ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ: ANAΓΚΑΙΟΤΗΤΑ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥΣ

Transcript

1 ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ: ANAΓΚΑΙΟΤΗΤΑ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥΣ «Συμπληρώθηκαν φέτος πενήντα χρόνια από την υιοθέτηση της Oικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Aνθρώπου. H γέννηση του κειμένου, όπως είναι γνωστό, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τραγωδία του B Παγκοσμίου Πολέμου. Ποτέ μέχρι τότε στην ιστορία τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν παραβιάσθηκαν τόσο έντονα, τόσο συστηματικά. Ποτέ μέχρι τότε δεν είχε τόσο ωμά καταργηθεί ο άνθρωπος. Και είναι ασφαλώς η συλλογική, η οικουμενική συνειδητοποίηση της παγκοσμιότητας και του αδιαιρέτου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μια κατάκτηση άξια μνήμης. Ο χρόνος, έγραφε ο Γάλλος φιλόσοφος Alain, είναι πριν από όλα το μέλλον και δεν υπάρχει μέλλον παρά στο παρελθόν. H μνήμη δεν είναι άλλο παρά η συνεχής δοκιμασία ανάλυσης, το ερώτημα, η αμφιβολία της ορθότητας. Η μνήμη της Οικουμενικής Διακήρυξης δεν είναι γιορτή. Είναι η συναίσθηση της πορείας μιας μάχης. Με τις παραστάσεις του πριν και το βλέμμα του μετά. Eίναι η μάχη για την αποτελεσματική και καθολική προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παντού. Για το πέρασμα από την Oικουμενική Διακήρυξη στο ατομικό συνειδησιακό είναι. Mια μάχη που δεν θα έχει τέλος όσο θα υπάρχει έστω και ένα θύμα. Mια μάχη χωρίς τέλος, λόγω της αδυναμίας της ανθρώπινης φύσης, υποτελούς στα κάθε λογής συμφέροντα. Mια μάχη που μας αφορά όλους. O Bολταίρος στην προσπάθειά του να σώσει έναν άνθρωπο από τα βασανιστήρια, όταν ρωτήθηκε γιατί παλεύει με τόσο πάθος, απάντησε: «Aυτός ο άνθρωπος είμαι εγώ». Σήμερα με ευκολία και μέσα στην άνεση είμαι βέβαιος ότι όλοι θα συμφωνούν στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ελλοχεύει ο κίνδυνος της επανάπαυσης. Είναι λάθος. Τα γεγονότα διαψεύδουν. Ο ρατσισμός, η θέση της γυναίκας, ο βασανισμός, οι γενοκτονίες, η αυθαιρεσία σε βάρος του πολίτη, η προστασία των προσωπικών δεδομένων, ο κάθε λογής

2 δεσποτισμός. Υπάρχουν στον κόσμο που ζούμε. Προκαλούν. Και τελικά οι κοινωνίες που τα διασφαλίζουν είναι εκείνες που μπορούν και κινητοποιούν τις πιο δημιουργικές τους δυνάμεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της εποχής. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι συνάμα αξία, σκοπός και όρια. Είναι τα όρια, τα σύνορα του σύγχρονου πολιτισμού. Είναι ο σκοπός μιας παγκόσμιας πολυπολιτιστικής κοινωνίας βασισμένης στη διαφορετικότητα. Μιας δημοκρατικής και ειρηνικής κοινωνίας που στηρίζεται στον πλουραλισμό, την ανοχή και την ευρύτητα πνεύματος. Είναι οι αξίες της κατανόησης, ανοχής, αποδοχής και του διαλόγου. Στη μάχη για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν υπάρχουν σύνορα. Ο άνθρωπος είναι ο πολίτης του κόσμου. Πρέπει να υπάρξει ενότητα του ουσιαστικού πλαισίου των θεμελιωδών δικαιωμάτων παντού. Στη μάχη αυτή δεν υπάρχουν όρια. Υπάρχει πάντα πεδίο νέων κατακτήσεων. Υπάρχουν πάντα νέες γενεές δικαιωμάτων που αξίζει να περιληφθούν στη θεμελιώδη προστασία. Σκέφτομαι ιδιαίτερα το δικαίωμα στην απασχόληση και την ανάπτυξη. [..]Κεντρικά, όμως, δεν ήθελα τίποτε περισσότερο να τονίσω παρά το ότι η καλύτερη γιορτή για τα πενήντα χρόνια της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου είναι η καθημερινή μάχη για την προάσπισή τους. Με πράξεις. Μάχη που μας αφορά όλους, και καθημερινά». (Απόσπασμα από το αφιέρωμα στα 50 χρόνια της Οικουμενικής Διακήρυξης, εφημερίδα «Καθημερινή», 1998, ελαφρώς διασκευασμένο) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να συντάξετε περίληψη του αποσπάσματος της ομιλίας (100 λέξεις) Μονάδες 25 Β1. «Στη μάχη για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν υπάρχουν σύνορα. Ο άνθρωπος είναι ο πολίτης του κόσμου». Να αναπτύξετε την άποψη αυτή σε μία παράγραφο λέξεων. Μονάδες 10

3 Β2. Με ποια συλλογιστική πορεία είναι ανεπτυγμένη η 6 η παράγραφος του κειμένου; Nα αιτιολογήστε την απάντησή σας. Μονάδες 5 Β3. Ο τρόπος πειθούς που χρησιμοποιεί ο ομιλητής στη 2 η παράγραφο είναι και η επίκληση στην αυθεντία. Θεωρείτε ότι είναι άστοχος ή αποτελεσματικός; Tεκμηριώστε την απάντησή σας. Μονάδες 5 Β4. Καταγράψτε τουλάχιστον έναν τρόπο πειθούς στην 3 η παράγραφο καθώς και τα μέσα υλοποίησής του. Μονάδες 5 Β5. α. Άρρηκτα, οικουμενική, προάσπιση, ελλοχεύει, επανάπαυση, κινητοποιούν: να δοθεί ένα συνώνυμο για κάθε μία υπογραμμισμένη λέξη. β. Γενεά (γενιά), πεδίο: να γράψετε δύο προτάσεις για καθεμία λέξη, δηλώνοντας διαφορετική σημασία κάθε φορά. Μονάδες 10 Γ. Παραγωγή Λόγου: «Εκφωνείτε ομιλία σε σχολική εκδήλωση για την επέτειο της Οικουμενικής Διακήρυξης, με σκοπό να ευαισθητοποιήσετε τους συμμαθητές σας, παρουσιάζοντας τους λόγους παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων στον πλανήτη. Επιπλέον, εξηγείτε με επιχειρήματα γιατί είναι αναγκαία η συνδρομή της παιδείας, η συμβολή της δημοκρατίας και η διεθνής αφύπνιση για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». ( λέξεις) Μονάδες 40 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Ο ομιλητής πραγματεύεται την αξία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ανάγκη διαρκούς υπεράσπισής τους. Με αφορμή την επέτειο της Οικουμενικής Διακήρυξης τονίζει τη σημασία της μνήμης της κατάκτησης των δικαιωμάτων ως παρακαταθήκη στο παρόν για τη συνέχιση του αγώνα και τη συλλογική επαγρύπνηση, καθώς αυτά συνεχίζουν να παραβιάζονται παγκοσμίως. Ωστόσο, τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι αδιαίρετα, νοηματοδοτούν και οριοθετούν το σύγχρονο πολιτισμό αποτελώντας

4 δημοκρατικές αξίες που στοχεύουν σε μία πανανθρώπινη ειρηνική κοινωνία χωρίς διακρίσεις. Καθώς ολοένα νέες γενιές δικαιωμάτων χρήζουν προστασίας, ο ομιλητής καταληκτικά κάνει έκκληση για ατομική συνειδητοποίηση και έμπρακτη καθημερινή προάσπισή τους από όλους τους πολίτες. Β1. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι τα δικαιώματα τα οποία απολαμβάνει κάθε άνθρωπος, μόνο και μόνο με την ιδιότητα του ανθρώπου, χωρίς τη διαμεσολάβηση εξουσιαστικών αρχών και συλλογικών υποκειμένων. Κάθε γνήσιο ανθρώπινο δικαίωμα θα πρέπει να ισχύει και να απολαμβάνεται παντού όπου υπάρχουν άνθρωποι και παντού όπου επιθυμεί να εγκατασταθεί κανείς. Η ανθρώπινη αξία θα πρέπει να γίνεται καθολικά σεβαστή, χωρίς διακρίσεις. Ο αγώνας για τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι αγώνας εναντίον της παραβίασης και της επιλεκτικής διαστρέβλωσης του νοήματός τους από κυβερνήσεις ανά τον κόσμο. Είναι ο αγώνας για τη θεμελίωσή τους και την ορθή και καθολική εφαρμογή τους. Β2. Η συλλογιστική πορεία της 6 ης παραγράφου είναι παραγωγική. Ο ομιλητής αφορμάται από μια γενική αρχή («στη μάχη για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν υπάρχουν σύνορα») και οδηγείται σε μια ειδικότερη διαπίστωση («σκέφτομαι ιδιαίτερα το δικαίωμα στην απασχόληση και την ανάπτυξη»). Επομένως η πορεία σκέψης είναι από το γενικό στο ειδικό. Β3. Ο ομιλητής στη 2 η παράγραφο χρησιμοποιεί ως τρόπο πειθούς και την επίκληση στην αυθεντία. Συγκεκριμένα, αξιοποιεί την άποψη του Αlain πως «ο χρόνος, είναι πριν από όλα το μέλλον και δεν υπάρχει μέλλον παρά στο παρελθόν». Η επίκληση στην αυθεντία κρίνεται εύστοχη και αποτελεσματική, καθώς είναι σχετική με το θέμα που πραγματεύεται ο ομιλητής (σημασία μνήμης οικουμενικής διακήρυξης), ενώ προηγείται και έπεται η επίκληση στη λογική. Ενδυναμώνει έτσι την επιχειρηματολογία του. Β4. Xαρακτηριστικοί τρόποι πειθούς και μέσα υλοποίησης που χρησιμοποιούνται στο απόσπασμα: - Επίκληση στο συναίσθημα, μέσο πειθούς η συγκινησιακή χρήση του λόγου («μάχη για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», «αδυναμία ανθρώπινης φύσης»)

5 - Επίκληση στη λογική, μέσο πειθούς το επιχείρημα: «Mια μάχη χωρίς τέλος, λόγω της αδυναμίας της ανθρώπινης φύσης, υποτελούς στα κάθε λογής συμφέροντα». Β5α. Άρρηκτα= αδιάσπαστα Οικουμενική= πανανθρώπινη, παγκόσμια Προάσπιση= υπεράσπιση Ελλοχεύει= παραμονεύει Επανάπαυση= εφησυχασμός Κινητοποιούν= ενεργοποιούν Β5β. γενιά: Η γενιά του παππού του έζησε την πείνα και τη στέρηση κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Η νέα γενιά κινητών τηλεφώνων φέρνει την επανάσταση στον τομέα της επικοινωνίας Πεδίο : Οι στρατιώτες εγέρθηκαν νωρίς και κατευθύνθηκαν στο πεδίο βολής. Υπάρχει δυνατότητα για διάλογο και βελτιώσεις στο πεδίο των εργασιακών δικαιωμάτων Γ. Παραγωγή Λόγου Ενδεικτική Ανάπτυξη Προσφώνηση: Kυρίες και κύριοι, αγαπητοί συμμαθητές Πρόλογος Συγκεντρωθήκαμε εδώ σήμερα, στην εκδήλωση που διοργάνωσε το σχολείο μας για να τιμήσουμε την επέτειο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Μιας ημέρας - σταθμού για την ανθρωπότητα, καθώς μετά από μια μακραίωνη πορεία διεκδικήσεων και αγώνων, τα ανθρώπινα δικαιώματα αναγορεύονται σε παγκόσμια αξία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι τα καταγεγραμμένα και κοινώς αποδεκτά φυσικά δίκαια του ανθρώπου. Είναι τα δικαιώματα που πρέπει να έχει ο άνθρωπος «όπου γης», με μόνη την ιδιότητα του ανθρώπου, ανεξάρτητα δηλαδή από εθνότητα, φυλή, γλώσσα, θρήσκευμα και οτιδήποτε άλλο μπορεί να τον χωρίζει από τους άλλους ανθρώπους. Είναι όλες εκείνες οι θεμελιώδεις ελευθερίες που ταιριάζουν στην ανθρώπινη υπόσταση και την εξυψώνουν σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρά τη μεγάλη πρόοδο που συντελέστηκε όμως, θα ήθελα να σας

6 επιστήσω την προσοχή στη σύγχρονη πραγματικότητα, που δεν είναι καθόλου ειδυλλιακή. Μεταβατικό στάδιο Φαινόμενα Παραβιάσεων Στις χώρες του προηγμένου κόσμου, παρά τον εκδημοκρατισμό των κοινωνιών και τη διαμόρφωση ενός σημαντικού πλαισίου ελευθεριών για τους πολίτες, έντονη ανησυχία προκαλούν φαινόμενα όπως η αύξηση της ανεργίας, του ρατσισμού και των κοινωνικών ανισοτήτων, καθώς και η έκρηξη της βίας και της εγκληματικότητας, όπως και η χρήση της επιστήμης και των τεχνικών μέσων για αντιανθρωπιστικούς σκοπούς. Αν αυτά συμβαίνουν στις προηγμένες χώρες, πολύ πιο τραγική είναι η κατάσταση σε άλλες περιοχές του κόσμου. Οι πόλεμοι, η τρομοκρατία, ο υποσιτισμός και η φτώχεια, η αμάθεια, η εκμετάλλευση και η κακοποίηση παιδιών, οι φυλακίσεις και οι θανατώσεις πολιτών, η καταπίεση των γυναικών αποτελούν μόνο μερικά από τα μελανά σημάδια της αμαύρωσης της έννοιας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αξίζει λοιπόν να σκιαγραφήσουμε τις αιτίες όλων αυτών των βάναυσων παραβιάσεων. Α ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ Αιτίες παραβιάσεων - Αλαζονεία, ασυδοσία, ανταγωνισμός, επεκτατισμός ισχυρών του κόσμου - Οικονομικά συμφέροντα - Ελλιπής γνώση και διαπαιδαγώγηση, φανατισμός, στερεότυπα, έλλειψη ανεκτικότητας - Ατομικισμός, κοινωνική αδιαφορία, ιδιοτέλεια, κρίση ηθικών αξιών, αμοραλισμός - Κρίση δημοκρατίας, αυταρχισμός ολοκληρωτικών καθεστώτων Μετάβαση Η ευαισθητοποίηση και η δραστηριοποίηση για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί στην εποχή μας ανθρωπιστικό καθήκον

7 Β ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ Ρόλος Παιδείας Γνώση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενημέρωση των νέων από το σχολείο για φαινόμενα παραβίασης, διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων, ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, καταπολέμηση του φανατισμού και των προκαταλήψεων, καλλιέργεια της ανεκτικότητας, της ανθρωπιάς και διαμόρφωση οικουμενικής και πολυπολιτισμικής συνείδησης. Συμβολή της Δημοκρατίας Ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, ισονομίας, αξιοκρατίας, δικαιοσύνης, φροντίδα για τις μειονότητες, προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, ενίσχυση του κράτους πρόνοιας, πολιτική εξάλειψης της ξενοφοβίας και του κοινωνικού αποκλεισμού, ενίσχυση του εθελοντισμού και της κοινωνίας πολιτών. Διεθνής Αφύπνιση Ενδυνάμωση των διεθνών οργανισμών και αυτονόμηση έναντι των ισχυρών κρατών, επόπτευση της διασφάλισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε κάθε γωνιά του πλανήτη, εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου, διακρατική συνεργασία με στόχο τη δικαιότερη κατανομή του πλούτου παγκόσμια, στήριξη της προσπάθειας για καταπολέμηση της φτώχιας και του υποσιτισμού, ανασυγκρότηση και ανάπτυξη των χωρών του Τρίτου κόσμου, ανθρωπιστική βοήθεια από παγκόσμιες μη κυβερνητικές οργανώσεις, ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης από τα Μ.Μ.Ε. και τους διανοούμενους. Επίλογος Τα ανθρώπινα δικαιώματα συνιστούν θεμέλιο λίθο του πολιτισμού. Αποτελεί ατομικό και συλλογικό χρέος η επαγρύπνηση και κινητοποίηση για την υπεράσπισή τους. Γιατί μόνο έτσι μπορούν να τεθούν οι βάσεις για την ευτυχία και αρμονική συνύπαρξη όλων των ανθρώπων. Σας ευχαριστώ για την αμέριστη προσοχή σας