέφοντας στο χώρο του ΚΠΕ Το χρόνο εργασίας της ομάδας Τα διαλείμματα Τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν εκτός αν ο συντονιστής έχει σχεδιάσει να τα παρουσιάσει πριν από κάθε δραστηριότητα Ενδεχόμενες δυσκολίες Τις απορίες των μελών Η διάταξη των καθισμάτων σε σχήμα κύκλου κρίνεται αναγκαία ώστε τα μέλη να επικοινωνούν άμεσα λεκτικά ή μη λεκτικά. Σημαντικό σημείο της εργασίας με ομάδα αποτελεί το «κλείσιμο» της ομάδας. Ο εκπαιδευτής και τα μέλη καταθέτουν τις απόψεις τους για την κοινή τους πορεία στην ομάδα. Αυτό μπορεί να γίνει με: Πεζό λόγο Στίχο Μουσική Σχέδιο Ζωγραφική Κατασκευή ρώμενο Ο εκπαιδευτής-συντονιστής της ομάδας ενθαρρύνει τα μέλη να καταθέσουν τη γνώμη τους. Για να διευκολύνει τα περισσότερο δειλά άτομα προτείνει όλους τους παραπάνω τρόπους έκφρασης ώστε όλοι να εκφραστούν με τα δικά τους μέσα: Με τη στάση του δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε να ακουστούν όλες οι απόψεις. Σχεδιάζει ο ίδιος ερωτήσεις του τύπου: «Τι δε σας άρεσε;» «Σε ποιο σημείο νιώσατε δυσκολία;» «Τι διαφορετικό θα μπορούσατε να προτείνετε;» Με τον τρόπο αυτό γίνεται η δυνατότητα στα μέλη και στον εκπαιδευτή να «δουν» την κοινή τους πορεία στην ομάδα από όσο το δυνατόν περισσότερες πλευρές, να κρατήσουν τα θετικά σημεία και να φύγουν πλουσιότεροι σε στοιχεία ομαδικότητας, αποδοχής του διαφορετικού και αυτοεκτίμησης.

16 Ας δουλέψουμε μαζί η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδα η λειτουργία της ομάδας η δουλειά με την ομάδ 15 Κλείνοντας... Η ομάδα βγαίνει από το σχολείο κουβαλώντας χαρακτηρισμούς του σχολικού περιβάλλοντος: «ο καλός στα μαθηματικά», «η κακή στη γλώσσα», «το παιδί από άλλη χώρα». Έρχεται στο Κ.Π.Ε. για να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα που στο μεγαλύτερο μέρος του αφορά δουλειά με ομάδα. Η διεργασία της ομάδας δίνει τη δυνατότητα στα μέλη να ξεδιπλώσουν ικανότητες και ταλέντα που στο σχολικό περιβάλλον είναι πιθανό να μην αφυπνίζονται λόγω της «σχολειοποίησης» της γνώσης (π.χ. βαθμοί, εξετάσεις). Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τους μαθητές που στο περιβάλλον της τάξης δε συγκεντρώνουν την προτίμηση των συμμαθητών τους. Εδώ τους δίνεται η ευκαιρία να «ξανασυστηθούν»στην ομάδα τους και να αποκτήσουν νέο προφίλ ως μέλη. Το ίδιο έχει να κάνει με όλη την ομάδα και τους λεγόμενους «καλούς μαθητές», που ενδέχεται ν ανακαλύψουν ότι αυτόν τον τρόπο δουλειάς δεν το γνωρίζουν και να αποφορτιστούν από το γνωστό «αυτός όλα τα ξέρει». Το πρόγραμμα στο Κ.Π.Ε. τελείωσε. Η ομάδα γυρίζει πίσω κουβαλώντας στο δισάκι της ένα σωρό καινούρια πράγματα. Το τι θα τα κάνει ο συντονιστής και τα μέλη όλα τούτα αυτό πραγματικά αποτελεί ομαδική υπόθεση... Bιβλιογραφία Αρχοντάκη, Ζ. - Φιλίππου,. (2003), 205 βιωματικές ασκήσεις για εμψύχωση, Καστανιώτης, Αθήνα Βαϊκούση,. (2003), Εκπαίδευση Ενηλίκων: Οι δυσκολίες στην επικοινωνία εκπαιδευτών και εκπαιδευόμενων, επιμέλ.. Βεργίδης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα Γιώργας,. (1995), Κοινωνική Ψυχολογία τομ. Β, δ εκδ., Αθήνα Γκιάστας, Γ. (2003), Εκπαίδευση Ενηλίκων: Η ψυχολογία ομάδων στην εκπαίδευση ενηλίκων, επιμέλ.. Βεργίδης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα Duglas, T. (1997), Η επιβίωση στις Ομάδες, γ έκδ., Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα Fontana, D. (1981), Ψυχολογία για εκπαιδευτικούς, Σαββάλας, Αθήνα Jaques, D. (2001), Μάθηση σε ομάδες, Μεταίχμιο, Αθήνα Κόκκος, Α. (2003), Εκπαίδευση Ενηλίκων: Ο μετασχηματισμός των στάσεων και ο ρόλος του εμψυχωτή, επιμέλ.. Βεργίδης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα Λαλούμη - Βιδάλη, Ε. Ανθρώπινες Σχέσεις και Επικοινωνία στην Προσχολική Εκπαίδευση, Σύγχρονες Εκδόσεις, Θεσσαλονίκη Πολέμη-Τοδούλου Μ., Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών, Εκπαιδευτικό Υλικό θεωρητικής κατάρτισης, τομ. ΙΙΙ: Η αξιοποίηση της διεργασίας της ομάδας στην εκπαίδευση ενηλίκων, Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας - Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης Συνεχιζόμενης Επαγ γελματικής Κατάρτισης, Αθήνα ΥΠΕΠΘ και Παιδαγωγικό Ινστιτούτου (1993), Θεατρική Αγωγή 1, ΟΕ Β, Αθήνα Φιλιππάκης, Μ. Κοινωνικό Θέατρο, Λευκό Αερόστατο, Χανιά Χρυσαφίδης, Κ. (1994), Βιωματική - Επικοινωνιακή ιδασκαλία, Gutenberg, Αθήνα Thody, A., Gray, B., Bowden, D. (2003), Οδηγός επιβίωσης του εκπαιδευτικού, Σαββάλας, Αθήνα Wetherell, M., επιμέλεια (2004), Ταυτότητα, Ομάδες και κοινωνικά ζητήματα, Μεταίχμιο, Αθήνα

17 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ Κ.Π.Ε. ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑΣ Η πηλιορείτισσα γιαγιά θυμάται... βότανα δια πάσαν νόσον Τουριστικές διαδρομές στη φύση και την παράδοση του Πηλιορείτικου χωριού Μια μέρα στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Ιστορίας Πηλίου Μια μέρα στο Μουσείο του Θεόφιλου Νερό - Οι Κρήνες της Μακρινίτσας Ανακαλύπτω τα μυστικά του τόπου μου - Βιοποικιλότητα Στα χνάρια των Κενταύρων Μην απορρίπτεις τα απορρίμματα Βιομηχανική κληρονομιά - Κεραμοποιείο Τσαλαπάτα ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ Κ.Π.Ε. ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑΣ 1. Κολτσιδόπουλος Ευριπίδης, βιολόγος, Υπεύθυνος του Κέντρου 2. Μακέλη Γραμματή, δασκάλα, Αναπληρώτρια Υπεύθυνη του Κέντρου 3. Βίγκλας Παναγιώτης, καθηγητής πληροφορικής, μέλος της Π.Ο. του Κέντρου 4. Γκράσσος Γεώργιος, καθηγητής αγγλικών, μέλος της Π.Ο. του Κέντρου 5. Γούλα Μαρία, δασκάλα, μέλος της Π.Ο. του Κέντρου 6. Παρδαλίδης Θεολόγος, βιολόγος, μέλος της Π.Ο. του Κέντρου 7. Παπαϊωάννου Άγγελος, γεωπόνος, μέλος της Π.Ο. του Κέντρου 8. Τσαβέ Πηνελόπη, φιλόλογος, μέλος της Π.Ο. του Κέντρου 9. Τσιμπλούλης Γεράσιμος, δάσκαλος, μέλος της Π.Ο. του Κέντρου Στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των Προγραμμάτων του Κ.Π.Ε. τα προηγούμενα χρόνια εργάστηκαν και οι: 1. Καπλάνης Ξενοφών, φυσικός 2. Καραδήμας Κωνσταντίνος, δάσκαλος 3. Οικονομίδης Δημήτρης, φυσιογνώστης 4. Παπαδοπούλου Σοφία, φιλόλογος Γραμματειακή υποστήριξη: Χρυσοχού Έλενα, υπάλληλος Κοινότητας Μακρινίτσας

18 ISBN: ΚΠΕ ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑΣ

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Αγαπητοί γονείς, Καθώς το νηπιαγωγείο μας έχει ήδη ανοίξει τις πόρτες του στα μικρά μας παιδάκια αλλά και σε εσάς, βρισκόμαστε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Παιδαγωγικά παιχνίδια Ελεύθερος συνειρμός Το παιχνίδι ρόλων Οραματισμός Ζωγραφική / Σχέδιο Εργασία σε μικρές ομάδες Επισκέπτες ομιλητές Χρήση Βίντεο Ανάθεση εργασιών Τα παιδαγωγικά

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Σκοποί ενότητας Να συζητηθούν βασικές παιδαγωγικές αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης Να προβληματιστούμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην

Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην Ενίσχυση των σχέσεων και της συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς. Στηρίζεται στην ενεργητική παρουσία των συμμετεχόντων, στην ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών και στην αξιοποίηση της

Διαβάστε περισσότερα

Σχέσεις καθηγητών και μαθητών

Σχέσεις καθηγητών και μαθητών ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2017-18 Σχέσεις καθηγητών και μαθητών Επιμέλεια παρουσίασης: Αθηνά Φωτάκη Υπεύθυνη καθηγήτρια: Δανίκα Ε. Το σχολικό περιβάλλον διαμορφώνεται από τις σχέσεις που αναπτύσσονται

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06 1590 1765 η Μέθοδος Project σε σχολές Αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη 1765 1880 συνήθης µέθοδος διδασκαλίας - διάδοσή της στην

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Οι τρεις διαστάσεις της μάθησης Αλέξης Κόκκος Ο Knud Illeris, ο σημαντικότερος ίσως θεωρητικός της μάθησης σήμερα, στο κείμενό του «Μια

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων 3 Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας Αξιολόγηση Ικανοτήτων Αξιολόγηση Ικανοτήτων Γενική Περιγραφή της Ενότητας: Αυτή η ενότητα στοχεύει στην αξιολόγηση των ηγετικών ικανοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της κουλτούρας και του κλίματος του σχολείου

Η ανάπτυξη της κουλτούρας και του κλίματος του σχολείου Η ανάπτυξη της κουλτούρας και του κλίματος του σχολείου Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης Δρ Δημήτρης Δημητρίου Δρ Παναγιώτης Αντωνίου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Νεοπροαχθέντων. Διευθυντών Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το Σύντομη περιγραφή Το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

Μοναδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών

Μοναδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών Μοναδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών Γιατί ακόμα και όταν η αγάπη είναι δεδομένη, η επικοινωνία είναι κάτι που μαθαίνεται* *Προγράμματα βασισμένα στην «Επικοινωνία

Διαβάστε περισσότερα

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Διαβάστε προσεκτικά την λίστα που ακολουθεί. Ποιες από τις δραστηριότητες που αναφέρονται θεωρείτε ότι θα συνέβαλαν περισσότερο στην προώθηση του γραμματισμού των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Εσπερινά σχολεία, μια διαφορετική προσέγγιση στην εκπαιδευτική διαδικασία Δρ. ΖΑΡΚΑΔΟΥΛΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Διευθυντής 1 ου Εσπερινού ΓΕΛ Αθηνών zarknick@hotmail.com

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργατικές Τεχνικές

Συνεργατικές Τεχνικές Καταιγισμός ιδεών, Παιχνίδι ρόλων, Ομάδες Εργασίας, Συζήτηση με διάταξη δύο κύκλων, Δομημένη Συζήτηση - Debate Μέθοδος σχεδίων εργασίας ΚΕΣΥΠ ΚΙΛΚΙΣ Καταιγισμός ιδεών Είναι η εξέταση ενός ζητήματος μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να συζητήσουν και να

Διαβάστε περισσότερα

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική Υ.Α Γ2/6646/20-11-97 Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική ΥΠΕΠΘ-Γ2/6646120.Ι 1.97 Ενηµέρωση για το πρόγραµµα επιµόρφωσης Καθηγητών στο Σχολικό Επαγγελµατικό Προσανατολισµό και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙΝΩΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ» (INOV) Ζ ΚΥΚΛΟΣ To Κέντρο Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Ο πολλαπλός ρόλος του Διευθυντή στο νέο σχολείο 1. Εισαγωγή 2. Τα καθήκοντα του Διευθυντή της σχολικής μονάδας.

Ο πολλαπλός ρόλος του Διευθυντή στο νέο σχολείο 1. Εισαγωγή 2. Τα καθήκοντα του Διευθυντή της σχολικής μονάδας. Ο πολλαπλός ρόλος του Διευθυντή στο νέο σχολείο 1. Εισαγωγή 2. Τα καθήκοντα του Διευθυντή της σχολικής μονάδας. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 1 Εισαγωγή Στη σημερινή παρουσίαση εξετάζεται και αναλύεται μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Το παιχνίδι της χαράς

Το παιχνίδι της χαράς Ανοιχτό πρόγραμμα εκπαίδευσης Κατερίνα Πουλέα Παιδαγωγός Το παιχνίδι της χαράς Το παιχνίδι της χαράς Αετιδέων 15 & Βουτσινά Χολαργός 6944 773597 Ανοιχτό πρόγραμμα εκπαίδευσης Το Παιδαγωγικό Κέντρο Προσχολικής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Τερψιχόρη Γκιόκα Μέλος ΠΟΔ Αττικής Η «Συμβουλευτική Ψυχολογία» είναι ο εφαρμοσμένος κλάδος της Ψυχολογίας, ο οποίος διευκολύνει την δια βίου προσωπική

Διαβάστε περισσότερα

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Κάππας Σπυρίδων ΟΜΑΔΑ είναι μια συνάθροιση ατόμων στην οποία το καθένα έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, ενώ ταυτόχρονα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική Εργασία (Project)

Ερευνητική Εργασία (Project) Ερευνητική Εργασία (Project) Ερευνητικές Εργασίες (Project) Τι είναι ερευνητική εργασία Σκοπός της ερευνητικής εργασίας Εκπαιδευτική Αξία Προϋποθέσεις επιτυχίας του project Ρόλος του μαθητή Ρόλος του Εκπαιδευτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ ΟΥΣΑ: ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ:. Σας παρακαλούμε, απαντώντας στα δύο ερωτηματολόγια που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Δ Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης 12η περιφέρεια Θεσ/νικης

Μαθηματικά Δ Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης 12η περιφέρεια Θεσ/νικης Μαθηματικά Δ Δημοτικού Πέτρος Κλιάπης 12η περιφέρεια Θεσ/νικης Το σύγχρονο μαθησιακό περιβάλλον των Μαθηματικών Ενεργή συμμετοχή των παιδιών Μάθηση μέσα από δραστηριότητες Κατανόηση ΌΧΙ απομνημόνευση Αξιοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 9: Η συνεργατική διδασκαλία & μάθηση

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 9: Η συνεργατική διδασκαλία & μάθηση Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 9: Η συνεργατική διδασκαλία & μάθηση Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Άδειες Χρήσης. Μοντέλο προαγωγής προγραμμάτων αγωγής υγείας μέσω της φυσικής αγωγής. Χρηματοδότηση. Σκοποί ενότητας. Οι παρακάτω θεωρίες

Άδειες Χρήσης. Μοντέλο προαγωγής προγραμμάτων αγωγής υγείας μέσω της φυσικής αγωγής. Χρηματοδότηση. Σκοποί ενότητας. Οι παρακάτω θεωρίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Άδειες Χρήσης Μοντέλο προαγωγής προγραμμάτων αγωγής υγείας μέσω της φυσικής αγωγής Θεοδωράκης Γιάννης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το ΕΠΜ_2014 Εκπαιδευτικό Έργο «Το Κινητό Μουσείο»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Βασικός σκοπός ήταν η απόκτηση νέων και εμβάθυνση ήδη γνωστών τεχνικών για την πρόληψη της μαθητικής διαρροής.

Διαβάστε περισσότερα

Πειραματικό εργαστήρι στη βιωματική μάθηση και στη σχολική θρησκευτική αγωγή

Πειραματικό εργαστήρι στη βιωματική μάθηση και στη σχολική θρησκευτική αγωγή Πειραματικό εργαστήρι στη βιωματική μάθηση και στη σχολική θρησκευτική αγωγή Εργαστήριο Ιστορίας και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Αιγαίου Διδάσκουν: Πολύκαρπος Καραμούζης, (Πανεπιστήμιο Αιγαίου)

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Β Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης

Μαθηματικά Β Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης Μαθηματικά Β Δημοτικού Πέτρος Κλιάπης Ο μαθητής σε μια σύγχρονη τάξη μαθηματικών: Δεν αντιμετωπίζεται ως αποδέκτης μαθηματικών πληροφοριών, αλλά κατασκευάζει δυναμικά τη μαθηματική γνώση μέσα από κατάλληλα

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα Ι. Κλίμακα Διερεύνησης Προσδοκιών. Ερωτηματολόγιο Οι Προσδοκίες μου από το σεμινάριο

Παράρτημα Ι. Κλίμακα Διερεύνησης Προσδοκιών. Ερωτηματολόγιο Οι Προσδοκίες μου από το σεμινάριο Παράρτημα Ι Κλίμακα Διερεύνησης Προσδοκιών Ερωτηματολόγιο Οι Προσδοκίες μου από το σεμινάριο Σημειώστε τον βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας σας με τις παρακάτω προτάσεις, με βάση την επεξήγηση που ακολουθεί:

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών. Αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας Ερωτηματολόγια εκπαιδευτικών

2 ο Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών. Αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας Ερωτηματολόγια εκπαιδευτικών ο Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών Αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας 05-6 Ερωτηματολόγια εκπαιδευτικών Οι εκπαιδευτικοί έχουν συμφωνήσει πάνω σ' ένα γενικό πλαίσιο αρχών και εφαρμόζουν τον εσωτερικό κανονισμό

Διαβάστε περισσότερα

www.thelonaxero.com Η συγκεκριμένη εργασία αφορά την παρουσίαση του βιβλίου «www.thelonaxero.com» με αξιοποίηση του εργαλείου Power Point.

www.thelonaxero.com Η συγκεκριμένη εργασία αφορά την παρουσίαση του βιβλίου «www.thelonaxero.com» με αξιοποίηση του εργαλείου Power Point. www.thelonaxero.com Η συγκεκριμένη εργασία αφορά την παρουσίαση του βιβλίου «www.thelonaxero.com» με αξιοποίηση του εργαλείου Power Point. Συγγραφέας του βιβλίου είναι η Τζακλίν Ουίλσον και απευθύνεται

Διαβάστε περισσότερα

Ομαδική λήψη απόφασης και βιωματικές ασκήσεις. Κατερίνα Αργυροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια

Ομαδική λήψη απόφασης και βιωματικές ασκήσεις. Κατερίνα Αργυροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Ομαδική λήψη απόφασης και βιωματικές ασκήσεις Κατερίνα Αργυροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Διαδικασία Λήψης Αποφάσεων Το βίωμα της ομαδικής λήψης απόφασης Πλεονεκτήματα ομαδικής λήψης απόφασης Ενισχύεται

Διαβάστε περισσότερα

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών

Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Κίνητρο και εμψύχωση στη διδασκαλία: Η περίπτωση των αλλόγλωσσων μαθητών/τριών Δρ Μαριάννα Φωκαΐδου Δρ Παυλίνα Χατζηθεοδούλου Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή

Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή 2016-2017 Βαβαρούτα Κατερίνα Σπυρόπουλος Βασίλης Ψηλοπαναγιώτη Άννα Ψυχομάνη Γεωργία Ριόλος 2016-17 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010 ΚΕΙΜΕΝΟ Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης κινητήρια δύναμη

Διαβάστε περισσότερα

Διευθυντής Σχολείου: Δαυίδ Δαυίδ Συντονίστρια Σχολείου: Δρ Ελένη Δαμιανίδου (Β.Δ.) Υποστηρικτής Π.Ι.: Δρ Παναγιώτης Σάββα

Διευθυντής Σχολείου: Δαυίδ Δαυίδ Συντονίστρια Σχολείου: Δρ Ελένη Δαμιανίδου (Β.Δ.) Υποστηρικτής Π.Ι.: Δρ Παναγιώτης Σάββα Διευθυντής Σχολείου: Δαυίδ Δαυίδ Συντονίστρια Σχολείου: Δρ Ελένη Δαμιανίδου (Β.Δ.) Υποστηρικτής Π.Ι.: Δρ Παναγιώτης Σάββα ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ Διαφορετικότητα μαθητών Εσπερινού: Ενήλικες Διαφορετικά μαθησιακά

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΕΡΩΤΗΜΑ 1 ο : Σύμφωνα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ., ο παιδαγωγικός ρόλος ανανεώνεται, αναθεωρείται, αναβαθμίζεται, προκειμένου να ανταποκριθεί

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Αλεξανδρής Γιώργος. Αλιάι Αουλόνα

Αλεξανδρής Γιώργος. Αλιάι Αουλόνα Γ1 "Πρέπει να αισθανόμαστε τυχεροί που γεννηθήκαμε σε μια χώρα που μας παρέχει εκπαίδευση. Πρωταρχικός μας ρόλος είναι να σεβόμαστε τους καθηγητές και τους συμμαθητές μας και να απαιτούμε τα δικαιώματά

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή Προγράμματος Αγωγής Στοματικής Υγείας»

Εφαρμογή Προγράμματος Αγωγής Στοματικής Υγείας» «Πρακτική Εφαρμογή Προγράμματος Αγωγής Στοματικής Υγείας» Ματίνα Στάππα, Οδοντίατρος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών Πάρεδρος Αγωγής Υγείας Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Η εφαρμογή των προγραμμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Τι είδους δραστηριότητα είναι ο γραμματισμός; Πότε, πώς και γιατί εμπλέκονται οι άνθρωποι σε δραστηριότητες εγγραμματισμού; Σε ποιες περιστάσεις και με ποιο σκοπό; Καθημερινές

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ/ΜΕΝΤΟΡΕΣ: Συναισθηματικές δεξιότητες

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ/ΜΕΝΤΟΡΕΣ: Συναισθηματικές δεξιότητες ΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ/ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ/ΜΕΝΤΟΡΕΣ: Συναισθηματικές δεξιότητες Μέσω της χρήσης μιας κλίμακας αξιολόγησης από το 1 μέχρι το 5, αξιολογήστε σε ποιο βαθμό

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές Εφαρμογές Η/Υ (Θεωρία) 21/03/2017. Διδάσκουσα: Αδαμαντία Κ. Σπανακά

Παιδαγωγικές Εφαρμογές Η/Υ (Θεωρία) 21/03/2017. Διδάσκουσα: Αδαμαντία Κ. Σπανακά Παιδαγωγικές Εφαρμογές Η/Υ (Θεωρία) 21/03/2017 Διδάσκουσα: Αδαμαντία Κ. Σπανακά (madspa@otenet.gr) ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ MOOC Μαζικό: παρέχεται η δυνατότητα εγγραφής μεγάλου αριθμού φοιτητών από

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΕΡΔΙΚΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΟΚΟΜΟΣ Med candidate Επιμορφωτικές & διοικητικές λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Σχολικής Τάξης μέσα από ομαδοσυνεργατική προσέγγιση. Μπέλλου Ιωάννα: Σχ. Σύμβουλος Πληροφορικής

Διαχείριση Σχολικής Τάξης μέσα από ομαδοσυνεργατική προσέγγιση. Μπέλλου Ιωάννα: Σχ. Σύμβουλος Πληροφορικής Διαχείριση Σχολικής Τάξης μέσα από ομαδοσυνεργατική προσέγγιση Μπέλλου Ιωάννα: Σχ. Σύμβουλος Πληροφορικής ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ Ορισμός O σχολική αίθουσα O κοινωνική ομάδα O σύστημα σχέσεων O σύστημα αλληλεπιδράσεων

Διαβάστε περισσότερα

«Υποστήριξη Επαγγελματικής Μάθησης: από την επιμόρφωση στη δράση και στη μάθηση εντός του σχολείου»

«Υποστήριξη Επαγγελματικής Μάθησης: από την επιμόρφωση στη δράση και στη μάθηση εντός του σχολείου» «Υποστήριξη Επαγγελματικής Μάθησης: από την επιμόρφωση στη δράση και στη μάθηση εντός του σχολείου» Δημοτικό Σχολείο Αγίου Δημητρίου Σχ. Χρονιά 2018-2019 Δρ Γεωργία Πασιαρδή (Διευθύντρια) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητικές Εργασίες. Μέθοδος Project στις Ερευνητικές Εργασίες

Ερευνητικές Εργασίες. Μέθοδος Project στις Ερευνητικές Εργασίες Ερευνητικές Εργασίες Μέθοδος Project στις Ερευνητικές Εργασίες Δομή παρουσίασης Θεωρητική παρουσίαση της Μεθόδου Project Εφαρμογές της μεθόδου Project Στάδια-σταθμοί υλοποίησης project Θεωρητική παρουσίαση

Διαβάστε περισσότερα

Νικολέττα Ιωάννου Λειτουργός Γραφείου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Νικολέττα Ιωάννου Λειτουργός Γραφείου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Νικολέττα Ιωάννου Λειτουργός Γραφείου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού 2 ο Π α γ κ ύ π ρ ι ο Σ υ ν έ δ ρ ι ο, 29 Ν ο ε μ β ρ ί ο υ 2 0 1 4, Λ ε μ ε σ ό ς Βασικά ερωτήματα

Διαβάστε περισσότερα

Το μουσείο ζωντανεύει με ταξίδι σχολικό! Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ποδράσηη

Το μουσείο ζωντανεύει με ταξίδι σχολικό! Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ποδράσηη ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 5 ποδράσηη Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Μουσείο Επιστημών και Τεχνολογίας Πανεπιστημίου Πατρών 2ο Δημοτικό Σχολείο Ακράτας Δημοτικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση 1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση Στη βασική παιδεία, τα μαθηματικά διδάσκονται με στατικά μέσα α) πίνακα/χαρτιού β) κιμωλίας/στυλού γ) χάρτινου βιβλίου.

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Ε Δημοτικού

Μαθηματικά Ε Δημοτικού Μαθηματικά Ε Δημοτικού Πέτρος Κλιάπης 2014 Πέτρος Κλιάπης 12η Περιφέρεια Θεσσαλονίκης Το σύγχρονο μαθησιακό περιβάλλον των Μαθηματικών Ενεργή συμμετοχή των παιδιών Μάθηση μέσα από δραστηριότητες Κατανόηση

Διαβάστε περισσότερα

Η εισήγηση Η τεχνική του καταιγισμού ιδεών (Brainstorming). Η μελέτη περίπτωσης. Παίξιμο ρόλων-τα παιχνίδια προσομοίωσης, ρόλων,

Η εισήγηση Η τεχνική του καταιγισμού ιδεών (Brainstorming). Η μελέτη περίπτωσης. Παίξιμο ρόλων-τα παιχνίδια προσομοίωσης, ρόλων, Η εισήγηση Η τεχνική του καταιγισμού ιδεών (Brainstorming). Η μελέτη περίπτωσης. Παίξιμο ρόλων-τα παιχνίδια προσομοίωσης, ρόλων, αντιπαράθεσης απόψεων. Εννοιολογική χαρτογράφηση -Ο χάρτης εννοιών (concept

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΡΙΟ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ Η αφορμή ( 1 ) Ήρθε η ώρα να παρουσιάσουν τις εργασίες τους. Η μια δεν ήξερε να βάλει το στικάκι στη θύρα, ενώ ο άλλος παιδευόταν να ανοίξει την

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ; Η επαγγελματική ανάπτυξη και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνδέονται. Η εξελικτική πορεία του ατόμου δεν κλείνει με την είσοδό του στο επάγγελμα ή σε έναν οργανισμό αλλά αντίθετα, την στιγμή εκείνη αρχίζει μία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ 1. Γονείς δημογραφικά στοιχεία, φύλο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο ψυχολογικοί παράγοντες (συστολή, αρν. εμπειρίες, αδεξιότητα) προσδοκίες, στάσεις,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ ΟΥΣΑ: ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ:. Σας παρακαλούμε, απαντώντας στα δύο ερωτηματολόγια που ακολουθούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΕΠΑΛ ΑΓΡΙΝΙΟΥ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Επιμορφωτής: Αρ. Παπασάββας Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Med. Εκπαίδευση ενηλίκων

ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΕΠΑΛ ΑΓΡΙΝΙΟΥ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Επιμορφωτής: Αρ. Παπασάββας Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Med. Εκπαίδευση ενηλίκων ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΕΠΑΛ ΑΓΡΙΝΙΟΥ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Επιμορφωτής: Αρ. Παπασάββας Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Med Εκπαίδευση ενηλίκων Χαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευόμενων Εμπόδια στη μάθηση των ενηλίκων

Διαβάστε περισσότερα

«Διαχείριση συναισθημάτων. Αναστοχασμός των εκπαιδευτικών επί των πρακτικών για την προώθηση της εκπαίδευσης των μαθητών στη συναισθηματική ζωή».

«Διαχείριση συναισθημάτων. Αναστοχασμός των εκπαιδευτικών επί των πρακτικών για την προώθηση της εκπαίδευσης των μαθητών στη συναισθηματική ζωή». Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε στο χώρο του σχολείου μας το βασικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα πρόληψης του ΚΕΘΕΑ που αφορά στην καλλιέργεια δεξιοτήτων για παιδιά του Δημοτικού. Το πρόγραμμα ήταν 4ήμερο και

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών

Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» E ΚΥΚΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ποδράσηη Το Βυζαντινό Κάστρο Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9ο ΕΠΑΛ Θεσσαλονίκης

ποδράσηη Το Βυζαντινό Κάστρο Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9ο ΕΠΑΛ Θεσσαλονίκης ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 ποδράσηη 5 Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού 9ο ΕΠΑΛ Θεσσαλονίκης Το Βυζαντινό Κάστρο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΑΕΡΙΝΗ ΠΟΛΗ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΑΕΡΙΝΗ ΠΟΛΗ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013 2014 ΑΕΡΙΝΗ ΠΟΛΗ H Αέρινη Πόλη είναι μια ομάδα που σχεδιάζει και υλοποιεί πρωτοπόρα εκπαιδευτικά προγράμματα βασισμένα στις ανάγκες του σήμερα των σχολείων της χώρας μας. Ένα μέρος των

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ. Ιωάννης Βρεττός

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ. Ιωάννης Βρεττός Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Ιωάννης Βρεττός Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Γνώρισμα της προσωπικότητας ή ασκήσιμη συμπεριφορά; ΜΗ ΛΕΚΤΙΚΑ ΚΑΝΑΛΙΑ Κινήσεις μέσα στον χώρο Κινήσεις των χεριών και του σώματος Οι κινήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η καλλιέργεια της ικανότητας για γραπτή έκφραση πρέπει να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Ο γραπτός λόγος χρειάζεται ως μέσο έκφρασης. Βέβαια,

Διαβάστε περισσότερα

η μέθοδος «Project», σε «βήματα»

η μέθοδος «Project», σε «βήματα» η μέθοδος «Project», σε «βήματα» 1. Επιλογή θέματος - Ευαισθητοποίηση μαθητών Το θέμα, θα πρέπει να: ανταποκρίνεται σε, ενδιαφέροντα, ανησυχίες και εμπειρίες των μαθητών. Η συσχέτιση πραγματικών καταστάσεων

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Γιατί χρειάζεται να κάνουµε τόσο ειδική διαφοροποίηση; Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσµα του αυτισµού έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης και αντίληψης για τον κόσµο,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Παράρτημα 2. ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ X ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ Ημερομηνία 26 Νοεμβρίου 2012 Αριθ. Πρωτ. 266 Σχ. Έτος:

Διαβάστε περισσότερα

Συναισθηματική Νοημοσύνη

Συναισθηματική Νοημοσύνη Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Συναισθηματική Νοημοσύνη E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ Δρ. Μαρία Μαυροπούλου ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ; Διαφωνία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ατόμων ή ομάδων σε ένα θέμα αμοιβαίου ενδιαφέροντος Δρ. Μαρία Μαυροπούλου 1 ΟΜΑΔΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Το εργαστήρι για εκπαιδευτικούς σχολικών μονάδων των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κιλκίς προσφέρει μεθοδολογικά εργαλεία και στρατηγικές ενίσχυσης των

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές και πρακτικές. Δρ Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος Πρόεδρος ΠΑΝ.Σ.ΜΕ.ΚΑ.Δ.Ε.

Αρχές και πρακτικές. Δρ Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος Πρόεδρος ΠΑΝ.Σ.ΜΕ.ΚΑ.Δ.Ε. Αρχές και πρακτικές Δρ Χρυσάνθη Κουμπάρου Σχολική Σύμβουλος Πρόεδρος ΠΑΝ.Σ.ΜΕ.ΚΑ.Δ.Ε. «Βίωμα» Η έννοια του βιώματος συνδέεται με το συγκινησιακό φαινόμενο. Βίωμα είναι η προσωπική εμπειρία που συγκινεί

Διαβάστε περισσότερα

Ν Η Π Ι Α Γ Ω Γ Ε Ι Ο

Ν Η Π Ι Α Γ Ω Γ Ε Ι Ο ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ «Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ» Ν Η Π Ι Α Γ Ω Γ Ε Ι Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Α. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ Σκοπός του Νηπιαγωγείου είναι να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτυχθούν σωματικά, συναισθηματικά,

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr Εισαγωγή Η αλλαγή του κλίματος αποτελεί στις μέρες μας ένα αδιαμφισβήτητο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Στις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών για την ειδικότητα των νηπιαγωγών των εκπαιδευτικών πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, ακριβώς λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού και των υψηλών βαθμολογιών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΘΕΜΑ : Εφαρµογή καινοτόµων παρεµβάσεων στο Ολοήµερο Νηπιαγωγείο

ΠΡΟΣ: ΘΕΜΑ : Εφαρµογή καινοτόµων παρεµβάσεων στο Ολοήµερο Νηπιαγωγείο Να διατηρηθεί µέχρι Βαθµός ασφαλείας Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝ. ΠΑΙ ΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚ/ΤΩΝ ΕΝΙΑΙΟΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ /ΝΣΗ ΣΠΟΥ ΩΝ Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Α. Παπανδρέου

Διαβάστε περισσότερα

Γλωσσάρι Το γλωσσάρι του MATURE Ανδραγωγική Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας Δεξιότητες Δέσμευση

Γλωσσάρι Το γλωσσάρι του MATURE Ανδραγωγική Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας Δεξιότητες Δέσμευση Γλωσσάρι Η ομάδα MATURE διαθέτει σημαντική εμπειρία στη διαχείριση και υλοποίηση Ευρωπαϊκών προγραμμάτων και γνωρίζει ότι τα ζητήματα επικοινωνίας ενδέχεται να προκαλέσουν σύγχυση. Προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση Ent-teach κεφαλαιο 3 - Ανάλυση Αγοράς Περιγραφή της εκπαιδευτικής δραστηριότητας Αυτή η εκπαιδευτική δραστηριότητα απευθύνεται σε μαθητές από όλους

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΗΓΕΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ. Developing Leadership Skills

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΗΓΕΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ. Developing Leadership Skills ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΗΓΕΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ Developing Leadership Skills Στόχος του Προγράμματος Το πρόγραμμα για την Ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων είναι μα πλήρης, αυτόνομη και ολοκληρωμένη εκπαιδευτική ενότητα με στόχο

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

Η Αξιολογηση του Εκπαιδευτικού Έργου- Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη σχολική μονάδα

Η Αξιολογηση του Εκπαιδευτικού Έργου- Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη σχολική μονάδα ΥΠΑΙΘΠΑ / ΙΕΠ ΕΡΓΟ : Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου της σχολικής μονάδας: Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης (ΑΕΕ) Η Αξιολογηση του Εκπαιδευτικού Έργου- Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη σχολική μονάδα Ιανουάριος

Διαβάστε περισσότερα

Απογευματινή Επιμορφωτική Συνάντηση με τους εκπαιδευτικούς των Γυμνασίων της Γενικής Παιδαγωγικής ευθύνης

Απογευματινή Επιμορφωτική Συνάντηση με τους εκπαιδευτικούς των Γυμνασίων της Γενικής Παιδαγωγικής ευθύνης Κωνσταντίνα Δ. Κηροποιού Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Καβάλας Απογευματινή Επιμορφωτική Συνάντηση με τους εκπαιδευτικούς των Γυμνασίων της Γενικής Παιδαγωγικής ευθύνης Θέμα: Εφαρμογή των Βιωματικών Δράσεων

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: "Δρω-Αλληλεπιδρώ", "Act-Interact"

Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: Δρω-Αλληλεπιδρώ, Act-Interact Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: "Δρω-Αλληλεπιδρώ", "Act-Interact" Ειρήνη Κόκκα, Ψυχολόγος, ΕΔΕΑΥ ΔΑΔ Λάρισας Γεωργία Ζέρβα, Κοιν. Λειτουργός, ΕΔΕΑΥ ΔΑΔ Λάρισας Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: "Δρω-Αλληλεπιδρώ", "Act-Interact"

Διαβάστε περισσότερα

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να μιλούν? Προσπαθώντας να επικοινωνήσουν Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να γράφουν? Μαθαίνoυν να γράφουν γράφοντας Η γραφή λύνει προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα: Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φωκίδας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο:

Τμήμα: Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φωκίδας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: Τμήμα: Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φωκίδας Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: 2231081842 Χώρος υλοποίησης: ΕΚΦΕ Φωκίδας Υπεύθυνος: Μπεμπή Ευαγγελία Τηλέφωνο επικοινωνίας:

Διαβάστε περισσότερα

Παπαμιχαλοπούλου Ελευθερία, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής Τ.Ε. 1 ο Νηπιαγωγείου Ελληνικού Υπ. Διδάκτορας Ειδικής Αγωγής, Τ.Ε.Α.Π.Η.

Παπαμιχαλοπούλου Ελευθερία, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής Τ.Ε. 1 ο Νηπιαγωγείου Ελληνικού Υπ. Διδάκτορας Ειδικής Αγωγής, Τ.Ε.Α.Π.Η. Π3.2.2. Κοινωνικές Ιστορίες που αφορούν στην Προσωπική και Κοινωνική Ανάπτυξη και στην κατανόηση κοινωνικών καταστάσεων για μαθητές με αναπηρία Π3.2.3. Κοινωνικές Ιστορίες που αφορούν στη διαχείριση κινδύνων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ. Σχ. Έτος: Ημερομηνία Αριθ. Πρωτ.

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ. Σχ. Έτος: Ημερομηνία Αριθ. Πρωτ. ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ X ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ Σχ. Έτος: 2012-2013 Ημερομηνία 26-11-2012 Αριθ. Πρωτ. 266 ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη» MIS: 295450 Υποέργο 1: «Εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και οδηγών για τον εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια

Διαβάστε περισσότερα

Η αποτελεσματική επικοινωνία γονέων-εκπαιδευτικών

Η αποτελεσματική επικοινωνία γονέων-εκπαιδευτικών Δρ Γεώργιος Γιαννακόπουλος Ψυχίατρος παιδιών και εφήβων Η αποτελεσματική επικοινωνία γονέων-εκπαιδευτικών Εταιρεία Εκπαίδευσης και Ψυχοθεραπείας Αθήνα 2013 0 Copyright 2013 Γεώργιος Γιαννακόπουλος ISBN:

Διαβάστε περισσότερα