Ημερίδα για τα ψηφιακά αποθετήρια, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ατλαντίδα: το ψηφιακό αποθετήριο για τον Πλάτωνα και τη φιλοσοφία του

Transcript

1 Χριστίνα Σίνου Δρ Φιλοσοφίας Ημερίδα για τα ψηφιακά αποθετήρια, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα, 15 Ιουνίου 2015 Ατλαντίδα: το ψηφιακό αποθετήριο για τον Πλάτωνα και τη φιλοσοφία του (διαφάνειες 1-7) Η Ατλαντίδα, όπως μας παραδίδει ο Πλάτων στους διαλόγους του Τίμαιος και Κριτίας ήταν ένα μεγάλο εύφορο νησί κάπου στα πέρατα του κόσμου, που κατοικούνταν από ανθρώπους με θεϊκή καταγωγή και υπερφυσικές ικανότητες, μια ουτοπία, που απροσδόκητα καταποντίστηκε και εξαφανίστηκε. Αυτός ο ιδεατός μακρινός τόπος περιπλάνησης ενέπνευσε τη μυθολογία και τη λογοτεχνία, απαθανατίστηκε στο πλατωνικό έργο, ενώ μέχρι σήμερα γίνονται προσπάθειες γεωγραφικού εντοπισμού του. Το όνομα «Ατλαντίδα» δόθηκε στη Δράση που εκπόνησαν οι ερευνητές του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού στο πλαίσιο του Έργου «Ακαδημία Πλάτωνος Οι δρόμοι της γνώσης», προκειμένου να σημάνει το διαρκές ταξίδι του ανθρώπου προς την αναζήτηση της γνώσης, μιας «Ατλαντίδα» της γνώσης, ένα ψηφιακό αποθετήριο όπου περιέχει: το σύνολο των έργων του Πλάτωνα στο αρχαίο κείμενο με νεοελληνική μετάφραση από έγκριτες κι αναγνωρισμένες εκδόσεις επιλεγμένα έργα νεοπλατωνικών φιλοσόφων και φιλοσόφων με πλατωνικές επιρροές εκτενής και σχολιασμένη σύγχρονη βιβλιογραφία, ελληνική και ξενόγλωσση (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά) επιλεγμένα ερμηνευτικά κείμενα και άρθρα (papers) σχολιασμένη δικτυογραφία και ψηφιακά αποθετήρια εικόνων και κειμένων όλα αφορούν τον Πλάτωνα, την πλατωνική φιλοσοφία, τους νεοπλατωνικούς, την κοινωνία εκείνης της εποχής, την Ακαδημία, την επιρροή της πλατωνικής φιλοσοφίας στους μεταγενέστερους μέχρι σήμερα. Σκοπός και φιλοδοξία της Ατλαντίδας είναι να αποτελέσει ένα ψηφιακό εργαλείο μάθησης που θα κάνει προσιτό το πλατωνικό έργο στην εκπαιδευτική κοινότητα όλων των βαθμίδων, σε μαθητές, φοιτητές, καθηγητές, ερευνητές, αλλά και σε κάθε αναγνώστη, ειδικό ή μη, που επιθυμεί να γνωρίσει την πλατωνική φιλοσοφία, να μελετήσει το έργο του Πλάτωνα, να μάθει για τον Σωκράτη και τη χρυσή εποχή της ελληνικής διανόησης που τόσο επηρέασε τους μεταγενέστερους διανοητές, γονιμοποίησε τον ευρωπαϊκό στοχασμό και αποτελεί βασικό αντικείμενο μελέτης στα εκπαιδευτικά προγράμματα σε όλον τον κόσμ. Επιπλέον σκοπός είναι, με τη διάδοση της πλατωνικής φιλοσοφίας, να καλλιεργηθούν οι αξίες του αρχαίου ελληνικού στοχασμού, η ελευθερία, ο διάλογος, η παρρησία, η πολιτική συμμετοχή, ο ηθικός βίος, η παιδεία.

2 Αναλυτική περιγραφή του περιεχομένου της «Ατλαντίδας» Περιλαμβάνονται: Α. Το σύνολο των έργων του Πλάτωνα, τα γνήσια και ορισμένα που δεν θεωρούνται γνήσια, στο αρχαίο κείμενο με τη νεοελληνική μετάφραση από τις πιο έγκριτες κι αναγνωρισμένες ελληνικές εκδόσεις. Πλάτων, Τίμαιος, μτφρ. Β. Κάλφας, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 2013 Πλάτων, Πρωταγόρας, μτφρ. Η. Σπυρόπουλος, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη, 2009 Πλάτων, Απολογία Σωκράτους, μτφρ. Θ. Σαμαράς, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη, 2006 Πλάτων, Κρίτων, μτφρ. Θ. Σαμαράς, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη, 2006 Πλάτων, Φαίδων, μτφρ. Γ. Πετράκης, Θεσσαλονίκη, 2014 (ανέκδοτο) Πλάτων, Νόμοι, Α, μτφρ. Η.Π. Νικολούδης, εκδ. Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, 2008 Πλάτων, Νόμοι, Β, Γ, Δ, μτφρ. Η.Π. Νικολούδης, εκδ. Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, 2009 Πλάτων, Νόμοι, Ε, Στ, μτφρ. Η.Π. Νικολούδης, εκδ. Δαίδαλος- Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, 2011 Πλάτων, Νόμοι Ζ, Η, Θ, Ι, ΙΑ, ΙΒ, μτφρ. Η.Π. Νικολούδης, εκδ. Δαίδαλος- Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα(ανέκδοτο) Πλάτων, Ίων, μτφρ. Α.Ροζοκόκη, εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα, 2002 Πλάτων, Ευθύδημος, μτφρ. Ν.Σκουτερόπουλος, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1987 Πλάτων, Ευθύφρων, μτφρ. Ν.Σκουτερόπουλος, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1982 Πλάτων, Λύσις, μτφρ. Ν.Σκουτερόπουλος, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1981 Πλάτων, Φίληβος, μτφρ. Μ.Ανδρόνικος, εκδ. Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Πλάτων, Κρατύλος, μτφρ. Η. Λάγιος, εκδ. Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ Πλάτων, Ιππίας Ελάττων, μετάφρ. Κ. Ζάμπα, εκδ. Φέξη, Αθήνα, 1912 Πλάτων, Ιππίας Μείζων, μτφρ. Χ.Καρούζος, Ι.Θ.Κακριδής, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών - Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη, 1973 Πλάτων, Παρμενίδης, μτφρ. Π. Γρατσιάτος, εκδ. Φέξη, 1912 Πλάτων, Πολιτεία, τόμος Α, μτφρ. Ι. Γρυπάρης, εκδ. Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Πλάτων, Χαρμίδης, μτφρ. Ν.Τετενές, εκδ. Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Πλάτων, Λάχης, μτφρ. Β. Τατάκης, εκδ. Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Πλάτων, Κρίτιας, μτφρ. Γ. Κορδάτος, εκδ. Ι.Ζαχαρόπουλος, χ.χ. Πλάτων, Πρωταγόρας, μτφρ. Η. Σπυρόπουλος, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη, 2009 Πλάτων, Μενέξενος, μτφρ. Κ.Π. Αθανασάτος, εκδ. Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, χ.χ. Πλάτων, Γοργίας, μτφρ. Στ. Τζουμελέας, εκδ. Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, χ.χ. Πλάτων, Φαίδρος, μτφρ. Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλος, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 2013 Πλάτων, Συμπόσιο, μτφρ. Ι.Συκουτρής, Αθήνα, 1934 Πλάτων, Μένων, μτφρ. Β. Τατάκης, εκδ. Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Πλάτων, Σοφιστής, μτφρ. Δ. Γληνός, εκδ. Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Πλάτων, Πολιτικός, μτφρ. Η. Λάγιος, εκδ. Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ.

3 Πλάτων, Αλκιβιάδης, μτφρ. Ε. Λιακάκος, εκδ. Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Πλάτων, Αντερασταί, μτφρ. Π.Πετρίδης, εκδ. Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Πλάτων, Θεάγης, μτφρ. Π. Πετρίδης, εκδ. Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Πλάτων, Ορισμοί, μτφρ. Γ. Αραμπατζής, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1997 Πλάτων, Ίππαρχος, μτφρ. Π.Πετρίδης, εκδ. Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Β. Έργα νεοπλατωνικών και πλατωνικών φιλοσόφων Πλωτίνος, Εννεάδων βιβλία (Το «μεγάλο βιβλίο»), μτφρ. Γ. Τζαβάρας, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα, 1995 Πορφύριος, Πυθαγόρου Βίος, μτφρ. Κ. Μακρής, εκδ. Κατάρτι, Αθήνα, 2004 Αλβίνος, Διδασκαλικός, μτφρ. Ε. Τριανταφυλλίδη, Επιμέλεια-Εισαγωγή: Άννα Τσιώτσιου, εκδ. Αρχέτυπο, Θεσσαλονίκη, 2004 Γ. Έργα αρχαίων συγγραφέων Διογένης Λαέρτιος, Βίοι Φιλοσόφων, Βιβλίο Γ- Πλάτων, Βιβλίο Δ-Σπεύσιππος, μτφρ. Α. Αλεξιάδη, εκδ. Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. (ανέκδοτο) Ξενοφών, Απομνημονεύματα, μτφρ. Κ. Βάρναλης, επιμ.μτφρ. Β. Βασιλείου, εκδ. Δαίδαλος- Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Ξενοφών, Απολογία Σωκράτους, μτφρ. Κ. Καιροφύλας-Στ. Τζουμελέας, εκδ. Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Παυσανίας, Αττικά (κεφ. 29 Ακαδήμεια), μτφρ. Ν. Παπαχατζής, εκδ. Δαίδαλος- Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Δ. Επιλεγμένα ερμηνευτικά βιβλία Μπάλλα Χ., Πλατωνική πειθώ, εκδ. Πόλις, Αθήνα, 1997 Mosse C., Η δίκη του Σωκράτη, μτφρ. Ν. Παπασπύρου, εκδ. Δαίδαλος- Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Brun J., Ο Πλάτων και η Ακαδημία, εκδ. Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Brun J., Ο Σωκράτης, μτφρ. Τ. Τεγοπούλου, εκδ. Δαίδαλος- Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Dherbey G.R., Οι Σοφιστές, μτφρ. Γ. Αραμπατζής, εκδ. Δαίδαλος-Ι.Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, χ.χ. Wallis R.T., Νεοπλατωνισμός, μτφρ. Γ. Σταματέλλος, εκδ. Αρχέτυπο, Θεσσαλονίκη, 2002 Ε. Ερμηνευτικά άρθρα και κείμενα για την πλατωνική φιλοσοφία: περίπου 50 κείμενα και άρθρα από έγκριτα περιοδικά και συλλογικούς τόμους, ελληνικά και ξενόγλωσσα. Ψηφιοποιήθηκαν συνολικά περίπου σελίδες. Όλα τα κείμενα διατίθενται ελεύθερα και καταφορτώνονται (download) χωρίς περιορισμούς αρκεί ο χρήστης να μπει στο περιβάλλον της «Ατλαντίδας, Ακαδημία Πλάτωνος».

4 Στ. Βιβλιογραφίες Καταγράφηκαν και περιλαμβάνονται 1400 βιβλιογραφικές αναφορές, εκ των οποίων 800 ελληνικές και 600 ξενόγλωσσες (σε αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά) που αφορούν τον Πλάτωνα, την πλατωνική φιλοσοφία, την εποχή του, την Ακαδημία, τη θέση και τη μυθολογία της περιοχής, τη μετέπειτα εξέλιξη των Ακαδημιών ανά τον κόσμο, την επιρροή της πλατωνικής φιλοσοφίας στη διανόηση και την τέχνη της Ευρώπης κ.ο.κ. Ε. Διαδικτυακοί κόμβοι, ιστοσελίδες και αποθετήρια, ελληνικοί και ξενόγλωσσοι που αφορούν την πλατωνική φιλοσοφία και εν γένει τον αρχαίο ελληνικό στοχασμό, με σύντομη και περιεκτική περιγραφή του περιεχομένου τους. Η αναζήτηση στην πλατφόρμα της «Ατλαντίδας» μπορεί να είναι Απλή και Σύνθετη με πολλαπλά πεδία και επιλογές: Αναγνωριστικό (εγγραφής), Τίτλος (έργου), Συγγραφέας, Ταξινόμηση (σύμφωνα με το σύστημα Dewey DDC), Λέξη-κλειδί, Περιγραφή, Εκδότης, Συντελεστής, Ημερομηνία (έκδοσης), Τύπος (τεκμηρίου), Μορφή (τεκμηρίου), Γλώσσα, Αναζήτηση (εντός του κειμένου). Τα κριτήρια επιλογής όλων των παραπάνω, των έργων, βιβλίων, κειμένων και διαδικτυακών τόπων ήταν α) ποιοτικά: σε συνεργασία με την επίκ. καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, Χλόη Μπάλλα και τον καθηγητή Φιλοσοφίας στο ΑΠΘ, Βασίλη Κάλφα, επελέγησαν μεταφράσεις και κείμενα από έγκριτες εκδόσεις και αναγνωρισμένους διανοητές των οποίων το έργο αποτελεί σημείο αναφοράς στη βιβλιογραφία, και τρόπο γραφής απλό και κατανοητό που υπηρετεί τον σκοπό της φιλοσοφικής σκέψης β) χρονικά: έμφαση δόθηκε στις εκδόσεις των τελευταίων είκοσι ετών έτσι ώστε να παρουσιαστούν οι πιο πρόσφατες ερμηνευτικές απόψεις περιλαμβανομένων παλαιότερων έργων που σηματοδότησαν τις πλατωνικές σπουδές. Όλες οι βιβλιογραφικές αναφορές καταγράφονται πλήρως με τις πληροφορίες που συνοδεύουν κάθε έκδοση. Τα πνευματικά δικαιώματα των έργων αγοράστηκαν κατόπιν νομικών συμφωνιών από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού ή σε κάποιες περιπτώσεις παραχωρήθηκαν από τους συγγραφείς και τους εκδότες προκειμένου να φιλοξενηθούν στο αποθετήριο της Ατλαντίδας. Η έντυπη έκδοση των μεταφράσεων των αρχαίων κειμένων διατηρεί τα σχόλια, εισαγωγή, πρόλογο και σημειώσεις τα οποία δεν περιλαμβάνονται εδώ. Τα κείμενα αφού ψηφιοποιήθηκαν και δέχτηκαν ειδική γραφιστική επεξεργασία της ψηφιακής μορφής ώστε να είναι κατάλληλα για χρήση στην εφαρμογή, κατόπιν παραδόθηκαν στο ΕΚΠΑ που έχει την ευθύνη της ανάρτησης και συντήρησης του ψηφιακού περιεχομένου. Η «Ατλαντίδα» είναι έργο πρωτότυπο σε παγκόσμιο επίπεδο, για πρώτη φορά παρουσιάζονται ψηφιακά όλα τα έργα του Πλάτωνα σε έγκριτες μεταφράσεις υψηλού επιπέδου, και κείμενα για την πλατωνική φιλοσοφία διατίθενται ελεύθερα χωρίς περιορισμούς.

5 Ο εμπλουτισμός και η επικαιροποίηση της βιβλιογραφίας γίνεται διαρκώς, και οι παρατηρήσεις των χρηστών ευπρόσδεκτες μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης όπως αναγράφεται στην πρώτη σελίδα της εφαρμογής. Πλοηγός της Φιλοσοφίας (διαφάνειες 8-10) Στο πλαίσιο του έργου «Ακαδημία Πλάτωνος» υλοποιείται επίσης από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού ο Πλοηγός της Φιλοσοφίας, μια εφαρμογή (application) για τα κινητά τηλέφωνα όπου ο χρήστης ακολουθεί μια πολιτιστική διαδρομή κατευθυνόμενος από το κινητό του τηλέφωνο. Η διαδρομή περιέχει πλούσιες πληροφορίες για τη φιλοσοφία, την αρχαιολογία και την ιστορία κάθε τοπόσημου. Το κινητό τηλέφωνο ειδοποιεί τον χρήστη να διαβάσει το κείμενο ή να ακούσει την ηχογραφημένη αφήγηση. Ο πλοηγός περιλαμβάνει 10 πολιτιστικές διαδρομές, 90 σημεία ενδιαφέροντος, 100 φωτογραφίες, κείμενα και ηχογραφημένες αφηγήσεις με φιλοσοφικό, ιστορικό και αρχαιολογικό περιεχόμενο σε 9 γλώσσες: ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά, ρώσικα, κινέζικα, ιαπωνέζικα.