Ταξίδια 9 ΠΟΛΕΙΣ. Είναι αξιοθαύµαστο το ΟΛΗ Η ΧΩΡΑ ΕΝΑ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΥΠΟ ΕΧΟΝΤΑΙ ΤΙΣ ΑΠΟΚΡΙΕΣ

Transcript

1 Ταξίδια ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΠΟΛΕΙΣ ΥΠΟ ΕΧΟΝΤΑΙ ΤΙΣ ΑΠΟΚΡΙΕΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΝΘΕΤΟΥ ΞΕΝΙΑ ΣΤΟΥΚΑ xstouka@e-typos.com Είναι αξιοθαύµαστο το πώς τα πανάρχαια δρώ- µενα αναβιώνουν έως τις µέρες µας. ιάφορες γωνιές της ελληνικής επικράτειας φαίνεται ότι αποτελούν ασπίδα της αποκριάτικης παράδοσης. Σώζουν έθιµα και παραδόσεις του Καρναβαλιού, τα οποία διαφέρουν ανάλογα µε τις πολιτιστικές καταβολές κάθε περιοχής. Αλλον προορισµό θα επιλέξουµε, λοιπόν, αν θέλουµε να ζήσουµε ένα παγανιστικό ή παραδοσιακό Καρναβάλι και άλλον αν θέλουµε µεγαλειώδη ποµπή µε πιο µοντέρνους και ξέφρενους ρυθ- µούς. Ετσι, µπορούµε να διαλέξουµε ανάµεσα σε: καρναβαλιστές της Πάτρας, «ζεϊµπέκια» στη Σύρο, «Τζάρο» στην Ξάνθη, χορούς στην Κοζάνη, «Γενίτσαρους και Μπούλες» στη Νάουσα, µασκαρεµένους στο Ρέθυµνο, «Γέρους, Κορέλες και Φράγκους» στη Σκύρο, «Τζαµάλες» στα Γιάννενα και «Αλευροµουντζουρώµατα» στο Γαλαξίδι. ΟΛΗ Η ΧΩΡΑ ΕΝΑ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ

2 2 Ταξίδια ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΤΕ Με το πλοίο από τον Πειραιά ή τη Ραφήνα, ή με ταχύπλοο. Υπάρχει και η επιλογή του να προσεγγίσετε το νησί αεροπορικώς. TIPS h Επισκεφτείτε το Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης. Αποτελεί το μάρτυρα της σημαντικής βιομηχανικής ανάπτυξης του νησιού κατά το 19ο αιώνα και στεγάζεται σε τρία διατηρητέα κτίρια ενταγμένα στο βιομηχανικό ερειπιώνα της Ερμούπολης. h Μπορείτε εύκολα να γυρίσετε τη Σύρο μέσα σε λίγες ώρες, ανακαλύπτοντας τον Γαλησσά, την Ντελαγκράτσια και όλα τα μέρη που απαριθμεί ο Βαμβακάρης στη «Φραγκοσυριανή» του. h Αγοράστε λουκούμια από τον Δεναξά και τον Λειβαδάρα, χαλβαδόπιτες από τον Κορρέ και δοκιμάστε το φημισμένο τυρί Σαν Μιχάλη. h Η εκκλησία της Κοίμησης, του 1829, που φιλοξενεί την περίφημη εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου, του Ελ Γκρέκο, αξίζει την επίσκεψή σας. ΔΙΑΜΟΝΗ h «Dolphin Bay», στον Γαλησσά h «Ξενώνας Λίλα», εκεί όπου κάποτε στεγαζόταν το Γαλλικό Προξενείο h «Sunrise Beach Suites», στην περιοχή Καλαμίσια ΦΑΓΗΤΟ h «Λιλή», Ανω Σύρος h «Φιλομήλα», Αζόλιμνος h «Αλλού γυαλού», Κίνι ΣΥΡΟΣ Εδώ οι Απόκριες είναι λουκούµι Η απαράµιλλη γοητεία της πλανεύει τις καρδιές των επισκεπτών όλες τις εποχές του χρόνου! Η «αρχόντισσα των Κυκλάδων» δεν αργεί να αποκαλύψει τα κάλλη της σε όποιον κοντοζυγώσει. Νησί µες στο χειµώνα; Ναι, γιατί η Σύρος δεν είναι ένα οποιοδήποτε νησί. Γιατί, όταν αποβιβαστείτε στο προικισµένο από Θεό και ανθρώπους νησί, το σεργιάνι µοιάζει µε τραγούδι, άλλοτε ρεµπέτικο και άλλοτε άρια. Γιατί, το φετινό Καρναβάλι της Σύρου είναι διαφορετικό από κάθε άλλη χρονιά. Η νέα δηµοτική αρχή, ο δήµαρχος Σύρου-Ερµούπολης, Γιώργος Μαραγκός και ο Αντιδήµαρχος Πολιτισµού και Τουρισµού, Θάνος Φώσκολος, φρόντισαν να θυµίσουν, επιτέλους, πως η Σύρος είναι µια καλλονή του Αρχιπελάγους και τις τέσσερις εποχές του χρόνου. Χορός, παραδοσιακές κυκλαδίτικες γεύσεις, µουσική και αναβίωση εθίµων είναι µερικά από εκείνα που θα συναντήσει κανείς αν επιλέξει να περάσει τις ηµέρες της Αποκριάς σ'αυτό το νησί. Το 5ο Συριανό Καρναβάλι σηκώνει αυλαία την Τσικνοπέµπτη 12 Φεβρουαρίου (ώρα έναρξης: 17:00) στην αγορά της οδού Χίου, στην Ερµούπολη. Από εκεί η µυρωδιά της ψησταριάς θα σας οδηγήσει µοιραία µπροστά σε ένα τραπέζι µε καλό φαγητό. Κι ύστερα ακολουθεί µια βόλτα στη συνοικία Βαπόρια. Για να αντικρίσετε από κοντά τα περίφηµα αρχοντικά, που δίνουν την αίσθηση ότι ετοιµάζονται να σηκώσουν άγκυρα και να φύγουν για το γύρο του κόσµου Σταυροδρόµι κυκλαδίτικου πολιτισµού, η Σύρος ήταν κατοικηµένη ήδη από την τρίτη χιλιετία. Το 1207 µε την έλευση των Ενετών στις Κυκλάδες πολλοί καθολικοί κατοίκησαν στο νησί έχοντας ως κύρια ασχολία το εµπόριο. Χάρη κυρίως του καθολικού πληθυσµού, η Σύρος είχε πολλά διοικητικά προνόµια την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ετσι εξηγείται και η ουδέτερη στάση που κράτησε στον Αγώνα του Ωστόσο, δεν έµεινε αµέτοχη. Επειτα από τις καταστροφές των γύρω νησιών, Χίου, Ψαρών και Κάσου, οι πρόσφυγες βρίσκουν καταφύγιο στη Σύρο, όπου δηµιούργησαν µια εµπορική δύναµη µε κοσµοπολίτικη αύρα. Η εµπειρία, η ναυτοσύνη και το εµπορικό δαιµόνιο των νέων πια κατοίκων δίνουν µια νέα πνοή στο νησί. Το 1826 η πόλη της Σύρου αφιερώνεται στον Κερδώο Ερµή. Και κάπως έτσι «εµφανίστηκε» η «Ερµούπολη», που το 1833 ανακηρύσσεται πρωτεύουσα των Κυκλάδων. Σήµερα, στην «αρχόντισσα των Κυκλάδων», σε κάθε βήµα σας ξεπηδά και µια ιστορία της. Στην πλατεία Μιαούλη «Η πρωτεύουσα της κοµψότητας και της αρχοντιάς», έγραφε ο περιηγητής Θεόφιλος Γκοτιέ για τη Σύρο όταν την επισκέφτηκε το 19ο αιώνα. Ολοι οι δρόµοι αρχίζουν και καταλήγουν στην τεράστια πλατεία Μιαούλη. Εδώ, κατά τη διάρκεια των Αποκριών, θα συναντήσετε µασκαρεµένους, ενώ επίσης στις 14 Φεβρουαρίου, διοργανώνεται κυνήγι χαµένου λουκουµιού σε όλο το νησί. Στις 22 Φεβρουα πραγµατοποιείται παρέλαση καρναβαλικών οµάδων στην Ερµούπολη και στη συνέχεια ακολουθούν τα περίφηµα πάρτι στους πεζόδροµους Θ. Σπερχειού και Πρωτοπαπαδάκη. Στην πλατεία δεσπόζει το επιβλητικό κτίριο του ηµαρχείου, έργο του Ερνστ Τσίλερ. Επίσης γύρω από την πλατεία θα συναντήσετε το Ιστορικό Αρχείο, το Πνευµατικό Κέντρο, αλλά και το ξακουστό δηµοτικό θέατρο «Απόλλων». Αξίζει να αφιερώσετε λίγο από το χρόνο σας για να επισκεφθείτε την Πινακοθήκη Κυκλάδων, όπου στις 20 Φεβρουαρίου θα γίνει η παρουσίαση των στολών των 18 καρναβαλικών οµάδων. Μπαίνοντας στο περίφηµο λιµάνι της Σύρου θα αντικρίσετε δύο λόφους. Ο καθένας τους έχει τις οµορφιές του, ενώ και οι δύο µαζί αγκαλιάζουν τρυφερά την προκυµαία. Στον αριστερό λόφο διακρίνεται ο οικισµός της Ανω Σύρου, ενώ στο δεξιό βρίσκεται η Ερµούπολη. Το µοναδικό αρχιτεκτονικό σύµπλεγµα της Ανω Σύρου είναι ένα ηχηρό ελληνικό παράδειγµα αρµονικής συµβίωσης καθολικών και ορθοδόξων. Στις 21 Φεβρουαρίου θα πραγµατοποιηθεί παρέλαση καρναβαλικών οµάδων στην Ανω Σύρο. Η παρέλαση των οµάδων ξεκινάει από την κύρια είσοδο του οικισµού την Καµάρα, περνάει από την πιάτσα και καταλήγει στην πλατεία του Μάρκου Βαµβακάρη, όπου γίνεται η αναβίωση ενός παλιού εθίµου, «Τα Ζεϊµπέκια», µε τη συµ- µετοχή του Λυκείου Ελληνίδων Σύρου. Ακολουθεί φαντασµαγορική ρίψη πυροτεχνηµάτων µε φόντο τη φωταγωγηµένη Ερµούπολη. Από τον ορίζοντά σας, ο µπλε τρούλος του Αγίου Νικολάου στα Βαπόρια κλέβει το παρατεταµένο χειροκρότηµα. Στην πανέµορφη Ανω Σύρο τα ασβεστωµένα σοκάκια, το Μουσείο του Μάρκου Βαµβακάρη και η Μητρόπολη των Καθολικών είναι µερικά από τα σηµεία που αξίζουν τα φωτογραφικά σας κλικ. Από εδώ τα ηλιοβασιλέµατα έχουν άλλη χάρη, ρεµπέτικη Αν θέλετε να γυρίσετε το νησί, αλλά και να ζήσετε τα Συριανά Κούλουµα, στις 23 Φεβρουαρίου, αξίζει η αυτοκινητάδα από τις εξοχικές επαύλεις στις πλαγιές του Πισκοπιού, στην Παρακοπή, τα Χρούσσα και φυσικά στην Ντελαγκράτσια-Ποσειδωνία. Τέλος, η αυλαία των αποκριάτικων εκδηλώσεων του νησιού κλείνει στις 24 Φεβρουαρίου µε την αναβίωση του εθίµου της τελευταίας Αποκριάς των Καθολικών µε το κάψιµο του Καρνάβαλου.

3

4 4 Ταξίδια ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΕΘΙΜΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑ ΟΣΕΙΣ 1 Η ΕΛΛΑ Α ΒΑΖΕΙ ΤΑ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΤΗΣ Από την Πάτρα, το Ρέθυµνο, και τα Γιάννενα έως τη Νάουσα, την Κοζάνη και τη Σκύρο, πηγαία και εντυπωσιακά δρώµενα της Αποκριάς αναβιώνουν µέχρι σήµερα, κρατώντας ζωντανή την ελληνική παράδοση. Αυθορµητισµός, κέφι, παράδοση και ενθουσιασµός. Οι Απόκριες εδώ και αιώνες συνδέονται µε τα µεγάλα καρναβάλια, τις φαντασµαγορικές παρελάσεις µεταµφιεσµένων και τους ξέφρενους χορούς. Σε αρκετά µέρη της χώρας όµως σώζονται επίσης έθιµα και παραδόσεις που µεταφέρονται αναλλοίωτα από γενιά σε γενιά µέχρι και τις µέρες µας. ιονυσιακού χαρακτήρα, αρχαιοελληνικής προέλευσης, µε παγανιστικές επιρροές και σατιρική διάθεση, τα αποκριάτικα έθιµα ανά την Ελλάδα συνδέονται άλλοτε µε την ιστορία και τους θρύλους της περιοχής και άλλοτε πάλι αποτελούν µια αφορµή για ένα διαφορετικό ταξίδι από τα συνηθισµένα. Η προετοιµασία ξεκινάει µόλις ανοίγει το Τριώδιο, ενώ κορυφώνεται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, όπου σε κάθε περιοχή στήνεται µεγάλο γλέντι που διαρκεί µέχρι το πρωί της Καθαράς ευτέρας. ΠΑΤΡΑ Το Πατρινό Καρναβάλι µετρά 180 χρόνια ιστορίας. Οι φετινές εκδηλώσεις έχουν ήδη αρχίσει και διαρκούν µέχρι την Καθαρά ευτέρα. Η «βασίλισσα» του Καρναβαλιού, η Πάτρα, όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, πληµµυρίζει µε κέφι, δηµιουργική έκφραση και χρώµατα. Το Καρναβάλι της Πάτρας δεν είναι µόνο η µεγάλη παρέλαση της τελευταίας Κυριακής, αλλά ένα σύνολο εκδηλώσεων που περιλαµβάνουν χορούς, παρελάσεις, κυνήγι κρυµµένου θησαυρού, καρναβάλι των παιδιών, θέατρο δρόµου, εκθέσεις και πολιτιστικά δρώµενα για όλες τις ηλικίες. Η κορύφωση του θεσµού πραγµατοποιείται το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς µε τη νυχτερινή παρέλαση των πληρωµάτων, τη φαντασµαγορική µεγάλη παρέλαση αρµάτων και πληρωµάτων και τέλος το τελετουργικό κάψιµο του βασιλιά Καρνάβαλου στο λιµάνι της Πάτρας. Με περίσσια φαντασία στο φετινό Πατρινό Καρναβάλι συµµετέχουν περισσότερα από 200 πληρώµατα, τα οποία είναι εµπνευσµένα από την πολιτική, κοινωνική και οικονοµική επικαιρότητα, αλλά και πολλά µε καλλιτεχνικές αναφορές. ΓΙΑΝΝΕΝΑ Στα όµορφα Γιάννενα, η Αποκριά δίνει άλλη χάρη στη µητρόπολη της Ηπείρου. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, οι «Τζαµάλες», οι µεγάλες αποκριάτικες φωτιές, ανάβουν και δη- µιουργούν µια µυστηριακή ατµόσφαιρα στους δρόµους και τις γειτονιές των Ιωαννίνων. Μπορεί οι ρίζες του εθίµου να χάνονται στα βάθη των αιώνων, ωστόσο, σύµφωνα µε τη λαϊκή παράδοση, το αποκριάτικο γιαννιώτικο δρώµενο στηρίζεται στην αρχέγονη πίστη της δύναµης που έχει η φωτιά να «ξορκίζει» το κακό. Μέχρι το 1913, οπότε τα Ιωάννινα απελευθερώθηκαν από τον τουρκικό ζυγό, η φωτιά που σιγόκαιγε στις γειτονιές εξέφραζε την επιθυµία των σκλαβω- µένων για λευτεριά. Σήµερα οι «Τζαµάλες» ανάβουν µε τη συµβολή του ήµου Ιωαννιτών καθώς σε συνεργασία µε τους συλλόγους της κάθε γειτονιάς αναλαµβάνει την τροφοδοσία ξύλων και κρασιού. Η προετοιµασία ξεκινάει τρεις µέρες νωρίτερα ώστε στην κάθε συνοικία να έχουν δοθεί ξύλα και να έχει δια- µορφωθεί κατάλληλα ο χώρος για τη µεγάλη γιορτή. Γύρω από τις φωτιές, Γιαννιώτες και επισκέπτες χορεύουν και τραγουδούν µέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Οι δρόµοι πληµµυρίζουν µε µεταµφιεσµένους, ενώ η κορύφωση των αποκριάτικων εκδηλώσεων γίνεται στην κεντρική πλατεία της πόλης όπου στήνεται το γιαννιώτικο γαϊτανάκι. ΓΑΛΑΞΙ Ι Την Καθαρά ευτέρα στο Γαλαξίδι µαίνεται πόλεµος που δεν µπορείς να διακρίνεις ποιος είναι ποιος. εν υπάρχει διαφυγή. Τα «Αλευροµουντζουρώµατα» αποτελούν την κορύφωση της Αποκριάς για την παραθαλάσσια κωµόπολη του Νοµού 180 ΧΡΟΝΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕΤΡΑ ΤΟ ΠΑΤΡΙΝΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ. 200 ΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΛΕΟΝ ΘΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΦΕΤΟΣ ΣΤΟ ΠΑΤΡΙΝΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ. 50 ΧΡΟΝΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ ΦΕΤΟΣ ΤΟ ΞΑΝΘΙΩΤΙΚΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ. 47 ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΚΕΣ ΟΜΑ ΕΣ ΚΑΙ 34 ΑΡΜΑΤΑ ΘΑ ΠΑΡΕΛΑΣΟΥΝ ΦΕΤΟΣ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΝΑ ΥΠΟΛΟΓΙΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΩ ΑΠΟ Το Καρναβάλι της Πάτρας δεν είναι µόνο η µεγάλη παρέλαση της τελευταίας Κυριακής, αλλά ένα σύνολο εκδηλώσεων που ξεκινάει ένα µήνα πριν. 2. Οι «Τζαµάλες», οι µεγάλες αποκριάτικες φωτιές, ανάβουν και δηµιουργούν µια µυστηριακή ατµόσφαιρα στους δρόµους και τις γειτονιές των Ιωαννίνων. 3. Τα «Αλευρο- µουντζουρώµατα» αποτελούν την κορύφωση της Αποκριάς στο Γαλαξίδι. 4. Εντονο το θρακικό στοιχείο στο πρόγραµµα του Ξανθιώτικου Καρναβαλιού. 5. Το έθιµο «Γενίτσαροι και Μπούλες» µεταµορφώνει τη Νάουσα σε ένα απέραντο σκηνικό θεάτρου. 6. Στο φετινό Καρναβάλι του Ρεθύµνου τα παιδιά και οι νέοι πρωταγωνιστούν. 3 5

5 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ κυριακη 8 φεβρουαριου 2015 Ταξίδια 5 ελληνικο καρναβαλι Φωκίδας. Πρόκειται για ένα διονυσιακό έθιμο που μετέφεραν οι θαλασσοπόροι Γαλαξιδιώτες του 19ου αιώνα από παρόμοιους λαϊκούς εορτασμούς της Σικελίας. Η υπέροχη ναυτική πολιτεία προσφέρεται για ένα αξέχαστο τριήμερο για την Καθαρά Δευτέρα. Το Γαλαξίδι μετατρέπεται σε «εμπόλεμη ζώνη», φυλάσσοντας το ένδοξο παρελθόν του όπου καπεταναίοι και γαλαξιδιώτικα ιστιοφόρα όργωναν τις θάλασσες της Μεσογείου και επέστρεφαν με δόξα και τιμές στην κοσμοπολίτικη πόλη τους. Οι καρναβαλικές εκδηλώσεις στο Γαλαξίδι συνήθως ξεκινούν τρία Σάββατα πριν από την Καθαρά Δευτέρα. Στη συνέχεια, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, ακολουθεί το Καρναβάλι με άρματα, μασκαρεμένους καρναβαλιστές και ορχήστρες με βιολιά και νταούλια, ενώ το αποκορύφωμα των ημερών, το «Αλευρομουντζούρωμα» πραγματοποιείται την Καθαρά Δευτέρα. Ολοι, μικροί και μεγάλοι, ρίχνονται στη μάχη. Λίγο μετά το μεσημέρι δίνεται το εναρκτήριο σύνθημα. Το έθιμο ξεκινά από τους κεντρικούς δρόμους της πόλης και καταλήγει στον παραθαλάσσιο δρόμο όπου δίνεται η «μητέρα των μαχών». Οι συμμετέχοντες, χωρισμένοι σε ομάδες, κατάλληλα ντυμένοι, με τα παλιά τους ρούχα και τα πρόσωπά τους βαμμένα με κάρβουνο, λουλάκι ή ακόμη και βερνίκι παπουτσιών, αρχίζουν να εκτοξεύουν τα πυρά τους: σακούλες γεμάτες φούμο και χρωματιστό αλεύρι. Ο ουρανός μέσα σε λίγα λεπτά γίνεται πολύχρωµος. Το ίδιο και τα πρόσωπα των συμμετεχόντων. Οταν οι Γαλαξιδιώτες αποκάμουν από τον αγώνα, «φιλιώνουν» στις ταβέρνες της πόλης και γεύονται μεζέδες και κρασί. ΞΑΝΘΗ Η Ξάνθη φέτος γιορτάζει τα 50 χρόνια του πιο ιστορικού θεσμού της. Το Ξανθιώτικο Καρναβάλι έχει ήδη σηκώσει αυλαία και προσφέρει απλόχερα κέφι και σατιρική πνοή στην καθημερινή ζωή. Διαλέξτε λοιπόν τη στολή που σας ταιριάζει και ακολουθήστε τον παλμό της πόλης. Με έντονο το θρακικό στοιχείο, το πρόγραμμα του Ξανθιώτικου Καρναβαλιού περιλαμβάνει παρελάσεις, μουσικές συναυλίες, εκθέσεις φωτογραφίας καθώς και πληθώρα πολιτιστικών εκδηλώσεων για τους μικρούς φίλους. Μετά τη μεγάλη καρναβαλική παρέλαση, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς λαμβάνει χώρα το κάψιμο του «Τζάρου» στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου, με χιλιάδες πυροτεχνήματα να φωτίζουν τον ουρανό. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, ο «Τζάρος» ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε ένα σωρό από πουρνάρια. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς καιγόταν στο κέντρο αλάνας, πλατείας ή σε υψώματα για να μην έχουν το καλοκαίρι ψύλλους. Το έθιμο αυτό το έφεραν οι πρόσφυγες από το Σαμακώβ της Ανατολικής Θράκης και αναβιώνει κάθε χρόνο στην Ξάνθη. Η ονομασία «Τζάρος» προήλθε από τον ιδιόρρυθμο ήχο που δημιουργούσε η καύση του θάμνου «τζ». ΝΑΟΥΣΑ Η Νάουσα την περίοδο της Αποκριάς μεταμορφώνεται σε ένα απέραντο σκηνικό θεάτρου. Το έθιμο «Γενίτσαροι και Μπούλες» χάνεται στα βάθη των αιώνων, παιδί του Διόνυσου κι αυτό, και φτάνει ως τις μέρες μας αναλλοίωτο όπως το παρέδωσαν οι προηγούμενες γενιές. Οι «Γενίτσαροι και οι Μπούλες» αποτελούν ένα από τα πιο όμορφα και συγκινητικά παραδοσιακά δρώμενα της χώρας κατά την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Ο Γενίτσαρος, φουστανελοφόρος με τα πολλά νομίσματα στο στήθος, τη μακριά πάλα (σπαθί) και το κέρινο «πρόσωπο» που καλύπτει το κεφάλι του, είναι ο πρωταγωνιστής, ενώ η Μπούλα είναι πάντα άντρας μεταμφιεσμένος σε γυναίκα. Το περίφημο μπουλούκι παίρνει το σύνθημα του δημάρχου για να σεργιανίσει στην πόλη. Την ώρα εκείνη οι Γενίτσαροι κατά ζεύγη αρχίζουν να χτυπούν με νευρικές κινήσεις τα νομίσματα που έχουν στο στήθος τους. Από το πλήθος ακούγεται «Ως πότε, παλικάρια» (ο αθάνατος «Θούριος» του Ρήγα) και τη σκυτάλη παίρνουν ο ζουρνάς και τα νταούλια. Στο ρυθμικό άκουσμα του Ζαλιστού Χορού, η Μπούλα κατεβαίνει από το σπίτι της και ενσωματώνεται στο πλήθος. Ολοι μαζί συνεχίζουν την περιοδεία μέχρι να συναντήσουν την επόμενη Μπούλα. Σταδιακά σχηματίζεται μια μεγαλειώδης πομπή με ανθρώπους όλων των ηλικιών που συμμετέχουν στην αναβίωση του εθίμου. ΡΕΘΥΜΝΟ Το φετινό Ρεθεμνιώτικο Καρναβάλι, εκτός του ότι σπάει κάθε ρεκόρ συμμετοχών, περιλαμβάνει πληθώρα εκδηλώσεων για όλες τις ηλικίες. Ο ιστορικός κρητικός θεσμός επέλεξε φέτος να οργανώσει μια μεγάλη εκστρατεία αφύπνισης και ενημέρωσης για το φαινόμενο του «bullying», του εκφοβισμού και της βίας των παιδιών, με σύνθημα: «Η σιωπή δεν σταματά τη βία. Μη φοβάσαι, μίλα». Επίσης ένα ακόμα θέμα που «φωτίζει» το Καρναβάλι είναι η προστασία του περιβάλλοντος, με τις ομάδες να κατασκευάζουν τα άρματα και τις στολές σχεδόν αποκλειστικά από ανακυκλώσιμα υλικά, ενώ, μετά το τέλος του Καρναβαλιού, όσα υλικά δεν θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον ανακυκλώνονται. Οι καρναβαλικές ομάδες είναι 47 και τα άρματα 34, ενώ αναμένεται να παρελάσουν πάνω από άτομα. Στη φετινή διοργάνωση τα παιδιά και οι νέοι πρωταγωνιστούν. Ξεχωριστή θέση στο φετινό πρόγραμμα έχει η Παιδική Νυχτερινή Παρέλαση που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 21 Φεβρουαρίου, ενώ αμέσως μετά θα ξεκινήσει η Νυχτερινή Παρέλαση των ομάδων. Μια μέρα νωρίτερα, την Παρασκευή 20 Φεβρουαρίου, στην Παλιά Πόλη, στην πλατεία Μικρασιατών, θα διοργανωθεί για πρώτη φορά μια μεγάλη γιορτή ονόματι «Cretan Party: A Night in Black». Το θέμα του πάρτι είναι η Κρήτη και οι θαμώνες του καλούνται να φορέσουν κάποιο μαύρο ρούχο - χαρακτηριστικό χρώμα της κρητικής ενδυμασίας. Στην πλατεία θα στηθεί ένα μεγάλο μπαρ όπου θα σερβίρονται τσικουδιά, κρητικά κρασιά και κρητικά κοκτέιλ. Ο εορτασμός της Αποκριάς θα κορυφωθεί με τη μεγάλη παρέλαση των αρμάτων, το κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου και μια μεγάλη συναυλία στην παραλία (22/2), αλλά και με τις παραδοσιακές εκδηλώσεις με κούλουμα στην πόλη και τα χωριά του Νομού την Καθαρά Δευτέρα.

6 6 Ταξίδια ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΣΚΥΡΟΣ Γλέντι µε «Γέρους», «Κορέλες», «Φράγκους» και κουδούνια ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΤΕ Ακολουθήστε τις πινακίδες για την Κύμη (προσοχή να ακολουθήσετε το δρόμο προς το λιμάνι και όχι προς την πόλη της Κύμης). Φτάνοντας στο λιμάνι της Κύμης, θα πάρετε το φέρι μποτ «Αχιλλέας» και σε μιάμιση περίπου ώρα θα βρίσκεστε στο λιμάνι της Σκύρου, τη Λιναριά. Υπάρχει επίσης η επιλογή με το αεροπλάνο, είτε από την Αθήνα είτε από τη Θεσσαλονίκη. TIPS h Αν επισκεφτείτε τη Σκύρο δείτε από κοντά τα σκυριανά αλογάκια. h Μεταξύ άλλων, αξίζει να επισκεφτείτε το Λαογραφικό Μουσείο Φαλτάιτς που διατηρεί μια ξεχωριστή θέση, όχι μόνο ως εκθεσιακός χώρος, αλλά και ως η σημαντικότερη κοιτίδα πολιτισμού στο νησί. h Από το χρόνο σας επίσης αξίζει το Αρχαιολογικό Μουσείο που φιλοξενεί στις δύο αίθουσές του ευρήματα που χρονολογούνται από την πρωτοελλαδική περίοδο ( π.χ.) έως τα ρωμαϊκά χρόνια (1ος αι. μ.χ.). h Από το βυζαντινό φρούριο στην κορυφή του λόφου της Χώρας η θέα είναι μαγευτική. ΔΙΑΜΟΝΗ h Νεφέλη, Χώρα h Αμμος, Μαγαζιά, Σκύρος h Skyros Palace, Γυρίσματα ΦΑΓΗΤΟ h Αδράχτι, Χώρα h Μακαρούνες, Χώρα h Στέφανο, Μαγαζιά «Να σπάσουν τα κουδούνια από το ξεφάντωµα», φωνάζουν οι Σκυριανοί και µας «βυθίζουν» µαγικά σε ένα πανδαιµόνιο κεφιού Το Σκυριανό Καρναβάλι ή αλλιώς το έθιµο του «Γέρου», της «Κορέλας» και του «Φράγκου», πληµµυρίζει τα σοκάκια του νησιού µε ήχους κουδουνιών. Το νοτιότερο νησί των Βορείων Σποράδων γιορτάζει κάθε χρόνο µεγαλόπρεπα την περίοδο της Αποκριάς. Κάθε Σαββατοκύριακο τα σοκάκια της Σκύρου φιλοξενούν µεταµφιεσµένους παραδοσιακά «Γέρους», «Κορέλες» και «Φράγκους» δηµιουργώντας ένα µοναδικό γλέντι. Σύµφωνα µε µία εκδοχή, το έθιµο ξεκίνησε από κάποια καταστροφή που ξεκλήρισε όλα τα ζώα του νησιού και ο τσοπάνης-γέρος φόρεσε το τοµάρι του µεγαλύτερου τράγου, ζώστηκε όλα τα κουδούνια του κοπαδιού του και συνοδευόµενος από τη γυναίκα του, ντυµένη µε τα κουρέλια που της είχαν αποµείνει, κατέβηκαν στη Χώρα να διαλαλήσουν την καταστροφή τους χορεύοντας σαν τρελοί. Αυτή είναι, όπως λένε στο νησί, «µια µοντέρνα εξήγηση» για την έλευση των «Γέρων», της «Κορέλας» και του «Φράγκου». Η καταγωγή του εθίµου όµως πηγάζει από τους µύθους του τραγοπόδαρου θεού Πανός και τις ποµπές των ακολούθων του. Ο υιός του Ερµή και οι πιστοί του αρέσκονταν να τροµάζουν τους περαστικούς ντυµένοι µε τραγοτόµαρα και χτυπώντας εκκωφαντικά κουδούνια. Και κάπως έτσι, το πανδαιµόνιο αυτό, αλώβητο στο πέρασµα του χρόνου, συµβαίνει σήµερα στον κεντρικό δρόµο της Χώρας την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Οι οµάδες των παραδοσιακά µεταµφιεσµένων αποτελούνται από τον πρωταγωνιστή της οµάδας, το «Γέρο», που φορά µαύρη κάπα και είναι ζωσµένος µε κουδούνια, την «Κορέλα», άντρα ή γυναίκα, ντυµένη µε την παραδοσιακή γυναικεία, σκυριανή, φορεσιά, άσπρη, µε κεντηµένη ποδιά και χρωµατιστό µαντίλι στο κεφάλι. Τη διονυσιακή ποµπή συµπληρώνει ο «Φράγκος», ο οποίος είναι ντυµένος συνήθως µε ρούχα ευρωπαϊκά, αποκριάτικη µάσκα και ένα κουδούνι στη µέση. Θα λέγαµε ότι ο «Φράγκος» αποτελεί ένα σχολιασµό της σκυριανής κοινωνίας προς τους «Ευρωπαίους» που έβγαλαν την παραδοσιακή βράκα και άρχισαν να φορούν «φράγκικα». Ο «Γέρος» προχωρεί µε ρυθµικούς βη- µατισµούς προκαλώντας µια ηχηρή παρουσία λόγω των κουδουνιών. H «Κορέλα» χορεύει γύρω από το γέρο κουνώντας το µαντίλι. Οταν εκείνος ξεκουράζεται του τραγουδά ένα µακρόσυρτο αργό σκοπό µε πολλά «τσακίσµατα», τον Κορελίτικο. Οι οµάδες των µεταµφιεσµένων διασχίζουν την αγορά ενώ οι έχοντες περισσότερες αντοχές ανεβαίνουν στο κάστρο όπου χτυπούν τις καµπάνες του προστάτη του νησιού, του Αγίου Γεωργίου. Η θέα από αυτό το σηµείο του νησιού είναι µαγευτική. Η πρώτη εικόνα Το ταξίδι στη Σκύρο διαρκεί λιγότερο από δύο ώρες µε το πλοίο. Η πρώτη εικόνα, το λιµάνι της, ονόµατι Λιναριά, αποτελεί το σηµείο για προτάσεις φαγητού και διαµονής. Στα 10 χλµ. από το λιµάνι θα βρείτε τη Χώρα. Το Καρναβάλι της Σκυριανής Αποκριάς είναι ένα από τα πιο αυθεντικά, παραδοσιακά και ενδιαφέροντα έθιµα της Ελλάδας, που παρέµεινε αναλλοίωτο στο πέρασµα των αιώνων. Την τελευταία Κυριακή, µάλιστα, παρακολουθήστε το έθιµο «Τράτα», µε απαγγελίες σατιρικών στίχων που παρωδούν την καθηµερινότητα του νησιού και τα σηµαντικότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα τη χρονιά που πέρασε. Τίποτα δεν ξεφεύγει από τη σατιρική «παράσταση» της Τράτας, ούτε οι πολιτικοί ούτε οι οικονοµικοί και κοινωνικοί «άρχοντες». Την Καθαρά ευτέρα, ο χορός και τα τραγούδια στην κεντρική πλατεία και τα σοκάκια της Χώρας διαρκούν µέχρι την Τρίτη το πρωί Πανοραµική άποψη της Χώρας της Σκύρου µε το κάστρο να δεσπόζει στο ψηλότερο σηµείο της Οι οµάδες των παραδοσιακά µεταµφιεσµένων αποτελούνται από το «Γέρο», που φορά µαύρη κάπα και είναι ζωσµένος µε κουδούνια, την «Κορέλα», άντρα ή γυναίκα, ντυµένη µε την παραδοσιακή γυναικεία σκυριανή φορεσιά, ενώ τη διονυσιακή ποµπή συµπληρώνει ο «Φράγκος».

7 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015 Ταξίδια 7 ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΕΙΤΕ Στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης βρίσκεται ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Νικολάου. Χτισµένος το 1664, µε το καµπαναριόσύµβολο της Κοζάνης, διαθέτει εξαιρετικές τοιχογραφίες κι ένα θαυµάσιο δείγµα χρυσοκεντητικής, τον «Επιτάφιο Θρήνο», έργο του Γεώργιου Κονταρή. Στην πλατεία 28ης Οκτωβρίου δεσπόζει η Κοβεντάριος ηµοτική Βιβλιοθήκη. ιαθέτει τόµους, περισσότερα από 380 χειρόγραφα, 315 κώδικες και πολλές σπάνιες εκδόσεις, µεταξύ των οποίων και ένα από τα 17 σωζόµενα πρωτότυπα της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου. Το Αρχαιολογικό Μουσείο περιλαµβάνει ευρήµατα από τους προϊστορικούς µέχρι και τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους, καθώς και το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται σε ένα πολύ όµορφο κτίριο µακεδονίτικης αρχιτεκτονικής. Το Αρχοντικό Βούρκα αποτελεί κτίσµα του 18ου αιώνα και είναι χαρακτηριστικό δείγµα της αστικής µακεδονίτικης αρχιτεκτονικής. Σή- µερα, διασώζονται ο περίβολος και η αυλή του, ενώ στο εσωτερικό υπάρχουν διακοσµηµένες ξύλινες οροφές και µουσάντρες. ΚΟΖΑΝΗ «Το κέφι στις γειτονιές φουντώνει µαζί µε τη φωτιά στους Φανούς» Η πόλη είναι φηµισµένη για τις αποκριάτικες εκδηλώσεις της. Μασκαράδες και παραδοσιακοί οργανοπαίκτες περιφέρονται παντού και κερνούν χαµόγελα και κρασί! «Το Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο Κοζάνης προωθεί µε δράσεις τις Απόκριες και το Καρναβάλι της πόλης», τονίζει ο πρόεδρός του, Κων/νος Κυριακίδης. Πρωτεύουσα του οµώνυ- µου νοµού και µεγαλύτερη πόλη της υτικής Μακεδονίας, η Κοζάνη, στους πρόποδες του Βερµίου, στήνει ένα αποκριάτικο σκηνικό που πλανεύει τις καρδιές µικρών και µεγάλων, ντόπιων και επισκεπτών. Από τα κοζανίτικα αποκριάτικα δρώµενα ξεχωρίζουν οι «Φανοί». Κάθε γειτονιά ανάβει και µια φωτιά, το φανό της. Γύρω µαζεύονται όλοι οι κάτοικοι, νέοι και βετεράνοι, χορεύοντας υπό τους ήχους των χάλκινων πνευστών. Οι πιο παλιοί µάλιστα τραγουδούν αποκριάτικα σκωπτικά τραγούδια, καθώς και τραγούδια αγάπης και ξενιτιάς. Οι εκδηλώσεις φέτος ξεκινούν την Τσικνοπέµπτη και κορυφώνονται την Κυριακή της Μεγάλης Εβδοµάδας στις 22 Φεβρουαρίου µε τη µεγάλη παρέλαση των αρµάτων, καθώς και µε το άναµµα των Φανών. Για δέκα ηµέρες η πόλη της Κοζάνης πάλλεται από παραδοσιακή µουσική, ενώ τα τοπικά εδέσµατα κλέβουν τις εντυπώσεις. Η Αποκριά στην Κοζάνη είναι γλέντι και φωτιά. Σύµφωνα µε πολλούς µελετητές, ο Φανός έχει τις ρίζες του στις αρχαίες διονυσιακές γιορτές. Είναι µια γιορτή που έχει βαθιές ρίζες στις καρδιές των Κοζανιτών. Γύρω απ το βωµό της αποκριάτικης εορταστικής πυράς στήνονται φαγοπότι και χορός υπό παραδοσιακή µουσική. Η ατµόσφαιρα το βράδυ της µεγάλης Αποκριάς στην Κοζάνη είναι µαγική. Εξάλλου, ο «Φανός» αποτελεί το συνδετικό κρίκο του παρελθόντος µε το σήµερα. Και όπως λένε οι Κοζανίτες, «Αποκριά στην Κοζάνη δεν τη βλέπεις, συµµετέχεις». Η φωτιά φουντώνει, µαζί µε το κέφι, που αρχίζει να ανεβαίνει. Το κρασί και οι παραδοσιακές κοζανίτικες πίτες, τα γνωστά «κιχί», κυκλοφορούν και ζεσταίνουν πνεύµα και σώµα. Τα τραγούδια διαδέχονται το ένα το άλλο, άλλοτε γρήγορα και πολυφωνικά και άλλοτε βαριά και µονότονα. Εκδήλωση γευσιγνωσίας Φέτος, όπως λέει στον «Ε.Τ.» ο πρόεδρος του Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου Κοζάνης, Κωνσταντίνος Κυριακίδης, διοργανώνεται εκδήλωση γευσιγνωσίας µε τη δη- µοφιλή σεφ Ντίνα Νικολάου για την προβολή των προϊόντων τοπικής παραγωγής. Το Σάββατο 14 Φεβρουαρίου (ώρα έναρξης: 18:00) στην κεντρική πλατεία Κοζάνης, η διακεκριµένη σεφ µε τη συνδροµή των γυναικών του τοπικού συλλόγου Κρόκου Κοζάνης και τη στήριξη του Συνεταιρισµού Κροκοπαραγωγών Κοζάνης µαγειρεύει λαχταριστές συνταγές µε κοζανίτικα προϊόντα. Βόλτα στο ιστορικό κέντρο της πόλης ΑΝ ΛΟΙΠΟΝ επιλέξετε την Κοζάνη για τις ηµέρες της Αποκριάς, περπατήστε στο ιστορικό της κέντρο ανά- µεσα στα αναστηλωµένα αρχοντικά του 18ου αιώνα, επισκεφτείτε σηµεία ιστορικού και λαογραφικού ενδιαφέροντος, ενώ γευτείτε παραδοσιακά εδέσµατα και διασκεδάστε µέχρι πρωίας.