Mission Report Greek Council for Refugees

Transcript

1 Mission Report Greek Council for Refugees Mission conducted with the support of the Stavros Niarchos Foundation ΤΟΠΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ: ΛΕΣΒΟΣ Διάρκεια αποστολής: 31/10/2012 έως 3/11/2012 Βασιλεία Πιταροκοίλη (Νομική Υπηρεσία ΕΣΠ) Κατερίνα Κόμητα (Νομική Υπηρεσία ΕΣΠ) Αλέξια Σκούταρη (Κοινωνική Υπηρεσία ΕΣΠ) Χριστίνα Νουσαχάρλη (Κοινωνική Υπηρεσία ΕΣΠ) Irma Αλεξία- Mouradian (Μεταφραστική Υπηρεσία ΕΣΠ Αραβικά) Abdullah Hamidi (Μεταφραστική Υπηρεσία ΕΣΠ Φαρσί, Παστού) Α. ΣΚΟΠΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ Η αποστολή έλαβε χώρα στην πόλη της Μυτιλήνης όπου βρίσκεται η Αστυνομική Διεύθυνση Λέσβου, ο χώρος κράτησης διοικητικά κρατούμενων αλλοδαπών και το Αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος Μυτιλήνης. Δεν κρίθηκε σκόπιμο να πραγματοποιηθεί επίσκεψη σε επιμέρους Αστυνομικά Τμήματα, καθώς δεν διέθεταν κρατούμενους. Η εν λόγω επίσκεψη έγινε προκειμένου να εξακριβωθεί η κατάσταση που επικρατεί αναφορικά με τη διαδικασία του πολιτικού ασύλου, τις συνθήκες κράτησης των διοικητικά κρατούμενων αλλοδαπών καθώς επίσης και την πρακτική των αρχών ως προς τις επιμέρους διαδικασίες. Η αποστολή επιπλέον επισκέφθηκε την Αγιάσο όπου βρίσκεται το Κέντρο Φιλοξενίας Ανηλίκων Προσφύγων. Σε όλα τα μέρη, στα οποία μετέβη η αποστολή, προέβη σε ενημέρωση των κρατουμένων σχετικά με τα δικαιώματα και τις δυνατότητες προστασίας τους βάσει της εθνική νομοθεσίας, καθώς και του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου και ιδίως της Σύμβασης της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων. Επιπλέον, προέβη σε διαπίστωση των συνθηκών υποδοχής και κράτησης, αλλά και στον εντοπισμό ευάλωτων περιπτώσεων, όπως ασυνόδευτοι ανήλικοι, ασθενείς, οικογένειες και ασυνόδευτες γυναίκες καθώς και όσων μπορούν να αιτηθούν οικογενειακής επανένωσης βάσει του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η προσπάθεια εξακρίβωσης της πρακτικής που ακολουθούν οι αρχές αναφορικά με τη διαδικασία σύλληψης, καταγραφής, κράτησης, ενημέρωσης και διαχείρισης των αιτημάτων ασύλου. Η αποστολή διερεύνησε τις ανάγκες του ολοένα και αυξανόμενου αριθμού υπηκόων τρίτων χωρών, που καταφθάνουν παράτυπα στο νησί της Λέσβου, και προέβη, κατά τις συζητήσεις της με τις αρχές σε προτάσεις για αλλαγές τόσο σε θεσμικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Συναντήσεις στο πλαίσιο της αποστολής : - Με τον Αστυνομικό Διευθυντή Λέσβου κ. Δημήτριο Κουρσουμπά. Κατά τη συνάντηση τέθηκαν μεταξύ άλλων, το ζήτημα των απαράδεκτων συνθηκών κράτησης στο ΑΤ της Μυτιλήνης.

2 - Με τον Προϊστάμενο Κρατικής Ασφάλειας και Αλλοδαπών κ Αντωνέλο, ο οποίος παρείχε συνολική ενημέρωση τόσο για τη διαχείριση του ζητήματος που έχει ανακύψει από τον Ιούλιο του 2012 με την άφιξη ολοένα και περισσότερων αλλοδαπών, οι οποίοι εισέρχονται παράτυπα στο νησί προερχόμενοι από την Τουρκία. - Με τον Κεντρικό Λιμενάρχη, Αντιπλοίαρχο Λ.Σ., κ. Εμμ. Βόμβα. - Με τον αρμόδιο βαθμοφόρο, που πραγματοποιεί τις συνεντεύξεις σε α βαθμό των αιτούντων, στη Μυτιλήνη κ. Σαρ. Φραγκογιάννη. - Με μέλη του Debriefing team της FRONTEX. - Mε την εκπρόσωπο Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στη Λέσβο κ. Τουλίνα Δέμελη όπου ανταλλάχθηκαν απόψεις και πληροφορίες για τις συνθήκες κράτησης στη Λέσβο. - Με δικηγόρους της Λέσβου εξειδικευμένους στα θέματα αιτούντων άσυλο και προσφύγων. - Με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, οι οποίοι θα δραστηριοποιηθούν για τους επόμενος δύο (2) μήνες στο νησί παρέχοντας ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και είδη πρώτης ανάγκης στους κρατούμενους. - Με την τοπική οργάνωση «Ηλιαχτίδα» και τη συλλογικότητα πολιτών «Το χωριό του Όλοι Μαζί», όπου συζητήθηκε η πρόταση δημιουργίας χώρου υποδοχής μεταναστών, λόγω της παντελούς έλλειψης υποδομών. - Με τον Διοικητή της Μονάδας Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων Προσφύγων «Η Θεομήτωρ», κ. Π. Ψυρούκη, καθώς επίσης και με το προσωπικό του ξενώνα. Β. ΔΡΑΣΕΙΣ Ι. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΛΕΣΒΟΥ Τα μέλη της αποστολής, την 31/10/2012 και την 1/11/2012, ενημέρωσαν τους κρατούμενους στο Α.Τ. Μυτιλήνης για τα δικαιώματά τους, το λόγο κράτησής τους, καθώς και για τα προβλεπόμενα από τον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ, σχετικά με την οικογενειακή επανένωση. Κατά την επίσκεψη διαπιστώθηκε ότι, παρότι είχε διανεμηθεί το σχετικό πληροφοριακό έντυπο της ελληνικής αστυνομίας, σχεδόν το σύνολο των κρατουμένων είχαν συγκεχυμένη γνώση για τα δικαιώματά τους. Επίσης, παρότι οι αποφάσεις κράτησης επιδίδονται στους κρατούμενους, αυτοί, καθώς τα εν λόγω έγγραφα είναι γραμμένα στην ελληνική γλώσσα, αγνοούσαν το περιεχόμενό τους και επομένως το λόγο κράτησής τους αλλά και τις προθεσμίες που έχουν για να ασκήσουν τα νόμιμα δικαιώματά τους κατά των αποφάσεων αυτών. Επίσης, διαπιστώθηκε ελλιπής και λανθασμένη ενημέρωση, σχετικά με το χρόνο κράτησής τους και τις διαδικασίες που ακολουθούν οι αστυνομικές αρχές. Μια ακόμα σοβαρή έλλειψη που καταγράφηκε είναι ότι η αστυνομική διεύθυνση δεν διαθέτει μεταφραστές αραβικών και φαρσί (περσικών), και για το λόγο αυτό, συχνά τις ανάγκες της διερμηνείας καλύπτουν συγκρατούμενοι που ομιλούν υποτυπωδώς την αγγλική γλώσσα. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι στο Α.Τ. υπήρχαν 8 Ιρανοί υπήκοοι για τους οποίους επρόκειτο να εφαρμοστεί το Πρωτόκολλο επανεισδοχής. Οι εν λόγω κρατούμενοι ενημερώθηκαν για τα νομικά θέματα της εν λόγω εφαρμογής. Τέλος, τα μέλη της αποστολής, παρείχαν γενική ενημέρωση στον προαύλιο χώρο της Αστυνομικής Διεύθυνσης Λέσβου σε δεκαεφτά (17) άτομα, που είχαν επίσης εισέλθει παράτυπα στη χώρα και

3 προσήλθαν την στο Α.Τ. Μυτιλήνης προκειμένου να παραδοθούν στις αρχές. Από αυτούς, και πριν την επίσημη καταγραφή τους από την αστυνομία, οι δεκατρείς (13) ήταν υπήκοοι Αφγανιστάν, (μεταξύ των οποίων και ανήλικοι) και οι υπόλοιποι τέσσερις (4) Παλαιστίνιοι. -ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ: α) ΑΣΥΝΟΔΕΥΤΟΙ ΑΝΗΛΙΚΟΙ Την 1/11/2012 σε προσωπικές συνεδρίες που είχαν τα μέλη της αποστολής με κρατούμενους, εντοπίστηκαν δυο ασυνόδευτοι ανήλικοι από το Αφγανιστάν και τη Συρία (μεταξύ 16 και 17 ετών), οι οποίοι όμως δεν ήθελαν να δηλώσουν την πραγματική τους ηλικία, ούτε στις αρχές αλλά ούτε και στα μέλη της αποστολής, καθώς η πληροφόρηση που είχαν λάβει από τους συγκρατούμενους τους και τους διακινητές ήταν ότι με αυτό τον τρόπο θα αφήνονταν γρηγορότερα ελεύθεροι με Υπηρεσιακό Σημείωμα. Για τον λόγο αυτό και παρά την μη παραδοχή της ανηλικότητάς τους αρχικά, έγινε εκτενής ενημέρωσή τους σχετικά με τα δικαιώματα που έχουν ως ασυνόδευτοι ανήλικοι. Επίσης, σε συνάντηση που είχαν τα μέλη της αποστολής με τον Προϊστάμενο Κρατικής Ασφάλειας και Αλλοδαπών, κ. Αντωνέλο, ενημερώθηκαν ότι η ανηλικότητα καταγράφεται βάση της δήλωσης των κρατουμένων και πιστοποιείται βάση των προσωπικών κριτηρίων και της εμπειρίας των εκάστοτε υπαλλήλων της αστυνομίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταγράφονται, ως ενήλικοι, ανήλικοι, οι οποίοι μη έχοντας σωστή ενημέρωση δηλώνουν ψευδή στοιχεία με αποτέλεσμα να μην λαμβάνουν τελικά της προστασίας που χρήζουν. Παρ όλα αυτά, είναι εξίσου σημαντικό να αναφερθεί ότι, όταν υπάρχουν καταγεγραμμένοι ανήλικοι, ακολουθείται η κατά το νόμο διαδικασία δηλαδή ενημερώνεται ο εισαγγελέας και τελικά πραγματοποιείται η μεταφορά τους στα Κέντρα Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων. Το γεγονός αυτό πιστοποιήθηκε και από τον διοικητή του Ξενώνα Υποδοχής Ασυνόδευτων Ανηλίκων της Αγιάσου, κ. Ψυρούκη. β) ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ Η αποστολή ήρθε σε επαφή με την μόνη οικογένεια που κρατείτο και καταγόταν από το Αφγανιστάν. Η οικογένεια αποτελείτο από τη μητέρα και την κόρη της, ηλικίας δεκαοκτώ (18) ετών και βρίσκονταν στα κρατητήρια για διάστημα δεκαπέντε (15) ημερών. Η οικογένεια έλαβε νομική συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη καθώς αντιμετώπιζε την απώλεια του πατέρα, ενώ η κόρη ένιωθε πως είχε επωμισθεί όλο το βάρος και τις ευθύνες της οικογένειάς της. Γενικότερα, αναφορικά με τις οικογένειες, σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση, η πρακτική της Διεύθυνσης είναι να κρατούνται για διάστημα 2-3 ημερών, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις εκδίδεται και αυθημερόν Υπηρεσιακό Σημείωμα και να αφήνονται ελεύθερες. γ) ΓΥΝΑΙΚΕΣ Επιπλέον κρατούνταν ακόμα δύο (2) γυναίκες από το Αφγανιστάν, μία (1) από τη Συρία και δύο (2) από το Ιράκ. Στο σύνολό τους ενημερώθηκαν για τους λόγους που κρατούνται, για τη διαδικασία του ασύλου, ενώ έγινε καταγραφή προβλημάτων υγείας και ενημέρωση του αξιωματικού υπηρεσίας και των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την περίπτωση μιας γυναίκας που εμφάνιζε ταχυκαρδίες και έντονη αϋπνία. δ) ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ Εντοπίστηκαν δύο (2) κρατούμενοι με σοβαρό πρόβλημα στα νεφρά. Για τον λόγο αυτό έγινε ενημέρωση του αξιωματικού υπηρεσίας, ώστε να έχουν την αναγκαία ιατρική περίθαλψη. -ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΛΕΣΒΟΥ:

4 -ΓΕΝΙΚΑ Η χωρητικότητα των κρατητηρίων είναι είκοσι οκτώ (28) ατόμων. Ωστόσο, κατά την πρώτη ημέρα της επίσκεψης κρατούνταν συνολικά εβδομήντα οκτώ (78). Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι ο αριθμός των κρατουμένων σε κάποιο χρονικό στάδιο είχε φτάσει και τα εκατόν είκοσι (120) άτομα. Όπως διαπιστώθηκε, γίνονται προσπάθειες να διαχωριστούν οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ποινικοί κρατούμενοι, ωστόσο στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό λόγω της διαμόρφωσης του χώρου με αποτέλεσμα στον ίδιο χώρο να συνυπάρχουν ποινικοί και διοικητικοί κρατούμενοι. Ο αριθμός των κελιών είναι πέντε (5), κάθε κελί έχει από πέντε (5) έως επτά (7) κρεβάτια και δεν έχουν παράθυρα. Ο μικρός αριθμός κρεβατιών και η μικρή χωρητικότητα του χώρου έχει σαν αποτέλεσμα οι περισσότεροι κρατούμενοι να κοιμούνται στο πάτωμα ή ανά δύο στα υπάρχοντα κρεβάτια. Τα μόνα παράθυρα βρίσκονται στο διάδρομο έξω από τα κελιά, τα οποία όμως δεν φτάσουν για τον επαρκή αερισμό του χώρου με αποτέλεσμα η ατμόσφαιρα να είναι αποπνικτική και επιβλαβής για την υγεία των κρατουμένων. Δεν προβλέπεται προαυλισμός, παρότι η κράτηση μπορεί να φτάσει και τον ένα μήνα. Οι κρατούμενοι έχουν μόνον τη δυνατότητα να κινούνται στο διάδρομο εκτός των κελιών κάποιες ώρες της μέρας (μήκος περί τα 10 μέτρα). Τέλος, αναφέρθηκαν ελλείψεις σε στρώματα και κουβέρτες. Στον εν λόγω διάδρομο υπάρχουν κάμερες παρακολούθησης. Οι γυναίκες και τα τέκνα τους κατά την επίσκεψη κρατούνταν στο κελί βραχείας κράτησης της τροχαίας. Έξω από το κελί υπήρχε κάμερα παρακολούθησης αλλά και τα ερμάρια στα οποία έχουν πρόσβαση οι υπάλληλοι του Α.Τ.. Το γεγονός αυτό δυσκολεύει την ελεύθερη κίνηση των γυναικών, καθώς βρίσκονταν σε κοινή θεά ανά πάσα στιγμή. Επίσης, οι κρατούμενες ανέφεραν ότι είχαν πρόσβαση στην τουαλέτα δύο φόρες την ημέρα, ενώ μπορούσαν να κάνουν μπάνιο στα λουτρά των ανδρών μόνο μετά από επίμονα σχετικά αιτήματα. Ακόμα, υπήρχαν αρκετές ελλείψεις σε είδη προσωπικής υγιεινής και φάρμακα για γυναίκες και βρέφη, τις οποίες προσπαθούσαν να καλύψουν οι αστυνομικοί με δικά τους έξοδα. Η πλειοψηφία των γυναικών δεν ανέφερε προβλήματα υγείας, ωστόσο ήταν ιδιαίτερα επιβαρυμένες ψυχολογικά με αποτέλεσμα να εκφράζουν την ανάγκη για υπνωτικά και ηρεμιστικά χάπια. α) ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Την ημέρα της άφιξης της αποστολής (31/10/2012), ο χώρος ήταν ιδιαίτερα βρώμικος από σκουπίδια και λασπωμένα νερά, ωστόσο υπήρχε καθαρίστρια που φρόντιζε τον χώρο και έτσι την επόμενη μέρα η κατάσταση ήταν καλύτερη. Οι κρατούμενοι μοιράζονται επτά τουαλέτες και επτά ντουζιέρες, οι οποίες λειτουργούσαν στο σύνολό τους, ωστόσο υπήρχε πιθανή διαρροή καθώς το πάτωμα ήταν συνεχώς βρεγμένο. Οι κρατούμενοι ανέφεραν ότι, όταν επιθυμούν να κάνουν μπάνιο, οι αστυνομικοί φροντίζουν να υπάρχει ζεστό νερό, ωστόσο δεν υπάρχει παροχή βασικών ειδών προσωπικής φροντίδας όπως σαμπουάν και αφρόλουτρα. Τα είδη αυτά αγοράζονται από τους κρατούμενους, οι οποίοι χρησιμοποιούν τα 5,67 ευρώ, που χορηγεί η πολιτεία καθημερινά για τα έξοδά τους. Σε συνάντηση, που είχαν τα μέλη της αποστολής με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, ενημερώθηκαν ότι η εν λόγω οργάνωση πρόκειται να καλύψει αυτές τις ανάγκες μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα. β) ΔΙΑΤΡΟΦΗ Το πόσο που αντιστοιχεί ανά κρατούμενο δίδεται στον καθένα ξεχωριστά αλλά δεν επαρκεί για πλήρη διατροφή και φυσικά για αγορά βρεφικής τροφής και pampers, ανάγκες οι οποίες καλύπτονται ανάλογα με τον βαθμό ευαισθητοποίησης και οικονομικής δυνατότητας από τους υπάλληλους του Α.Τ. και εθελοντές του νησιού. Τέλος, δεν έχει γίνει ακόμη προσπάθεια, από τις τοπικές αρχές, συνεργασίας με κάποια τοπική υπηρεσία catering, ώστε οι τιμές των ειδών να είναι περισσότερο οικονομικές. ΙΙ. ΛΙΜΕΝΑΡΧΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Την 1η η αποστολή επισκέφθηκε το Λιμεναρχείο Μυτιλήνης, όπου και συναντήθηκε με τον Κεντρικό Λιμενάρχη Μυτιλήνης κ. Εμμανουήλ Ε. Βόμβα. Έγινε ενημέρωση για την πρακτική, που

5 ακολουθεί το Λιμενικό Σώμα σχετικά με την αντιμετώπιση της αυξανόμενης ροής αλλοδαπών. Την προηγούμενη ημέρα το Λιμενικό Σώμα είχε συλλάβει είκοσι ένα (21) άτομα, κατά την αποβίβασή τους στην περιοχή της Συκαμιάς, εκ των οποίων δύο (2) οικογένειες από το Αφγανιστάν, δύο (2) οικογένειες από τη Συρία, τέσσερις (4) ασυνόδευτοι ανήλικοι και ένας κωφάλαλος Ιρανός. Σχετικά με την καταγραφή των εν λόγω ατόμων η αποστολή διαπίστωσε σοβαρά προβλήματα καθώς, εξαιτίας των συνθηκών, είχαν γίνει εσφαλμένες καταγραφές. Κάτι τέτοιο μπορεί να αποβεί άκρως επικίνδυνο ειδικά σε περιπτώσεις ασυνόδευτων ανηλίκων, που καταγράφονται ως συνοδευόμενοι από ενήλικες, που όμως ουδεμία σχέση έχουν μεταξύ τους. Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι αυτό της έλλειψης ενημέρωσης των κρατουμένων, ως προς το λόγο της κράτησής τους και ως προς τα δικαιώματά τους, καθώς η έλλειψη κατάλληλων υποδομών (χώρος καταγραφής) και η έλλειψη διερμηνέα καθιστούν άκρως προβληματική έως ανύπαρκτη οποιαδήποτε ενημέρωσή τους. Διαπιστώθηκε, τέλος ότι η συνεργασία Λιμεναρχείου και Αστυνομικής Διεύθυνσης Λέσβου είναι προβληματική, καθώς και οι δύο αρχές δηλώνουν ότι πλέον δεν μπορούν να διαχειριστούν μεγαλύτερο αριθμό κρατουμένων. -ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ α) ΑΣΥΝΟΔΕΥΤΟΙ ΑΝΗΛΙΚΟΙ Όλοι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι ενημερώθηκαν για τα δικαιώματα τους και για τη δυνατότητα φιλοξενίας τους σε Κέντρο Φιλοξενίας για ασυνόδευτους ανηλίκους. Επίσης, έγινε περαιτέρω συμβουλευτική σχετικά με τη σημασία του να δηλώσουν την πραγματική τους ηλικία, ώστε να λάβουν την προστασία που δικαιούνται. Διαπιστώθηκε πως όντως είχε γίνει σωστή καταγραφή των στοιχείων τους και πως μόνο δύο (2) από τους τέσσερις (4) ασυνόδευτους ανηλίκους είχαν συγγενή πρώτου βαθμού σε άλλη χώρα της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, επρόκειτο για δυο αδέλφια ηλικίας 15 και 16 ½ ετών που έφυγαν από την χώρα τους με σκοπό την επανένωση με την μητέρα τους, που βρίσκεται στην Γερμανία. Για τον λόγο αυτό, τα μέλη της αποστολής προέβησαν σε ειδική συμβουλευτική σχετικά με την οικογενειακή επανένωση, όπως αυτή ορίζεται στον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ. Αργότερα σε κατ' ίδιαν συνάντηση με τη δικηγόρο του Κέντρου Φιλοξενίας, κα. Χ. Χρήστου έγινε σχετική ενημέρωση, ώστε σε περίπτωση, που οι ανήλικοι φιλοξενηθούν στον Ξενώνα της Αγιάσου, η δικηγόρος να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες για την οικογενειακή επανένωση. β) ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ Οι τέσσερις (4) προαναφερθείσες οικογένειες ήταν οι δύο (2) από την Συρία, επτά και τεσσάρων μελών, και οι δύο (2) από το Αφγανιστάν, εκ των οποίων η μια ήταν πυρηνική (πενταμελής) και η άλλη μονογονεϊκή (τριμελής). Αργότερα, διαπιστώθηκε πως η μονογονεϊκή οικογένεια, που αποτελούνταν από τη μητέρα και δύο (2) κορίτσια, είκοσι ενός (21) μηνών και τεσσάρων (4) ετών, είχε χωριστεί, όπως δήλωσαν, από τον πατέρα και την τρίτη κόρη- δέκα (10) ετών- καθώς αυτοί δεν είχαν συλληφθεί. Παρ όλα αυτά ο πατέρας εμφανίστηκε στο Λιμεναρχείο ζητώντας να συλληφθεί ώστε να είναι μαζί με την οικογένειά του, πράγμα που συνέβη την επόμενη μέρα το πρωί και μετά από παρέμβαση της αποστολής. Επίσης, κατά τη διάρκεια των συνεδριών διαπιστώθηκε ότι το τετράχρονο κοριτσάκι της οικογένειας, το οποίο ήταν κωφάλαλο, είχε καταγραφεί ως κόρη άλλου κρατούμενου. Για τον λόγο αυτό, η αποστολή παρενέβη για τη διόρθωση στην καταγραφή, ώστε η οικογένεια να μεταφερθεί στο αστυνομικό τμήμα με τα πραγματικά της στοιχεία. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίστηκε η συνοχή της οικογένειας και η προστασία των παιδιών. Στο σύνολό τους οι οικογένειες είχαν δώδεκα (12) παιδιά ηλικίας από είκοσι ενός (21) μηνών έως δεκαεπτά (17) ετών. Σε όλους έγινε νομική συμβουλευτική, ενώ πραγματοποιήθηκε προσωπική

6 συμβουλευτική και αξιολόγηση της ευαλωτότητας της κάθε οικογένειας. Δεν αναφέρθησαν έκτακτα προβλήματα υγείας στην πλειοψηφία των κρατούμενων, εκτός από ένα βρέφος 21 μηνών, το οποίο ήταν εμπύρετο και για το λόγο αυτό η αποστολή επικοινώνησε με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Τέλος, έγινε ξεχωριστή συμβουλευτική σε κωφάλαλο Ιρανό, με τον όποιο η επικοινωνία έγινε γραπτώς. Ενημερώθηκε για τα δικαιώματα του αλλά και για τον εντοπισμό του αδελφού του στο Α.Τ. Μυτιλήνης. Για τον λόγο αυτό, του δόθηκε ειδικό σημείωμα ώστε να το επιδείξει στην αστυνομία όταν μεταφερθεί εκεί. -ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΣΤΟ ΛΙΜΕΝΑΡΧΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ: -ΓΕΝΙΚΑ Οι οικογένειες που εισέρχονται στην Λέσβο και εντοπίζονται από το Λιμενικό Σώμα κρατούνται προσωρινά σε ένα προκατασκευασμένο κατάλυμα (οι γυναίκες και τα παιδιά τους) και σε ένα βαν (οι άνδρες). Κατά τη δεύτερη επίσκεψη της αποστολής στο Λιμεναρχείο Μυτιλήνης διαπιστώθηκε ότι ο χώρος της υποδοχής του Λιμεναρχείου είχε χρησιμοποιηθεί ως χώρος καταλύματος και οι κρατούμενοι είχαν μεταφερθεί εκεί εξαιτίας της βροχής. Ως εκ τούτου, δεν υπήρχε επαρκής χώρος για ανάπαυση, ενώ κάποιοι κρατούμενοι ήταν αναγκασμένοι να κάθονται στο πάτωμα καθώς οι καρέκλες δεν επαρκούσαν. Το μικρό κρατητήριο του κτιρίου εξάλλου χρησιμοποιήθηκε ως χώρος για τις μητέρες με τα βρέφη χωρίς να κλείνει η πόρτα. α) ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Οι κρατούμενοι δήλωσαν ότι κατά τη διάρκεια που είχαν κρατηθεί δεν είχαν πρόσβαση σε ντους. Επίσης, δεν υπήρχε παροχή σε είδος ούτε χρηματική παροχή από την πολιτεία για την αγορά βασικών ειδών προσωπικής φροντίδας. β) ΔΙΑΤΡΟΦΗ Σύμφωνα με τις λιμενικές αρχές η σίτιση των κρατουμένων παρέχεται, μετά από συνεννόηση, από τον στρατό, που προσφέρει άτυπα ένα γεύμα την ημέρα, χωρίς να έχει υπάρξει επίσημη μέριμνα από πλευράς της πολιτείας. Ακόμα, όπως διαπιστώθηκε, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνδράμουν στη σίτιση των παιδιών. ΙΙΙ. ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΑΣΥΝΟΔΕΥΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ Η ΘΕΟΜΗΤΩΡ Στις 2/11/2012 τα μέλη της αποστολής επισκέφθηκαν τη Μονάδα Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων Προσφύγων «Η Θεομήτωρ», που λειτουργεί τα τελευταία 5 έτη. Ο ξενώνας βρίσκεται σε ορεινή περιοχή και σε απόσταση 4 χλμ. από το χωριό της Αγιάσου και δημιουργήθηκε μετά την εξέγερση στο Κέντρο Κράτησης της Παγανής. Τότε οι αρχές αποφάσισαν την μεταφορά των ασυνόδευτων ανηλίκων στο χώρο αυτό, όπου οι ανήλικοι θα λάμβαναν της προστασίας, που, εκ του νόμου, δικαιούνται. Αυτή τη στιγμή, οι φιλοξενούμενοι κατάγονται, στην πλειοψηφία τους, από το Αφγανιστάν, ενώ πολύ λιγότεροι από αφρικανικές χώρες. Οι περισσότεροι έχουν αιτηθεί πολιτικό άσυλο, χωρίς αυτό όμως να είναι προαπαιτούμενο για την εισαγωγή τους στον Ξενώνα. Στον Ξενώνα απασχολούνται μεταξύ άλλων: 1 κοινωνική ανθρωπολόγος ως συντονίστριαυπεύθυνη του Ξενώνα, 2 κοινωνικοί λειτουργοί, 1 δικηγόρος, 1 ψυχολόγος, 1 γεωπόνος, 1 γιατρός, 1 γυμνάστρια, 2 μάγειρες και 1 φύλακας. Η χωρητικότητα είναι ενενήντα έξι (96) άτομα αλλά λόγω έλλειψης χρηματοδότησης η δυνατότητα φιλοξενίας και φροντίδας επαρκεί για εξήντα (60) ασυνόδευτους ανηλίκους. Τα δωμάτια μοιράζονται από τρία (3) έως πέντε (5) άτομα, ενώ σε κάθε δωμάτιο υπάρχει μπάνιο και σε κάποια τηλεόραση. Για την καθαριότητα των κοινόχρηστων χώρων απασχολείται υπάλληλος καθαρισμού ενώ για την φροντίδα των δωματίων είναι υπεύθυνοι οι φιλοξενούμενοι. Επίσης, λειτουργεί κουζίνα, όπου παρέχονται τρία γεύματα ημερησίως. Τα παιδιά δεν λαμβάνουν χρηματικό βοήθημα για προσωπικά τους έξοδα, ενώ για τη

7 μετακίνησή τους εξυπηρετούνται από το τοπικό λεωφορείο της Αγιάσου, όπου φτάνουν με τα πόδια. Για έκτακτα περιστατικά, που χρειάζεται μεταφορά στο νοσοκομείο χρησιμοποιείται το αυτοκίνητο του Ξενώνα. Το κτίριο εσωτερικά ήταν σε πολύ καλή κατάσταση, καθώς με πρωτοβουλία των εργαζομένων και με τη βοήθεια των παιδιών, βάφτηκε πρόσφατα. Επίσης, οι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με ζωγραφιές των παιδιών, οι οποίες εκφράζουν ελπιδοφόρα και ανθρωπιστικά μηνύματα. Ακόμα, αξίζει να τονιστεί πως οι υπάλληλοι έχουν φροντίσει να υπάρχει ένας διαμορφωμένος χώρος προσευχής, ο οποίος δημιουργεί ένα αίσθημα σεβασμού στη θρησκευτική διαφορετικότητα των παιδιών. Τέλος, αναφέρθηκαν μεγάλες καθυστερήσεις στην χρηματοδότηση του Ξενώνα, οι οποίες διαταράσσουν την εύρυθμη λειτουργία του και εμποδίζουν το έργο όσων εργάζονται. Υπάρχουν μεγάλες οφειλές προς ΔΕΚΟ και προμηθευτές, ενώ και οι υπάλληλοι μένουν απλήρωτοι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης, πολύ επιβαρυντικό είναι και το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι καλύπτονται με συμβάσεις που δεν ανανεώνονται τακτικά, με αποτέλεσμα ο Ξενώνας να έχει λειτουργήσει στο παρελθόν χωρίς προσωπικό. Στον Ξενώνα παρέχονται τρεις φορές την εβδομάδα μαθήματα ελληνικών και αγγλικών από εθελόντρια, ενώ η γυμνάστρια έχει αναλάβει την καθημερινή άθληση των παιδιών. Παράλληλα, τα παιδιά συμμετέχουν στην τοπική ομάδα ποδοσφαίρου και στους αγώνες με τις υπόλοιπες ομάδες του νησιού. Επίσης, σε συνεργασία με το γεωπόνο μαθαίνουν και έρχονται σε επαφή με τη φύση. Ακόμα, στον υπό διαμόρφωση χώρο αναψυχής υπάρχει τραπέζι ping pong, ενώ λειτουργεί και αίθουσα υπολογιστών, όπου οι ανήλικοι έχουν ελεγχόμενη πρόσβαση στο διαδίκτυο. Τέλος, σύμφωνα με την κοινωνική λειτουργό, πρόκειται να λειτουργήσει σε συνεργασία με την ψυχολόγο, ομάδα ενδυνάμωσης και ψυχοκοινωνικής στήριξης μέσω διαδραστικών παιχνιδιών. Αυτή τη στιγμή τα παιδιά δεν έχουν πρόσβαση στην δημόσια εκπαίδευση. Ο διοικητής του Ξενώνα παρείχε την ενημέρωση ότι, κατόπιν προσπαθειών του ιδίου και των υπαλλήλων του Ξενώνα, είχε δημιουργηθεί τάξη υποδοχής στο γυμνάσιο της Αγιάσου, αλλά λόγω μη συμμετοχής των παιδιών, η τάξη αυτή διέκοψε τη λειτουργία της μια εβδομάδα μετά τη δημιουργία της. Παράλληλα, εκπρόσωποι της συλλογικότητας πολιτών του νησιού δήλωσαν πως υπήρχαν αντιδράσεις και εντάσεις μεταξύ αλλοδαπών και ημεδαπών μαθητών αλλά και γονέων. Παρ' όλα αυτά δεν αναφέρθηκαν δυσκολίες εγγραφής των παιδιών που εμπίπτουν στην υποχρεωτική εκπαίδευση. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Διαπιστώθηκε ότι η πλειονότητα των διοικητικά κρατούμενων αλλοδαπών, με τους οποίους η αποστολή ήρθε σε επαφή δεν έχουν σαφή γνώση του λόγου για τον οποίο κρατούνται, ούτε των δικαιωμάτων τους στην Ελλάδα, αλλά και ούτε για την ύπαρξη φορέων για την προάσπιση των δικαιωμάτων τους. Για το λόγο τούτο η αποστολή πραγματοποίησε ομαδικές ενημερώσεις σχετικά με την διαδικασία ασύλου και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των αιτούντων άσυλο. Η πλειονότητα των κρατουμένων δεν επιθυμούσε να εκκινήσει διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα καθώς προορισμός τους είναι άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Η παντελής έλλειψη ενημέρωσης καθώς επίσης και οι συνθήκες και η διάρκεια της κράτησης εντός της Ελληνικής επικράτειας αποτελούν αποτρεπτικό παράγοντα για την υποβολή αίτησης ασύλου. Από τον Ιούλιο του 2012 ο αριθμός των υπηκόων τρίτων χωρών που εισέρχονται παράτυπα στη Λέσβο έχει αρχίσει να αυξάνει αλματωδώς και οι Αρχές δηλώνουν ανέτοιμες και ουσιωδώς ανεπαρκείς για την αντιμετώπιση της σχετικής εισροής. Επίσης ο αριθμός αυτός πρόκειται να αυξηθεί καθότι αναμένεται ακόμα μεγαλύτερος ρυθμός αφίξεων από τη θάλασσα καθιστώντας έτσι τη Λέσβο ένα σημαντικό σημείο εισόδου. Κρίνεται λοιπόν απαραίτητη η παρουσία φορέων επιφορτισμένων με τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των προσφύγων, την υποδοχή, την ενημέρωσή τους, τη στήριξή τους, και την αντιμετώπιση των προβλημάτων νομικής και κοινωνικής φύσης.

8 Μετά το τέλος της αποστολής και ειδικότερα την 7η , μετά από τηλεφωνικές επικοινωνίες με τις Αρχές και τοπικούς αρμόδιους φορείς και παράγοντες, διαπιστώθηκε ότι σημειώνονται καθημερινές αφίξεις υπηκόων τρίτων χωρών που εισέρχονται παράτυπα στο νησί. Ειδικότερα, υπολογίζεται ότι από την 4η έως και την 7η Νοεμβρίου 2012 έχουν εισέλθει περισσότερα από εκατόν τριάντα (130) άτομα, μεταξύ των οποίων ανήλικοι και οικογένειες. Η Αστυνομία δεν προβαίνει σε συλλήψεις, καθώς δεν υπάρχει διαθέσιμος χώρος κράτησης (μόνο στα κρατητήρια του Α.Τ. Μυτιλήνης κρατούνται περί τα 100 άτομα) και για το λόγο τούτο ο υπολογισμός των νέων αφίξεων μπορεί να γίνει μόνον κατά προσέγγιση. Την το Λιμενικό Σώμα συνέλαβε ακόμη τριάντα πέντε (35) άτομα, αφγανικής και συριακής καταγωγής, με αποτέλεσμα οι συνθήκες κράτησης στο κτίριο του Λιμενικού και στο Λιμάνι να επιβαρυνθούν ακόμα περισσότερο. Κρατούμενοι του ΑΤ Μυτιλήνης Στο ΑΤ Μυτιλήνης στις 31/10/2012, σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση της αστυνομίας, κρατούνταν συνολικά 78 κρατούμενοι, εκ των οποίων οι 7 ήταν γυναίκες. Ειδικότερα οι αριθμοί κρατουμένων, ανά εθνικότητα, έχουν ως εξής: ΥΠΗΚΟΟΙ ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ: 35 ΥΠΗΚΟΟΙ ΠΑΚΙΣΤΑΝ: 14 ΥΠΗΚΟΟΙ ΙΡΑΝ: 10 ΥΠΗΚΟΟΙ ΑΛΒΑΝΙΑΣ: 2 ΥΠΗΚΟΟΙ ΤΟΥΡΚΙΑΣ: 1 ΥΠΗΚΟΟΙ ΣΥΡΙΑΣ: 11 ΥΠΗΚΟΟΙ ΙΡΑΚ: 5 Κρατούμενοι του Λιμενικού Σώματος Στο Λιμεναρχείο και στο λιμάνι της Μυτιλήνης στις 31/10/2012, σύμφωνα με την επίσημη καταγραφή του λιμενικού, κρατούνταν συνολικά 21 κρατούμενοι, εκ των οποίων: 5 άνδρες, 4 γυναίκες, 12 παιδιά. Ειδικότερα οι αριθμοί των κρατουμένων, ανά εθνικότητα, έχουν ως εξής: ΥΠΗΚΟΟΙ ΣΥΡΙΑΣ: 11 ΥΠΗΚΟΟΙ ΑΦΤΑΝΙΣΤΑΝ: 10