ΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Transcript

1 ΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

2

3 Δήμος Αθηναίων: Δράσεις για την προώθηση και ενίσχυση της Καινοτομίας και της Επιχειρηματικότητας νοεμβριοσ 2012

4 Η μελέτη Δήμος Αθηναίων: Δράσεις για την προώθηση και ενίσχυση της Καινοτομίας και της Επιχειρηματικότητας έχει εκπονηθεί στο πλαίσιο συνεργασίας του Πανεπιστημίου Πατρών και Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με την Τεχνόπολις - Γκάζι Ανώνυμη Εταιρία Ο.Τ.Α. Προστασίας και Ανάδειξης Βιομηχανικού Αρχαιολογικού Πάρκου Αθηνών. Ομάδα Eπίβλεψης: Γ. Καλογήρου, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Θ. Καρούνος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Χ. Μπούρας, Πανεπιστήμιο Πατρών Ομάδα Σύνταξης: Α. Γκυπάλη, Πανεπιστήμιο Πατρών Γ. Καραμανώλης, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Β. Κόκκινος, Πανεπιστήμιο Πατρών Α. Λιβιεράτος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχεδιασμός Τέυχους: role play

5 Πίνακας Περιεχομένων 1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ / ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ 2 4. ΔΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ Εβδομάδες - ημέρες καινοτομίας (Innovation 2.1 Περιβάλλον και προκλήσεις 4 weeks - days) Στοιχεία Στρατηγικής Hub καινοτομίας (Innovation hub) ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ Co-working space Demola - Τάμπερε, Φινλανδία Business Incubators (Θερμοκοιτίδες 3.2 Το Εργοστάσιο Παραγωγής Ατμού - Μιλάνο, Ιταλία 9 επιχειρήσεων) DNAMO - Ρότερνταμ, Ολλανδία Business center BARCELONACTIVA - Βαρκελώνη, Ισπανία ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ E-FACTORY - Ουψάλα, Σουηδία Άξονες Δράσεων Πυλώνες Υλοποίησης MEDIA EXIST - Πότσνταμ, Γερμανία Προετοιμασία Digital Hub - Δουβλίνο, Ιρλανδία Δημιουργία οργανωτικής δομής DUMBO - Νέα Υόρκη, ΗΠΑ Υποδομές Fab Academy Δικτύωση ENNOVATION - Αθήνα, Ελλάδα Προώθηση και Επικοινωνία Ημέρες Καριέρας - Αθήνα-Θεσσαλονίκη, Ελλάδα Ανατροφοδότηση και συμμετοχή Meet Market - Αθήνα, Ελλάδα ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Η Ελλάδα Καινοτομεί Βραχυπρόθεσμο χρονοδιάγραμμα Διαγωνισμός i-bank Καινοτομία & Τεχνολογία Μεσοπρόθεσμο ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα To παράδειγμα Mission District στο San Francisco ΑΝΑΓΚΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ - ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ 38 ΑΝΑΦΟΡΕΣ 40

6 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Σήμερα η χώρα και η Αθήνα βιώνουν τα αποτελέσματα της κρίσης έντονα. Ένας σημαντικός παράγοντας που έχει τη δυνατότητα να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση της κρίσης και ταυτόχρονα να οδηγήσει την Αθήνα σε πλεονεκτική θέση, όταν η κρίση τελειώσει αλλά και όσο διαρκεί, φαίνεται να μην έχει γίνει αντιληπτός. Αυτός ο παράγοντας είναι η Καινοτομία και η Επιχειρηματικότητα. Ιδιαίτερα για την Αθήνα που συγκεντρώνει ισχυρή παρουσία ΑΕΙ, ΤΕΙ, Ερευνητικών Κέντρων και καινοτόμων εταιρειών, ο παράγοντας Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα πρέπει να μπει ψηλά στην ατζέντα όλου του πολιτικού προσωπικού της περιοχής. Η εισήγηση αυτή σκοπό έχει να προτείνει, σε αδρές γραμμές, και μέσα στο πλαίσιο που περιγράφηκε παραπάνω μία σειρά από ενέργειες που μπορούν να ξεδιπλωθούν σε διάστημα ενός έτους με αντίστοιχο μικρό χρονικό ορίζοντα απόδοσης, με μικρούς οικονομικούς πόρους και χωρίς φαραωνικά έργα κατασκευής κτιρίων, που απαιτούν και πόρους που σήμερα είναι περισσότερο δυσεύρετοι από ποτέ αλλά και με μεγάλο κόστος ευκαιρίας ενώ ο χρονοπρογραμματισμός καθιστά την όποια αξία τους εντελώς αμφίβολη. Πρέπει να ξεκινήσουμε τώρα και με τους πόρους που έχουμε στη διάθεση μας και αυτή τη στιγμή λιμνάζουν. Η υλοποίηση της εισήγησης εκτός της ενίσχυσης της Καινοτομίας και της Επιχειρηματικότητας, λόγω του φαινομένου του δικτύου (network effect) θα επιδράσει θετικά και σημαντικά και σε άλλους τομείς της τοπικής οικονομίας με προφανή τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Η Αθήνα έχει ένα ισχυρό brand 1 που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το όνομα, την ιστορία και τον πολιτισμό της. Αυτό πρόκειται να αποτελέσει βασικό πυλώνα των δράσεων για την ενίσχυση της Καινοτομίας και της Επιχειρηματικότητας. Το brand, έχει τη δυνατότητα να κινητοποιήσει το διεθνές ενδιαφέρον και να αναδείξει τη διεθνή διάσταση του εγχειρήματος, ενώ μεταξύ άλλων θεωρείται «εργαλείο» που χρησιμοποιείται στα πλαίσια του city marketing. Το όραμα, που παρουσιάζεται στην παρούσα εισήγηση δεν έχει χαρακτηριστικά ανταγωνισμού με άλλες και συναφείς δράσεις που αναπτύσσονται και μπορούν να προέρχονται τόσο από το δημόσιο, όσο και από τον ιδιωτικό τομέα. Οι προτεινόμενες δράσεις αποτελούν διευκολυντές και ενισχυτές για τη δημιουργία ενός ελκυστικού περιβάλλοντος που θα αξιοποιεί κάθε αποτέλεσμα και συνέργεια. 1 Το branding μίας πόλης αναφέρεται σε όλες τις δραστηριότητες που έχουν λάβει χώρα με σκοπό να μετατρέψουν την πόλη από μια απλή τοποθεσία σε έναν προορισμό. Σύμφωνα με τον Robert Jones, διευθύνων σύμβουλο της Wolff Olins, το επιτυχές branding μπορεί να μετατρέψει μια πόλη σε ένα μέρος όπου οι άνθρωποι θέλουν να ζουν, να εργάζονται και να επισκεφθούν. Δημιουργεί μια ενιαία εικόνα της πόλης σε όλα τα επίπεδα των αλληλεπιδράσεων, χωρίς να είναι απαραίτητο να παρουσιαστεί περίπτωση-προς-περίπτωση το τι προσφέρει η πόλη. Ένα καλό branding μπορεί να βοηθήσει στο να καταστεί μία πόλη επιθυμητή (όπως π.χ. η Νέα Υόρκη, το Σαν Φραντσίσκο και το Παρίσι), ενώ αντίθετα, ένα κακό branding βοηθά στο να καταστεί η πόλη ανεπιθύμητη. Πηγή:

7 3 Η παρούσα εισήγηση, προτείνει στοχευμένες δράσεις για την προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας. Οι βασικοί στόχοι αυτών των δράσεων είναι: Προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας σαν συνιστώσα για Συνεισφορά στη συγκρότηση νέου μοντέλου οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης που απαντάει σε θέματα της κρίσης, Αστική Αναγέννηση περιοχών που έχουν πληγεί ή πλήττονται από την κρίση και παρουσιάζουν έντονα σημεία οικονομικής, κοινωνικής, πληθυσμιακής και πολιτισμικής υποβάθμισης, Ενεργοποίηση των νέων, των ταλέντων και των δεξιοτήτων και η προώθηση νέου τρόπου ζωής (life style), της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας και της επανακοινωνικοποίησης μέσω της ένταξης τους σε δημιουργικές κοινότητες, Σημειώνεται ότι η επίτευξη του τρίτου παραπάνω στόχου μπορεί να ενταχθεί σαν συνιστώσα εθνικής πολιτικής για τη συγκρότηση νέου παραγωγικού μοντέλου που θα συμβάλει και στη μείωση της έκτασης του φαινομένου της μετανάστευσης των νέων με υψηλές δυνατότητες (brain drain). Τα κρίσιμα σημεία επιτυχίας είναι: Το Όραμα, Η αποδοχή- εμπλοκή- κινητοποίηση των Αθηναίων και ιδιαίτερα των νέων. Το έργο πρέπει να στηρίξει την υλοποίηση του στο κινηματικό του χαρακτήρα, Οι ανθρώπινοι πόροι που θα εμπλακούν στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση, Το θεσμικό Περιβάλλον και οι αναγκαίες αλλαγές που πρέπει να γίνουν, Η ολοκλήρωση του Οικοσυστήματος Γνώσης- Καινοτομίας- Επιχειρηματικότητας, Οι Συνέργειες μεταξύ των εμπλεκομένων μερών της τετραπλής έλικας (Ερευνητικοί Φορείς- Δημόσιος Τομέας- Ιδιωτικός Τομέας- Χρήστες), Ο Συντονισμός του Έργου - Οργάνωση - Διαχείριση. Τα βήματα της εισήγησης περιλαμβάνουν: Εβδομάδες - ημέρες καινοτομίας (Innovation weeks - days), Hub καινοτομίας (Innovation hub), Co-working space, Business Incubators (Θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων), Business center. Είναι ανάγκη, η εμφάνιση, άμεσων και ορατών αποτελεσμάτων. Οι προτεινόμενες δράσεις, εντάσσονται σε ένα συνολικό στρατηγικό πλαίσιο για την προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας μέσα από στοχευμένες παρεμβάσεις και με την ενεργή συμμετοχή κάθε εμπλεκόμενου και ωφελούμενου έχοντας χαρακτήρα τόσο top down, όσο και bottom up (Από δημιουργικές κοινότητες). Χρειάζονται αποφασιστικές κινήσεις, αποδοτικές πολιτικές και κατάλληλες στρατηγικές για να αναδειχθούν οι δυνατότητες αυτού του παράγοντα. Η κρίση πρέπει και μπορεί να γίνει ευκαιρία, αρκεί να σκεφτούμε τη μεγάλη εικόνα, να ξεκινήσουμε με μικρά βήματα και να ενεργήσουμε γρήγορα (Think Big - Start Small - Act Fast) και να πάρουμε ρίσκα.

8 ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ The city is not only the place where growth occurs,, but also is the engine of growth it-self. (Gilles Duranton) 2.1 Περιβάλλον και προκλήσεις Η οικονομική κρίση της τελευταίας περιόδου, ιδιαίτερα στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, έχει αναδείξει τρία σημαντικά ζητήματα. Το πρώτο σχετίζεται με την αναζήτηση «εναλλακτικού» μοντέλου ανάπτυξης που θα στηρίζεται στη γνώση, την καινοτομία και τη βιώσιμη/διατηρήσιμη εκμετάλλευση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων, και τις τεχνολογικές εξελίξεις ιδιαίτερα στους τομείς των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Το δεύτερο ζήτημα αφορά την αναζωογόνηση των αστικών κέντρων που πλήττονται ιδιαίτερα από τις συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής και της συνεπακόλουθης κοινωνικής και πολιτισμικής κρίσης. Οι επιπτώσεις της κρίσης στο ανθρώπινο δυναμικό και ιδιαίτερα στους νέους, σε όρους ένταξής τους τόσο στις οικονομικές δραστηριότητες όσο και στα μοντέλα κοινωνικής οργάνωσης συνιστούν την τρίτη πλευρά της συνολικής εικόνας. Η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, όπως προκύπτει και από τη διεθνή εμπειρία αλλά και από τα αντίστοιχα επιστημονικά ευρήματα, απαιτεί πρωτοβουλίες πολιτικής που θα στηρίζουν συνδεδεμένες και ταυτόχρονες παρεμβάσεις και στις τρείς κατευθύνσεις. Ενώ η Ευρώπη έχει για περισσότερο από μια δεκαετία θέσει σαν πρώτη προτεραιότητα τη συγκρότηση αναπτυξιακού μοντέλου με κύριο θεμέλιο την καινοτομία, η χώρα μας παρουσιάζει σημαντικότατη υστέρηση σε αυτόν τον τομέα. Συγκεκριμένα, για το 2011 και όσον αφορά τον σύνθετο δείκτη Καινοτομίας που δημοσιεύει σε ετήσια βάση η Ευρωπαϊκή Ένωση 2, η Ελλάδα συγκαταλέγεται μαζί με την Τσεχία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, τη Σλοβακία και την Ισπανία στο γκρουπ των χωρών που έχουν ιδιαίτερα μειωμένη απόδοση σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο (moderate innovators). Από την άλλη μεριά πολλά αστικά Ευρωπαϊκά Κέντρα, όπως το Μόναχο, το Μιλάνο, η Βιέννη, η Στοκχόλμη, η Κοπεγχάγη, η Βαρκελώνη, η Στουτγάρδη, το αστικό σύστημα του Randstadt στην Ολλανδία, το τρίγωνο Λονδίνο-Οξφόρδη-Καιμπριτζ έχουν καθιερωθεί ως σημεία αναφοράς στη μετατροπή των νέων Τεχνολογιών σε επιχειρηματικές ευκαιρίες και συνεχώς αυξάνουν την απόσταση τους (gap) από τα υπόλοιπα αστικά κέντρα που ακολουθούν διαφορετικό μοντέλο καινοτομικής δραστηριότητας. Εν τούτοις η γενική εικόνα στην Ευρώπη, και ιδιαίτερα στη Νότια και Ανατολική, είναι πολύ λιγότερο ενθαρρυντική (Grasjo and Karlsson, 2012). Για το σχεδιασμό της χάραξης πολιτικών για την περίοδο (Smart Specialisation), η ΕΕ θεωρεί ότι «ο τομέας της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας (Ε.ΤΑ.Κ) έχει οριζόντιο χαρακτήρα με την έννοια ότι μπορεί και πρέπει να υποστηρίξει τις υπόλοιπες τομεακές προτεραιότητες όπως αυτές εντάσσονται και εξειδικεύονται στις πολιτικές προτεραιότητες άλλων Υπουργείων» (ΓΓΕΤ, 2012). Έτσι, οι τομεακές προτεραιότητες που τίθενται για την περίοδο σηματοδοτούνται με βάση τους τρεις (3) παρακάτω άξονες: i. Έξυπνη Ανάπτυξη (ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας, ενίσχυση της πρόσβασης, χρήσης και ποιότητας, των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων), 2 Για περισσότερες πληροφορίες:

9 5 ii. Βιώσιμη Ανάπτυξη (προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων, προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και απομάκρυνση των σημείων συμφόρησης σε σημαντικά δίκτυα υποδομών), iii. Ανάπτυξη χωρίς Αποκλεισμούς (προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων, προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας, επένδυση στην εκπαίδευση, τις δεξιότητες και στη δια βίου μάθηση, βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης) Σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη της ΓΓΕΤ (2012), οι τομείς εθνικού ενδιαφέροντος οι οποίοι έχουν επιλεγεί στη βάση του ερευνητικού και παραγωγικού δυναμικού της χώρας για την περίοδο είναι α) η βιο-αγροτοδιατροφή, β) η εξοικονόμηση ενέργειας και τα υλικά, γ) η περιβαλλοντική βιομηχανία, δ) η υγεία, ε) η πληροφορική και οι τηλεπικοινωνίες καθώς και ε) οι κοινωνικό-οικονομικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Οι τρεις οι παραπάνω άξονες οδηγούν στο μοντέλο ανοικτής καινοτομικής δραστηριότητας (Chesbrough, 2003) όπου τόσο οι ιδέες, η δημιουργικότητα και οι δεξιότητες όσο και οι εκροές της καινοτομικής δραστηριότητας προέρχονται και κατευθύνονται ταυτόχρονα σε μια δεξαμενή που βρίσκεται εντός και εκτός των ορίων των οργανισμών. (Cooke 2001). Συμπερασματικά αξίζει να αναφέρουμε, πως η χώρα διαθέτει αξιόλογο παραγωγικό δυναμικό και ερευνητικές δυνατότητες υψηλού επιπέδου, στις οποίες μπορεί να βασιστεί στο πλαίσιο μιας νέας «θετικής» αναπτυξιακής στρατηγικής, προκειμένου να υπερβεί τις τρέχουσες δυσμενείς συνθήκες δημοσιονομικής κρίσης και βαθειάς ύφεσης. Η επένδυση στη γνώση, την έρευνα και την υγιή επιχειρηματικότητα αποτελούν τα εργαλεία που θα επιτρέψουν στη χώρα να ξαναβρεθεί μετά από αρκετά χρόνια- σε αναπτυξιακή τροχιά (ΟΡΣΑ, 2011). Σε αυτό το πλαίσιο, η ολοκλήρωση των οικοσυστημάτων καινοτομίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα επιτυχίας του ανοικτού μοντέλου καινοτομίας. 2.2 Στοιχεία Στρατηγικής Με βάση τα παραπάνω η ανάληψη αναπτυξιακής πρωτοβουλίας από το Δήμο Αθηναίων εντάσσεται καταρχάς σε πλαίσιο στρατηγικής που αποτελείται από τρείς ενότητες: (i) Στρατηγικοί στόχοι, (ii) Μέσα-πόροι, (iii) Κρίσιμοι παράγοντες. Παρακάτω καταγράφονται επιγραμματικά τα συστατικά μέρη των τριών ενοτήτων. Στόχοι Προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας σαν συνιστώσα για Συνεισφορά στη συγκρότηση νέου μοντέλου οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης που απαντάει σε θέματα της κρίσης, Αστική Αναγέννηση περιοχών που έχουν πληγεί ή πλήττονται από την κρίση και παρουσιάζουν έντονα σημεία οικονομικής, κοινωνικής, πληθυσμιακής και πολιτισμικής υποβάθμισης, Ενεργοποίηση των νέων, των ταλέντων και των δεξιοτήτων και η προώθηση νέου τρόπου ζωής (life style), της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας και της επανακοινωνικοποίησης μέσω της ένταξης τους σε δημιουργικές κοινότητες.

10 6 Πρόσθετοι στόχοι αποτελούν οι εξής: Να ενισχυθούν παραδοσιακοί κλάδοι με νέα προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και να αυξηθούν θέσεις εργασίας, Να ενισχυθούν τομείς, στους οποίους η Αθήνα έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (π.χ. πολιτισμός, κλπ), Να παρουσιαστεί αύξηση σε δείκτες όπως νέα προϊόντα, πατέντες, ενδο-επιχειρησιακή έρευνα, δαπάνες καινοτομίας του ιδιωτικού τομέα κλπ. Στο παρακάτω σχεδιάγραμμα αποτυπώνεται η σχέση μεταξύ των επιμέρους στρατηγικών στόχων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Σημειώνεται ότι η διαχείριση τους γίνεται από κοινού καθώς οι πρωτοβουλίες πολιτικής που συνδέονται με κάθε ένα στόχο ξεχωριστά επιδρούν και στους άλλους δύο.

11 7 Μέσα - Πόροι Τα ταλέντα, οι δεξιότητες, το απόθεμα γνώσης, η δημιουργικότητα του ανθρώπινου δυναμικού και ιδιαίτερα των νέων, Το απόθεμα Γνώσης του Συστήματος Έρευνας και Εκπαίδευσης, Τα θετικά αποτελέσματα της διάχυσης του αποθέματος γνώσης και της εμπειρίας, Οι οικονομίες κλίμακας και φάσματος που προκύπτουν από το μέγεθος των αγορών, Το κτιριακό απόθεμα καταρχάς της ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ, Το brand name «Αθήνα», Η Διεθνής Εμπειρία, Οι πόροι του ΑΘΗΝΑ ΞΑΝΑ, και οι συνθήκες για την αποτελεσματική διαχείρισή τους, Πλεονεκτήματα που προκύπτουν από τα μέσα επικοινωνίας. Θετικές συνθήκες και προϋποθέσεις του ευρύτερου περιβάλλοντος όπως, παράλληλες δράσεις που υλοποιούνται σε τοπικό επίπεδο (Διαγωνισμοί ιδεών δήμων, διαγωνισμοί καινοτομίας από τον ιδιωτικό τομέα κλπ) Κρίσιμα Σημεία Επιτυχίας Το Όραμα, Η αποδοχή- εμπλοκή- κινητοποίηση των Αθηναίων και ιδιαίτερα των νέων. Το έργο πρέπει να στηρίξει την υλοποίηση του στο κινηματικό του χαρακτήρα («Από κάτω προς τα πάνω»), Οι ανθρώπινοι πόροι που θα εμπλακούν στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση, Το θεσμικό Περιβάλλον και οι αναγκαίες αλλαγές που πρέπει να γίνουν, Η ολοκλήρωση του Οικοσυστήματος Γνώσης- Καινοτομίας- Επιχειρηματικότητας, Οι Συνέργειες μεταξύ των εμπλεκομένων μερών της τετραπλής έλικας (Ερευνητικοί

12 3. ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι πρωτοβουλίες αλλά και οι διευκολύνσεις που προέρχονται από τις Τοπικές και Περιφερειακές Αρχές για την ενίσχυση της καινοτομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας, αν και είναι εντατικές, χαρακτηρίζονται από ετερογένεια ως προς το περιεχόμενο τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ο θεσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη βράβευση πρωτοβουλιών που στηρίζουν την δημιουργία επιχειρήσεων (European Enterprise Promotion Awards). Τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Προώθησης της Επιχειρηματικότητας στοχεύουν μεταξύ άλλων στην ανάδειξη των καλύτερων πολιτικών και πρακτικών για την προώθηση της επιχειρηματικότητας. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η αναγνώριση των επιτυχημένων προσπαθειών των δημόσιων φορέων αλλά και των ιδιωτικών-δημόσιων συνεργατικών σχημάτων που προωθούν την επιχειρηματικότητα σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. 3 Στην ίδια κατεύθυνση, ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο επιδεικνύουν οι Τοπικές και Περιφερειακές Αρχές στις σχέσεις μεταξύ Ακαδημαϊκών και Παραγωγικών φορέων. 4 Η ανάγκη για στενότερη συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων και της Ακαδημαϊκής κοινότητας αποτελεί προτεραιότητα για το Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Σχέδιο του 2020 αλλά και για το σχεδιασμό της Ερευνητικής και Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης σε Περιφερειακό Επίπεδο (Research and Innovation Strategies for Smart Specialisation-RIS 3). 5 Σημειώνεται επίσης, ότι πρωτοβουλίες και πρακτικές προώθησης της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό στην ανάπλαση μιας πόλης. Σύμφωνα με τον Parkinson (2005), «δεν υπάρχουν παραδείγματα επιτυχημένων αστικοποιημένων περιοχών που ενέχουν αποτυχημένες πόλεις στον πυρήνα τους». Στην ίδια λογική κινείται και ο Jones (2006) που εισάγει την έννοια της ιδεόπολης ως μια βιώσιμη πόλη βασισμένη στη γνώση με την ικανότητα να επιδρά αναπτυξιακά στη γύρω περιφέρεια. Σε αυτή τη βάση προκύπτει η αναγκαιότητα να αναδειχθούν εναλλακτικές αστικές στρατηγικές και πρωτοβουλίες που οδηγούν στην αστική ανάπλαση. Εκτός των παραδοσιακών πολιτικών που στόχο έχουν την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού αλλά και την παρέμβαση στο δομημένο περιβάλλον, οι πρωτοβουλίες για την αστική ανάπλαση θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη τους ανθρώπους, τα δίκτυα αλλά κυρίως τα άυλα στοιχεία όπως την τοπική ιστορία, τις διαμορφούμενες κοινωνικές σχέσεις αλλά και την πολιτισμική ταυτότητα της πόλης. Με βάση τα παραπάνω η βασική κατεύθυνση για την καινοτόμα στρατηγική της αστικής ανάπλασης είναι η ολοκλήρωση (integration) των διαστάσεων της/ ων παρέμβασης/εων, των αστικών λειτουργιών αλλά και των ανθρώπων και των διαθέσιμων πόρων. Υπό αυτό το πρίσμα, ο συντονισμός των τοπικών αρχών 3 Για περισσότερες πληροφορίες: enterprise/policies/sme/best-practices/european-enterprise-awards/ index_en.htm 4 Για περισσότερες πληροφορίες: 5 Για περισσότερες πληροφορίες: regional_policy/sources/docgener/presenta/smart_specialisation/ smart_ris3_2012.pdf

13 9 στα πεδία των Επιστημών και της Τεχνολογίας, της Παραγωγής και της Οικονομίας, της Εκπαίδευσης και της Επιμόρφωσης, των μεταφορών κλπ θεωρείται καταλύτης για την επιτυχία της προσέγγισης. Σε εθνικό επίπεδο, σημειώνεται ότι αντίστοιχες πρωτοβουλίες και πρακτικές που παρατηρούνται δεν υποστηρίζονται από τις Τοπικές και Περιφερειακές Αρχές με συνέπεια τα οφέλη από τη λειτουργία τους να είναι περιορισμένα. Σε αυτό συντείνει και το γεγονός πως το Εθνικό αλλά και τα Περιφερειακά Συστήματα Καινοτομίας παραμένουν αχαρτογράφητα. Σκοπός αυτής της ενότητας είναι η ανάδειξη και συνοπτική περιγραφή ενδεικτικών πρακτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και εθνικό, όπου οι τοπικές αρχές (Δήμοι, Περιφέρειες) κατέχουν κομβική θέση στην προώθηση της καινοτομικής και επιχειρηματικής συμπεριφοράς. Ενδεικτικά επίσης αναφερόμαστε σε δύο περιπτώσεις για την ελληνική περίπτωση όπου οι Τοπικές και Περιφερειακές Αρχές δεν εμπλέκονται στην οργάνωση και διαχείριση τους. 3.1 Demola - Τάμπερε, Φινλανδία Το Έργο Demola αποτελεί κομμάτι του ευρύτερου Προγράμματος ανάδειξης πρωτοβουλιών και πολιτικών επιχειρηματικής ανάπτυξης «Δημιουργικό Tampere» (Creative Tampere), της πόλης του Tampere για την περίοδο Η λειτουργία του βασίζεται στις αρχές της πλατφόρμας ανοικτής καινοτομίας (open innovation platform) και απευθύνεται στους δημιουργούς των προϊόντων και υπηρεσιών νέας γενιά. Μέσω του εγχειρήματος αυτού, το Έργο Demola παρέχει σε φοιτητές και επιχειρήσεις ένα συνεργατικό και διεπιστημονικό περιβάλλον που προωθεί την καινοτομικότητα, όπου οι φοιτητές από τρία Περιφερειακά Πανεπιστήμια οργανώνουν προγράμματα επίδειξης νέων καινοτόμων ιδεών για υπηρεσίες ή/και προϊόντα (demos) που έχουν ανάγκη οι επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις μπορεί να είναι τοπικές ΜΜΕ ή πολυεθνικές. Επιπλέον, δημόσιοι οργανισμοί συνεργάζονται με τις ομάδες φοιτητών Το Εργοστάσιο Παραγωγής Ατμού - Μιλάνο, Ιταλία Η πόλη του Μιλάνου όπως οι περισσότερες δυτικοευρωπαϊκές πόλεις βιώνει μια σημαντική κατάσταση οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής αλλαγής. Οι βιομηχανικές ζώνες που περικύκλωναν την περιοχή πριν μια δεκαετία με πολλές ΜΜΕ έχουν εγκαταλειφθεί λόγω της Παγκοσμιοποίησης. Το Εργοστάσιο Παραγωγής Ατμού ξεχωρίζει για το ρόλο του ως εργαστήριο όπου συναντώνται εμπειρίες και νέες ιδέες. Θεωρείται ένα μέρος ανοιχτό στη δημιουργικότητα αλλά ταυτόχρονα συνδεδεμένο με την πόλη του Μιλάνου και τους παραγωγικούς της φορείς. Το εργοστάσιο έχει έντονο προσανατολισμό στους Δημιουργικούς κλάδους με έμφαση τους τομείς που εμπλέκονται με τη μόδα. Η λειτουργία του εργοστασίου παραγωγής ατμού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το Δήμο του Μιλάνου. Ενώ αρχικά λειτούργησε ως θερμοκοιτίδα, σήμερα φιλοξενεί 15 επιχειρήσεις οι οποίες κατάφεραν να επιβιώσουν και έχει περάσει στην εποχή της μετά-θερμοκοιτίδας (post-incubator phase). Αυτή η εξέλιξη επέτρεψε στο Εργοστάσιο Παραγωγής ατμού να μετεξελιχθεί σε μια συστάδα επιχειρήσεων γύρω από προϊόντα και υπηρεσίες του κλάδου της μόδας (fashion industry).

14 DNAMO - Ρότερνταμ, Ολλανδία Το 2008 το Πανεπιστήμιο του Delft (TU Delft), σε συνεργασία με το Δήμο του Ρόττερνταμ, τις Αρχές του Λιμανιού του Ρόττερνταμ αλλά και την Τοπική Συνεταιριστική Τράπεζα (Rabobank Rotterdam) πήραν την πρωτοβουλία για την καθιέρωση μιας θερμοκοιτίδας με στόχο τη βιώσιμη καινοτομία. Αυτή η πρωτοβουλία έγινε πραγματικότητα και το DNAMO λειτούργησε επίσημα τον Οκτώβρη του Το DNAMO εκτός από τις παραδοσιακές υπηρεσίες και υποδομές που προσφέρονται στα πλαίσια της λειτουργίας θερμοκοιτίδας επιχειρήσεων, παρέχει επιπλέον δύο διακριτά προγράμματα σεμιναρίων (coaching) που απευθύνονται από τη μια μεριά σε υποψήφιους επιχειρηματίες (pre-incubation program) που δεν έχουν εγκατασταθεί ακόμα εντός του DNAMO και από την άλλη διενεργούνται σεμινάρια για τους ήδη εγκατεστημένους επιχειρηματίες εντός της θερμοκοιτίδας (incubation program). Η έμφαση που δίνεται στη θερμοκοιτίδα DNAMO έγκειται στην υποστήριξη δημιουργίας βιώσιμων επιχειρήσεων. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι οι εγκατεστημένες επιχειρήσεις στη θερμοκοιτίδα δεν διέπονται εξολοκλήρου από συμπληρωματικότητες (complementarities) αλλά καλύπτουν πολλούς κλαδικούς τομείς BARCELONACTIVA - Βαρκελώνη, Ισπανία Με στόχο τη στήριξη της επιχειρηματικότητας στη Βαρκελώνη, το Δημοτικό Συμβούλιο ίδρυσε το 2004 το Κέντρο Επιχειρηματικότητας για να λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς για τους επιχειρηματίες αλλά και ως κόμβος (hub) που προωθεί την επιχειρηματικότητα μέσω των δραστηριοτήτων που αναπτύσσει αλλά και των υποδομών και υπηρεσιών που παρέχει. Το Έργο εκμεταλλεύεται ένα καινοτόμο μοντέλο όπου παρέχει τόσο διαδικτυακές όσο και επιτόπιες υπηρεσίες, επιτρέποντας έτσι στους επιχειρηματίες να χαράξουν τη δική τους πορεία από τη σύλληψη της επιχειρηματικής ιδέας έως και τη δημιουργία της επιχείρησης τους. Δραστηριότητες εκπαίδευσης και κατάρτισης, συνέδρια και ημερίδες βοηθούν στην απόκτηση σημαντικών επιχειρηματικών δεξιοτήτων και είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες και στις προτεραιότητες των επιχειρηματιών που ανήκουν σε διαφορετικούς οικονομικούς τομείς. Μεταξύ των δραστηριοτήτων εκπαίδευσης προσφέρονται (i) τα λεγόμενα «Χάπια Γνώσης» (knowledge pills) που είναι μικρής διάρκειας διαλέξεις πάνω σε τεχνικά θέματα, (ii) οι «Εβδομάδες Γνώσης» (knowledge weeks) για επιχειρηματίες, (iii) αλλά και δραστηριότητες που αφορούν αυτοαπασχολούμενους. Το Κέντρο γεφυρώνει την απόσταση που υπάρχει ανάμεσα στη δημιουργία μιας νέας επιχείρησης και της ανάπτυξης της επιχείρησης, προσφέροντας υπηρεσίες συμβουλευτικής και καθοδήγησης (coaching and mentoring), ελεύθερη πρόσβαση σε χώρους για την περίοδο πριν την εγκατάσταση στη θερμοκοιτίδα αλλά και μια διαδικτυακή υπηρεσία εντατικής ενσωμάτωσης στη θερμοκοιτίδα.

15 E-FACTORY - Ουψάλα, Σουηδία Το Έργο E-factory αναζήτησε δημιουργικές και καινοτόμες λύσεις για την προώθηση της επιχειρηματικότητας και δημιουργίας θέσεων εργασίας στην Περιφέρεια της Ουψάλα. Η πλατφόρμα λειτουργίας του Έργου για συμβουλευτικές υπηρεσίες και επιχειρησιακούς στόχους αφορά ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις αλλά και υποψήφιους επιχειρηματίες που επιθυμούν να ξεκινήσουν την επιχείρηση τους στην ευρύτερη περιοχή. Η θερμοκοιτίδα επιχειρήσεων παρέχει υπηρεσίες συμβουλευτικής και καθοδήγησης με στόχο την οικονομική ανάπτυξη της επιχείρησης αλλά και τη διεξαγωγή ηλεκτρονικού εμπορίου. Οι συμμετέχοντες συμμετέχουν συχνά σε δραστηριότητες δικτύωσης αλλά και σε σεμινάρια και ημερίδες. Χρηματοοικονομικές δυνατότητες είναι διαθέσιμες μέσω του μοντέλου Heby, ένα πρόγραμμα μικρο-δανείων που δημιουργήθηκε ειδικά για το συγκεκριμένο Έργο και επιτρέπει στους κατοίκους της Περιφέρειας της Ουψάλα να επενδύσουν σε τοπικές επιχειρήσεις με το ποσό να ξεκινά από 50 ανά άτομο, δίνοντας έτσι στον πληθυσμό της Περιφέρειας ποσοστό του ρίσκου αλλά και της επιλογής σε σχέση με την τοπική επιχειρηματική ανάπτυξη. Δίνεται έμφαση επίσης και στο διαδίκτυο και το ηλεκτρονικό εμπόριο εξαιτίας των τεχνολογικών εξελίξεων στις Τεχνολογίες Επικοινωνίας MEDIA EXIST - Πότσνταμ, Γερμανία Η θερμοκοιτίδα MEDIA EXIST ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2007 στην Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης Konrad Wolf στο Ποτσνταμ- Βαβελσβούργη ως μια πρωτοβουλία στήριξης της επιχειρηματικότητας σε δημιουργικούς κλάδους με έμφαση τον κλάδο των Μέσων Ενημέρωσης. Η θερμοκοιτίδα φιλοξενείται στους χώρους της Γερμανικής Σχολής Κινηματογράφου. Ο κύριος στόχος της είναι η καθιέρωση ενός βιώσιμου πλαισίου/χώρου εντός του οποίου καινοτόμες ιδέες θα μπορούν να μετατρέπονται σε επιχειρηματικές δραστηριότητες, αλλά και η βελτίωση της δημιουργικότητας ανάμεσα σε επαγγελματίες στο χώρο των Μέσων Ενημέρωσης. Ιδιαίτερη σημασία επίσης, δίνεται στη δυνατότητα διεύρυνσης των διεθνών συνεργασιών και των κοινοπραξιών. Η γκάμα των υπηρεσιών που παρέχονται στη θερμοκοιτίδα MEDIA EXIST (π.χ. υπηρεσίες συμβουλευτικής και καθοδήγησηςmentoring and coaching) είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες τόσο των επαγγελματιών του κλάδου όσο και στις ανάγκες του επιχειρηματικού περιβάλλοντος ανάπτυξης των επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες στη θερμοκοιτίδα. Κύριοι εταίροι σε αυτό το Έργο είναι τα Περιφερειακά Πανεπιστήμια και η Αναπτυξιακή Επιχείρηση της Περιφέρειας.

16 Digital Hub - Δουβλίνο, Ιρλανδία Το Digital Hub είναι ένα cluster επιχειρήσεων ψηφιακού περιεχομένου και τεχνολογίας, το οποίο βρίσκεται στην καρδιά της πόλης του Δουβλίνου. Ιδρύθηκε από την κυβέρνηση της Ιρλανδίας το 2003, με στόχο την ενίσχυση της καινοτομίας, την τεχνολογική ανάπτυξη και τη δημιουργικότητα. Προσφέρει στις επιχειρήσεις που φιλοξενεί άριστη υποδομή και υποστήριξη, καθώς και πολλές ευκαιρίες για συνεργασία, δικτύωση και ανταλλαγή γνώσεων. Δεν περιορίζεται μόνο στις εγκαταστάσεις του αλλά εμπνέεται από την τοπική κοινωνία, την οποία και ωφελεί μέσω μίας συνεργασίας μάθησης και ανάπτυξης. Το Digital Hub συνεργάζεται με τοπικές ομάδες, φοιτητές και καλλιτέχνες σε μια ποικιλία προγραμμάτων εκμάθησης και κοινοτικών προγραμμάτων. Η πρώην Βιομηχανική Ζώνη του Brooklyn στην οποία αναπτύχθηκε θερμοκοιτίδα επιχειρήσεων DUMBO, έχει καθιερωθεί ως σημείο εκκίνησης επιχειρήσεων έντασης τεχνολογίας με έμφαση στις τεχνολογίες Επικοινωνιών σχηματίζοντας έτσι την Ψηφιακή Ζώνη ή και την Silicon Beach της Νέας Υόρκης. Η θερμοκοιτίδα επιχειρήσεων DUMBO ξεκίνησε τη λειτουργία της τον Ιανουάριο του 2012 με τη χρηματοδότηση της Αναπτυξιακής Εταιρείας του Δήμου της Νέας Υόρκης και μιας κτηματομεσιτικής επιχείρησης της Two Trees Management. Τη διοίκησηδιαχείριση της θερμοκοιτίδας έχει αναλάβει το NYU- Poly (Πολυτεχνικό Ινστιτούτο της Νέας Υόρκης) και φιλοξενεί εταιρείες με αντικείμενο τα ψηφιακά μέσα αλλά και εφαρμογές παιχνιδιών για κινητά τηλέφωνα και άλλες ψηφιακές συσκευές. Η χωρητική του ικανότητα ανέρχεται στους 32 σταθμούς εργασίας. Στη θερμοκοιτίδα DUMBO προσφέρονται πολλές ευκαιρίες για απόκτηση απαραίτητων πόρων και διαμόρφωση συνεργασιών που θεωρούνται ζωτικές για την επιβίωση στην παγκόσμια αγορά. Στις υπηρεσίες που προσφέρονται στη θερμοκοιτίδα περιλαμβάνονται: (i) πρόσβαση σε δημιουργικό και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, (ii) πρόσβαση σε αγορές και (iii) πρόσβαση σε επενδυτικά κεφάλαια. Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η ετερογένεια σε δομικά συστατικά του κοινωνικού κεφαλαίου αλλά και άλλων επιμέρους χαρακτηριστικών μεταξύ της Νέας Υόρκης και της πόλης της Αθήνας όπου πιθανώς να δυσχεραίνουν τη μεταφορά και προσαρμογή της καλής αυτής πρακτικής στα πλαίσια του «ΑΘΗΝΑ ΞΑΝΑ» DUMBO - Νέα Υόρκη, ΗΠΑ 3.9 Fab Academy Το Fab Academy είναι ένα Πρόγραμμα Ψηφιακών Επινοήσεων το οποίο έχει εξαπλωθεί με τη δημιουργία Fab Labs σε όλο τον κόσμο. Κάθε εργαστήριο που συμμετέχει στο πρόγραμμα Fab Academy αποτελεί μέρος του παγκόσμιου δικτύου Fab Lab / Fab Academy. Το πρόγραμμα παρέχει στους φοιτητές προηγμένες οδηγίες σχετικά με τις ψηφιακές επινοήσεις ώστε να είναι σε θέση, μέσα από ένα

17 13 μοναδικό πρόγραμμα σπουδών και πρόσβαση σε τεχνολογικά εργαλεία και πόρους, να οραματίζονται, να δημιουργούν πρωτότυπα και να τεκμηριώνουν τις ιδέες τους. Στόχος είναι η μετατροπή μιας ποικιλίας μορφών κώδικα σε φυσικά αντικείμενα. Κάθε άτομο καταγράφει την πρόοδό του για κάθε έργο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα προσωπικό χαρτοφυλάκιο τεχνικών επιτευγμάτων ENNOVATION - Αθήνα, Ελλάδα Το e-nnovation είναι ένας Πανελλήνιος διαγωνισμός ψηφιακής επιχειρηματικότητας-καινοτομίας για φοιτητές. Ο διαγωνισμός διοργανώνεται για πέμπτη χρονιά από το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Επιχειρείν (ELTRUN) του Tμήματος Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 2012 στη διοργάνωση του διαγωνισμού συμμετέχουν ενεργά το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος (International Hellenic University - IHU) που θα υποστηρίξει το διαγωνισμό στη Βόρειο Ελλάδα και το University of Nicosia που θα υποστηρίξει το διαγωνισμό στην Κύπρο. Στόχος του διαγωνισμού είναι να αναδειχθεί η νεανική καινοτομία και επιχειρηματικότητα στους ψηφιακούς χώρους του διαδικτύου, του κινητού κλπ και να προωθηθούν νέες επιχειρηματικές ιδέες για το ηλεκτρονικό επιχειρείν και νέα ψηφιακά προϊόντα Ημέρες Καριέρας - Αθήνα- Θεσσαλονίκη, Ελλάδα Οι «Ημέρες Καριέρας» διοργανώνονται από την εταιρία «Καριέρα ΑΕ», η οποία δραστηριοποιείται στο χώρο της αγοράς εργασίας. Στόχος των εκδηλώσεων που κινούνται γύρω από τους βασικότερους πυλώνες της αγοράς «Εργασία, Εκπαίδευση και Επιχειρηματικότητα» είναι να φέρει σε επικοινωνία τους υποψηφίους με τις εταιρίες, τους κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς, και τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς, που συνολικά απαρτίζουν την αγορά εργασίας. Οι εκδηλώσεις προσφέρουν τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να γνωρίσουν και να συζητήσουν για τις επαγγελματικές τους προοπτικές, με υπεύθυνους επιλογής προσωπικού και εκπροσώπους τμημάτων Ανθρώπινου Δυναμικού. Επίσης μπορούν να πληροφορηθούν για όλες τις πρόσφατες εξελίξεις στην εκπαίδευση, για προγράμματα κατάρτισης και νέα μεταπτυχιακά, από τους πιο γνωστούς εκπαιδευτικούς φορείς, να γνωρίσουν τα νέα start-ups της αγοράς και τους τολμηρούς επιχειρηματίες τους, καθώς και να παρακολουθήσουν δωρεάν ενδιαφέροντα σεμινάρια, διαλέξεις και παρουσιάσεις για την εργασία και την επιχειρηματικότητα, από επαγγελματίες και καταρτισμένα στελέχη Meet Market - Αθήνα, Ελλάδα Το Meet Market είναι μία μη κερδοσκοπική κολεκτίβα δημιουργών. Πρόκειται για μια συνεχώς επεκτάσιμη, κινητή κοινότητα από χειροτεχνίτες, σχεδιαστές, συλλέκτες και ανεξάρτητες ομάδες δημιουργών οι

18 14 οποίοι μαζεύονται μια φορά το μήνα και οργανώνουν ένα 2ήμερο event σε διάφορες τοποθεσίες, εκθέτοντας και διαθέτοντας προς πώληση ότι φτιάχνουν, συνοδεύοντάς το με μουσική από τοπικούς DJs και παραγωγούς. Ξεκίνησε το Δεκέμβρη του 2007, και έκτοτε έχει επεκταθεί, με πάνω από 150 εκθέτες και περισσότερους από επισκέπτες μηνιαίως. Στόχοι του Meet Market είναι να δημιουργήσει μία μηνιαία σύγχρονη αγορά στην Αθήνα, να προβάλλει την τοπική δημιουργικότητα, να καθιερώσει μία απευθείας σύνδεση μεταξύ των δημιουργών και του καταναλωτή, να βοηθήσει να αναπτυχθεί μία δυνατή πολιτιστική έκφραση στην Αθήνα, να ενισχύσει μια διαδραστική πλατφόρμα για ποικίλες δημιουργικές εκφράσεις, να αναδείξει διάφορους πολιτισμικούς χώρους και τοποθεσίες στην Αθήνα άλλα και πανελλαδικά, να υποστηρίξει τους ανεξάρτητους δημιουργούς και μικρούς επαγγελματίες, και να ενισχύσει την τοπική οικονομία Η Ελλάδα Καινοτομεί Ο διαγωνισμός Εφαρμοσμένης Έρευνας και Καινοτομίας αναδεικνύει τη σύνδεση της επιστημονικής έρευνας με την επιχειρηματική δραστηριότητα ως κεντρικό άξονα ενός εθνικού σχεδίου για έξοδο από την κρίση.ο διαγωνισμός «Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΙ», διοργανώνεται από τον ΣΕΒ (Σύνδεσμος επιχειρήσεων και βιομηχανιών) και την Τράπεζα Eurobank Διαγωνισμός i-bank Καινοτομία & Τεχνολογία Πρόκειται για ετήσιο διαγωνισμό καινοτομίας και τεχνολογίας, ο οποίος διοργανώνεται από την Εθνική Τράπεζα. Ο στόχος του διαγωνισμού, είναι να να αναδείξει και να επιβραβεύσει τις πρωτότυπες ιδέες που θα συμβάλουν στην ανάπτυξη πρωτοπόρων συστημάτων και εφαρμογών βασισμένων σε νέες τεχνολογίες, στην ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο σχεδιασμό των προϊόντων και υπηρεσιών, στην εξάπλωση της χρήσης της ηλεκτρονικής τραπεζικής και των ηλεκτρονικών συναλλαγών και γενικότερα στην προώθηση της καινοτομίας στην Ελλάδα To παράδειγμα Mission District στο San Francisco H περιοχή mission street, στο San Fransico, αποτελεί παράδειγμα για το πως οι νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο μπορούν να επαναπροσδιορίσουν και αναβαθμίσουν το χώρο. Η περιοχή λειτουργεί ως οικοσύστημα που αναπτύσσονται συνεργατικές και καινοτόμες πρωτοβουλίες με θεματικό χαρακτήρα π.χ τέχνη, μουσική, πολιτισμός και γενικά δραστηριότητες που εντάσσονται στην κατηγορία «Creative Industries».

19 4. ΔΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΔΡΑΣΗΣ Στις παραπάνω ενότητες αναφέρθηκε συνοπτικά η στρατηγική για την δημιουργία μιας πόλης της Γνώσης (knowledge city; Ergazakis et al. 2004) καθώς και καλές πρακτικές σε εθνικό, ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. Συγκεκριμένα για την πόλη της Αθήνας προκειμένου να επιτευχθεί ο στρατηγικός στόχος για τη μετάλλαξη της σε μια πόλης τεχνολογικά αναβαθμισμένη που φιλοξενεί στο κέντρο της καινοτόμες επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας που με τη σειρά τους απασχολούν υψηλά ειδικευμένο εργατικό προσωπικό, προτείνονται οι παρακάτω δράσεις. Οι δράσεις αυτές στοχεύουν στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης αλλά και ανάδειξης των τεχνολογικών και δημιουργικών δυνατοτήτων που συγκροτούν τον παραγωγικό ιστό της πόλης. 4.1 Εβδομάδες - ημέρες καινοτομίας (Innovation weeks - days) Ο όρος εβδομάδες - ημέρες καινοτομίας (innovation days - weeks) περιγράφει το εργαλείο πολιτικής που έρχεται να στηρίξει πολιτικές που στοχεύουν στην αύξηση της καινοτομικής ετοιμότητας μικρομεσαίων επιχειρήσεων και στη μεγέθυνση του αριθμού των έργων - συνεργασιών μεταξύ των επιχειρήσεων και των προμηθευτών έρευνας και ανάπτυξης (R&D). Το συγκεκριμένο εργαλείο εντάσσεται μεθοδολογικά στις πλατφόρμες ανοικτής καινοτομίας, με την ευρεία έννοια, και ουσιαστικά ξεπερνάει χωρίς να καταργεί την αντίθεση των προσεγγίσεων της ώθησης της τεχνολογίας - έλξης της ζήτησης (technology push - demand pull) και σε επίπεδο πολιτικής εντάσσεται στα μέτρα Ένταξη των Νέων στις διαδικασίες Καινοτομίας. Οι ημέρες καινοτομίας παρουσιάζουν πολύ μεγάλους ρυθμούς αύξησης της χρήσης τους μετά το 2005 ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Από τη σχετική βιβλιογραφία και τη διεθνή εμπειρία προκύπτει ότι οι ημέρες καινοτομίας είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για την επιδίωξη των παρακάτω στόχων: (i) Την προώθηση και τη στήριξη καινοτομικής κουλτούρας στην περιφέρεια εφαρμογής, (ii) Την εκμετάλλευση της ενδογενούς δυναμικού καινοτομίας για την προώθηση της επιχειρηματικότητας και της Περιφερειακής ανάπτυξης. Εδώ η βασική αρχή είναι: «Οι νέοι πάντα στο πρώτο επίπεδο του σχεδιασμού και της υλοποίησης Περιφερειακής Πολιτικής για την Καινοτομία: Είναι οι μελλοντικοί Επιχειρηματίες». Τα μοντέλα υλοποίησης των εβδομάδων - ημερών καινοτομίας παρουσιάζουν πολύ σημαντική ποικιλότητα. Παρακάτω παρατίθενται κάποια από αυτά και περιγράφονται πολύ σύντομα. Εβδομάδα Καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας Ο κύριος στόχος αυτού του μηχανισμού είναι από τη μία να φέρει σε επαφή τους νέους ανθρώπους με την επιχειρηματική πραγματικότητα και από την άλλη να αναπτύξει δεσμούς ανάμεσα στους επιχειρηματίες και τους ανθρώπους της έρευνας και της επιστήμης. Στις εβδομάδες καινοτομίας συμμετέχουν, σύμφωνα με τη

20 16 διεθνή εμπειρία, μαθητές, φοιτητές, νέες επιχειρήσεις (start - ups), ήδη λειτουργούσες επιχειρήσεις και πολίτες. Οι επιμέρους στόχοι που τίθενται είναι: Η Προώθηση της επιχειρηματικότητας σαν ενός μοντέρνου τρόπου ζωής (lifestyle), Η Ενθάρρυνση των νέων ανθρώπων στην κατεύθυνση να γίνουν περισσότερο καινοτόμοι και με επιχειρηματική αντίληψη, Η Προώθηση της αντίληψης και της γνώσης των επιχειρηματιών σε σύγχρονα επιστημονικά θέματα και στις τάσεις της αγοράς, Η Δημιουργία πραγματικών επαφών ανάμεσα σε επιχειρηματίες και ερευνητές. Η ομάδα - στόχος περιλαμβάνει το σύνολο του πληθυσμού αλλά δίνεται έμφαση στις νεαρές ηλικίες. Επιδιώκεται ιδιαίτερα η συμμετοχή μαθητών, φοιτητών, πιθανών νέων επιχειρηματιών και ήδη ενεργών επιχειρηματιών. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται παρουσιάζουν ιδιαίτερα μεγάλη ποικιλία. Οι περισσότερες γνωστές περιλαμβάνουν σεμινάρια, εκθέσεις, εργαστήρια (workshops), συνέδρια, επισκέψεις σε επιχειρήσεις, παρουσίαση πραγματικών περιπτώσεων, διαγωνισμούς κλπ. Κάθε φορά επιλέγεται εκείνη η μεθοδολογική προσέγγιση που ταιριάζει στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ομάδας -στόχου. Επίσης και το περιεχόμενο κάθε μεμονωμένου γεγονότος διαμορφώνεται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ομάδας - στόχου. Η ευρωπαϊκή εμπειρία των εβδομάδων καινοτομίας καταδεικνύει ότι τα κρίσιμα σημεία επιτυχίας, στα οποία απαιτείται και ιδιαίτερη έμφαση, είναι τα παρακάτω: º Τρόποι ανάπτυξης δημιουργικής σκέψης, º Παρουσίαση όχι μόνο περιπτώσεων επιτυχίας αλλά και περιπτώσεων καινοτόμων ιδεών που τελικά δεν πέτυχαν σε επιχειρηματικό επίπεδο, º Ποιοι είναι οι κίνδυνοι και οι πιθανές λύσεις σε περιπτώσεις αποτυχίας, º Σύγχρονο marketing της καινοτομίας και καινοτόμες τεχνολογικές λύσεις, º Δυνατότητες για συνεργασία με νέους από το εξωτερικό, º Τρόποι ανάπτυξης μη - συμβατικών ιδεών, º Τρόποι να πείθεις για τη χρησιμότητα της καινοτόμου ιδέας - επικοινωνία, º Προσέλκυση χορηγών των καινοτόμων ιδεών. Το ασφαλές κριτήριο αξιολόγησης των εβδομάδων - ημερών καινοτομίας είναι πόσοι συμμετέχοντες θα θέσουν το ερώτημα: «Πότε και που θα πραγματοποιηθεί η επόμενη εβδομάδα καινοτομίας?» Συνολικά οι διαδικασίες σχεδιασμού και υλοποίησης Εβδομάδων - Ημερών Καινοτομίας, παρουσιάζονται δίπλα.