Χρηματοδότηση σχολείων

Transcript

1 Χρηματοδότηση σχολείων στην Ευρώπη Μηχανισμοί, μέθοδοι και κριτήρια για τη δημόσια χρηματοδότηση Έκθεση Eurydice Εκπαίδευση και κατάρτιση

2

3 Χρηματοδότηση σχολείων στην Ευρώπη: Μηχανισμοί, μέθοδοι και κριτήρια για τη δημόσια χρηματοδότηση Έκθεση Eurydice Εκπαίδευση και κατάρτιση

4 Το παρόν έγγραφο εκδίδεται από τον Εκτελεστικό Οργανισμό Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού (EACEA, Ανάλυση των πολιτικών εκπαίδευσης και νεολαίας). Παρακαλούμε να αναφέρεστε σε αυτήν την έκδοση ως: Ευρωπαϊκή Επιτροπή/EACEA/Eurydice, Χρηματοδότηση σχολείων στην Ευρώπη: Μηχανισμοί, μέθοδοι και κριτήρια για τη δημόσια χρηματοδότηση. Έκθεση Eurydice. Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ISBN doi: /99285 Αυτό το έγγραφο είναι επίσης διαθέσιμο στο διαδίκτυο ( Το κείμενο ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του Εκτελεστικός Οργανισμός Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού, Η αναπαραγωγή επιτρέπεται μόνο σε περίπτωση που αναφέρεται η πηγή. Εκτελεστικός Οργανισμός Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού Ανάλυση Πολιτικών εκπαίδευσης και νεολαίας Avenue du Bourget 1 (BOU 2 - Unit A7) B-1049 Βρυξέλλες Τηλ Fax eacea-eurydice@ec.europa.eu Ιστοσελίδα:

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ 4 ΚΩ ΙΚΟΙ 5 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ 15 ΟΙ ΜΕΘΟ ΟΙ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΥΨΟΥΣ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ 26 ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΥΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΥΨΟΥΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ 34 ΕΘΝΙΚΑ ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΡΟΩΝ Οδηγός 41 ΓΛΩΣΣΑΡΙ 99 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 101 3

6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1.1: Σχήμα 1.2: Σχήμα 1.3: Σχήμα 1.4: Σχήμα 1.5: Σχήμα 1.6: Σχήμα 2.1: Σχήμα 2.2: Σχήμα 2.3: Σχήμα 2.4: Σχήμα 3.1: Σχήμα 3.2: Οι δημόσιες αρχές που συμμετέχουν στις μεταβιβάσεις των πόρων για διδακτικό προσωπικό στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τη χρονική περίοδο 2013/14 16 Οι δημόσιες αρχές που συμμετέχουν στις μεταβιβάσεις των πόρων για μη διδακτικό προσωπικό στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τη χρονική περίοδο 2013/14 17 Τα επίπεδα των δημοσίων αρχών που εμπλέκονται στη μεταβίβαση πόρων για επιχειρησιακές δαπάνες και υπηρεσίες στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, για τη χρονική περίοδο 2013/14 19 Τα επίπεδα των δημοσίων αρχών που συμμετέχουν στη μεταβίβαση πόρων για κεφαλαιουχικά αγαθά στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, για τη χρονική περίοδο 2013/14 21 Χώρες στις οποίες οι ενδιάμεσες αρχές λαμβάνουν ένα ποσό κατ αποκοπή ή συνολική επιχορήγηση και την κατανέμουν στις διάφορες κατηγορίες πόρων (προσωπικό, επιχειρησιακά και κεφαλαιουχικά αγαθά) 23 Χώρες στις οποίες οι ενδιάμεσες αρχές χρησιμοποιούν ίδια έσοδα για την παροχή χρηματοδότησης για τους σχολικούς πόρους (διδακτικό προσωπικό, μη διδακτικό προσωπικό, επιχειρησιακά και κεφαλαιουχικά αγαθά) 25 Χρήση χρηματοδοτικής φόρμουλας για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που θα κατανεμηθούν για προσωπικό, επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες και κεφαλαιουχικά αγαθά στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, για τη χρονική περίοδο 2013/14 27 Μέθοδοι χρηματοδότησης που χρησιμοποιήθηκαν από τα υπουργεία των κεντρικών/ανώτατων αρχών για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που προορίζονταν ή που συνεισφέρουν στις δαπάνες για διδακτικό προσωπικό στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τη χρονική περίοδο 2013/14 29 Μέθοδοι χρηματοδότησης που χρησιμοποιήθηκαν από τα υπουργεία των κεντρικών/ανώτατων αρχών για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που προορίζονταν ή συνεισφέρουν στις δαπάνες για επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τη χρονική περίοδο 2013/14 30 Μέθοδοι χρηματοδότησης που χρησιμοποιήθηκαν από τα υπουργεία των κεντρικών/ανώτατων αρχών για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που προορίζονταν ή συνεισφέρουν στις κεφαλαιουχικές δαπάνες στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τη χρονική περίοδο 2013/14 31 Τα κριτήρια που βασίζονται στις εισροές και λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που συμβάλλουν στην κάλυψη των δαπανών για διδακτικό και μη διδακτικό προσωπικό στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, για την περίοδο 2013/14 36 Τα χαρακτηριστικά των μαθητών που λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που συμβάλλουν στην κάλυψη των δαπανών για διδακτικό και μη διδακτικό προσωπικό στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, για την περίοδο 2013/

7 ΚΩ ΙΚΟΙ Κωδικοί χωρών ΕΕ/ΕΕ-27 Ευρωπαϊκή Ένωση HU Ουγγαρία BE Βέλγιο MT Μάλτα BE fr Βέλγιο - Γαλλική Κοινότητα NL Κάτω Χώρες BE de Βέλγιο - Γερμανόφωνη Κοινότητα AT Αυστρία BE nl Βέλγιο - Φλαμανδική Κοινότητα PL Πολωνία BG Βουλγαρία PT Πορτογαλία CZ Τσεχική ημοκρατία RO Ρουμανία DK ανία SI Σλοβενία DE Γερμανία SK Σλοβακία EE Εσθονία FI Φινλανδία IE Ιρλανδία SE Σουηδία EL Ελλάδα UK Ηνωμένο Βασίλειο ES Ισπανία UK-ENG Αγγλία FR Γαλλία UK-WLS Ουαλία IT Ιταλία UK-NIR Βόρεια Ιρλανδία HR Κροατία UK-SCT Σκοτία CY Κύπρος IS Ισλανδία LV Λετονία LI Λιχτενστάιν LT Λιθουανία NO Νορβηγία LU Λουξεμβούργο TR Τουρκία Στατιστικοί κωδικοί : εν διατίθενται δεδομένα ( ) Άνευ αντικειμένου 5

8

9 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Εισαγωγή Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης το 2008, έχουν ενταθεί οι φωνές που ζητούν αποτελεσματικές δημόσιες δαπάνες. Σε αυτό το πλαίσιο στενότητας των δημοσίων οικονομικών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να προστατεύσουν και να προωθήσουν τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις στην εκπαίδευση ( 1 ). Εντούτοις, οι τρέχουσες οικονομικές συνθήκες μπορούν να θεωρηθούν ως μια ευκαιρία για προβληματισμό σχετικά με το πώς μπορούν να δομηθούν πιο αποτελεσματικά και βιώσιμα συστήματα χρηματοδότησης για την εκπαίδευση. Όταν οι χώρες αναζητούν τρόπους για να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις, πολύ συχνά αναζητούν έμπνευση από άλλες χώρες. Η παρούσα έκθεση παρέχει ένα πλαίσιο για την κατανόηση της δομής των συστημάτων χρηματοδότησης της δημόσιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Παρέχει, επίσης, μια σύντομη συγκριτική ανάλυση των επιπέδων των αρχών που εμπλέκονται και των μεθόδων και των κριτηρίων που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του ύψους των πόρων που διατίθενται για τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης. Αποτελεί αφετηρία για διάλογο και ομαδική μάθηση μεταξύ των χωρών. Ενώ οι συμφωνίες χρηματοδότησης που εφαρμόζονται σε μία χώρα μπορεί να μην λειτουργούν απαραίτητα σε μία άλλη, ενδέχεται να χρησιμεύσουν ως πηγή έμπνευσης για μεταρρυθμίσεις, ιδιαίτερα για τις χώρες που είθισται να λειτουργούν κατά παρόμοιο τρόπο όσον αφορά τη δημόσια χρηματοδότηση και οργάνωση. Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι, όπως θα περιγραφεί παρακάτω, υπάρχουν περιορισμοί σχετικά με το βαθμό στον οποίο κάθε μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί σε άλλα πλαίσια. Η παρούσα έκθεση παρουσιάζει μια συνολική εικόνα μεγάλης ποικιλομορφίας σε όλη την Ευρώπη σχετικά με τα συστήματα χρηματοδότησης. Αυτά τα συστήματα έχουν αναπτυχθεί εδώ και πολλές δεκαετίες για να καλύψουν τις ανάγκες των ατόμων, της ευρύτερης κοινωνίας και της οικονομίας. Οι μεταβαλλόμενες προτεραιότητες των εκπαιδευτικών συστημάτων έχουν επίσης διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο έχουν αναπτυχθεί τα συστήματα χρηματοδότησης. Ενώ δεν χρειάζεται να υπερτονιστεί η πολυπλοκότητα των συστημάτων χρηματοδότησης, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί το συγκεκριμένο εθνικό πλαίσιο κατά την εξέταση των μεταρρυθμίσεων πολιτικών, καθώς συγκεκριμένα είδη μεταρρυθμίσεων ενδέχεται να λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικές χώρες. Το κεφάλαιο 1 εξετάζει τις αρχές που εμπλέκονται στη χρηματοδότηση των σχολείων και πιο συγκεκριμένα το βαθμό στον οποίο οι περιφερειακές και τοπικές αρχές μεταβιβάζουν τους πόρους από τις κεντρικές/ανώτατες αρχές στα σχολεία αλλά και το κατά πόσο συμβάλλουν στη χρηματοδότηση της σχολικής εκπαίδευσης χρησιμοποιώντας δικές τους πηγές εσόδων έσοδα, όπως ποσά που συγκεντρώνονται από τοπικούς φόρους. Το κεφάλαιο 2 εξετάζει τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι κεντρικές/ανώτατες αρχές για την κατανομή των πόρων, εστιάζοντας στο κατά πόσο ακολουθούν κοινώς συμφωνηθέντες κανόνες (χρηματοδοτική φόρμουλα) ή αν οι κατανομές αυτές γίνονται βάσει εκτιμήσεων των αναγκών των σχολείων (μέσω έγκρισης προϋπολογισμού/βάσει της διακριτικής ευχέρειας). Το κεφάλαιο 3 εξετάζει τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη κατά τον καθορισμό του όγκου των πόρων που πρόκειται να κατανεμηθούν. Αναλύει τόσο κριτήρια που βασίζονται σε εισροές και εκροές, όσο και κριτήρια που βασίζονται στην απόδοση. Η έκθεση εξετάζει τη χρηματοδότηση της πρωτοβάθμιας και γενικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και καλύπτει 27 από τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ ( 2 ), καθώς και την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Τουρκία. Αρκετές δημόσιες αρχές εμπλέκονται στην παράδοση των πόρων στα σχολεία. Η παροχή μιας ολοκληρωμένης επισκόπησης της διαδικασίας χρηματοδότησης και των ειδικών ρόλων που διαδραματίζουν οι διάφορες εμπλεκόμενες δημόσιες αρχές, αποτελεί ένα πολύπλοκο έργο. Η πολυπλοκότητα αυτή προκύπτει εν μέρει από τις ιδιαιτερότητες του πολιτικού και διοικητικού τοπίου της κάθε χώρας, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο γίνεται ο καταμερισμός ευθυνών, γενικά, μεταξύ των αρχών. Επιπλέον, η φύση των πόρων που απαιτούνται για την αποτελεσματική λειτουργία των σχολείων διαφέρει σε μεγάλο βαθμό (π.χ. προσωπικό, κεφαλαιουχικά αγαθά και επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες). Αυτό μπορεί ίσως να εξηγήσει το ( 1 ) Για παράδειγμα: Ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης για το 2014 {ΕΕΥ(800) τελικό}. ( 2 ) Το Λουξεμβούργο δεν συμμετείχε στη συλλογή δεδομένων για την παρούσα έκθεση. 7

10 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ, ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ λόγο για τον οποίο αρχές διαφορετικού επιπέδου έχουν αναλάβει την ευθύνη για διαφορετικούς τύπους πόρων, αλλά και το λόγο για τον οποίο οι πόροι που φθάνουν στα σχολεία ποικίλουν σε τόσο μεγάλο βαθμό. Σε περισσότερο από το ένα τρίτο των χωρών, τα υπουργεία κεντρικών/ανώτατων αρχών μεταβιβάζουν τους πόρους που προορίζονται για το εκπαιδευτικό προσωπικό απευθείας στα σχολεία (Ιρλανδία, Ισπανία, Κροατία, Κύπρος, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία και Σλοβενία), ή είναι υπεύθυνα για την μισθοδοσία των εκπαιδευτικών (Βέλγιο, Γερμανία, Ιταλία, Ουγγαρία, Μάλτα και Λιχτενστάιν). Στις υπόλοιπες χώρες, τα υπουργεία των ανώτατων αρχών μοιράζονται την ευθύνη για τις μεταβιβάσεις κεφαλαίων ή και την πληρωμή του προσωπικού με ενδιάμεσες αρχές ( 3 ). Παρόμοια δεδομένα ισχύουν και για το μη διδακτικό προσωπικό, αλλά είναι πιο σύνηθες να εμπλέκονται τοπικές ή περιφερειακές αρχές, είτε μόνες είτε με τη βοήθεια των κεντρικών/ανώτατων αρχών (βλέπε κεφάλαιο 1). Οι τοπικές αρχές είναι υπεύθυνες για τις μεταβιβάσεις κονδυλίων ή την αγορά επιχειρησιακών αγαθών και υπηρεσιών, για άμεση παράδοση στα σχολεία σε όλες σχεδόν τις χώρες. Τα κονδύλια αυτά συνήθως προέρχονται εν μέρει ή εξ ολοκλήρου από κεντρικές/ανώτατες αρχές. Ωστόσο, υπάρχουν και εξαιρέσεις. Στην Κροατία, για παράδειγμα, προέρχονται από τους φόρους ή εισοδηματικούς πόρους που καταβάλλονται σε πόλεις ή δήμους στην περίπτωση των σχολείων πρωτοβάθμιας και κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και από το εισόδημα των περιφερειών στην περίπτωση της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (βλέπε κεφάλαιο 1). Επιπλέον, στις περισσότερες χώρες, οι ενδιάμεσες αρχές συμβάλλουν και αυτές στη χρηματοδότηση των σχολείων από δικούς τους πόρους. Σε πολλές χώρες της Βόρειας Ευρώπης ( ανία, Εσθονία, Φινλανδία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο [Σκοτία], Ισλανδία και Νορβηγία), και στη Βουλγαρία (δημοτικά σχολεία), όλες οι κύριες κατηγορίες πόρων (πόροι για προσωπικό, επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες, αλλά και κεφάλαια) χρηματοδοτούνται τουλάχιστον εν μέρει, από τα ίδια έσοδα των τοπικών αρχών. Σε άλλες χώρες, μόνο μερικές από τις κύριες κατηγορίες πόρων χρηματοδοτούνται κατ αυτόν τον τρόπο (βλέπε κεφάλαιο 1). Πολυπλοκότητα των μεθόδων χρηματοδότησης ύο συγκεκριμένα ζητήματα καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολο τον εντοπισμό και την περιγραφή των μεθόδων και κριτηρίων χρηματοδότησης που χρησιμοποιούνται από τις αρμόδιες εκπαιδευτικές αρχές κατά την κατανομή των σχολικών πόρων. Το πρώτο αφορά την αυτονομία που απολαμβάνουν οι ενδιάμεσες αρχές, ή οι ανώτατες αρχές, όπως τα «Länder» στη Γερμανία και οι αυτόνομες κοινότητες στην Ισπανία και το δεύτερο, την πολυπλοκότητα της χρηματοδοτικής φόρμουλας και των βασικών μεταβλητών ή δεικτών που χρησιμοποιούνται σε όλη την Ευρώπη. Η περιορισμένη εμβέλεια της παρούσας έκθεσης απαιτεί κάποιες απλουστεύσεις. Κατά συνέπεια, έχουν προσδιοριστεί τρεις βασικές μέθοδοι χρηματοδότησης. Η πρώτη είναι η «χρηματοδότηση βάσει φόρμουλας», δηλαδή η κατανομή των πόρων βάσει μίας καθολικά συμφωνηθείσας φόρμουλας. Η δεύτερη είναι η «έγκριση προϋπολογισμού», δηλαδή η υποβολή ενός προϋπολογισμού που καταρτίζεται από τα σχολεία ή από άλλες αρχές προς έγκριση από την αρμόδια αρχή που είναι υπεύθυνη για τη χρηματοδότηση. Η τρίτη μέθοδος έχει ονομαστεί «πόροι με βάση τη διακριτική ευχέρεια» και αναφέρεται στην περίπτωση όπου οι αρχές που είναι υπεύθυνες για τη χρηματοδότηση έχουν την πλήρη διακριτική ευχέρεια ως προς τον καθορισμό του ύψους των πόρων που πρόκειται να κατανεμηθούν, λειτουργώντας κατά περίπτωση, βάσει εκτιμήσεων των αναγκών για πόρους. Τα υπουργεία των κεντρικών/ανώτατων αρχών, χρησιμοποιούν μια χρηματοδοτική φόρμουλα για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που θα κατανεμηθούν για διδακτικό προσωπικό σε όλες σχεδόν τις χώρες. Στις μισές από αυτές τις χώρες, πολλές από τις οποίες βρίσκονται στη Βόρεια Ευρώπη, οι πόροι που καθορίζονται με βάση αυτή τη μέθοδο, κατανέμονται είτε ως μέρος μιας συνολικής επιχορήγησης, που χρησιμοποιείται για ορισμένες τουλάχιστον κατηγορίες εκπαιδευτικών πόρων, είτε ως μέρος ενός ποσού κατ αποκοπή με σκοπό να καλυφθούν οι πόροι για ένα φάσμα δημοσίων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης. Σε αυτές τις τελευταίες χώρες, τα σχολεία ή οι ενδιάμεσες αρχές που λαμβάνουν τα κονδύλια, απολαμβάνουν κάποια αυτονομία όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με προτεραιότητες πολιτικών. Στις υπόλοιπες χώρες, οι πόροι προορίζονται ειδικά για το διδακτικό προσωπικό (βλέπε κεφάλαιο 2). ( 3 ) Με τον όρο «ενδιάμεσες αρχές», εννοούμε τις τοπικές αρχές, τις περιφερειακές αρχές και τις διοικητικές υποδιαιρέσεις των ανώτατων αρχών. 8

11 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Η χρηματοδοτική φόρμουλα χρησιμοποιείται επίσης από ανώτατες αρχές για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που θα κατανεμηθούν για επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες στην πλειοψηφία των χωρών. Αντίθετα, η χρηματοδότηση για κεφαλαιουχικά αγαθά εμπίπτει συχνότερα στη διακριτική ευχέρεια των αρμόδιων υπουργείων, στα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις, τα σχολεία ή οι αρμόδιες ενδιάμεσες αρχές υποβάλλουν προϋπολογισμό κεφαλαίων προς έγκριση (βλέπε κεφάλαιο 2). Τόσο η χρηματοδοτική φόρμουλα όσο και η κατανομή των πόρων με βάση τη διακριτική ευχέρεια, έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Όπου εφαρμόζεται κάποια φόρμουλα, οι μεταβλητές που χρησιμοποιούνται πρέπει να επιλέγονται προσεκτικά. Αν, για παράδειγμα, οι μεταβλητές σχετίζονταν μόνο με το πλήθος των μαθητών (κατά κεφαλήν χρηματοδότηση), αυτός θα μπορούσε να είναι ο πιο διαφανής τρόπος για την κατανομή των πόρων. Ωστόσο, άλλες μεταβλητές, όπως τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά, είναι σημαντικές για την εξίσωση, καθώς επιτρέπουν στους πόρους να εστιαστούν εκεί όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη. Για παράδειγμα, σε κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές, μπορεί να χρειαστούν επιπλέον κονδύλια προκειμένου να διασφαλιστεί η ισότητα μεταξύ των μαθητών σε διαφορετικές περιοχές. Επί του παρόντος, οι περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν αυτά τα είδη κριτηρίων για την κατανομή των κονδυλίων. Ένα ευρύ φάσμα κριτηρίων που βασίζονται στις εισροές, καθορίζουν το ύψος των πόρων που διατίθενται για το προσωπικό Η ανάλυση των κριτηρίων που χρησιμοποιούνται από τις αρμόδιες αρχές για την κατανομή των σχολικών πόρων, αν και περιορισμένη, εξακολουθεί να προσφέρει μερικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Σε πολλές χώρες, η χρήση μεταβλητών που βασίζονται στις εισροές από τις ανώτατες και ενδιάμεσες σχολικές αρχές για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που θα κατανεμηθούν για το προσωπικό, αποτελεί πολύ συχνό φαινόμενο. Αυτή η κατηγορία πόρων αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος των συνολικών εκπαιδευτικών δαπανών στην Ευρώπη. Οι μεταβλητές που βασίζονται στις εισροές επικεντρώνονται στις πραγματικές ανάγκες των σχολείων και στις πραγματικές δαπάνες που προκύπτουν από αυτές. Σε ορισμένες χώρες, οι εκπαιδευτικές αρχές χρησιμοποιούν ένα περιορισμένο πλήθος μεταβλητών που σχετίζεται με τον αριθμό του υπάρχοντος προσωπικού ή των μαθητών, συνήθως σταθμισμένο με το επίπεδο της εκπαίδευσης ή το σχολικό έτος. Στην πλειονότητα των χωρών, όμως, οι αρχές που είναι υπεύθυνες για τη χρηματοδότηση λαμβάνουν υπόψη ένα ευρύτερο φάσμα μεταβλητών που βασίζονται σε εισροές, οι οποίες επιτρέπουν μια πιο ενδελεχή αξιολόγηση των σχολικών αναγκών. Αυτές οι μεταβλητές σχετίζονται με κριτήρια, όπως το κοινωνικοοικονομικό, γλωσσικό και εθνοτικό υπόβαθρο των μαθητών, τυχόν ειδικές ανάγκες που μπορεί να έχουν, καθώς και τις γεωγραφικές και δημογραφικές διαφορές μεταξύ των σχολείων (βλέπε κεφάλαιο 3). Στο πλαίσιο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τα τελευταία χρόνια έχει προταθεί η χρηματοδότηση που βασίζεται στην απόδοση ( 4 ). Αυτού του είδους η πρόταση δεν έχει δοθεί επίσημα στο πλαίσιο της σχολικής χρηματοδότησης. Ωστόσο, σε δύο χώρες (τις Κάτω Χώρες και την Αγγλία στο Ηνωμένο Βασίλειο), οι κεντρικές αρχές χρησιμοποιούν κριτήρια που βασίζονται στην απόδοση, για τον καθορισμό του ύψους της συνολικής επιχορήγησης που προορίζεται για την κάλυψη πόρων για το προσωπικό και τις λειτουργίες. Και στις δύο περιπτώσεις, τα εν λόγω κριτήρια αποσκοπούν στη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου (βλέπε κεφάλαιο 3). Υπάρχουν δύο τύποι χρηματοδότησης που βασίζονται στην απόδοση: η χρηματοδότηση που παρέχει κίνητρα για καλά αποτελέσματα ή η χρηματοδότηση που τιμωρεί τα κακά αποτελέσματα. Αν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί χρηματοδότηση που βασίζεται στην απόδοση, μπορεί να υπάρξουν ανεπιθύμητες επιπτώσεις. Για παράδειγμα, αν τα σχολεία ανταμειφθούν σε περίπτωση που σημειώσουν καλά αποτελέσματα, αυτό μπορεί να οδηγήσει στη βελτίωση των ήδη καλών σχολείων, ενώ στην περίπτωση των σχολείων που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, η βελτίωσή τους μπορεί να γίνει ακόμα πιο δύσκολη. Ως εκ τούτου, το είδος των κριτηρίων με βάση τις εκροές θα πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά σε περίπτωση χρηματοδότησης που βασίζεται στην απόδοση. Κατά την επιλογή δεικτών εισροών και εκροών, ένας τρόπος υπολογισμού της απόδοσης θα μπορούσε να είναι ο υπολογισμός της προόδου που έχει σημειώσει ένα σχολείο, μέσω της εξέτασης της εξέλιξης των αποτελεσμάτων μεταξύ των ετών, ( 4 ) Περιοδικές εκθέσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία 70 Οκτωβρίου 2010, Αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των δημόσιων δαπανών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην ΕΕ, Κοινή έκθεση της Επιτροπής Οικονομικής Πολιτικής (Ποιότητα δημόσιων οικονομικών) και της Γενικής ιεύθυνσης Οικονομικών και Χρηματοπιστωτικών Υποθέσεων. 9

12 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ, ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ αντί της σύγκρισης απόλυτων αποτελεσμάτων μεταξύ των σχολείων, καθώς η απόδοση των σχολείων συχνά ποικίλει σημαντικά ανά περιοχή. Τα επόμενα βήματα για την έρευνα στα συστήματα χρηματοδότησης των σχολείων Η παρούσα έκθεση παρέχει περιγραφικές πληροφορίες και μια περιορισμένη σύγκριση μεταξύ των χωρών, σχετικά με τα επίπεδα αρχών, τις μεθόδους και τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την κατανομή των πόρων σε σχολεία. Αποτελεί τη βάση για περαιτέρω έρευνα, η οποία είναι απαραίτητη, αν ο στόχος είναι μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση των συστημάτων χρηματοδότησης στην Ευρώπη. Η εμβέλεια της έκθεσης δεν επέτρεψε την ποσοτικοποίηση του ύψους των κονδυλίων, είτε στην πηγή προέλευσής τους είτε καθώς διέρχονταν μέσω των διάφορων αρχών πριν φθάσουν στα σχολεία, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καμία ένδειξη για το ποσοστό της χρηματοδότησης που μεταβιβάζεται από κάθε αρχή ή για το τελικό ποσό που φθάνει στα σχολεία. Μια προϋπόθεση για περισσότερη έρευνα σε αυτόν τον τομέα, επομένως, θα μπορούσε να είναι η ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων σχετικά με το ποσοστό του συνόλου των κονδυλίων που κατανέμεται από κάθε αρχή, ώστε να γίνει δυνατή η ανάλυση της σχέσης μεταξύ των πολιτικών χρηματοδότησης και του ποσοστού των κονδυλίων που μεταβιβάζονται. Χρειάζονται επίσης περισσότερες πληροφορίες για τα κριτήρια που εφαρμόζονται κατά την κατανομή της χρηματοδότησης ή των πόρων, όχι μόνο όσον αφορά τον τύπο των μεταβλητών που περιλαμβάνονται, αλλά και τη στάθμιση που χρησιμοποιείται. Πιο λεπτομερή στοιχεία σε αυτόν τον τομέα θα επέτρεπαν μια βαθύτερη κατανόηση των περιπτώσεων όπου δίνεται έμφαση στη χρηματοδότηση των σχολείων, καθώς και του βαθμού στον οποίο λαμβάνονται υπόψη τα χαρακτηριστικά μεμονωμένων μαθητών και σχολείων. 10

13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Επί του παρόντος, η χρηματοδότηση της σχολικής εκπαίδευσης βρίσκεται στο επίκεντρο μεγάλων συζητήσεων στην Ευρώπη. Οι περιορισμοί στις δημόσιες δαπάνες μετά τη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, έχουν εγείρει ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα εκπαιδευτικά συστήματα θα μπορέσουν να συνεχίσουν να ανταποκρίνονται στις κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις που τους έχουν επιβληθεί αυτή τη χρονική περίοδο. Οι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και οι εκπαιδευτικοί, αναζητούν τρόπους για να διασφαλιστεί η διάθεση επαρκούς χρηματοδότησης για τα σχολεία, ενώ ταυτόχρονα ενθαρρύνουν την αποδοτική χρήση των δημόσιων πόρων. Για τους λόγους αυτούς, η χρηματοδότηση της εκπαίδευσης έχει προωθηθεί στην κορυφή των ημερησίων διατάξεων τόσο των πολιτικών, όσο και της έρευνας. Το σκεπτικό πίσω από την έκθεση: το πλαίσιο πολιτικής Το 2000, η στρατηγική της Λισσαβώνας, αναγνώρισε ξεκάθαρα τον καθοριστικό ρόλο της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης. Κατά την τελευταία δεκαετία, η σύνδεση της ικανότητας των ευρωπαϊκών χωρών να επενδύουν στο ανθρώπινο δυναμικό μέσω των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και της δυνατότητάς τους να προωθούν υψηλά επίπεδα βιώσιμης και γνωσιοκεντρικής ανάπτυξης, καθώς και κοινωνικής συνοχής, έχει τονιστεί επανειλημμένα σε αρκετά σημαντικά έγγραφα πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για παράδειγμα, το ψήφισμα του Συμβουλίου για την εκπαίδευση και την κατάρτιση ως βασικές κινητήριες δυνάμεις της στρατηγικής της Λισσαβώνας (2007), υπογράμμισε «τη συμβολή της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, όχι μόνο στην προώθηση της απασχόλησης, της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας, αλλά και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, της ιδιότητας του ενεργού πολίτη και της προσωπικής εκπλήρωσης»( 5 ). Η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση του 2008, έδωσε νέα ώθηση σε πολιτικές δράσεις και πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την χρηματοδότηση της εκπαίδευσης και ειδικότερα σε εκείνες που προωθούν την αποδοτικότητα. Ως αποτέλεσμα της κρίσης, οι δημόσιες υπηρεσίες στην Ευρώπη, αντιμετώπισαν σημαντικές προκλήσεις και τέθηκαν υπό μεγάλη πίεση. Οι προϋπολογισμοί για την εκπαίδευση, για παράδειγμα, μειώθηκαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως σε εκείνες με μεγάλο δημόσιο έλλειμμα ( 6 ). Υπό αυτές τις συνθήκες, η ανάγκη να γίνουν περισσότερα με μικρότερο κόστος, τονίστηκε περισσότερο από ποτέ. Οι τρέχουσες οικονομικές συνθήκες στην Ευρώπη, μπορούν να θεωρηθούν ως μια ευκαιρία για προβληματισμό σχετικά με το πώς μπορούν να δομηθούν πιο αποτελεσματικά και βιώσιμα συστήματα χρηματοδότησης για την εκπαίδευση. Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης»: Επένδυση σε δεξιότητες για καλύτερα αποτελέσματα στον κοινωνικοοικονομικό τομέα (2012)», παρουσιάζει με σαφήνεια τη διπλή πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι χώρες της Ευρώπης: πρώτον, «το να θέσουν ως προτεραιότητα τις δημόσιες επενδύσεις στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης», καθώς «αποτελούν το κλειδί για την αύξηση της παραγωγικότητας και της οικονομικής ανάπτυξης» και δεύτερον, το «να βρεθούν πιο αποδοτικοί τρόποι για την ανάπτυξη των διαθέσιμων οικονομικών πόρων, που θα μπορούσαν να διατεθούν για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε συγκεκριμένα εκπαιδευτικά συστήματα» ( 7 ). Στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» (η στρατηγική ανάπτυξης της ΕΕ για την τρέχουσα δεκαετία), οι επενδύσεις στην εκπαίδευση θεωρούνται βασική προτεραιότητα. Αυτό απαιτεί κυρίως πολιτικές ενέργειες και πρωτοβουλίες από τις δημόσιες αρχές και ιδιαίτερα από όσες είναι υπεύθυνες για την εκπαίδευση. Η πρόκληση αφορά τη διατύπωση και την υιοθέτηση έξυπνων εκπαιδευτικών πολιτικών για την υποστήριξη της ανάπτυξης του ανθρώπινου κεφαλαίου με σκοπό τη βελτίωση της απασχολησιμότητας και γενικότερα την προώθηση της ( 5 ) Ψήφισμα του Συμβουλίου σχετικά με την εκπαίδευση και την κατάρτιση ως βασική κινητήριος δύναμη της στρατηγικής της Λισσαβώνας, ΕΕ C 300, , σ. 1 [pdf] ιαθέσιμο στη διεύθυνση: [Επίσκεψη ιστότοπου 13 Ιανουαρίου 2014]. ( 6 ) EACEA/Eurydice, Χρηματοδότηση της εκπαίδευσης στην Ευρώπη για την περίοδο Ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης. [pdf] Βρυξέλλες: Eurydice. ιαθέσιμο στη διεύθυνση: [Πρόσβαση στον ιστότοπο 16 Ιανουαρίου 2014]. ( 7 ) Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών. Ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης: Επένδυση σε δεξιότητες για καλύτερα αποτελέσματα στον κοινωνικοοικονομικό τομέα, (COM (2012) 699 τελικό) [ηλεκτρονικά] ιαθέσιμο στη διεύθυνση: [Πρόσβαση στον ιστότοπο 16 Ιανουαρίου 2014]. 11

14 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ, ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ οικονομικής ανάπτυξης και την ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης. Από αυτή την άποψη, τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τις επενδύσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση - μια απάντηση στην ανακοίνωση με τίτλο «Ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης»: Επένδυση σε δεξιότητες για καλύτερα αποτελέσματα στον κοινωνικοοικονομικό τομέα» και η «Ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης για το 2013», καλούν τα κράτη μέλη να δώσουν προτεραιότητα και, όπου είναι δυνατό, να ενισχύσουν τις επενδύσεις στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, προσπαθώντας παράλληλα να βελτιώσουν την αποδοτικότητα των δαπανών τέτοιου τύπου και εγείροντας συζητήσεις σε εθνικό επίπεδο πάνω στους βιώσιμους και ισορροπημένους μηχανισμούς χρηματοδότησης, περιλαμβάνοντας ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων μερών» ( 8 ). Ενώ οι στόχοι είναι κοινοί για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, τα αναγκαία μέτρα για την επίτευξή τους θα πρέπει να καθοριστούν με βάση τη κάθε χώρα ξεχωριστά. Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες στις οποίες βρίσκεται κάθε χώρα, όπως οι συγκεκριμένες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και τα μέσα που διαθέτουν για να ανταποκριθούν σε αυτές. Για το σκοπό αυτό, η παρούσα έκθεση του Eurydice έχει ως στόχο να προάγει την καλύτερη γνώση και κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οικονομικοί και άλλου τύπου πόροι φθάνουν στα σχολεία της κάθε χώρας, ποιες αρχές ή φορείς έχουν την ευθύνη για την κατανομή των πόρων και ποιες μέθοδοι χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό του ύψους τους. Η παρούσα έκθεση προσφέρει βασικές πληροφορίες για κάθε χώρα ξεχωριστά και μια συγκριτική περιγραφή της γενικής αρχιτεκτονικής των συστημάτων χρηματοδότησης των σχολείων. Θα χρησιμεύσει ως σημείο εκκίνησης για κάθε προβληματισμό σχετικά με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία συστημάτων χρηματοδότησης που να είναι πιο αποδοτικά και δίκαια στην κατανομή των πόρων. Τα κύρια θέματα που εξετάζονται Τα κύρια ζητήματα που εξετάζονται στην παρούσα έκθεση είναι τα εξής: Ποιες εκπαιδευτικές ή/και διοικητικές αρχές είναι αρμόδιες για τη χρηματοδότηση της σχολικής εκπαίδευσης και σε ποιο βαθμό οι περιφερειακές και τοπικές αρχές συμβάλλουν στη χρηματοδότηση της σχολικής εκπαίδευσης από δικά τους έσοδα, όπως τοπικοί φόροι; ιαφέρουν οι αρχές που είναι αρμόδιες για τη χρηματοδότηση ανάλογα με το είδος των πόρων (προσωπικό, κεφαλαιουχικά αγαθά, επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες) ή το επίπεδο της εκπαίδευσης; Κατά τον καθορισμό του ύψους των πόρων που θα κατανεμηθούν στα σχολεία, οι αρμόδιες αρχές ή φορείς χρησιμοποιούν κοινώς συμφωνηθείσες φόρμουλες με βάση προκαθορισμένα κριτήρια ή κατανέμουν τα κονδύλια ή τους πόρους βασιζόμενες σε εκτιμήσεις των αναγκών; Μήπως οι μέθοδοι και τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό του ύψους της χρηματοδότησης ή των πόρων για τα σχολεία αλλάζουν ανάλογα με το είδος των συγκεκριμένων πόρων; Τα κριτήρια χρηματοδότησης στηρίζονται σε δείκτες που βασίζονται στις εισροές ή σε δείκτες που βασίζονται στην απόδοση; Συμπεριλαμβάνονται κριτήρια όπως η κοινωνικοοικονομική στέρηση ή η γεωγραφική θέση των σχολείων (αγροτικές ή αστικές περιοχές); Η εμβέλεια της παρούσας έκθεσης και οι πηγές πληροφοριών Η έκθεση παρουσιάζει μια επισκόπηση των βασικών χρηματοοικονομικών ροών και των κύριων μεθόδων για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που απαιτούνται για τη χρηματοδότηση της σχολικής εκπαίδευσης. Οι εν λόγω πόροι χωρίζονται σε γενικές κατηγορίες, κυρίως προσωπικό, επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες και κεφαλαιουχικά αγαθά. Η παρούσα έκθεση περιορίζεται στη διανομή των δημόσιων κονδυλίων και πόρων σε δημόσια σχολεία, από δημόσιες αρχές. Οι ad-hoc κατανομές χρηματοδότησης, όπως αυτές που προορίζονται για συγκεκριμένα και περιορισμένα σε διάρκεια εκπαιδευτικά προγράμματα, εξαιρούνται από την εμβέλεια της έκθεσης. Η έκθεση δεν επιχειρεί να ποσοτικοποιήσει τους πόρους που κατανέμονται. ( 8 ) Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τις επενδύσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση - απάντηση στο «Ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης: Επένδυση σε δεξιότητες για καλύτερα αποτελέσματα στον κοινωνικοοικονομικό τομέα» και στην «Ετήσια επισκόπηση για την ανάπτυξη για το 2013», ΕΕ C 64, , σ. 5. [pdf] ιαθέσιμο στον ιστότοπο: [Πρόσβαση στον ιστότοπο 13 Ιανουαρίου 2014]. 12

15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μόνο τα σχολεία του δημόσιου τομέα και τα σχολεία που λαμβάνουν ιδιωτική επιχορήγηση στην περίπτωση του Βελγίου, της Ιρλανδίας, των Κάτω Χωρών και του Ηνωμένου Βασιλείου (Αγγλία) («academies») ( 9 ), εμπίπτουν στην εμβέλεια της έκθεσης. Τα σχολεία της πρωτοβάθμιας και γενικής (κατώτερης και ανώτερης) δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, βρίσκονται στο επίκεντρο της παρούσας έκθεσης. Ωστόσο, αποκλείονται τα κολέγια μετεκπαίδευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα οποία παρέχουν τίτλους γενικής ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ( 10 ). Το έτος αναφοράς είναι το 2013/14 ( 11 ). Η έκθεση καλύπτει όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ ( 12 ) (εκτός του Λουξεμβούργου), καθώς και την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Τουρκία. Οι πληροφορίες έχουν συλλεχθεί μέσω ερωτηματολογίων που συμπληρώθηκαν από εθνικούς εμπειρογνώμονες ή/και εθνικούς αντιπροσώπους του δικτύου Eurydice. Επίσημα έγγραφα που εκδίδονται από τις κεντρικές/ανώτατες εκπαιδευτικές αρχές, αποτελούν τις βασικές πηγές πληροφοριών. ομή της έκθεσης Η έκθεση χωρίζεται σε τρία διακριτά μέρη: μια σύντομη συγκριτική ανάλυση, εθνικά διαγράμματα και γλωσσάρι. Η σύντομη συγκριτική ανάλυση έχει τρία κεφάλαια: 1. Παρέχει μια σύντομη επισκόπηση των εκπαιδευτικών αρχών και άλλων φορέων που εμπλέκονται στη χρηματοδότηση της σχολικής εκπαίδευσης, με ιδιαίτερη έμφαση στις τοπικές και περιφερειακές αρχές. 2. Παρέχει βασικές πληροφορίες σχετικά με τις μεθόδους χρηματοδότησης που χρησιμοποιούνται από τις εκπαιδευτικές αρχές, ιδιαίτερα σε κεντρικό επίπεδο, για τον καθορισμό του ύψους των πόρων που προορίζονται για τα σχολεία. 3. Αναλύει τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται από τις εκπαιδευτικές αρχές για τον καθορισμό του ύψους των κονδυλίων που θα διατεθούν. Το γλωσσάρι προσφέρει ορισμούς για όλους τους ειδικούς όρους που χρησιμοποιούνται στην έκθεση, ενώ τα εθνικά διαγράμματα απεικονίζουν τις ροές των πόρων σε μετρητά και σε είδος, για τη χρηματοδότηση της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας γενικής εκπαίδευσης. Παρουσιάζουν ποιες εκπαιδευτικές αρχές ή άλλοι φορείς σε κεντρικό, περιφερειακό, τοπικό και σχολικό επίπεδο, εμπλέκονται στη χρηματοδότηση των σχολείων. Οι πόροι για τα σχολεία χωρίζονται σε πέντε κατηγορίες: 1. Πόροι για διδακτικό προσωπικό 2. Πόροι για μη διδακτικό προσωπικό 3. Πόροι για επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες 4. Πόροι κεφαλαίου (κινητά και ακίνητα) 5. Ειδικοί πόροι και άλλοι πόροι ιατίθεται οδηγός για τα εθνικά διαγράμματα. ( 9 ) Η έκθεση καλύπτει τα δημόσια σχολεία σε όλες τις χώρες. Τα ιδιωτικά σχολεία δεν περιλαμβάνονται, εκτός των επιχορηγούμενων σχολείων από ιδιωτικούς φορείς στον περιορισμένο αριθμό χωρών με σχολεία τέτοιου τύπου όπου έχει εγγραφεί μεγάλο μέρος των μαθητών και συγκεκριμένα στο Βέλγιο, την Ιρλανδία, τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο (Αγγλία). Τα επιχορηγούμενα σχολεία από ιδιωτικούς φορείς συγκαταλέγονται στα σχολεία όπου περισσότερο από το ήμισυ της βασικής τους χρηματοδότησης προέρχεται από το δημόσιο ταμείο. ( 10 ) Ο λόγος ύπαρξης κολεγίων μετεκπαίδευσης περιλαμβάνει την παροχή επαγγελματικά προσανατολισμένης εκπαίδευσης και οι μηχανισμοί χρηματοδότησής τους διαφέρουν σημαντικά από τον τομέα των γενικών σχολείων. ( 11 ) Στην περίπτωση της Πολωνίας, το έτος αναφοράς είναι το ( 12 ) Το Λουξεμβούργο δεν συμμετείχε στη συλλογή δεδομένων για την παρούσα έκθεση. 13

16

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ Το παρόν κεφάλαιο εξετάζει τις διαφορετικές δημόσιες αρχές που συμμετέχουν στη μεταβίβαση κονδυλίων στα σχολεία, με ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο των ενδιάμεσων αρχών. Για την παρούσα έκθεση, οι αρχές έχουν διαιρεθεί σε κεντρικές, ενδιάμεσες και σχολικές. Κεντρικές αρχές θεωρούνται τα υπουργεία ανωτάτου ή ανωτέρου διοικητικού επιπέδου (στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό αντιστοιχεί στο εθνικό επίπεδο ( 13 )). Οι ενδιάμεσες αρχές μπορεί να περιλαμβάνουν περιφερειακές ή τοπικές κυβερνήσεις, καθώς και τοπικά σχολικά συμβούλια που λειτουργούν μέσω δήμων που είναι υπεύθυνοι για τη χρηματοδότηση των σχολείων (όπως, για παράδειγμα, στην Κύπρο) και διοικητικές υποδιαιρέσεις των κεντρικών αρχών (όπως στη Γαλλία). Αυτό το κεφάλαιο θίγει τρία βασικά ζητήματα. Πρώτον, επιδιώκει να εντοπίσει τις δημόσιες ή άλλες εκπαιδευτικές αρχές που εμπλέκονται στις μεταβιβάσεις πόρων στα σχολεία. Οι μεταβιβάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν ένα ή περισσότερα διοικητικά επίπεδα, αλλά κάθε επίπεδο δεν είναι απαραίτητα σε θέση να αποφασίσει για το ύψος των πόρων που πρέπει να μεταβιβαστούν περαιτέρω. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οικονομικοί πόροι μεταβιβάζονται για να καλυφθούν τα έξοδα για προσωπικό, επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες ή κεφαλαιουχικά αγαθά. Σε άλλες περιπτώσεις, παρέχονται οι πραγματικοί πόροι. Η εξέταση έχει δομηθεί με βάση την κατηγορία στην οποία ανήκουν οι πόροι. Οι οικονομικοί πόροι μπορούν να μεταβιβαστούν με τη μορφή ποσού κατ αποκοπή, συνολικής επιχορήγησης ή επιχορήγησης που προορίζεται για ένα συγκεκριμένο σκοπό. Ενώ η διάκριση μεταξύ αυτών δεν γίνεται στο πρώτο μέρος, το δεύτερο μέρος εξετάζει συγκεκριμένα τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται οι συνολικές επιχορηγήσεις και τα ποσά κατ αποκοπή από τις «ενδιάμεσες» αρχές για την παροχή πόρων (προσωπικό, επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες ή κεφαλαιουχικά αγαθά) στα σχολεία. Το τελευταίο ζήτημα αφορά το κατά πόσον είναι σύνηθες για τις περιφερειακές ή τοπικές αρχές να χρησιμοποιούν ίδια έσοδα για τη χρηματοδότηση των σχολείων. Ως «ίδια έσοδα» στην παρούσα περίπτωση νοούνται οι φόροι ή άλλα κεφάλαια που συλλέγονται από τοπικές ή περιφερειακές αρχές. Σε περισσότερο από το ένα τρίτο των χωρών, στις μεταβιβάσεις των πόρων για διδακτικό προσωπικό συμμετέχουν μόνο κεντρικές αρχές Οι δαπάνες για το προσωπικό αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 70 % των συνολικών ετήσιων δαπανών για την εκπαίδευση στην ΕΕ των 27 κρατών μελών και αποτελούν, επίσης, το μεγαλύτερο ποσοστό δαπανών για τα δημόσια σχολεία. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι δαπάνες για διδακτικό προσωπικό απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος των πόρων στον τομέα αυτό ( 14 ). Όπως φαίνεται στον παρακάτω χάρτη (βλέπε σχήμα 1.1), οι κεντρικές ή ανώτατες εκπαιδευτικές αρχές συμμετέχουν στις μεταβιβάσεις των πόρων για διδακτικό προσωπικό σε όλες τις χώρες, εκτός της Ισλανδίας (στην πρωτοβάθμια και κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση). Στην πραγματικότητα, σε παραπάνω από το ένα τρίτο των χωρών, αυτές είναι οι μόνες αρχές που συμμετέχουν στην παροχή πόρων για την εν λόγω ομάδα προσωπικού. Στη Βόρεια Ευρώπη, στις μεταβιβάσεις πόρων για διδακτικό προσωπικό συμμετέχουν τόσο οι κεντρικές/ανώτατες όσο και οι ενδιάμεσες αρχές. Στη Φινλανδία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο (Ουαλία και Σκοτία), οι ανώτατες αρχές μεταβιβάζουν ένα ποσό κατ αποκοπή στις ενδιάμεσες αρχές, το οποίο προορίζεται για τη χρηματοδότηση ενός φάσματος δημοσίων υπηρεσιών και όχι μόνο για την εκπαίδευση. Σε μερικές χώρες (την Τσεχική ημοκρατία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Αυστρία και την Τουρκία), στις μεταβιβάσεις των πόρων για διδακτικό προσωπικό συμμετέχουν τόσο οι εθνικές διοικήσεις (ανωτάτου επιπέδου), όσο και οι περιφερειακές (ενδιάμεσες) τους αρχές. Στη Ρουμανία, τα κεντρικά υπουργεία, οι περιφερειακές αρχές και οι δήμοι, συμμετέχουν στις μεταβιβάσεις των πόρων για διδακτικό προσωπικό. Τέλος, σε σύγκριση με άλλες κατηγορίες πόρων, στις μεταβιβάσεις των πόρων για διδακτικό προσωπικό συμμετέχουν λιγότεροι φορείς και τα κονδύλια φθάνουν συνήθως στα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς μέσω μιας πιο άμεσης διαδρομής. ( 13 ) Οι ανώτατες αρχές που είναι υπεύθυνες για τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης σε μια συγκεκριμένη χώρα, βρίσκονται συνήθως σε εθνικό (κρατικό) επίπεδο. Ωστόσο, στο Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι «περιοχές» («Communautés», «Länder», «Comunidades Autónomas» και οι αποκεντρωμένες διοικήσεις, αντίστοιχα), είναι υπεύθυνες για όλους ή τους περισσότερους τομείς που σχετίζονται με την εκπαίδευση και ως εκ τούτου, αποτελούν τις ανώτατες αρχές. ( 14 ) Βλέπε EACEA/Eurydice, Βασικά στοιχεία για την εκπαίδευση στην Ευρώπη, σ. 94 [pdf] Βρυξέλλες: Eurydice. ιαθέσιμο στη διεύθυνση: [Πρόσβαση στο ιστότοπο 31 Ιανουαρίου 2014]. 15

18 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ, ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Σχήμα 1.1: Οι δημόσιες αρχές που συμμετέχουν στις μεταβιβάσεις των πόρων για διδακτικό προσωπικό στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τη χρονική περίοδο 2013/14 Κεντρικές/ανώτατες αρχές Τοπικές αρχές Περιφερειακές αρχές εν διατίθενται δεδομένα Επεξηγηματική σημείωση Πηγή: Eurydice. Σε περιπτώσεις που υπάρχουν διαφορές μεταξύ των εκπαιδευτικών επιπέδων, οι σημειώσεις που ακολουθούν προσφέρουν επεξηγήσεις σε αυτές και καθορίζουν τα επίπεδα που εκπροσωπούνται στο χάρτη. Τα διαγράμματα χρηματοοικονομικών ροών παραθέτουν συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με τους φορείς που συμμετέχουν στις μεταβιβάσεις κονδυλίων σε σχολεία και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με τις πληροφορίες που παρέχονται στη συγκριτική ανάλυση, για μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του συστήματος χρηματοδότησης σε κάθε χώρα. Οι ανώτατες αρχές που είναι υπεύθυνες για τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης σε μια συγκεκριμένη χώρα, βρίσκονται συνήθως σε εθνικό (κρατικό) επίπεδο. Ωστόσο, στο Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι «περιοχές» («Communautés», «Länder», «Comunidades Autónomas» και οι αποκεντρωμένες διοικήσεις, αντίστοιχα), είναι υπεύθυνες για όλους ή τους περισσότερους τομείς που σχετίζονται με την εκπαίδευση και ως εκ τούτου, αποτελούν τις ανώτατες αρχές. Ειδικές σημειώσεις ανά χώρα Βουλγαρία: Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα δημοτικά σχολεία. ανία και Ισλανδία: Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία πρωτοβάθμιας και κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στις μεταβιβάσεις πόρων σε σχολεία ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, συμμετέχουν μόνο κεντρικές/ανώτατες αρχές. Ισπανία: Ο χάρτης παρουσιάζει τις ανώτατες αρχές: την κεντρική κυβερνητική διοίκηση, και τα τμήματα παιδείας των αυτόνομων κοινοτήτων. Σλοβακία και Νορβηγία: Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία πρωτοβάθμιας και κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Για τα σχολεία ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στις μεταβιβάσεις πόρων για διδακτικό προσωπικό συμμετέχουν ανώτατες και περιφερειακές αρχές. Σουηδία: Οι κεντρικές/ανώτατες αρχές μεταβιβάζουν ένα ποσό κατ αποκοπή στους δήμους. Αυτό το ποσό κατ αποκοπή είναι πολύ μικρό σε σύγκριση με τον προϋπολογισμό των δήμων. Οι δήμοι παρέχουν στα σχολεία πόρους για διδακτικό και μη διδακτικό προσωπικό, επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες και κάποια κεφαλαιουχικά αγαθά. Ηνωμένο Βασίλειο (ENG/NIR): Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα επιχορηγούμενα σχολεία (πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) (ENG) και στα ελεγχόμενα και επιχορηγούμενα από την Καθολική Εκκλησία σχολεία (NIR). Στα «academies» (ENG) και στα σχολεία «voluntary grammar» και τα επιχορηγούμενα συγχωνευμένα σχολεία (NIR), στις μεταβιβάσεις των πόρων για διδακτικό προσωπικό συμμετέχουν μόνο κεντρικές/ανώτατες αρχές. Σε παραπάνω από τις μισές χώρες, οι μεταβιβάσεις των πόρων για μη διδακτικό προσωπικό περιλαμβάνουν δύο ή τρία επίπεδα αρχών Όπως φαίνεται από τα παραπάνω, μόνο οι κεντρικές/ανώτατες αρχές συμμετέχουν στη μεταφορά των πόρων για διδακτικό προσωπικό σε περισσότερο από το ένα τρίτο των χωρών. Για την πλειοψηφία των χωρών αυτών, ισχύουν τα ίδια δεδομένα για το μη διδακτικό προσωπικό και πιο συγκεκριμένα, για το Βέλγιο, την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Κροατία, την Ιταλία, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία, τη Σλοβενία και το Λιχτενστάιν (βλέπε ειδικές σημειώσεις ανά χώρα για τις διαφορές στα εκπαιδευτικά επίπεδα). Σε πολλές χώρες, τόσο για το διδακτικό, όσο και για το μη διδακτικό προσωπικό, τα υπουργεία των ανώτατων αρχών μοιράζονται την ευθύνη για τη μεταβίβαση κονδυλίων ή και την πληρωμή του προσωπικού με τις τοπικές αρχές ή με τις περιφερειακές αρχές ή τις διοικητικές υποδιαιρέσεις των ανώτατων αρχών. Εντούτοις, όσον αφορά το μη διδακτικό προσωπικό, είναι πιο σύνηθες να συμμετέχουν τοπικές ή περιφερειακές αρχές, είτε μόνες τους 16

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ είτε με τη βοήθεια των κεντρικών/ανώτατων αρχών. Στην Ουγγαρία, οι κεντρικές/ανώτατες αρχές καλύπτουν τη μισθοδοσία των εκπαιδευτικών και του λοιπού προσωπικού άμεσα μέσω ενός κρατικού οργανισμού, του Κέντρου Συντήρησης Ιδρυμάτων «Klebelsberg». Τα προσωπικό συντήρησης χρηματοδοτείται κατά τον ίδιο τρόπο, αλλά κάποια κονδύλια για το προσωπικό αυτό προέρχονται επίσης από τους δήμους (αν ο δήμος έχει πληθυσμό πάνω από κατοίκους). Όπως φαίνεται στο σχήμα 1.1 παραπάνω, οι περιφερειακές και κεντρικές/ανώτατες αρχές είναι οι μόνες που συμμετέχουν στη μεταβίβαση πόρων για διδακτικό προσωπικό στην Τσεχική ημοκρατία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Αυστρία και την Τουρκία. Στην Τσεχική ημοκρατία και την Τουρκία, ισχύουν τα ίδια δεδομένα και για το μη διδακτικό προσωπικό. Στη Γαλλία (σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) και την Ελλάδα, στις μεταβιβάσεις πόρων για μη διδακτικό προσωπικό, συμμετέχουν τρία διαφορετικά επίπεδα εξουσίας. Στη Γαλλία, στις μεταβιβάσεις των πόρων για να καλυφθούν τα έξοδα του διοικητικού προσωπικού σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης συμμετέχουν το Υπουργείο Παιδείας και οι αποκεντρωμένες υπηρεσίες του σε όλη τη χώρα - η περιφερειακή κρατική διεύθυνση για την εκπαίδευση και το περιφερειακό κρατικό διοικητικό γραφείο για την εκπαίδευση. Για το τεχνικό προσωπικό, το Υπουργείο Εσωτερικών μεταβιβάζει πόρους προς τα «Départements» (για το προσωπικό στα σχολεία κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) και τις περιφέρειες (για το προσωπικό στα σχολεία ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης). Στη συνέχεια, οι εν λόγω αρχές καταβάλλουν άμεσα το ποσό που αντιστοιχεί στο τεχνικό προσωπικό. Στην Ελλάδα, στις μεταβιβάσεις κονδυλίων για το μη διδακτικό προσωπικό συμμετέχουν επίσης τρία διαφορετικά επίπεδα αρχών και συγκεκριμένα δύο υπουργεία (το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και το Υπουργείο Εσωτερικών), οι διευθύνσεις εκπαίδευσης ως αποκεντρωμένες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και οι δήμοι. Αντίθετα, στην Αυστρία (στα δημοτικά σχολεία, «Hauptschulen» και «Neue Mittelschulen»), η χρηματοδότηση του μη διδακτικού προσωπικού διαφέρει από τη χρηματοδότηση του διδακτικού προσωπικού και συμμετέχουν μόνο δήμοι. Σχήμα 1.2: Οι δημόσιες αρχές που συμμετέχουν στις μεταβιβάσεις των πόρων για μη διδακτικό προσωπικό στην πρωτοβάθμια και γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τη χρονική περίοδο 2013/14 Κεντρικές/ανώτατες αρχές Τοπικές αρχές Περιφερειακές αρχές εν διατίθενται δεδομένα Επεξηγηματική σημείωση Πηγή: Eurydice. Για τον ορισμό του μη διδακτικού προσωπικού, βλέπε γλωσσάρι. Σε περιπτώσεις που υπάρχουν διαφορές μεταξύ των εκπαιδευτικών επιπέδων, οι σημειώσεις που ακολουθούν προσφέρουν επεξηγήσεις σε αυτές και καθορίζουν τα επίπεδα που εκπροσωπούνται στο χάρτη. Τα διαγράμματα χρηματοοικονομικών ροών παραθέτουν συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με τους φορείς που συμμετέχουν στις μεταβιβάσεις κονδυλίων σε σχολεία και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με τις πληροφορίες που παρέχονται στη συγκριτική ανάλυση, για μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του συστήματος χρηματοδότησης σε κάθε χώρα. Οι ανώτατες αρχές που είναι υπεύθυνες για τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης σε μια συγκεκριμένη χώρα, βρίσκονται συνήθως σε εθνικό (κρατικό) επίπεδο. Ωστόσο, στο Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι «περιοχές» («Communautés», «Länder», «Comunidades Autónomas» και οι αποκεντρωμένες διοικήσεις, αντίστοιχα), είναι υπεύθυνες για όλους ή τους περισσότερους τομείς που σχετίζονται με την εκπαίδευση και ως εκ τούτου, αποτελούν τις ανώτατες αρχές. 17

20 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ, ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Ειδικές σημειώσεις ανά χώρα Βέλγιο: Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα κοινοτικά σχολεία και των τριών κοινοτήτων, τα επιχορηγούμενα σχολεία από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς στη γερμανόφωνη κοινότητα και τα επιχορηγούμενα σχολεία από ιδιωτικούς φορείς στη γαλλική και φλαμανδική κοινότητα. Στα επιχορηγούμενα σχολεία από δημόσιους φορείς στη γαλλική και την φλαμανδική κοινότητα, συμμετέχουν οι κεντρικές/ανώτατες αρχές και οι δήμοι/επαρχίες στη μεταβίβαση πόρων για μη διδακτικό προσωπικό. Βουλγαρία: Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα δημοτικά σχολεία. ανία και Ισλανδία: Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία πρωτοβάθμιας και κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στις μεταβιβάσεις πόρων σε σχολεία ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, συμμετέχουν μόνο κεντρικές/ανώτατες αρχές. Ισπανία: Ο χάρτης παρουσιάζει και τις δύο ανώτατες αρχές: την κεντρική κυβερνητική διοίκηση και τα τμήματα παιδείας των αυτόνομων κοινοτήτων. Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, συμμετέχει η κεντρική/ανώτατη διοίκηση και η τοπική διοίκηση. Γαλλία: Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Για τα σχολεία κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το «Département» είναι η τοπική αρχή που συμμετέχει. Για την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, είναι υπεύθυνη η κάθε περιφέρεια. Για τα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, συμμετέχουν οι κεντρικές/ανώτατες αρχές και οι δήμοι. Αυστρία: Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα δημοτικά σχολεία, «Hauptschulen» και «Neue Mittelschulen». Για τα σχολεία της κατηγορίας «allgemeinbildende höhere Schule», στις μεταβιβάσεις πόρων για μη διδακτικό προσωπικό συμμετέχουν κεντρικές/ανώτατες και περιφερειακές αρχές. Πορτογαλία: Οι ομάδες σχολείων καλύπτουν τη μισθοδοσία του διδακτικού προσωπικού και εν μέρει τη μισθοδοσία του μη διδακτικού προσωπικού, μεταβιβάζοντάς τους τα κονδύλια που λαμβάνουν από το Υπουργείο Παιδείας και Επιστημών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η μισθοδοσία του μη διδακτικού προσωπικού καλύπτεται από το σχολείο με κονδύλια που μεταβιβάζονται από τους δήμους (τόσο από δικά τους κονδύλια, όσο και από τα κονδύλια που λαμβάνουν από το υπουργείο). Σλοβακία και Νορβηγία: Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία πρωτοβάθμιας και κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Για τα σχολεία ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στις μεταβιβάσεις πόρων για μη διδακτικό προσωπικό συμμετέχουν κεντρικές/ανώτατες και περιφερειακές αρχές. Σουηδία: Οι κεντρικές/ανώτατες αρχές μεταβιβάζουν ένα ποσό κατ αποκοπή στους δήμους. Αυτό το ποσό κατ αποκοπή είναι πολύ μικρό σε σύγκριση με τον προϋπολογισμό των δήμων. Οι δήμοι παρέχουν στα σχολεία πόρους για διδακτικό και μη διδακτικό προσωπικό, επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες και κάποια κεφαλαιουχικά αγαθά. Ηνωμένο Βασίλειο (ENG/NIR): Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα επιχορηγούμενα σχολεία (ENG) και στα ελεγχόμενα και επιχορηγούμενα από την Καθολική Εκκλησία σχολεία (NIR). Στα «academies» (ENG) και στα σχολεία «voluntary grammar» και τα επιχορηγούμενα συγχωνευμένα σχολεία (NIR), στις μεταβιβάσεις των πόρων για μη διδακτικό προσωπικό συμμετέχουν μόνο κεντρικές/ανώτατες αρχές. Λιχτενστάιν: Ο χάρτης παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, συμμετέχει η κεντρική/ανώτατη διοίκηση και η τοπική διοίκηση. Στις μεταβιβάσεις των πόρων για επιχειρησιακά και κεφαλαιουχικά αγαθά, συμμετέχουν δύο ή τρία επίπεδα αρχών για την πλειοψηφία των χωρών. Επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες θεωρούνται όσα αγαθά και υπηρεσίες χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια ενός συγκεκριμένου οικονομικού έτους, δηλαδή αγαθά και υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται για την παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών σε καθημερινή βάση, όπως εκπαιδευτικό υλικό και χαρτικά, ηλεκτρισμό και συντήρηση μικρής κλίμακας. Περιλαμβάνονται, επίσης, μικρές δαπάνες για είδη εξοπλισμού κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο κόστους. Στην μεταβίβαση ή την κατανομή των κονδυλίων για επιχειρησιακά αγαθά συχνά συμμετέχουν περισσότερα επίπεδα αρχών σε σχέση με τη μεταβίβαση πόρων για το διδακτικό και μη διδακτικό προσωπικό. Τα κονδύλια συνήθως προέρχονται από κεντρικές/ανώτατες αρχές, αλλά συχνά μεταβιβάζονται σε περιφερειακές ή και τοπικές αρχές πριν καταλήξουν στα σχολεία. Επιπλέον, οι περιφερειακές ή τοπικές αρχές σε ορισμένες χώρες χρησιμοποιούν επίσης έσοδα από τοπικούς φόρους για να χρηματοδοτήσουν όχι μόνο επιχειρησιακά αγαθά, αλλά και άλλους πόρους (βλέπε σχήμα 1.6). Σε πάνω από τα δύο τρίτα των χωρών, στη χρηματοδότηση των επιχειρησιακών αγαθών και υπηρεσιών συμμετέχουν τόσο οι κεντρικές/ανώτατες αρχές όσο και οι δήμοι. Σε τρεις χώρες, (την Τσεχική ημοκρατία [για σχολεία πρωτοβάθμιας και κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης], τη Γαλλία [για σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης] και τη Ρουμανία), συμμετέχουν τρία διαφορετικά επίπεδα αρχών. Σε έξι χώρες (το Βέλγιο, την Ιρλανδία, την Ισπανία [στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης], τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες και το Λιχτενστάιν [στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης]), μόνο οι κεντρικές/ανωτατες αρχές συμμετέχουν στη μεταβίβαση κονδυλίων στα σχολεία για επιχειρησιακά αγαθά και υπηρεσίες. Αντίθετα, στην Αυστρία (στα δημοτικά σχολεία, τα «Hauptschulen» και «Neue Mittelschulen»), την Κροατία και την Ισλανδία, συμμετέχουν μόνο οι τοπικές αρχές στη μεταβίβαση κονδυλίων για αυτούς τους πόρους σε σχολεία πρωτοβάθμιας και κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (βλέπε ειδικές σημειώσεις για την κάθε χώρα). 18