ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΟΤΤΑΒΑΣ. Περιέχει: Κατάλογο κυριότερων εισαγωγέων Ελληνικών προϊόντων στον Καναδά.

Transcript

1 ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΟΤΤΑΒΑΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2007 Περιέχει: Κατάλογο κυριότερων εισαγωγέων Ελληνικών προϊόντων στον Καναδά.

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα Περίληψη Ετήσιας Έκθεσης ο ΜΕΡΟΣ Η Καναδική Οικονομία κατά το Γενικά στοιχεία 3 2. Τομείς της Οικονομίας Καναδά 4 3. Ο Τομέας της Ενέργειας 8 4. Τελευταίες Εξελίξεις Οικονομίας Καναδά Εξωτερικό Εμπόριο Διεθνείς Εκθέσεις Τουρισμός 29 2 ο ΜΕΡΟΣ Ελληνο-Καναδικές Οικονομικές και Εμπορικές Σχέσεις κατά το Εισαγωγή Καναδικές Εξαγωγές προς την Ελλάδα Εξαγωγές Ελλάδας προς τον Καναδά Διμερείς Επενδύσεις 42 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: Κυριότεροι Εισαγωγείς Ελληνικών Προϊόντων 47 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: Εμπόδια Πρόσβασης σε Αγορά Καναδά 1. Πρόσβαση σε Δημόσιες Προμήθειες Καναδά Πρόσβαση σε Αγορά Οίνου και Αλκοολούχων Ποτών Καναδά 58 2

3 I. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΝΑΔΑ (Στατιστικά στοιχεία 2007) Δημοσιονομικό Πλεόνασμα 1 % του Α.Ε.Π. (Απρίλιος 2006 Μάρτιος 2007) Ρυθμός ανάπτυξης (αύξηση ΑΕΠ) 2,7 % (2006: 2,8%, 2005: 2,9 %) Σύνθεση ΑΕΠ Καναδά Πρωτογενής τομέας 2,2%, Δευτερογενής τομέας 26,9%, Τριτογενής τομέας 70,9% Πληθωριστικός δείκτης 2,1 % Δείκτης ανεργίας 6 % ΑΕΠ κατά κεφαλή Δολ. Καναδά = Ευρώ Άμεσες Αλλοδαπές Επενδύσεις 448,9 δις Δολ. Καναδά = 315,3 δις Ευρώ (2006) Ομοσπονδιακό Εξωτερικό Χρέος 508 δις Δολ. Καναδά = 346 δις Ευρώ Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών + 1,4 % του ΑΕΠ (Πλεόνασμα) Εμπορικό Ισοζύγιο + 3,28 % του ΑΕΠ (Πλεόνασμα) Κύριοι Πελάτες Η.Π.Α. (79%), Μεγάλη Βρετανία (2,9%), Κίνα (2,1%), Ιαπωνία (2%), Μεξικό (1,1%) Κύριοι Προμηθευτές Η.Π.Α. (54,2%), Κίνα (9,4%), Μεξικό (4,2%), Ιαπωνία (3,8%), Γερμανία (2,8%) Φυσικοί Πόροι: Πλούσια αποθέματα πετρελαίου (κυρίως πετρελαιοειδείς γαίες) και φυσικού αερίου (φθίνοντα). Επίσης, άφθονη υδροηλεκτρική ενέργεια. Συνολικά, θετικό ενεργειακό ισοζύγιο. Σημαντικά κοιτάσματα μεταλλικών (χρυσός, ουράνιο, ψευδάργυρος, νικέλιο, χαλκός, σίδηρος) και μη (διαμάντια, ποτάσιο, δομικά υλικά) ορυκτών. Πρωτογενής Τομέας: Γεωργία/Κτηνοτροφία με μεγάλες εκμεταλλεύσεις και μηχανοποιημένη παραγωγή. Δημητριακά, όσπρια, ελαιόκαρποι (canola/rapeseed), βοοειδή. Πλούσια παραγωγή Δασικών Προϊόντων, ξυλεία, χαρτοπολτός, χαρτί. Σημαντικότατη Αλιεία. Βιομηχανία: Αναπτυγμένη και τεχνολογικά προηγμένη, με κύρια συγκέντρωση στο Οντάριο και Κεμπέκ. Κύριοι κλάδοι: Αεροναυπηγική, Μεταποίηση Τροφίμων, Αυτοκινητοβιομηχανία, Βιοτεχνολογία, Χημικά Προϊόντα, Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, Ιατρικές Συσκευές, Φαρμακευτικά Προϊόντα και Πλαστικά. Κλάδος κατασκευών: Μία από τις ατμομηχανές της οικονομίας της χώρας, με σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Υπηρεσίες: Υπεραναπτυγμένος και πολύπλευρος τομέας, με έμφαση στο λιανεμπόριο, τις χρηματοοικονομικές και κτηματομεσιτικές υπηρεσίες, καθώς και τις υπηρεσίες επικοινωνιών. Επίσης, σημαντικοί τομείς Εκπαίδευσης και Υγείας, οι οποίοι συνδέονται με την Κυβέρνηση του Καναδά. Τουρισμός: Σημαντική τουριστική βιομηχανία (30,4 εκατομμύρια επισκέπτες το 2006). Το σημαντικότερο ποσοστό τουριστικού ρεύματος προέρχεται από τις Η.Π.Α. (84,5%). Διεθνές Εμπόριο: Κυριαρχείται από τις σχέσεις με Η.Π.Α., λόγω γειτνίασης, μεγέθους αγοράς και ελεύθερης κυκλοφορίας εμπορευμάτων, στο πλαίσιο Συνθήκης NAFTA. II. ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ (Στατιστικά στοιχεία 2007) 3

4 Το εμπορικό μας ισοζύγιο με τον Καναδά είναι ελλειμματικό με ισχυρή τάση διεύτυνσης (σχεδόν τετραπλασιασμός) εντός του 2007, ως αποτέλεσμα της κάμψης των Ελληνικών εξαγωγών προς τον Καναδά σε συνδυασμό με τη σημαντική αύξηση των Καναδικών εξαγωγών προς τη χώρα μας. Γενική Εικόνα για τη χώρα μας Αξία σε εκ. ευρώ % μεταβολή /06 Εξαγωγές 87,2 79,2 73,8-6,8 % Εισαγωγές 105,6 95,8 153,3 + 60,1 % Εμπορικό Ισοζύγιο - 18,4-16,6-79,5 +378,9 % Σχέση Εισαγωγές/ Εξαγωγές 1,21 1,21 2,08 Ροή Εμπορίου 192, ,1-9,2 % Ελληνικές εισαγωγές από Καναδά: 153,3 εκ. Ευρώ (2007) Ελληνικές εξαγωγές προς Καναδά: 73,8 εκ. Ευρώ (2007) Κυριότερες εισαγωγές: Γουνοδέρματα, Σκραπ Σιδήρου, Κυριότερες εξαγωγές: Ελιές & Ελαιόλαδο, Φυσικές Προϊόντα Χαρτιού, Φάρμακα, Μηχανολογικός & Ορυκτές Ύλες, Κονσέρβες Φρούτων, Βιντεοπαραγωγές, Ηλεκτρολογικός Εξοπλισμός και Όσπρια. Κρασί, Τυριά (κυρίως, Φέτα) & Φύλλα Χαλκού - Ψευδαργύρου. Στον τομέα του τουρισμού, δεν υφίσταται διμερής Τουριστική Συμφωνία και ο αριθμός των Καναδών τουριστών προς τη χώρα μας, παρά τη σταδιακή του αύξηση τα τελευταία χρόνια, παραμένει στα χαμηλά επίπεδα των επισκεπτών ετησίως, πολλοί εκ των οποίων Ελληνικής καταγωγής με Καναδικό Διαβατήριο. Στον τομέα των επενδύσεων, μονογράφηκε στην Οττάβα τον Ιούνιο του 2007 το κείμενο της Διμερούς Συμφωνίας Αποφυγής Διπλής Φορολογίας, ενώ εκκρεμεί ακόμη η επικύρωσή του από τα Εθνικά Κοινοβούλια. Σημαντικότερες Καναδικές επενδύσεις στην Ελλάδα: AirSea Lines (ASL) S.A. (Επιβατικά Υδροπλάνα), Frontier Pacific Mining Corporation (Ορυχεία Χρυσού), McCain Hellas S.A. (Κατεψυγμένα Τρόφιμα), Coffee Time (Καφέ), Bombardier Transportation Hellas S.A.. (Δημόσια Έργα Μεταφορών), EllisDon S.A. (Κατασκευές), Metamedia Inc. (Εκδόσεις), ΠΥΡΟΓΕΝΕΣΙΣ ΑΒΕΕ (προηγμένα υλικά) και DELCAN INTERNATIONAL GROUP (Συντονιστής Κυκλοφοριακού Σχεδιασμού Εγνατίας Οδού). Σημαντικότερες Ελληνικές Επενδύσεις στον Καναδά: Veltion Logistics Execution Software (Πληροφορικές Εφαρμογές Επιχειρήσεων), Wulftec International (Μηχανήματα Βιομηχανικής Περιτύλιξης), Separation Technologies Canada Ltd. (παραγωγή τσιμέντου), και Polytubes Central Inc (σωλήνες πολυαιθυλενίου για πετρέλαιο και φυσικό αέριο). 4

5 1 ο ΜΕΡΟΣ: Η Καναδική Οικονομία κατά το Ημερολογιακό Έτος ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΕΠ κατά κεφαλή (GDP per capita) Δολ. Καναδά Δολ. Καναδά Δολ. Καναδά Δολ. Καναδά Ρυθμός Ανάπτυξης 3,3 % 2,9 % 2,8 % 2,7 % (GDP Growth) Ομοσπονδιακό Εξωτερικό Χρέος (Federal External Debt) 501,5 δις Δολ. Καναδά 532,16 δις Δολ. Καναδά 514,09 δις Δολ. Καναδά 508,11 δις Δολ. Καναδά Δημοσιονομικό Πλεόνασμα (% ΑΕΠ) + 0,12 % ( ) + 0,96 % ( ) +1 % ( ) +0,8 % ( ) κατ εκτίμηση Fiscal Surplus (% GDP)* Συναλλαγματικά Αποθέματα πλην Χρυσού (Foreign 44,72 δις Δολ. Καναδά 39,93 δις Δολ. Καναδά 39,54 δις Δολ. Καναδά 38,31 δις Δολ. Καναδά Currency Reserves excl. Gold) Πληθωρισμός (Inflation Rate) 1,8 % 2,2 % 2,0 % 2,1 % Ανεργία 7,1 % 6,5 % 6,5% 6,0 % (Unemployment Rate) Εξαγωγές (Σύνολο) Total Exports 412,29 δις Δολ. Καναδά (f.o.b.) 436,26 δις Δολ. Καναδά (f.o.b.) 440,27 δις Δολ. Καναδά (f.o.b.) 449,66 δις Δολ. Καναδά (f.o.b.) Εισαγωγές (Σύνολο) Total Imports 355,89 δις Δολ. Καναδά (f.o.b.) 380,86 δις Δολ. Καναδά (f.o.b.) 396,65 δις Δολ. Καναδά (f.o.b.) 406,69 δις Δολ. Καναδά (f.o.b.) Ελληνικές Εξαγωγές (σύνολο) 73,85 εκ. Ευρώ 87,19 εκ. Ευρώ 79,18 εκ. Ευρώ 73,82 εκ. Ευρώ Total Greek Exports Ελληνικές Εισαγωγές 132,75 εκ. Ευρώ 105,57 εκ. Ευρώ 95,76 εκ. Ευρώ 153,30 εκ. Ευρώ (σύνολο) Total Greek Imports Άμεσες Ξένες Επενδύσεις Σωρευτικά 380,9 δις Δολ. Καναδά 448,9 δις Δολ. Καναδά 407,6 δις Δολ. Καναδά 500,9 δις Δολ. Καναδά Foreign Direct Investments (FDI) -Cumulative Ισοτιμία με Ευρώ (CND-EUR Exchange Rate) 1 EUR = 1,6169 CND 1 EUR = 1,5090 CND 1EUR = 1,4237 CND 1EUR = 1,4691 CND 5

6 ΠΗΓΕΣ: Υπουργείο Οικονομικών Καναδά, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Καναδά, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος, Κεντρική Τράπεζα Καναδά, Economist Intelligence Unit (EIU) Canada Country Report * Δημοσιονομικό Έτος Καναδά: 1 η Απριλίου 31 η Μαρτίου 2. ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΝΑΔΑ Ο πρωτογενής τομέας (Γεωργία/Κτηνοτροφία, Δασικά προϊόντα και Αλιεία) απασχολεί γύρω στο 2 % του εργατικού δυναμικού του Καναδά και συμμετέχει κατά 2,1 % στο Α.Ε.Π. της χώρας. Ο δευτερογενής τομέας (Βιομηχανία, Κατασκευές) απασχολεί το 19 % του εργατικού δυναμικού και συμμετέχει κατά 28,8 % στο Α.Ε.Π. της χώρας. Ο τριτογενής τομέας (υπηρεσίες) καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος, με το 76 % του εργατικού δυναμικού και το 69,1 % του Α.Ε.Π. της χώρας. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Στον κλάδο της Γεωργίας, μόνο το 5% της συνολικής έκτασης του Καναδά είναι καλλιεργήσιμο. Λόγω κλιματολογικών συνθηκών, το σύνολο σχεδόν των καλλιεργήσιμων εκτάσεων του Καναδά βρίσκεται σε απόσταση έως 500 χιλιόμετρα από τα νότια σύνορα της χώρας με τις Η.Π.Α. Ο αριθμός των εκμεταλλεύσεων και των απασχολούμενων στη γεωργία φθίνει σταθερά μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά το μέσο μέγεθος των εκμεταλλεύσεων αυξάνεται και η συνολική καλλιεργούμενη έκταση έχει παραμείνει περίπου σταθερή. Η παραγωγικότητα έχει αυξηθεί κατακόρυφα, λόγω της μηχανοποίησης της Γεωργίας, της καλύτερης χρήσης λιπασμάτων και αποτελεσματικότερων μεθόδων καλλιέργειας. Ως αποτέλεσμα, παρότι ο κλάδος απασχολεί γύρω στο 2% του εργατικού δυναμικού του Καναδά, το εμπορικό ισοζύγιο της Γεωργίας είναι πλεονασματικό (εξαγωγές 30,2 δις δολλάρια καναδά έναντι εισαγωγών 22 δις δολλαρίων το 2005). Το 80% της καλλιεργήσιμης γης του Καναδά βρίσκεται στις επαρχίες Manitoba και Saskatchewan του Κεντρικού Καναδά (Prairie Provinces), οι οποίες αποτελούν τους σιτοβολώνες της χώρας, εξειδικευόμενες στην παραγωγή δημητριακών. Ο Καναδάς είναι από τους σημαντικότερους εξαγωγείς δημητριακών παγκοσμίως. Επίσης, η περιοχή αυτή παράγει ελαιοκάρπους (κυρίως canola/rapeseed) και διαθέτει κτηνοτροφία βοοειδών. Οι περιοχές της Νοτιοδυτικής Βρετανικής Κολομβίας (Δυτικός Καναδάς) και του Νοτίου Οντάριου (Ανατολικός Καναδάς) διαθέτουν πολύ μεγαλύτερη ποικιλία Γεωργικής και Κτηνοτροφικής Παραγωγής. Οι περιοχές των ακτών του Ατλαντικού (Maritime Provinces, κυρίως Prince Edward Island και New Brunswick) εξειδικεύονται στην παραγωγή πατάτας. 6

7 Στον κλάδο των Δασικών Προϊόντων, το 50% της συνολικής έκτασης του Καναδά καλύπτεται από δάση. Ωστόσο, πολλά από αυτά δεν είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμα, λόγω της δυσπρόσιτης ή γεωγραφικής βόρειας θέσης τους. Παρόλα αυτά, ο Καναδάς είναι η σημαντικότερη εξαγωγός χώρα χαρτιού και χαρτοπολτού παγκοσμίως, ενώ εξάγει τεράστιες ποσότητες ξυλείας, κυρίως στις Η.Π.Α. (Οι Εξαγωγές Δασικών Προϊόντων κατά το 2005 έφτασαν τα 36,3 δις δολλάρια Καναδά). Στον κλάδο της Αλιείας, ο Καναδάς είναι από τις σημαντικότερες εξαγωγούς χώρες παγκοσμίως, καθώς διαθέτει πλούσιους ψαρότοπους, τόσο στον Ατλαντικό όσο και στον Ειρηνικό Ωκεανό. Επίσης, οι Δυτικές Επαρχίες διαθέτουν πολυάριθμους ποταμούς, όπου αλιεύονται μεγάλες ποσότητες σολομού. Ωστόσο, εξαιτίας της υπεραλίευσης και στις δύο ακτές (Ατλαντικού Ειρηνικού), τα αποθέματα ιχθυηρών και σολομού κατέβηκαν σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Το 1992, η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση επέβαλε απαγόρευση αλίευσης βακαλάου στις Ανατολικές επαρχίες, ώστε να δοθεί η δυνατότητα αναπλήρωσης των πληθυσμών του είδους. Τα περιοριστικά μέτρα είχαν ως επακόλουθο την ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών στη χώρα. ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Ο κλάδος της Βιομηχανίας είναι τεχνολογικά αναπτυγμένος και ανταγωνιστικός. Το 50% περίπου των βιομηχανικών προϊόντων προορίζονται για εξαγωγή, ιδίως στις Η.Π.Α.. Οι σημαντικότεροι βιομηχανικοί κλάδοι είναι: Αεροναυπηγική, Μεταποίηση Τροφίμων, Αυτοκινητοβιομηχανία, Βιοτεχνολογία, Χημικά Προϊόντα, Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, Ιατρικές Συσκευές, Φαρμακευτικά Προϊόντα και Πλαστικά. Οι επαρχίες του Οντάριο και του Κεμπέκ συγκεντρώνουν το 75% της βιομηχανικής παραγωγής της χώρας, λόγω υψηλής συγκέντρωσης πληθυσμού, διαθεσιμότητας πρώτων υλών, ενέργειας και ευκολίας μεταφοράς πρώτων υλών και προϊόντων. Η Βρετανική Κολομβία εστιάζει στη βιομηχανία παραγωγής και μεταποίησης ξυλείας, οι επαρχίες των σιτοβολώνων στη μεταποίηση γεωργικών προϊόντων, η Αλμπέρτα στη διύλιση πετρελαίου και οι επαρχίες του Ατλαντικού στην μεταποίηση ιχθυηρών. Ο κλάδος των Κατασκευών αντιπροσωπεύει το 6% του ΑΕΠ της χώρας. Παραμένει ωστόσο μια από τις ατμομηχανές της οικονομίας του Καναδά, καθώς σημειώνει ρυθμούς ανάπτυξης γύρω στο 5% ετησίως και συμβάλλει κατά περίπου 25% στην ετήσια άνοδο του Α.Ε.Π. της χώρας. Η υγιής κατάσταση του κλάδου οφείλεται στην ισχυρή οικονομία, στα σχετικά χαμηλά επιτόκια δανεισμού και, γενικότερα, στην ανάγκη του κράτους να χρηματοδοτήσει νέες υποδομές και να ανανεώσει τις παλαιότερες με τα πλεονάσματα που διαθέτει. 7

8 Ο Καναδάς είναι μία από τις σημαντικότερες χώρες εξαγωγής ορυκτών παγκοσμίως. Καθώς η δραστηριότητα εξόρυξης δεν είναι πια έντασης εργασίας αλλά κεφαλαίου και μηχανολογικού εξοπλισμού, ο κλάδος δεν απασχολεί πλέον παρά μικρό ποσοστό του εργατικού δυναμικού, το οποίο όμως είναι πολύ μεγαλύτερο, αν ληφθούν υπόψη και οι δραστηριότητες που συνδέονται με την εξόρυξη (μεταφορά υλικών, παραγωγή ατσαλιού κλπ.). Η βιομηχανία εξόρυξης εστιάζεται κυρίως στις επαρχίες της Αλμπέρτα, Οντάριο, Σασκατσεουάν, Βρετανική Κολομβία και Κεμπέκ. Η παραγωγή ορυκτών χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες: Τα Ορυκτά Καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο και κάρβουνο) αντιπροσωπεύουν το 75% της αξίας της συνολικής παραγωγής ορυκτών της χώρας. Η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι εστιασμένη στην Αλμπέρτα, όπου οι υψηλές τιμές πετρελαίου των τελευταίων ετών έχουν καταστήσει συμφέρουσα και την εκμετάλλευση των απέραντων πετρελαιοειδών γαιών (tar sands) της Athabasca στην Βορειοανατολική Αλμπέρτα, παρά το υψηλό κόστος ανάκτησης και διϋλισης, την εξαιρετικά μεγάλη επιβάρυνση του περιβάλλοντος και την χαμηλή ποιότητα πετρελαίου (heavy crude). Εκτός από την Αλμπέρτα, άντληση πετρελαίου γίνεται και στη θαλάσσια περιοχή πλησίον των ακτών του Ατλαντικού (offshore drilling) και στη Θάλασσα Beaufort (Αρκτικός Κύκλος). Επίσης αντλείται φυσικό αέριο στην επαρχία των Βορειοδυτικών Περιοχών (Northwest Territories). Από τα Μεταλλικά Ορυκτά, σημαντικότερο σε αξία είναι ο χρυσός, που εξορύσσεται κυρίως στο Οντάριο και το Κεμπέκ. Επίσης σημαντική είναι η δραστηριότητα εξόρυξης νικελίου, χαλκού, ψευδαργύρου, σιδήρου και ουρανίου. Ο Καναδάς αποτελεί τη σημαντικότερη παραγωγό χώρα ψευδαργύρου και ουρανίου παγκοσμίως. Από τα Μη Μεταλλικά Ορυκτά, σημαντική είναι η εξόρυξη ποτασίου (potash), ιδίως στο Σασκατσεουάν, το οποίο χρησιμοποιείται στην παραγωγή λιπασμάτων, και άμμου, χαλικιού, τσιμέντου και πέτρας για την κατασκευαστική δραστηριότητα. Τέλος, η ανακάλυψη ορυχείων διαμαντιών προ δεκαετίας, ιδίως στην υποβαθμισμένη επαρχία των Βορειοδυτικών Περιοχών (Northwest Territories), έχει τονώσει ιδιαίτερα την οικονομία της περιοχής, καθώς ο Καναδάς έχει καταστεί σήμερα η τρίτη παραγωγός χώρα διαμαντιών, μετά την Μποτσουάνα και τη Ρωσία. Σε ότι αφορά την ενέργεια, ο Καναδάς είναι μία από τις λίγες αναπτυγμένες χώρες με θετικό ενεργειακό ισοζύγιο (εξαγωγές πλην εξαγωγές), χάρη κυρίως στα προαναφερθέντα αποθέματα πετρελαίου (σε κοιτάσματα και πετρελαιοειδείς γαίες) και φυσικού αερίου. Υπάρχει επίσης άφθονη υδροηλεκτρική ενέργεια, ιδίως στις επαρχίες του Κεμπέκ, της Βρετανικής Κολομβίας, του Οντάριο και της Μανιτόμπα. Ως αποτέλεσμα (αλλά και λόγω του ψυχρού κλίματος της χώρας), ο Καναδάς είναι η μεγαλύτερη καταναλώτρια χώρα ενέργειας κατά κεφαλή παγκοσμίως. Η φθηνή ενέργεια διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της 8

9 εγχώριας βιομηχανίας. Ιστορικά, ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχόλησαν και απασχολούν τις Καναδικές Ομοσπονδιακές Κυβερνήσεις είναι ότι, ενώ ο Δυτικός Καναδάς είναι μια από τις σημαντικότερες πηγές ενέργειας στον κόσμο, τα βιομηχανικά κέντρα του Νοτίου Οντάριο και του Κεμπέκ διαθέτουν λιγότερα τοπικά ενεργειακά αποθέματα. Είναι ωστόσο συμφερότερο για την επαρχία της Αλμπέρτα να πουλήσει ενέργεια στις Δυτικές πολιτείες των Η.Π.Α. από ότι στον Ανατολικό Καναδά, ο οποίος υποχρεώνεται αφενός να εισάγει δια θαλάσσης μεγάλες ποσότητες πετρελαίου από το εξωτερικό και αφετέρου να κάνει αρκετή χρήση ατομικής ενέργειας. Ακολουθεί λεπτομερής ανάλυση του σημαντικότατου- τομέα της ενέργειας στον Καναδά. ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Ο τομέας των Υπηρεσιών στον Καναδά είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος και πολύπλευρος. Σημαντικότερος από πλευράς εργατικού δυναμικού είναι ο κλάδος της Λιανικής Πώλησης, ο οποίος απασχολεί περί το 12 % του εργατικού δυναμικού της χώρας. Το λιανεμπόριο είναι κατά κύριο λόγο συμπυκνωμένο σε ένα σχετικά περιορισμένο αριθμό αλυσίδων καταστημάτων, τα οποία βρίσκονται κυρίως συγκεντρωμένα μέσα σε εμπορικά κέντρα. Η επέκταση, κατά τα τελευταία χρόνια, των υπεραγορών, όπως το Wal-Mart (συμφερόντων Η.Π.Α.) και το Future Shop (Θυγατρική εταιρείας Η.Π.Α. Best Buy) τείνει να μετακινήσει το απασχολούμενο εργατικό δυναμικό στο λιανεμπόριο προς τα προάστια των πόλεων, όπου κυρίως βρίσκονται οι υπεραγορές λόγω μεγάλων αναγκών σε χώρο. Δεύτερος σημαντικότερος κλάδος είναι εκείνος των επιχειρηματικών υπηρεσιών (business services), ο οποίος περιλαμβάνει τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, τις κτηματομεσιτικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες επικοινωνιών. Το κομμάτι αυτό της οικονομίας γνωρίζει μεγάλη άνθηση τα τελευταία χρόνια. Εστιάζεται στα μεγάλα αστικά κέντρα και ιδίως στο Τορόντο και το Μόντρεαλ. Οι πέντε μεγαλύτεροι Τραπεζικοί Όμιλοι του Καναδά (The Big Five: Royal Bank of Canada RBC, Bank of Nova Scotia ScotiaBank, Toronto-Dominion Bank TD Bank, Bank of Montreal BMO, Canadian Imperial Bank of Commerce CIBC) συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων εταιρειών της χώρας. Σημαντικοί είναι επίσης οι τομείς της Εκπαίδευσης και του Συστήματος Υγείας, οι οποίοι συνδέονται με την Κυβέρνηση του Καναδά. Ιδίως το Σύστημα Υγείας της χώρας και η χρηματοδότησή του είναι από τα σημαντικότερα προβλήματα του Καναδά σήμερα. Η δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει το Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας φέρνει όλο και περισσότερο στην επιφάνεια τη συζήτηση για στροφή προς ένα πιο ιδιωτικοποιημένο σύστημα. Ο Τουρισμός, τέλος, εμφανίζει συνεχώς ανοδικές τάσεις, με τη μεγάλη πλειοψηφία των επισκεπτών να προέρχεται από τις Η.Π.Α. 9

10 3. Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ Ο Καναδάς αποτελεί σήμερα, δίχως αμφιβολία, μια ιδιαίτερα σημαντική ενεργειακή δύναμη παγκοσμίως, τόσο λόγω των υψηλών του αποθεμάτων σε πετρέλαιο, φυσικό αέριο, κάρβουνο και ηλεκτρισμό (είναι καθαρός εξαγωγέας σε όλες αυτές τις ενεργειακές πηγές), όσο και της αξιοπιστίας σε ότι αφορά την παροχή ενέργειας σε μια εποχή υψηλής διεθνούς ζήτησης και τιμών, λόγω κυρίως των έντονων ρυθμών ανάπτυξης της Κίνας και της Ινδίας. Η παραγωγή ενέργειας στον Καναδά έχει αυξηθεί κατά 80% κατά την περίοδο , ενώ η εγχώρια κατανάλωση ενέργειας έχει σημειώσει άνοδο της τάξης του 40% κατά την ίδια χρονική περίοδο. Σε ότι αφορά τη συνολική παραγωγή ενέργειας, ο Καναδάς αποτελεί την 5 η δύναμη παγκοσμίως με συνολική παραγωγή ενέργειας 18,4 τετράκις εκατομμύρια Btu (British Thermal Units) το 2003, εκ των οποίων κατανάλωσε τα 13,5 τετράκις εκατομμύρια Btu. Το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των Καναδικών εξαγωγών ενέργειας κατευθύνεται προς τις Η.Π.Α., αλλά ο Καναδάς εξετάζει ενεργά την ανάπτυξη των εξαγωγών του προς τις χώρες της Ασίας (Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα). Πιο συγκεκριμένα, ο Καναδάς κατατάσσεται δεύτερος παγκοσμίως σε εξακριβωμένα κοιτάσματα πετρελαίου (μετά τη Σαουδική Αραβία), πρώτος σε παραγωγή ουρανίου, και τρίτος σε παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Η παραγωγή ενέργειας στον Καναδά αντιπροσωπεύει το 5,9% περίπου του Α.Ε.Π., ενώ οι εξαγωγές ενέργειας συνιστούν το 20% των συνολικών εμπορευματικών εξαγωγών της χώρας. Αναλυτικότερα: Α. Πετρέλαιο. Ο Καναδάς παρήγαγε 3,1 δις βαρέλια αργό πετρέλαιο την ημέρα (billion barrels a day, bbl/d) κατά το 2005, κατατάσσοντάς τον ως την 7 η πετρελαιοπαραγωγό χώρα στον κόσμο. Η εγχώρια κατανάλωση κατά το ίδιο έτος έφτασε τα 2,3 bbl/d, ενώ τα υπόλοιπα 0,8 bbl/d (το 25% περίπου της παραγωγής) εξήχθησαν σχεδόν αποκλειστικά στις Η.Π.Α.. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, ο Καναδάς προσπαθεί ενεργά να αναπτύξει τις εξαγωγές του προς την Ασία (ιδίως την Κίνα), καθώς αποτελεί τη μοναδική χώρα του G7, με δυνατότητα σημαντικής αύξησης των επιπέδων παραγωγής και εξαγωγής πετρελαίου. Τα εξακριβωμένα κοιτάσματα πετρελαίου του Καναδά ανέρχονται σε 178,8 δις βαρέλια (έπεται παγκοσμίως μόνο της Σαουδικής Αραβίας). Ωστόσο, άνω του 95% των αποθεμάτων αυτών αποτελούν πετρελαιοειδείς γαίες (oil sands ή tar sands) στην περιοχή της Alberta, εκ των οποίων η εξόρυξη και επεξεργασία του συνθετικού βαρέως αργού πετρελαίου (synthetic heavy crude) είναι πολύ δυσκολότερη και πλέον δαπανηρή από την αντίστοιχη του συμβατικού ελαφρού αργού πετρελαίου (conventional light crude), ώστε να καθίσταται οικονομικά βιώσιμη 10

11 σε τιμές συνθετικού βαρέως αργού πετρελαίου στα επίπεδα τουλάχιστον των 30 Δολαρίων Η.Π.Α./βαρέλι. Επιπλέον, η διαδικασία εξόρυξης και επεξεργασίας αργού πετρελαίου από τις πετρελαιοειδείς γαίες επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον και απαιτεί μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου, του οποίου τα αποθέματα φθίνουν, και νερού. Ωστόσο, ο Καναδάς δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάπτυξη τεχνολογιών για την άντληση αργού από τις πετρελαιοειδείς γαίες, με έμφαση στον περιορισμό του κόστους και τον έλεγχο των περιβαλλοντικών συνεπειών. Εξετάζεται η χρήση πυρηνικής ενέργειας προς αντικατάσταση της χρήσης φυσικού αερίου κατά την άντληση αργού πετρελαίου από τις πετρελαιοειδείς γαίες στην επαρχία της Alberta. Απώτερος στόχος η αύξηση της παραγωγής από 1 σε 4,6 bbl/d εντός της επόμενης δεκαετίας. Η παραγωγή πετρελαίου στον Καναδά προέρχεται από τρεις πηγές: Η Ιζηματογενής Λεκάνη του Δυτικού Καναδά (Western Canada Sedimentary Basin-WCSB), η οποία καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της επαρχίας της Alberta και τμήματα των British Columbia, Saskatchewan, Manitoba και Northwest Territories. Αποτέλεσε την κύρια πηγή άντλησης πετρελαίου στον Καναδά κατά τα τελευταία 50 χρόνια, αλλά η υπερεκμετάλλευσή της έχει οδηγήσει σε μια σταδιακή αλλά σταθερή μείωση της παραγωγής συμβατικού αργού πετρελαίου από την περιοχή αυτή. Η έμφαση μεταφέρεται ολοένα και περισσοτερο προς τις πετρελαιοειδείς γαίες. Οι Πετρελαιοειδείς Γαίες (oil sands ή tar sands), περιέχουν αποθέματα πίσσας (bitumen), η οποία αντλείται, στην περίπτωση επιφανειακών κοιτασμάτων, με παραδοσιακές μεθόδους εξόρυξης (open pit mining), ή, στην περίπτωση κοιτασμάτων αρκετά κάτω από την επιφάνεια του εδάφους (το 80% των Καναδικών αποθεμάτων), με ειδικές, και ακριβότερες, in situ μεθόδους. Ο κύριος όγκος των πετρελαιοειδών γαιών βρίσκεται στην περιοχή Athabasca της επαρχίας Alberta, ενώ σημαντικά κοιτάσματα υπάρχουν ακόμη στη Βόρειο Alberta (Cold Lake/Peace River) και στη Νήσο Melville, βορείως των ακτών του Καναδά και εντός του αρκτικού κύκλου. Σημειώνεται ότι όλες οι σημαντικές εργασίες εκμετάλλευσης στην Athabasca αφορούν ακόμη την με τον παραδοσιακό τρόπο εξόρυξη πίσσας από επιφανειακά κοιτάσματα. Μετά την εξόρυξη, η πίσσα αναμιγνύεται με ελαφρύτερους υδρογονάνθρακες, ώστε να καταστεί δυνατό να μεταφερθεί με αγωγούς, και υφίσταται ειδική διαδικασία εμπλουτισμού (upgrading) για να μετατραπεί σε συνθετικό αργό πετρέλαιο. Σημειώνεται ότι, αν ληφθούν υπόψη όλα τα δυνητικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα πετρελαιοειδών γαιών, θα ανέβαζαν τα εξακριβωμένα κοιτάσματα πετρελαίου του Καναδά σε 315 δις βαρέλια, από 178,8 που υπολογίζονται σήμερα. Υποθαλάσσια (Offshore) Κοιτάσματα, στη λεκάνη Jeanne d Arc, απέναντι από τις ακτές των επαρχιών Newfoundland και Labrador στον Ατλαντικό Ωκεανό. Τα τρία υπό εκμετάλλευση κοιτάσματα Hibernia, Terra Nova και White Rose παράγουν επί του παρόντος 11

12 περί τα βαρέλια την ημέρα. Υφίστανται επίσης έρευνες αναζήτησης κοιτασμάτων στη λεκάνη Orphan, σε βαθειά ύδατα βορείως των υπαρχόντων εκμεταλλεύσεων, η οποία συναντά σοβαρές δυσκολίες λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων (πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, εποχιακά παγόβουνα, θύελλες). Οι ειδικοί της βιομηχανίας πετρελαίου πιστεύουν επίσης ότι υφίστανται σημαντικά υποθαλάσσια κοιτάσματα, τόσο στις Αρκτικές περιοχές έναντι των βορείων ακτών του Καναδά (όπου επίσης η έρευνα είναι δύσκολη και δαπανηρή, ενώ υπάρχει και κίνδυνος σοβαρής περιβαλλοντικής υποβάθμισης), όσο και στην περιοχή απέναντι από τις ακτές της Βρετανικής Κολομβίας στον Ειρηνικό Ωκεανό. Σημειώνεται ότι η Ομοσπονδιακή Καναδική Κυβέρνηση απαγορεύει την άντληση πετρελαίου στον Ειρηνικό Ωκεανό, γεγονός το οποίο η επαρχιακή Κυβέρνηση της Βρετανικής Κολομβίας έχει προσπαθήσει επανειλημμένα να άρει. Σε ότι αφορά τη Βιομηχανία Διϋλισης (Refining Industry), ο Καναδάς διαθέτει δυνατότητα διϋλισης 2 δισεκατομμυρίων βαρελιών αργού πετρελαίου την ημέρα (2 bbl/d). Παρότι ο όγκος παραγωγής αργού πετρελαίου προέρχεται από την Alberta, η περιοχή διαθέτει μόνο τέσσερα διυλιστήρια, με δυνατότητα διϋλισης 0,5 bbl/d (το 25% του συνόλου της χώρας). Αντίθετα, οι επαρχίες του Ontario και Quebec, στον Ανατολικό Καναδά, διαθέτουν συνολικά οκτώ διυλιστήρια. Η μεγαλύτερη μονάδα της χώρας βρίσκεται ωστόσο στην επαρχία του New Brunswick (St. John Plant), στις ακτές του Ατλαντικού, με δυνατότητα διυλισης 0,28 bbl/d. Ο Καναδάς διαθέτει ένα ιδιαίτερα εκτεταμένο δίκτυο πετρελαιαγωγών, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και προς τις Η.Π.Α., κυρίως προς τις Μεσοδυτικές Πολιτείες (Midwest) και, δευτερευόντως, προς τα Βραχώδη Όρη και την Ανατολική Ακτή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το σχέδιο πετρελαιαγωγού 0,4 bbl/d, ο οποίος θα ξεκινά από το Edmonton της Alberta, θα διασχίζει τα Καναδικά Βραχώδη Όρη και θα καταλήγει σε λιμάνι βαθέων υδάτων (Deepwater Port) της Βρετανικής Κολομβίας, το οποίο θα μπορεί να εξυπηρετήσει υπερμεγέθη τάνκερ μεταφοράς αργού πετρελαίου (Very Large Crude Carriers VLCC). Ο σχεδιαζόμενος πετρελαιαγωγός, συνολικού μήκους χιλιομέτρων και προϋπολογισθέντος κόστους 2,5 δις δολαρίων Η.Π.Α., προβλέπεται να χρησιμοποιηθεί ως πύλη προμήθειας (Gateway Pipeline) αργού πετρελαίου για την Ασία, αλλά και την Καλιφόρνια. Β. Φυσικό Αέριο. Ο Καναδάς διαθέτει 56,6 τρις κυβικά πόδια (Trillion cubic feet Tcf) εξακριβωμένων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, με την παραγωγή να είναι συγκεντρωμένη, όπως και με το πετρέλαιο, στην Ιζηματογενή Λεκάνη του Δυτικού Καναδά (WCSB). Με ετήσια παραγωγή άνω των 6 Tcf, τα υπάρχοντα αποθέματα της χώρας αναμένεται να εξαντληθούν ως το 2014, εάν ο 12

13 Καναδάς δεν προχωρήσει σε εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων. Παρόλα αυτά, ο Καναδάς παραμένει η τρίτη σημαντικότερη παραγωγός χώρα φυσικού αερίου στον κόσμο. Από την ετήσια παραγωγή φυσικού αερίου, το 50% περίπου καταναλώνεται εγχώρια και το υπόλοιπο διοχετεύεται στις Η.Π.Α., των οποίων το δίκτυο αγωγών είναι σχεδόν πλήρως ενοποιημένο με το Καναδικό. Ωστόσο, το Υπουργείο Φυσικών Πόρων του Καναδά υπολογίζει τα ανεκμετάλλευτα αποθέματα φυσικού αερίου της χώρας σε 594 Tcf, τα οποία αναμένεται να αντληθούν από τις εξείς πηγές: Από Μεθάνιο, το οποίο βρίσκεται σε σχισμές (seams) του στρώματος γαιάνθρακα (coal bed methane - CBM) της λεκάνης WCSB, στην Αλμπέρτα. Τα αποθέματα αυτά, υπολογιζόμενα σε 500 Tcf, αποτελούν τη μερίδα του λέοντος των δυνητικά εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων φυσικού αερίου, αλλά απαιτούν ειδικές τεχνολογίες ανάκτησης, με αποτέλεσμα η βιομηχανία CBM να βρίσκεται ακόμη σε βρεφικό στάδιο στον Καναδά (τα πρώτα πηγάδια ανοίχθηκαν μόλις το 1997). Παρόλα αυτά, προβλέπεται ότι η παραγωγή CBM πρόκειται να αντικαταστήσει μεσοπρόθεσμα το συμβατικό φυσικό αέριο στον Καναδά. Σε ότι αφορά την εκμετάλλευση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, η παραγωγή εστιάζεται σήμερα σε αρκετές πλατφόρμες άντλησης στη λεκάνη Scotian Basin, απέναντι από τις ακτές της επαρχίας Nova Scotia στον Ατλαντικό. Επίσης, γίνεται προσπάθεια εκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου και στις προαναφερθείσες πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου στη λεκάνη Jeanne d Arc, ιδίως στις τοποθεσίες Hibernia και White Rose. Τέλος, όπως αναφέρθηκε και στο σκέλος του πετρελαίου, η Κυβέρνηση της Βρετανικής Κολομβίας πιέζει για την άρση του moratorium άντλησης από τον Ειρηνικό Ωκεανό, ώστε να προχωρήσει στην εκμετάλλευση και υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, που έχουν ανακαλυφθεί εκεί. Σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου έχουν επίσης ανακαλυφθεί και στην περιοχή του Mackenzie Delta, στην επαρχία των Northwest Territories στον Αρκτικό Κύκλο, αλλά η εκμετάλλευσή τους εξαρτάται από την ολοκλήρωση του σχεδιαζόμενου αγωγού (Mackenzie Gas Pipeline) μήκους 1220 χιλιομέτρων, ο οποίος θα μεταφέρει το φυσικό αέριο από την περιοχή αυτή στη Βόρειο Alberta, όπου και θα διοχετευθεί στο υπάρχον δίκτυο φυσικού αερίου του Καναδά. Ο αγωγός αυτός δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν το Το κόστος του έργου υπολογίζεται σε 16,2 δις Δολάρια Καναδά (έναντι 7 δις Δολαρίων Καναδά προ τριετίας), 8 δις για την κατασκευή του αγωγού και τα υπόλοιπα για την ανάπτυξη τριών μεγάλων πηγαδιών φυσικού αερίου. Η ανωτέρω υπερτίμηση αποθαρρύνει τις επικεφαλείς εταιρείες του consortium (Imperial Oil Ltd. και Exxon Mobil Corp.) να προχωρήσουν στην υλοποίησή του, με αποτέλεσμα η έναρξη κατασκευής να προγραμματίζεται επί του παρόντος για το

14 Επί του παρόντος, οι Καναδικές εταιρείες φυσικού αερίου, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη μειωμένη εγχώρια παραγωγή, εξετάζουν την κατασκευή τερματικών σταθμών υποδοχής Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (Liquidified Natural Gas LNG), το οποίο στη συνέχεια υφίσταται διαδικασία αεριοποίησης (regasification) σε ειδικές μονάδες επεξεργασίας και διοχετεύεται στο δίκτυο φυσικού αερίου της χώρας. Το φυσικό αέριο μπορεί στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί εγχωρίως ή να επανεξαχθεί στις Η.Π.Α.. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή επτά πλάνα βιομηχανικών μονάδων αεριοποίησης (δύο στη Nova Scotia, δύο στη Βρετανική Κολομβία, δύο στο Κεμπέκ και ένα στο New Brunswick), σε περισσότερο ή λιγότερο προχωρημένο σημείο ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, η Ρωσική ενεργειακή εταιρεία Gazprom ανακοίνωσε την πρόθεσή της να συμμετάσχει στο Μετοχικό Κεφάλαιο του σχεδιαζόμενου Τερματικού Λιμένα Rabaska στην τοποθεσία Lévis, απέναντι από την πόλη του Κεμπέκ. Η εν λόγω επένδυση θα είναι η πρώτη της Gazprom στο χώρο της Βορείου Αμερικής και ακολουθεί την έγκριση κατασκευής του εν λόγω τερματικού λιμένα τόσο από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση του Καναδά όσο και από την αντίστοιχη επαρχιακή του Κεμπέκ. Οι τρεις αρχικοί μέτοχοι του Σχεδίου Rabaska (Καναδικές ενεργειακές εταιρείες GazMétro Κεμπέκ & Enbridge συν την Γαλλική Gaz de France) συνυπέγραψαν προσύμφωνο συνεργασίας (letter of intent) με την Gazprom, ενώ οι λεπτομέρειες της τελικής συμφωνίας αναμένεται να οριστικοποιηθούν εντός των προσεχών μηνών. Η Gazprom δεσμεύεται να προμηθεύει, από το 2014, έως και το 100% του υγροποιημένου φυσικού αερίου (Liquefied Natural Gas LNG) που απαιτείται για τη λειτουργία του Τερματικού Λιμένα Rabaska, από τα αποθέματα φυσικού αερίου του Shtokman στη θάλασσα του Barents. Οι εργασίες κατασκευής του Σχεδίου Rabaska (Rabaska Project Τερματικός Λιμένας συν Εγκαταστάσεις Αεριοποίησης LNG και αγωγού διοχέτευσης στο δίκτυο Οντάριο- Κεμπέκ) αναμένεται να ξεκινήσουν κατά το 2010 ώστε να συμπέσουν με την κατασκευή των εγκαταστάσεων υγροποίησης φυσικού αερίου στο Shtokman. Θα πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι η Καναδική πλευρά αποδίδει μεγάλη σημασία στην υλοποίηση του Σχεδίου Rabaska και στη συμμετοχή της Gazprom (η σημαντικότερη προϋπόθεση κατασκευής ενός τερματικού λιμένα υποδοχής LNG είναι η εξασφάλιση εισερχόμενου προϊόντος). Επί του παρόντος, οι εξαιρετικά υψηλές ανάγκες του Ανατολικού Καναδά (κυρίως του Οντάριο και του Κεμπέκ) σε φυσικό αέριο καλύπτονται εξολοκλήρου από τα αποθέματα της Αλμπέρτα, μέσω του διακαναδικού αγωγού φυσικού αερίου (TransCanada Pipeline Network). Η διπλή αυτή εξάρτηση προβληματίζει ιδιαίτερα τις δύο Καναδικές επαρχίες, καθώς αφενός η τιμή του φυσικού αερίου διαμορφώνεται από τις δυνάμεις της προσφοράς και ζήτησης, και αφετέρου 14

15 το Οντάριο και το Κεμπέκ βρίσκονται στο ανατολικότερο άκρο του διακαναδικού αγωγού φυσικού αερίου. Η Gazprom από την πλευρά της θεωρεί σημαντική την συμμετοχή της στο Σχέδιο Rabaska ως πρώτο βήμα εισόδου στην αγορά ενέργειας της Βορείου Αμερικής ενώ εκτιμά ότι οι τιμές πώλησης φυσικού αερίου στον Καναδά (επί του παρόντος 50% των τιμών στην Ε.Ε. και 33% των αντίστοιχων στην Ιαπωνία) πρόκειται να σημειώσουν σημαντική μεσοπρόθεσμη άνοδο. Γ. Γαιάνθρακας (Κάρβουνο). Ο Καναδάς διαθέτει αποθέματα 7,3 δις μετρικών τόνων (short tons) γαιάνθρακα. Η ετήσια παραγωγή, αφού έφτασε στο μέγιστο σημείο των 86,7 εκατομμυρίων μετρικών τόνων (million short tons Mmst) το 1997, έχει πλέον σταθεροποιηθεί γύρω στους 65 Mmst. Η παραγωγή γαιάνθρακα είναι εστιασμένη στο δυτικό τμήμα της χώρας, με το 50% να προέρχεται από την επαρχία της Alberta. Αντίθετα από την παραγωγή, η κατανάλωση γαιάνθρακα έχει σημειώσει σταθερή αύξηση κατά την τελευταία δεκαετία στον Καναδά, αγγίζοντας τους 70 Mmst. Ο μεγάλος όγκος της κατανάλωσης αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ δευτερευόντως χρησιμοποιείται για την παραγωγή χάλυβα ή ως καύσιμο σε βιομηχανικές μονάδες. Ο Καναδάς εξάγει το 50% περίπου της ετήσιας παραγωγής του, κατά πρώτο λόγο στην Ασία και κατά δεύτερο στην Ευρώπη και Λατινική Αμερική. Σχεδόν το σύνολο των εξαγόμενων ποσοτήτων αποτελεί γαιάνθρακα για παραγωγή οπτάνθρακα-κοκ (coking coal), για διάφορες βιομηχανικές χρήσεις. Από την άλλη πλευρά, ο Καναδάς εισάγει σημαντικές ποσότητες γαιάνθρακα, κυρίως από τις Η.Π.Α., τόσο για παραγωγή κοκ, όσο και θερμικό γαιάνθρακα (thermal ή steaming coal), o οποίος χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή ατμού, για τη βιομηχανία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Δ. Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας. Ο Καναδάς διαθέτει δυνατότητα ετήσιας παραγωγής 115 Gigawatt ενέργειας (2003). Η χώρα παρήγαγε, κατά το 2003, 566,3 δις κιλοβατώρες (billlion kilowatt hours Bkwh) εκ των οποίων κατανάλωσε τις 520,9 Bkwh. Η παραγωγή, μεταφορά και διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα είναι εστιασμένες σε επαρχιακό επίπεδο, ελεγχόμενες από Δημόσιες Επαρχιακές Επιχειρήσεις Ηλεκτρισμού. Οι τρεις σημαντικότερες είναι οι Ontario Power Generation, Hydro-Quebec και B.C. Hydro. Οι προσπάθειες ιδιωτικοποίησης του τομέα δεν έχουν ακόμη προχωρήσει ιδιαίτερα. Από τη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, το 59% προέρχεται από υδροηλεκτρικές μονάδες, το 27% από συμβατική θερμική ενέργεια (κυρίως από 15

16 καύση γαιάνθρακα), το 12% από πυρηνική ενέργεια και το 2% από άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική ενέργεια). Αναλυτικότερα: Ο Καναδάς κατατάσσεται ως η σημαντικότερη παραγωγός χώρα υδροηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως, με παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας άνω των 330 Bkwh ετησίως. Υπολογίζεται ότι ο Καναδάς διαθέτει επιπλέον δυναμική παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας της τάξης των MW, εκ των οποίων όμως η εκμετάλλευση μόνο MW κρίνεται σήμερα οικονομικά βιώσιμη. Λόγω της γεωγραφίας του, η επαρχία του Κεμπέκ συνεισφέρει το μεγαλύτερο μερίδιο στην παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, ακολουθούμενη από τη Βρετανική Κολομβία. Το εργοτάξιο La Grande του Κεμπέκ είναι ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως, με παραγωγική δυνατότητα MW. Το 75% της χρησιμοποιούμενης θερμικής ενέργειας προέρχεται από την καύση γαιανθράκων (κάρβουνο). Καθώς η πρακτική αυτή επιβαρύνει ιδιαίτερα με ρύπους (κυρίως διοξείδιο του άνθρακα) το περιβάλλον, πολλές επαρχίες καταβάλλουν προσπάθειες να υποκαταστήσουν, κατά την παραγωγή θερμικής ενέργειας, τους γαιάνθρακες με φυσικό αέριο. Δυστυχώς, η φθίνουσα εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου και η υψηλή του ζήτηση από τις μονάδες πετρελαιοειδών γαιών δυσκολεύουν ιδιαίτερα τη μετάβαση αυτή, με αποτέλεσμα ο Καναδάς να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τις προβλέψεις του Πρωτοκόλλου του Κυότο για τον περιορισμό των ρύπων φαινομένου θερμοκηπίου (greenhouse gas emissions). Πυρηνική Ενέργεια. Ο Καναδάς είναι η σημαντικότερη παραγωγός χώρα ουρανίου στον κόσμο και, μαζί με την Αυστραλία, ο πλέον αξιόπιστος προμηθευτής. Κατά το 2004, το 30% της παγκόσμιας παραγωγής ουρανίου προήλθε από τον Καναδά (11,6 χιλιάδες τόνοι, συνολικής αξίας 525 εκατομμυρίων ευρώ). Ο Καναδάς διαθέτει το 9% των παγκοσμίως γνωστών κοιτασμάτων ουρανίου, ποσοστό το οποίο πιθανόν θα αυξηθεί με την αναμενόμενη ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων στις επαρχίες Saskatchewan και Nunavut. Η συντριπτική πλειοψηφία των εργοστασίων παραγωγής πυρηνικής ενέργειας βρίσκεται στην επαρχία του Οντάριο. Αφού όμως η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας στον Καναδά έφτασε στη μέγιστη τιμή των 102,4 δις κιλοβατώρων (billion kilowatt hours Bkwh) το 1994, έχει σημειώσει σταθερή κάμψη κατά την τελευταία δωδεκαετία, καθώς ένας αριθμός εργοστασίων έχει σταματήσει να λειτουργεί και οι πεπαλαιωμένοι και απαξιωμένοι ατομικοί αντιδραστήρες δεν αντικαταστάθηκαν από νεότερους. Ωστόσο, το ενδιαφέρον για τη χρήση πυρηνικής ενέργειας έχει ανανεωθεί τελευταία, καθώς: - Οι μεγάλες ενεργειακές απαιτήσεις για την εκμετάλλευση των πετρελαιοειδών γαιών της Alberta και η ελάττωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου προσανατολίζουν προς τη χρήση πυρηνικής ενέργειας στην περιοχή, και 16

17 - Η επιβάρυνση που ασκείται στο περιβάλλον από ρύπους, δημιουργεί πίεση για χρήση καθαρότερων μορφών ενέργειας, όπως η πυρηνική. Ως αποτέλεσμα, και παρά το πολιτικά ευαίσθητο θέμα της διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων, αρκετοί από τους παλιούς ατομικούς αντιδραστήρες είτε επαναλειτουργούν είτε βρίσκονται σε διαδικασία επανεκκίνησης λειτουργίας, ενώ σχεδιάζεται και η δημιουργία νέων εργοστασίων. Η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας βρίσκεται ακόμη σε πρωτόλειο στάδιο στον Καναδά. Παρότι η χώρα υπολογίζεται ότι έχει δυνατότητα παραγωγής MW αιολικής ενέργειας, επί του παρόντος παράγει MW (έναντι ωστόσο 370 MW ένα έτος πριν). Η επαρχία του Κεμπέκ αποτελεί το κέντρο της δραστηριότητας παραγωγής αιολικής ενέργειας. Διαθέτει τη μεγαλύτερη μονάδα αιολικής ενέργειας της χώρας, με παραγωγή 100 MW (Le Nordais, στις όχθες του ποταμού St. Lawrence) και η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού της επαρχίας (Hydro-Quebec) έχει υπογράψει συμβόλαια για τη μελλοντική δημιουργία μονάδων δυνητικής παραγωγής MW. Ε. Άλλες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Εκτός από την υδροηλεκτρική ενέργεια και, σε πολύ μικρότερο βαθμό, την αιολική ενέργεια, ο Καναδάς δεν έχει προχωρήσει ιδιαίτερα στη χρήση και αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας είναι σχεδόν ανύπαρκτη στη χώρα. Εξαίρεση αποτελεί η αξιοποίηση της βιομάζας και βιοκαυσίμων (biomass & biofuels) ως εναλλακτικές πηγές ενέργειας, στις οποίες ο Καναδάς προσδίδει ιδιαίτερη έμφαση. Οι κυριότερες πηγές βιομάζας στον Καναδά προέρχονται από υποπροϊόντα της Δασικής Βιομηχανίας (ξύλο, πολτός, χαρτί), τη Γεωργία (κυρίως στις επαρχίες της Manitoba και Saskatchewan), τα υπολείμματα (residues) της βιομηχανίας τροφίμων, βιομηχανικά απόβλητα, δημοτικές αποχετεύσεις και οικιακά απορρίμματα. Η παραγόμενη από τη βιομάζα ενέργεια χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού σε διάφορα μητροπολιτικά κέντρα της χώρας και η μελέτη για την καλύτερη δυνατή αξιοποίησή της συνεχίζεται. Το Δεκέμβριο του 2006, η Καναδική Κυβέρνηση ανακοίνωσε τη δέσμευσή της να χρηματοδοτήσει με το ποσό των 345 εκατομμυρίων δολαρίων Καναδά αγρότες και γεωργικές κοινότητες, προκειμένου να βοηθήσει την αλλαγή προσανατολισμού της παραγωγής τους προς τον τομέα των βιοπροϊόντων. Στόχος της Κυβέρνησης είναι να επιβάλλει ένα μέσο ετήσιο ποσοστό 5% βιοκαυσίμου στη βενζίνη έως το 2010 και 2% στο πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης (diesel fuel & heating oil) έως το Η τοπική κυβέρνηση της επαρχίας της Νέας Σκωτίας, στις ακτές του Ατλαντικού, ενέκρινε την έναρξη πειραματικής εκμετάλλευσης της παλιρροιακής ενέργειας (Tidal 17

18 Power) για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος στην τοποθεσία του Κόλπου Fundy. Η ανωτέρω τεχνολογία βασίζεται στην μετατροπή της κινητικής ενέργειας των υδάτων σε ηλεκτρική με τη χρήση ειδικών τουρμπινών. Η παλιρροιακή ενέργεια διαθέτει, σε σχέση με τις άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το πλεονέκτημα της κανονικότητας και της προβλεψιμότητας. Ζ. Περιβάλλον. Η αφθονία ενεργειακών πόρων που χαρακτηρίζει τον Καναδά έχει οδηγήσει στη δημιουργία μιας οικονομίας που χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα υψηλή χρήση καυσίμου (fuelintensive economy), βασισμένης στην άντληση και επεξεργασία φυσικών πόρων, και χαμηλής αποτελεσματικότητας στη χρήση και κατανάλωση ενέργειας (low energy efficiency). Κατά το 2003, ο Καναδάς κατανάλωσε 13,5 τετράκις εκατομμύρια Btu και απελευθέρωσε στην ατμόσφαιρα 600,2 εκατομμύρια μετρικούς τόνους (million metric tons Mmt) διοξειδίου του άνθρακα, απομακρυνόμενος ολοένα και περισσότερο από τους στόχους του Πρωτοκόλλου του Κυότο, όπως φαίνεται στο ακόλουθο διάγραμμα. Η ένταση χρήσης ενέργειας στον Καναδά (οριζόμενη ως η κατανάλωση ενέργειας ανά δολάριο Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος), παρότι έχει μειωθεί κατά τη δεκαετία , παραμένει ιδιαίτερα υψηλή σε σχέση με τις λοιπές βιομηχανοποιημένες χώρες του ΟΟΣΑ, όπως φαίνεται στο ακόλουθο διάγραμμα: 18

19 Η κατά κεφαλή κατανάλωση ενέργειας στον Καναδά (402,6 million Btu/capita, 2001) είναι η υψηλότερη μεταξύ των χωρών ΟΟΣΑ, υπερβαίνοντας ακόμη και εκείνη των Η.Π.Α. (341,8 million Btu/capita). Σε ότι αφορά την κατά κεφαλή εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα, ο Καναδάς, με 5 μετρικούς τόνους (mt), μόλις υπολείπεται των Η.Π.Α. (5,5 mt/capita), αλλά κατατάσσεται πολύ ψηλότερα από όλες τις άλλες χώρες ΟΟΣΑ. Το 80% των εκπομπών βιομηχανικών ρύπων που συμβάλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου (GreenHouse Gas GHG Emissions) προέρχονται από τον τομέα της ενέργειας (κυρίως από τις πετρελαιοειδείς γαίες, την οικιακή χρήση φυσικού αερίου, την καύση 19

20 γαιάνθρακα και τα καυσαέρια των αυτοκινήτων). Σε ότι αφορά τη γεωγραφική κατανομή, το 31,2% των ανωτέρω ρύπων προέρχεται από την Αλμπέρτα, το 27,9% από το Οντάριο και το 12,5% από το Κεμπέκ (στοιχεία 2003). Η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (κυρίως υδροηλεκτρικής), παρότι αναιρεί ένα τμήμα της πίεσης που ασκείται στο περιβάλλον, είναι ανεπαρκής να αναστρέψει την κατάσταση. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, θα απαιτούνταν ισχυρότατη πολιτική βούληση και ριζικά μέτρα περιβαλλοντικής πολιτικής εκ μέρους της Καναδικής Κυβέρνησης, κάτι που δεν διαφαίνεται, τουλάχιστον στην παρούσα συγκυρία. Ορισμένες επαρχίες του Καναδά παρουσιάζουν πολύ εντονότερη δραστηριότητα από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση στην αντιμετώπιση των ρύπων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, με πρωταγωνίστρια τη Βρετανική Κολομβία, η οποία ήδη έχει αρχίσει να επιβάλει περιβαλλοντικό φόρο στην κατανάλωση καυσίμων και απόλυτα ανώτατα όρια ρύπων. Η. Προοπτικές μελλοντικής ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ Καναδά και Ε.Ε.. Καθώς, όπως προαναφέρθηκε, σχεδόν το σύνολο των Καναδικών εξαγωγών ενέργειας κατευθύνεται προς τις Η.Π.Α., ενώ το ενδιαφέρον του Καναδά για εναλλακτικούς πελάτες στρέφεται προς τις διψασμένες ενεργειακά χώρες της Άπω Ανατολής (Κίνα, Κορέα, Ιαπωνία), δεν διακρίνονται σοβαρές προοπτικές να καταστεί ο Καναδάς πηγή προμήθειας ενέργειας για την Ε.Ε., έστω και μεσο/μακροπρόθεσμα. Πρέπει να σημειωθεί εξάλλου ότι, στο πλαίσιο της Συμφωνίας της NAFTA, εφόσον ο Καναδάς αδυνατεί να καλύψει τη ζήτηση ενέργειας που αντιμετωπίζει από το εξωτερικό, οι Η.Π.Α. έχουν προνομιακή θέση ως προς την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών (Right of First Refusal ROFR, το δικαίωμα να υποβάλουν προσφορά, αφού όλες οι άλλες προσφορές έχουν ολοκληρωθεί και καταστεί γνωστές). Ωστόσο, υφίστανται σοβαρές προοπτικές ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Καναδά στους τομείς της αποτελεσματικής χρήσης της ενέργειας (energy efficiency, όπου όπως προαναφέρθηκε ο Καναδάς υστερεί), στην έρευνα και τεχνολογία, στις επενδύσεις, στην ενεργειακή ασφάλεια και στην αειφορία (Environmental Sustainability). 20

21 4. ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΝΑΔΑ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΟΟΣΑ Οι επιδόσεις της οικονομίας του Καναδά ήταν μεταξύ των καλύτερων στα κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της ισχυρής παγκόσμιας ανάπτυξης, της βελτίωσης των όρων εμπορίου (λόγω της ανόδου των τιμών των φυσικών πόρων, ιδίως του πετρελαίου) αλλά και της αύξησης της απασχόλησης (ιδίως των γυναικών). Παράλληλα, η ακολουθούμενη οικονομική πολιτική χρησιμοποίησε πλεονάσματα του προϋπολογισμού, τα οποία προήλθαν από τα απροσδόκητα κέρδη (windfall gains) της αύξησης των τιμών των φυσικών πόρων, για τη μείωση του δημόσιου χρέους και την ελάφρυνση των φορολογικών επιβαρύνσεων. Οι κύριες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η οικονομία του Καναδά αφορούν την ισχυροποίηση της οικονομίας έναντι της γήρανσης του πληθυσμού και των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης, την ενίσχυση της παραγωγικότητας και την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, η ευφορία που προκαλείται από τα απροσδόκητα κέρδη που προέρχονται από την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων μπορεί να οδηγήσουν στην καθυστέρηση των απαραίτητων διαρθρωτικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Αναλυτικότερα, η τρέχουσα κατάσταση της Καναδικής οικονομίας έχει ως ακολούθως: Δημοσιονομική Πολιτική Ο ρόλος του κράτους στην οικονομική δραστηριότητα συρρικνώθηκε τα τελευταία χρόνια, καθώς τόσο οι δαπάνες όσο και τα έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκαν αισθητά το 2007 έναντι των αντίστοιχων του Όμως η μείωση των δημοσίων δαπανών τα τελευταία έτη οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στις λιγότερες πληρωμές τόκων για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, ενώ αντίθετα οι πρωτογενείς δαπάνες ως πσοστό του ΑΕΠ ήταν υψηλότερες το 2007 σε σχέση με το Παράλληλα, σε ομοσπονδιακό και επαρχιακό επίπεδο, παρατηρείται συστηματικά υπέρβαση των στόχων του προϋπολογισμού στο σκέλος των δαπανών. Ταυτόχρονα, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού αναμένεται ισχυρή αύξηση των δαπανών υγείας τα επόμενα πενήντα έτη. Ο ΟΟΣΑ προτείνει την ενίσχυση των ελέγχων στο επίπεδο των δαπανών (ιδίως στις δαπάνες υγείας σε επαρχιακό επίπεδο), την αξιολόγηση των δαπανών και την ανακατανομή των πόρων του προϋπολογισμού στα προγράμματα με τη μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία. Νομισματική Πολιτική Η Κεντρική Τράπεζα του Καναδά (Bank of Canada BoC) έχει προχωρήσει, από το τέλος του 2007, σε τρεις μειώσεις των επιτοκίων, κατά 0,25% τις δύο πρώτες φορές και κατά 0,50% την Τρίτη (Μάρτιος 2008). Οι πληθωριστικές πιέσεις αναμένεται να υποχωρήσουν, λόγω της συνέχισης της οικονομικής επιβράδυνσης στις ΗΠΑ, επιτρέποντας στην BoC να συνεχίσει τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής. Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι η νομισματική πολιτική είναι η 21

22 κατάλληλη στην παρούσα συγκυρία, αλλά απαιτούνται σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών (έλεγχος κεφαλαιακής επάρκειας τραπεζών και εποπτεία κεφαλαιαγοράς). Φορολογική Μεταρρύθμιση Ο Καναδάς τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης φυσικών και νομικών προσώπων. Όμως η ύπαρξη πολλών εξαιρέσεων (ιδίως για επενδύσεις και αποταμιεύσεις) προκαλούν στρεβλώσεις και ταυτόχρονα περιορίζουν τη φορολογική βάση με αποτέλεσμα τη διατήρηση σχετικά υψηλών φορολογικών συντελεστών. Ο ΟΟΣΑ προτείνει τη διεύρυνση της βάσης εφαρμογής του Ομοσπονδιακού Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Federal Goods and Services Tax GST), την κατάργηση των διαφόρων εξαιρέσεων, τη μείωση των συντελεστών φορολόγησης εισοδήματος και κεφαλαίου με αντιστάθμιση της απώλειας εσόδων με αύξηση των έμμεσων φόρων και των φόρων περιουσίας. Παραγωγικότητα Η διαφορά στο επίπεδο παραγωγικότητας μεταξύ Καναδά και ΗΠΑ δικαιολογεί στο μεγαλύτερο βαθμό την απόσταση στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ των δύο χωρών. Η χαμηλή παραγωγικότητα στον ιδιωτικό τομέα συνδέεται με χαμηλές επιδόσεις στην καινοτομία, λιγότερο καταρτισμένους μάνατζερ, μικρότερο μέγεθος των επιχειρήσεων και σχετικά χαμηλότερο επίπεδο ανταγωνισμού. Ο ΟΟΣΑ προτείνει τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος με στόχο την ενίσχυση της παραγωγικότητας και την αύξηση των επενδύσεων στην πληροφορική και στις τηλεπικοινωνίες (Information and Communication Technologies ICT), οι οποίες συνδέονται με ενίσχυση της παραγωγικότητας, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών. Ενέργεια και Κλιματική Αλλαγή Ο ενεργειακός τομέας ανέρχεται περίπου στο 10% του ΑΕΠ του Καναδά, ενώ τα κέρδη και η απασχόληση έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια εξαιτίας των υψηλών τιμών του πετρελαίου. Επίσης, ο Καναδάς είναι από τις λίγες χώρες του ΟΟΣΑ που διαθέτει υψηλές προοπτικές αύξησης της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ωστόσο, καθώς ο τομέας της ενέργειας είναι και ο ίδιος έντασης ενέργειας, Ο Καναδάς εκπέμπει το 2% των παγκόσμιων ρύπων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τους περισσότερους κατά κεφαλή από κάθε άλλη χώρα, μετά τις ΗΠΑ. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΟΟΣΑ εκφράζει κάποιες επιφυλάξεις σχετικά με την οικονομική εκμετάλλευση των πετρελαιοειδών γαιών της Αλμπέρτα και συστήνει τον περιορισμό ρύπων φαινομένου θερμοκηπίου (GreenHouse Gas Emissions GHGs), μέσω οικονομικών (εφαρμογή ανωτάτου ορίου ρύπων και εγκαθίδρυση αγοράς τους Hard Cap and Trade Mechanism) και μη (ενίσχυση ενεργειακής αποδοτικότητας και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, όπως ο διαχωρισμός και η υπόγεια αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα Carbon Capture and Storage) εργαλείων. 22

23 5. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΝΑΔΑ 5α. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΝΑΔΑ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑ ΕΞΑΓΩΓΕΣ (σε εκατομμύρια δολλάρια Καναδά) ΧΩΡΑ Ποσοστό επί του Συνόλου 1 Η.Π.Α , , ,5 78,99 % 2 ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ 8.254, , ,6 2,90 % 3 (4) ΚΙΝΑ 7.103, , ,3 2,06 % 4 (3) ΙΑΠΩΝΙΑ 9.170, , ,6 2,04 % 5 ΜΕΞΙΚΟ 3.365, , ,3 1,10 % 6 (7) ΟΛΛΑΝΔΙΑ 2.194, , ,0 0,90 % 7 (6) ΓΕΡΜΑΝΙΑ 3.236, , ,0 0,86 % 8 (11) ΝΟΡΒΗΓΙΑ 1.550, , ,2 0,82 % 9 ΓΑΛΛΙΑ 2.537, , ,5 0,69 % 10 (7) ΝΟΤΙΟΣ ΚΟΡΕΑ 2.820, , ,7 0,67 % 11 (10) ΒΕΛΓΙΟ 2.286, , ,5 0,66 % 12 ΙΤΑΛΙΑ 1.926, , ,0 0,57 % 13 (14) ΙΝΔΙΑ 1.085, , ,3 0,39 % 14 (13) ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ 1.637, , ,0 0,39 % 15 ΗΟΝΓΚ-ΚΟΝΓΚ 1.433, , ,5 0,34 % 16 ΤΑΪΒΑΝ 1.354, , ,8 0,34 % 17 ΒΡΑΖΙΛΙΑ 1.103, , ,6 0,34 % 18 (19) ΕΛΒΕΤΙΑ 1.068, , ,8 0,33 % 19 (18) ΙΣΠΑΝΙΑ 1.205, , ,2 0,27 % 20 ΡΩΣΙΑ 565,7 875, ,6 0,25 % ΕΝΩΜΕΝΑ ΑΡΑΒΙΚΑ ΕΜΙΡΑΤΑ 587,7 787, ,3 0,25 % 21 (22) 22 (21) ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ 693,2 797,3 989,1 0,22 % 23 (24) ΣΙΓΚΑΠΟΥΡΗ 637,4 739,5 913,6 0,20 % 24 (25) ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ 453,6 654,7 786,2 0,17 % 25 (33) ΧΙΛΗ 417,3 473,0 768,7 0,17 % 26 (23) ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ 687,4 788,6 762,4 0,17 % 27 (32) ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 433,3 473,9 715,6 0,16 % 28 ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ 439,2 543,6 682,2 0,15 % 29 (30) ΚΟΛΟΜΒΙΑ 448,2 513,2 662,2 0,15 % 30 (27) ΤΟΥΡΚΙΑ 479,4 540,0 654,7 0,15 % 66 (62) ΕΛΛΑΔΑ 139,2 153,4 154,7 0,03% ΣΥΝΟΛΟ ΠΗΓΗ: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Καναδά, σε παρένθεση η κατάταξη χώρας το παρελθόν έτος Σε σχέση με το 2006, σημειώνονται η άνοδος της Κίνας στην τρίτη θέση των πελατών του Καναδά (έναντι 4 ης το 2006, προσπερνώντας την Ιαπωνία, αύξηση εξαγωγών Καναδά 21%), της Ολλανδίας στην 6 η (από 7 η, αύξηση εξαγωγών 32,1%) και της Νορβηγίας στην 8 η (από 11 η, αύξηση εξαγωγών 95%). Η Ελλάδα οπισθοχώρησε από την 62 η στην 66 η θέση (58 η το 2005). 23

24 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ (σε εκατομμύρια δολλάρια Καναδά) ΧΩΡΑ Ποσοστό επί του Συνόλου 1 Η.Π.Α , , ,1 54,20 % 2 ΚΙΝΑ , , ,5 9,42 % 3 ΜΕΞΙΚΟ , , ,5 4,22 % 4 ΙΑΠΩΝΙΑ , , ,9 3,80 % 5 ΓΕΡΜΑΝΙΑ , , ,6 2,84 % 6 ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ , , ,4 2,82 % 7 ΝΟΤΙΟΣ ΚΟΡΕΑ 5.374, , ,7 1,32 % 8 ΝΟΡΒΗΓΙΑ 6.060, , ,4 1,31 % 9 ΓΑΛΛΙΑ 4.994, , ,2 1,25 % 10 (11) ΙΤΑΛΙΑ 4.584, , ,7 1,25 % 11 (10) ΑΛΓΕΡΙΑ 4.170, , ,2 1,25 % 12 ΤΑΪΒΑΝ 3.890, , ,3 0,96 % 13 ΒΡΑΖΙΛΙΑ 3.142, , ,9 0,91 % 14 ΜΑΛΑΙΣΙΑ 2.610, , ,5 0,82 % 15 ΙΡΛΑΝΔΙΑ 2.054, , ,8 0,72 % 16 (20) ΒΕΛΓΙΟ 1.793, , ,6 0,61 % 17 ΤΑΫΛΑΝΔΗ 1.981, , ,0 0,58 % 18 ΕΛΒΕΤΙΑ 2.126, , ,7 0,57 % 19 ΠΕΡΟΥ 1.357, , ,3 0,56 % 20 (16) ΣΟΥΗΔΙΑ 2.295, , ,0 0,52 % 21 ΙΝΔΙΑ 1.785, , ,8 0,52 % 22 (23) ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ 1.701, , ,3 0,49 % 23 (26) ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ 1.747, , ,2 0,46 % 24 (25) ΟΛΛΑΝΔΙΑ 1.528, , ,0 0,44 % 25 (22) ΧΙΛΗ 1.663, , ,8 0,43 % 26 (24) ΙΡΑΚ 1.206, , ,8 0,41 % 27 (34) ΣΙΓΚΑΠΟΥΡΗ 973,4 986, ,4 0,37 % 28 (31) ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ 1.829, , ,0 0,36 % 29 (30) ΡΩΣΙΑ 1.728, , ,0 0,35 % 30 (28) ΑΥΣΤΡΙΑ 1.291, , ,4 0,35 % 69 (61) ΕΛΛΑΔΑ 145,4 205,2 134,5 0,03 % ΣΥΝΟΛΟ ΠΗΓΗ: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Καναδά, σε παρένθεση η κατάταξη χώρας το παρελθόν έτος Πολύ μικρές αλλαγές σημειώθηκαν στην κατάταξη των προμηθευτών του Καναδά κατά το 2007 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Το Βέλγιο ανήλθε στην 16 η θέση έναντι της 20 ης ποτ κατείχε το 2006 (αύξηση εισαγωγών Καναδά 20 %) και η Σιγκαπούρη αύξησε τις εξαγωγές της κατά 51,3 %. Οι Ελληνικές εξαγωγές προς τον Καναδά σημείωσαν σοβαρή κάμψη(σε Καναδικά Δολάρια) της τάξης του 34,5%, και η χώρα μας υποχώρησε στην 69 η θέση μεταξύ των προμηθευτών του Καναδά, κατά το 2007, έναντι 61 ης το