ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ, ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΝΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

Transcript

1 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ, ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΝΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

2 σελίδα 2

3 ΕΙΣΑΓΩΓH Τα Μεσογειακά δάση και οι φυσικές εκτάσεις ήταν ανέκαθεν τα συστήματα, μέσα στα οποία λάμβαναν χώρα οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ της οικονομικής δραστηριότητας και του φυσικού περιβάλλοντος: η δυναμική των Μεσογειακών οικοσυστημάτων ήταν πάντα στενά συνδεδεμένη με τις ανθρώπινες κοινωνίες που έχουν αναπτυχθεί γύρω τους. Τα Μεσογειακά τοπία είναι αποτέλεσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων με την πάροδο του χρόνου. Τα Μεσογειακά δάση και οι φυσικές εκτάσεις είναι ιδιαίτερα πολυλειτουργικά οικοσυστήματα διότι: Διαθέτουν εξαιρετικές οικολογικές ιδιαιτερότητες: είναι σημεία πλούσιας βιοποικιλότητας, χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα υψηλό γενετικό πλούτο, περιλαμβάνουν μεγάλη ποικιλία ενδημικών ειδών, είναι αξιοσημείωτα ενδιαιτήματα, κλπ. Έχουν εγγενή οικονομική αξία και είναι πηγή μιας ευρείας ποικιλίας προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης της ξυλείας και του φελλού, των μη-ξυλωδών προϊόντων (φαρμακευτικά φυτά, τρούφες, μανιτάρια, βελανίδια, φρούτα, μέλι, ρητίνη πεύκου, κλπ), καθώς και των παραδοσιακών γεωργικών προϊόντων, κλπ. Βρίσκονται κάτω από μεγάλη κοινωνική πίεση: τα δάση παρέχουν ένα περιβάλλον διαβίωσης για πολλές κοινότητες και επίσης διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο στον τομέα της αναψυχής και ψυχαγωγίας (αύξηση του τουρισμού και υπαίθριων δραστηριοτήτων και ιδιαίτερα στα αστικά και περιαστικά δάση). Συνεπώς, τα Μεσογειακά δάση και οι φυσικές εκτάσεις αποτελούν οικοσυστήματα μεγάλου ενδιαφέροντος, αλλά παραμένουν ευάλωτα και στερούνται προώθησης. Επιπλέον, βρίσκονται υπό αυξανόμενη πίεση και εκτίθενται σε διάφορες απειλές: Εγγενείς απειλές όπως οι φυσικοί κίνδυνοι, ειδικά πυρκαγιές και διάβρωση του εδάφους, αντίξοες κλιματικές και εδαφικές συνθήκες, οι οποίες εντείνονται με την αλλαγή του κλίματος. Εξωτερικές απειλές όπως η αυξανόμενη κοινωνική και οικονομική πίεση, ειδικά κοντά στις πόλεις και τις ακτές, οι οποίες οδηγούν σε διάσπαρτη αστικοποίηση και στεγανοποίηση του εδάφους και εντείνουν τον κίνδυνο πυρκαγιών. Επιπλέον, οι Μεσογειακές αγροτικές περιοχές αφορούν ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων, τόσο ιδιωτών όσο και δημόσιων φορέων, οπότε ο καλός συντονισμός και η ισχυρή σύμπραξη μεταξύ όλων των μερών είναι απαραίτητη. Το Μεσογειακό πλαίσιο παρουσιάζει μια σειρά από ιδιαιτερότητες, που απαιτούν μια συγκεκριμένη προσέγγιση για τη διατήρηση και την αξιοποίηση των φυσικών πόρων, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των διεθνών στρατηγικών προγραμμάτων. σελίδα 3 Τα Μεσογειακά Δάση και οι φυσικές περιοχές είναι ιδιαίτερα πολυλειτουργικά οικοσυστήματα

4 Η παρούσα Έκθεση Πολιτικής συγκεντρώνει πολιτικές συστάσεις από 13 EU MED έργα και 14 εταίρους Πώς θα βελτιωθεί η διακυβέρνηση στα Μεσογειακά δάση και τις φυσικές περιοχές; Πώς θα αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής; Πώς θα γίνει η διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και η διατήρηση της βιοποικιλότητας; Πώς θα διαχειριστούν καλύτερα οι φυσικοί κίνδυνοι, ιδίως οι πυρκαγιές; Πώς θα αντιμετωπιστεί η αστικοποίηση και η στεγανοποίηση του εδάφους; Πώς θα ενισχυθεί η οικονομική αξία των αγροτικών περιοχών της Μεσογείου; Αυτά ήταν τα βασικά θέματα και ερωτήματα, που εξετάστηκαν σε όλη τη διάρκεια του έργου MEDLAND2020 Design of a future common integrated land management scheme to protect natural resources in synergy with social and economic valorization / Σχεδιασμός ενός μελλοντικού, κοινού συστήματος, ολοκληρωμένης διαχείρισης της γης για την προστασία των φυσικών πόρων, σε συνέργεια με την κοινωνική και οικονομική αξιοποίηση (διάρκεια: 1η Ιουλίου 2013 έως 31η Δεκεμβρίου 2014). Το MEDLAND2020 είναι ένα από τα 13 έργα που επιλέχθηκαν σε συνέχεια της πρώτης πρόσκλησης υποβολής προτάσεων για την κεφαλαιοποίηση του προγράμματος MED, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το Ο γενικός στόχος είναι να ενισχυθεί ο αντίκτυπος των αποτελεσμάτων, των επιτευγμάτων και των διδαγμάτων που αντλήθηκαν από προηγούμενα έργα MED που υλοποιήθηκαν σε διάφορες περιοχές και αφορούσαν στη βιώσιμη διαχείριση της γης και των φυσικών πόρων στη λεκάνη της Μεσογείου. Αυτή η έκθεση πολιτικής συγκεντρώνει πολιτικές συστάσεις που προέκυψαν από 13 έργα MED Ευρωπαϊκής Ένωσης και 14 εταίρους από επτά βόρειες χώρες (Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Κροατία, Σλοβενία, Ελλάδα και Πορτογαλία) και μία προσκεκλημένη χώρα (Αλβανία), επιλέξιμη για το Μηχανισμό Προ- ενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ). Αυτή η έκθεση πολιτικής είναι απολύτως σύμφωνη με το Στρατηγικό Πλαίσιο για τα Μεσογειακά Δάση (SFMF). Πράγματι, για τα Μεσογειακά δάση και τις δασικές εκτάσεις, μια ανοιχτή και διαφανή, διετή εκτενή διαδικασία κατάρτισε ένα στρατηγικό πλαίσιο. Στις 21 Μαρτίου 2013, οι Υπουργοί των Μεσογειακών χωρών συναντήθηκαν, κατά τη διάρκεια της 3ης Μεσογειακής Δασικής Εβδομάδας (Tlemcen, Αλγερία, 2013) και δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν την εφαρμογή των δράσεων και μέτρων με σκοπό την επίτευξη των στόχων του Στρατηγικού Πλαισίου για τα Μεσογειακά Δάση, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις ειδικές ανάγκες της κάθε χώρας. Η αξιολόγηση βρίσκεται σε εξέλιξη και θα παρουσιαστεί κατά τη διάρκεια της 4ης Μεσογειακής Δασικής Εβδομάδας (Βαρκελώνη, Ισπανία, 2015). Το Στρατηγικό Πλαίσιο για τα Μεσογειακά Δάση είναι και παραμένει το έγγραφο αναφοράς για τη διαχείριση των Μεσογειακών δασών και των δασικών εκτάσεων. Αυτή η έκθεση πολιτικής, η οποία συντάχθηκε από τους εταίρους του έργου MEDLAND2020 και συντονίστηκε από το Διεθνή Οργανισμό Μεσογειακών Δασών, αποτελεί προέκταση του Στρατηγικού Πλαισίου για τα Μεσογειακά Δάση και άλλες φυσικές περιοχές της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων των γεωργικών και περιαστικών περιοχών. σελίδα 4

5 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Έργα: όλα 1. Προώθηση της συνεργασίας μεταξύ γειτονικών ιδιοκτητών γης μικρού κλήρου, για την εφαρμογή ενός ενιαίου, ευρείας κλίμακας συστήματος διαχείρισης των φυσικών πόρων. Προώθηση της συνεργατικής διαχείρισης των δασών (ιδιωτικών ή/και δημόσιων) μέσω των σχεδίων διαχείρισης των δασών, σε μεγαλύτερη κλίμακα από εκείνη της μεμονωμένης δασικής ιδιοκτησίας. Βελτίωση της διασύνδεσης και μεταφοράς των γνώσεων και των δεξιοτήτων μεταξύ της έρευνας και του πεδίου εφαρμογής. Βελτίωση της σχέσης μεταξύ έρευνας και πεδίου σελίδα 5

6 2. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Έργα : SYLVAMED, 2BPARKS, OSDDT-MED, WOODe3, PROFORBIOMED Προώθηση της χρήσης δασικών και γεωργικών προϊόντων σε όλα τα επίπεδα για την ενίσχυση των κοινωνικών (απασχόληση), οικονομικών (εδαφική αξιοποίηση) και οικολογικών (πρόληψη πυρκαγιών, βιοποικιλότητα, τοπίο) οφελών, που απορρέουν από την παραδοσιακή και πολιτιστική, βιώσιμη διαχείριση των πόρων στην Μεσόγειο. Δημιουργία μηχανισμών χρηματοδότησης και τεχνικής υποστήριξης για την προώθηση των επιχειρήσεων που δρουν υπέρ της βιοποικιλότητας και της πράσινης ανάπτυξης σε προστατευόμενες περιοχές. Σχεδιασμός ενός στρατηγικού πλαισίου σε Μεσογειακό επίπεδο που θα στηρίζει την αξιοποίηση των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές επιπτώσεις αξιοποίησης της βιοποικιλότητας. Ενίσχυση της βιώσιμης και νόμιμης διαχείρισης των δασών, μέσω της βελτίωσης, όπου χρειάζεται, των μεθόδων παρακολούθησης της συγκομιδής ξυλείας ή με την προώθηση της πιστοποίησης των δασών. Παροχή πληροφοριών σχετικά με τη διαθεσιμότητα των πόρων ξυλείας στους τοπικούς φορείς χάραξης πολιτικής και σε όλους τους ενδιαφερόμενους (με καλή χαρτογράφηση των δασικών εκτάσεων συγκομιδής, της ποσότητας που συλλέγεται, της υφιστάμενης και δυνητικής έκτασης συγκομιδής για την αποφυγή υπερεκμετάλλευσης). ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Η μέση Συνολική Οικονομική Αξία των Μεσογειακών Δασών εκτιμήθηκε σε 133 / εκτάριο σελίδα 6

7 Διερεύνηση των συστημάτων Πληρωμών για Υπηρεσίες Οικοσυστήματος (PES) ως ένα πολύτιμο χρηματοδοτικό εργαλείο για την υλοποίηση βιώσιμων στρατηγικών διαχείρισης των φυσικών πόρων, και ενσωμάτωση της αξιολόγησης των υπηρεσιών οικοσυστήματος σε πολιτικές περιβαλλοντικής διαχείρισης. Εκτίμηση της οικονομικής αξίας των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους και προώθηση της ένταξης των εν λόγω αξιών στα λογιστικά συστήματα και στην υποβολή εκθέσεων σε Ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Προώθηση συστημάτων PES σχετικά με τη βιώσιμη χρήση / αξιοποίηση των δασικών υπηρεσιών και προϊόντων. Προώθηση της χρήσης των συστημάτων PES από ιδιώτες ιδιοκτήτες δασών και συμμετοχή τους στο σχεδιασμό των συστημάτων αυτών. Ενσωμάτωση συστημάτων PES σε σχέδια δασικής διαχείρισης και ανάπτυξη ξεκάθαρων πολιτικών και στρατηγικών σε σχέση με αυτά. Ενδυνάμωση της άποψης ότι η βασική αφετηρία της όποιας ρύθμισης για τη συλλογή φρούτων του δάσους θα πρέπει να σχετίζεται με το αναφαίρετο δικαίωμα του ιδιοκτήτη της γης, να χρησιμοποιεί το προϊόν με βιώσιμο τρόπο ή να μεταβιβάσει το δικαίωμα αυτό σε ένα άλλο ιδιώτη ή νομικό πρόσωπο. Η αξία αυτή είναι υψηλότερη για τις Βόρειες Μεσογειακές χώρες (173 / εκτάριο) σε σχέση με τις χώρες του Νότου (70 / εκτάριο) και της Ανατολής (48 / εκτάριο) Σύνταξη μελετών πριν την έγκριση του έργου: οι αρχές θα πρέπει να απαιτούν μελέτες της αλυσίδας εφοδιασμού ξυλείας, προκειμένου να αποφευχθεί ο ανταγωνισμός για τις πρώτες ύλες, καθώς και οι όποιες αλλαγές στο επίπεδο της απασχόλησης και στις παραδοσιακές χρήσεις των πόρων. Οι παροχές που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εκπαιδευτικούς σκοπούς και για τη διεύρυνση της διεπιστημονικότητας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. : Croitoru, L. and Merlo, M. (2005) Chapter 4. Mediterranean Forest Values. In: Merlo, M. and Croitoru, L. (Eds.) Valuing Mediterranean forests: Towards Total Economic Value, CABI Publishing, Wallingford, p.406. σελίδα 7

8 3. Συμμετοχή από την πρώτη στιγμή όλων, των ιδιωτών και δημόσιων ενδιαφερόμενων φορέων της περιοχή. ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Έργα : QUALIGOUV, 2BPARKS, SYLVAMED, PROFORBIOMED, OSDDT-MED, WOODe3, MODEL FOREST Συμμετοχή όλων των ιδιωτικών και δημόσιων φορέων της περιοχής από την αρχή της διαδικασίας ως στοιχείο απαραίτητο για την αποτελεσματική διακυβέρνηση. Στη διαδικασία αυτή είναι πολύ σημαντικό να συνυπολογιστούν και οι ιδιοκτήτες των φυσικών περιοχών. Διάγνωση της διακυβέρνησης και κατανόηση του χώρου στον οποίο θα υλοποιηθεί ένα σχέδιο τοπικής ανάπτυξης: πριν την έναρξη του σχεδίου οι δημόσιες αρχές και οι συντονιστές του έργου θα πρέπει να γνωρίζουν τον τρόπο διαχείρισης της περιοχής. Άμεση και μόνιμη επικοινωνία μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών (εταίροι και φορείς χάραξης πολιτικής) κατά τη διάρκεια της φάσης υλοποίησης του τοπικού προγράμματος ανάπτυξης. Ενσωμάτωση περιβαλλοντικών προβληματισμών σε άλλους τομείς πολιτικής, ιδίως σε οικονομικούς τομείς. Υποστήριξη και εφαρμογή μοντέλων συν-διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές. Δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για διάλογο σε όλα τα επίπεδα (τοπικό, εθνικό, διεθνές) και ενθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των ιδιωτικών και δημόσιων φορέων, εμπλεκόμενων στη διαχείριση του δάσους. Παροχή βοήθειας στους ιδιοκτήτες δασών για τη δημιουρ- γία σχεδίων διαχείρισης για τα δάση τους (οικονομικά κίνητρα, π. χ. έκπτωση φόρου, κλπ). Ρύθμιση θεμάτων του ιδιοκτησιακού καθεστώτος (κυρίως όσον αφορά στα δάση). Διαμόρφωση κατάλληλου νομικού και θεσμικού πλαισίου, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι τα PES μπορούν να λάβουν ποικίλες μορφές, όσον αφορά συμβατικές συμφωνίες, μεθόδους χρέωσης και πληρωμής, συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών κλπ. σελίδα 8

9 Εφαρμογή βιώσιμης διακυβέρνησης της περιοχής, η οποία θα πρέπει να περιορίσει την υπερεκμετάλλευση του εδάφους και των φυσικών πόρων εν γένει, και θα είναι αποτελεσματική σε ενδιάμεσο επίπεδο (διακοινοτική). Επαναπροσδιορισμός των στόχων και της πολιτικής για τις προστατευόμενες περιοχές και προσπάθεια συγκερασμού της διατήρησης των φυσικών πόρων με παράλληλη ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Ενθάρρυνση δημιουργίας ενώσεων των ιδιοκτητών δασών, είτε πρόκειται για δημόσια είτε για ιδιωτικά, παρέχοντας επίσης τεχνική βοήθεια. Αυτό θα οδηγήσει, για παράδειγμα, στην καλύτερη τεχνική υποστήριξη και κινητοποίηση στους τομείς της δασικής βιομάζας και ξυλείας. Υιοθέτηση νέων μοντέλων διοίκησης και χρηματοδότησης για τις προστατευόμενες περιοχές, προκειμένου, να ενισχυθεί η συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες και να αναδειχθεί η συμβολή τους στην τοπική ανάπτυξη. Περιορισμός της γραφειοκρατίας, με τη σύσταση «υπηρε- σίας μιας στάσης» με στόχο τη μείωση των εμποδίων στην ιδιωτική πρωτοβουλία και την επιχειρηματικότητα. Προώθηση του συντονισμού σε θεσμικό επίπεδο μεταξύ:» των διαφόρων επιπέδων της διοίκησης και των επιχειρησιακών προγραμμάτων τους,» της δασικής και της ενεργειακής πολιτικής,» πολλών περιφερειών υιοθετώντας έτσι μια περισσότερο ολιστική προσέγγιση. Ενίσχυση της κοινής διαχείρισης μεταξύ της προσφοράς και της παραγωγής / πώλησης ενέργειας. Απαιτείται συμμετοχική διαχείριση προκειμένου να υπάρξει καλύτερη ικανότητα ανταπόκρισης σε περίπτωση πιθανών αλλαγών στο κόστος και στις ποσότητες, και στην εξασφάλιση καλύτερων συνεργειών στο σύνολο της αλυσίδας παραγωγής ενέργειας. Υιοθέτηση μοντέλων κοινής διαχείρισης σελίδα 9

10 4. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΣΥ- ΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ Έργα : OSDDT-MED, 2BPARKS, SYLVAMED, MEDISS FORCLIMADPT Ενίσχυση της ευαισθητοποίησης των ενδιαφερόμενων μερών, σχετικά με τις συνέπειες της στεγανοποίηση του εδάφους στο περιβάλλον, με κύριο στόχο τον περιορισμό της εκμετάλλευσης του. Προώθηση πολιτικών σχετικά με την επιβολή φόρων, που θα παρακινούν τους ενδιαφερόμενους να επαναχρησιμοποιούν περιοχές όπου έχει γίνει ήδη εκμετάλλευση ή στεγανοποίηση του εδάφους. Ολοκλήρωση της Οδηγίας Πλαισίου της Ε.Ε. για τη διαχείριση του εδάφους (2006) Οριστικοποίηση των Κατευθυντήριων Γραμμών του Πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Έδαφος (2006), που περιορίζουν την κατανάλωση του. Χρησιμοποίηση, από τις δημόσιες αρχές, εργαλείων κατάλ- ληλων για τον προσδιορισμό και την εκτίμηση των άμεσων δαπανών που προκύπτουν από ατυχήματα και φυσικές καταστροφές, σε περιπτώσεις οικοδομικής δραστηριότητας σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Οι δαπάνες αυτές θα πρέπει να ενσωματωθούν σε φόρους ανέγερσης οικοδομής. σελίδα 10 Προσδιορισμός, από τις δημόσιες αρχές, των δαπανών που προκύπτουν εξαιτίας της στεγανοποίησης του εδάφους και εκτίμηση της οικονομικής αξίας των περιβαλλοντικών λειτουργιών και υπηρεσιών των φυσικών εδαφών. Εκπόνηση αποτελεσματικού χωροταξικού σχεδιασμού βασισμένου σε ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων στη γεωλογία, γεωγραφία, πολεοδομία, λογιστική, δασοκομία, οικολογία, κοινωνιολογία, αρχιτεκτονική, γεωπονία, κλπ. Επανεξέταση των αστικών και περιαστικών περιοχών ώστε να υπολογιστούν νέοι παράγοντες του φυσικού περιβάλλοντος που αποτελούν πηγές βιοποικιλότητας (συμπεριλαμβανομένων των δασικών περιοχών), συμβάλλοντας έτσι στην αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την περιοχή της Μεσογείου, η οποία είναι ήδη πυκνοκατοικημένη και αστικοποιημένη, ιδιαίτερα κατά μήκος των ακτών, γεγονός που οδηγεί στην εισβολή των αστικών περιοχών στην ενδοχώρα, την αύξηση της στεγανοποίησης του εδάφους και την υποβάθμιση των φυσικών περιοχών. Ενσωμάτωση της αποτίμησης των υπηρεσιών οικοσυστήματος στις πολιτικές χωροταξίας και περιβάλλοντος. Προώθηση ενός αποτελεσματικού σχεδιασμού χρήσης της γης στις προστατευόμενες περιοχές, με στόχο την αποτελεσματικότερη αειφόρο εκμετάλλευση του εδάφους, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για την δημιουργία τοπικών επιχειρήσεων. Απόδοση οικονομικής αξίας στο έδαφος, με την προώθηση του γεωργικού τομέα. Εμπλουτισμός και διάχυση των γνώσεων σχετικά με τη βιοποικιλότητα της Μεσογείου, με στόχο την περαιτέρω αξιοποίησή της και την ενίσχυση του ενδιαφέροντος για αυτήν. Απομάκρυνση παράνομων χωματερών στις Μεσογειακές αγροτικές περιοχές. Ενίσχυση των αιτήσεων ερευνητικών ομάδων λαμβάνοντας υπόψη τις προσδοκίες των ενδιαφερόμενων μερών.

11 ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ: ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Έργα : PROFORBIOMED, WOODe3 Προώθηση μιας διαφορετικής κλίμακας κατανάλωσης ενέργειας: από το μικρό λέβητα έως τη μεγάλη μονάδα παραγωγής θερμότητας. Η αλυσίδα εφοδιασμού προϋποθέτει την εξέλιξη όλων των ομάδων καταναλωτών. Υποστήριξη παροχής επιχορηγήσεων για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ιδιαίτερα της βιομάζας:» Μείωση των τοπικών φόρων που επιβάλλονται για χρήση των συστημάτων θέρμανσης με βιομάζα, λόγω των έμμεσων οφελών της χρήσης βιομάζας.» Επιχορηγήσεις για την κάλυψη της διαφοράς κόστους μεταξύ της αγοράς ενός λέβητα ορυκτών καυσίμων και βιομάζας.» Ειδικές φορολογικές ελαφρύνσεις ή επιδοτήσεις για δασικές εργασίες που σχετίζονται με την συγκομιδή, μετατροπή και μεταφορά της βιομάζας.» Επιχορήγηση δασικών επιχειρήσεων μικρής κλίμακας για επενδύσεις σε υποδομές και εξοπλισμό.» Δημιουργία ενός ανταγωνιστικού προγράμματος επιχορηγήσεων για έρευνα σχετικά με την αειφόρο διαχείριση της δασικής βιομάζας, με έμφαση στη λειτουργία των οικοσυστημάτων, των εδαφών, των υδάτων και της βιοποικιλότητας, καθώς και την αποτελεσματικότητα της ξυλώδους βιομάζας. Αντιμετώπιση της έλλειψης κινήτρων για τη θερμική ενέργεια και τη συνδυασμένη παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού (CHP) ή την επέκταση των υφιστάμενων κινήτρων. Υποστήριξη της παροχής κινήτρων για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και ιδιαίτερα για τη βιομάζα:» Μείωση του φόρου επί των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ή του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), όπου εφαρμόζεται.» Έναρξη κρατικών προγραμμάτων για την επιδότηση ιδιοκτητών, προκειμένου να βοηθηθούν στην αγορά τεχνολογιών Ανανεώσιμων Πηγών Θέρμανσης (Εφάπαξ επιχορήγηση για τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Θερμότητας). Η φορολογία που σχετίζεται με το ακίνητο θα μπορούσε, επίσης, να ενθαρρύνει τους ιδιώτες ιδιοκτήτες δασών να συμμετάσχουν στην επιχειρηματική λογική και σε βελτιώσεις στη διαχείριση των δασών. 5.» Επιβράβευση για τις χαμηλές εκπομπές ρύπων και τη βιωσιμότητα των συστημάτων θέρμανσης. Σύστημα ανταμοιβών για τα εργοστάσια, που είναι σε θέση να εγγυηθούν χαμηλές εκπομπές ρύπων (οξείδιο του αζώτου NΟx, σκόνη, SΟx, κλπ). Επιβολή φόρου για την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) ή παροχή κινήτρων για την προώθηση και την ανάπτυξη της βιοενέργειας. Ευνοϊκή μεταχείριση μονάδων παραγωγής θερμότητας οι οποίες εξασφαλίζουν μεγάλο αριθμό ωρών σταθερής λειτουργίας (2.200 ώρες). σελίδα 11

12 5. Δημιουργία σοβαρών αντικινήτρων για τα ορυκτά καύσιμα, σε σύγκριση με τις ανανεώσιμες πηγές, που θα ωθήσουν την καινοτομία και την έρευνα, όπως για παράδειγμα, ο φόρος επί των ρύπων αερίων θερμοκηπίου (εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα CO 2 ) και η υποχρεωτική φορολογία βενζίνης (ή κατώτατη τιμή της βενζίνης) στο πλαίσιο των μεταφερόμενων υγρών καυσίμων. Προώθηση της Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) για την προσαρμογή λεβήτων, στις ιδιαιτερότητες της τοπικής βιομάζας. Ρύθμιση διάφορων χρήσεων βιομάζας. Ενθάρρυνση καλύτερης δυνατής χρήσης της ξυλείας, για τη δημιουργία εισοδήματος για τον ιδιοκτήτη του δάσους καθώς και τη διατήρηση της ισορροπίας της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού (αποφυγή ανταγωνισμού όσον αφορά τη χρήση του συγκεκριμένου πόρου). Βελτίωση των γνώσεων σχετικά με τις συνέπειες της συγκομιδής ξυλείας για το περιβάλλον. Προώθηση χρήσης βιομάζας στη δημόσια διοίκηση: ενθάρρυνση της εγκατάστασης καυστήρων βιομάζας σε δημόσια κτίρια. Χρήση δασικών βιοκαυσίμων σε δημόσιες εγκαταστάσεις και προώθηση έμπειρων τεχνικών, που υποστηρίζουν σχετικά έργα χρήσης της βιομάζας. Ενθάρρυνση δημιουργίας συστάδας επιχειρήσεων (clusters) στον τομέα της δασικής βιομάζας και ένταξη σ αυτά συγκροτημάτων έρευνας-γνώσης, προκειμένου, να παράσχουν τις απαραίτητες πληροφορίες και λύσεις. Αυτό θα δώσει μεγαλύτερες ευκαιρίες για προσέλκυση χρηματοδότησης, θα βελτιώσει τη διαπραγματευτική ισχύ ενώ θα πετύχει κοινή χρήση εγκαταστάσεων με λιγότερα έξοδα. Αποσαφήνιση και ενίσχυση της ευαισθητοποίησης όσον αφορά στην αγορά της παραγόμενης από το ξύλο ενέργειας: προσδιορισμός των ανταγωνιστικών χρηστών και άλλες χρήσεις του ξύλου, που έχουν επιπτώσεις στο κόστος και τη διαθεσιμότητα της βιομάζας. Καλύτερη κατανόηση της διαθεσιμότητας δασικής βιομάζας μιας δεδομένης περιοχής: προσδιορισμός των τομέων της προσφοράς, των προμηθευτών δασικής βιομάζας, της απόστασης μεταξύ πόρων και εγκαταστάσεων, κλπ. σελίδα 12

13 Ρύθμιση συμβάσεων προμήθειας βιομάζας με άξονα τη βιώσιμη διαχείρισή της. Οι συμβάσεις πρέπει να περιλαμβάνουν ειδικούς όρους, σχετικά με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της βιομάζας, ώστε να διασφαλιστεί η διαφάνεια, η μείωση του κόστους και η προσφορά βιομάζας υψηλής ποιότητας. Εισαγωγή τεχνικών προδιαγραφών, κυρίως στον τομέα των κατασκευών, προκειμένου να διευκολυνθεί η εγκατάσταση των λεβήτων. Εισαγωγή προτύπων για τα βιοκαύσιμα, όπως η διασφάλιση της ποιότητας των στερεών βιοκαυσίμων, για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των τελικών χρηστών. Επέκταση των διαχειριζόμενων δασικών περιοχών με την εφαρμογή εργαλείων διαχείρισης και βραχυπρόθεσμο προγραμματισμό. Προώθηση της συγκομιδής σε δημόσια δάση, για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη προμήθεια. Σταθεροποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, οικονομικά/ φορολογικά κίνητρα και διαδικασίες έγκρισης της συγκομιδής του ξύλου. Εξασφάλιση του συντονισμού για κάθε συναφές ζήτημα (ενέργεια, περιβάλλον, δάση). σελίδα 13 Δημιουργία ειδικών «κέντρων υποδοχής», όπου ο καθένας μπορεί να «ανταλλάξει» την παραγωγή βιομάζας με τελικά ενεργειακά προϊόντα (τρίμματα ξύλου, μπρικέτες, κλπ), προκειμένου να ενθαρρυνθεί η χρήση της βιομάζας. Έναρξη υποδειγματικών πιλοτικών έργων: κατασκευή μονάδων μικρής κλίμακας παραγωγής τριμμάτων ξύλου και καύσης βιομάζας ξύλου για την παραγωγή ενέργειας, οι οποίες θα είναι επισκέψιμες από το ευρύ κοινό, προκειμένου να επιτευχθεί καλύτερη κατανοήση της συγκεκριμένης τεχνολογίας. Όπου είναι δυνατό, η προτεραιότητα για χρηματοδότηση, θα πρέπει να δίδεται στις υπάρχουσες δημόσιες εγκαταστάσεις ή δημοτικές κατοικίες. Ενίσχυση της παροχής κινήτρων για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, κυρίως τη βιομάζα

14 6. Απόδοση κοινωνικό-οικονομικής αξίας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και στις δαπάνες πρόληψης, μέσω στρατηγικών περιορισμού τους, όπως για παράδειγμα, της χρήσης μεθόδου προσέγγισης κόστους αποτελεσματικότητας για τη διαχείριση των δασών, ως εργαλείου αναχαίτισης της αναμενόμενης αύξησης του κινδύνου δασικών πυρκαγιών. Ενημέρωση όσον αφορά την αλληλεπίδραση μεταξύ των φυσικών διαταραχών (ξηρασία, παράσιτα και πυρκαγιές), με δεδομένο ότι τα σενάρια περί κλιματικής αλλαγής, ενισχύονται με την παράλληλη διαδικασία εγκατάλειψης της διαχείρισης της γης. Περιορισμός της κοινωνικής ευπάθειας σε φυσικούς κινδύνους, ιδίως βάσει των σεναρίων κλιματικής αλλαγής, όπου ακραία φαινόμενα, όπως πυρκαγιές, πλημμύρες ή καταιγίδες θα εμφανίζονται με νέα χωρική κατανομή, συχνότητα και ένταση και θα επηρεάσουν πληθυσμούς, που δεν είναι συνηθισμένοι σε αυτά. Υιοθέτηση, το συντομότερο δυνατόν, αναγκαίων στρατηγικών άμβλυνσης της κλιματικής αλλαγής, ακόμη και αν τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα δεν ταιριάζουν απόλυτα με τις παρούσες πολιτικές. Η αποτελεσματική ένταξη όλων των τομέων της οικονομίας, που μπορεί να επηρεαστούν από την απώλεια των δασικών προϊόντων και υπηρεσιών οφειλόμενη στην κλιματική αλλαγή (για παράδειγμα η ποιότητα του τοπίου και του τουρισμού), μπορεί να προσφέρει ένα νέο πρότυπο συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικών και δημόσιων φορέων (ενίσχυση της συμμετοχής των τοπικών ιδιοκτητών δασών στη διατήρηση του τοπίου ως πόρο για τον τουρισμό, κλπ.). Χωροταξικός σχεδιασμός και διαχείριση της γης στην περιοχή της Μεσογείου, λαμβάνοντας υπόψη τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών σε όλα τα επίπεδα (για παράδειγμα, από τον χωροταξικό σχεδιασμό έως την ανέγερση κατοικιών). Διάδοση αποτελεσματικών μέτρων διαχείρισης γης που επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των κινδύνων πυρκαγιάς και σε άλλα μέτρα πρόληψης φυσικών κινδύνων, καθιστώντας τα έτσι πιο ορατά στους φορείς χάραξης πολιτικής. Εφαρμογή μεθοδολογιών σε επιστημονικό επίπεδο, προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των μέτρων πρόληψης των δασικών πυρκαγιών, βασισμένων στη διαχείριση της γης. Περιορισμός της κοινωνικής ευπάθειας σε φυσικούς κινδύνους ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΛΛΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ Έργα : PROTECT, CYPFIRE, FOR CLIMADAPT, QUALIGOUV, MEDISS σελίδα 14

15 Ανάπτυξη μεθοδολογιών με στόχο την αποτίμηση των κινδύνων των δασικών πυρκαγιών και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των μέτρων πρόληψης πυρκαγιών. Υποστήριξη των βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης της γης, για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών σε τοπικό επίπεδο. Ενσωμάτωση των προτεινόμενων εργαλείων σε διεπιστημονικά μοντέλα για την χωροταξική διαχείριση. Προώθηση ενεργής κοινωνικής συμμετοχής στην πρό- ληψη των δασικών πυρκαγιών:» Αποτελεσματική συνεργασία: συν-κατασκευή και συν-υπευθυνότητα όλων των ενδιαφερόμενων μερών (πυροσβεστικές υπηρεσίες, διαχειριστές δασών, χρήστες, κλπ)» Συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών, καθιστώντας τους μέρος της ενεργούς διαχείρισης, ιδίως μέσω εθελοντών επιτήρησης προγραμμάτων πυρκαγιάς Ενίσχυση της ευαισθητοποίησης του τοπικού πλη- θυσμού όσον αφορά τα μέτρα πρόληψης δασικών πυρκαγιών και τις τεχνικές για τη διαχείριση έκτακτης ανάγκης. Εάν είναι απαραίτητο, προώθηση δημιουργίας φυτειών (δενδροφύτευση) για τη μείωση των επιπτώσεων των φυσικών κινδύνων, που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή (διάβρωση του εδάφους, απερήμωση και πυρκαγιά). σελίδα 15 Ενσωμάτωση τοπικών σχεδίων πρόληψης στα συστήματα αποτελεσματικής και λεπτομερούς πρόβλεψης δασικής πυρκαγιάς, προκειμένου να γίνει καλύτερη διαχείριση των ενεργειών επιτήρησης στο έδαφος. Ανάπτυξη παραγωγής αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών σε φυσικές περιοχές και χρήση τους ως «διάδρομο» ενάντια στις δασικές πυρκαγιές.

16 7. ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΑΣΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΑΣΟΚΟΜΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Έργα : FOR CLIMADAPT, SYLVAMED, CYPFIRE, MEDISS, OSDDT-MED Διόρθωση κάποιων γεωργικών πρακτικών, που είναι πιθανόν να καταστούν ακατάλληλες Αποτελεσματική ενσωμάτωση της αειφόρου διαχείρισης των φυσικών πόρων στις στρατηγικές άμβλυνσης της κλιματικής αλλαγής, όπως για παράδειγμα, την προώθηση της πολλαπλής χρήσης του ξύλου (ενέργεια και κατασκευή) ώστε να επιτευχθούν οικονομίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Προώθηση της συμμετοχικής διαχείρισης τοπίου, με άξονα τη μείωση της ευπάθειας των δασών αλλά και της κοινωνίας στην κλιματική αλλαγή (μεταφορά ξυλείας και πρόληψη φωτιάς, διαχείριση δασών και καλύτερη παροχή νερού, συγκομιδή δέντρων και δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα, κλπ). Διόρθωση κάποιων γεωργικών πρακτικών, που είναι πιθανόν να αποδειχτούν ακατάλληλες. Εφαρμογή των συστάσεων της Δασικής Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα δάση και το δασικό τομέα. Ενημέρωση όσον αφορά στο συνολικό κόστος εγκατάλειψης της διαχείρισης της γης, από οικολογική (απώλεια της βιοποικιλότητας, αύξηση των κινδύνων πυρκαγιών ή πλημμύρων, κλπ), κοινωνική (ερήμωση της υπαίθρου, απώλεια θέσεων εργασίας, επιπτώσεις στην ποιότητα του τοπίου, κλπ) και οικονομική σκοπιά (περιορισμός της περιφερειακής ανάπτυξης). Υποστήριξη γνώσεων σχετικά με τη βιοποικιλότητα της Μεσογείου, με στόχο την ενίσχυση της αξιοποίησης και του ενδιαφέροντος για τον αγροτικό τομέα. Χρήση συστημάτων PES για την παραγωγή εισοδήματος για τους ιδιώτες ιδιοκτήτες δασών κυρίως, ενθαρρύνοντας την εφαρμογή των σχετικών μέτρων. Ρύθμιση της νομοθεσίας σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο για τη βελτίωση της προστασίας και διαχείρισης των μνημειακών δέντρων και των ώριμων δασών. Προώθηση της παραγωγής φυτών που καταναλώνουν λιγότερο νερό, όπως τα αρωματικά βότανα. σελίδα 16

17 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ/ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΙΚΡΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Έργα : MEDISS, 2BPARKS, SYLVAMED, RURURBAL, WOODe3 8. Ενίσχυση της αλληλεπίδρασης και συνεργασίας μεταξύ των τοπικών επιχειρήσεων - προμηθευτών (ΜΜΕ), με στόχο τη βελτίωση της αξιοποίησης όλων των τοπικών πόρων και την εξεύρεση λύσεων για τη σύνδεση του τουρισμού και της εμπορίας των τοπικών προϊόντων. Προώθηση μιας φιλικής προς το περιβάλλον νοοτροπίας και του σεβασμού για το περιβάλλον, κατά την παραγωγή δασικών προϊόντων και ενίσχυση της αξίας τους στην αγορά μέσω συστημάτων PES. Προώθηση της έρευνας για την εκτίμηση της αξίας των περιβαλλοντικών υπηρεσιών και δημιουργία αγοράς για αυτές. Στήριξη της παραγωγής και χρήσης τοπικών προϊόντων, όπως αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά μέσω της μικρής αλυσίδας εφοδιασμού. Προώθηση μοντέλων διατροφής, ως μέσο για την επέκταση και ενίσχυση των τοπικών δικτύων που βασίζονται στην αλληλοϋποστήριξη. Ανάπτυξη των δράσεων, που ευνοούν δίκαιες σχέσεις μεταξύ των περιαστικών αγροτικών περιοχών και των αστικών κέντρων. Αύξηση του μεριδίου της τοπικής παραγωγής στην προμή- θεια «βασικών» προϊόντων. Υποστήριξη και ενίσχυση των τοπικών αλυσίδων βιομάζας με την παραγωγή δασικών προϊόντων προστιθέμενης αξίας και τη χρήση της βιομάζας σε τοπικά συστήματα θέρμανσης. Ενθάρρυνση της δημιουργίας μικρών αλυσίδων εφοδιασμού στη συγκομιδή, για τη μείωση των επιπτώσεων των οδικών μεταφορών στο αποτύπωμα άνθρακα. Προώθηση δίκαιων σχέσεων μεταξύ περιαστικών αγροτικών περιοχών και αστικών κέντρων σελίδα 17

18 9. ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Έργα : SUSTEN, 2BPARKS, SYLVAMED, MEDISS Προώθηση και στήριξη των επιχειρήσεων βιώσιμου τουρισμού μέσω της υιοθέτησης περιφερειακών πολιτικών που ενσωματώνουν και συνδέουν τον τουρισμό και το σχεδιασμό και διαχείριση της αειφόρου ανάπτυξης. Η Μεσόγειος είναι η κορυφαία τουριστική περιοχή του κόσμου. Το 2005, τις Μεσογειακές χώρες επισκέφθηκαν 246 εκατομμύρια τουρίστες, το 30,5 % του παγκόσμιου τουρισμού Βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των δημόσιων αρχών που σχετίζονται με τη χωροταξία, την προστασία του περιβάλλοντος και τις οικονομικές δραστηριότητες, προκειμένου να ενισχυθεί η διασύνδεση της περιβαλλοντικής πολιτικής με την οικονομική ανάπτυξη. Ανάπτυξη και υποστήριξη βιώσιμων μοντέλων τουρισμού για τις προστατευόμενες περιοχές, με βάση συμμετοχικές προσεγγίσεις, που εμπλέκουν τοπικούς και περιφερειακούς δημόσιους φορείς τουριστικών επιχειρήσεων και τον τοπικό πληθυσμό. Υποστήριξη (π.χ. μέσω επιχορηγήσεων και άλλων κινήτρων) της τουριστικής βιομηχανίας και ιδίως των ΜΜΕ, όσον αφορά στην υιοθέτηση αρχών διαχείρισης, βασισμένων στην καλή κατάσταση του περιβάλλοντος, στην ποιότητα, την καινοτομία και την ολοκληρωμένη προσφορά. Βελτίωση των μοντέλων επικοινωνίας, στηρίζοντας τις επιχειρήσεις και τους δημόσιους οργανισμούς, ώστε να αξιοποιήσουν από κοινού τις νέες δυνατότητες των Τεχνολογιών Επικοινωνίας και Πληροφοριών, όσον αφορά την αλληλεπίδραση μεταξύ της φυσικής κληρονομιάς, των επιχειρηματιών του τουρισμού και των καταναλωτών. σελίδα 18

19 Χρήση συστημάτων PES, για την ενθάρρυνση ιδιωτών όσον αφορά στην προώθηση του κοινωνικού ρόλου του δάσους, συμπεριλαμβανομένης της σχέσης του με τον τουρισμό (κοινωνικές χρήσεις των δασών και ανάπτυξη του τουρισμού). Βελτίωση της επιχειρησιακής ικανότητας στον τομέα του βιώσιμου τουρισμού, μέσω θεσμικών οργάνων και ιδιωτικών αλλά και δημόσιων φορέων εμπλεκόμενων στην ανάπτυξη του τουρισμού με την υιοθέτηση, υποστήριξη (πχ. οικονομική) και προώθηση βιώσιμων προτύπων και πρακτικών. Προώθηση της συμμετοχικής προσέγγισης όσον αφορά στη διαχείριση στον τομέα του βιώσιμου τουρισμού, με την εμπλοκή όλων των επιχειρήσεων του κλάδου, μέσω της υιοθέτησης σχετικών προτύπων και πρακτικών. Ενεργή συμμετοχή πολλών ενδιαφερόμενων μερών, που επηρεάζονται από τον τουρισμό, σε δραστηριότητες τουριστικού σχεδιασμού, προκειμένου να ληφθούν υπόψη διάφορα κοινωνικά, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά, οικονομικά και πολιτικά ζητήματα που επηρεάζουν την αειφόρο ανάπτυξη. Χρήση τοπικών προϊόντων και κυρίως αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών με στόχο την ενίσχυση του χωρικού μάρκετινγκ/ανταγωνιστικότητας των τουριστικών περιοχών. : Bourse, L. (2012). Programme d activités «Tourisme et développement durable en Méditerranée», Plan Bleu, Centre d Activités Régionales PNUE/PAM, Sophia Antipolis, 39p. 637 εκατομμύρια τουρίστες (διεθνείς και εγχώριοι) αναμένονται στην περιοχή το 2025, με τους μισούς από αυτούς να επισκέπτονται τις παράκτιες περιοχές σελίδα 19

20 10. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΓΝΩΣΕΩΝ, ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Έργα : όλα Προώθηση και υποστήριξη ενεργειών ανάπτυξης των ικανοτήτων των φορέων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, σε βασικούς τομείς όπως διακυβέρνηση και επικοινωνία, συνδυάζοντας τη διατήρηση της φύσης, την εδαφική ανάπτυξη, κλπ. Ενθάρρυνση των δράσεων κεφαλαιοποίησης της γνώσης και εμπειρίας (συναντήσεις, σεμινάρια, εκπαίδευση, εργαστήρια, κλπ), με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων, για την προστασία της βιοποικιλότητας, σχεδιασμός συστημάτων PES, διαχείριση του κινδύνου, κλπ. Σημαντική βελτίωση της συλλογής δεδομένων, προκειμένου να ενισχυθεί η ανάλυση και η στήριξη χάραξης πολιτικής. Βελτίωση της μεταφοράς γνώσης και ενσωμάτωσή της σε όλα τα επίπεδα Προώθηση και υποστήριξη μεθοδολογιών και δραστηριοτήτων κατάρτισης με αποδέκτες επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον καθημερινό προγραμματισμό και στη διαχείριση τουριστικών δραστηριοτήτων, καθώς και υψηλόβαθμων φορέων λήψης αποφάσεων με άξονα την αποτελεσματική εφαρμογή μιας βιώσιμης προσέγγισης διαχείρισης στον κλάδο. Παροχή καθοδήγησης για την ανάπτυξη πολιτικής στην έρευνα, την καινοτομία και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τόσο στο πλαίσιο του προγράμματος για τις χώρες Προενταξιακής Βοήθειας (IPA), όσο και του Εθνικού Επιχειρησιακού Προγράμματος που χρηματοδοτείται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Στόχος είναι να βελτιωθεί η ικανότητα ευθυγράμμισης με τις πολιτικές και τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη τη συνεισφορά των Συνδεδεμένων χωρών (Associates)» οριζόντια ενσωμάτωση, δηλαδή έλεγχος των συνθηκών μεταφοράς της πλατφόρμας συνεργασίας και σε άλλους τομείς και αλυσίδες εφοδιασμού των περιφερειακών οικονομιών των χωρών που συμμετέχουν,» κάθετη και διασυνοριακή ενσωμάτωση, μέσω της ανάπτυξης των αποτελεσμάτων του έργου σε σχέση με τις εθνικές και διεθνείς επιτυχημένες εμπειρίες στον τομέα των δικτύων μεταφοράς, της καινοτομίας και της τεχνολογίας. σελίδα 20

21 Υποστήριξη της θέσης των προϊόντων στην τοπική αγορά, συμπεριλαμβανομένης της επικοινωνίας μέσω της χρήσης λογότυπων και σημάτων. Ενθάρρυνση της χρήσης τοπικών προϊόντων μέσω της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της ευαισθητοποίησης, του δημόσιου διαλόγου, της εφαρμογής και της διάδοσης νέων πρωτοβουλιών. Βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού/κατάρτιση: Υπάρχει ανάγκη για επαγγελματική κατάρτιση των φορέων στον τομέα της παραγωγής ενέργειας, προκειμένου να υπάρξει:» βελτίωση της ποιότητας της βιομάζας» αναβάθμιση κατά μήκος της αλυσίδας παραγωγής. Αυτό θα επιφέρει βελτίωση στην ποιότητα της βιομάζας, αφού η κατάρτιση θα παρέχει στους φορείς εκμετάλλευσης τις απαραίτητες γνώσεις σχετικά με το θέμα. Ενίσχυση της εκπαίδευσης σε θέματα σχετικά με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και βιομάζας: Οι εγκαταστάσεις που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικές επισκέψεις. Ένταξη μαθημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης, εμπορίας, οικονομικής διαχείρισης, κατάλληλης τεχνολογίας, χρήσης βιομάζας ξύλου, κλπ, σε Πανεπιστήμια και Πολυτεχνεία. Αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού για τα έργα υπό εξέλιξη: αυτό είναι αναγκαίο, για την επιτυχία των πρωτοβουλιών του έργου, την προώθηση δράσεων ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης για το ευρύ κοινό και τις ομάδες των ενδιαφερόμενων, σχετικά με τις δραστηριότητες και το περιεχόμενο του έργου από την προετοιμασία μέχρι το τέλος της υλοποίησης του. Η συμμετοχή πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις φάσεις (συμπεριλαμβανομένων τις εκ των προτέρων, και ιδιαίτερα, τις εκ των υστέρων). Διάδοση / Διάχυση των θετικών αποτελεσμάτων της αειφόρου διαχείρισης των παραδοσιακών φυσικών πόρων των πολιτιστικών τοπίων της Μεσόγειου, ως ένα εργαλείο για την περιφερειακή ανάπτυξη, την προστασία της φύσης και την άμβλυνση της επίδρασης των φυσικών κινδύνων. Ενίσχυση της εκπαίδευσης για περιβαλλοντικά θέματα, όπως η δασοκομία και οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας σελίδα 21

22 1. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Έργα: όλαl Προώθηση και υποστήριξη της διεθνούς δικτύωσης μεταξύ των προστατευόμενων περιοχών και άλλων μονάδων της περιφέρειας σχετικών με τη διαχείριση των φυσικών πόρων. Στόχος είναι η διάχυση της εμπειρίας και η δημιουργία διακρατικής προστιθέμενης αξίας. Διαμόρφωση κατάλληλου νομικού πλαισίου για την ενθάρρυνση συστημάτων PES σε διασυνοριακό επίπεδο. Προώθηση ανταλλαγής τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, για να δοθούν απαντήσεις σε τοπικά προβλήματα. Ενίσχυση της συνεργασίας και της ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ των παραγωγών αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών σε Μεσογειακό επίπεδο (μία από τις μεγαλύτερες περιοχές παραγωγής στον κόσμο για αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά). Υποστήριξη των γνώσεων σχετικά με τη βιοποικιλότητα της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένων των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, με στόχο την τόνωση της αξιοποίησης και του ενδιαφέροντος σε αυτόν τον τομέα, για ιατρικούς και καλλυντικούς σκοπούς. Ενδυνάμωση της διαπεριφερειακής συνεργασίας και ανταλ- λαγή εμπειριών με άλλα έργα και προγράμματα. Δημιουργία συναίνεσης γύρω από τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα που αφορούν στη βιομάζα: ανάπτυξη κοινών λύσεων και θέσεων μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών μέσω σεμιναρίων, συνεδρίων, εργαστηρίων κλπ. Υπάρχει ανάγκη για βελτίωση του επαγγελματισμού στον κλάδο, παρέχοντας ακριβείς πληροφορίες για τη θετική αξιολόγηση της συνολικής χρήσης της βιομάζας. Προώθηση πλατφόρμας γνώσης και ανταλλαγής πληροφοριών, καθώς στο πλαίσιο της παγκόσμιας αλλαγής - όπου οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και των συνεχών μεταβολών στη χρήση γης, δημιουργούν ένα υψηλό επίπεδο αβεβαιότητας - τα διδάγματα που αντλήθηκαν σε ορισμένες περιοχές, θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα για άλλες (μεταφορά). σελίδα 22

23 Εκδόσεις: Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ), Μακεδονίας 1 Χανιά, ΤΘ 85, Κρήτη, T: , F: , info@maich.gr, website: Τίτλος πρωτοτύπου: Suggestions of innovative tools and solutions for efficient, sustainable and smart conservation and management of natural resources in the Mediterranean Εκδότης: AIFM με την υποστήριξη όλων των εταίρων του έργου MEDLAND2020, 2014 Μεταφραστική και γλωσσική επιμέλεια: ΜΑΙΧ Μορφοποίηση: Falhène Productions Moca Croce - Γαλλία Φωτογραφίες : Medland2020, Falhène Productions Εκτύπωση: Γραφοτεχνική Κρήτης ΑΕΕ Δεκ ISBN :

24