Κτιριακή υποδομή και εξοπλισμός Μικροβιολογικού Εργαστηρίου. Αρχές λειτουργίας θαλάμων βιολογικής ασφάλειας

Transcript

1 Κτιριακή υποδομή και εξοπλισμός Μικροβιολογικού Εργαστηρίου Αρχές λειτουργίας θαλάμων βιολογικής ασφάλειας Πρόγραμμα μαθημάτων της Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας Αθήνα Δρ Γεωργία Μαργαρίτη Κλιν. Μικροβιολόγος Δ/ντρια Μικρ/κού κού Τμήματος ΓΟΝΚ «Οι Άγιοι Ανάργυροι»

2 Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας Ποιό είναι το κύριο έργο του? Κλινική Μικροβιολογία Επιδημιολογία Νοσοκομειακές λοιμώξεις Θεωρητική κατάρτιση Πρακτική άσκηση Ερευνητικό έργο

3 Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας Τι διαχειρίζεται; Ποια τα αναγκαία μέσα; Πρέπει να έχει δυνατότητα απομόνωσης παθογόνων μικροοργανισμών και ορολογικής ή άλλης ανίχνευσης των λοιμώξεων Απαραίτητοι χώροι και υλικοτεχνική υποδομή Πρέπει να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα επιμολύνσεων και ψευδώς (+) ή ψευδώς(-) αποτελεσμάτων Απαραίτητη η προστασία των κλινικών δειγμάτων και εργαστηριακών δοκιμασιών από επιμολύνσεις Διαχειρίζεται παθογόνους μικροοργανισμούς - Απαραίτητη η προστασία του προσωπικού

4 Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας Αρχιτέκτονες, μηχανικοί και κατασκευαστές το σχεδιάζουν και το κατασκευάζουν Η συμμετοχή των Βιοπαθολόγων όμως βοηθάει στη λήψη των καλύτερων αποφάσεων, την μείωση των λαθών, την αποφυγή χρονοβόρων ανακατασκευών και άσκοπων οικονομικών επιβαρύνσεων

5 Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας Πού πρέπει να βρίσκεται; Να είναι ενιαίο και όχι χωριστά από το νοσοκομείο διότι: Γίνεται σωστή λήψη και γρήγορη μεταφορά των κλινικών δειγμάτων στο εργαστήριο Αλληλοβοήθεια του προσωπικού, καλή συνεργασία και εκπαίδευση Διευκόλυνση επικοινωνίας κλινικών και εργαστηριακών Καλύτερη ασφάλεια του εργαστηρίου

6 Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας Πόσο μεγάλο πρέπει να είναι; Για κάθε εργαζόμενο πρέπει να υπάρχουν 6 m 2 (δεν περιλαμβάνονται τα μεγάλα όργανα του εργαστηρίου, οι τοίχοι, διάδρομοι, αποθήκες, ντουλάπια και γραφεία) Μεγαλύτεροι χώροι αν πρόκειται για Κλινικό εργαστήριο + Πανεπιστημιακό ή Κλινικό εργαστήριο + Πανεπιστημιακό + Ερευνητικό Πρόβλεψη για χώρους που μπορεί να χρειαστούν στο μέλλον

7 Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας Πόσο μεγάλο πρέπει να είναι; Παράγοντες που επηρεάζουν το μέγεθος του εργαστηρίου: Οργανισμός του νοσοκομείου (θέσεις εργασίας) Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή Ειδικές εγκαταστάσεις Τα κλινικά δείγματα που παραλαμβάνονται, το φάσμα των εξετάσεων που γίνονται και ο συνολικός αριθμός Η διαχείριση των κλινικών δειγμάτων Οι χρώσεις που γίνονται Οι μικροσκοπήσεις (κοινό μικροσκόπιο, ανοσοφθορισμού κ.ά.) Παρασκευαστήριο Χώρος πλυσίματος και φύλαξης αντικειμένων και οργάνων πολλαπλών χρήσεων Ιδιαίτεροι χώροι για οξεάντοχα, μύκητες, παράσιτα Χώροι για μοριακές τεχνικές Χώροι για τα συνήθη βακτήρια και ιούς Γραφεία, βιβλιοθήκες, χώρος συσκέψεων και αποθήκες Χώροιανάπαυσηςτουπροσωπικούκαιτωνεφημερευόντων

8 Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας Πρέπει να είναι ασφαλές για το προσωπικό - Βιοασφάλεια Πρέπει να είναι ευχάριστο ως χώρος εργασίας Ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον: Προάγει το ηθικό των εργαζομένων Βελτιώνει την παραγωγικότητα Ελαχιστοποιεί τα λάθη Διατηρεί σταθερό το προσωπικό Μειώνει το χρόνο που απαιτείται για τις εργαστηριακές εξετάσεις προς όφελος των ασθενών

9 Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας Πώς πρέπει να είναι; Με διάδρομο στο μέσον και διάταξη εκατέρωθεν

10 Εργαστήριο Κλινικής Μικροβιολογίας Διάταξη χώρων υποστήριξης: Πώς πρέπει να είναι;

11 Πώς πρέπει να είναι; Διάταξη επιμήκης Διάδρομος στη μία πλευρά

12 Δύο είσοδοι Ασφαλής εκκένωση Διάδρομοι πλάτους 2,5 m Ασφάλεια μετακινήσεων του προσωπικού Δυνατότητα μεταφοράς οργάνων μεγάλου όγκου

13 Όχι συνωστισμός στο Εργαστήριο Αμέσως μετά την είσοδο βρίσκονται τα γραφεία, η αίθουσα συσκέψεων, η βιβλιοθήκη και οι χώροι ανάπαυσης του προσωπικού ώστε οι επισκέπτες του εργαστηρίου να μην εισέρχονται στο κυρίως εργαστήριο. Αποφεύγονται κίνδυνοι ατυχημάτων, μολύνσεων και άσκοπη απασχόληση του προσωπικού

14 Πολύ κοντά στην είσοδο στο κύριο εργαστήριο πρέπει να βρίσκεται ο χώρος υποδοχής των κλινικών δειγμάτων Όλες οι κινήσεις στο εργαστήριο πρέπει να είναι προσεκτικές και ήπιες για την αποφυγή ατυχημάτων

15 Υποδοχή δειγμάτων Πνευματικό ταχυδρομείο Πάγκος υποδοχής Fume Hood για την προστασία του προσωπικού και απαγωγή τυχόν δυσοσμίας Επωαστικός Κλίβανος Πάγκος και εξοπλισμός ελέγχου καταλληλότητας του δείγματος Ψυγείο

16

17 Ψυγεία-Καταψύκτες Οι ανάγκες του εργαστηρίου προσδιορίζουν τον αριθμό τα μεγέθη και τις θερμοκρασίες που επιτυγχάνονται Συγκεντρωμένα σε ένα χώρο για λόγους κυρίως πρακτικούς

18 Το κυρίως εργαστήριο

19 Το κυρίως εργαστήριο Στη μία πλευρά τοποθετούνται όλα τα ογκώδη μηχανήματα και όργανα (κλίβανοι, φυγόκεντροι, ψυγεία, ΘΒΑ κλπ) Οργανώνονται πρακτικές και εξετάσεις που μπορούν να εφαρμοστούν από πολλά υποτμήματα (π.χ. χρώσεις)

20 Το κυρίως εργαστήριο Οργανώνονται τα υποτμήματα με τρόπο πρακτικό για τις εργασίες και συνεργασίες αλλά και ασφαλή για το προσωπικό Ιολογικό Βακτηριολογικό Παρασιτολογικό Μυκητολογικό Ορολογικό + Ανοσοφθορισμός Χώρος μοριακών τεχνικών Χώρος διαχείρισης αναεροβίων καλ/γειών κ.ά. Αποθηκευτικοί χώροι Παρασκευαστήριο

21 Το κυρίως εργαστήριο Στο άκρο του εργαστηρίου οργανώνονται τμήματα που διαχειρίζονται υλικά και δοκιμασίες υψηλού κινδύνου όπως καλ/γειες για μυκοβακτηρίδια Κλειστός χώρος με διπλή πόρτα εισόδου, χωρίς μετακίνηση αέρα Βιοασφάλεια επιπέδου 3 Ιδιαίτερο σύστημα αερισμού και όχι ενιαίο με το υπόλοιπο εργαστήριο Απολύμανση του αέρα που εξέρχεται (φίλτρα) Απολυμαντικά Αποδυτήρια και ντουζιέρα δίπλα στο χώρο δουλειάς

22 Το κυρίως εργαστήριο Στο άκρο του εργαστηρίου και σε επικοινωνία με τον έξω χώρο (για να απάγονται οι δυσοσμίες) τοποθετείται το αυτόκαυστο

23

24 Νιπτήρες Πρέπει να υπάρχουν σε όλους τους χώρους κοντά στην έξοδο Ενεργοποίηση με το πόδι ή ειδικό αισθητήρα

25 Ντουζιέρα και νιπτήρας Να φτάνει ο τραυματίας σε 10 sec Νερό κρύο

26 Ντουζιέρα και νιπτήρας Εκτόξευση κρύου νερού επί 15 λεπτά

27 Σχέδιο εκκένωσης του Τμήματος Δεν φεύγουν όλοι προς την ίδια κατεύθυνση εκτός αν αυτό είναι αναπόφευκτο

28 Υλικά του εσωτερικού χώρου Όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές των εργαστηρίων πρέπει να είναι ομαλά, λεία, χωρίςακίδεςκαιπροεξοχές, εύκολα στον καθαρισμό, αδιάβροχα και ανθεκτικά σε χημικές ουσίες, απολυμαντικά και μέτριες θερμοκρασίες

29 Υλικά και εξοπλισμός του εργαστηρίου Οι πόρτες πρέπει να έχουν οπτική διαπερατότητα και να κλείνουν αυτόματα Να ανοίγουν από μέσα προς τα έξω για την ταχεία εκκένωση

30 Υλικά και εξοπλισμός του εργαστηρίου Όλοι οι χώροι του εργαστηρίου πρέπει να είναι προσπελάσιμοι στον καθαρισμό

31 Διάταξη των πάγκων Διάταξη σε σχήμα Π -Αποφυγή συνωστισμού -Καλύτερη αξιοποίηση των χώρων Ευθεία διάταξη Καλύτερα για Πανπιστημιακά- Καλύτερη κυκλοφορία πολλών ατόμων

32 Τεχνολογικός εξοπλισμός Λαμβάνεται υπόψη η σχέση κόστους/οφέλους Η προηγμένη τεχνολογία συγκρίνεται με την λιγότερο προηγμένη αλλά δοκιμασμένη και αν είναι αποδεδειγμένα κατάλληλη με χαμηλότερο κόστος, δεν πρέπει να απορρίπτεται

33 Εξοπλισμός - Υποδομή Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος Αυτόματη σύνδεση με γεννήτρια σε περίπτωση διακοπής του ρεύματος Σταθεροποιητής τάσεως UPS (Uninterruptible Power Supply) για την ασφαλή και αξιόπιστη λειτουργία των μηχανημάτων Ειδικός σχεδιασμός αερισμού, θέρμανσης και κλιματισμού (air-conditioning) Προσοχή στην παροχή φυσικού αερίου(gas)

34 Εξοπλισμός για ατυχήματα Φαρμακείο πρώτων βοηθειών για ραδιενεργά, οξέα και αλκάλεα Μόλυνση από μολυσματικά Άμεση επικοινωνία με την ΕΝΛ και λοιμωξιολόγο

35 Τηλέφωνα και σχέδια για έκτακτες ανάγκες Για την αντιμετώπιση ατυχημάτων Για την αντιμετώπιση τραυματισμών του προσωπικού Για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών Πρέπει να τα γνωρίζει όλο το προσωπικό Εκπαίδευση και ασκήσεις ετοιμότητας

36 Όλοι οι μικροοργανισμοί κατατάσσονται σε ομάδες κινδύνου (ΟΚ) από 1-4 ΟΚ 1 ΟΚ 2 ΟΚ 3 ΟΚ 4 Αύξηση κινδύνου για την ανθρώπινη υγεία Αύξηση του επιπέδου βιοασφάλειας Εργαστήριο επιπέδου 1 Εργαστήριο επιπέδου 2 Εργαστήριο επιπέδου 3 Εργαστήριο επιπέδου 4

37 Κατάταξη των μικροοργανισμών σε ομάδες κινδύνου Ομάδα κινδύνου 1: Κανένας ή ελάχιστος κίνδυνος για το άτομο και την κοινότητα - Μικροοργανισμοί που δεν προκαλούν νόσο σε άνθρωπο ή ζώο όπως E coli, Bacillus spp Ομάδα κινδύνου 2: Μικρός κίνδυνος για το άτομο, χαμηλός για την κοινότητα - Μικροοργανισμοί δυνητικά παθογόνοι για τον άνθρωπο ή τα ζώα όπως Hepatitis A, Streptococcus sp. Salmonellae Ομάδα κινδύνου 3: Μεγάλος κίνδυνος για το άτομο, μέτριος για την κοινότητα - Παθογόνα που συνήθως προκαλούν σοβαρή νόσο αλλά συνήθως δεν μεταδίδονται από άτομο σε άτομο όπωςbrucella abortus Mycobacterium tuberculosis Ομάδα κινδύνου 4: Υψηλός κίνδυνος για το άτομο και την κοινότητα - Παθογόνα που προκαλούν σοβαρή νόσο και μεταδίδονται εύκολα από άτομο σε άτομο όπως ιοί Ebola, Marburg, Lassa

38 Επίπεδα Βιοασφάλειας Δευτερογενείς φραγμοί Τα εργαστήρια ανάλογα με το σχεδιασμό τους, τις δυνατότητές τους, την δομή, τα μέσα απομόνωσης και προστασίας κατατάσσονται σε Επίπεδα Βιοασφάλειας 1-4

39 Συσχετισμός των ομάδων κινδύνου με τα επίπεδα βιοασφάλειας τις εργαστηριακές πρακτικές και τον απαραίτητο εξοπλισμό Ομάδα κινδύνου Επίπεδο βιοασφάλειας Εργαστηριακές πρακτικές Εξοπλισμός βιοασφάλειας Καλή εργαστ. πρακτική Όπως επιπ προστατευτικός ρουχισμός + σήμα βιοκινδύνου Όπως επιπ ειδικός ρουχισμός + ελεγχόμενη πρόσβαση + κατευθυνόμενος αερισμός Κανένας, εργασία σε ανοικτό πάγκο Εργασία σε ανοικτό πάγκο +Θ.Β.Α.για πιθανά αερολύματα Θ.Β.Α +/ή και άλλα ασφαλή όργανα για όλες τις δραστηριότητες 4 4 Όπως επιπ είσοδος αεροφραγής + ντούζ στην έξοδο + ειδική διαχείριση αποβλήτων Θ.Β.Α Class (τάξης) ΙΙΙ ή Θ.Β.Α Class ΙΙ σε δωμάτιο με θετική πίεση + αυτόκαυστο διπλού άκρου + φιλτραρισμένος αέρας

40 Βασικές αρχές βιοασφάλειας Διαχείριση όλων των κλινικών δειγμάτων αγνώστου προελεύσεως ως μολυσματικών Διαχείριση ακόμη και μικροβίων ομάδας κινδύνου 1 με σωστές εργαστηριακές πρακτικές Αποφυγή δημιουργίας αερολυμάτων

41 Βιοασφάλεια ΓιατίπρέπειναυπάρχειΒιοασφάλειαστα Εργαστήρια; Παρεμπόδιση ή ελαχιστοποίηση της απελευθέρωσης και διασποράς μικροοργανισμών Πρόληψη λοιμώξεων του προσωπικού από μικροοργανισμούς του Εργαστηρίου Πρόληψη έκθεσης σε επικίνδυνα παθογόνα Προστασία κλινικών δειγμάτων και προϊόντων Προστασία του περιβάλλοντος Εναρμόνιση στην εθνική και διεθνή ισχύουσα νομοθεσία

42 Βιοασφάλεια Επιπέδου 1 Δεν απαιτείται ιδιαίτερος εξοπλισμός Εργασίες σε ανοικτό πάγκο Ασφαλείς εργαστηριακές πρακτικές

43 Βιοασφάλεια Επιπέδου 2 Αν υπάρχει κίνδυνος αερολυμάτων - απαραίτητος ΘΒΑ-ΙΙ Ασφαλής φυγόκεντρος με καλύμματα στους υποδοχείς Ασφαλείς συσκευές ομογενοποίησης κλινικών δειγμάτων Άνοιγμα σωληναρίων και δοχείων στο ΘΒΑ Κατάλληλο σύστημα αερισμού

44 Βιοασφάλεια Επίπεδου 3 Κατάλληλο για διαχείριση παθογόνων βιολογικών παραγόντων που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή ή θανατηφόρο νόσο όπως M.tuberculosis, B. anthracis, Francisella tularensis Απαραίτητος ΘΒΑ Αυξημένα ΜΑΠ Αυτόκαυστο με είσοδο μολυσμένων υλικών εντός του θαλάμου και αποκομιδή αποστειρωμένων εκτός του θαλάμου (δυο πόρτες) Όλος ο απαραίτητος εξοπλισμός (κλίβανοι, ψυγεία, φυγόκεντροι) είναι μέρος του ιδιαίτερου αυτού δωματίου επιπέδου βιοασφάλειας 3 και παραμένουν μέσα στο δωμάτιο Σήμανση εισόδου Ελεγχόμενη πρόσβαση Φίλτρα για τον εξερχόμενο αέρα Προθάλαμος προετοιμασίας του χρήστη Ντουζ στην έξοδο ΜΑΠ: Μέσα Ατομικής Προστασίας

45 Ντουζ στην έξοδο

46 Βιοασφάλεια Επίπεδου 4 Ανεξάρτητο κτίριο ή πλήρως απομονωμένο Διπλή είσοδος Αυστηρός έλεγχος εισόδου Ειδικό σύστημα αερισμού Διπλάφίλτραεξόδουαέρα

47 Βιοασφάλεια Επίπεδου 4 Ειδικά εκπαιδευμένος χρήστης

48 Εξοπλισμός Vortex cycle Ομογενοποιητής ιστών (Grinder homogenizing of tissues)

49 Φυγόκεντροι Προσοχή στη χρήση Απολύμανση!!!

50 Εξοπλισμός ασφάλειας (πρωτογενείς φραγμοί) Θάλαμοι Μικροβιολογικής Ασφάλειας Τάξης - Class I, II & III Προστατεύουν το χειριστή και το περιβάλλον από πιθανώς μολυσματικά αερολύματα (αεροζόλ) Προστατεύουν το υπό εξέταση δείγμα από πιθανή επιμόλυνση Η λειτουργία τους βασίζεται στις εξής παραμέτρους: Στηνηματικήροήτουαέρα Στην αρνητική πίεση του αέρα Στα HEPA φίλτρα

51 Θάλαμοι προστασίας προσωπικού και δειγμάτων Τύπος θαλάμου Προστασία Προσωπικού Προστασία δείγματος Προστασία Περιβάλλοντος Fume Hood Χ Laminar Flow Hood Class I θάλαμος βιολογικής ασφάλειας Class II θάλαμος βιολογικής ασφάλειας Class III θάλαμος βιολογικής ασφάλειας Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ Χ

52 Laboratory Fume Cupboards (Fume hood) Προστασία μόνο του χειριστή

53 Laminar Flow Benches Κατακόρυφη ροή αέρα Δεν προστατεύουν τον χειριστή και το περιβάλλον Ο αέρας περνά από φίλτρο HEPA διοχετεύεται στο θάλαμο (προστασία του εξεταζόμενου δείγματος από επιμολύνσεις) και εξέρχεται προς τον χειριστή και το περιβάλλον Αέρας δωματίου Μολυσμένος αέρας Αέρας μετά από HEPA φίλτρο

54 Class I θάλαμος βιολογικής ασφάλειας Αέρας δωματίου BioSafety Cabinet (BSCs) Class I Ροή αέρα: 0,7-1μέτρο /δευτερόλεπτο Μόνο ένα φίλτρο HEPA, στην έξοδο του μολυσμένου αέρα προς το περιβάλλον Προστασία του χειριστή και του περιβάλλοντος αλλά όχι του κλινικού δείγματος Μολυσμένος αέρας Αέρας μετά από HEPA φίλτρο Πλάγια όψη Συνδέεται με το σύστημα απαγωγής αέρα του κτιρίου Σύστημα με γάντια προαιρετικό

55 MSC - class I High Efficiency Particulate Air (HEPA) filter USER

56 Class I θάλαμος βιολογικής ασφάλειας BioSafety Cabinet (BSCs) Class I HEPA φίλτρο Αέρας δωματίου Πιθανόν μολυσμένος αέρας Αέρας μετά από HEPA φίλτρο (+)πίεση (-)πίεση Ροή αέρα: 0,7-1μέτρο /δευτερόλεπτο Οαέραςδεν επανακυκλοφορεί Μόνο ένα φίλτρο HEPA, στην έξοδο του πιθανόν μολυσμένου αέρα προς το περιβάλλον Προστασία του χειριστή και του περιβάλλοντος αλλά όχι του κλινικού δείγματος Συνδέεται με το σύστημα απαγωγής αέρα του κτιρίου Σύστημα με γάντια προαιρετικό

57 Class IΙ θάλαμος βιολογικής ασφάλειας BioSafety Cabinet Class IΙ Φίλτρο για τον εξερχόμενο αέρα Προστασία προσωπικού, περιβάλλοντος και κλινικού δείγματος Αέρας από το δωμάτιο που ευρίσκεται ο χειριστής μπαίνει στο θάλαμο (Α) Περνάει κάτω από το θάλαμο με τη βοήθεια του συμπιεστή αέρα (blower) (F) Ανεβαίνει πίσω από το θάλαμο(ε) Περίπου 30% του αέρα αφού περάσει από φίλτρο HEPA (C) εξέρχεται στο περιβάλλον (μη μολυσμένος αέρας) - προστασία του περιβάλλοντος Στο θάλαμο, αφού το 30% του αέρα έχει φύγει, υπάρχει υποπίεση ώστε να μη βγαίνει μολυσμένος αέρας προς το χειριστή αλλά μόνο να μπαίνει) - προστασία του χειριστή Το 70% του αέρα επανακυκλοφορεί στο θάλαμο εργασίας αφού προηγουμένως περάσει από φίλτρο HEPA (D) - προστασία του εξεταζόμενου δείγματος Φίλτρο για τον εισερχόμενο αέρα (supply filter) και την προστασία των υλικών που χειρίζεται ο χειριστής Αέρας δωματίου Μολυσμένος αέρας Αέρας μετά από HEPA φίλτρο A.Πρόσθιο άνοιγμα B.Ζώνη προστασίας (sash) C. Φίλτρο HEPA εξόδου Πλάγια όψη D. Φίλτρο HEPA εισόδου E. Οπίσθιος χώρος F. Συμπιεστής αέρα

58 MSC - class II Downflow HEPA filter Exhaust HEPA filter USER

59 Class IΙ θάλαμος βιολογικής ασφάλειας BioSafety Cabinet Class IΙ

60 Class IΙΙ θάλαμος βιολογικής ασφάλειας BioSafety Cabinet Class IΙΙ (Hardducted.) Τελείως κλειστό σύστημα Πλήρως απομονωμένος χώρος εργασίας Μέγιστη προστασία στον χειριστή, στο δείγμα και στο περιβάλλον Έξοδος του αέρα στο περιβάλλον μετά απόδιέλευσηαπόδιπλόφίλτροhepa > 99,997 % αποδοτικότητα Κατάλληλο για τη λειτουργία οποιουδήποτε οργάνου στο θάλαμο Κατάλληλο για εργασία με παθογόνους βιολογικούς παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή ή θανατηφόρο νόσο (OK 2,3,4) Παραδείγματα: M.tuberculosis Bacillus anthracis Francisella tularensis HEPA φίλτρο Αέρας δωματίου Πιθανόν μολυσμένος αέρας Αέρας μετά από HEPA φίλτρο (+)πίεση (-)πίεση ΟΚ:Ομάδα Ομάδα κινδύνου

61 MSC class III HEPA filter HEPA filter USER

62 HEPA φίλτρα (High Efficiency Particulate Air filtration) Αποτελούνται από fiber glass Παγιδεύουν το 99,7 % των μολυσματικών σωματιδίων μέχρι 0,3 μm και το 99,9 των σωματιδίων >0,3 μm Δενπαγιδεύουνεύφλεκτα υλικά Προσοχή! Απαιτείται τέλεια εφαρμογή του φίλτρου Κίνδυνος διαφυγής μολυσματικών

63 BioSafety Cabinet Class IΙΙ

64 Σωστή χρήση των ΘΒΑ (MSCs) Προσεκτική επιλογή του κατάλληλου θαλάμου που να συμφωνεί με τις ανάγκες του εργαστηρίου και των κλινικών δειγμάτων που εξετάζονται Σωστή εγκατάσταση του θαλάμου μετά από κατάλληλη επιλογή του χώρου Τοποθετούνται μακριά από πόρτες και παράθυρα (καλύτερα σε χωριστό δωμάτιο) Προσεκτική και σωστή χρήση του θαλάμου Επιμελής έλεγχος λειτουργίας του και πιστή τήρηση των οδηγιών του κατασκευαστή

65 Σωστή χρήση των ΘΒΑ (MSCs) MSC Οι ΘΒΑ είναι λειτουργικά ευαίσθητοι σε απότομες αλλαγές της ροής του αέρα που οφείλλονται σε: bench MSC bench 300 mm ΔενΔεν πρέπει να εργάζεται άλλος πολύ κοντά ΣταΣτα πλάγια και πάνω, κενό cm για τον έλεγχο λειτουργίας και τη συντήρηση Μετακινήσεις στο δωμάτιο και ιδίως γρήγορες και κοντά στο ΘΒΑ Γρήγορες κινήσεις των χεριών στο ΘΒΑ Απόφραξη στις σχάρες με αντικείμενα Ανοιχτάπαράθυρακαιπόρτες Αλλαγή της ροής του εισερχόμενου αέρα στο εργαστήριο συχνά από τεχνικές βλάβες στα συστήματα αερισμού και κλιματισμού Πολλά αντικείμενα στο ΘΒΑ Αλλαγές θερμοκρασίας Δεν πρέπει κοντά στους ΘΒΑ να υπάρχουν ψυγεία και καταψύκτες Αλλαγή της ροής του αέρα από λειτουργία αεραγωγών

66 Κανόνες λειτουργίας των θαλάμων βιολογικής ασφάλειας Τα χέρια εισέρχονται αργά, κάθετα προς το άνοιγμα και οι χειρισμοί ξεκινούν μετά 1 λεπτό Όλες οι εργασίες στο θάλαμο γίνονται με ήπιες και αργές κινήσεις Στόχος! Να μη διαταράσσεται η ροή του αέρα και να μην εκτρέπεται σε άλλες κατευθύνσεις

67 Κανόνες λειτουργίας των θαλάμων βιολογικής ασφάλειας Σωστή χρήση: Πριν την έναρξη εργασιών στο θάλαμο Σωστή χρήση: Κατά τη διάρκεια εργασιών στο θάλαμο Σωστή χρήση: μετά το πέρας εργασιών στο θάλαμο

68 Κανόνες λειτουργίας των θαλάμων βιολογικής ασφάλειας Εκπαίδευση και ικανότητα στη χρήση του εξοπλισμού Πριν την έναρξη εργασιών στο θάλαμο Γιατί χρησιμοποιείται ο ΘΒΑ Σχεδιασμός και προετοιμασία Καθαριότητα Απολύμανση Μέσα Ατομικής Προστασίας Βεβαιωθείτε ότι ο θάλαμος είναι σε λειτουργία Βεβαιωθείτε ότι υπάρχουν οι απαραίτητες ενδείξεις ασφαλούς λειτουργίας του θαλάμου (όπως παρέχονται από τον κατασκεαστή)

69 Κανόνες λειτουργίας των θαλάμων βιολογικής ασφάλειας Εκπαίδευση και ικανότητα στη χρήση του εξοπλισμού Κατά τη διάρκεια εργασιών στο θάλαμο Όχι συνωστισμός στο χώρο Όχι άσκοπες μετακινήσεις του προσωπικού στο δωμάτιο και κυρίως πίσω από τον χειριστή Προσοχή στην πιστή τήρηση των οδηγιών χρήσεως αλλά και των περιορισμών Έλεγχος της ροή του αέρα Οι εργασίες πραγματοποιούνται όσο το δυνατόν πιο πίσω στο θάλαμο Προσοχή ώστε να μην παρακωλύονται οι σχάρες αερισμού και η λειτουργία τους(όλα τα αναγκαία όργανα και αντικείμενα πίσω και στα πλάγια και τίποτε πάνω στις σχάρες) Αν υπάρχουν αμφιβολίες για την άριστη λειτουργία του θαλάμου, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται

70 Κανόνες λειτουργίας των θαλάμων βιολογικής ασφάλειας Εκπαίδευση και ικανότητα στη χρήση του εξοπλισμού Μετά το πέρας εργασιών στο θάλαμο Αποσύρονται από το θάλαμο όλα τα μολυσμένα αντικείμενα ή/και τα μη μολυσμένα Γίνεται καθαρισμός και απολύμανση των επιφανειών με 10% χλωρίνη ή άλλο απολυμαντικό ΗλάμπαUV έχει επικουρική δράση και πρέπει να προηγείται επιμελής καθαρισμός και απολύμανση Διακοπή λειτουργίας του θαλάμου ή αλλαγή του προγραμματισμού του σύμφωνα με τα ισχύοντα στο εργαστήριο για τις απογευματινές και νυκτερινές ώρες

71 Πλεονεκτήματα και περιορισμοί στη χρήση των θαλάμων βιολογικής ασφάλειας Ακόμη και όταν λαμβάνονται όλα τα μέτρα λειτουργίας και εργασιών στο ΘΒΑ οι κίνδυνοι δεν μηδενίζονται ενώ δεν αποκλείεται το εργαστηριακό ατύχημα όπως π.χ. αποστείρωση με φίλτρο με χρήση σύριγγας και εκτίναξη του περιεχομένου Στο ΘΒΑ δεν χρησιμοποιείται φλόγα για την αποστείρωση! Κίνδυνος αλλαγής της ροής του αέρα και βλαβών στα φίλτρα

72 Συντήρηση των θαλάμων βιολογικής ασφάλειας Συνήθως μετά ώρες λειτουργίας ή όπως ορίζει ο κατασκευαστής Ελέγχονται: Ταχύτητα ροής του αέρα μέσα στο θάλαμο Διαρροές αέρα από το θάλαμο ή τα φίλτρα Ποσόν του εισερχομένου και εξερχομένου αέρα (λειτουργία ανεμιστήρα) Ακεραιότητα των φίλτρων Αλλαγή φίλτρων Καλή λειτουργία των σημάτων κινδύνου όταν δεν υπάρχουν συνθήκες βιοασφάλειας στο θάλαμο

73 Υπάρχει ατομική ευθύνη για την βιοασφάλεια; The EHS Challenges of Biosafety Causes of Laboratory Acquired Infections 84% 16% Known Accidents Unknown Cause Λοιμώξεις από τα εργαστήρια Γνωστά ατυχήματα: : 16% Άγνωστα αίτια: : 84% Πηγή: CDC-Biosafety in the Microbiological and Biomedical Laboratories Λοιμώξεις από τα εργαστήρια Κακός σχεδιασμός: : 1% Κακός εξοπλισμός: : 9% Κακές πρακτικές: : 90% Improper Laboratory Practices 90% Improper Facility Design 1% Containment Equipment Failure 9% Causes of Laboratory Associated Infections Πηγή: Control of Biohazards-Richard Gilpin